Temat

XXIV

Prawo Faradaya
To co do tej pory
Prawo Faradaya
Wiemy już, że prąd powoduje pojawienie się
pola magnetycznego a ramka z prądem w polu
magnetycznym może obracać się. Czy z drugiej
strony można za pomocą magnesu indukować w
przewodzie prąd elektryczny.

Zagadnienie to było badane w latach 20-tych XIX

wieku
• Zagadnienie to rozwiązał w 1831 M. Faraday, ale
zanim to nastało inni uczeni uzyskali pewne
częściowe rozwiązania, które inspirowały samego
Faradaya

• W 1825 roku F. Arago przeprowadził

eksperyment, w którym nad miedzianą tarczą
wisiała igła magnetyczne. Kiedy tarcza zaczęła się
obracać igła magnetyczna również obracała się w
tą samą stronę co tarcza
• Niedługo potem Charles Babbage i John
Herschel zademonstrowali efekt odwrotny.
Obracając się elektromagnes pociągnął za
sobą obrót miedzianego dysku.
Żelazny pierścień z cewkami używany do doświadczeń
Nad indukcją przez Faradaya
Dziwne prawo
Dziwne prawo

Strumień pola magnetycznego

Przez powierzchnię rozpięta na ramce
Z drutu

Indukowana siła elektromotoryczna w obwodzie

zamkniętym jest proporcjonalna do prędkości zmian
strumienia pola magnetycznego przenikającego przez
Dowolną, prostą powierzchnię rozpiętą na tym obwodzie
 To jest właśnie prawo Faradaya

Indukowana siła elektromotoryczna w obwodzie

zamkniętym jest proporcjonalna do prędkości zmian
strumienia pola magnetycznego przenikającego przez
dowolną prostą powierzchnię rozpiętą na tym obwodzie

Przez prostą powierzchnię rozumiemy

tu powierzchnię ciągłą (bez dziur i samoprzecięć)
 Prądnica (dynamo)

Pierwsza prądnica – dysk Faradaya

Urządzenie składa się z dysku wykonanego z przewodnika
prądu elektrycznego, umieszczonego w stałym i
prostopadłym do płaszczyzny dysku polu magnetycznym
wytwarzanym przez magnesy. Podczas obrotu dysku,
między środkiem a zewnętrzną częścią dysku powstaje
napięcie (siła elektromotoryczna).
Powstawanie siły elektromagnetycznej w dysku
tłumaczone może być przez zjawisko indukcji
elektromagnetycznej, siły Lorentza
 Schemat prądnicy

Prądnica dokonuje transformacji energii mechanicznej na

energię elektryczną
Prądnica wytwarza prąd zmienny
Komutator pozwala unikać zmiany
kierunku prądu
Prądnica Hippolyte Pixi
z 1832 roku
Pierwsza prądnica wykorzystana
W przemyśle zbudowana przez
Johna Woolrich w 1844,
Wykorzystywana jako źródło prądu
w procesie Galwanostegii
Prądnica Antoniego Pacinotti z 1860 roku
 Reguła Lenza

Kierunek indukowanej siły elektromotorycznej jest taki,

że wywołany przez nią prąd zawsze przeciwdziała zmianie
strumienia pola magnetycznego, która tę siłę generuje.
 Zadanie
Na dwóch równoległych poziomych szynach
odległych o L położono pręt o oporze R, i masie m.
Szyny są połączone ze źródłem napięcia stałego U
i na całej swej długości znajdują się
w jednorodnym polu magnetycznym o indukcji B,
która jest skierowana prostopadle do płaszczyzny,
w której leżą szyny. Współczynnik tarcia pręta o
szyny wynosi f. Jaką maksymalną prędkość vm
osiągnie pręt? Przyjmij, że początkowa siła F0 jest
większa od siły tarcia.
 Samoindukcja

W obwodzie, w którym płynie prąd generowane jest pole magnetyczne,

które generuje niezerowy strumień pola przez powierzchnię
rozpiętą na obwodzie
 Samoindukcja
W pierwszym przybliżeniu Można przyjąć, że ten strumień
jest proporcjonalny do płynącego prądu

Współczynnik L jest nazywany

Współczynnikiem samoidnukcji
W układzie SI jednostką indukcji
własnej jest henr [H], przy czym
Zmienny prąd oznacza zmienny strumień magnetyczny,
co prowadzi do generowania siły elektromotorycznej
Ta indukowana siła elektromotoryczna podlega regule Lenza

Oznacza to, że przy zwiększaniu prądu w obwodzie na przykład

na skutek włączenia zasilania, generowana siła
elektromotoryczna indukuje prąd przeciwny do płynącego

Przy zanikaniu prądu, na przykład na skutek wyłączenia zasilania,

generowana siła elektromotoryczna indukuje prąd
podtrzymujący.
Elementy indukcyjne w elektronice
Prądy wirowe
Prądy wirowe
Typowy układ do prezentacji tłumienia magnetycznego wywołanego prądami
wirowymi. (a) Ruch metalowego wahadła pomiędzy biegunami magnesu jest
silnie
tłumiony wskutek działania prądów wirowych. (b) Efekt tłumienia ruchu jest
słaby, gdy
metalowe wahadło zaopatrzone jest w szczeliny, co oznacza, że działanie
prądów wirowych jest ograniczone. (c) Efekt magnetycznego tłumienia ruchu
nieprzewodzącego wahadła nie występuje, ponieważ prądy wirowe są
niezmiernie słabe.
Szczegółowy obraz metalowej płytki poruszającej się między
biegunami
magnesu. Podczas wnikania płytki w obszar pola i opuszczania
tego obszaru zmieniający się strumień magnetyczny wzbudza prąd
wirowy. Siła magnetyczna oddziałująca na pętlę z prądem
przeciwdziała ruchowi płytki. Opór magnetyczny i prąd wirowy nie
występują, gdy płytka znajduje się całkowicie w obszarze
jednorodnego pola.
Prawo Faradaya inny zapis
 Krążenie z pola elektrycznego jest
równe sile elektromotorycznej

Strumień pola elektrycznego

I magnetycznego

prawo Faradaya
Ciągniemy dalej

Zmiana kolejności różniczkowanie - całkowanie

Prawo Faraday’a w postaci różniczkowej

B
E  
t
Zbieramy równania
Prawo Gaussa dla pola
elektrycznego

Prawo Gaussa dla pola

magnetycznego

B Prawo Faradaya
E  
t

Prawo Ampera
 Wymagania
• Prawo Faradaya
• Reguła Lenza,
• samoindukcja
• Prądnica
• Prądy wirowe
 Przykładowe zadanie
Wskaż prawdziwe zdanie dotyczące indukcji
elektromagnetycznej
a) zjawisko indukcji elektromagnetycznej pozwala
na budowę urządzeń do konwersji energii
mechanicznej na energię elektryczną; b) przez
zjawisko indukcji magnetycznej przy wyłączeniu
prądu w obwodzie indukuje się dodatkowa siła E-M;
c) zjawisko to opisał M. Faraday w dwóch prawach
dotyczących elektrolizy; d) tłumaczy działanie
transformatora