Vector Analysis Final 2
Vector Analysis Final 2
Gradient:
∙ Measures the rate of change in a scalar field; the gradient of a scalar field is a vector
field. The derivative of a scalar field result in a vector field called the gradient.
∙ Computes the gradient of a scalar function. That is, it finds the
Gradient, the slope, how fast you change, in any given direction.
∙ A gradient is applied to a scalar quantity that is a function of a 3D vector field:
position. The gradient measures the direction in which the scalar quantity changes
the most, as well as the rate of change with respect to position. A common
example of this is height as a function of latitude and longitude, often applied to
mountain ranges. A measure of the slope, and direction of the slope, is often
called the gradient.
Figure # 58
Divergence:
∙ Measures a vector field's tendency to originate from or converge upon a given point.
∙ Computes the divergence of a vector function. That is, it finds how much "stuff" is
leaving a point in space.
∙ A divergence is applied to a vector as a function of position, yielding a scalar. The
divergence actually measures how much the vector function is spreading out. If
you are at a location from which the vector field tends to point away in all
directions, you will definitely have a positive divergence. If the field points
inward toward a point, the divergence in and near that point is negative. If just as
much of the vector field points in as out, the divergence will be approximately
zero.
.q
.p
Figure # 60
Q#25: Find the level curve of 2 2 f(x, y) = −x + y passing through (2, 3). Draw Graph the
gradient at the point
Answer: Given, 2 2 f(x, y) = −x + y
f(2,3) 2 3 4 9 5 2 2 = − + = − + =
Hence the level curve is the hyperbola, i.e.
22
f(x, y) = −x + y = 5
i.e. x y 5 − + =
22
i.e. x y 5 2 2 − = −
= −
x2 2 − − ⇒ [This is the equation of a hyperbola, i. e. 1] 22
2
y
x
-----------------(i)
2
5 1
−=
From (i), 5 a by
= −
x2 2 − − ⇒ x y 5 2 2 ⇒ − = − 2 2 ⇒ y = 5 + x 2 ⇒ y = ± 5 + x
y 1
5 5
2
⇒ y = ± 5 + x ----------------------------(ii)
6
x 0 -1 -2 -3 1 2 3 -4 4
2
y = ± 5 + x ± 5 ± 6 ± 3 ± 14 ± 6 ± 3 ± 14 ± 19 ± 19
P
.
R (2, 3)
Figure # 61
δ xi y z
x x δ xj y δ xk z
∇ ( , ) = (−2 ) + × 0 → ∧ ∧
f x y i x i j 0 j(2 y) ∧ ∧
+ × + + × 0 + × 0 ∧∧
kk
→∧∧
∇ f (x, y) = −2x i+ 2 y j
→∧∧
∇ f(2,3) = −2× 2 i+ 2× 3 j
→∧∧
∇ f(2,3) = −4 i+ 6 j
Hence the gradient Vector is → → ∧ ∧
RP = ∇ f(2,3) = −4 i+ 6 j the Answer
Q# 26: Sketch the level curve for the function 2 2 f(x, y) = x + y through the point (3, 4)
and draw the gradient vector at this point.
Answer: Given, the function 2 2 f(x, y) = x + y through the point (3, 4),
22
f(3,4) = 3 + 4
f(3,4) = 9 + 16 = 25
Since f(3,4) = 25 , the level curve through the point (3,4) has the equation 2 2 f(x, y) = x +
y = 25 , which is the circle. That is 25 2 2 x + y = whose centre (0,0) and radius 5.
Now,
22
f(x, y) = x + y
Now, Gradient of the function,
δ
∇ = →∧∧∧
δ δ
f(x, y) ( +
22
x + y + z )
δ i δ j δ k)(x y
δ
∇ = →∧∧∧
δ
δ
f(x, y) (i 22
+
x j y k z )(x y ) δ
δ + δ + δ
δ
∇ = → ∧(x y ) δ
+∧(x y )
f(x, y) i 2 2 + +∧
j 22+
δ x (x y ) y k 22+
δ
δ z
X’
Q# 28:
Y
Y’
Figure: 63
Given x y x y2 ,Φ( , )
=δ
.........(i)
x=Φ
δ
1.......................
δ
Φ 2
2xy................... ....( ) x ii
y=×
δ
2
d =Φ
∴ (x y) yy d
dx dxd dx = x + =
+
d d d d
( ) ( )[ ( ) ( ) ( )] 2 2u
x dy × x × dx uv u vv
x
dx dx
2 1 2 = + y dx dx
∴ dx
Φ
(x y)
dyd
2
d =Φ
∴
dy
yy d
dy = x + ∴ = +
d d d d
( ) ( )[ ( ) ( ) ( )] 2 2 u
x 2x 2 = × + dx
dy dy dx x 1 y dx vv
× uv u dx
2
dydx d = +
∴ Φ
x 2xy
We know, dy
ΦΦ=
δδ
δ Φ
dy......................(iii) d ×
×+
δx dx y
d
2 ...............( )[ ( ) & ( )] 2 ⇒ dΦ = xy × dx + x × dy iv from equ i ii = × +
Φ dy
x
dx
2 [ ] 2 Divide both sides by dx
⇒ xy dx
dx dx
dy d
2 . 2dx xy x = +
Φ
∴
dx
from equ
(iv) ,
d xy dx x dy 2 Φ = 2 × +
Divide both sides by dy dy d
2[]2 dy x = +
⇒ xy dx dy
dy
Φ
d
=+
Φ dx
2
2x
∴ xy
dy dy
Q# 31:
Find the level surface of 2 2 2 F(x, y,z) = x + y + z passing through(1,1,1). Graph the
gradient at the point.
F(x, y,z) = x + y + z
222
δ δ δ
( ) ∧∧∧
∴∇F(x, y,z) = k F
i + y δ
δ x + δ j z
∧∧∧
δ
δ δ
∴∇F(x, y,z) = ( )( ) 2 2 2 k x y z x+ +
δ + y + z
i δ j δ
+++ δ
δ y
x δ
xyzk z
+++
δ ∧∧∧δ
δ
∴∇F(x, y,z) = (2 0 0) (0 2 0) (0 0 2z) i + +
xj
+++ +++yk
δ δ δ
x y z
∴∇F(x, y,z) = i(2x) j(2 y) k(2z) ∧ ∧ ∧
++
∴∇F(x, y,z) = ∧ ∧ ∧
2x i + 2 y j + 2z k
And so, at the given point
∴∇F(1,1,1) = ∧ ∧ ∧
2.1i + 2.1 j + 2.1k
∴∇F(1,1,1) = ∧∧∧
2 i + 2 j + 2k
Figure
[r f(r)]
Q# 34: Prove that drd
f(r)
.[ 2
1
→
2∇ =
→ r]
r r
−
L.H.S.
Here r = r
→
∇
f(r)
.[
− r r]
δ [ r x i y j zk] → ∧ ∧ ∧
δ f(r)
).[
δ
(i∧ ∧ ∧ ∧ ∧ ∧ = (x i y j zk)]
=++
δ x + j δ y + k δ z ++
r
δ
xj
δ δ f(r) f(r)
).(i z)
∧∧∧∧∧ +
= (i y
f(r)
k∧
δ x + j δ y + k δ z + r
r r
δ
= -----------------------------------(i)
f(r) x + δ f(r) + δ f(r)
y z
δ
xδ
r δ y r z r
[ i. i = 1; j. j = 1;k .k = 1]
∧∧∧∧∧∧
δ f(r)
Now, x
δx δ
=
f(r) {
r
δ
δx = x}
r
f(r) (x) x + δ δ
rx δ x
δ =+ r
f(r)
f(r) r δ
f(r) r
x .1 x
δ
=+
f(r) r x δ x f(r) r
δ
=+
f(r) −1
r x δ x {f(r)r }
δ
= + −−
f(r) 1 1 δ
x[f(r) δ (r ) r + x
r x δ {f(r)}]
δ
= + − − −f(r) 2 1
x[f(r)( r δ
r {f(r)}]
1)(r ) +
r δ x δ x
x[f(r)( δ δδ
r {f
1)(r ) r rx ]
(r)}
+ xr
δ
= + − − − f(r) 2 1 '
x[ δ (r)} ]
f(r)(r ) r rx δδ xr
+ r {f
δ− δ −−
δ = + f(r) 1 ' 2
x[r {f (r)} ] r
r x f(r)(r )
rx δ
δ− δ
δ =+
f(r) r (r)} ' 1 ]
{f f(r) xr
1
x[
r r x r δ
' 2
δ
=+−
f(r) f (r) f(r) r
x[ ]
r ' r r 2 δ x
δ
=+−
f(r)
++
f (r) f(r) ]
x[ 1
2 222
r r δ (x y z )
r 2 x
21 2 2 2 2 2 2
[ r r x y z (x y z ) ] ==++=++
→
'
δ
= + − + + − f(r) 2 2 2 2 1 2 2 2
f (r) f(r) (x y z ) . 1
x[ 2 ] (x y z )
r 2 x
r r δ ++
'−
= + − + + f(r) 21 2 2 2
f (r) (x y z ) .(2x) 1
x[ 2 ]
f(r)
r r 2
r
'−
= + − + + f(r) 21 2 2 2
2222
r r r +
' xyz+
f(r)
f (r) =+− x
x[ ]
f(r) 2
r 2' r r r
2
f(r)
= + − ------------------------------------(ii)
x f (r) x f(r)
r
ly, r r
Similar 2 3
f(r)
2'
2
δ
f(r)
= + − -----------------------(iii)
y y f (r) y f(r)
r 2 r
δy r
r 3
and
2' 2
f(r)
= + − -----------------------(iv)
δ f(r) z z f (r) z f(r)
δz r r r 2
r 3
f(r) f(r) 2 2 2
3 2 2 2 f (r)
= + + + (x y z )
r (x y z ) 2 3− ++r
r'
f(r)
=3+2
f (r) r f(r)
2 −
r r 3r
r 2
f(r) = + f(r)
3' r −
r f (r)
f(r)
2 '= +
r f (r)
f(r)
1 2' .r [2
2= + f (r)]
r r
1 2'2= +
r f (r)]
[2rf(r) r
= [r f(r)] d 2
dr [ 2rf(r) r f (r)] = + 1 2
2'
2
r
d
[r f(r)] dr
(Proved)
Directional derivatives
Figure # 68
OP is a position vector →r where → ∧ ∧ ∧
Let → d r is a small
r = x i+ y j+ z k and →
displacement corresponding to changesdx , dy , dz in x , y , z respectively, then
δδ
δ
= ∧∧∧
grad φ = ∇ φ
δ
x .....................(ii) ( k)
δ + y +
i δ j z
δ
= k dx i dy j dz k
δ
δ
Then grad →
φ.d r → →
= ∇ φ.d r ( ) .( ) ∧ ∧ ∧ ∧ ∧ ∧
i + y φ++
δ + δ j δ z
x
δφ
= k dx i dy j dz k
δφ δφ
+ +
∧∧∧∧∧∧
( ).( )
δ y z δφ δφ
+ +
x j δφ
i ++ = δ dy
dz
δ δ dx
xδδ
y
z
= dφ
= The total differential dφ of φ
grad →
φ.d r = dφ
dφ =grad →
φ.d r
→→
dφ
= ∇ φ.d r ------------------------------------(iii)
Figure # 69
d r→= →→
dr
ds dr
Thus direction of grad φ gives the direction in which the maximum rate of change of φ
occurs.
Q# 35: Find the directional derivative of the function φ = 2 2 2 x z + 2xy + yz at the point
of (1, 2,-1) in the direction of the vector → ∧ ∧ ∧
A = 2 i+ 3 j+ k .
We start off with φ = 222
x z + 2xy + yz
φ
∴∇φ = δδ
δ ∧∧∧
δ
( k)
δ i + y
x + δ j z
δ ∧∧∧
δ δ
∴∇φ = ( )( 2 ) 2 2 2 k x z xy yz x+ +
∴∇φ = i δ j δ
δ + y + z
δ ∧∧∧δ
δ
( 2 ) ( 2 ) ( 2 ) 2 2 2 2 2 2 2 2 2 x z xy yz i + + x z xy yz j
+++ x
δ x z xy yz k
+++ δ
δ z
y
∴∇φ = (2 2.1. 0) (0 2 .2 1. ) ( .1 0 .2 ) 2 2 2 i xz + y + + j + x y + z + k x + + y z ∧ ∧ ∧
+−
∴ =∧ ∧ ∧ ∧ i j k
a 4) + + −
234
222
23(
+−
∴ =∧ ∧ ∧ ∧ i j k
a
2 3 4 ∧∧
2344 ∧
9 16
++
∧ + −
∴=ijk
a 29
Hence = ∇φ φ ∧ →
a.
dsd
∧∧∧
d
+− φ ∧∧
+− = ijkijk234
∧
ds d
.(6 9 3 )
29
φ
=+−+− ijkijk
ds
1 ∧∧∧∧∧∧
(2 3 4 ).(6 9 3 ) 29
(12 27 12) 1 φ
29 = + + dsd
51 φ d
= ds Answer
29
Q#36: Find the directional derivative of the function φ = x y y z z x 2 2 2 + + at the point of
(1, -1, 2) in the direction of the vector → ∧ ∧ ∧
A = 4 i+ 2 j− 5k .
We have φ = x y y z z x 2 2 2 + +
i y + z
δ + δ j δ
δ ∧∧∧δ
δ
∴∇φ = ( ) ( ) ( ) 2 2 2 2 2 2 2 2 2 x y y z z x i + + x y y z z x j
+++ δ
δ y
x δ
xyyzzxk z
+++
∴∇φ = (2 0 .1) ( .1 2 0) (0 .1 2 ) 2 2 2 i xy + + z + j x + yz + + k +
y + zx ∧ ∧ ∧ ∴∇φ = (2 ) ( 2 ) ( 2 ) 2 2 2 i xy + z + j x + yz + k y + zx
∧∧∧
+−
∴ =∧ ∧ ∧ ∧ i j k
a 5) + + −
425
222
42(
+−
∴ =∧ ∧ ∧ ∧ i j k
a
4 2 5 ∧∧
4 2 5 16∧
4 25
++
∧+ −
∴=ijk
a 45
Hence = ∇φ φ ∧ →
a.
dsd
∧∧∧
d
+− φ
= ijkijk
.(2 3 5 )
(4 2 5 ) ∧ ∧ ∧ 45
ds d −+
φ
=+−−+ ijkijk
ds ∧∧∧∧∧∧
(4 2 5 ).(2 3 5 ) 451
(8 6 25) 1 φ
45 = − − dsd
Q# 37 Suppose that over a certain region of space the electrical potential V is given by
(x, y, z) 5x 3xy xyz 2 φ = − +
(i) Find the rate of change of the potential at P(3,4,3) in the direction of the vector
→∧∧∧
v = i+ j− k
(ii) In which direction does φ changes most rapidly at P?
(iii) What is the maximum rate of change at P?
→ φ
δδ
δ ∧∧∧
=
Answer: grad φ = ∇ δ
φ ( k)
δ i + y
x + δ j z
δ
= ∧∧∧
δ δ
( −+
2
x + j δ k)(5x xyz)
δ i δ y + z 3xy
δ
δ
= ∧∧∧ δ
(i 2 − +
x j y k )(5x xyz)
δ + δ + δ z 3xy
δ ∧(5x 3xy xyz)
δ
=∧(5x 3xy xyz)
i 2− + +
δ x −++ j2
δ
y
δ∧
k 2− +
(5x 3xy xyz)
δ
z
= − + + ∧i(10x 3y yz) − + + ∧j( 3x xz) k(xy) ∧
At P (3, 4, 3),
→
= − + + ∧i(10x 3y yz) − + + ∧j( 3x xz) k(xy) ∧
∇φ
→
= × − × + × + ∧i(10 3 3 4 4 3) − × + × + ∧j( 3 3 3 3) k(3× 4) ∧
∇φ
→
= − + + ∧i(30 12 12) − + + ∧j( 9 9) k(12) ∧
∇φ
→
= + ∧i(30) ∧
∇φ ∧∧∧∧∧∧
12 k →
v=3ijk
Given, → ∧ ∧ ∧ 222 1 1 ( 1)
v = i+ j− k ; the unit
vector of →v =∧a = → v ++−
+−
i) =ijk
ijk
[∧ ∧ ∧
+−
→ ∧
. a [i(30) 12
k]. ∧ ∧
→ ∧ ∇φ
. a [i(30) 12
k]. ∧ ∧
+− 3
∇φ → ∧ ]
. a 312
] i ∧∧∧
=+ 3 [ j
] +−3
= + 3k
30
∇φ =[
−3
→
= + ∧i(30) ∧
∇φ 12 k
iii)
δ δ
+
δ x y (xyz) z (y )
δ
= z + xz Answer
Q# 39: Let →
V be a constant vector field. Show that divV = 0
→
Answer: Let, → ∧ ∧ ∧
V = a i+ b j+ ck , where a,b,c are constants, Then
δ
= (a i b j ck) ∧ ∧ ∧
δ δ
→ ∧∧∧
(
divV → ++
= ∇.V k).
i + δ y j + δ z
δ x
δ
= [∴ i .i = 1, ∧ ∧j.j = 1 ∧ ∧,k .k = 1 ∧ ∧,k .i = 0 etc. ∧ ∧]
(a) + δ (b) + δ (c)
δ xδ
=0 δ y z
∇A=0
−−
=∧ ∧
xiyjv
+
→
is a “sink field”. Plot and give a physical
22
Q# 41:Show that the vector field xy
interpretation.
Answer: given,
−−
=∧ ∧
xiyjv
+
→
22
xy
−
=j
x
y −
i +
→∧∧ v2 2 2 2 x y
+
xy+ x
( 2222
−
y −
i +
δ
≡ ∇ ≡ j 0.k)
δ δ ∧∧∧
→→→∧∧∧
div v .v (
+
∴ k).
x + y + z
δ i δ j δ xy+ xy+
δ
2222
div v .v +
δ xy+ ) )
x + δ xy
δ x y (
≡ ∇ ≡ →→ ( − y−
→
δ
2222
div v .v +
δ xy+ ) )
x + δ xy
(xy)
δ−−−
2222
δδ
δ−−−
δδ
+ (xy) (xy)+
2222
( y) ( y)
→
+ x (xy)+ y
y δ
≡ ∇ ≡ → → ( x) ( x) x δ
div v .v
+
222
(xy)
(xy)+
δ δ
222
+
2222 ( x y )( 1) y
2222 ( x y )( 1) x (xy)+
+−+
+−+ (xy)+
δ δ
≡ ∇ ≡ →→→
x y
div v .v
+
222
(xy)+ +
(xy)
222
2222
δ
−++
δ
−++
2222
(xy)+
(xy)y
≡∇≡→ (xy)x x (xy)+ y
→→ δ δ
div v .v
+
+
222 222
(xy) (xy)
+ δ
−++
δ 1
−++ 2 2222
1
2 2222
≡∇≡→ (xy)x x (x y ) + ( x y ) y + y
→→ δ (x y ) δ
div v .v
+
222 222
(xy)+ (xy)
1
+
1
δ (x y ) . 1
δ (x y ) . 1 −+++ 2 (xy)y
−+++ 2 (xy)x
−
− 221
2222
221 (x y ) 22222 + y
2
→→→ + (x y ) δ
δ x
div v .v
+
≡∇≡ (xy) + (xy)1
+
222 222
1
−−2222
(x y ) .(2x) 1
2 ( x y ) x →→→
(x y ) .(2y) 1 −+++
2 ( x y ) y2
2
2222− + + +
div v .v
+
≡∇≡ + (xy)1
222 222
(xy)
+ 1
−+++
≡ ∇ ≡− − → → →
22222 22222
( x y ) x (x y ) div v .v
+−+++
2
x
222
(xy)
22
(xy) −++
+
( x y ) y (x y ) 1
2 2
+ y
(xy)
22
222
−++
(xy) 1
2
22 22
div v .v
++ (x y )
≡ ∇ ≡ →→→ 22 + + 22
+ xy 2
(x y ) xy
2
2 y
x ( x y ) 22
( x y ) 22
2
div v .v
++ − + + + − + +
≡ ∇ ≡ →→ 22 xy
→ +
22 xy + 22 xy
22 xy
≡ ∇ ≡ → →+ + x y 22x y
→
22 xy +
− y 2
− x 2
22
22
div v .v
++ x y
≡∇≡→ 22 xy
→→ +2
+ +
x y 2 2 x y2
y
div v .v2 2 2 2
− (x y )( x y ) x
≡ ∇ ≡ →→→
−
2222 +
++ −+
≡ ∇ ≡ →→→
22 (x y )( x y )
yx ++
div v .v2 2 2 2
−− 1
≡ ∇ ≡ →→→ div v .v2 2<
(x y )( x y ) (x y )( x y ) + +
++
22
(x y )
div v .v2 2 2 2
−
≡ ∇ ≡ →→→
0
xy
+
So, →v a “sink field”
Figure # 70
∧∧∧ ijk
δ δ
=
δ
δ δ
xyz δ
abc
c i( δ − δ ∧)
δ δ = za
) −
zb δδ
c j( δ − δ
δ δ
) b k( δ
−∧ ya δ
y +∧
x x
= i(0 − 0) − j(0 − 0) ∧+ k(0 − 0) ∧
∧
=0
Q# 43: If → ∧ ∧ ∧
v(x,y,z) = xz i+ xyz j− y k2 Find →
curlV
δ δ
( ∧ ∧ ∧ →v k)
×+−=
∇×= + + xyz δ δ δ
i j δ y z δ
x δ
2
xz xyz y −
δ−− δ ∧ k[ δ −
i[ 2δ δ = (xz)] δ δδ
δ−− δ ∧
j[ 2δ δ − (xz)]
y +∧ (xyz)
(xyz)] (y)
(y) z x z x y
= i[−2y − xy] − j[0 − x] + k[yz −
∧ ∧
δ δ δ δ δ
∧∧∧→
( F k)
×+−=
∇×= + + xyz δ δ δ
i j δ y z δ
x δ
222
x y xyz x y
−
δ−− δ ∧ δ−− δ ∧
i[ 2 2δ δ = (x y)] δ −
j[ 2 2 2
y (xyz)] (xy) z
(xy) z x δ
+∧
δ−
δδ
k[ 2
x (xyz) δ y (x y)]
δ )
= ∧∧∧ z
δ δ ∧∧∧
(i ( F i F j F k) 1 2 3
x j y k × +φ
δ + δ + δ φ+φ
∧∧∧i jk
δ δ δ
=
δ δ
xyz δ
φφφ
F1 F2 F3
1 δφ−
2 δφ− δ k[ 2 φ δ δδ
∧
i[ 3 φ δ δ = ( F )]
1 δφ− δ
∧
j[ 3 φ δ − ( F )]
δ
δ ( F )] (F) +∧ (F)
=φ (F)
y z x z x y
3 3 2 2 δφ − δ − φ δφ 3 3 1 1 δφ − δ − φ δφ
i[ δ δ δ + j[ δ δ δ +
δ
−φ
∧]
z
δ ∧ (F ) F x xz
(F ) F ]
(F ) F y z
yz δ (F ) F
2 2 1 1 δφ − δ − φ δφ
k[ δ δ δ +
∧
δ
+φ x xy ]
y
δ (F ) F (F ) F
32 δ− δ ∧
21 δ−
[i{ δ δ = φ (F )} k{ δ δδ
31 δ− δ ∧
j{ δ δ − (F )}]
y (F )} +∧
(F ) (F )
(F ) z x z x y
3 2 δφ − δφ ] 2 1 δφ − δφ ∧
i[F δ δ +∧ z k[F δ δ +
3 1 δφ − δφ ]
j[F δ δ −∧ y
y ] F F
z x x
F
∧∧∧i jk
∧∧∧i jk
δ δ δ δφ δφ δφ
=φ +
δ xyz
δ δ δ xyz
δ δ
F1 F2 F3 φ× F − − − −
F1 F2 F3
= φ(∇× F) + ∇
= φ.0 + ∇ φ× F [ (∇× F) = 0
for irrotational]
−− −−
−−
= ∇ φ× F
gradφ × F (Proved)
−=
Q# 48: Prove that → → → → → → → → →
a× (b× c ) = (a . c )b− (a .b) c
Answer: Let → → →
a,b, c are three vectors
Then → ∧ ∧ ∧
a = a1 i+ a2 j+ a3 k
→∧∧∧
b = b1 i+ b2 j+ b3 k
→∧∧∧
c = c1 i+ c2 j+ c3 k
→→ ∧∧∧ ∧∧∧
×=
(b c ) (b i b j b k) 1 2 3
+ + (c i c j c k) 1 2 3
×++
= 0 + b1c2k+ b1c3 (− j) + b2c1(−k) + 0 + b2c3 i+ b3c1 j+ b3c2 (− i) + 0 ∧ ∧ ∧ ∧ ∧ ∧
∧∧∧∧∧∧
= b c k− b c j− b c k+ b c i+ b c j− b c i 1 3 2 1 2 3 3 1 3 2 2 1
∧
j(b c b c ) + 3 1 − 1 3
∧
k(b c b c ) + 1 2− 2 1
∧
i(b c b c ) = 2 3 − 3 2
Now,
∧
j(b c b c ) + 3 1 − 1 3
→→→
a (b c )
×× ∧
k(b c b c )} + 1 2− 2 1
= + + × ∧∧∧
∧
(a i a j a k) 1 2 3 {i(b c b c ) 2 3 − 3 2
∧∧∧
ijk
=
aaa
123
(b c b c ) (b c b c ) (b c b c
−−−
233231131221
= − − − − ∧i{a (b c b c ) a (b c b c )} 2 1 2 2 1 3 3 1 1 3 j{a (b c b c ) a (b c b c )} 1 1 2 − 2 1 − 3 2 3 − 3 2
∧
∧
k{a (b c b c ) a (b c b c )} + 1 3 1 − 1 3 − 2 2 3 − 3 2
= − − + + ∧i(a b c a b c a b c a b c ) 2 1 2 2 2 1 3 3 1 3 1 3 j( a b c a b c a b c a b c ) − 1 1 2 + 1 2 1 + 3 2 3 − 3 3 2
∧
∧
k(a b c a b c a b c a b c ) + 1 3 1 − 1 1 3 − 2 2 3 + 2 3 2
= − + − − + + ∧i(a b c a b c a b c a b c a b c a b c ) 1 1 1 1 1 1 2 1 2 2 2 1 3 3 1 3 1 3
∧
j(a b c a b c a b c a b c a b c a b c ) 2 2 2 − 2 2 2 − 1 1 2 + 1 2 1 + 3 2 3 − 3 3 2
∧
k(a b c a b c a b c a b c a b c a b c ) + 3 3 3 − 3 3 3 + 1 3 1 − 1 1 3 − 2 2 3 + 2 3 2
∧
1 1 2 2 3 3 b1 = i{(a c + a c + a c ) (a b a b a b )c } − 1 1 + 2 2 + 3 3 1 2 2 1 1 3 3 b2 +
j{(a c + a c + a c ) ∧ (a b a b a b )c } − 2 2 + 1 1 + 3 3 2 3 3 1 1 2 2 b3 + k{(a c + a c
+ a c ) ∧(a b a b a b )c } − 3 3 + 1 1 + 2 2 3 1 1 2 2 3 3 b1 = i{(a c + a c + a c ) ∧(a b a
b a b )c } − 1 1 + 2 2 + 3 3 1 1 1 2 2 3 3 b2 + j{(a c + a c + a c ) ∧ (a b a b a b )c } − 1
∧
1 + 2 2 + 3 3 2 1 1 2 2 3 3 b3 + k{(a c + a c + a c ) (a b a b a b )c } − 1 1 + 2 2 + 3 3 3 1 1
∧ ∧
2 2 3 3 b1 = i(a c + a c + a c ) 1 1 2 2 3 3 b2 + j(a c + a c + a c ) 1 1 2 2 3 3 b3 + k(a c
+ac+ac)∧
1122331− i(a b + a b + a b )c ∧1 1 2 2 3 3 2 − j(a b + a b + a b )c ∧1 1 2 2 3 3 3 − k(a
b + a b + a b )c ∧ 1 1 2 2 3 3 b1 = i(a c + a c + a c ) ∧1 1 2 2 3 3 b2 + j(a c + a c + a c )
∧ ∧ ∧
1 1 2 2 3 3 b3 + k(a c + a c + a c ) 1 1 2 2 3 3 1 − {i(a b + a b + a b )c 1 1 2 2 3 3 2 +
j(a b + a b + a b )c ∧k(a b a b a b )c } + 1 1 + 2 2 + 3 3 3
∧
b k) 3∧
∧
+bj2
= (a c + a c + a c )(b i 1 1 2 + ∧
2 3 3 1∧ + c j 2 c k) 3∧
− (a b + a b + a b )(c i 1 1 2 2 3 3 1∧ +
, r ∂
Q# 50: If 2 2 2 2 r = x + y + z then find x ∂
, r r →∧∧∧
y ∂∂z ∂∂ We have,
r = x i + y j+ zk
2
1222222
∴ r = r = x + y + z = (x + y + z )
2
2
→
r r (x y z ) = x + y + z
⎭⎬⎫ ⎩⎨⎧
1
2 2222
-------------------------(i)
∴==++ Differentiating (i) with
∂=
222 respect to x partially,
2222
r=x+y+z ∂∂
r
similarly
∴ r
, r=
2 ( ) 222x y z ry ∂∂ y
r++xx
∂ ∂
∴x
r=
2=2+0+0 rz ∂∂
r
∂
x
rx
∴ r= z
∂∂ x
Q# 51: Show that ∇ ⋅ r = 3
∂
∇⋅=
ˆr⋅++ ⎟
i ⎟ ⎠⎞
⎜⎛
⎜ ⎝ ∂∂
∂
ˆ ˆ ˆ
Also, ( k) j z i y x
∂ x + ∂ y + k z
jˆ
∂ x=++=
= ∂∂
∂ y z
1113
1, ∧ ∧ x ∂ +
[i.i=∂ + y z
j. j = 1 ∧ ∧,k .k = 1 ∧ ∧, i . j = 0 ∧ ∧, i .k = 0 ∧ ∧, j. i = 0 ∧ ∧, j.k = 0 ∧ ∧,k . i = 0 ∧ ∧,k . j = 0 ∧ ∧]
2
Q# 52: Show that r.r = r
ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ
Also, k) j z i y k).(x j z i y r.r = (x + + + +
222
r.r = x + y + z [ i. i = 1; j. j = 1;k .k = 1] ∧ ∧ ∧ ∧ ∧ ∧
2
= r [ r x y z ] 2222 = + +
Similarly,
→→
2
A.A. = A
→→
2
∇ .∇ = ∇ c
t
∂ i
∇= r o
Q# 54: Show n
o
that → → → f
a
Solution v
Let → ∧ ∧ ∧ a
A r
= i
A a
1
b
i l
+ e
A o
r
2
v
j
a
+
r
A
i
3 a
k b
i l
s e
a s
v
e ∇
c
t φ
o
r k
a
n )
d
φ .
i
(
s
a A
f
u )
n
→
∧∧∧→
(
.( A) δ + j φ
L.H.S = i + δδ
δ
δ x δ y z
∧∧∧∧∧∧
δ
=
δ δ
( 123
+ x j AjA z
δ + y δ k)
i δ k). (A iφ + +
∧∧∧∧∧∧
δ
=
δ
φ+φ+φ
δδ
( 123
x + j k).( A iA j A k) z
δ i δ y +
δ 12 3 δ
= [ i. i = 1; j. j = 1;k .k = 1] ∧ ∧ ∧ ∧ ∧ ∧ x φ δ φ+
δ
φ+
δ (A) y (A) (A)
δ z
δ
=φ
112233φ
x δδ
(A ) A + δφ+φ () δφ+φ ()
δδ δδ
(A ) A + (A ) A
δ z z
x δ y y δ + ()
d
[ = +
d vv u]
δ (uv) u dx dxd
= dx
123123
A δδ
δ +φ δφ+φ δ +φ
φ+ δ δ δδ
φ+
δ ()A y () (A ) (A ) (A )
x δ ()A z x y z
⎧
⎩⎨ δδ
⎭⎬⎫
δ
= (A )
δ δ
φ+
δφ+φ δ
δ φ+
A1 2 3 1 2 3
x ()A y ()A () x (A ) + δ y (A ) +
δ δ z δ z
⎧
⎩⎨ δδ
⎭⎬⎫
δφ
= (A )
δφ + φ δφ+ δ
+ δ δ
A1 2 3 1 2 3
δ A y (A ) + (A )
A zxδ + δ y z
x δ
⎧
⎩⎨ δδ
⎭⎬⎫
δφ
= (A )
δφ +φ δφ A (A ) (A )
A + A δ + δ
δ +
+
x1 2 3 1 2 3 δ
δ yz δ x δy z
⎧
⎩⎨ δδ ⎭⎬⎫
δ (A ) δ δφ δφ δφ
=φ + + +
1 2 3 1 2 A3
δ + (A ) + (A ) A A
xδ
δ y z δ x δ y z
∧∧∧∧∧∧∧∧∧∧∧∧
δ
=φ
δ δφ δφ δφ
+++ + +
δ
( 123123
+ δ i x + δ j y k).(A i A j A k)
(δ i δ y k).(A i + +
z δ x j δ A j A k) z
= φ(∇.A) + (∇φ).A [→ ∧ ∧ ∧
→→
δ
∇=k
δ δ
]
i
+
j
+
δ
x
δ
y
δ
z
⎦ ⎣ ⎭⎬⎫ ⎩⎨ ⎠ ⎝⎛ r . r
⎥⎤⎢⎡ ∂ −3
⎦ ⎣∂ =∇ r [ ] 3 1 . r( 3)r
−−
∂ 3
= ∇ r1 =∇− [ ] 4 . r( 3)r − =
4 −
∇ − .[ 3r r]
rr =
∂
r ∇−
.r r[ ∂
∂ ∇= rr
⎥⎤⎢⎡
⎦ ⎣ ⎭⎬⎫
⎧ ∂ −3
⎩⎨ ∂ = ∇ r
44
3r ( r) { ( 3r )} r = − ∇ ⋅ + ∇ − ⋅ − − [ .( A) ( .A) ( ).A] ∇ φ
= φ ∇ + ∇φ
→→→
44
3r ( r) 3{ (r )} r = − ∇ ⋅ − ∇ ⋅ −−
r 44 ⋅ r[ ∂
∂ ∇=
9r 3 ⎭⎬⎫
⎧ ∂ −−
⎩⎨ ∂ = − − [ ∇ ⋅ r = 3] &] rr
rr
r 4 4 ⋅
9r 3 ⎭⎬⎫
⎧ ∂ −−
⎩⎨ ∂ = − −
rrrr
r 441 ⋅
9r 3 ⎭⎬⎫ (r r) r
⎧
⎩⎨ = − − −
−−−
= − − − ⋅ −−
( 4)r r r 9 51
1 4 4 1 ⋅ 3( 4)r r (r r)
9r 3 ( 4)r ⎭⎬⎫ rr
⎧ −−−
⎩⎨ = − − − ×
4
9
= − + ⋅ [ r.r = r]2
12
2
r
46r r
44 9
=−+
r12
r
.
r34 =
.
rr24 =
Q# 59: Show that ⎥ ⎤ ⎢ ⎡ ⎟ ⎞ ⎜ ⎛
⎦ ⎣ ⎠ ⎝ ∇∇⋅2
2
r
r
L.H.S
⎥⎤⎢⎡⎟⎞⎜⎛
⎦ ⎣ ⎠ ⎝ =∇∇⋅2
2
r
2
⎥⎤⎢⎡⎟⎞⎜⎛
⎦ ⎣ ⎠ ⎝ =∇∇⋅r
1
r
2
∇ φ = φ ∇ + ∇φ
2 [ .( A) ( .A) ( ).A]
⎥⎤⎢⎡⋅ ⎧⎟⎞⎜⎛
→→→
() ⎦ ⎣ ⎭⎬⎫ ⎩⎨ ⎠ ⎝ = ∇ ∇ ⋅ + ∇ r
1 r 1
r
22r
2 [ ∇ ⋅ r = 3] &]
⎥⎤⎢⎡⋅ ⎧⎟⎞⎜
∂
=∇+r
⎦ ⎣ ⎭⎬⎫ ⎩⎨ ⎠ ⎝⎛ r[ ∂
∂ ∇=
3 r 1
22r r
r ∂ r rr
⎥⎤⎢⎡⋅
2 ⎦ ⎣ ⎭⎬⎫
⎧ ∂ −
⎩⎨ ∂ = ∇ + (r ) r
32
r
2 rr
r
⎥⎤⎢⎡⋅
2 ⎦ ⎣ ⎭⎬⎫
3 21
r
⎧ −−
⎩⎨ = ∇ + − ( 2)(r ) r
r 2 r
⎥⎤⎢⎡⋅
2 ⎦ ⎣ ⎭⎬⎫
33
r
⎧ −
⎩⎨ = ∇ + − ( 2)(r ) r
r 2 r
2 3 31
⎥⎤⎢⎡ −−
{} ⎦ ⎣ =∇+−⋅ r.( 2)(r .r ) r
r 2
2 34
⎥⎤⎢⎡ −
{} ⎦ ⎣ = ∇ + − ⋅ r.( 2)(r ) r
r 2
2
⎥⎤⎢⎡ −
() ⎦ ⎣ ⋅ =∇+rr
3 24r
2
r
⎥⎤⎢ −
⎦ ⎣⎡ = ∇ +
2
3 [ r.r = r]2
2
2
r
r 3
24r 2
⎥⎤⎢⎡
⎦ ⎣ = ∇ − 222
r r
r ]
⎥⎤⎢⎡⎟⎞⎜ ⎥⎤⎢⎡ −
⎦ ⎣ ⎠ ⎝⎛ ⎦ ⎣ = ∇ ⋅ − ( 2)(r )
∂ 2 r
= ∇ ⋅ r1
rr r
∂ ⎥⎤⎢⎡⎟⎞⎜⎛ 3
⎦ ⎣ ⎠ ⎝ =∇⋅− r2
⎥⎤⎢⎡ ∂ −
r
⎦ ⎣ ∂ = ∇ ⋅ (r )
r2 r
rr ⎥⎤⎢⎡⎟⎞⎜⎛ 4
⎦ ⎣ ⎠ ⎝ = ∇ ⋅ − r2
r 21
⎥⎤⎢⎡ ⎥⎤⎢⎡⎟⎞⎜⎛
⎦ ⎣ =∇⋅−
−−
( 2)(r ) ⎦ ⎣ ⎠ ⎝ =∇⋅−r
r 2
r[ ∂
∂ ∇= rr
r3
4
r
→→→
⋅
∇ φ = φ ∇ + ∇φ
⎧⎟⎞⎜ −
⎩⎨ ⎠ ⎝⎛ = − ∇ ⋅ + ∇ [ .( A) ( .A) ( ).A]
2
2 ⎭⎬⎫
()r
r
44
r
r
=−∇⋅−∇⋅−
24
r
( r) 2{ (r )} r 4 r[ ∂
⋅ ∂ ∇=
⎭⎬⎫
⎧ ∂ −
⎩⎨ ∂ = − − [ ∇ ⋅ r = 3] ]64
r r rr
4 2
(r ) r rr
⋅
⎭⎬⎫
6 41
r
2
⎧ −−
⎩⎨ = − − −
r r ( 4)(r ) r
4
⋅
⎭⎬⎫
65
r
2
⎧ −
⎩⎨ = − − −
r r ( 4)(r ) r
4
= − − − ⋅ −−6 51
r )} r 4
2{r( 4)(r r
= − + ⋅ −66
r 8{r(r )} r
4
=−+⋅
6
1
8
(r r)
r
46r
6
= − + [ r.r = r]2
r 46r r
1 2
8
( A) = ∇ ∇ ⋅
⎟⎞⎜⎛=∇∇⋅ r
⎠ ⎝ rr [Given,r A =]
1
(
⎥⎤⎢⎡
⎦ ⎣ = ∇ ∇ ⋅ r)
r
∇ φ = φ ∇ + ∇φ
1 [ .( A) ( .A) ( ).A]
⎥⎤⎢⎡⋅ ⎧⎟⎞⎜⎛
→→→
() ⎦ ⎣ ⎭⎬⎫ ⎩⎨ ⎠ ⎝ = ∇ ∇ ⋅ + ∇ r
r 1r
r
3 1 [ ∇ ⋅ r = 3] &]
⎥⎤⎢⎡⋅ ⎧ ∂ −
r
() ⎦ ⎣ ⎭⎬⎫ ⎩⎨ ∂ = ∇ + r r r [ ∂
∂ ∇=
r rr rr
⎥⎤⎢⎡⋅
3 11 ⎦ ⎣ ⎭⎬⎫
r
⎧ −−
⎩⎨ = ∇ + − ( 1)(r ) r
r r
⎥⎤⎢⎡⋅
3 2 ⎦ ⎣ ⎭⎬⎫
r
⎧ −
⎩⎨ = ∇ + − ( 1)(r ) r
r r
3 21
⎥⎤⎢⎡ −−
{} ⎦ ⎣ =∇+−⋅ r( 1)(r r ) r
r
3 3
⎥⎤⎢⎡ −
{} ⎦ ⎣ = ∇ + − ⋅ r( 1)(r ) r
r
3 3
⎥⎤⎢⎡ −
{} ⎦ ⎣ = ∇ + − ⋅ ( 1)(r ) (r r)
r
3 [ r.r = r]2
1
⎥⎤⎢⎡
⎦ ⎣ =∇−
2
r r
3r
3
⎥⎤⎢⎡=∇−
⎦ ⎣ r1 r
r ]
⎥⎤⎢⎡⎟⎞⎜ r[ ∂
⎦ ⎣ ⎠ ⎝⎛ ∂ ∇=
∂=∇⋅
r1 r r
∂ rr
⎥⎤⎢⎡ ∂ −
⎦ ⎣ ∂ = ∇ ⋅ (r )
r1
rr
r
⎥⎤⎢⎡ −1−1
⎦ ⎣ =∇⋅− ( 1)r
r
r
⎥⎤⎢⎡ −2
⎦ ⎣ = ∇ ⋅ − ( 1)r
r
[ ] 2 1 r( 1)r r − − = ∇ ⋅ −
[ ] 3 r( 1)r − = ∇ ⋅ −
3 −
[ r r] =∇⋅−
⎥⎤⎢⎡ 3
⎦ ⎣ = ∇ ⋅ − rr
[ ] 3r r −= ∇ ⋅ −
3 −
[ rr] =∇⋅−
33
r ( r) ( r) r = − ∇ ⋅ − ∇ ⋅ − − [ .( A) ( .A) ( ).A] ∇
φ = φ ∇ + ∇φ
→→→
r[ ∂
r 33 ⋅ ∂ ∇=
3r ⎭⎬⎫
⎧ ∂ −−
⎩⎨ ∂ = − − [ ∇ ⋅ r = 3] &]
rr
(r ) r rr
⋅
3 311 ⎭⎬⎫
⎧ −−
⎩⎨ = − − −
r r ( 3)r (rr)
3
⋅
3 41 ⎭⎬⎫
⎧ −
⎩⎨ = − − −
3
( 3)r (rr)
r r
r r) 3
{( 3)r r }(r
= − − − ⋅ −−3 41
r r) 3
{( 3)r }(r
= − − − ⋅ −35
r −−3
3 ⎭⎬⎫ (r
{( 3)r 3
⋅ r)
}(r r)
−
⎩⎨⎧ =
r
35r
−
⎩⎨⎧ = − − [ r.r = r]2
3 3 2
⎭⎬⎫
3
r 3
35 r r
33= − 0
+=
r r
→→→
∇ φ = ∇ ln r
r]
→→∂ r[ ∂
∂ ∇= r
⇒ ∇ φ = ln r r r r
∂
⇒ ∇ φ r r
=→ r 1r
⇒ ∇ φ = →Answer 2
r
φ=
b) Given, → r1
r
→→∇ φ=∇
1
→
r]
→
rr∂ →r
⇒∇φ= =
r[ ∂
∂ 1 ∂ ∇ r r
⇒∇φrr
= ∂ r
∂
⇒∇φ=−
→→ d
r −−
11
[ ( ) ] −1 = n n x nx
( 1) r dx
r
→→
r −
2
⇒∇φ=−
r →
( 1) r −
2
→
r
⇒∇φ⇒∇φ∇φ= −→
=−
→
=−⇒
r
r r
r 1 1
r 2
→ r
r
r 2
r
⇒ ∇ φ = − →Answer 3
r
→
f(r)
.[ ' ∇ = + 2
Answer: i. r ]
∇− r
→→→→
⎧
⎩⎨ = ∇ + ∇ . r ⎭⎬⎫
∇ φ = φ ∇ + ∇φ
r
⎪ ⎧⎟ ⎞ ⎜ =
⎛
(.r ⎨ ⎠ ⎝
f(r)
)r ⎪ r[ ∂
→
⎬⎫ ∂ ∇
→
∂
=+.r
3.f(r) ]
r r f(r) r
⎪ rr∂
⎩ ⎪ rr
⎭
⎪⎧⎟
⎨ ⎟ ⎠⎞
⎪
⎬⎫
→
⎜⎛−
⎜⎝ =+.r
3.f(r) r r f (r) f(r).1
' →
⎪ r 2
⎪
r ⎩ ⎭
r
⎪⎧⎟ ⎪
⎨ ⎟ ⎠⎞ ⎬⎫
'
→→
⎜⎛−
⎜⎝ =+
3.f(r) f(r).1
(r.r)
r f (r)
r ⎪ r ⎪
⎩ 3 ⎭
⎪⎧⎟ ⎪
⎨ ⎟ ⎠⎞ ' ⎬⎫
⎜⎛−
⎜ ⎝ = + [ r.r = r]2
3.f(r) f(r).1 2
r
r f (r)
r ⎪ r ⎪
⎩ 3 ⎭
2f(r)
f (r) ' = +
r
2f(r)
f (r) ' = + (Proved) r
1 2'
[r f (r) 2r f(r)]
2= +
r
12
[r f(r)] drd
2= (Proved)
r
t
n11 −−
r.nr .r = a
n
t
Q# 66: If→ → → v
v = ω× e
r, c
Prove t
→→ o
1 r
.
, ω
W =
h c
e 2
r Answer:
e
→
Let→ ∧ ∧ ∧
r = x i + y j+
ω zk , → ∧ ∧ ∧
i
ω
s
=
a
ω
c
o 1
n i
s +
= ∇× ω×
→→→→→
→→→→→
→→→
curl v ( r . ) r ( .
)(.)r(.r)
= ∇ ω− ∇
ω−ω∇
Then → → → +ω∇
→∧∧∧∧∧∧
curl v = ∧∧∧→→→→
∇× v →→→→→
→→→→
curl v ( r )
δ δ δ
=++
curl v (x i y j z k).( 1 2 3
+ x j .)(.)r(. −∇ω−ω
δ + y δ r) ∇+ω∇z
i δ k)( i j k) r ( ω + ω + ω
→∧∧∧→→→→→→→→→
δ δ δ
=
curl v (x 1 2 3
+ x z )(.)r(.r−∇ω−ω
δ + y δ ) ∇+ω∇z
y δ )( i j k) r ( . ω + ω + ω
→∧∧∧→∧∧∧∧∧∧
δ δ
=
δ
δ δ
ω+ω+ω−
δδ
curl v (x 1 2 3 1 2 3
+ x z r(z i δ k) z
δ + y + x j δ ω+ω
y δ )( i j k) δ + y k).( i j + ω
→→→→→→
−ω∇+ω∇
(.)r(.r)
→∧∧∧→
δ δ
=
δ
δ δ
ω+ω+ω−
δδ
curl v (x 1 2 3 1 2 3
x y + )( i j k) ω+ ω
δ + δ y z z r( δ ω+ )
xyz
δ
δ
→→→→→→
−ω∇+ω∇
(.)r(.r)
→∧∧∧→→→→→→→
δ δ δ
=
curl v (x 1 2 3
+ x z 0 0) ( . ) r ( . − + + − ω ∇
δ + y δ r) +ω∇z
y δ )( i j k) r (0 ω + ω + ω
→∧∧∧→→→→→→
δ δ δ
=
curl v (x 1 2 3
+ x z .)r(.r) ∇+ω∇z
δ + y δ ω+ω+
y δ )( i j k) 0 ( ω − − ω
→∧∧∧→→→→→→
δ δ δ
=
curl v (x 1 2 3
+ x z )r(.r) +ω∇z
δ + y δ ω+ω+
y δ )( i j k) ( . ω − ω ∇
→→→
+ω∇
(.r)
→∧∧∧→→→→
δ δ δ δ δ δ
=
curl v (x 1 2 3 1 2 3
+ + )( i j k) ( ω+ω+ ω−ω +ω )r(.r)
y z +ω
δ x δ δ z xyz +ω∇
y δ
δ δ
→∧∧∧∧∧∧→→→
δ δ δ δ δ δ
=
curl v (x 1 2 3 1 2 3
+ + )( i j k) ( ω + ω + ω − ω +ω )(x i y j z k)
y z +ω (.r)
δ δ z xyz ∇
x y δ δ +++ω
δ δ
δ +ω∇=
= → ∧ ∧ ∧ ∧ ∧ ∧ → → → curl v (x ω1 + ω2 + ω3 − ω1 + ω2 + ω3 δδ
+ δ z 3 [ ( . r ) 3]
y + )( i j k) ( i j k)
δ x δ y
z
δ
→∧∧∧→→ = )( i j k) 3
δ δ
curl v (x 1 2 3
x y y z ω+ω ω+ω
δ + δ + δ z +ω−
→→
curl v = (x.0 + y.0 + z.0) + 2ω
→→
curl v = 0 + 2ω
→→
curl v = 2ω
Therefore, → →
1
(Proved)
ω = curl v
2
Q# 67: Show that φ(x, y, z) is any solution of Laplace’s equation. Then ∇φ is a vector
which both solenoidal and irrotational.
Answer:
→→
We have, A solenoidal vector field satisfies ∇ .B = 0
→
A vector field ∇ is said to be irrotational if its curl is zero. That is, if ∇× v = 0
→→
.
A conservative vector field is also irrotational.
∧∧∧i jk
δ δ δ
=
δ xyz
δφ δφ δφ
δ δ
δ xyz
δ δ
22 22 22
δφ
−∧)
δφ δφ
=∧) +∧
i( δδyz δφ− zxδδδφ− δδxy
)
δφ− zyδδ yxδδ
j(
δ δ x z k(
∇ (A× B) = 0 → →
A× B is solenoidal then .→
∇ (A B) → →
L.H.S. ×
.→
= ∇× A.( B) → → →
B.( A) → → → = A.0 → × B.( A) → → →
− ∇× [ .→ = ∇× A.( B)] → → →
∇ (A B) → → − ∇×
B.0 → −
= 0 (Proved)
Hence → →
A× B is solenoidal. (Proved)
Solution:
L.H.S
(A× B).(B×C)× (C × A)
let,B×C = X
∴(A× B).(B×C)× (C × A)
= (A× B).(X)× (C × A)
= (A× B).[(X.A)C − (X.C)A]
[From Q # 43,→ → → → → → → → →
a× (b× c ) = (a . c )b− (a .b) c ]
∴(A× B).(B×C)× (C × A)=(A× B).[(B×C.A)C − (B×C.C)A]− − − −(i) [
B×C = X]
Now, → →
B×C
∧∧∧
= + + × ∧∧∧
( ) 123b i b j b k ( ) 123
c i+ c j+ c k
i j k ∧∧∧
=
bbb
123
ccc
123
= − − ∧( ) 2 3 3 2 i b c b c ( ) 1 3 3 1 j b c − b c ∧( ) 1 2 2 1
+ k b c − b c ∧ ∴ B×C.C