PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY

Z NOWĄ ERĄ 2020/2021

MATEMATYKA
POZIOM ROZSZERZONY

ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ

Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.

 Próbny egzamin maturalny z Nową Erą
Matematyka – poziom rozszerzony

W zadaniach 1.–5. przyznaje się punkt za wskazanie poprawnej odpowiedzi.

Zadanie 1. (0–1)

Poprawna
Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe odpowiedź
II. Wykorzystanie 2. Wyrażenia algebraiczne. Zdający:
i interpretowanie R1) używa wzorów skróconego mnożenia;
B
reprezentacji. R6) dodaje, odejmuje, mnoży i dzieli wyrażenia wymierne;
rozszerza wyrażenia wymierne.

Zadanie 2. (0–1)

III. Modelowanie R5.3. Ciągi.

matematyczne. Zdający rozpoznaje szeregi geometryczne zbieżne i oblicza D
ich sumy.

Zadanie 3. (0–1)

IV. Użycie i tworzenie R11.3. Rachunek różniczkowy.

strategii. Zdający korzysta z geometrycznej i fizycznej interpretacji B
pochodnej.

Zadanie 4. (0–1)

II. Wykorzystanie 6. Trygonometria. Zdający:

i interpretowanie R2) wykorzystuje definicje i wyznacza wartości funkcji
reprezentacji. sinus, cosinus i tangens dowolnego kąta o mierze wyrażonej
w stopniach lub radianach (przez sprowadzenie do
C
przypadku kąta ostrego);
R4) posługuje się wykresami funkcji trygonometrycznych
(np. gdy rozwiązuje nierówności typu sinx 2 a, cosx G a,
tgx 2 a).

Zadanie 5. (0–1)

I. Wykorzystanie i 4. Funkcje. Zdający:

tworzenie informacji. P4) na podstawie wykresu funkcji y = f (x) szkicuje
wykresy funkcji y = f (x + a), y = f (x) + a, y = –f (x),
y = f (–x);
D
P13) szkicuje wykres funkcji
f (x) = a/x dla danego a, korzysta ze wzoru i wykresu tej
funkcji do interpretacji zagadnień związanych
z wielkościami odwrotnie proporcjonalnymi.

Zadanie 6. (0−2)

II. Wykorzystanie R8.7. Geometria na płaszczyźnie kartezjańskiej.

i interpretowanie Zdający oblicza współrzędne oraz długość wektora, dodaje 2 1 3
reprezentacji. i odejmuje wektory oraz mnoży je przez liczbę. Interpretuje
geometrycznie działania na wektorach.

2 z 18
 Próbny egzamin maturalny z Nową Erą
Matematyka – poziom rozszerzony

Schemat oceniania
Zdający otrzymuje  2 pkt
gdy zapisze kolejno cyfry 2, 1, 3.
Zdający otrzymuje  0 pkt
gdy odpowiedź jest niepełna lub niepoprawna albo brak odpowiedzi.

Zasady oceniania zadań otwartych

Uwaga: Akceptowane są wszystkie rozwiązania merytorycznie poprawne i spełniające warunki zadania.

Zadanie 7. (0–2)

Wymaganie ogólne Wymaganie szczegółowe

II. Wykorzystanie R11.1. Rachunek różniczkowy.
i interpretowanie Zdający oblicza granice funkcji (i granice jednostronne), korzystając
reprezentacji. z twierdzeń o działaniach na granicach i z własności funkcji ciągłych.

Przykładowe rozwiązanie
3x 2 - 3 80B 3 ^x - 1h^x + 1h 3 ^x - 1h
0
lim = lim + ^ h
= lim + 2 = :--6D = + 3
x " - 1 ^x + 1h x - x - 2
3 2 0
x " - 1+ x - 3x - 2 x "-1 x - x - 2

Schemat oceniania
Zdający otrzymuje  1 pkt
gdy zapisze licznik i mianownik wyrażenia wymiernego w postaci iloczynu z czynnikiem x + 1,
3x 2 - 3 3 ^x - 1h^x + 1h
x " - 1 ^x + 1h^x - x - 2h
np. lim + 3 = lim + 2 , i na tym poprzestanie lub dalej popełni błędy.
x " - 1 x - 3x - 2
Zdający otrzymuje  2 pkt
3x 2 - 3
gdy obliczy lim + = + 3.
x "- 1 x 3 - 3x - 2
Uwaga
3x 2 - 3
Jeżeli zdający zapisze bez żadnego uzasadnienia, że lim + 3 =+ 3, to otrzymuje 0 punktów.
x "- 1 x - 3x - 2

Zadanie 8. (0–2)

Wymaganie ogólne Wymagania szczegółowe

II. Wykorzystanie R6.2. Trygonometria.
i interpretowanie Zdający wykorzystuje definicje i wyznacza wartości funkcji sinus, cosinus
reprezentacji. i tangens dowolnego kąta o mierze wyrażonej w stopniach lub radianach
(przez sprowadzenie do przypadku kąta ostrego).
R7.5. Planimetria.
Zdający znajduje związki miarowe w figurach płaskich z zastosowaniem
twierdzenia sinusów i cosinusów.

3 z 18
 Próbny egzamin maturalny z Nową Erą
Matematyka – poziom rozszerzony

Przykładowe rozwiązanie
Niech a oznacza największy kąt trójkąta. Wówczas pole trójkąta jest równe
1
P = 2 $ 2 $ 6 $ sina = 6 sina;
Otrzymujemy więc równanie
6 sina = 3,
1
sina = 2 .

Wobec tego a = 30c lub a = 150c, ale a jest największym kątem trójkąta, więc a = 150c, bo
największy kąt trójkąta musi mieć miarę większą niż 60c. Zatem
3
cos a = cos 150c = -cos 30c = - 2 .

Schemat oceniania
Zdający otrzymuje  1 pkt
1
gdy obliczy sinus największego kąta trójkąta: sin a = 2 i na tym poprzestanie lub dalej popełnia błędy.
Zdający otrzymuje  2 pkt
3
gdy obliczy cosinus największego kąta trójkąta: cos a = - 2 .

Zadanie 9. (0–2)

Wymaganie ogólne Wymagania szczegółowe

III. Modelowanie 1. Liczby rzeczywiste. Zdający:
matematyczne. P6) wykorzystuje definicję logarytmu […];
R1) wykorzystuje pojęcie wartości bezwzględnej i jej interpretację
geometryczną […].
4. Funkcje. Zdający:
P3) odczytuje z wykresu własności funkcji (dziedzinę, zbiór wartości,
miejsca zerowe, maksymalne przedziały, w których funkcja maleje,
rośnie, ma stały znak; punkty, w których funkcja przyjmuje w podanym
przedziale wartość największą lub najmniejszą);
P14) szkicuje wykresy funkcji wykładniczych dla różnych podstaw.
P5.2. Ciągi.
Zdający bada, czy dany ciąg jest arytmetyczny lub geometryczny.

Przykładowe rozwiązanie
x +2
Z własności ciągu arytmetycznego otrzymujemy log 4 y = 2 .
Stąd i z definicji logarytmu mamy
x +2 x +2
y=4 2 = ^2 2h 2 =2x +2
.
Funkcja określona wzorem y = 2 t jest rosnąca w  zbiorze R, więc najmniejszą wartość będzie
przyjmować dla najmniejszego możliwego t. Ponieważ najmniejszą wartością x jest 0, więc
najmniejszą wartością t jest 2. Zatem wyrażenie 2 x + 2 przyjmuje najmniejszą wartość dla x = 0
i wartość ta jest równa 4.

4 z 18
 Próbny egzamin maturalny z Nową Erą
Matematyka – poziom rozszerzony

Schemat oceniania
Zdający otrzymuje  1 pkt
x +2
gdy wyznaczy y jako funkcję zmiennej x: y = 4 2 lub y = 2 x +2

i na tym poprzestanie lub dalej popełnia błędy.

Zdający otrzymuje  2 pkt
x +2
gdy wyznaczy y jako funkcję zmiennej x: y = 4 2 lub y = 2 x +2
oraz zapisze jej najmniejszą
wartość: 4.

Zadanie 10. (0−3)

Wymaganie ogólne Wymagania szczegółowe

V. Rozumowanie R2. Wyrażenia algebraiczne.
i argumentacja. Zdający używa wzorów skróconego mnożenia na (a ! b) 3 oraz a 3 ! b 3.

Przykładowe rozwiązania
I sposób
Przekształćmy nierówność w sposób równoważny następująco
x 4 - x 3 y + y 4 - xy 3 + 1 2 0,
x 3 ^x - yh - y 3 ^x - yh + 1 2 0,
_ x 3 - y 3 i^x - y h + 1 2 0,
^x - y h_ x 2 + xy + y 2 i^ x - y h + 1 2 0,
^x - y h2 _ x 2 + xy + y 2 i + 1 2 0.
Ostatnia nierówność jest prawdziwa, gdyż dla dowolnych liczb dodatnich x i y prawdziwe są
nierówności ^x - yh2 H 0 i x 2 + xy + y 2 2 0, więc ^x - y h2 _ x 2 + xy + y 2 i H 0, a stąd
^x - y h2 _ x 2 + xy + y 2 i + 1 2 0. To kończy dowód.

II sposób
Przekształćmy nierówność w sposób równoważny następująco
^x - yh4 + 3x 3 y - 6x 2 y 2 + 3xy 2 + 1 2 0,
^x - yh4 + 3xy ^x - yh2 + 1 2 0.
Ta nierówność jest prawdziwa, gdyż dla dowolnych liczb dodatnich x i y prawdziwe są nierówności
^x - y h4 H 0 i 3xy ^x - y h2 H 0.
To kończy dowód.

III sposób
Wystarczy wykazać, że dla dowolnych liczb dodatnich x i y prawdziwa jest nierówność
x 4 + y 4 H x 3 y + xy 3. Ponieważ x i y to liczby dodatnie, więc możemy obie strony nierówności
x 4 + y 4 H x 3 y + xy 3 podzielić przez dodatnią liczbę x 2 y 2, otrzymując nierówność równoważną
x2 y2 x y
2 + 2 H y + x,
y x
2
cx + m - 2 H x + ,
y y
y x y x

5 z 18
 Próbny egzamin maturalny z Nową Erą
Matematyka – poziom rozszerzony

y 2
c x + m - c x + m H 2,
y
y x y x
c x + m $ c x + - 1 m H 2.
y y
y x y x
Ta nierówność jest prawdziwa, gdyż suma liczby dodatniej i jej odwrotności jest co najmniej równa 2,
x y x y
więc y + x H 2, zatem y + x - 1 H 1, a stąd otrzymujemy
c x + m $ c x + - 1 m H 2 $ 1 = 2.
y y
y x y x
To kończy dowód.

Schemat oceniania I, II i III sposobu rozwiązania

Rozwiązanie, w którym postęp jest niewielki, ale konieczny na drodze do pełnego rozwiązania
zadania  1 pkt
Zdający
• zapisze nierówność w postaci równoważnej: x 3 ^x - y h - y 3 ^x - y h + 1 2 0
albo
• zapisze nierówność w postaci równoważnej: ^x - y h4 + 3x 3 y - 6x 2 y 2 + 3xy 3 + 1 2 0
albo
zapisze, że wystarczy wykazać prawdziwość nierówności x 4 + y 4 H x 3 y + xy 3 i przekształci
• 
tę nierówność do postaci równoważnej, gdzie występują sumy pewnej liczby i liczby do niej
x2 y2 x y
odwrotnej, np. 2 + 2 H y + x
y x
i na tym zakończy lub dalej popełni błędy.
Pokonanie zasadniczych trudności zadania  2 pkt
Zdający
• zapisze nierówność w postaci równoważnej: ^x - y h2 _ x 2 + xy + y 2 i + 1 2 0
albo
• zapisze nierówność w postaci równoważnej: ^x - y h4 + 3xy ^x - y h2 + 1 2 0
albo
zapisze, że wystarczy wykazać prawdziwość nierówności c y + x m $ c y + x - 1 m H 2
x y x y
• 
i na tym zakończy lub dalej popełni błędy.
Rozwiązanie pełne  3 pkt
Zdający przeprowadzi pełne rozumowanie.

Zadanie 11. (0−3)

Wymaganie ogólne Wymaganie szczegółowe

V. Rozumowanie R7.1. Planimetria.
i argumentacja. Zdający stosuje twierdzenia charakteryzujące czworokąty wpisane w okrąg
i czworokąty opisane na okręgu.

6 z 18
 Próbny egzamin maturalny z Nową Erą
Matematyka – poziom rozszerzony

Przykładowe rozwiązanie
Przyjmijmy oznaczenia jak na rysunku.
D C

P
M N

A B

Ponieważ ramiona AD i BC trapezu ABCD są średnicami okręgów, to środki M i N tych ramion

1
są jednocześnie środkami tych okręgów, a promienie tych okręgów są równe odpowiednio 2 AD
1
i 2 BC . Odcinek MN łączy środki ramion trapezu, więc z twierdzenia o linii środkowej trapezu
(uczeń może skorzystać z tego faktu bez dowodu) wynika, że
MN = 2 ^ AB + CD h,
1
Okręgi o średnicach BC i AD są zewnętrznie styczne, więc odległość między ich środkami
jest równa sumie ich promieni, czyli
1 1
MN = 2 BC + 2 AD .
Otrzymaliśmy więc równość
2 AB + CD h = 2 BC + 2 AD ,
1^ 1 1
czyli
AB + CD = BC + AD ,
która oznacza, że w trapez ABCD można wpisać okrąg.
To kończy dowód.

Schemat oceniania
Rozwiązanie, w  którym postęp jest wprawdzie niewielki, ale konieczny na drodze do pełnego
rozwiązania  1 pkt
Zdający zapisze, że środki okręgów o średnicach BC i AD to środki ramion trapezu ABCD lub
wykorzysta ten fakt i na tym zakończy lub dalej popełni błędy.
Pokonanie zasadniczych trudności zadania  2 pkt
Zdający
• zapisze, że długość odcinka łączącego środki okręgów o średnicach BC i AD jest równa:
1 1
MN = 2 BC + 2 AD
albo
• zapisze, że długość odcinka łączącego środki ramion trapezu ABCD jest równa:
MN = 2 ^ AB + CD h.
1

Rozwiązanie pełne  3 pkt

Zdający wykaże, że AB + CD = BC + AD i wyciągnie wniosek, że w trapez ABCD można
wpisać okrąg.

7 z 18
 Próbny egzamin maturalny z Nową Erą
Matematyka – poziom rozszerzony

Zadanie 12. (0−4)

Wymaganie ogólne Wymaganie szczegółowe

III. Modelowanie R6.6. Trygonometria.
matematyczne. Zdający rozwiązuje równania i nierówności trygonometryczne typu
1 1
sin 2x = 2 , sinx + cosx =1, cos 2x 1 2 .

Przykładowe rozwiązanie
Ze wzoru na sinus podwojonego kąta możemy zapisać nierówność w postaci
sin 2x + 2 sin x H cos x + 1,
2 sin 2x cos x + 2 sin x H cos x + 1,
2 sin x ^cos x + 1h H cos x + 1,
^cos x + 1h^2 sin x - 1h H 0.
Zauważmy, że dla dowolnego argumentu prawdziwa jest nierówność cos x + 1 H 0, dlatego zadana
nierówność jest równoważna alternatywie: cos x + 1 = 0 0 2 sin x - 1 H 0.
Gdy cos x + 1 = 0 i x ! 0, 2r , to x = r.
1
Rozważmy nierówność 2 sin x - 1 H 0, czyli sin x H 2 . Korzystając z zamieszczonego niżej wykresu,
r 5r
możemy zapisać rozwiązanie nierówności w przedziale 0, 2r | x ! 6 , 6 .
y

0 1r r 3r 2r x
2 2

–1

Zatem w przedziale 0, 2r rozwiązaniem nierówności sin 2x + 2 sin x H cos x + 1 jest każda liczba
x ! 6 , 6 , " r ,.
r 5r

Schemat oceniania
Rozwiązanie, w którym postęp jest wprawdzie niewielki, ale konieczny na drodze do całkowitego
rozwiązania zadania  1 pkt
Zdający zapisze nierówność w postaci: ^cos x + 1h^2 sin x - 1h H 0 i na tym zakończy lub dalej
popełnia błędy.
Rozwiązanie, w którym jest istotny postęp  2 pkt
Zdający
• zapisze, że nierówność jest prawdziwa, gdy cos x + 1 = 0 0 2 sin x - 1 H 0 i na tym zakończy lub
dalej popełnia błędy
albo
• rozważy tylko jeden przypadek z dwóch: cos x = - 1 albo 2 sin x - 1 H 0, poda rozwiązanie tego
przypadku i na tym zakończy lub dalej popełnia błędy.

8 z 18
 Próbny egzamin maturalny z Nową Erą
Matematyka – poziom rozszerzony

Pokonanie zasadniczych trudności zadania  3 pkt

Zdający zapisze, że nierówność jest prawdziwa, gdy cos x + 1 = 0 0 2 sin x - 1 H 0 oraz
• poda zbiór rozwiązań równania cos x + 1 = 0 w zbiorze R lub w przedziale 0, 2r
albo
• poda zbiór rozwiązań nierówności: 2 sin x - 1 H 0 w zbiorze R lub w przedziale 0, 2r
i na tym zakończy lub dalej popełnia błędy.
Rozwiązanie pełne  4 pkt
Zdający wyznaczy wszystkie rozwiązania nierówności sin 2x + 2 sin x H cos x + 1 w przedziale
0, 2r | x ! 6 , 6 , " r ,.
r 5r

Uwaga
1. Jeżeli zdający podzieli obie strony nierówności 2 sin x ^cos x + 1h H cos x + 1 przez cos x + 1 i nie
rozważy przypadku cos x = -1, to za całe rozwiązanie może otrzymać maksymalnie 2 punkty.
2. Jeśli zdający zapisze alternatywę ^cos x + 1 H 0 i 2 sin x - 1 H 0h lub ^cos x + 1 G 0 i 2 sin x - 1 G 0h,
to otrzyma 2 punkty, dopiero gdy rozwiąże jedną z nierówności: 2 sin x - 1 H 0 lub 2 sin x - 1 G 0.
Jeśli rozwiąże układ nierówności opisany przez jedną z koniunkcji, to otrzyma 3 punkty.

Zadanie 13. (0−4)

Wymaganie ogólne Wymagania szczegółowe

IV. Użycie i tworzenie R7.4. Planimetria.
strategii. Zdający rozpoznaje figury podobne i jednokładne; wykorzystuje (także
w kontekście praktycznym) ich własności.
R8.5. Geometria na płaszczyźnie kartezjańskiej.
Zdający posługuje się równaniem okręgu ^x - ah2 + ^ y - bh2 = r 2.

Przykładowe rozwiązania
I sposób
Ponieważ promień r2 okręgu c2 jest dwa razy większy od promienia r1 okręgu c1, więc
1 2
r1 = 3 $ 3 5 = 5 oraz r2 = 3 $ 3 5 = 2 5 .
Niech S' = (x', y') będzie środkiem okręgu c2. Wtedy z definicji jednokładności i warunków zadania
wynika, że
OS' = 2 $ OS ,
ale OS' = 6x' - 4, y' - 1@ oraz OS = 6s - 4, 0 - 1@, więc otrzymujemy
6x' - 4, y' - 1@ = 2 $ 6s - 4, -1@,
6x' - 4, y' - 1@ = 62s - 8, - 2@.
Stąd x' - 4 = 2s - 8 oraz y' - 1 = - 2, czyli x' = 2s - 4 oraz y' = -1.
Ponieważ SS' = 5 2 oraz SS' = ^x' - sh2 + ^ y' - 0h2 = ^2s - 4 - sh2 + ^-1h2 , więc
otrzymujemy
^2s - 4 - sh2 + ^- 1h2 = 5 2 ,
^s - 4h2 + 1 = 50,
^s - 4h2 - 49 = 0,
^s - 4 - 7h^s - 4 + 7h = 0,

9 z 18
 Próbny egzamin maturalny z Nową Erą
Matematyka – poziom rozszerzony

^s - 11h^s + 3h = 0,
s - 11 = 0 lub s + 3 = 0,
s = 11 lub s = -3.
Ponieważ s < 0, więc s = -3, czyli x' = -10, y' = -1.
Zatem szukane równanie okręgu c2 to ^x + 10h + ^ y + 1h = 20.
2 2

II sposób
Ponieważ promień r2 okręgu c2 jest dwa razy większy od promienia r1 okręgu c1, więc
1 2
r1 = 3 $ 3 5 = 5 oraz r2 = 3 $ 3 5 = 2 5 .
Z geometrycznej interpretacji jednokładności o skali k = 2 wynika, że środek S okręgu c1 jest środkiem
odcinka OS', gdzie O to środek jednokładności, a S' to środek okręgu c2.
Ponieważ S = (s, 0) i O = (4, 1), więc S leży na osi Ox układu współrzędnych oraz S' = ^m, -1h.
Z warunków zadania wynika, że m < 0.
2
Ponieważ SS' = 5 2 , więc OS' = 10 2 , czyli OS' = 200. Zatem
^m - 4h2 + ^- 2h2 = 200,
^m - 4h2 - 196 = 0,
^m - 4 - 14h^m - 4 + 14h = 0,
^m - 18h^m + 10h = 0,
m = 18 lub m = -10.
Ponieważ m 1 0, więc m = -10, czyli S' = ^- 10, -1h. Zatem okrąg c2 ma równanie postaci
^x + 10h2 + ^ y + 1h2 = 20.

Uwaga
Możliwe jest wyznaczenie graficzne punktów S i S', np. tak jak na rysunku:
y

2
O
S
–2 0 2 x
S' –2

7 2 + 1 2 = 50 = 5 2

Schemat oceniania
Rozwiązanie, w którym jest istotny postęp, ale konieczny na drodze do pełnego rozwiązania
zadania  1 pkt
Zdający
• wyznaczy promień co najmniej jednego z okręgów c1 lub c2: 5, 2 5
albo
• zapisze współrzędne środka S' w zależności od s, np. S' = (2s − 4, −1)
albo

10 z 18
 Próbny egzamin maturalny z Nową Erą
Matematyka – poziom rozszerzony

• zapisze współrzędne środka S' = ^m, - 1h i obliczy długość OS' = 10 2

i na tym zakończy lub dalej popełnia błędy.
Pokonanie zasadniczych trudności zadania  2 pkt
Zdający zapisze długość promienia co najmniej jednego z okręgów oraz
zapisze równanie z niewiadomą s prowadzące do wyznaczenia współrzędnych środków
• 
^2s - 4 - sh2 + ^- 1h2 = 5 2
albo
• zapisze równanie z niewiadomą m prowadzące do wyznaczenia współrzędnych środka okręgu,
np. ^m - 4h2 + 2 2 = 200
albo
• graficznie wyznaczy współrzędne punktu S = ^- 3, 0h.
Rozwiązanie prawie pełne  3 pkt
Zdający zapisze długość promienia co najmniej jednego z okręgów oraz zapisze
• wartość s: −3
albo
• wartość m: −10.
Rozwiązanie pełne  4 pkt
Zdający zapisze równanie okręgu c2: ^x + 10h + ^ y + 1h = 20.
2 2

Zadanie 14. (0−4)

Wymaganie ogólne Wymaganie szczegółowe

IV. Użycie i tworzenie R10.1. Elementy statystyki opisowej. Teoria prawdopodobieństwa
strategii. i kombinatoryka.
Zdający wykorzystuje wzory na liczbę permutacji, kombinacji, wariacji,
wariacji z powtórzeniami do zliczania obiektów w bardziej złożonych
sytuacjach kombinatorycznych.

Przykładowe rozwiązania
Przyjmijmy, że zdarzeniem elementarnym jest trzyelementowy podzbiór zbioru 22 zaznaczonych
punktów. Mamy do czynienia z modelem klasycznym. Liczba wszystkich zdarzeń elementarnych jest
równa
X = ` 3 j = 3 $ 2 $ 1 = 22 $ 70.
22 22 $ 21 $ 20

Szukane prawdopodobieństwo wyznaczymy dwoma sposobami.

I sposób
Niech A oznacza zdarzenie polegające na tym, że wylosowane trzy punkty są wierzchołkami trójkąta.
Wtedy zdarzenie A' – przeciwne do A – oznacza, że wylosowane punkty nie są wierzchołkami trójkąta,
a  więc są współliniowe. Wobec tego liczba zdarzeń elementarnych sprzyjających zdarzeniu A' jest
równa
A' = ` 3 j + ` 3 j + ` 3 j + ` 3 j = 3 $ 2 $ 1 + 3 $ 2 $ 1 + 3 $ 2 $ 1 + 3 $ 2 $ 1 = 10 + 20 + 35 + 56 = 121.
5 6 7 8 5$4$3 6$5$4 7$6$5 8$7$6

Prawdopodobieństwo zdarzenia A' jest więc równe

P ^A'h = 22 $ 70 = 140 .
121 11

11 z 18
 Próbny egzamin maturalny z Nową Erą
Matematyka – poziom rozszerzony

Zatem prawdopodobieństwo zdarzenia A jest równe

P ^Ah = 1 - P ^A'h = 1 - 140 = 140 .
11 129

II sposób
Niech A oznacza zdarzenie polegające na tym, że wylosowane trzy punkty są wierzchołkami trójkąta.
Obliczmy, ile jest wszystkich tych trójkątów, rozpatrując parami rozłączne przypadki ze względu na to,
ile wśród wylosowanych trzech punktów jest wierzchołków czworokąta KLMN.
I. Gdy wśród wylosowanych punktów nie ma żadnego z wierzchołków czworokąta KLMN, to wówczas
mamy dwie sytuacje
a) Dwa wylosowane punkty leżą na jednym z boków czworokąta KLMN, a trzeci leży na
którymś z pozostałych trzech boków. Liczba takich trójkątów jest równa
` 32 j $ 15 + ` 42 j $ 14 + ` 52 j $ 13 + ` 62 j $ 12.
b) Każdy z wylosowanych punktów leży na innym boku czworokąta KLMN. Liczba takich
trójkątów jest równa 3 $ 4 $ 5 + 3 $ 4 $ 6 + 3 $ 5 $ 6 + 4 $ 5 $ 6.
Zatem liczba trójkątów w przypadku I jest równa
` 32 j $ 15 + ` 42 j $ 14 + ` 52 j $ 13 + ` 62 j $ 12 + 3 $ 4 $ 5 + 3 $ 5 $ 6 + 4 $ 5 $ 6 = 781.
II. Gdy wśród wylosowanych punktów jest dokładnie jeden z wierzchołków czworokąta KLMN, to
wówczas liczba takich trójkątów jest równa
3 $ 6 + 9 $ 9 + ` 2 j + 3 $ 4 + 7 $ 11 + ` 2 j + 4 $ 5 + 9 $ 9 + ` 2 j + 5 $ 6 + 11 $ 7 + ` 2 j = 544.
9 11 9 7

III. Gdy wśród wylosowanych punktów są dokładnie dwa wierzchołki czworokąta KLMN, to wówczas
liczba takich trójkątów jest równa
15 + 14 + 13 + 12 + 2 $ 18 = 90.
IV. Gdy wszystkie trzy wylosowane punkty są wierzchołkami czworokąta KLMN, to wówczas liczba
takich trójkątów jest równa
` 43 j = 4.
Wobec tego liczba zdarzeń elementarnych sprzyjających zdarzeniu A jest równa
A = 781 + 544 + 90 + 4 = 1419.
Zatem prawdopodobieństwo zdarzenia A jest równe
P ^ Ah = 22 $ 70 = 140 .
1419 129

Schemat oceniania I i II sposobu rozwiązania

Rozwiązanie, w którym postęp jest niewielki, ale konieczny na drodze do pełnego rozwiązania
zadania  1 pkt

Zdający obliczy liczbę wszystkich zdarzeń elementarnych: X = ` 3 j = 22 $ 70

22
i na tym zakończy lub dalej popełni błędy.
Rozwiązanie, w którym jest istotny postęp  2 pkt
Zdający obliczy liczbę wszystkich zdarzeń elementarnych oraz
• zapisze, że zdarzenie A' – przeciwne do A – oznacza, że wylosowane punkty nie są wierzchołkami
trójkąta, a więc są współliniowe
albo
• 
określi parami rozłączne przypadki, pozwalające zliczyć liczbę zdarzeń elementarnych
sprzyjających zdarzeniu A
i na tym zakończy lub dalej popełni błędy.

12 z 18
 Próbny egzamin maturalny z Nową Erą
Matematyka – poziom rozszerzony

Pokonanie zasadniczych trudności zadania  3 pkt

Zdający wyznaczy liczbę wszystkich zdarzeń elementarnych oraz liczbę wszystkich zdarzeń
sprzyjających
• zdarzeniu A': A' = ` 3 j + ` 3 j + ` 3 j + ` 3 j
5 6 7 8

albo
• zdarzeniu A:
A = ` 2 j $ 15 + ` 2 j $ 14 + ` 2 j $ 13 + ` 2 j $ 13 + 3 $ 4 $ 5 + 3 $ 4 $ 6 + 4 $ 5 $ 6 +
3 4 5 6

+ 3 $ 6 + 9 $ 9 + ` 29 j + 3 $ 4 + 7 $ 11 + ` 11
2 j + 4 $ 5 + 9 $ 9 + ` 2 j + 5 $ 6 + 11 $ 7 + ` 2 j +
9 7

+ 15 + 14 + 13 + 12 + 2 $ 18 + ` 43 j
i na tym zakończy lub dalej popełni błędy.
Rozwiązanie pełne  4 pkt
Zdający obliczy prawdopodobieństwo zdarzenia A: P ^ Ah = 140 .
129

Zadanie 15. (0−6)

Wymaganie ogólne Wymagania szczegółowe

III. Modelowanie 3. Równania i nierówności. Zdający:
matematyczne. R2) rozwiązuje równania i nierówności liniowe i kwadratowe
z parametrem;
R7) rozwiązuje łatwe nierówności wielomianowe.

Przykładowe rozwiązanie

I etap (a)
Ponieważ trójmian ma dwa różne pierwiastki, więc wyróżnik D tego trójmianu jest dodatni, zatem
D = ^2 ^m + 1hh2 - 4 $ 1 $ ^5m 3 - mh 2 0,
4 ^m + 1h2 - 4 ^5m 3 - mh 2 0,
^m + 1h2 - ^5m 3 - mh 2 0,
m 2 + 2m + 1 - 5m 3 + m 2 0,
5m 3 - m 2 - 3m - 1 1 0,
5m 3 - 5m 2 + 4m 2 - 4m + m - 1 1 0,
5m 2 ^m - 1h + 4m ^m - 1h + m - 1 1 0,
^m - 1h^5m 2 + 4m + 1h 1 0.
Wyróżnik trójmianu 5m 2 + 4m + 1 jest ujemny, zatem rozwiązaniem nierówności
^m - 1h^5m 2 + 4m + 1h 1 0 jest każda liczba m ! ^- 3, 1h.

II etap (b)
Rozważmy funkcję f, określoną wzorem f(x) = x 2 + ^2m + 2h x + 5m 3 - m. Ponieważ współczynnik
przy x2 jest dodatni, więc na to, aby jeden z pierwiastków trójmianu był dodatni, a drugi mniejszy od
−2, potrzeba i wystarcza, by były spełnione warunki
D > 0 i f ^ 0 h 1 0 i f ^- 2h 1 0.

13 z 18
 Próbny egzamin maturalny z Nową Erą
Matematyka – poziom rozszerzony

Rozwiążmy nierówność f ^ 0 h 1 0. Mamy wówczas:

f ^ 0 h = 0 2 + ^2m + 2h $ 0 + 5m 3 - m 1 0,
5m 3 - m 1 0,
5m ` m 2 - 5 j 1 0,
1

5m c m - 5 mc m + 5 m 1 0.
5 5

Zatem m ! c - 3, - 5 m , c 0, 5 m.
5 5

Rozwiążmy nierówność f ^- 2h 1 0. Mamy wówczas:

f ^- 2h = ^- 2h2 + ^2m + 2h $ ^- 2h + 5m 3 - m 1 0,
4 - 4m - 4 + 5m 3 - m 1 0,
5m 3 - 5m 1 0,
5m ^m 2 - 1h 1 0,
5m ^m - 1h^m + 1h 1 0.

Zatem rozwiązaniem nierówności 5m ^m 2 -1h 1 0 jest każda liczba m ! ^- 3, -1h , ^0, 1h.
Wyznaczamy część wspólną zbiorów:
^- 3, 1h

c - 3, - 5m c 5m
5 , 0, 5
^- 3, - 1h , ^0, 1h

Ostatecznie m ! ^- 3, -1h , c 0, 5 m.
5

Schemat oceniania
Rozwiązanie zadania składa się z dwóch etapów.
Pierwszy etap polega na rozwiązaniu nierówności D 2 0. Za poprawne rozwiązanie tego etapu zdający
otrzymuje 2 punkty.
Podział punktów za pierwszy etap rozwiązania:
1 punkt zdający otrzymuje, gdy zapisze wyróżnik trójmianu jako wielomian zmiennej m i zapisze, że
liczba 1 jest pierwiastkiem otrzymanego wielomianu lub rozłoży ten wielomian na czynniki i na tym
zakończy lub dalej popełnia błędy.
2 punkty zdający otrzymuje, gdy zapisze rozwiązanie nierówności D 2 0| m ! ^- 3; 1h.
Drugi etap polega na zapisaniu warunków i wyznaczeniu wartości parametru m, dla których jeden
z  pierwiastków trójmianu jest dodatni, a  drugi mniejszy od −2. Za tę część rozwiązania zdający
otrzymuje 4 punkty.
Podział punktów za drugi etap rozwiązania:
1 punkt zdający otrzymuje, gdy:
• zapisze warunki, jakie muszą być spełnione, np. D 2 0 i f ^ 0 h 1 0 i f ^- 2h 1 0, i na tym
zakończy lub dalej popełnia błędy
albo
• wyznaczy wartości f ^ 0 h albo f ^- 2h jako funkcje zmiennej m i na tym zakończy lub dalej
popełnia błędy

14 z 18
 Próbny egzamin maturalny z Nową Erą
Matematyka – poziom rozszerzony

albo
• zapisze jedną z nierówności f ^ 0 h 1 0 albo f ^- 2h 1 0 i wyznaczy wartości parametru m, dla
których zapisana nierówność jest prawdziwa i na tym zakończy lub dalej popełnia błędy.
2 punkty zdający otrzymuje, gdy zapisze obie nierówności, które muszą być spełnione, np.
f ^ 0 h 1 0 i f ^- 2h 1 0, i rozwiąże poprawnie jedną z nich.
3 punkty zdający otrzymuje za zapisanie i poprawne rozwiązanie obu nierówności wynikających
z warunków f ^ 0 h 1 0, f ^- 2h 1 0 : m ! c - 3, - 5 m , c 0, 5 m, m ! ^- 3, -1h , ^0, 1h.
5 5

4 punkty zdający otrzymuje za poprawne rozwiązanie obu nierówności f ^ 0 h 1 0 i f ^- 2h 1 0

i wyznaczenie części wspólnej zbiorów: ^- 3, 1h, c - 3, - 5 m , c 0, 5 m oraz ^- 3, -1h , ^0, 1h,

5 5

czyli: ^- 3, -1h , c 0, 5 m .
5

Zadanie 16. (0−6)

Wymaganie ogólne Wymaganie szczegółowe
III. Modelowanie P7.3. Planimetria.
matematyczne. Zdający rozpoznaje trójkąty podobne i wykorzystuje (także w kontekstach
praktycznych) cechy podobieństwa trójkątów.
R9.2. Stereometria.
Zdający określa jaką figurą jest przekrój graniastosłupa lub ostrosłupa
płaszczyzną.

Przykładowe rozwiązanie
S

M
R
P D C
ZO T L
A K B

Przekątne AC i BD kwadratu ABCD mają długości równe

AC = BD = 2 2 $ 2 = 4.
Odcinek KL łączy środki boków trójkąta ABC, więc jego długość jest równa
1 1
KL = 2 AC = 2 $ 4 = 2.
Punkt T jest środkiem odcinka KL i leży na przekątnej BD. Zatem odcinek BT jest wysokością
równoramiennego trójkąta prostokątnego KBL opuszczoną na przeciwprostokątną KL tego trójkąta.
1
Zatem BT = KT = 2 $ 2 = 1, więc DT = 4 - 1 = 3.
Odcinek SO jest wysokością trójkąta równoramiennego ACS i przecina odcinek PM w punkcie
R. Poprowadźmy odcinek RZ, który jest prostopadły do przekątnej BD podstawy ostrosłupa.

15 z 18
 Próbny egzamin maturalny z Nową Erą
Matematyka – poziom rozszerzony

Trójkąty prostokątne RZO i SDO są podobne, gdyż mają wspólny kąt ostry przy wierzchołku O.
Stąd otrzymujemy proporcję
RZ ZO RZ SD
= , czyli = = 82 = 4, a zatem RZ = 4 ZO .
SD DO ZO DO
Trójkąty prostokątne RZT i NDT także są podobne, gdyż mają wspólny kąt ostry przy wierzchołku T.
Stąd otrzymujemy proporcję
RZ ZT RZ ND
= , czyli = = 43 , a zatem RZ = 43 ZT .
ND DT ZT DT
Ponieważ ZT = ZO + OT = ZO + 1, więc otrzymujemy

4 ZO = RZ = 3 ^ ZO + 1h,
4

skąd
4 4
4 ZO = 3 ZO + 3 ,
1 1
ZO = 2 oraz RZ = 4 ZO = 4 $ 2 = 2.
Odpowiedź: Odległość punktu R od przekątnej BD podstawy ostrosłupa wynosi 2.

Schemat oceniania
Rozwiązanie, w którym postęp jest niewielki, ale konieczny na drodze do pełnego rozwiązania
zadania  1 pkt
Zdający obliczy długość odcinka KL: KL = 2
i na tym zakończy lub dalej popełni błędy.
Rozwiązanie, w którym jest istotny postęp  2 pkt

Zdający obliczy długość odcinka KL oraz

• obliczy długość odcinka DT: DT = 3
albo
• narysuje odcinki SO i RZ, gdzie O to punkt przecięcia przekątnych AC i BD, a Z – rzut prostokątny
punktu R na płaszczyznę podstawy ostrosłupa
i na tym zakończy lub dalej popełni błędy.
Rozwiązanie, w którym jest postęp zbliżający do pokonania zasadniczych trudności zadania
 3 pkt

Zdający obliczy długość odcinka DT: DT = 3

oraz
narysuje odcinki SO i RZ, gdzie O to punkt przecięcia przekątnych AC i BD, a Z – rzut prostokątny
punktu R na płaszczyznę podstawy ostrosłupa
i na tym zakończy lub dalej popełni błędy.
Pokonanie zasadniczych trudności zadania  4 pkt

Zdający dostrzega podobieństwo trójkątów prostokątnych: RZO i SDO oraz RZT i NDT, a następnie
RZ ZO RZ ZT
układa poprawnie proporcje, np. = i = ,
SD DO ND DT
i na tym zakończy lub dalej popełnia błędy.

16 z 18
 Próbny egzamin maturalny z Nową Erą
Matematyka – poziom rozszerzony

Rozwiązanie prawie pełne  5 pkt

Zdający obliczy długość odcinka RZ w zależności od ZO i ZT
i na tym zakończy lub dalej popełnia błędy.
Rozwiązanie pełne  6 pkt
Zdający obliczy długość odcinka RZ: RZ = 2.

Zadanie 17. (0−7)

Wymaganie ogólne Wymaganie szczegółowe
III. Modelowanie R11.6. Rachunek różniczkowy.
matematyczne. Zdający stosuje pochodne do rozwiązywania zagadnień
optymalizacyjnych.

Przykładowe rozwiązanie
Niech P = ^x, y h będzie dowolnym punktem leżącym na wykresie funkcji f.
Wówczas P = _ x, x 3 + 1 i, gdzie x H -1. Odległość AP jest więc równa

AP = ^x - 4h2 + _ x 3 + 1 - 0i = x 2 - 8x + 16 + x 3 + 1 = x 3 + x 2 - 8x + 17 .
2

Otrzymaliśmy więc wzór funkcji odległości AP zmiennej x:

AP ^xh = x 3 + x 2 - 8x + 17 dla każdej liczby rzeczywistej x H - 1.
Ponieważ funkcja y = t jest rosnąca, więc funkcja AP osiąga wartość najmniejszą wtedy i tylko
wtedy, gdy najmniejszą wartość osiąga funkcja g określona wzorem
g ^xh = x 3 + x 2 - 8x + 17 dla x H - 1.
Pochodna funkcji g jest równa g'^xh = 3x 3 + 2x - 8 = ^x + 2h^3x - 4h dla x H - 1.
Obliczmy miejsca zerowe pochodnej i zbadajmy jej znak.
Ponieważ x + 2 2 0 dla każdej liczby x H -1, to
g' ^ x h = 0 wtedy i tylko wtedy, gdy 3x - 4 = 0 i x H - 1, czyli dla x = 3 ,
4

g' ^ x h 2 0 wtedy i tylko wtedy, gdy 3x - 4 2 0 i x H - 1, czyli dla x 2 3 ,

4

g' ^ x h 1 0 wtedy i tylko wtedy, gdy 3x - 4 1 0 i x H - 1, czyli dla - 1 G x 1 3 .

4

Zatem w przedziale - 1, 3 funkcja g jest malejąca, a w przedziale 3 , + 3h jest rosnąca. Zatem

4 4
4
funkcja g − a tym samym funkcja AP − osiąga w punkcie x = 3 minimum lokalne, które jest
jednocześnie wartością najmniejszą tej funkcji w przedziale - 1, + 3h.

Gdy x = 3 , to P = a 3 , ` 43 j + 1 k = c 43 ,
4 4 3 273 m
9 , a najmniejsza wartość funkcji AP jest równa

AP ` 4 j = ` 43 j + ` 43 j - 8 $ 43 + 17 =
3 3 2 849
9 .

17 z 18
 Próbny egzamin maturalny z Nową Erą
Matematyka – poziom rozszerzony

Schemat oceniania
Rozwiązanie zadania składa się z trzech etapów.
• Pierwszy etap składa się z trzech części:
a) zapisanie współrzędnych punktu P leżącego na wykresie funkcji f w zależności od zmiennej x:
P = _ x, x 3 + 1 i
b) zapisanie odległości AP jako funkcji zmiennej x: AP ^ x h = ^x - 4h2 + _ x 3 + 1 - 0 i
2

c) określenie dziedziny funkcji AP : - 1, + 3h.

Za każdą część tego etapu zdający otrzymuje po 1 punkcie, przy czym, jeżeli zdający od razu zapisze
poprawnie odległość AP w zależności od jednej zmiennej, to otrzymuje punkt za część a) i punkt za
część b).
• Drugi etap składa się z trzech części:
a) wyznaczenie pochodnej funkcji wielomianowej w ^ x h = x 3 + x 2 - 8x + 17|
w l ^ x h = 3x 2 + 2x - 8
3
b) obliczenie miejsc zerowych pochodnej funkcji g: x = 4 lub pochodnej funkcji
3
w: x =- 2, x = 4
4
c) zbadanie znaku pochodnej funkcji g i uzasadnienie, że dla x = 3 funkcja AP osiąga
wartość najmniejszą.
Uwaga
Znak pochodnej zdający może zaznaczyć w inny sposób, np. na rysunku, szkicując krzywą
zbliżoną do wykresu pochodnej.
• Trzeci etap

Obliczenie współrzędnych punktu P, dla którego odległość AP jest najmniejsza, oraz obliczenie
tej najmniejszej odległości: P = c 3 , 9 m, AP ` 3 j = 9 .
4 273 4 849

Za poprawne rozwiązanie tego etapu zdający otrzymuje 1 punkt.

18 z 18