Vol.12 No.

2 (July - December) 2014

ការសិក្សាប្រៀបធ�ៀបព្យព្ជានៈធនិតក្នុងភាសាខ្មែរនិងថៃ
การศึกษาเปรียบเทียบพยัญชนะธนิตในภาษาเขมรและภาษาไทย
The Comparative Study of Aspirated Consonants in Khmer and Thai
ជុំ ស៊ុនណាង
1
จุม สุนนาง
Chom Sonnang

មូលន័យសង្ខេប
ការសិក្សានាពេលនេះជាការប្រៀបធ�ៀបរវាងព្យញ្ជ នៈធនិតក្នុងភាសាខ្មែរនិង
ភាសាថៃ ដោយផ្ដោតទៅល�ើលក្ខណៈដូចនិងលក្ខណៈផ្សេងគ្នានៃព្យញ្ជនៈប្រភេទ
នេះទៅក្នុងសំណង់ព្យាង្គ៖ដ�ើមព្យាង្គនិងចុងព្យាង្គ។លទ្ធផលនៃការសិក្សាបង្ហាញថា
ព្យញ្ជនៈធនិតទាំងអស់នៃភាសាទាំងពីរអាចប្រើជាព្យញ្ជនៈដ�ើមព្យាង្គនិងចុងព្យាង្គ។
ប៉ុន្តែនៅទីតាំងចុងព្យាង្គ បន្លែកលក្ខណៈនៃធនិតក្នុងកម្រិតសទ្ទតាត្រូវដូរមកជាសិថិល
ទាំងអស់នៅក្នុងកម្រិតសូរ ។ លក្ខណៈនេះបង្ហាញថារចនាសម្ព័ន្ធព្យាង្គនៃភាសាទាំ
ងពីរមិនអនុញ្ញាតិឲ្យមានធនិតនៅចុងព្យាង្គ។ការសិក្សាបានពិនិត្យទៅល�ើលទ្ធភាព
របស់ធនិតនៅក្នុងសមាសធាតុជាព្យញ្ជ នៈបន្លឺល្បាយពីរទម្រង់គឺ C asp + C និង C + Casp ។
លទ្ធផលបង្ហាញថាព្យញ្ជនៈធនិតអាចផ្សំជាមួយព្យញ្ជនៈប្រភេទផ្សេង ៗ ទ�ៀតបាន
ក្នុងនោះខ្មែរមានចំនួន ៤១ គូ និងថៃចំនួន ៦ គូ ។ ប៉ុន្តែបន្លឺល្បាយទាំង ៦ គូកនុងភាសាថៃ
្
ស្ថិតនៅក្នុងទម្រង់ C asp + C ប៉ុណ្ណោះ ។ ភាពផ្សេងគ្នានិងចំនួនដាច់ឆ្ងាយពីគ្នានៃ
ព្យញ្ជនៈបន្លឺល្បាយខាងល�ើ ធ្វើឲ្យមានការលំបាកក្នុងដល់អ្នកសិក្សាភាសាទាំង
ខ្មែរនិងថៃ ។ ភាសាខ្មែរមិនមានបន្សំ /phr, khr, thr/។ ហេតុនេះខ្មែរដែលរ�ៀន
ភាសាថៃដំបូង ៗ តែងតែបន្លឺធនិតនៅក្នុងបន្សំទាំងនេះជាសិថិលទាំងអស់
គឺ [pr, kr, tr]។

ពាក្យគន្លឹះ ធនិត, សិថិល, ព្យញ្ជនៈ (ទោល, បន្លឺល្បាយ), ដ�ើមព្យាង្គ, ចុងព្យាង្គ,

បន្លែកលក្ខណៈ

1
18 รมยสาร ปีที่ 12 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม – ธันวาคม) 2557

Abstract บทคัดย่อ
This study was the comparison การศึกษาครัง้ นีเ้ ป็นการศึกษาเปรียบเทียบ
between aspirated consonants in Khmer and ระหว่างพยัญชนะธนิตในภาษาไทยและภาษาเขมร
Thai. The study was to find out the similarity ขอบเขตของการศึกษาได้มงุ่ เน้นกับความเหมือนและ
and the differences between these kinds of ความต่างของพยัญชนะธนิตในตำ�แหน่งต้นพยางค์
consonants in both languages. In terms of และท้ายพยางค์ผลของการศึกษาพบว่า พยัญชนะ
the similarity, the study result revealed that ธนิตในภาษาเขมรและภาษาไทยสามารถใช้เป็น
all aspirated consonants in Khmer and Thai พยัญชนะเดียวต้นพยางค์ได้ทุกตัว ในตำ�แหน่งท้าย
can be used in the simplex onset position. พยางค์พยัญชนะธนิตของทั้งสองภาษามีเพียงใน
Phonetically, they were mapped to non- ระดับสัทศาสตร์เท่านั้น ความเป็นธนิตได้หายไปใน
aspirated in coda position. For differences, ระดับเสียงและกลายเป็นสิถลิ ทัง้ หมด นอกจากความ
Khmer aspirated consonants can be used เหมือนดังกล่าว การศึกษาพบว่ามีความแตกต่าง
in the sequence of Casp + C or C + Casp. In จำ�นวนมากในลักษณะเป็นพยัญชนะควบกลํ้าจาก
term of difference, the aspirated consonants รูปแบบควบกลํ้า Casp+C และ C+Casp พยัญชนะ
in Thai language could be used in the ธนิตภาษาเขมรสามารถประสมกับพยัญชนะชนิดอืน่ ๆ
sequence of Casp + C. Totally, the number of ได้ 41 คู่ ส่วนภาษาไทยได้ 6 คู่ ซึ่งอยู่ในรูปแบบ
Khmer complex onset with the sequence of Casp+C เท่านั้นไม่พบเป็น C+Casp พยัญชนะควบ
Casp + C and C + Casp are 41. These amounts กลํ้า 3 คู่จาก 6 คู่นั้นไม่มีในโครงสร้างพยางค์ภาษา
of such complex onset could make some เขมรซึ่งทำ�ให้คนเขมรที่เรียนภาษาไทยตอนแรกๆ
Thai who learn Khmer language encounter ออกเสียงควบกลา้ํ เหล่านัน้ อยาก หรือออกเสียงไม่ถกู
with these sequences. In Thai, there are ในขณะเดียวกันจากจำ�นวนพยัญชนะต้นควบกลํ้า
6 pairs of cluster, only in the sequence จำ�นวนมากในภาษาเขมรที่ไม่มีในโครงสร้างภาษา
of Casp+C. Since Thai phonotactics has ไทยทำ�ให้คนไทยที่เรียนภาษาเขมรในช่วงแรก ๆ
sequence of Casp + r, Thai native speakers ออกเสียงคำ�ทีม่ พี ยัญชนะเหล่านัน้ ยากหรือออกเสียง
could pronounce the complex onset of phr, ไม่ถูกดังนั้นนักเรียนต้องมีการฝึกฝนอย่างสมํ่าเสมอ
khr better than Khmer. Such these compo- พร้มกับความแนะนำ�จากผู้สอนที่มีประสบการที่
nents are absent in Khmer phonotactics. เข้าใจเกี่ยวกับปัญหาดังกล่าว

Keywords : Aspirated, Non-aspirated, คำ�สำ�คัญ : พยัญชนะ ธนิต สิถิล ต้นพยางค์

onset, coda, simplex onset, ท้ายพยางค์ ควบกลํ้า สัทลักษณ์
complex onset
 Vol.12 No.2 (July - December) 2014 ROMMAYASAN 19

១-សេចក្តីផ្តើម
ភាសាខ្មែរនិងភាសាថៃជាភាសាដែលស្ថិតនៅក្នុងអម្បូរភាសាផ្សេងគ្នា។ប៉ុន្ដែប�ើពិនិត្យល�ើពាក្យ
ឃ�ើញថាភាសាទាំងពីរមានពាក្យជាច្រើនដែលមានលក្ខណៈប្រហាក់ប្រហែលគ្នា។ប្រការនេះត្រូវបានការ
សិក្សាមួយចំនួនកន្លងមករកឃ�ើញថាភាសាទាំងពីរមានទំនាក់ទំនងនឹងគ្នាទាំងខាងប្រវត្ដិសាស្រ្ដយូរអង្វែង
និងមានភូមិសាស្ដ្រនៅក្បែរគ្នាដែលនាំដល់ការទទួលឥទ្ធិពលរវាងគ្នានិងគ្នា។ក្នុងនោះថៃបានខ្ចីពាក្យយ៉ា ង
ច្រើនពីភាសាខ្មែរទាំងពាក្យប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃពាក្យផ្លូវការពាក្យប្រើប្រាស់កនុងរាជវង្ស
្ (រាជស័ព្ទ) និងពាក្យ
ក្នុងអក្សរសិល្ប៍។ចរន្តនៃការខ្ចីនេះបានចេញដំណ�ើរពីខ្មែរទៅមុនគឺនៅសម័យដែលថៃទ�ើបបានព�ើបប្រទះ
នឹងអរ ិយធម៌ថ្មីប្លែកនិងមានលក្ខណៈរុងរ�ឿងជាងខ្លួនម្ល ៉ ោះហ�ើយខ្លួនឃ�ើញថាសមល្មមនឹងទទួលបានខ្លួន
ក៏បានទទួលយកយ៉ា ងពេញទំហឹងទៅ (អ�ៀវក�ើស១៩៦៧: ២៦២-២៦៣)។ពាក្យរាប់ពាន់ត្រូវបានខ្ចីពីភាសា
ខ្មែរទៅដែលពាក្យទាំងនោះជាពាក្យខ្មែរសុទ្ធផងជាពាក្យដែលខ្មែរខ្ចីពីភាសាបាលី - សំស្រ្កឹតផង (Uraisi,
1984 ; Wilaiwan, 2004 ; , 2523)។ ក្រោយពេលខ្មែរធ្លាក់ថមថយឥទ្ធិពលអរ ិយ-ធម៌ខាង
លិចបានហូរបញ្ច្រា សមកវ ិញ។ស្ថិតក្នុងបរ ិបទនៃឥទ្ធិពលភាសាពាក្យថៃមួយចំនួនបានហូរចូលមកក្នុងភាសាខ្មែរ
ឧទាហរណ៍ (1) ។

ចេញពីឧទាហរណ៍ខាងល�ើ (1a - c) ជាពាក្យកម្ចីពីភាសាថៃ។ ក្រៅពីពាក្យថៃសុទ្ធដូចបានបង្ហាញ

នៅមានពាក្យខ្មែរជាច្រើនដែលថៃខ្ចីទៅ ហ�ើយបានហូរត្រឡប់មកក្នុងភាសាខ្មែរវ ិញ (1d - e)។
លោក អ�ៀវក�ើស (១៩៦៧ : ២៧៤) បានហៅពាក្យខ្ចីត្រឡប់មកវ ិញទាំងនោះថាពាក្យសងបំណុល
(reborrowing words)។ ខាងផ្នែកសម្ព័ន្ធវ ិទ្យា (syntax) ភាសាខ្មែរនិងថៃក៏មិនខុសគ្នាប៉ុន្មា នដែរ។
្អ នៃសម្ព័ន្ធវ ិទ្យារាប់តាំងពីបន្សំពាក្យដែលហៅថាកន្សោមពាក្យ (phrase)
គួរកត់សម្គា ល់ថាភាគលិត
ឡ�ើងទៅជាល្បះ។ទម្រង់មូលដ្ឋាននៃសម័្ពន្ធវ ិទ្យារបស់ភាសាទាំងពីរគឺប្រធាន + កិរ ិយាសព្ទ + កម្មបទ
(SVO) ។
20 รมยสาร ปีที่ 12 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม – ธันวาคม) 2557

តារាងទី 1. ការប្រៀបធ�ៀបទម្រង់ល្បះភាសាខ្មែរនិងភាសាថៃ
តាមតារាងខាងល�ើ ទិដ្ឋភាពរួមនៃសម្ព័ន្ធវ ិទ្យារបស់ភាសាទាំងពីរមានលក្ខណៈដូចគ្នាច្រើននិងប្លែក
គ្នាបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះ ។ សម្រាប់បន្លែកនេះសូមម�ើលឧទាហរណ៍ (2):

នៅក្នុង(2)ពាក្យដែលគូសបន្ទា ត់ពីក្រោមក្នុងឧទាហរណ៍នីមួយៗទាំងខ្មែរទាំងថៃមានន័យត្រូវគ្នា
ប៉ុន្តែមានទីតាំងផ្សេងគ្នាក្នុងល្បះ ។
ហា សម្ព័ន្ធវ ិទ្យាក៏ដូចជាវាក្យស័ព្ទមិនមែនជាប្រធានបទដែល
គួររ ំឭកថាការសិក្សាលម្អិតទៅល�ើបញ្
ត្រូវល�ើកយកមកពិភាក្សានៅទីនេះទេ។ការល�ើកឡ�ើងត្រួសៗខាងល�ើគ្រាន់តែជាការបង្ហាញខ្លះៗអំពីទិដ្ឋភាព
រួមនិងទិដ្ឋភាពដោយឡែកដែលភាសាខ្មែរនិងភាសាថៃមានតែប៉ុណ្ណោះ ។ អ្វីដែលជាកម្មវត្ថុកនុងអត្ថបទនេះ
្
គឺការសិក្សាអំពីសូរហ�ើយការសិក្សាអំពីសូរនេះទ�ៀតសោតនឹងពិនិត្យតែទៅល�ើព្យញ្ជនៈធនិតនៃភាសាខ្មែរ
និងថៃប៉ុណ្ណោះ។
បរ ិមាណពាក្យខ្មែរនិងពាក្យថៃ ដែលដូចឬស្រដ�ៀងគ្នាដ៏ច្រើនដូចដែលបានល�ើកឡ�ើងខាងល�ើ
គឺជាលទ្ធផលនៃការជះឥទ្ធិពលរវាងគ្នានឹងគ្នា ។គួបផ្សំនឹងឥទ្ធិពលរបស់ខ្មែរនៅសម័យអតីតព្រមជាមួយ
នឹងរចនាសម្ព័ន្ធនៃភាសាទាំងពីរមានលក្ខណៈប្រហាក់ប្រហែលគ្នាច្រើននោះពិសេសរចនាសម្ព័ន្ធសូរជាកត្តា
នាំឲ្យពាក្យនៃភាសាមួយអាចចូលទៅនៅក្នុងភាសាមួយទ�ៀតបានយ៉ា ងស្រួល។ ហេតុនេះការសិក្សា
ទាក់ទងនឹងពាក្យ ពិសេសក្នុងបរ ិបទបម្រែបម្រួលពាក្យ ជាចាំបាច់ត្រូវពិនិត្យឲ្យបានល្អិតល្អន់ទៅល�ើសូរ
នៃភាសាទាំងពីរជាមុនសិនថាត�ើមានលក្ខណៈដូចនិងខុសគ្នាកម្រិតណា ។
ទិដ្ឋភាពដោយឡែកខាងសូរវ ិទ្យារបស់ភាសាខ្មែរនិងថៃគឺស្នៀង (2)(tone)។ បន្លែកន័យមួយភាគ
 Vol.12 No.2 (July - December) 2014 ROMMAYASAN 21

ធំរបស់ពាក្យនៅក្នុងភាសាថៃត្រូវបានកំណត់ដោយវត្តមានរបស់ស្នៀង ។ បានន័យថាពាក្យថៃពីរពាក្យដែល
មានធាតុផ្សំរបស់ព្យាង្គ (ព្យញ្ជ នៈនិងស្រៈ) ដូចគ្នាទាំងអស់ អាចជាពាក្យពីរផ្សេងគ្នាបាន កាលណាពាក្យទាំងពីរ
នោះមានវត្តមានស្នៀងផ្សេងគ្នាដូចយ៉ា ង /ba:n/ មានន័យថា “រ ីក” និង /ba:n/ មានន័យថា “ផ្ទះ”។
នៅក្នុងពាក្យទាំងពីរមាន /b/ ជាព្យញ្ជនៈដ�ើមព្យាង្គ មាន/n/ជាព្យញ្ជនៈចុងព្យាង្គ និង /a:/ ជាស្នូលព្យាង្គ
ដូចគ្នា។ ប៉ុន្ដែពាក្យទាំងពីរមានវត្តមានស្នៀងផ្សេងគ្នា គឺ ពាក្យទី ១ មានវត្តមានស្នៀងសមញ្ញ (Mid tone)
ចំណែកពាក្យទី២ មានស្នៀងឡ�ើង (Rising tone)។
ចំណែកភាសាខ្មែរមិនមានសទ្ទតាស្នៀងក្នុងការកំណត់ន័យពាក្យនីមួយៗ ដូចភាសាថៃទេ។
ដោយសារតែវត្តមានស្នៀងនេះឯងទ�ើបមានម្តងនោះនាអតីតកាលមិនយូរប៉ុន្មា នមកនេះភាសាថៃត្រូវបាន
អ្នកភាសារាប់បញចូ្ លទៅក្នុងអំបូរភាសាចិនយួនភូមា (Henri Maspero, 1952 យោងពី ,1988
: 164) ។ បច្ចុប្បន្នទស្សនៈខាងល�ើត្រូវបានបដិសេធទៅវ ិញព្រោះឈរល�ើមូលដ្ឋានស្នៀងគេមិនអាចបែង
ចែកអម្បូរភាសាបានទេ ដោយសារស្នៀងទ�ើបមានវត្តមានក្នុងភាសាក្នុងលោកប្រហែលជាងពីរពាន់ឆ្នាំកន្លង
មកនេះប៉ុណ្ណោះ ។ ការសិក្សាក្រោយមកទ�ៀតបានរកឃ�ើញថា ភាសាថៃជាភាសាមួយស្ថិតក្នុងអម្បូរ
ភាសាតៃ ( ) (Tai Language Family) ( ,1988 : 38)។
កន្លងមកមានការសិក្សាច្រើនសមល្មមដែរហ�ើយអំពីវត្ដមានស្នៀងក្នុងភាសាថៃ ពីសំណាក់អ្នក
ស្រាវជ្រាវថៃក៏ដូចជាអ្នកស្រាវជ្រាវបរទេស។ប៉ុន្ដែប្រសិនប�ើនៅមានចំណុចខ្វះខាតដោយប្រការណាមួយ
អំពីបញ្
ហា ស្នៀងក៏នឹងទុកសម្រាប់សិក្សានៅពេលក្រោយព្រោះគោលបំណងនៃការសិក្សាពេលនេះនឹងផ្ដោត
ជាសំខាន់ទៅល�ើបញ្
ហា ព្យព្ជានៈ។រ ីឯការសិក្សាអំពីព្យញ្ជនៈទ�ៀតសោតក៏នឹងច្បិចយកតែព្យព្ជានៈមួយក្រុម
ប៉ុណ្ណោះមកសិក្សាប្រៀបធ�ៀប គឺ ព្យញ្ជនៈធនិត (ផ្ទុះបង្ហូរត្រដុស)(aspirated stops)។

២-លក្ខណៈរួមនៃការសិក្សាអំពីព្យញ្ជនៈធនិត
ដ�ើម្បីជាជំនួយដល់ការសិក្សាអំពីរ�ឿងនេះ យ�ើងសូមល�ើកយកតារាងសូរព្យញ្ជនៈនៃភាសាខ្មែរ
(តារាងទី២) និងថៃ (តារាងទី៣) មកបង្ហាញជាមុនសិន។

តារាងទី 2. សទ្ទតាព្យព្ជានៈភាសាខ្មែរ
22 รมยสาร ปีที่ 12 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม – ธันวาคม) 2557

តារាងទី 3. សទ្ទតាព្យព្ជានៈភាសាថៃ (សម្រួលចេញពី , 2551: 49)

ជួរឈរក្នុងតារាងទី ២ ត្រូវបែងចែកជាពីរ គឺ ទី ១ ជាជួរព្យញ្ជនៈអឃោសៈ និងទី២

ជាជួរព្យញ្ជនៈឃោសៈ ដូចយ៉ា ង /p b, t d/ ។ ជួរឈរនីមួយៗក្នុងតារាងទី ៣ចែកជា៣ ផ្នែកគឺ ទី១
សម្រាប់ព្យញ្ជនៈអឃោសៈ ទី២ សម្រាប់ព្យញ្ជនៈធនិត និងទី៣ សម្រាប់ព្យញ្ជនៈឃោសៈ, ដូចយ៉ា ងជួរ
Bilabial មាន /p phb/ និង Alveolarមាន /t th d/។
ផ្អែកល�ើតារាងទាំងពីរខាងល�ើភាសាខ្មែរមានសទ្ទតាព្យព្ជានៈចំនួន១៧ឯភាសាថៃមានសទ្ទតា
ព្យព្ជានៈ២១។ហេតុនេះក្នុងភាសាថៃមានចំនួនសទ្ទតាព្យព្ជានៈល�ើសភាសាខ្មែរចំនួន៤គឺ /ph, th, ch, kh/។
ក៏ប៉ុន្ដែប�ើពិនិត្យនៅក្នុងភាសាខ្មែរ ឃ�ើញថាមានពាក្យមិនតិចទេដែលមានព្យញ្ជនៈទាំងនេះ ។ សំណួរ
នឹងចោទឡ�ើងថា ហេតុអ្វីបានជា /ph, th, ch, kh/ មិនត្រូវបានចាត់បញចូ្ លជាសទ្ទា តាព្យព្ជានៈនៃភាសាខ្មែរ
ដូចដែលគេចាត់កនុងភាសាថៃដែរទៅ
្ ?
តាមពិត មានឯសារសិក្សាមួយចំនួននៅតែចាត់ទុក /ph, th, ch, kh/ ជាព្យព្ជានៈទោល (single
consonant) ក្នុងភាសាខ្មែរនិងអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយចំនួនទ�ៀតមិនបានចាត់បញចូ្ លព្យព្ជានៈក្រុមនេះ
ទៅក្នុងសទ្ទតាព្យញ្ជនៈទោលនៃភាសាខ្មែរទេ (Huffman, 1967 ; Jacob, 1968; , 2524
; ព្រុំម៉ល់, ២០០៦ខ)។
តទៅនេះជាការពិនិត្យទៅល�ើមូលហេតុនៃការចាត់និងការមិនចាត់ /ph, th, ch, kh/ ជាសទ្ទតា
ព្យញ្ជនៈទោលនៅក្នុងភាសាថៃនិងភាសាខ្មែរ។
ការសិក្សាអំពីចំនួនឬអំពីវត្តមានសទ្ទតាព្យព្ជានៈស្រៈរហូតដល់ធាតុផ្សេងៗនៃសូរក្នុងភាសាត្រូវ
បានធ្វើឡ�ើដោយអ្នកភាសា ពិសេសអ្នកសូរវ ិទ្យាអស់កាលជាច្រើនទស-វត្សមកហ�ើយ។កាលដ�ើមឡ�ើយ
ការកំណត់ចំនួនព្យព្ជានៈក្ដី ស្រៈក្ដីច្រើនផ្អែកតែទៅល�ើតួអក្សរ (orthographic perspective) ដែលប្រើកត់
ត្រាពាក្យក្នុងភាសានីមួយៗ។ ការកំណត់រប�ៀបនេះនិយមប្រើជាទូទៅក្នុងការសិក្សាភាសាតាមនិយាម
 Vol.12 No.2 (July - December) 2014 ROMMAYASAN 23

វេយ្យាករណ៍ប្រពៃណី (traditional grammar) ។តាមរយៈនេះ ភាសាខ្មែរមានព្យព្ជានៈ ៣៣ តួ ហេតុនេះភាសា

នេះក៏មានសូរព្យញ្ជនៈ ៣៣ រ ីឯភាសាថៃមានសូរព្យញ្ជនៈ ៤៤ ព្រោះថៃមានព្យញ្ជនៈ ៤៤ តួ។
ក្រោយមកការកំណត់ចំនួនព្យញ្ជនៈតាមវ ិធីខាងល�ើចាត់ទុកជាការយល់ច្រឡំ ព្រោះតួអក្សរទាំង
នោះប្រៀបបានទៅនឹងរូបសញ្ញាតំណាងឲ្យសូរនៃភាសាប៉ុណ្ណោះ។សូរខ្លះមានអក្សរតំណាងឲ្យច្រើនតួ
ពោលគឺ អក្សរមួយតួៗ មិនបានតំណាងឲ្យសូរតែមួយៗ ដាច់ខាតនោះទេដូចយ៉ា ង អក្សរកគក្នុងភាសាខ្មែរ
តាងដោយសូរតែមួយគឺ /k/។ ល�ើសពីនេះនៅក្នុងកម្រិតសូរវ ិទ្យា (4)(phonetics) អក្សរក គ អាចមានសូរ
ផ្សេងមួយទ�ៀត គឺ [ ] (5) កាលណារូបព្យញ្ជនៈនេះប្រើជាព្យញ្ជនៈប្រកបក្នុងពាក្យមួយចំនួន ដូចជាភាគ
[phea: ], ចាក [ca: ] ជាដ�ើម ។ ករណីនេះមិនមែនក�ើតមានឡ�ើងតែក្នុងភាសាខ្មែរនោះទេ សូម្បីក្នុង
ភាសាអង់គ្លេសដែលមនុស្សភាគច្រើនចាត់ទុកថាជាភាសាស្រួលរ�ៀននោះក៏មានបញ្
ហា មិនពិតប្រាកដ
រវាងរូបសំណេរនិងការបន្លឺសូរដែរ ។ អក្សរ o និង u នៃភាសានេះជួនកាលតាងឲ្យសូរ [ ] ដូចក្នុងពាក្យ
son[s n] និង sun [s n]។ នៅក្នុងពាក្យមួយចំនួនទ�ៀតអក្សរ o តាងឲ្យសូរ [o ] ក៏មាន ដូចក្នុងជាពាក្យ open
[o p n] និង hotel [ho tel]។ នៅក្នុងពាក្យខ្លះទ�ៀត o តាងឲ្យសូរ [ ] ទៅវ ិញ ដូចនៅក្នុងពាក្យ hot [h t]
និង not [n t]។
យោងតាមករណីដូចបានល�ើកឡ�ើងខាងល�ើ ទ�ើបនាំទៅដល់ការរ ិះរកអក្សរសញ្ញាតំណាងសូរ
ដោយមិនយករូបព្យព្ជានៈដូចពោលខាងល�ើមកធ្វើជាមូលដ្ឋាននៃការសិក្សាសូរក្នុងភាសា។រូបតំណាងសូរ
ទាំងនោះហៅថាជាភាសាខ្មែរថាអក្ខរក្រមសូរវ ិទ្យាអន្តរជាតិ (ព្រុំ ម៉ល់, ២០០៦ ក) មកពីពាក្យថា
“International Phonetic Alphabets” ឬ IPA។ ទោះយ៉ាងណាក្ដីក៏រប
ូ សញ្ញាថ្មីនេះនៅផ្អែកល�ើរប
ូ អក្សរ
ឡាតាំងដដែល ប៉ុន្ដែអ្នកភាសាវ ិទ្យាបានកំណត់យករូបមួយតាងឲ្យសូរមួយ សម្រាប់ប្រើប្រាស់កនុងរង្វ
្ ង់
អ្នកភាសាវ ិទ្យា ។ ទោះបីជាយ៉ា ងណាក្ដី ក៏នៅមានទំនោរច្រើនអំពីការប្រើ IPA ក្នុងស្ទើរគ្រប់ភាសា ដែល
ករណីនេះក៏ក�ើតឡ�ើងក្នុងភាសាខ្មែរនិងភាសាថៃដែរ ។ ហេតុនេះអក្ខរក្រមសូរវ ិទ្យាអន្តរជាតិដែលប្រើកនុង
្
អត្ថបទនេះ សម្រាប់ភាសាខ្មែរយកតាមសាស្ត្រា ចារ្យបណឌិ្ តព្រុំ ម៉ល់ (២០០៦) ចំណែកភាសាថៃយកតាម
សាស្ត្រា ចារ្យបណឌិ្ តកញ្ចនា នាគសកុល ( , 2551) និងសាស្ត្រា ចារ្យបណឌិ្ តឧរ៉ៃស៊ី វរសៈរ ិន
(Uraisi Warasarin, 1984) ។
វ ិធីមួយក្នុងចំណោមវ ិធីនានា ដែលប្រើកនុងការសិ
្ ក្សាកំណត់រកចំនួនសូរពិតប្រាកដក្នុងភាសា
នីមួយៗបានផ្អែកទៅល�ើការសិក្សាគូអប្បរមា (minimal pair)។ ការសិក្សាគូអប្បរមាគឺការនាំយកពាក្យពីរមក
ប្រៀបធ�ៀបគ្នា ។ ពាក្យទាំងពីរនេះមានចំនួនសមាសធាតុផ្សំដូចគ្នាព្រមទាំងស្ថិតនៅក្នុងរចនាសម្ព័ន្ធ
ព្យាង្គដូចគ្នាប៉ុន្ដែកនុងសមាសធាតុ
្ ទាំងអស់នោះ មានធាតុមួយប៉ុណ្ណោះមិនដូចគ្នា ប៉ុន្តែមានទីតាំងក្នុង
ព្យាង្គដូចគ្នា។ធាតុដែលខុសគ្នានោះអាចធ្វើឲ្យពាក្យទាំងពីរមានន័យខុសគ្នា។ធាតុដែលខុសគ្នាទាំងពីរ
នោះគេចាត់ទុកថាជាសទ្ទតាផ្សេងគ្នា, សូមម�ើលឧទាហរណ៍ (3)។
24 รมยสาร ปีที่ 12 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม – ธันวาคม) 2557

ព្យព្ជានៈមួយគូៗដែលគូសបន្ទា ត់ពីក្រោមក្នុងឧទាហរណ៍ (3a), (3b), (3c), (3d) គឺ /b/– /p/, /t/–

/d/, /c/ – /j/ និង /r/–/l /តាមលំដាប់ គឺជាគូអប្បរមា។ វត្តមាននៃព្យព្ជានៈទាំងនោះធ្វើឲ្យមានបន្លែកន័យ
ពាក្យ ។ ហេតុនេះ /b/, /p/, /t/, /d/, /c/, /j/, /r/ និង /l/ ជាសទ្ទតាព្យញ្ជនៈផ្សេងគ្នានៃភាសាខ្មែរ។
ការសិក្សាវ ិភាគរកចំនួនសូរព្យព្ជានៈក្នុងភាសាថៃ ( 3,
2548 : 228 - 230) និងភាសាខ្មែរបានប្រើវ ិធីសិក្សារកគូអប្បរមាដូចបានបង្ហាញខាងល�ើនេះជាមូលដ្ឋាន ។
ជាលទ្ធផលភាសាថៃនិងភាសាខ្មែរមានសទ្ទតាព្យញ្ជនៈចំនួន ២ ១ ដូចគ្នា ព្រោះ / p h , t h , c h , k h /
បានធ្វើឲ្យពាក្យមានបន្លែកន័យ និងនាំទៅដល់ការចាត់ព្យញ្ជនៈទាំងនេះជាព្យព្ជានៈទោលក្នុងភាសាទាំង
នេះ ។ ប៉ុន្ដែការសិក្សាអំពីសទ្ទតាព្យញ្ជនៈខ្មែរមិនបាននៅទ្រឹងត្រឹមនេះទេ ព្រោះការសិក្សាក្រោយមកទ�ៀត
បានរកឃ�ើញថាចំនួន ២១ បានថយមកត្រឹម ១៧សទ្ទតា។ ពេលនេះយ�ើងសូមល�ើកយកបញ្
ហា នេះមក
អធិប្បាយបន្ដិច ។ ហេតុអ្វីទ�ើបសទ្ទតាព្យញ្ជនៈខ្មែរមានតែ ១៧ ?
វ ិធីបង្កើតពាក្យក្នុងភាសាខ្មែរមានជាអាទិ៍បន្សំកម្លា យសមាស... (អានបន្ថែមក្នុង ព្រុំ ម៉ល់, ២០០៦ខ)។
ប្រព័ន្ធបង្កើតពាក្យតាមបែបកម្លា យជាវ ិធីមួយដែលនិយមប្រើកនុងភាសាខ្មែ
្ របូរាណ។ ការបង្កើតពាក្យដោយ
វ ិធីកម្លា យនេះមានវត្ដមានក្នុងអម្បូរភាសាមន-ខ្មែរអស់កាលជាយូរមកហ�ើយ ។ ការកម្លា យពាក្យ គឺជាការ
នាំយកពាក្យឫសមួយមកផ្សំជាមួយនឹងមូលបទ (affix) ដ�ើម្បីបង្កើតពាក្យថ្មី។ ពាក្យថ្មីនេះមិនមានបន្លែកន័យ
ជាមួយនឹងពាក្យដ�ើមទេ ប៉ុន្ដែមានមុខងារខាងវេយ្យាករណ៍ (gramatical function) ផ្សេងគ្នា ។ ពាក្យឫស
និងពាក្យកម្លា យក្នុងឧទាហរណ៍ (4) មានន័យដ�ើម (primitive meaning) ដូចគ្នា ប៉ុន្ដែមុខងារពាក្យឫសជា
កិរ ិយាស័ព្ទ ចំណែកពាក្យកម្លា យជានាមស័ព្ទម�ើលក្នុងឧទាហរណ៍ (4a - c) ឬ ពាក្យឫសជាកិរ ិយាស័ព្ទសកម្ម
ឯពាក្យកម្លា យជាកិរ ិយាស័ព្ទអសកម្មម�ើលឧទាហរណ៍ (4d - e)។
 Vol.12 No.2 (July - December) 2014 ROMMAYASAN 25

ចំណែកមូលបទនីមួយ ៗ ដែលនាំយកមកប្រើកនុងការបង្កើ
្ តពាក្យ ក៏សុទ្ធសឹងមានន័យនិង
មុខងារខាងវេយ្យាករណ៍របស់ខ្លួនជាក់លាក់ដែរ ពិសេសក្នុងភាសាខ្មែរបូរាណ ។ ប៉ុន្តែមកដល់បច្ចុប្បន្ននៅ
សល់មូលបទតែពីរបីប៉ុណ្ណោះដែលនៅរក្សានិរន្តភាពរបស់ខ្លួនបានច្រើនជាងមូលបទផ្សេងទ�ៀត។
ឧ ទាហរណ៍មូលបទ /p-/, មូលបទនេះប្រើសម្រាប់បង្កើតកិរ ិយាស័ព្ទហេតុ (causitive verb) ដែលមានន័យថា
“ធ្វើឲ្យ, បណ្តា លឲ្យ” ដូចក្នុងឧទាហរណ៍ (4e)។ ទន្ទឹមនឹងនេះ មូលបទផ្សេងទ�ៀតនៅក្នុងឧទាហរណ៍ (4b)
និង (4d) មិនបានរក្សាលក្ខណៈដ�ើមបាននឹងនរល្អដូចមូលបទ /p-/ ទេ។ ទោះជាយ៉ា ងណាក្ដីមូលបទទាំង
នេះនៅមានវត្តមាននៅឡ�ើយក្នុងភាសាខ្មែរព្រោះមានពាក្យកម្លា យច្រើនណាស់ដែលក�ើតចេញពីបន្សំរវាង
មូលបទទាំងនេះជាមួយពាក្យឫស។
គួរសង្កេតថាមូលបទដែលប្រើកនុងឧទាហរណ
្ ៍ (4b)និង (4d)ទំនងជាមានទម្រង់ដ�ើមជា /Vm/
(Vជាស្រៈ, mជាព្យព្ជានៈច្រមុះរង្វះបន្ទុះ) ។ /Vm/ មានកាឡារូបស័ព្ទ (allomorph) ច្រើនសណ្
ឋា នដូចជា
m/n (អ់ម/ន) , m/n (អ៊់ម/ន), m (អ់ម), m (អ៊់ម)។ កាឡារូបស័ព្ទទាំងនេះក�ើតឡ�ើងដោយយោងទៅតាម
ប្រភេទព្យព្ជានៈដ�ើមព្យាង្គនៃពាក្យឫស។ ក្នុងនោះទម្រង់ m ឬ m ប្រើសម្រាប់ផ្សំជាមួយពាក្យឫសដែល
(6)
មានព្យព្ជានៈដ�ើមព្យាង្គជាព្យញ្ជនៈបន្លឺល្បាយ (complex onset ឬ initial cluster consonant),
ម�ើលក្នុងឧទាហរណ៍ (4d) និង (5)។ ចំណែក m/n ឬ m/n ប្រើផ្សំជាមួយពាក្យឫសដែលផ្តើមដោយ
ព្យព្ជានៈទោល (simplex onset) ដូចក្នុងឧទាហរណ៍ (4b)។
26 รมยสาร ปีที่ 12 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม – ธันวาคม) 2557

ក្នុងឧទាហរណ៍ (5) ខាងល�ើនេះពាក្យឫសផ្តើមដោយព្យព្ជានៈបន្លឺល្បាយ /pr, sl,sr, kr/ ។

ព្យព្ជានៈបន្លឺល្បាយទាំងនេះត្រូវបានបំបែកដោយមូលបទmឬαmក្នុងពាក្យកម្លា យឲ្យទៅជា /p +r, s + l, s + r, k + r/
តាមលំដាប់ ។ ចំណែកកនុងឧទាហរណ
្ ៍ (4b) ពាក្យឫសផ្តើមដោយព្យញ្ជនៈដ�ើមព្យាង្គជាព្យញ្ជនៈទោល
ហេតុនេះវេយ្យាករណ៍ខ្មែរតម្រូវឲ្យមានការថែម n ទៅក្នុងពាក្យកម្លា យពោល គឺ Vm >Vm/n។ ទាំងនេះបង្ហាញ
ថាវត្តមានរបស់មូលបទ Vm អាចបង្ហាញអំពីសមាសធាតុផ្សំរបស់ព្យញ្ជនៈដ�ើមព្យាង្គថាត�ើជាព្យញ្ជនៈ
ទោលឬព្យព្ជានៈបន្លឺល្បាយ។
Françoi Martini បានសាងស្នាដៃជាច្រើនទាក់ទងទៅនឹងខ្មែរ។ក្នុងចំណោមនោះលោកបានសិក្សា
អំពីវត្តមានព្យព្ជានៈធនិត (aspirated consonants) ក្នុងភាសាខ្មែរ (Martini. 1945 យោងពី Jacbo. 1993
: 4 7 ) ។ លទ្ធផលរួមនៃការស្រាវជ្រាវរបស់លោកអំពីព្យព្ជានៈខ្មែរបានបង្ហាញថា / p h , t h , c h , k h /
ជាបន្សំរវាងព្យញ្ជនៈពីរ ពោលគឺក្រុមព្យញ្ជនៈទាំងនេះមានតម្លៃស្មើនឹងព្យញ្ជនៈផ្សំ (បន្លឺល្បាយ) មិនមែន
ព្យញ្ជនៈទោលទេ។ ឧទាហរណ៍ (6) ជាអំណះអំណាងដែលបញ្
ជា ក់អំពីបញ្
ហា នេះ។

ពាក្យឫសទាំងអស់កនុងឧទាហរណ
្ ៍ (6) សុទ្ធតែផ្ដើមដោយ /kh, ch, th/។ ព្យញ្ជ នៈទាំងនេះត្រូវបំបែកជា
[t + h, c + h, k + h] ដោយមូលបទVm ។ ការបំបែកនេះមានលក្ខណៈដូចដែលបង្ហាញក្នុងឧទារណ៍ (5)
ឣ៊ីចឹងដែរ ។ ហេតុនេះហ�ើយទ�ើបលោក Françoi Martini ឈានដល់ការសន្មតថា /kh, ch, th/ ជាបន្សំព្យញ្ជនៈ
មិនមែនព្យញ្ជនៈទោលទេ។ក្រោយមកសា្នដៃរបស់លោកត្រូវបានចាត់ទុកថាជារបកគំហ�ើញថ្មីនៃអវត្តមាន
ព្យញ្ជនៈផ្ទុះបង្ហូរត្រដុស ឬព្យញ្ជនៈធនិតក្នុងសទ្ទតាព្យញ្ជនៈភាសាខ្មែរ។ ទោះបីជាគេមិនទាន់រកឃ�ើញថា
/ph/ ជាព្យញ្ជនៈបន្លឺល្បាយឬជាព្យញ្ជនៈទោល ព្រោះនៅមិនទាន់មានអំណះអំណាងមាំទាំណាមួយយក
ជា ក់ដូចជាការវ ិភាគ/kh, ch, th/ដែលបានបង្ហាញពីខាងល�ើនៅឡ�ើយក្ដី ក៏នៅក្នុងការសិក្សាអំពីសូរ
មកបញ្
វ ិទ្យាខ្មែរមានអ្នកភាសាមួយចំនួនដូចជា Jacob (1964 ; 1993) Huffman (1970) (2524)
ជាដ�ើមបានកំណត់យកលទ្ធផលដែលរកឃ�ើញដោយលោក Martiniទៅប្រើកនុងការសិ
្ ក្សារបស់ខ្លួនរួចទៅ
ហ�ើយ ។ ប៉ុន្តែលោកសាស្ត្រា ចារ្យបណឌិ្ តព្រុំម៉ល់ (២០០៦:២៣)ហាក់ដូចជាស្ថិតនៅក្នុងសម្មតិកម្មនៅ
ឡ�ើយចំពោះបញ្
ហា នេះ ។
 Vol.12 No.2 (July - December) 2014 ROMMAYASAN 27

៣-ព្យព្ជានៈធនិតនៅក្នុងសំណង់ព្យាង្គ
បញ្
ហា វត្តមានព្យញ្ជនៈធនិតក្នុងភាសាខ្មែរនិងថៃប្រៀបដូចជាការនាំគ្នាធ្វើការសន្មតច្រើនជាងការ
ធ្វើពិសោធន៍ជាក់ស្ដែងព្រោះប�ើភាសាថៃមានប្រព័ន្ធបង្កើតពាក្យរប�ៀបខ្មែរ ឬមានអ្វីដែលមានលទ្ធភាព
បំបែកព្យញ្ជនៈបន្លឺល្បាយបាន នោះសមនឹងថា ក្នុងភាសាថៃក៏មិនមានព្យញ្ជនៈធនិតដែរ ។ អត្ថបនេះមិន
មានគោលបំណងនឹងវែកញែកឲ្យស៊ីជម្រៅអំពីវត្តមានព្យញ្ជនៈប្រភេទនេះក្នុងភាសាទាំងពីរនោះទេប៉ុន្តែ
គ្រាន់តែទាញយកការសង្កេតជារួមដូចបានអធិប្បាយរួចមកហ�ើយ។ទោះយ៉ា ងណាក្ដីនៅក្នុងការសិក្សានេះ
នឹងប្រើពាក្យ ព្យញ្ជនៈធនិត (ជាបណ្ដោះអាសន្ន) ដ�ើម្បីហៅឈ្មោះព្យញ្ជនៈមួយពួកដែលមានបន្លែកលក្ខណៈ
(7)
(distinctive feature) របស់ខ្លួនជា voiceless stop +h។
តទៅនេះយ�ើងនឹងពិនិត្យល�ើសមាសភាពរបស់ព្យព្ជានៈទាំងនោះនៅក្នុងសំណង់ព្យាង្គ។ តារាង
ខាងក្រោមបង្ហាញអំពីរប
ូ តំណាងនៃព្យញ្ជនៈទាំងនេះដោយអក្សរខ្មែរនិងអក្សរថៃ ។

តារាងទី 4. តារាងព្យញ្ជនៈធនិតសូរនិង រូប

រូបព្យញ្ជនៈទាំងនេះ មានមួយចំនួនអាចធ�ៀបគ្នាបានប�ើយោងតាមលំដាប់អក្ខរក្រមខ្មែរថៃ (ម�ើល

ក្នុងតារាងព្យញ្ជនៈខ្មែរថៃក្នុងឧបសម្ព័ន្ធនៃអត្ថបទនេះ) ។ នៅក្នុងនោះพ ทฑ ชคកត់សូរព្យញ្ជនៈធនិតក្នុងភាសាថៃ
/ph, th, th, ch, kh/ ចំណែកកនុងភាសាខ្មែ
្ រអក្សរ ព ទ ឌជ គកត់សូរព្យញ្ជនៈសិថិលទាំងអស់ គឺ /p t d ck/ ។

៣.១-ព្យញ្ជនៈទោលដ�ើមព្យាង្គកនុងពាក្យមួ
្ យព្យាង្គ
តទៅនេះជាការពិនិត្យលទ្ធភាពក្នុងសមាសភាពជាព្យញ្ជនៈដ�ើមព្យាង្គរបស់ព្យញ្ជនៈធនិត។ទម្រង់
ព្យាង្គកនុងឧទាហរណ
្ ៍ (7) មានលក្ខណៈជា ៖

C1V(C2)ឬCaspV(C)
(C1ឬCasp ព្យញ្ជនៈធនិត, Vស្នូលព្យាង្គ, C2 ព្យញ្ជនៈចុងព្យាង្គ អាចមានឬមិនមានក៏បាន)
28 รมยสาร ปีที่ 12 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม – ธันวาคม) 2557

ពាក្យខ្មែរនិងថៃក្នុង (7a – 7h) សុទ្ធតែផ្តើមដោយព្យញ្ជនៈធនិតទាំងអស់ ។ ប្រការនេះអាចឲ្យយ�ើង

សន្និដ្ឋានបានថាព្យព្ជានៈធនិតទាំងអស់កនុងភាសាខ្មែ
្ រនិងភាសាថៃអាចប្រើជាព្យព្ជានៈទោលដ�ើមព្យាង្គបាន
ដូចគ្នាទាំងក្នុងព្យាង្គប�ើក (7a-d) និងក្នុងព្យាង្គបិទ (7e-h)។

៣.២-ព្យញ្ជនៈទោលដ�ើមព្យាង្គកនុងព្យាង្គ
្ ទី ១

ទម្រង់ព្យាង្គកនុង(8)មានលក្ខណៈជា
្ :

ព្យាង្គទី១ ព្យាង្គទី២

C1V1(C2) C3V2(C4) “C1 ជាព្យញ្ជនៈធនិត (Casp)”

ឧទាហរណ៍ (8) បង្ហាញថា ធនិតអាចប្រើនៅដ�ើមព្យាង្គនៃពាក្យពីរព្យាង្គ ទាំងក្នុងភាសាខ្មែរ

និងភាសាថៃ ។
 Vol.12 No.2 (July - December) 2014 ROMMAYASAN 29

៣.៣-ព្យញ្ជនៈទោលដ�ើមព្យាង្គកនុងព្យាង្គ
្ ទី ២

ទម្រង់ព្យាង្គកនុង(9)មានលក្ខណៈជា
្ :

ព្យាង្គទី១ ព្យាង្គទី២

C1V1(C2) C3V2(C4) “C3 ជាព្យញ្ជនៈធនិត (Casp)”

ពាក្យនៅក្នុងភាសាខ្មែរដែលមានព្យាង្គទី ២ ផ្ដើមដោយធនិតក្នុងភាសាខ្មែរកម្រជាពាក្យធម្មតា
(simple word) ពោលគឺ ពាក្យទាំងនោះច្រើនជាពាក្យកម្លា យ (derivative word) ដែលមានពាក្យឫសដែល
មានព្យាង្គផ្ដើមដោយព្យញ្ជនៈធនិតស្រាប់ (9a, 9d) ។ ចំណែកកនុងភាសាថៃវ
្ ិញ ពាក្យប្រភេទនេះច្រើន
តែជាពាក្យកម្ចី (9b – 9d) ។
30 รมยสาร ปีที่ 12 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม – ธันวาคม) 2557

៣.៤-ព្យញ្ជនៈទោលដ�ើមព្យាង្គកនុងព្យាង្គ
្ ទាំងពីរ

ទម្រង់ព្យាង្គកនុងផ្នែកនេះមានលក្ខណៈជា
្ :
ព្យាង្គទី១ ព្យាង្គទី២

C1V1(C2) C3V2(C4) “C1 និង C3 ជាព្យញ្ជនៈធនិត (Casp)”

ការរណ្ដំព្យាង្គជាវ ិធីមួយដែលតែងក�ើតមានឡ�ើងនៅក្នុងភាសា ។ ប៉ុន្ដែវ ិធីនេះមិនមានលក្ខណៈ

ដូចគ្នាទាំងអស់ចំពោះគ្រប់ភាសានោះទេ ។ ពាក្យរណ្ដំមានព្យាង្គយ៉ាងតិចពីរព្យាង្គ ។
នៅក្នុងវគ្គនេះយ�ើងនឹងពិនិត្យល�ើពាក្យដែលមានព្យាង្គទី ១ និងព្យាង្គទី ២ ផ្ដើមដោយព្យញ្ជ នៈធនិត
ដូចគ្នា គឺ C1 និង C3 ជាធនិត ។

ឧទាហរណ៍ (10) បង្ហាញថាព្យញ្ជនៈធនិតទាំងក្នុងភាសាខ្មែរទាំងក្នុងភាសាថៃមានលទ្ធភាព

បង្កើតពាក្យរណ្ដំដែលមានព្យញ្ជនៈធនិតនៅដ�ើមព្យាង្គនៃព្យាង្គទាំងពីរ ។

៣.៥-ព្យព្ជានៈបន្លឺល្បាយដ�ើមព្យាង្គកនុងពាក្យមួ
្ យព្យាង្គ
ដោយយោងការចាត់លំដាប់ព្យញ្ជនៈក្នុងតារាងទី១និងទី២ តទៅនេះយ�ើងនឹងបែងចែកប្រភេទ
ព្យញ្ជនៈបន្លឺល្បាយដែលផ្ដើមដោយព្យញ្ជនៈធនិតជា ៥ ទម្រង់និង ១ទម្រង់ទ�ៀតជាបន្សំរវាងព្យញ្ជនៈទូទៅ
ផ្សំជាមួយព្យញ្ជនៈធនិត ។

 Vol.12 No.2 (July - December) 2014 ROMMAYASAN 31

៣.៥.១-ធនិត + រង្វះបន្ទុះ (Aspirated + stop)

ដោយផ្អែកតាមលក្ខណៈខ្យល់ ព្យញ្ជនៈផ្ទុះក្នុងភាសាខ្មែរនិងភាសាថៃមានចំនួន ៧ គឺ /p, b, t, d,
c, k, / ។ នៅក្នុងតារាងខាងក្រោមនេះ Kh និង Th ជាអក្សរកាត់របស់ពាក្យ Khmer និងThai តាមលំដាប់ ។

តារាងទី 5. បន្លឺល្បាយរវាងព្យញ្ជនៈធនិតនិងព្យញ្ជនៈផ្ទុះ

ក្នុងភាសាខ្មែរ បន្លឺល្បាយរវាង Aspirated + stop មានចំនួន ១៥ គូ ។ ចំណែកកនុងភាសាថៃ

្
បនលឺល្
្ បាយរវាងAspirated + stop មិនមានទេ ។

៣.៥.២-ធនិត + ព្យញ្ជនៈនាសិកជៈ (Aspirated + Nasal)

តារាងទី 6. បន្លឺល្បាយរវាងព្យញ្ជនៈធនិតនិងព្យញ្ជនៈច្រមុះ/នាសិកជៈ
ក្នុងភាសាខ្មែរ បន្លឺល្បាយរវាង Aspirated + Nasal មានចំនួន ១៣ គូ ។ ចំណែកកនុងភាសាថៃ
្
បនលឺល្
្ បាយរវាងAspirated + Nasal មិនមានទេ ។
32 รมยสาร ปีที่ 12 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม – ธันวาคม) 2557

៣.៥.៣-ធនិត + ព្យញ្ជនៈរង្វះត្រដុស (Aspirated + Fricative)

តារាងទី 7. បន្លឺល្បាយរវាងព្យញ្ជនៈធនិតនិងព្យញ្ជនៈត្រដុស

ក្នុងភាសាខ្មែរ ប ន្លឺល្បាយរវាង Aspirated + Fricative មានចំនួន២ គូ ។ ចំណែកកនុងភាសាថៃ

្
មិនមានបនលឺល្
្ បាយរវាង Aspirated + Nasalទេ ។

៣.៥.៤-ធនិត + ព្យញ្ជនៈរង្វះលំហូរ (Aspirated + Liquid)

រវាងព្យញ្ជនៈ r និង l មានលក្ខណៈបន្លឺផ្សេងគ្នា គឺ Trill និង Lateral Approximant ។ ប៉ុន្ដែអ្នកសូរ
វ ិទ្យាមួយចំនួនបានហៅព្យញ្ជនៈទាំងពីរថា ព្យញ្ជនៈរង្វះបង្ហូរ (liquid)។

តារាងទី 8. បន្លឺល្បាយរវាងព្យញ្ជនៈធនិតនិងព្យញ្ជនៈរអិល

ភាសាខ្មែរមានបន្លឺល្បាយ Aspirated + liquid ចំនួន ៤ គូ ។ ចំណែកភាសាថៃមាន ៥ គូ ។

បន្លឺល្បាយ phr thr និង khr មិនមានវត្ដមានក្នុងរចនាសម្ព័ន្ធសូរនៃភាសាខ្មែរ មានតែក្នុងភាសាថៃប៉ុណ្ណោះ ។
ប្រការនេះជាហេតុធ្វើឲ្យខ្មែរបន្លឺសូរ /phr, thr,khr/ មិនសូវត្រូវឬពិបាកបន្លឺ ។ ហេតុនេះខ្មែរដែលរ�ៀនភាសា
 Vol.12 No.2 (July - December) 2014 ROMMAYASAN 33

ថៃពិបាកក្នុងការបញ្ចេ ញសំឡេងពាក្យដែលមានព្យញ្ជនៈបន្លឺល្បាយប្រភេទនេះ, ម�ើលឧទាហរណ៍ (11)។

ប្រការនេះទាមទារឲ្យអ្នកសិក្សាភាសាត្រូវហ្វឹកហាត់យ៉ាងហ្មត់ចត់។

៣.៥.៥-ធនិត + ព្យញ្ជនៈកន្លះ (Aspirated + Glide)

អ្នកសូរវ ិទ្យាមួយចំនួនបានចាត់បញចូ្ ល / w / និង / j / ទៅក្នុងក្រុមស្រៈ (ស្រៈកន្លះ)
និងមួយចំនួនទ�ៀតបានចាត់ទុក /w/ និង /j/ ជាព្យញ្ជនៈកន្លះ (Carr, 1993 : 145 ; ព្រុំម៉ល់, ២០០៣ខ : ៤៨)។
ការសិក្សានាពេលនេះយកតាមការចាត់ /w/ និង /j/ ជាព្យញ្ជនៈកន្លះ។

តារាងទី 9. បន្លឺល្បាយរវាងព្យញ្ជនៈធនិតនិងព្យញ្ជនៈកន្លះ

ក្នុងតារាងខាងល�ើនេះព្យញ្ជនៈធនិតនៅក្នុងភាសាខ្មែរអាចប្រើផ្គួបជាមួយព្យញ្ជនៈកន្លះបាន ៥ គូ
ចំណែកភាសាថៃអាចប្រើបាន ១ គូ ។
34 รมยสาร ปีที่ 12 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม – ธันวาคม) 2557

៣.៥.៦- ព្យញ្ជនៈធនិត(Consonant + Aspirated)

ព្យញ្ជនៈបន្លឺល្បាយដែលមានព្យញ្ជនៈធនិតស្ថិតនៅបន្ទាប់មិនសូវមានទេ។ នៅក្នុងភាសាខ្មែរ
បន្សំបែបនេះមានតែ ៤ គូប៉ុណ្ណោះ គឺ /mph, mkh, sth,lkh/ រ ីឯភាសាថៃមិនមានទេ ។ ព្យញ្ជនៈបន្លឺល្បាយ
ទាំងនេះមានតែក្នុងទម្រង់សទ្ទតាវ ិទ្យាប៉ុណ្ណោះព្រោះនៅក្នុងទម្រង់សូរវ ិទ្យាបន្លឺល្បាយទាំងនេះត្រូវជែកដោយ
ស្រៈ [ ] (epenthesis), សូមម�ើលក្នុងឧទាហរណ៍ (12)។ ការដែលមានបញ្ជែកស្រៈ អាចមកពីសរ ីរាង្គ
បន្លឺសូរត្រូវបញ្ចេ ញសូរ/m/ឬ/l/ឲ្យផុតជាមុនសិន សឹមចាប់ផ្ដើមបន្លឺព្យញ្ជនៈទី ២ ជាក្រោយ ។ បន្លឺល្បាយ
បែបនេះគេឲ្យឈ្មោះថា បន្លឺល្បាយមិនស្និទ្ធ ( , 2524 : 55) ។

សរុបមកព្យញ្ជនៈធនិតទាំងក្នុងភាសាថៃទាំងក្នុងភាសាខ្មែរអាចឈរនៅទីតាំងដ�ើមព្យាង្គនៃពាក្យ
មួយព្យាង្គបានទាំងអស់ ។ ពាក្យពីរព្យាង្គ ដែលមានព្យញ្ជនៈធនិតស្ថិតនៅដ�ើមព្យាង្គនៃព្យាង្គទី១ ច្រើន
ជាពាក្យកម្ចី ។ ក្នុងសមាសភាពជាព្យញ្ជនៈបន្លឺល្បាយ ធនិតក្នុងភាសាខ្មែរមានលទ្ធភាពផ្សំជាមួយព្យញ្ជនៈ
ឯទ�ៀតបានច្រើនជាងធនិតក្នុងភាសាថៃ ប៉ុន្ដែកនុងភាសាខ្មែ
្ រមិនមានបន្លឺល្បាយរវាង ធនិត + រ ។

៤-ព្យព្ជានៈចុងព្យាង្គ (Coda)
សទ្ទតាព្យញ្ជនៈក្នុងភាសាខ្មែរនិងភាសាថៃទាំងអស់អាចប្រើជាព្យញ្ជនៈដ�ើមព្យាង្គបានប៉ុន្ដែកនុងទី
្
តាំងចុងព្យាង្គ មានព្យញ្ជនៈមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះដែលអាចប្រើកនុងទី
្ តាំងនេះបាន ។ ទោះនៅក្នុងសំណេររូប
ព្យព្ជានៈទាំងនោះត្រូវបានសរសេរនៅចុងព្យាង្គក្ដីក៏ព្យញ្ជនៈទាំងនោះមិនអាចបន្លឺចេញមកបានទាំងស្រុង
ដែរ ដោយសារតម្លៃបន្លែកលក្ខ-ណៈ (distinctive feature) មួយចំនួនរបស់ព្យញ្ជនៈទាំងនោះត្រូវបាត់
ឬមានការប្រែប្រួលសូមម�ើលឧទាហរណ៍ (13)។ ទោះជាយ៉ា ងណាក្ដីរូបសំណេរទាំងនោះអាចជួយអ្នក
សិក្សាបានដឹងមួយកម្រិតអំពីទម្រង់សទ្ទតាវ ិទ្យារបស់ពាក្យ ។ត្រង់ចំណុចនេះសូមបញ្
ជា ក់បន្ថែមអំពីអ្វីទៅ
ដែលហៅថាទម្រង់សទ្ទតាវ ិទ្យា។ ការសិក្សាសូរនៃភាសាត្រូវបានបែងចែកជាពីរផ្នែកធំៗ គឺ សទ្ទតាវ ិទ្យា
(phonology) និង សូរវ ិទ្យា (phonetics) (ព្រុំ ម៉ល់, ២០០៣ ក : ១០, ១៣, ៣០)។ ទម្រង់សទ្ទតាវ ិទ្យា
(underlying form)(8) គឺជាទិន្នន័យពាក្យឬទម្រង់ដ�ើមនៃពាក្យដែលមាននៅក្នុងឃ្លា ំងពាក្យ (lexical inventory)

8 មានការហៅផ្សេងគ្នាអំពីពាក្យបច្ចេកទេសនេះ។
- ទម្រង់សទ្ទតាវ ិទ្យា underlying form, input, underlying representative, phonemic
- ទម្រង់សូរវ ិទ្យា Surface form, output, surface representative, phonetic.
 Vol.12 No.2 (July - December) 2014 ROMMAYASAN 35

ដែលស្ថិតនៅក្នុងខួរក្បាលរបស់ម្ចា ស់ភាសាម្នាក់ៗ។ ជួនកាលទម្រង់ដ�ើមនៃពាក្យអាចនឹងមានការប្រែប្រួល

កាលណាគេបន្លឺពាក្យនោះចេញមក ពោលគឺមិនបានរក្សារូបដ�ើមទាំងស្រុងក្នុងគ្រប់ករណីទេ។ ពាក្យ
ដែលបានបន្លឺឡ�ើងនិងបានឮដោយត្រច�ៀក ស្ថិតនៅក្នុង “ទម្រង់សូរវ ិទ្យា” (surface form) ។ ឧទាហរណ៍
(13) នឹងបង្ហាញអំពីបន្លែករវាង ទម្រង់សទ្ទតាវ ិទ្យា ធ�ៀបគ្នានឹងទម្រង់សូរវ ិទ្យានៃពាក្យនីមួយ ៗ ។

/d, s, b, l/ នៅក្នុង (13) ដែលស្ថិតនៅក្នុងទម្រង់សទ្ទតាវ ិទ្យាបានឲ្យផលជាសូរផ្សេងទ�ៀតក្នុង

ទម្រង់សូរវ ិទ្យា ដូចខាងក្រោម៖

វគ្គតទៅនេះជានឹងពិនិត្យទៅល�ើលទ្ធភាពព្យញ្ជនៈធនិតនៅក្នុងទីតាំងជាព្យញ្ជនៈចុងព្យាង្គ
សូមម�ើលឧទាហរណ៍ (14) ។
36 รมยสาร ปีที่ 12 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม – ธันวาคม) 2557

មិនខុសពីការល�ើកឡ�ើងខាងដ�ើមក្នុង (13) មានពាក្យជាច្រើនដែលព្យញ្ជនៈចុងព្យាង្គមានរូប

សំណេរជាធនិត ។ ប៉ុន្តែម្ចា ស់ភាសាមិនអាចបន្លឺព្យញ្ជនៈទាំងនោះឲ្យដូចការបន្លឺនៅទីតាំងដ�ើមព្យាង្គបានទេ
ពោលគឺ ធម្មភាពជាធនិតត្រូវបានដូរមកជាសិថិលទាំងអស់ដូចដែលល�ើកយកមកបង្ហាញក្នុង ឧទាហរណ៍
(14)។
ពិនិត្យជារួម រូបសំណេររបស់ព្យព្ជានៈធនិតក្នុងទីតាំងជាព្យព្ជានៈចុងព្យាង្គច្រើនតែប្រទះឃ�ើញ
ក្នុងពាក្យកម្ចីបាលី-សំស្រ្កឹត ប៉ុណ្ណោះ ។ ចំពោះពាក្យខ្មែរឬពាក្យថៃពុំសូវឃ�ើញប្រើរប
ូ ព្យញ្ជនៈទាំងនេះនៅ
ចុងព្យាង្គ ។ ប្រការនេះអាចឲ្យយ�ើងសន្និដ្ឋានថា ភាសាទាំងពីរមិនមានវត្តមានព្យញ្ជនៈធនិតនៅចុង
(9)
ព្យាង្គទេ ។

សេចក្ដីសន្និដ្ឋាន
ព្យញ្ជនៈធនិតក្នុងភាសាខ្មែរនិងភាសាថៃមានលទ្ធភាពប្រើជាព្យញ្ជនៈដ�ើមព្យាង្គបានទាំងអស់ ។
វត្ដមានព្យញ្ជនៈធនិតនៅក្នុងពាក្យពហុព្យាង្គអាចប្រាប់អំពីប្រភពពាក្យបានថា ពាក្យទាំងនោះភាគច្រើន
ជាពាក្យកម្ចី ។
ចំនួនព្យញ្ជនៈបន្លឺល្បាយសរុប នៅក្នុងភាសាខ្មែរមានចំនួន៤ ១ គូ។ ភាសាថៃមានចំនួន ៦គូ ។
បរ ិមាណនេះបង្ហាញថាភាសាខ្មែរមានចំនួនព្យញ្ជនៈបន្លឺល្បាយដែលមានសមាសធាតុព្យញ្ជនៈធនិតច្រើន
ជាងភាសាថៃ ។ ប្រការនេះជាហេតុននាំឲ្យអ្នកសិក្សាថៃដែលរ�ៀនភាសាខ្មែរលំបាកក្នុងការបន្លឺសូរពាក្យ
ខ្មែរដែលមានបន្លឺល្បាយទាំងនោះ ។បញ្
ហា ស្រដ�ៀងគ្នានេះដែរភាសាខ្មែរមិនមានបន្លឺល្បាយ /phr, thr, khr/
ដែលបន្លឺល្បាយទាំងនេះមានវត្ដមានក្នុងភាសាថៃ ។ អវត្ដមានបន្លឺល្បាយទាំងនេះ នាំឲ្យខ្មែរដែលរ�ៀន
ភាសាថៃក៏មានការពិបាកបញ្ចេ ញសំឡេងពាក្យថៃដែលមានព្យញ្ជនៈបន្លឺល្បាយខាងល�ើ ។ប្រសិនប�ើមិន
បានទទួលការហ្វឹកហាត់ត្រឹមត្រូវ អ្នករ�ៀនជនជាតិខ្មែរមួយចំនួននឹងបន្លឺសូរល្បាយ/phr, thr, khr/ ជា
[pr, tr, kr] ។ ហេតុនេះទាមទារឲ្យអ្នកសិក្សាក៏ដូចជាអ្នកបង្រៀនត្រូវយល់អំពីបញ្
ហា នេះ និងហ្វឹកហាត់
ប្រកបដោយវ ិធីសាស្ដ្រត្រឹមត្រូវ ។
ក្នុងបរ ិបទជាព្យញ្ជនៈចុងព្យាង្គ ព្យញ្ជនៈធនិតបានប្រែមកជាព្យញ្ជនៈសិថិលទាំងអស់ ទោះក្នុង
ក្បួនសំណេរមានប្រើរប
ូ ព្យញ្ជនៈទាំងនេះជាព្យញ្ជនៈចុងព្យាង្គក៏ដោយ។ពាក្យដែលមានរូបសំណេរជាព្យញ្ជនៈ
ធនិតជាព្យញ្ជនៈចុងព្យាង្គភាគច្រើនជាពាក្យកម្ចី ពិសេសកម្ចីពីភាសាបាលីនិងសំស្ក្រឹត ។

9 នៅក្ងភាសាថៃមានព្យញ្ជនៈចុងព្យាង្គចំនួន១០ចំណែកខ្មែរមានចំនួន ១៣។
នុ
 Vol.12 No.2 (July - December) 2014 ROMMAYASAN 37

ឯកសារយោង

ពុទ្ធសាសនបណឌិ្ ត្យ. (១៩៦៧). វចនានុក្រមភាសាខ្មែរភាគ១និងភាគ២បោះពុម្ពគ្រាទី ៥. ភ្នំពេញ :

វ ិទ្យាស្ថា នពុទ្ធសាសនបណឌិ្ ត្យ.
ព្រុំម៉ល់. (២០០៣ក). មូលដ្ឋាននៃសង្គមភាសាវ ិទ្យា. ភ្នំពេញ : រាជបណឌិ្ តសភាកម្ពុជា.
ព្រុំម៉ល់. (២០០៣ខ). មូលដ្ឋាននៃសូរវ ិទ្យាសទ្ទតាវ ិទ្យាវ ិជ្ជាសន្តា ន.ភ្នំពេញ : រាជបណឌិ្ តសភាកម្ពុជា.
ព្រុំ ម៉ល់, ជុំ ស៊ុនណាង, ប៊ី សុខគង់ និង វ៉ាន់ ម៉ូន. (២០០៦ក). វេយ្យាករណ៍ទម្រង់និយមនៃ
ភាសាខ្មែរទំន�ើប. ភ្នំពេញ : រាជបណឌិ្ តសភាកម្ពុជា.
ព្រុំ ម៉ល់, កែវ លីណែត. (២០០៦ខ). វេយ្យាករណ៍ទម្រង់និយមនៃភាសាខ្មែរទំន�ើប. ភ្នំពេញ :
រាជបណឌិ្ តសភាកម្ពុជា.
អ�ៀវ ក�ើស. (១៩៦៧). សាកល្បងពិនិត្យដោយរកហេតុផល. ភ្នំពេញ : ពុទ្ធសាសនបណឌិ្ ត្យ.
กาญจนา นาคสกุล. (2524). อ่านภาษาเขมร. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
กาญจนา นาคสกุล. (2551). ระบบเสียงภาษาไทย. กรุงเทพฯ : โครงการเผยแพร่ผลงานวิชาการ
คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
คณะกรรมการกลุม่ ผลิตชุดรายวิชาภาษาไทย 3. (2548). เอกสารการสอนชุดวิชาภาษาไทย 3 หน่วยที่ 1-6
(228-230). นนทบุรี : มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
บรรจบ พันธุเมธา. (2523). ภาษาต่างประเทศในภาษาไทย. มหาวิทยาลัยรามคำ�แหง.
บรรจบ พันธุเมธา. (2526). อันเนื่องด้วยชื่อ. กรุงเทพฯ : สำ�นักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี.
วีณา วงศ์ศรีเผือก และคณะ. (2551). ภาษาไทย ป.2. กรุงเทพฯ : บริษัทอักษรเจริญทัศน์.
สุริยา รัตนกุล. (2531). นานาภาษาในเอเชียอาคเนย์ ภาคที่ 1. กรุงเทพฯ : ศูนย์วิจัยวัฒนธรรม
เอเชียอาคเนย์ มหาวิทยาลัยมหิดล.
สุริยา รัตนกุล. (2548). นานาภาษาในเอเชียอาคเนย์ : ภาษาตระกูลไท. กรุงเทพฯ : สหธรรมิก.
ราชบัณฑิตยสถาน. (2556). พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 (พิมพ์ครัง้ ที่ 2). กรุงเทพฯ :
ราชบัณฑิตยสถาน.
Carr, Philip. (1993). Phonology. London : The Macmillan Press Ltd.
Huffman, Franklin E. (1967). An Outline of Cambodian Grammar. Doctoral Thesis.
Cornell University.
Jacob, Judith M. Introduction to Cambodian. London: Oxford University Press, 1968.
Martini, François. (1945). “Aperçu phonologique du cambodien”. In Bulletin de la Société
Linguistique de Paris 42 (p. 112-132).
38 รมยสาร ปีที่ 12 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม – ธันวาคม) 2557

Odden, David. (2005). Introducing Phonology. Cambridge : Cambridge University Press.

Uraisri Varasarin.(1984).Les éléments khmers dans la formation de la langue siamoise.
Thèse de doctorat, Paris: Societé de l’étude Linguistiques et Anthropologiques
de France, France.
Wilaiwan Khanittanan. (2004). Khmero-Thai : The great change in the history of the Thai
language of the Chao Phraya basin, in SEALANG (p.375-390).