0% found this document useful (0 votes)
79 views22 pages

Ict Logic Gates

1. The document describes basic logic gates including AND, OR, and NOT gates. 2. AND gates output a 1 only if all inputs are 1. OR gates output a 1 if any input is 1. NOT gates invert the input. 3. Combinational logic gates like AND, OR, and NOT can be combined to perform more complex logic functions. The output of one gate can be the input of another.

Uploaded by

ddvp_gunawardana
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
79 views22 pages

Ict Logic Gates

1. The document describes basic logic gates including AND, OR, and NOT gates. 2. AND gates output a 1 only if all inputs are 1. OR gates output a 1 if any input is 1. NOT gates invert the input. 3. Combinational logic gates like AND, OR, and NOT can be combined to perform more complex logic functions. The output of one gate can be the input of another.

Uploaded by

ddvp_gunawardana
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 22

4 ;d¾lsl oajdr iu.

nQ,Sh ùc ;¾lh
fuu mßÉfþoh yeoEÍfuka Tng"
² bf,lafg%dksl úoHdfõ Ndú; jk ix{d uÜgï"
² uQ,sl ;d¾lsl oajdr iy ixhqla; ;d¾lsl oajdr ixfla;"
² nQ,Sh m%ldYk yd i;H;d j.= weiqfrka oelaùu"
² ixhqla; ;¾l oajdr uQ,sl ;d¾lsl oajdr weiqfrka ks¾udKh lsÍu"
² nQ,Sh m%ldYkj,g wod< ixLHdxl mßm:hka we£u"
² ixLHdxl mßm:j,g wod< nQ,Sh m%ldYk ,shd Bg wod< i;H;d j.=
f.dvke.Su"
² ix.Dys; mßm:"
² ;d¾lsl oajdrj, m%dfhda.sl fh§ï
ms<sn| j wjfndaOhla ,nd .ekSug yels jkq we;'

4'1 ye¢kaùu
tÈfkod Ôú;fhaa § Ôúka w;r ikaksfõokh úúOdldrfhka isÿ
fõ' wE; w;S;fha § fhdod .;a ikaksfõok l%uhla jk wKfnr .eiSu
;=<ska ñksidg mKsúv ksl=;a lrk nj hk ix{dj ksl=;a lrhs' ;j o ÿïßh
ia:dkhl kj;ajd we;s ÿïßhl .uka wdrïNh i`oyd ÿïßh kshdul k<djla Yío
fldg fld<mdg fldähla fid,jd ix{djla ksl=;a lrhs' ÿïßfhys .uk wdrïN-
hg ix{d myfkys fld<mdg n,anh oe,aù ;sìh hq;= w;r r;=mdg n,anh oe,afõ
kï ÿïßh keje;aúh hq;= h'
uqo,a fiamamqjla újD; lsÍu i|yd h;=re folla Ndú; flf¾ kï tu fodr
újD; lsÍug h;=re fol u wjYH fõ'
Tn ldrhl .ukla hdug m%:u ldrhg ke. fodrj,a ksjerÈ j jeish hq;= h'
fuys § ldrfha tla fodrla fyda ksjerÈ j jeiS fkdue;s kï ta ms<sn`oj jdykfha
n,anhla oe,aù fyda y`vla ksl=;a fydA ù ßheÿreg ix{djla ksl=;a lrhs' fodrj,a
ish,a, jeiqKq miq j fuu ix{d ksl=;a ùu kj;sk w;r jdykh .uk weröug
kï fuu fodrj,a y;r u ksjerÈ j jeish hq;= h' ;j o Tn ldrhl wiqfka jdä
ù wdik máh me<|sh hq;= h' tfia fkdue;s kï ta nj ldrh ix{djla ksl=;a lr
oekqï fohs' fufia idudkH Ôú;fha § wm ix{d Ndú;d lrkakd fiau mß.Klh
o ix{d Wmfhda.S lr .kS'

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 115


4'2 ;d¾lsl oajdr

oaúuh ixLHd wkqidrfhka hï hï ;¾l ;;a;aj f.dv kexùug;a ta wkqj


hï hï ;SrK .ekSug;a yels jk mßm: ;d¾lsl mßm: (Logic Circuits) f,i
ye`Èkafõ' mß.Klhla iE§ we;af;a ixlS¾K ixLHdxl mßm: rdYshl tl;=fjks'
fuu bf,lafg%dksl mßm: ks¾udKh fldg we;af;a ;d¾lsl oajdr keue;s uQ,sl
;d¾lsl mßm: rdYshla wjYH mßÈ tlsfklg iïnkaO lsÍfuks'
udOH ieliqï tAllh iE§ we;af;a ;d¾lsl oajdr w;súYd, ixLHdjla tl;=
ùfuks' 4'1 rEmfha ±lafjkafka o AND, OR iy NOT hk uQ,sl ;d¾lsl oajdr
iïnkaO ù iEÿk mßm:hls'

rEmh 4'1 - - uQ,sl ;d¾lsl oajdr iïnkaê; mßm:h


;d¾lsl oajdrhla u.ska isÿ flfrkafka th fj; wdodkh flfrk wdodkhla
fyda wdodk lsysmhla i,ld ne,Sfuka miq wod< m%;sodkhla ,nd §uhs'
;d¾lsl oajdr ksmoùfï ;dlaIKsl l%u .Kkdjla we;s w;r tys wNHka;r
mßm:h g%dkaisiagr" vfhdav iy m%;sfrdaO wd§ wx.j,ska iukaú; fõ'
;d¾lsl oajdr mßm: Ndú; jk wdldrh wkqj fldgia follg fjka l<
yel'

1' uQ,sl ;d¾lsl oajdr (Basic Logic Gates)

2' ixhqla; ;d¾lsl oajdr (Combinational Logic Gates)

116 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


4'3 uQ,sl ;d¾lsl oajdr
uQ,sl ;d¾lsl oajdr j¾. ;=kls' tkï"

1. AND oajdrh (AND gate)

2. OR oajdrh (OR gate)

3. NOT oajdrh (NOT gate)

4.3.1 AND oajdrh

AND ;¾lh f;areï .ekSug my; WodyrK i,ld n,uq'

• Tnf.a mß.Kl úoHd.drfha fodr h;=re oud jid bífnla o oud we;akï th
weÍug kï fodf¾ h;=r o" bíndf.a h;=r o wjYH fõ' fuu h;=re fol u Ndú;
lf<d;a muKla fodr újD; l< yel' fodf¾ h;=r fyda bì h;=r muKla Ndú;
l< fyd;a fodr weßh fkdyel' ;j o h;=re fkdue;s kï fodr weßh fkdyel'

• AND fufyhqu f;areï .ekSug my; oelafjk ir, fY%aKs.; úoHq;a mßm:h
i,ld n,uq'

Q Q

rEmh 4'2 - A yd B wdodk foflys ;¾lk rEmh 4'3 - A yd B wdodk foflys ;¾lk
wjia:dj 0 jQ úg úoHq;a mßm:h
wjia:dj 1 jQ úg úoHq;a mßm:h

rEmh 4'4 - AND ;d¾lsl oajdrhg


;=,H úoHq;a mßm:h

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 117


fuys A yd B iaúÉÑ folla yd Q n,anhla ir, fldaI folla iu. fY%K a .
s ;j
iïnkaO fldg we;' iaúÉÑ fol wdodk f,i o n,anh m%;sodkh f,i o .ksuq'
fuys § A iaúÉÑh yd B iaúÉÑh hk fol u ixjD; j we;s wjia:dfõ §
muKla n,anh oe,afõ' A iaúÉÑh muKla fyda B iaúÉÑh muKla fyda ixjD;j
we;s wjia:dfõ § n,anh fkdoe,afõ' ;j o iaúÉÑ fol u újD; j we;s wjia:dfõ §
o n,anh fkdoe,afõ'
iaúÉÑ újD; j we;s wjia:dj fyda n,anh ksù we;s wjia:dj ;¾l “0”
u.ska o (rEmh 4'2) tla tla iaúÉÑh ixjD; j we;s wjia:dj fyda n,anh oe,afjk
wjia:dj ;¾l “ 1ZZ u.ska o (rEmh 4'3) oelajQ úg" AND ;¾l oajdrhl wdodk yd
m%;sodk w;r iïnkaO;d my; j.=fjys oelafõ' (j.=j 4'1)

j.=j 4'1 --- AND g ;=,H úoHq;a mßm:fhys n,anfha iajNdjh


A B Q
újD; újD; fkdoe,afõ
újD; ixjD; fkdoe,afõ
ixjD; újD; fkdoe,afõ
ixjD; ixjD; oe,afõ
j.=j 4'2 - AND ;¾l oajdrhg
wod< i;H;d j.=j fuys Q =1 jkafka A iy B wdodk fol u
A B Q ;¾l “1” wjia:dfõ mj;sk úg muKs' wdodk fol
u ;¾l “0” wjia:dfõ mj;sk úg o tla wdodkhla
0 0 0
;¾l “1”o wfkla wdodkh ;¾l “0” o wjia:d-
0 1 0 fõ mj;sk úg o Q = 0 fõ' fuu j.=j AND ;¾l
1 0 0 oajdrhg wod< i;H;d j.=j (Truth Table) f,i
1 1 1 ye`Èkafõ' (j.=j 4'2&
ksÍlaIKh
AND oajdrhl m%;sodkh 0 ùug kï wju jYfhka
tla wdodkhla j;a 0 úh hq;= h'

fuu oajdrhg wdodk folla we;s neúka j.=fõ wjia:d y;rla ^22 = 4& la
fmkakqï lrhs'
AND oajdrhl ;¾lkh jkafka “ A iy B ” (A AND B) hkak h' fuh
ksrEmkh lsÍug nQ,shdkq wxlkh Ndú; lrk w;r th A.B f,i oelafõ'
AND oajdrhg wod< nQ,Sh ùc m%ldYkh yd AND oajdrfha ixfla;h my;
oelafõ'

118 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


A
Q = A.B
B

rEmh 4'5 - AND ;d¾lsl oajdrhg wod<


nQ,Sh ùc m%ldYkh yd ixfla;h

fuu AND ;d¾lsl oajdrhg wju jYfhka wdodk folla mj;sk w;r wdodk
follg jvd iys; AND ;d¾lsl oajdr mj;S' wdodk ;=kla iys; AND ;d¾lsl
oajdrhla my; oelafõ'

l%shdldrlu

1. A, B yd C f,i wdodk ;=kla § we;s úg Q kï m%;sodkh ,nd


.ekSug wod< AND ;d¾lsl oajdrh my; oelafõ' (rEmh 4'6)
A
B Q = A.B.C
C
rEmh 4'6 - wdodk ;=kla iys; AND ;d¾lsl oajdrh
fuu AND ;d¾lsl oajdrh my; mßm:hg ;=,H fõ' (rEmh 4'7)

A P

B Q
C
rEmh 4'7 - wdodk ;=kla iys; AND ;d¾lsl oajdrhg ;=,H ;d¾lsl mßm:h

»' fuys A yd B wdodk jk AND ;d¾lsl oajdrfha m%;sodkh jk P ,shd olajkak'


»». P yd C wdodk jk AND ;d¾lsl oajdrfha m%;sodkh jk Q ,shd olajkak'
»»»' fuu Q ys w.h by; A, B yd C wdodk ;=kla iys; AND ;d¾lsl oajdrfha
m%;sodkhg iudk fõ'
tu ksid fuu mßm:hg wod< nQ,Sh m%ldYkh kï"
Q = A.B.C
by; mßm:hg wod< i;H;d j.=fõ wjia:d 8 la we;' fuys wdodk 3 la we;s
neúka i;H;d j.=fõ wjia:d 8 la ^23 = 8& we;'

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 119


2' my; j.=fõ ysia;eka mqrjkak' Tng óg fmr bf.k .;a wdodk 2 lg wod<
AND oajdrfha i;H;d j.=j (j.=j 4'3) weiqfrka A.B ;Srh iïmQ¾K l< yel'
miq j A.B.C iïmQ¾K lrkak'
j.=j 4'3 - wdodk ;=kla iys; AND ;¾lk oajdrhg wod< i;H;d j.=j
A B C A.B Q=A.B.C
0 0 0 0 ......
0 0 1 ...... 0
0 1 0 0 ......
0 1 1 ...... ......
1 0 0 0 0
1 0 1 ...... ......
1 1 0 ...... 0
1 1 1 ...... ......

4.3.2 OR oajdrh (OR gate)


OR ;¾lh f;areï .ekSug my; WodyrK i,ld n,uq'
• fodr fofla nia r:hl .uka .kakd u.sfhl=g bÈßmi fyda miqmi fodrgqfjka
nei hd yels h'
• ;u ksjig <`.dùug mdrj,a lsysmhla we;akï tu ´kE u mdrlska Tyqg ;u
ksjig <`.dùug yel'
• my; oelafjk ir, úoHq;a mßm:h i,ld n,uq' ^rEmh 4.8 yd 4.9)

fuys A yd B iaúÉp folla yd Q n,anhla ir, fldaI folla iu.
iudka;r.; j iïnkaO fldg we;' iaúÉÑ fol wdodk f,i o n,anh m%;sodkh
f,i o .ksuq'

rEmh 4'8 - wdodk foflys tla ;¾lk rEmh 4'9 -- wdodk foflys ;¾lk
wjia:djla 1 jQ úg úoHq;a mßm:h wjia:dj 0 jQ úg úoHq;a mßm:h

fuu mßm:fhys n,anh oe,afjkafka A iaúÉÑh fyda B iaúÉÑh (A fyda


B ) fyda A yd B iaúÉÑ fol u fyda jid we;s úg muKs' fuh my; mßÈ j.=jl
^j.=j 4'4& oelaúh yels h'

120 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


j.=j 4'4 -- OR oajdrhg ;=,H úoHq;a mßm:fhys n,anfha iajNdjh
A B Q
újD; újD; fkdoe,afõ
újD; ixjD; oe,afõ
ixjD; újD; oe,afõ
ixjD; ixjD; oe,afõ

tla tla iaúÉÑh ixjD; j we;s wjia:dj fyda n,anh oe,afjk wjia:dj ^rEmh
4'8& ;¾l “1” u.ska o iaúÉÑhla újD; j we;s wjia:dj fyda n,anh ksù we;s
wjia:dj ^rEmh 4'9& ;¾l “0” u.ska o oelajQ úg" th my; mßÈ j.=fjys oelafõ'
fuu j.=j OR ;¾l oajdrhg wod< i;H;d j.=j (Truth Table) f,i ye`Èkafõ'
^j.=j 4'5&

j.=j 4'5 -- OR ;¾l oajdrhg wod< i;H;d j.=j


A B Q
0 0 0
0 1 1
1 0 1
1 1 1

ksßlaIKh
OR oajdrhl m%;sodkh 1 ùug kï wju jYfhka tla
wdodkhla j;a 1 úh hq;= h'

by; OR ;d¾lsl oajdrfha wdodk fol u 0 jQ úg ieu úg u m%;sodkh 0


fõ' ;j o wdodk follg jvd jeä OR ;d¾lsl oajdrhl tu wdodk ish,a, 0 jQ
úg ieu úg u m%;sodkh 0 fõ'
by; j.=fõ ^j.=j 4'5& Q=1 jkafka A=1 fyda B = 1 fyda A = B =1 fyda jQ
úg h' fuu j.=j OR ;¾l oajdrhg wod< i;H;d j.=j f,i ye`Èkafõ'
fuu fufyhqu nQ,Sh ùc .Ks;fhys ixfla;d;aul j olajkafka “A + B”
f,i h' fuh Tn .Ks;fha § ixLHd tl;= lsÍu i`oyd Ndú; lrk tl;= lsÍfï
.Ks; l¾uh fkdfõ' ;j o Ok ixLHdjla oelaùug Ndú; flfrk Ok ,l=K o
fkdfõ' tkï th WÉpdrKh lrkafka “ A fyda B” ke;fyd;a “ A OR B” f,i h'

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 121


OR oajdrhg wod< nQ,Sh ùc m%ldYkh yd mßm: ixfla;h my; ^rEmh 4'10& oelafõ'

A
Q =A+B
B


rEmh 4'10 -- OR ;d¾lsl oajdrhg wod< nQ,Sh ùc m%ldYkh yd ixfla;h

l%shdldrlu
A, B yd C f,i wdodk ;=kla § we;s úg Q kï m%;sodkh ,nd .ekSug
wod< OR ;d¾lsl mßm:h my; oelafõ' ^rEmh 4'11&
( iudkhs)
A
A
B
B Q
C Q
C
rEmh 4'11 -- wdodk ;=kla iys; OR ;d¾lsl oajdrh
1' thg wod< nQ,Sh m%ldYkh ,shkak'
2' by; m%;sodkh ,nd.ekSug wod< i;H;d j.=j f.dvk.kak'

4.3.3 NOT oajdrh


NOT ;d¾lsl oajdrh .ek i,lk úg wkqmQrl ix{dj ms<sn`o j oek .;
hq;= h' wdodkh flfrk ;¾l ix{dj y`ÿkdf.k tys wkqmQrl ix{dj m%;sodkh
lsÍu NOT oajdrhl ld¾hhs' fuys § ;¾l ix{d foflka ´kE u tlla wfkflys
wkqmQrlh (Complement) f,i ye`Èkafõ' tkï “ 0 ” ys wkqmQrlh “1” jk w;r
“1” ys wkqmQrlh “0” fõ'
wdodkh flfrk ;d¾lsl w.fhys wkqmQrlh m%;sodkh f,i ,nd .ekSu
i`oyd fhdokq ,nk bf,lafg%dksl Wmdx.h NOT oajdrhhs' my; oelafjk mßm:h
i,ld n,uq' ^rEmh 4'12&
R

A Q

rEmh 4'12 -- NOT ;d¾lsl oajdrhg ;=,H úoHq;a mßm:h

122 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


fuys A iaúÉÑh ixjD; j we;s úg n,anh yryd Odrdjla .,d fkdhk
neúka th fkdoe,afõ' tfy;a A iaúÉÑh újD; j we;s úg n,anh oe,afõ' fuys
m%odkh A jk úg iy A ys wkqmQrlh tys m%;sodkhhs' NOT fufyhqug wod< nQ,Sh
m%ldYkh iy mßm: ixfla;h my; oelafõ' ^rEmh 4'13&

A Q= A

rEmh 4'13 -- NOT ;d¾lsl oajdrhg wod< nQ,Sh ùc m%ldYkh yd ixfla;h

NOT oajdrhg wod< i;H;d j.=j my; oelafõ' ^j.=j 4'6&


j.=j 4'6 -- NOT ;¾l oajdrhg wod< i;H;d j.=j

A Q
0 1
1 0

4'4 ixhqla; ;d¾lsl oajdr

ixLHdxl mß.Klh" .Kl hka;%h" frÈ fidaok hka;%h" Ëqø ;rx.


Wÿk" cx.u ÿrl:k" kùk rEmjdyskS" ixLHdxl Trf,daiq iy jdhq iólrK wd§
WmlrKj, l%shdldß;ajh r`od mj;skafka ;d¾lsl oajdrj, l%shdj u; h' wjYH
ixlS¾K ;¾lk ,efnk mßÈ úúO ;d¾lsl oajdr ixhqla; lsÍfuka ;kd .;a mßm:
tajdfha fhdod we;' uQ,sl ;d¾lsl oajdr Ndú;fhka fuu ixhqla; ;d¾lsl oajdr
ks¾udKh l< yel'

4.4.1 NOR oajdrh


OR fufyhqfuys wkqmQrl fufyhqu fyj;a NOT OR fufyhqu oelafjk
;d¾lsl oajdrh NOR oajdrh f,i yeÈkafõ' fuys §" OR oajdrhl m%;sÞkh NOT
oajdrhla fj; fhduq lrhs' tkï" OR iy NOT oajdr folla ixhqla; lsÍu NOR
oajdrhlg iudk fõ' fuh my; mßÈ oelaúh yel' ^rEmh 4'14&

A Q1=A+B
Q = A+B
B

rEmh 4'14 -- NOR ;d¾lsl oajdrhg ;=,H ;d¾lsl mßm:h

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 123


uQ,sl i;H;d j.= weiqfrka fuhg wod< i;H;d j.=j my; mßÈ f.dvke.sh yel'
^j.=j 4'7&

j.=j 4'7 -- uQ,sl i;H;d j.= weiqfrka NOR ;¾l oajdrhg wod< i;H;d j.=j

A B Q1 = A+B Q = A+B
0 0 0 1
0 1 1 0
1 0 1 0
1 1 1 0

ksßlaIKh
by; NOR ;d¾lsl oajdrfha m%;sodkh 1 ùu i`oyd wdodk folu
0 úh hq;= h' ;j o wdodk follg jvd jeä NOR ;d¾lsl
oajdrhl tu wdodk ish,a, 0 jQ úg ieu úg u m%;sodkh 1 fõ'

fï wkqj NOR oajdrh tlsfkl iu. fY%aKs.; j iïnkaO fldg we;s OR


yd NOT oajdr follg ;=,H fõ' NOR oajdrhg wod< nQ,Sh m%ldYkh iy ;d¾lsl
mßm: ixfla;h my; oelafõ' ^rEmh 4'15&

A
Q = A+B
B
rEmh 4'15 -- NOR ;d¾lsl oajdrhg wod< nQ,Sh m%ldYkh iy ixfla;h

fuhg wod< ;d¾lsl mßm:h yd i;H;d j.=j my; oelafõ' ^j.=j 4'8&

j.=j 4'8 -- NOR ;d¾lsl oajdrhg wod< i;H;d j.=j

A B Q
0 0 1
0 1 0
1 0 0
1 1 0

124 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


l%shdldrlu
A, B yd C f,i wdodk ;=kla § we;s úg Q kï m%;sodkh ,nd
.ekSug wod< ;d¾lsl mßm:h my; oelafõ' ^rEmh 4'16&

A
A Q = A+B+C
B B Q = A+B+C
C
C

rEmh 4'16 -- wdodk ;=kla iys; NOR ;d¾lsl oajdrh



1' thg wod< nQ,Sh m%ldYkh ,shkak'
2' by; m%;sodkh ,nd .ekSug wod< i;H;d j.=j f.dvk.kak'

4.4.2 NAND oajdrh ( NAND gate)


Q
• NAND fufyhqu f;areï .ekSug fuys oelafjk
ir, úoHq;a mßm:h i,ld n,uq' ^rEmh 4'17&
fuys A yd B iaúÉÑ folla yd Q n,anhla ir,
A B fldaIhla iu. iïnkaO fldg we;' iaúÉÑ fol
wdodk f,i o n,anh m%;sodkh f,i o .ksuq'
fuys § A iaúÉÑh yd B iaúÉÑh hk fol u ixjD;
j we;s wjia:dfõ § muKla n,anh fkdoe,afõ' wka
rEmh 4'17 - NAND ;d¾lsl iEu wjia:djl u n,anh ±,afõ'
oajdrhg ;=,H úoHq;a mßm:h NAND fufyhqfuys wkqmQrl fufyhqu
fyj;a NOT AND fufyhqu oelafjk ;d¾lsl oajdrh
NAND oajdrh f,i ye`Èkafõ' fuys § isÿ jkafka AND oajdrhl m%;sodkh NOT
oajdrhlg fY%aKs.; j iïnkaO lsÍu h' th my; mßÈ oelaúh yel' ^rEmh 4'18&

A Q1 = A.B
Q = A.B
B

rEmh 4'18 -- NAND ;d¾lsl oajdrhg ;=,H ;d¾lsl


mßm:h

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 125


uQ,sl oajdr j,g wod< i;H;d j.= weiqfrka fuu ;¾lhg wod< i;H;d
j.=j my; mßÈ f.dvke.sh yel' ^j.=j 4'9&
j.=j 4'9 -- uQ,sl i;H;d j.= weiqfrka NAND ;¾l oajdrhg wod<
i;H;d j.=j
A B Q = A.B Q = A.B
0 0 0 1
0 1 0 1
1 0 0 1
1 1 1 0

fuh ksrEmKh lrk nQ,Sh ixfla;h yd nQ,Sh m%ldYkh my; mßÈ oelaúh yel'
^rEmh 4'19&

A
Q = A.B
B

rEmh 4'19 - NAND ;d¾lsl oajdrhg wod< nQ,Sh m%ldYkh iy ixfla;h

NAND ;d¾lsl oajdrfha i;H;d j.=j my; oelafõ' ^j.=j 4'10&

j.=j 4'10 -- NAND ;d¾lsl oajdrhg wod< i;H;d j.=j


A B Q = A.B
0 0 1
0 1 1
1 0 1
1 1 0

ksßlaIKh
NAND ;d¾lsl oajdrhl wdÞk fol 1 jQ úg ieu úg u
m%;sÞkh 0 fõ'

126 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


l%shdldrlu
A, B yd C f,i wdodk ;=kla § we;s úg Q kï m%;sodkh ,nd .ekSug
wod< ;d¾lsl mßm:h my; oelafõ' ^rEmh 4'20&

A
A Q = A.B.C B
B Q = A.B.C
C
C
rEmh 4'20 -- wdodk ;=kla iys; NAND ;d¾lsl oajdrh
1' thg wod< nQ,Sh m%ldYkh ,shkak'
2' by; m%;sodkh ,nd .ekSug wod< i;H;d j.=j f.dvk.kak'

4'5 nq,Sh m%ldYkhg wod< ;d¾lsl mßm: ks¾udKh

Q = A.(A +B)+B hk nQ,Sh ùc m%ldYkh ,nd .ekSu i|yd ;d¾lsl oajdrj,ska hq;a
mßm:hla ks¾udKh lruq'
fuu mßm:fhys wdodk folla we;' tkï A yd B h' by; nQ,Sh m%ldYkhg wod<
;d¾lsl mßm:h my; oelafõ' ^rEmh 4'21&

A
A
A A.( A+B )
A+B
B
B B Q = A.(A+B)+B

rEmh 4'21 -- Q = A.(A+B)+B hk nQ,Sh ùc m%ldYkhg wod< mßm:h

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 127


l%shdldrlu
1' my; nQ,Sh m%ldYkj,g wod< ixLHdxl mßm:h we| wod< i;H;d
j.= f.dvk.kak'
(a) A+A.B
(b) A.(A+B)
(c) (A+B).(A.C)

2' my; ixLHdxl mßm:j,g wod< nQ,Sh m%ldYk ,shd Bg wod<


i;H;d j.= f.dvk.kak'

(a).
A
B
Q

(b).
A
B
Q

(c)

A
B
Q

128 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


(d).
A B C

(e)

A
B Q
C

(f)
A
B
Q

l%shdldrlu

Tn fuu mßÉfþofha § bf.k .;a ;d¾lsl mßm: ish,a, Multimedia


Logic (MM Logic) uDÿldx.h Ndú;fhka we| tys wdodkhkag w.hhka
§ l%shdldß;ajh ksÍlaIKh lrkak'
( http://www.softronix.com/logic.html )

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 129


4'6 ix.Dys; mßm: (Integrated Circuits)

bf,lafg%dksl mßm:hla f.dvke.Sfï § wjYH Wmdx.hla f,i ix.Dys;


mßm:hla fyj;a whs'iS' tlla ye¢kaúh yel' ;j o ixlS¾K bf,lafg%dksl mßm:hla
úúO mßm: fldgiaj,ska hqla; h' WodyrK f,i kQ;k rEmjdyskS hka;%hl
mßm:hla" cx.u ÿrl:khl mßm:hla ie,l=j fyd;a tys mßm: fldgia rdYshla
we;' ix.Dys; mßm:hla hkq g%dkaisiagr (Transistors), m%;sfrdaOl (Resistors),
Odß;%l (Capacitors) yd vfhdav (Diodes) jeks Wmdx.hkaf.ka ieÿï ,;a hï
ksYaÑ; l%shdjla fjkqfjka u ksmojqKq mßm: úfYaIhls' tla mßm: fldgila
iïmQ¾Kfhka tla wiqrKhla ;=< l=vd m%udKfhka ksmoúh yels ;dlaIKsl l%u
oeka Ndú; fõ' tu ;dlaIKh WmfhdA.s fldgf.k ksmojd we;s ix.Dys; mßm:
fõ'
rEmh 4'23 ys oelafjk mßÈ Ëqø ilikh ;d¾lsl oajdr Ndú; jk wkql,s;
mßm: rdYshlska iE§ we;'
fuu wkql,s; mßm: ;=< ;d¾lsl oajdr mßm: wka;¾.; h' WodyrKhla
f,i rEmfha 4'22 ys oelafjkafka AND oajdr Ndú; jk ;d¾lsl wkql,s; mßm:hls'
fuf,i iEu ;d¾lsl oajdrhla u wka;¾.; jk fia ks¾udKh jQ ix.Dys; mßm:
we;'

rEmh 4'23 -- wkql,s; mßm:hl ndysr fmkqu

rEmh 4'22 -- AND oajdr iys;


;d¾lsl wkql,s; mßm:h

fuu wkql,s; mßm:fhys ^rEmh 4'22& 1, 2, 4, 5, 9, 10, 12 yd 13 hk ;=vq


(Pins) wdodkhka fõ' fuys 3, 6, 8 yd 11 hk ;=vq m%;sodk fõ' ;j o rEmh 4'24 ys
oelafjkafka ;=vq 16 la iys; ix.Dys; mßm:hl ndysr fmkquhs'

130 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


l%shdldrlu
1' my; § we;s wkql,s; mßm:h (IC) (rEmh 4'24) i,lkak'
14 13 12 11 10 9 8

1 2 3 4 5 6 7

rEmh 4'24 -- NOR ;d¾lsl wkql,s; mßm:h


by; mßm:fhys 1,2 iy 3 hk ;=vq ie,l+ úg ;=vq 2 = 0 iy 3 = 0 jkafka kï
;=vq 1 l=ula úh hq;= o@

2' my; § we;s wkql,s; mßm:fha (IC) ^rEmh 4'25& 1, 2 iy 3 hk ;=vq
ie,l+ úg ;=vq 1 = 1 iy 2 = 1 jkafka kï ;=vq 3 l=ula úh hq;= o@
14 13 12 11 10 9 8

1 2 3 4 5 6 7
rEmh 4'25 -- NAND ;d¾lsl wkql,s; mßm:h

4'7 ;d¾lsl oajdrj, m%dfhda.sl fhojqï

WodyrK -1
ksjil wk;=re weÕùu ms<sn`o ix{d moaO;sh (Home Alarm System)

my; mßm:fhka oelafjkafka ksjil fidr i;=re lrorhla we;s ùul §


ta nj ksfjia ysñhdg yeÕùug Ndú; flfrk ix{d moaO;shls' fuh OR ;d¾lsl
oajdr Ndú; lrñka ks¾udKh lr we;' fuys § fuu mßm:h ksjfiys cfka,
folla o" bÈßmi iy miqmi fodr o wdrlaId lrhs' fuys ´kEu cfka,hla fyda
fodrla újD; l< úg wk;=re ix{d y`v ksl=;a fõ' fuu mßm:h m%dfhda.sl j
ks¾udKfha § cfka, iy fodrj,a ksrEmKh lrk ;d¾lsl oajdr ixfõol j,g
(Sensors) iïnkaO fõ' fuu mßm:fha § cfk,a fodrj,a újD; j we;s wjia:dfõ"
wÞ< wdÞkh 1 f,i o ixjD; wjia:dfõ wdokh 0 f,i o f.k we;' rEmh 4'28 ys
oelafjk mßÈ fuys wdodk ish,a, “0” jQ úg wk;=re weÕùula isÿ fkdfõ' tkï

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 131


fuu wjia:dfõ § cfka,hla fyda fodrla fyda ish,a, u fyda ixjD; j mj;S' kuq;a
tla wdodkhl w.h “1” fyda wdodk lsysmhl w.h “1” fyda wdodk ish,af,a u w.h
“1” jQ úg wk;=re weÕùula isÿ flf¾' tkï i;=rl= úiska tla cfka,hla fyda
fodrla fyda lsysmhla fyda újD; l< úg wk;=re ix{d ksl=;a lrhs' WodyrKhla
f,i rEmh 4'28 ys oelafjkafka m<uq cfka,h lsis hï mqoa.,hl= úiska újD; l<
miq ta ms<sn`o j f.ysñhdg wk;=re wÕjk whqre h' fuf,i ix{d moaO;sh u.ska
wk;=re yÕjk wjia:d j.=j 4'12 ys oelafõ'
cfka,h 1 ixfõolh

cfka,h 2 ixfõolh
wk;=re ix{dj
bÈß fÞr ixfõolh

miqmi fÞr ixfõolh

rEmh 4'26 -- ksjil wk;=re weÕùu ms<sno ix{d moaO;sh

cfka,h 1 ixfõolh 0

0 0
cfka,h 2 ixfõolh
0
0 0
bÈß fÞr ixfõolh
0
miqmi fÞr ixfõolh

rEmh 4'27 -- ksjil wk;=re weÕùu ms<sno ix{d moaO;sh u.ska wk;=re
ye`.ùula fkdlrk wjia:dj

cfka,h 1 ixfõolh 1

0 1
cfka,h 2 ixfõolh
1
0 0
bÈß fÞr ixfõolh
0
miqmi fÞr ixfõolh

rEmh 4'28 -- ksjil wk;=re weÕùu i|yd ix{d moaO;sh Ndú; jk whqre

132 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


cfka,h 1 cfka,h 2 bÈßmi miqmi wjia:dj
fodr fodr
0 0 0 0 0
0 0 0 1 1
0 0 1 0 1
0 0 1 1 1
0 1 0 0 1
0 1 0 1 1
0 1 1 0 1
0 1 1 1 1
1 0 0 0 1
1 0 0 1 1
1 0 1 0 1
1 0 1 1 1
1 1 0 0 1
1 1 0 1 1
1 1 1 0 1
1 1 1 1 1

wjia:djka (Status)
újD; = 0
ixjD; = 1
wk;=re wÕjk wjia:dj = 1
wk;=re fkdwÕjk wjia:dj = 0

WodyrK 2
ùÈ ,dïmqj,ska isÿ jk úÿ,s kdia;sh wju ùu i`oyd ks¾udKh jQ mßm:h

kj ksmehqïlrefjl= úiska ùÈ ,dïmqj,ska isÿ jk úÿ,s kdia;sh wju
lr .ekSug (system to control street lights) ;d¾lsl oajdr Ndú;fhka ks¾udKh
lrk ,o mßm:hla rEmh 4'29 u.ska oelafõ' fuh wdf,dal ixfõolhla (dark/
light sensor), ld, .Klhla (timer) yd hdka;%sl iaúÉphla (manual switch) Ndú;
lrñka ks¾udKh lr we;'

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 133


fuys § ùÈ ,dïmqj oe,afjk wjia:d lsysmhla fmkakqï lrhs' tkï"
∗ hdka;%sl iaúÉph muKla ixjD; j we;s wjia:dj
∗ mßm:fha ld, .Klfha wdodkh 1 yd wjg mßirh w÷re wjia:dj

4'7'2'1 hdka;%sl iaúÉph muKla ixjD; j we;s wjia:dj


hdka;l
s% iaúÉph ixjD; j we;súg tys wdodkh 1 jk w;r újD; wjia:dfõ
§ wdodkh 0 fõ' wdodkh 1 jk wjia:dfõ ,dïmqj ±,afõ'

4'7'2'2 mßm:fha ld, .Klfha wdodkh 1 yd wjg mßirh w÷re wjia:dj


ld, .Klfhys fõ,dj fmr ieliQ fõ,dj,a folla w;r mrdifha we;s
kï wdodkh 1 ;a ke;skï 0 ;a fõ' tkï miajre 6'00 yd fmrjre 6'00 f,i fmr
ilid we;akï wdodkh 1 f,i;a fmrjre 6'00 isg miajre 6'00 olajd w;r we;s
ld,fha § wdodkh 0 ;a fõ' ;j o wdf,dal ixfõolh fmr ieliQ w.hlg fyda
Bg jvd wdf,dalh we;s wjia:dfõ § 1 ;a w÷re wjia:dfõ § 0 ;a fõ' fuys §
ld,.Klfha wdodkh 1;a wdf,dal ixfõolfha w.h 0 ;a jQ úg ùÈ ,dïmqj oe,afõ'
fuys§ mßirh jeys w÷rlg ,la ù ;snqK fyd;a wdf,dal ixfõolfha w.h 0 jqj;a
ld,>klfhys igyka fõ,dj miajre 6'00 yd fmrjre 6'00 ;a w;r fkdfõ kï
ùÈ ,dïmqj fkdoe,afõ'

hdka;%sl iaúph

ld, .Klh ùÈ ,dïmqj

wdf,dal ixfõolh

rEmh 4'29 -- ùÈ ,dïmqj,ska isÿ jk úÿ,s kdia;sh wju ùu i`oyd jQ


mßm:h

134 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


l%shdldrlu
fudag¾ r: Wmdx. ksIamdok wdh;khla úiska fudag¾ r:fha tkaðu
l%shd;aul j fkdue;s úgl § r:fha p,khla fyda ùÿrejlg ydkshla
isÿ jQ úgl wk;=re ix{djla ksl=;a jk fudag¾ r: wdrlaIl mßm:hla
ksIamdokh fldg we;' fï i`oyd fudag¾ r:fha tkaðu ls%hd;aul j
mj;sk úg § muKla m%;sodkh 1 jk ixfõolhla" ùÿre j,g ydks
jQ úg muKla m%;sodkh 1 jk ixfõolhla yd r:fha p,kh jk
wjiA:dj, § muKla m%;sodkh 1 jk ixfõolhla Ndú; lr we;'

fuu mßm:h uQ,sl oajdr ;=klska ks¾udKh ù we;' bka tlla NOT oajdrhla jk
w;r wfkla oajdr fol ysia fldgq foflys wka;¾.; l< hq;= h' ta i`oyd iqÿiq
;d¾lsl oajdr ljf¾ o@

tu oajdr Ndú;fhka mßm:h kej; we| olajkak'

tkaðka ixfõolh
ùÿre ydks ixfõolh ................ wk;=re ix{dj
................
p,k ixfõolh

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 135


idrdxYh

;d¾lsl oajdr ixfla;h nQ,Sh m%ldYkh i;H;d j.=j


A B Q
0 0 0
OR A Q = A+B 0 1 1
Q
B 1 0 1
1 1 1

A B Q
0 0 0
AND A Q = A.B 0 1 0
Q
B
1 0 0
1 1 1

A Q
NOT Q=A 0 1
A Q
1 0

A B Q
0 0 1
NOR A Q = A+B
Q 0 1 0
B
1 0 0
1 1 0

A B Q
0 0 1
NAND A
Q Q = A.B
B 0 1 1
1 0 1
1 1 0

136 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs

You might also like