CECHY FRASZKI:

- Krótka
- Czasem satyryczna, humorystyczna
- Zakończona puentą
- Wierszowana.

O ŻYWOCIE LUDZKIM
Elementy życia (uroda, bogactwo, sława etc.) nie są w gruncie rzeczy tak istotne. Utwór
ukazuje ludzką bezradność. Wszystko co czynimy, myślimy jest tzw. „fraszką”, czymś nie ważnym, nie
mającym znaczenia.

Środki stylistyczne:

-Fraszki to wszystko, cokolwiek myślemy,/Fraszki to wszystko, cokolwiek czyniemy: -

powtórzenie (anafora)

- Zacność, uroda, moc, pieniądze, sława, – wyliczenie

- Zacność, uroda, moc, pieniądze, sława,/Wszystko to mnie jako polna trawa; - porównanie

- Naśmiawszy się nam i naszym przodkom, Wemkną nas w mieszek, jako czynią łątkom –
metafora (przenośnia)

- Wezmą nas w mieszek, jako czynią łątkom – porównanie

Puenta – Naśmiawszy się nam i naszym porządkom,/Wemkną nas w mieszek jako czynią łątkom.
To nawiązanie do teatru mundi (lalek), jesteśmy tylko marionetkami i musimy pogodzić się z
przemijaniem.

Fraszka ma charakter filozoficzny, beznadziejny, smutny, depresyjny.

Podmiot liryczny utożsamia się z odbiorcą, podlega tym samym prawom – typ liryki - liryka
bezpośrednia.

NA NABOŻNĄ
Ukazuje ludzką hipokryzję, fałszywą pobożność - adresatka – kobieta o nieznanej tożsamości
powiada, że nigdy nie grzeszy, mimo to często się spowiada. Jest to aluzja do „mówienia jednego,
robienia drugiego”.

Charakter filozoficzny, pouczający. Podmiot liryczny wykazuje błędy w ludzkim postępowaniu.

Typ liryki - Liryka zwrotu do adresata

NA MŁODOŚĆ
Według podmiotu lirycznego, starzy ograniczają młodzież. Kochanowski ukazuje tu konflikt
pokoleń, uważają, że młodzi powinni być poważni i rozważni, a nie pełni ciekawości i szalonych
pomysłów, co jest oczywiście nie możliwe. Starzy nie rozumieją młodych, mają wobec nich
nieodpowiednie wymagania.

Fraszka ma charakter refleksyjny.

Typ liryki - Liryka pośrednia

NA STAROŚĆ
Kochanowski znów ukazuje ludzką hipokryzję, mówi o tym, jak młodzieży śpieszy się do
starości, zwykle tej wyidealizowanej, i dopiero po czasie zdaje sobie sprawę, że starszy wiek wiąże się
z wieloma nieudogodnieniami, tęskni za beztroskimi, szczenięcymi czasami.

Charakter refleksyjny, sentymentalny.

Typ liryki – Liryka bezpośrednia

NA LIPĘ
Lipa zachęca gościa do odpoczynku w cieniu jej liści. Opowiada jak bardzo ceniona jest przez
swego właściciela, o czym świadczą słowa: Jabłek nie rodzę, lecz mnie pan tak kładzie/Jako szczep
najpłodniejszy w hesperyjskim sadzie. Lipa wylicza w utworze wiele swoich zalet.

Autor słowami drzewa wyraził własne przemyślenia, odczucia.

Podmiotem lirycznym w utworze jest lipa.

Charakter utworu jest spokojny, sielankowy, przyjemny, beztroski, ale i refleksyjny.

Fraszka jest pełna środków artystycznych, m.in.:

- Gościu, siądź pod mym liściem, a odpocznij sobie! – wykrzyknienie, apostrofa

- Tu zawdży chłodne wiaret z pola zawiewają,/Tu słowicy, tu szpacy wdzięcznie narzekają. -

powtórzenie, anafora

- […] lecz mnie pan tak kładzie/Jako szczep napłodniejszy w hesperyskim sadzie – metafora,
porównanie

-pańskie stoły; słodki sen; wonnego kwiatu; hesperyskim sadzie etc. – epitety

Poza tym lipa, podmiot liryczny utworu, ma formę uosobienia, personifikacji.

Typ liryki – liryka bezpośrednia.

NA DOM W CZARNOLESIE
Jest to pokaz skromności Kochanowskiego. Podmiot liryczny pokazuje, że nie potrzebuje
bogactw i rzeczy wielkich, prosi Boga o jego błogosławieństwo w postaci m.in. czystego sumienia,
szczęśliwej starości w ojczyźnie, dobroci zarówno własnej, jak i otaczających go ludzi. Przebija się tu
te same motywy co w „O żywocie ludzkim”, jednakże nastrój jest mniej beznadziejny, spokojniejszy.
Nastrój utworu jest spokojny, przyjemny, filozoficzny, religijny o akcentach autobiograficznych.

Środki poetyckie:

- Panie, to moja praca, a zdarzenie Twoje;/Raczyż błogosławieństwo dać do końca swoje! –

apostrofa, wykrzyknienie

- A ty mię zdrowiem opatrz i sumieniem czystym, Pożywieniem uczciwym, ludzką

życzliwością,/Obyczajami znośnymi, nieprzykrą starością. – wyliczenie

- moja praca; zdarzenie Twoje; pałace marmurowe; szczerym złotogłowem; gnieździe

ojczystym etc. – epitety

Typ liryki – bezpośrednia.

NA ZDROWIE
Podmiot liryczny w wierszu opiewa pozytywne aspekty zdrowia, tłumaczy, dlaczego uważa, iż
jest to najwyższa wartość życia. Mówi też o tym, jak nikt nie docenia zdrowia, póty jego zabraknie.
Zwraca się też do zdrowia, prosząc je o pozostanie przy nim i jego ubogim domu. Fraszka pokazuje też
po raz kolejny skromność Kochanowskiego, który to ceni zdrowie ponad bogactwo, władzę potęgę
etc.

Charakter utworu jest uroczysty, optymistyczny, refleksyjny.

Środki stylistyczne:
- Szlachetne zdrowie – apostrofa

- Ani lepszego,/Ani droższego – anafora (powtórzenie)

- Bo dobre mienie/Perły, kamienie,/Także wiek młody/I dar urody/Miejsca wysokie./Władze

szerokie – wyliczenie

- Klejnocie drogi,/Mój dom ubogi/Oddany tobie/Ulubuj sobie! – apostrofa, wykrzyknienie

-Szlachetne zdrowie; dobre mienie; wiek młody; dar urody; miejsca wysokie etc. – epitety

Puenta – Szlachetne zdrowie,/Nikt się nie dowie,/Jako smakujesz,/Aż się zepsujesz.

Typ liryki – liryka zwrotu do adresata lub bezpośrednia

WARTOŚCI OPIWEWANE WE WRASZKACH KOCHANOWSKIEGO

Najważniejsze:
- zdrowie,
-dom,
- czyste sumienie,
- ludzka życzliwość,
 - spokojna starość.
Mniej ważne:
- uroda,
- bogactwo,
- władza, stanowisko,
- to, co mają inni,
- przepych.