‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان‬

ISIRI Islamic Republic of Iran

ISO/IEC ‫ آي اي ﺳﻲ‬-‫اﻳﺰو‬
‫ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان‬
17025 17025
1st. Revision Institute of Standards and Industrial Research of Iran ‫ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول‬

‫اﻟﺰاﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮای اﺣﺮاز ﺻﻼﺣﻴﺖ‬

‫ﺁزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻩ هﺎی ﺁزﻣﻮن و ﮐﺎﻟﻴﱪاﺳﻴﻮن‬

General requirements for the compentence of

testing and calibration laboratories
 ‫ﻣﺆﺳﺲۀ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﲢﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﱵ اﻳﺮان‬
-٦١٣٩ :‫ ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﱵ‬،١٢٩٤ ‫ ﭘﻼک‬،‫ ﺿﻠﻊ ﺟﻨﻮبﻏﺮﺑﯽ ﻣﻴﺪان وﻧﮏ‬،‫ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬ - ‫ﲥﺮان‬
١٤١٥٥
٨٨٨٧٩٤٦١-٥ :‫ﺗﻠﻔﻦ‬
٨٨٨٨٧١٠٣‫ و‬٨٨٨٨٧٠٨٠ :‫دورﻧﮕﺎر‬
٣١٥٨٥-١٦٣ ‫ ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﱵ‬،‫ ﻣﻴﺪان اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬،‫ ﺷﻬﺮ ﺻﻨﻌﱵ‬- ‫آﺮج‬
( ٠٢٦١)٢٨٠٦٠٣١ -٨ :‫ﺗﻠﻔﻦ‬
( ٠٢٦١) ٢٨٠٨١١٤ :‫دورﻧﮕﺎر‬
[email protected] :‫ﭘﻴﺎمﻧﮕﺎر‬
www.isiri.org :‫وبﮔﺎﻩ‬
(٠٢٦١) ٢٨١٨٧٨٧ :‫ دورﻧﮕﺎر‬، (٠٢٦١) ٢٨١٨٩٨٩ :‫ﲞﺶ ﻓﺮوش ﺗﻠﻔﻦ‬
‫ رﻳﺎل‬٥١٢٥ :‫ﲠﺎ‬

Institute of Standards and Industrial Research of IRAN

Central Office: No.1294 Valiaser Ave. Vanak corner, Tehran, Iran
P. O. Box: 14155-6139, Tehran, Iran
Tel: +98 (21) 88879461-5
Fax: +98 (21) 88887080, 88887103
Headquarters: Standard Square, Karaj, Iran
P.O. Box: 31585-163
Tel: +98 (261) 2806031-8
Fax: +98 (261) 2808114
Email: standard @ isiri.org.ir
Website: www.isiri.org
Sales Dep.: Tel: +98(261) 2818989, Fax.: +98(261) 2818787
Price: 5125 Rls.
 ‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا‬

‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان‬

‫ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪‬و ‪‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻨﺪ ﻳﻚ ﻣﺎدة ‪ 3‬ﻗﺎﻧﻮن اﺻﻼح ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘﺮرات ﻣﻮﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ‬
‫اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﺼﻮب ﺑﻬﻤﻦﻣﺎه ‪ 1371‬ﺗﻨﻬﺎ ‪‬ﻣﺮﺟﻊ رﺳﻤﻲ ﻛﺸﻮر ‪‬اﺳﺖ ﻛﻪ ‪‬وﻇﻴﻔﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺪوﻳﻦ و ‪‬ﻧﺸﺮ ‪‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ )رﺳﻤﻲ( اﻳﺮان را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه‬
‫دارد‪.‬‬
‫ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد در رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻫﺎي ﻓﻨﻲ ﻣﺮﻛﺐ از ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻮﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان‬
‫ﻣﺮاﻛﺰ و ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪي و اﻗﺘﺼﺎدي آﮔﺎه و ﻣﺮﺗﺒﻂ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد و ﻛﻮﺷﺸﻲ ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻠﻲ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﻓﻨﺎوري و ﺗﺠﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﺸﺎرﻛﺖ آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ و ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺣﻖ و ﻧﻔﻊ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺻﺎدرﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و‬
‫واردﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻲ و ﺗﺨﺼﺼﻲ‪ ،‬ﻧﻬﺎدﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﻲ و ﻏﻴﺮدوﻟﺘﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﻴﺶ ﻧﻮﻳﺲ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺑﺮاي‬
‫ﻧﻈﺮﺧﻮاﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ذﻳﻨﻔﻊ و اﻋﻀﺎي ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻫﺎي ﻓﻨﻲ ﻣﺮﺑﻮط ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮد و ﭘﺲ از درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻈﺮﻫﺎ و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ در ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﻠﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ‬
‫آن رﺷﺘﻪ ﻃﺮح و در ﺻﻮرت ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ ) رﺳﻤﻲ ( اﻳﺮان ﭼﺎپ و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ ﻧﻮﻳﺲ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺆﺳﺴﺎت و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ و ذيﺻﻼح ﻧﻴﺰ ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﺿﻮاﺑﻂ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ در ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﻠﻲ‬
‫ﻃﺮح و ﺑﺮرﺳﻲ و در ﺻﻮرت ﺗﺼﻮﻳﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﭼﺎپ و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﻳﻲ ﻣﻠﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻔﺎد ﻣﻨﺪرج در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺷﻤﺎرة ‪ 5‬ﺗﺪوﻳﻦ و در ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﻠﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﻛﻪ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﻮﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان از اﻋﻀﺎي اﺻﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد)‪ ،1(ISO‬ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ اﻟﻜﺘﺮوﺗﻜﻨﻴﻚ )‪(IEC‬‬
‫و ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ اﻧﺪازهﺷﻨﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ )‪ 3(OIML‬اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻨﻬﺎ راﺑﻂ‪ 4‬ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻛﺪﻛﺲ ﻏﺬاﻳﻲ )‪ 5(CAC‬در ﻛﺸﻮر ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺿﻤﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻠﻲ و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﺧﺎص ﻛﺸﻮر‪ ،‬از آﺧﺮﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻓﻨﻲ و‬
‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺟﻬﺎن و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻮازﻳﻦ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه در ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﺳﻼﻣﺖ‬
‫و اﻳﻤﻨﻲ ﻓﺮدي و ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﻣﻼﺣﻈﺎت زﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬اﺟﺮاي ﺑﻌﻀﻲ از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ‬
‫اﻳﺮان را ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﻮﻟﻴﺪي داﺧﻞ ﻛﺸﻮر و‪/‬ﻳﺎ اﻗﻼم وارداﺗﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺟﺒﺎري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫ﺣﻔﻆ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﺸﻮر‪ ،‬اﺟﺮاي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺻﺎدراﺗﻲ و درﺟﻪ ﺑﻨﺪي آن را اﺟﺒﺎري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎدهﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از ﺧﺪﻣﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻓﻌﺎل در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺸﺎوره‪ ،‬آﻣﻮزش‪ ،‬ﺑﺎزرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻴﺰي و ﺻﺪور ﮔﻮاﻫﻲ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻲ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن )واﺳﻨﺠﻲ( وﺳﺎﻳﻞ ﺳﻨﺠﺶ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺿﻮاﺑﻂ ﻧﻈﺎم ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺻﻼﺣﻴﺖ اﻳﺮان ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﺻﻮرت اﺣﺮاز ﺷﺮاﻳﻂ ﻻزم‪ ،‬ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
‫ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺑﻪ آنﻫﺎ اﻋﻄﺎ و ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد آنﻫﺎ ﻧﻈﺎرت ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﺮوﻳﺞ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻳﻜﺎﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن )واﺳﻨﺠﻲ( وﺳﺎﻳﻞ ﺳﻨﺠﺶ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻋﻴﺎر ﻓﻠﺰات ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ و اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﺎرﺑﺮدي ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎي ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﻳﺮان از دﻳﮕﺮ وﻇﺎﻳﻒ اﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1- International Organization for Standardization‬‬

‫‪2- Internationa Electronical Commission‬‬
‫)‪3- International Organization for Legal Metrology (Organization International de Metrologie Legal‬‬
‫‪4- Contact point‬‬
‫‪5- Codex Alimentarius Commission‬‬

‫ج‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻓﻨﻲ ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬

‫"اﻟﺰاﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي اﺣﺮاز ﺻﻼﺣﻴﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن"‬

‫)ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﺳﻤﺖ و‪/‬ﻳﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ‬ ‫رﺋﻴﺲ‬

‫ﻣﺸﺎور رﺋﻴﺲ ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان‬ ‫ﻛﻼﻧﺘﺮﻣﻌﺘﻤﺪي – ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ‬
‫و ﻧﺎﻳﺐ رﺋﻴﺲ ﻧﻈﺎم ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺻﻼﺣﻴﺖ اﻳﺮان‬ ‫)ﻓﻮقﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ– ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﺑﻬﺮهوري(‬

‫دﺑﻴﺮ‬
‫ﻣﺸــﺎور ﻣﻌـﺎوﻧﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي و ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺆﺳﺴﻪ‬ ‫ﻫﻮﺳﭗ ﺳﺮﻛﺴﻴﺎن – ﻫﻮﺳﭗ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان‬ ‫)ﻣﻬﻨﺪس ﺑﺮق(‬

‫)اﺳﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎ(‬ ‫اﻋﻀﺎ‬

‫اﺳﺘﻴﺮي – اﺻﻐﺮ‬
‫ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ اﻟﻜﺎ ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ‬ ‫)ﻣﻬﻨﺪس ﺻﻨﺎﻳﻊ(‬

‫ﻣﻌﺎون ﻣﺪﻳﺮ ﻛﻞ ﻣﺮﻛﺰ اﻧﺪازه ﺷﻨﺎﺳﻲ و اوزان و ﻣﻘﻴﺎسﻫﺎ‬ ‫ﺑﺮي – ﻣﻘﺼﻮد‬

‫ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان‬ ‫)ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻓﻴﺰﻳﻚ(‬

‫ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺳﻜﺎ‬ ‫ﭘﺮﻧﺪ – اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ‬

‫)ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ(‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻟﻜﺴﺮ‬ ‫ﺳﻼﻣﺘﻲ – ﺳﻴﺮوس‬

‫)ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ – ﺳﺨﺖاﻓﺰار(‬

‫ﻣﺪﻳﺮ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻋﻠﻮم ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻓﺎروق‬ ‫ﺷﺠﺎﻋﻲ ﻋﻠﻲآﺑﺎدي ‪ -‬ﻓﺮﻳﺒﺮز‬

‫)دﻛﺘﺮاي ﻓﺎرﻣﺎﻛﻮﻟﻮژي(‬

‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﮔﺮوه ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻴﻮﻟﻮژي‬ ‫ﺷﻜﺮاﻟﻬﻲ‪ -‬ﻓﺘﺎﻧﻪ‬

‫ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان‬ ‫)ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻛﺸﺎورزي‪-‬ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻏﺬاﺋﻲ(‬

‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﻣﺴﺌﻮل ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫ﻃﻮﻣﺎرﻳﺎن‪ -‬ﺳﻬﻴﻼ‬

‫ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲاﻳﺮان‬ ‫)ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ(‬

‫د‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺪازه ﻧﮕﺎﺷﺖ‬ ‫ﻋﺎﺑﺪﻳﻨﻲ‪ -‬ﻣﺤﻤﺪ‬

‫)ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻛﺎرﺑﺮدي(‬

‫رﺋﻴﺲ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺸﺎوره و آﻣﻮزش ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪-‬‬ ‫ﻋﺰﻳﺰي‪ -‬ﻣﺴﻌﻮد‬

‫ﻣﺆﺳﺴﻪ آﻣﻮزﺷﻲ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ دﻓﺎﻋﻲ‪ -‬وزارت دﻓﺎع‬ ‫)ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ(‬
‫و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ‬

‫ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺻﻨﻌﺖ‬ ‫ﻓﻼح رﺳﺘﻤﻲ‪ -‬اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‬

‫)ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ(‬

‫ﻣﻌﺎون ﻓﻨﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﺎﻳﻊ اﻧﻔﻮرﻣﺎﺗﻴﻚ‬ ‫ﻛﻠﻴﺸﺎدي – اﺣﻤﺪرﺿﺎ‬

‫)ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ(‬

‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﻣﺴﺌﻮل ﻣﺮﻛﺰ اﻧﺪازه ﺷﻨﺎﺳﻲ و اوزان و ﻣﻘﻴﺎسﻫﺎ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪي ﻟﻴﻮاري‪ -‬اﺣﺪ‬
‫ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان‬ ‫)ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻓﻴﺰﻳﻚ(‬

‫ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺮﺟﻌﺎن ﺧﺎﺗﻢ‬ ‫ﻣﺸﻜﺎﻧﻲ‪ -‬اﻋﻈﻢ اﻟﺴﺎدات‬

‫)ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ(‬

‫ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻨﺠﺶﻧﮕﺮ ﺻﻨﻌﺖ‬ ‫ﻣﻌﺮوﻓﻲ‪ -‬ﻣﺤﻤﺪﻛﺮﻳﻢ‬

‫)ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻓﻴﺰﻳﻚ(‬

‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﻣﻤﻴﺰي ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫ﻧﺠﻢﻋﺮاﻗﻲ – ﻣﻨﻴﮋه‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و ﻧﻮﺳﺎزي ﺑﺎﻟﮕﺮدﻫﺎي اﻳﺮان )ﭘﻨﻬﺎ(‬ ‫)ﻓﻮقﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ(‬

‫ه‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻨﺪرﺟﺎت‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬

‫ج‬ ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان‬

‫د‬ ‫ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻓﻨﻲ ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬

‫ط‬ ‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫ي‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫‪1‬‬ ‫‪ 1‬ﻫﺪف و داﻣﻨﻪ ﻛﺎرﺑﺮد‬

‫‪2‬‬ ‫‪ 2‬ﻣﺮاﺟﻊ اﻟﺰاﻣﻲ‬

‫‪2‬‬ ‫‪ 3‬اﺻﻄﻼﺣﺎت و ﺗﻌﺎرﻳﻒ‬

‫‪3‬‬ ‫‪ 4‬اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬

‫‪3‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫‪1-4‬‬
‫‪5‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫‪2-4‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪ 3-4‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺪارك‬
‫‪6‬‬ ‫‪ 1-3-4‬ﻛﻠﻴﺎت‬
‫‪6‬‬ ‫‪ 2-3-4‬ﺗﺼﻮﻳﺐ و ﺻﺪور ﻣﺪارك‬
‫‪7‬‬ ‫‪ 3-3-4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻣﺪارك‬
‫‪7‬‬ ‫ﺑﺎزﻧﮕﺮي درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ و ﻗﺮاردادﻫﺎ‬ ‫‪4-4‬‬
‫‪9‬‬ ‫واﮔﺬاري آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎر ﻓﺮﻋﻲ‬ ‫‪5-4‬‬
‫‪9‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﻠﺰوﻣﺎت‬ ‫‪6-4‬‬
‫‪10‬‬ ‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‬ ‫‪7-4‬‬
‫‪10‬‬ ‫ﺷﻜﺎﻳﺎت‬ ‫‪8-4‬‬
‫‪10‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلِ ﻛﺎرِ ﻧﺎﻣﻨﻄﺒﻖِ آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬ ‫‪9-4‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪ 10-4‬ﺑﻬﺒﻮد‬

‫و‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫‪11‬‬ ‫‪ 11-4‬اﻗﺪام اﺻﻼﺣﻲ‬

‫‪11‬‬ ‫‪ 1-11-4‬ﻛﻠﻴﺎت‬
‫‪12‬‬ ‫‪ 2-11-4‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻠﻞ‬
‫‪12‬‬ ‫‪ 3-11-4‬اﻧﺘﺨﺎب و اﺟﺮاي اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﻲ‬
‫‪12‬‬ ‫‪ 4-11-4‬ﭘﺎﻳﺶ اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﻲ‬
‫‪12‬‬ ‫‪ 5-11-4‬ﻣﻤﻴﺰيﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ‬
‫‪12‬‬ ‫‪ 12-4‬اﻗﺪام ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ‬
‫‪13‬‬ ‫‪ 13-4‬ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻮاﺑﻖ‬
‫‪13‬‬ ‫‪ 1-13-4‬ﻛﻠﻴﺎت‬
‫‪13‬‬ ‫‪ 2-13-4‬ﺳﻮاﺑﻖ ﻓﻨﻲ‬
‫‪14‬‬ ‫‪ 14-4‬ﻣﻤﻴﺰيﻫﺎي داﺧﻠﻲ‬
‫‪15‬‬ ‫‪ 15-4‬ﺑﺎزﻧﮕﺮيﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫‪16‬‬ ‫‪ 5‬اﻟﺰاﻣﺎت ﻓﻨﻲ‬

‫‪16‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺎت‬ ‫‪1-5‬‬
‫‪16‬‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬ ‫‪2-5‬‬
‫‪18‬‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬ ‫‪3-5‬‬
‫‪18‬‬ ‫روشﻫﺎي آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن و ﺻﺤﻪﮔﺬاري روشﻫﺎ‬ ‫‪4-5‬‬
‫‪18‬‬ ‫‪ 1-4-5‬ﻛﻠﻴﺎت‬
‫‪19‬‬ ‫‪ 2-4-5‬اﻧﺘﺨﺎب روش آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬
‫‪20‬‬ ‫‪ 3-4-5‬روشﻫﺎي اﺑﺪاعﺷﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه‬
‫‪20‬‬ ‫‪ 4-4-5‬روشﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻧﺸﺪه‬
‫‪20‬‬ ‫‪ 5-4-5‬ﺻﺤﻪﮔﺬاري روشﻫﺎ‬
‫‪22‬‬ ‫‪ 6-4-5‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖِ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬
‫‪22‬‬ ‫‪ 7-4-5‬ﻛﻨﺘﺮل دادهﻫﺎ‬
‫‪23‬‬ ‫ﺗﺠﻬﻴﺰات‬ ‫‪5-5‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪ 6-5‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖِ ردﻳﺎﺑﻲ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬
‫‪25‬‬ ‫‪ 1-6-5‬ﻛﻠﻴﺎت‬

‫ز‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫‪25‬‬ ‫‪ 2-6-5‬اﻟﺰاﻣﺎت ﺧﺎص‬

‫‪25‬‬ ‫‪ 1-2-6-5‬ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬
‫‪27‬‬ ‫‪ 2-2-6-5‬آزﻣﻮن‬
‫‪28‬‬ ‫‪ 3-6-5‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮيِ ﻣﺮﺟﻊ و ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ‬
‫‪28‬‬ ‫‪ 1-3-6-5‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﺮﺟﻊ‬
‫‪28‬‬ ‫‪ 2-3-6-5‬ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ‬
‫‪28‬‬ ‫‪ 3-3-6-5‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﻣﻴﺎندورهاي‬
‫‪28‬‬ ‫‪ 4-3-6-5‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و اﻧﺒﺎرش‬
‫‪28‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‬ ‫‪7-5‬‬
‫‪29‬‬ ‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ اﻗﻼم ﻣﻮرد آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬ ‫‪8-5‬‬
‫‪30‬‬ ‫ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬ ‫‪9-5‬‬
‫‪31‬‬ ‫‪ 10-5‬ﮔﺰارشدﻫﻲِ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫‪31‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺎت‬ ‫‪1-10-5‬‬
‫‪31‬‬ ‫ﮔﺰارشﻫﺎي آزﻣﻮن و ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬ ‫‪2-10-5‬‬
‫‪32‬‬ ‫ﮔﺰارشﻫﺎي آزﻣﻮن‬ ‫‪3-10-5‬‬
‫‪33‬‬ ‫ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬ ‫‪4-10-5‬‬
‫‪34‬‬ ‫‪ 5-10-5‬اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎ و ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎ‬
‫‪34‬‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن درﻳﺎﻓﺖﺷﺪه از ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎران ﻓﺮﻋﻲ‬ ‫‪6-10-5‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪ 7-10-5‬اﻧﺘﻘﺎل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫‪35‬‬ ‫‪ 8-10-5‬ﺷﻜﻞ اراﺋﻪ ﮔﺰارشﻫﺎ و ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪﻫﺎ‬
‫‪35‬‬ ‫اﺻﻼﺣﻴﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺰارشﻫﺎيآزﻣﻮن و ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬ ‫‪9-10-5‬‬

‫‪36‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ اﻟﻒ )اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ(‪ :‬ﺟﺪول اﻟﻒ‪ 1-‬ارﺟﺎﻋﺎت ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان–اﻳﺰو‪ : 9001‬ﺳﺎل‪1380‬‬

‫‪38‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ب )اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ(‪ :‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺮحﻛﺎرﺑﺮد ﺟﻬﺖ رﺷﺘﻪﻫﺎي ﺧﺎص‬

‫‪40‬‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﻨﺎﻣﻪ‬

‫ح‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ ‪ 17025‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "اﻟﺰاﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي اﺣﺮاز ﺻﻼﺣﻴﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي آزﻣﻮن‬
‫و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن" ﺑﺮاي ﺑﺎر ﻧﺨﺴﺖ در ﺳﺎل ‪ 1381‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات رﺳﻴﺪه و‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻛﻤﺴﻴﻮنﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﻣﻮرد ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و در ﭼﻬﻠﻤﻴﻦ اﺟﻼس ﻛﻤﻴﺘﻪ‬
‫ﻣﻠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻮرخ ‪ 86/5/29‬ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻨﻚ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻨﺪ ﻳﻚ ﻣﺎده ‪3‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺻﻼح ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘﺮرات ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان ﻣﺼﻮب ﺑﻬﻤﻦﻣﺎه ‪ 1371‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ ‪ 17025‬ﺳﺎل ‪ 1381‬ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻫﻤﮕﺎﻣﻲ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻻت و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻣﻠﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ در زﻣﻴﻨﻪ ﺻﻨﺎﻳﻊ‪ ،‬ﻋﻠﻮم و ﺧﺪﻣﺎت‪،‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﻳﺮان در ﻣﻮاﻗﻊ ﻟﺰوم ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻫﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺻﻼح ﻳﺎ ﺗﻜﻤﻴﻞ اﻳﻦ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ اراﺋﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ در ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻓﻨﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻮردﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻫﻤﻮاره از آﺧﺮﻳﻦ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﻳﺮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ آن ﻛﻪ در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻳﮕﺮي‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ زﻳﺮ ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪه و ﻣﻌﺎدل آن ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ISO/IEC 17025: 2005 General requirements for the competence of testing and calibration‬‬
‫‪laboratories‬‬

‫ط‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ وﻳﺮاﻳﺶ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ‪ ISO/IEC 17025‬ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1999‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت وﺳﻴﻊ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫از اﺟﺮاي ‪ ISO/IEC Guide 25‬و اﺳﺘﺎﻧﺪارد اروﭘﺎﻳﻲ ‪ EN 45001‬ﺗﻬﻴﻪ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻫﺮ دو آنﻫﺎ ﺷﺪهﺑﻮد‪ ،‬در‬
‫ﺳﺎل ‪ 2005‬ﻣﻮرد ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺣﺎﺿﺮ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس دوﻣﻴﻦ وﻳﺮاﻳﺶ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‬
‫ﻓﻮق ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻠﻴﻪ اﻟﺰاﻣﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮآورده‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﺛﺒﺎت ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺮﻗﺮار ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارﻧﺪ‪ ،‬و از ﻧﻈﺮ ﻓﻨﻲ‬
‫ﺻﻼﺣﻴﺖ دارﻧﺪ و ﻧﻴﺰ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻓﻨﻲ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در وﻳﺮاﻳﺶ ﺳﺎل ‪ 1999‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ‪ ISO/IEC 17025‬ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ‪ISO9001:1994‬‬
‫و ‪ ISO9002:1994‬ارﺟﺎع داده ﺷﺪهﺑﻮد‪.‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ اﻳﻦدو اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ‪ISO9001:2000‬‬
‫ﺿﺮورت ﻫﻤﺴﻮﻳﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ‪ ISO/IEC 17025‬ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺟﺪﻳﺪ را اﻳﺠﺎب ﻧﻤﻮد‪.‬در وﻳﺮاﻳﺶ ﺳﺎل‬
‫‪ 2005‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ‪ ISO/IEC 17025‬ﻓﻘﻂ ﺑﻨﺪﻫﺎﻳﻲ اﺻﻼح ﻳﺎ اﻓﺰوده ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ‪ ISO9001:2000‬ﺿﺮوري ﻣﻲﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﺄﻳﻴﺪﺻﻼﺣﻴﺖ ﻛﻪ ﺻﻼﺣﻴﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن را ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺒﻨﺎي ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬در ﺑﻨﺪ ‪ 4‬اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ‪ 2‬و در‬
‫ﺑﻨﺪ ‪ 5‬اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺣﺮاز ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻓﻨﻲ ﺑﺮاي ﻧﻮع آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﻋﻬﺪه‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي روزاﻓﺰون ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻳﻦ اﻣﺮ ﺷﺪهاﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺰرﮔﺘﺮﻧﺪ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت دﻳﮕﺮي ﻫﻢ اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﺟﺮاي‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻴﻔﻴﺘﻲ را دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو ‪) 9001‬ﺳﺎل ‪ (1380‬و ﻧﻴﺰ ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﻣﻨﻄﺒﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دﻗﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ آن دﺳﺘﻪ از اﻟﺰاﻣﺎت اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو ‪ 9001‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ‬
‫داﻣﻨﻪ ﺷﻤﻮل ﺧﺪﻣﺎت آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻛﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﻨﻈﻮر ﺷﺪهاﺳﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮﻧﻲ ﻛﻪ اﻟﺰاﻣﺎت اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﺑﺮآورده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﻟﺰاﻣﺎت‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو ‪ 9001‬ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﻧﻄﺒﺎق ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻴﻔﻴﺘﻲ ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي آن ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻟﺰاﻣﺎت اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‬
‫‪ 9001‬ﻓﻲﻧﻔﺴﻪ ﺣﺎﻛﻲ از ﺻﻼﺣﻴﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه در ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن و اراﺋﻪ دادهﻫﺎ و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻓﻨﻲ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ -1‬در اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬واژهﻫﺎي ﻓﺎرﺳﻲ »ﺑﺎﻳﺪ« و »ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ« ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻌﺎدل واژهﻫﺎي اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ »‪ «shall‬و »‪ «should‬ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2- Sound management‬‬

‫ي‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺛﺒﺎت اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺣﺎﻛﻲ از اﻧﻄﺒﺎق ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻟﺰاﻣﺎت‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو ‪ 9001‬ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ اﻟﺰاﻣﺎت اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﺑﺮآورده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮاﺟﻌﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫داراي ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻊِ ﻫﻢﺗﺮاز ﺧﻮد در ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﺘﻔﺎدهﻛﻨﻨﺪه از اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮش ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻴﺎن آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را ﺗﺴﻬﻴﻞ و ﺑﻪ ﺗﺒﺎدل اﻃﻼﻋﺎت و‬
‫ﺗﺠﺎرب و ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﺮدن اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ك‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫اﻟﺰاﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي اﺣﺮاز ﺻﻼﺣﻴﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬

‫ﻫﺪف و داﻣﻨﻪ ﻛﺎرﺑﺮد‬ ‫‪1‬‬

‫‪ 1-1‬در اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻟﺰاﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي اﺣﺮاز ﺻـﻼﺣﻴﺖ ﺟﻬـﺖ اﻧﺠـﺎم آزﻣـﻮن و‪/‬ﻳـﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮن و ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه اﻧﻮاع آزﻣـﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮﻧﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫روشﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬روشﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻧﺸﺪه‪ 1‬و روشﻫﺎي اﺑﺪاعﺷﺪه در ﺧﻮد آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ 2-1‬اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد در ﻣﻮرد ﻛﻠﻴﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﻧﺠﺎمدﻫﻨﺪه آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻛﺎرﺑﺮد دارد و ﻣﺜﻼً ﺷﺎﻣﻞ‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺷﺨﺺاول‪ ،‬ﺷﺨﺺدوم و ﺷﺨﺺﺛﺎﻟﺚ و ﻧﻴﺰ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن در‬
‫آنﻫﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﺑﺎزرﺳﻲ و ﮔﻮاﻫﻲﻛﺮدن ﻣﺤﺼﻮل را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد درﺑﺎره ﻛﻠﻴﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﺗﻌﺪاد ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻳﺎ ﮔﺴﺘﺮه ﺣﻮزه ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺬﻛﻮر در اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬از ﻗﺒﻴﻞ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﺎ اﺑﺪاع روشﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ را اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ ،‬اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﺬﻛﻮر در ﺑﻨﺪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ اﻋﻤﺎل ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 3-1‬ﻳﺎدآوريﻫﺎي ﻣﻨﺪرج در اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮاي روﺷﻨﮕﺮي در ﻣﻮرد ﻣﺘﻦ‪ ،‬ﻣﺜﺎل و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ذﻛﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ و‬
‫اﻟﺰاﻣﺎﺗﻲ را در ﺑﺮ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻟﺬا ﺟﺰء ﺟﺪاﻳﻲﻧﺎﭘﺬﻳﺮي از اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲآﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 4-1‬اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺗﻮﺳﻂ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ در اﻳﺠﺎد ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑـﺮاي ﻛﻴﻔﻴـﺖ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬
‫ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اداري و ﻓﻨﻲ آنﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﻣﺮاﺟـﻊ ﺗﺄﻳﻴﺪﺻـﻼﺣﻴﺖ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از اﻳﻦاﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮاي ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻳﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺻﻼﺣﻴﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺒﻨﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﮔﻮاﻫﻲﻛﺮدن آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري ‪ -1‬اﺻﻄﻼح ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ در اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻛﻴﻔﻴﺘﻲ‪ ،‬اداري و ﻓﻨـﻲ ﺣـﺎﻛﻢ ﺑـﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬ﮔﻮاﻫﻲ ﻛﺮدن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﮔﺎﻫﻲ ﺛﺒﺖ ﻛﺮدن ﻫﻢ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 5-1‬اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و اﻳﻤﻨﻲ در اداره آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻣﺸﻤﻮل اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ 6-1‬اﮔﺮ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن اﻟﺰاﻣﺎت اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﺑﺮآورده ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺘﻲ را ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺧﻮد ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ اﺻﻮل اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪ -‬اﻳﺰو ‪9001‬‬
‫را ﻧﻴﺰ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1- Non-standard methods‬‬

‫‪1‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖ اﻟﻒ ارﺟﺎﻋﺎت ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﻴﺎن ﺑﻨﺪﻫﺎي اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺑﻨﺪﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو ‪ 9001‬را ﻓﻬﺮﺳﺖوار‬
‫اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﺎﻣﻞ اﻟﺰاﻣﺎت ﻓﻨﻲ ﺑﺮاي اﺣﺮاز ﺻﻼﺣﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪9001‬‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻻزم ﺷﻮد در ﻣﻮرد ﺑﺮﺧـﻲ اﻟﺰاﻣﺎت اﻳﻦ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻳﺎ ﺗﻔﺴﻴﺮ اراﺋﻪ ﮔﺮدد ﺗﺎ اﻃـﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ اﻟﺰاﻣﺎت ﺑﻪﺻﻮرت ﻳﻜﺴﺎن اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﻮﺳﺖ )ب( راﻫـﻨﻤﺎﻳﻲﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي اﻳﻦ اﺳــﺘﺎﻧﺪارد در رﺷـﺘﻪﻫﺎي‬
‫ﺧﺎص ﺑﻪوﻳﮋه ﺑﺮاي ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺻﻼﺣﻴﺖ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫـﺪ ) ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ‪ ISO/IEC 17011‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد(‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬ﻫﺮﮔﺎه آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺻـﻼﺣﻴﺖ را ﺑـﺮاي ﻛﻞ ﻳﺎ ﺟﺰﺋﻲ از ﻓﻌﺎﻟـﻴﺖﻫﺎي آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳــﻴﻮن ﺧـﻮد ﺑﺨﻮاﻫـﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺻﻼﺣﻴﺘﻲ را ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ‪ ISO/IEC 17011‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ اﻟﺰاﻣﻲ‬ ‫‪2‬‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در زﻳﺮ ﺑﻪ آنﻫﺎ ارﺟﺎع ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺿﺮوري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ذﻛﺮ ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻪ آنﻫﺎ ارﺟﺎع ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ وﻳﺮاﻳﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺮاي ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي‬
‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮرد اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺪون ذﻛﺮ ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻪ آنﻫﺎ ارﺟﺎع ﺷﺪه‪،‬‬
‫ﻫﻤﻮاره آﺧﺮﻳﻦ وﻳﺮاﻳﺶ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ارﺟﺎعﺷﺪه )از ﺟﻤﻠﻪ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﺻﻼﺣﻴﻪﻫﺎي ﺑﻌﺪي آن( ﺑﺮاي ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي در‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ :ISO/IEC 17000 1-2‬ارزﻳﺎﺑﻲ اﻧﻄﺒﺎق‪ -‬واژﮔﺎن و اﺻﻮل ﻋﻤﻮﻣﻲ‬

‫‪ 2-2‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ ‪ :4723‬واژهﻫﺎ و اﺻﻄﻼﺣﺎت ﭘﺎﻳﻪ و ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻧﺪازهﺷﻨﺎﺳﻲ‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -‬ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﺳﺎﻳﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‪ ،‬راﻫﻨﻤﺎﻫﺎ و ﻣﺪارك ذﻳﺮﺑﻂ درﺑﺎره ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺸﺮوح در اﻳـﻦ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد در ﻛﺘﺎﺑﻨﺎﻣـﻪ ﭘﻴﻮﺳـﺖ‬
‫ﻣﻨﺪرج اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺻﻄﻼﺣﺎت و ﺗﻌﺎرﻳﻒ‬ ‫‪3‬‬

‫در اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺻﻄﻼﺣﺎت و ﺗﻌﺎرﻳﻒ ذﻳﺮﺑﻄﻲ ﻛﻪ در ‪ ISO/IEC 17000‬و در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ ‪ 4723‬آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬ﺗﻌــﺎرﻳﻒ ﻛﻠ ـﻲ ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﻛﻴﻔﻴ ـﺖ در اﺳــﺘﺎﻧﺪارد اﻳ ـﺮان‪-‬اﻳ ـﺰو ‪ 9000‬ﻣﻨــﺪرج اﺳــﺖ‪ ،‬وﻟـــﻲ در ‪ISO/IEC 17000‬‬
‫ﺗﻌﺎرﻳﻔﻲ آﻣﺪهاﺳـﺖ ﻛـﻪ اﺧﺘـﺼﺎﺻﺎً ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ "ﮔﻮاﻫــﻲ ﻛـﺮدن" و "ﺗﺎﻳﻴـﺪ ﺻـﻼﺣﻴﺖ آزﻣﺎﻳـﺸـﮕﺎهﻫـﺎ" اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔـﺎه ﺗﻌـﺎرﻳﻒ‬
‫ﻣﻨــﺪرج در اﺳــﺘﺎﻧﺪارد اﻳــﺮان‪-‬اﻳــﺰو ‪ 9000‬ﺑــﺎ ﺗﻌــﺎرﻳﻒ ﻣﻨــﺪرج در ‪ ISO/IEC 17000‬ﻳــﺎ ﺗﻌــﺎرﻳﻒ اﺳــﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠــﻲ ‪4723‬‬
‫ﻒ ‪ ISO/IEC 17000‬و ﺗﻌﺎرﻳﻒ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ ‪ 4723‬ﺗﺮﺟﻴﺢ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺎرﻳ ِ‬

‫‪2‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫‪4‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫‪1-4‬‬
‫‪ 1-1-4‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻳﺎ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺨﺸﻲ از آن اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻮﻳﺘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان آن را از ﻧﻈﺮ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺴﺌﻮل ﺷﻨﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫‪ 2-1-4‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﺤﻮي اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫اﻟﺰاﻣﺎت اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮد و ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻳﺎ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ را ﺑﻪ‬
‫رﺳﻤﻴﺖ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺮآورده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 3-1-4‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﻳﺪ درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت داﺋﻤﻲ‪ 1‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻳﺎ در ﻣﺤﻞﻫﺎي‬
‫ﺑﻪدور از ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت داﺋﻤﻲ آن ﻳﺎ در ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻣﻮﻗﺘﻲ ﻳﺎ ﺳﻴﺎر واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ 4-1-4‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﺟﺰ آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻛﻠﻴﺪي ﺳﺎزﻣﺎن اﺻﻠﻲ ﻛﻪ دﺧﺎﻟﺖ ﻳﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮي در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه دارﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﻴﻦ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﺗﻀﺎد ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺎﻟﻘﻮه را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺰرﮔﺘﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﺮﺗﻴﺒﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺘﻀﺎدي دارﻧﺪ‪ ،‬از ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲٍ ﺗﺠﺎري ﻳﺎ ﺑﺨﺶٍ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﺑـﺮ اﻧﻄﺒـﺎق آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎه ﺑـﺎ‬
‫اﻟﺰاﻣﺎت اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺷﺨﺺﺛﺎﻟﺚ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺴﺘﻲ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ اﺛﺒـﺎت ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻲﻃﺮف اﺳﺖ و ﺧﻮد و ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﺶ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻓﺸﺎر ﻧﺎﺑﺠﺎي ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﻣﺎﻟﻲ و ﻏﻴﺮه ﻛﻪ ﺑﺮ ﻗﻀﺎوت ﻓﻨـﻲ آنﻫـﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔـﺬار ﺑﺎﺷـﺪ ﻣﺒـﺮا‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻧﻮع ﻛﺎري ﺑﭙـﺮدازد ﻛـﻪ اﻋﺘﻤـﺎد ﺑـﻪ اﺳـﺘﻘﻼل ﻗـﻀﺎوت و‬
‫درﺳﺘﻜﺎري آن را در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﻪ ﺧﻄﺮ اﻧﺪازد‪.‬‬

‫‪ 5-1-4‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و ﻓﻨﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﺪا از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎ داراي اﺧـﺘﻴﺎرات و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻻزم ﺑﺮاي‬
‫اﻧﺠـﺎم وﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮد از ﺟﻤﻠﻪ اﺟﺮا‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮار ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ و ﺑﻬﺒﻮد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ و وﻗﻮع ﻫﺮ اﻧﺤﺮاﻓﻲ‬
‫ﻳﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آزﻣﻮنﻫـﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‬
‫را از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﺎ از روشﻫﺎياﺟﺮا ِ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ و اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي ﻳﺎ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن اﻳﻦ اﻧﺤـﺮاﻓﺎت اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ب( ﺗﺮﺗﻴﺒﺎﺗﻲ داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻛﺎرﻛﻨﺎن آن از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻓﺸﺎر و‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮي ﻧﺎﺑﺠﺎي ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﻣﺎﻟﻲ و ﻏﻴﺮه داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﻛﻪ اﺛﺮ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻛﺎر آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺒﺮا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1- Permanent facilities‬‬

‫‪3‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ج( ﺧﻂﻣﺸﻲﻫﺎ و روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﺣﻔﺎﻇﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ و ﺣﻘﻮق‬
‫ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﺑﺪ و از ﺟﻤﻠﻪ روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ از ذﺧﻴﺮه و اﻧﺘﻘﺎل ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫د( ﺧﻂﻣﺸﻲﻫﺎ و روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺑﺘﻮاﻧﺪ از دﺧﺎﻟﺖ در ﻫﺮ ﻧﻮع ﻛﺎري ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﺻﻼﺣﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻲﻃﺮﻓﻲ‪ ،‬درﺳﺘﻲﻗﻀﺎوت ﻳﺎ درﺳﺘﻲﻋﻤﻞ آن ﺷﻮد‪ ،‬اﺟﺘﻨﺎب ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ه( ﺳﺎزﻣﺎن و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎه آن در ﺳﺎزﻣﺎن اﺻﻠﻲ و رواﺑﻂ ﻣﻴﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ‪،‬‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻓﻨﻲ و ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫و( ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎرات و رواﺑﻂ ﻣﻴﺎن ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ‬
‫آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬اﺟﺮا ﻳﺎ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ز( ﻧﻈﺎرت ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮ ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﻧﺠﺎمدﻫﻨﺪه آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮ ﻛﺎرورزان‪ ،‬را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﺷﺨﺎﺻﻲ‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ روشﻫﺎي آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن و روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و ﺑﺎ اﻫﺪاف ﻫﺮ آزﻣﻮن‬
‫و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ آنﻫﺎ آﺷﻨﺎﻳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ح( ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨﻲ داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻛﻠﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻓﻨﻲ و ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻻزم را ﺑﺮاي ﺣﺼﻮل‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻋﻤﻠﻴﺎت آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ط( ﻳﻜﻲ از ﻛﺎرﻛﻨﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺪﻳﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ )ﺑﺎ ﻫﺮ ﻋﻨﻮاﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ( ﻣﻨﺼﻮب ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﺳﺎﻳﺮ‬
‫وﻇﺎﻳﻒ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي وي ﺑﺮاي ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ در‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اﺟﺮا و در ﺗﻤﺎم اوﻗﺎت رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ و اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﻌﻴﻨﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮ‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻲﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣﻮرد ﺧﻂﻣﺸﻲ و ﻣﻨﺎﺑﻊ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه در آن‬
‫ﺳﻄﺢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ي( ﺟﺎﻧﺸﻴﻦﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻛﻠﻴﺪي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ )ﺑﻪ ﻳﺎدآوري ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد(‪.‬‬
‫ك( اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن آن از ارﺗﺒﺎط و اﻫﻤﻴﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺧﻮد و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻣﺸﺎرﻛﺖ آنﻫﺎ‬
‫ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آﮔﺎﻫﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﺳﻤﺖ‪ 1‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺷﺎﻳﺪ ﻋﻤﻠﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳـﻤﺘﻲ ﻳـﻚ ﺟﺎﻧـﺸﻴﻦ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 6-1-4‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رده ﺑﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﺎﺗﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫و ﺗﺒﺎدل اﻃﻼﻋﺎت در ﺧﺼﻮص اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬

‫‪1- Function‬‬

‫‪4‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫‪2-4‬‬

‫‪ 1-2-4‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ داﻣﻨﻪ ﺷﻤﻮل ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺧﻮد اﻳﺠﺎد و اﺟﺮا ﻧﻤﺎﻳﺪ و‬
‫ﺑﺮﻗﺮار ﻧﮕﻪ دارد‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻂﻣﺸﻲﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﺧﻮد را‬
‫ﺗﺎ ﺣﺪي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺿﺮوري ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺳﺎزد‪ .‬ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ذﻳﺮﺑﻂ اﻃﻼع داده ﺷﻮد و ﺗﻮﺳﻂ آنﻫﺎ درك ﺷﻮد‪ ،‬در دﺳﺘﺮس آنﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺗﻮﺳﻂ آنﻫﺎ اﺟﺮا‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 2-2-4‬ﺧﻂﻣﺸﻲﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺧﻂﻣﺸﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ در ﻳﻚ ﻧﻈﺎﻣﻨﺎﻣﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ )ﺑﺎ ﻫﺮ ﻋﻨﻮاﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪ .‬اﻫﺪاف ﻛﻠﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه و ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮرد ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺧﻂﻣﺸﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻣﻀﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ردهﺑﺎﻻ ﺻﺎدر ﺷﻮد و‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﻜﺎت زﻳﺮ در آن درج ﮔﺮدد‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺗﻌﻬﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اِﻋﻤﺎل روﻳﻪ ﺣﺮﻓﻪاي ﺧﻮب‪ 1‬و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺧﺪﻣﺎت آزﻣﻮن و‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن اراﺋﻪﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬
‫ب( ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ درﺑﺎره اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺧﺪﻣﺎت آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه‬
‫ج( ﻣﻘﺼﻮد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ‬
‫د( اﻟﺰاﻣﻲ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن در داﺧﻞ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه‪،‬‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻛﻴﻔﻴﺖ آﺷﻨﺎ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ و ﺧﻂﻣﺸﻲﻫﺎ و روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ را در ﻛﺎر ﺧﻮد اﻋﻤﺎل‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫ه( ﺗﻌﻬﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه در ﻣﻮرد ﺑﺮآورده ﻛﺮدن اﻟﺰاﻣﺎت اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺪاوم اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺧﻂﻣﺸﻲِ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﺨﺘـﺼﺮ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ اﻳـﻦ اﻟـﺰام را در ﺑـﺮ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ آزﻣـﻮنﻫـﺎ و‪/‬ﻳـﺎ‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ روشﻫﺎي ذﻛﺮﺷﺪه و ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺻﻮرت ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎه آزﻣـﻮن‬
‫و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺨﺸﻲ از ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺧﻂﻣﺸﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻣﺪارك دﻳﮕـﺮي )ﻏﻴـﺮ از‬
‫ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺧﻂﻣﺸﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ( ﻣﻨﺪرج ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 3-2-4‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رده ﺑﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻮاﻫﺪي دال ﺑﺮ ﺗﻌﻬﺪ ﺧﻮد در اﻳﺠﺎد و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﻬﺒﻮد دادن‬
‫ﻣﺪاوم اﺛﺮ ﺑﺨﺸﻲ آن ﻓﺮاﻫﻢ آورد‪.‬‬
‫‪ 4-2-4‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رده ﺑﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺮآورده ﻛﺮدن ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮي و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘﺮرات را ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻨﺘﻘﻞ و ﺗﻔﻬﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪1- Good professional practice‬‬

‫‪5‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫‪ 5-2-4‬ﻧﻈﺎﻣﻨﺎﻣﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺎوي روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲِ ﻓﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪآنﻫﺎ ارﺟﺎع دﻫﺪ‪ .‬ﻧﻈﺎﻣﻨﺎﻣﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺮح ﻛﻠﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ را‬
‫اراﺋﻪ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ 6-2-4‬وﻇﺎﻳﻒ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨﻲ و ﻣﺪﻳﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ آنﻫﺎ در ﻣﻮرد ﺑﺮآورده ﻛﺮدن‬
‫اﻟﺰاﻣﺎت اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺎﻣﻨﺎﻣﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 7-2-4‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ردهﺑﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﺑﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻃﺮحرﻳﺰي و اﺟﺮا‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺠﺎم ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺮﻗﺮار ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺪارك‬ ‫‪3-4‬‬

‫‪ 1-3-4‬ﻛﻠﻴﺎت‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺪارﻛﻲ ﻛﻪ ﺟﺰﺋﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ )اﻋﻢ از آن ﻛﻪ در‬
‫داﺧﻞ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﻳﺎ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ( از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻘﺮرات‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺪارك‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﮔﻮﻧﻪ‪ ،‬روشﻫﺎي آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن و ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت‪ ،‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎ و‬
‫ﻛﺘﺎﺑﭽﻪﻫﺎي راﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮده و ﺑﺮﻗﺮار ﻧﮕﻪ دارد‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ "ﻣﺪارك" ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫـﺎي ﺧـﻂﻣـﺸﻲ‪ ،‬روشﻫـﺎياﺟﺮاﻳـﻲ‪ ،‬ﻣﺸﺨـﺼﺎت‪ ،‬ﺟـﺪاول ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮن‪،‬‬
‫ﻧﻤﻮدارﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺘﺐ آﻣﻮزﺷﻲ‪ ،‬ﭘﻮﺳﺘﺮﻫﺎ‪ ،‬اﻋﻼﻣﻴﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻃﺮحﻫﺎ و ﻏﻴﺮه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪارك ﻣﻤﻜـﻦاﺳـﺖ ﺑـﺮ‬
‫روي اﻧﻮاع واﺳﻂﻫﺎ اﻋﻢ از اوراقﭼﺎﭘﻲ ﻳﺎ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦاﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻳﺠﻴﺘﺎل‪ ،‬آﻧﺎﻟﻮگ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻋﻜﺲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬ﻛﻨﺘﺮل دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ آزﻣـﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮن در ﺑﻨـﺪ ‪ 7-4-5‬ذﻛـﺮ ﺷـﺪه و ﻛﻨﺘـﺮل ﺳـﻮاﺑﻖ در ﺑﻨـﺪ ‪13-4‬‬
‫آﻣﺪهاﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 2-3-4‬ﺗﺼﻮﻳﺐ و ﺻﺪور ﻣﺪارك‬

‫‪ 1-2-3-4‬ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺪارﻛﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺰﺋﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﻨﺎن آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺻﺎدر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﭘﻴﺶ از ﺻﺪور ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﺠﺎز ﺑﺎزﻧﮕﺮي و ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻓﻬﺮﺳﺖ اﺻﻠﻲ ﻳﺎ‬
‫روشاﺟﺮاﻳﻲ ﻣﻌﺎدل آن ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺪارك‪ ،‬ﻛﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ و ﺗﻮزﻳﻊ آنﻫﺎ را در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮد و ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺘﻮان از ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻣﺪارك‬
‫ﻧﺎﻣﻌﺘﺒﺮ و‪/‬ﻳﺎ ﻣﻨﺴﻮخ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ 2-2-3-4‬روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﻃﻤﻴﻨﺎن را اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﻣﺠﺎزِ ﻣﺪارك ذﻳﺮﺑﻂ در ﻫﻤﻪ ﻣﺤﻞﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آنﻫﺎ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﻢ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﺮد اﺛﺮﺑﺨﺶِ‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ب( ﻣﺪارك ﺑﻪ ﻃﻮر ادواري ﺑﺎزﻧﮕﺮي و در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﺪاومِ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن و اﻧﻄﺒﺎق‬
‫آنﻫﺎ ﺑﺎ اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ج( ﻣﺪارك ﻧﺎﻣﻌﺘﺒﺮ ﻳﺎ ﻣﻨﺴﻮخ در اﺳﺮع وﻗﺖ از ﺗﻤﺎم ﻣﺤﻞﻫﺎي ﺻﺪور ﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺤﻮ دﻳﮕﺮي ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫د( ﻣﺪارك ﻣﻨﺴﻮخ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﻆ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ‬
‫ﻋﻼﻣﺖﮔﺬاري ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 3-2-3-4‬ﻣﺪارك ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮدي ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور و‪/‬ﻳﺎ ﻣﺸﺨﺺﻛﺮدنِ ﺷﻤﺎره ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺷﻤﺎرهﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻛﻞ ﺻﻔﺤﺎت ﻳﺎ‬
‫ﻋﻼﻣﺘﻲ ﺣﺎﻛﻲ از ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺪرك و ﻧﺎم ﻣﺴﺌﻮل ﻳﺎ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺻﺎدرﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 3-3-4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻣﺪارك‬
‫‪ 1-3-3-4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻣﺪارك ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮف ﻫﻤﺎن ﺑﺨﺸﻲ ﻛﻪ ﺑﺎزﻧﮕﺮي اوﻟﻴﻪ را اﻧﺠﺎم دادهاﺳﺖ ﺑﺎزﻧﮕﺮي و‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ آن ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ دﻳﮕﺮي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻮاﺑﻖ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ذﻳﺮﺑﻂ ﻛﻪ ﺑﺎزﻧﮕﺮي و ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي آنﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-3-3-4‬در ﻣﻮارد ﻣﻘﺘﻀﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻦِ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺪرك ﻳﺎ در ﺿﻤﺎﻳﻢ ذﻳﺮﺑﻂ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 3-3-3-4‬ﻫﺮﮔﺎه در ﺳﻴﺴﺘﻢِ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺪاركِ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اﺻﻼح ﻣﺪارك ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺻﺪور‬
‫ﻣﺠﺪد ﻣﺠﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ و ﻣﺴﺌﻮﻻن ذﻳﺮﺑﻂِ ﻣﺠﺎز ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ اﺻﻼﺣﺎت ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺻﻼﺣﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺿﻮح ﻋﻼﻣﺖﮔﺬاري‪ ،‬اﻣﻀﺎ و ﺗﺎرﻳﺦﮔﺬاري ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪرك ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺠﺪداً و در‬
‫اﺳﺮع وﻗﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر رﺳﻤﻲ ﺻﺎدر ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 4-3-3-4‬روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ در آنﻫﺎ ﺷﺮح داده ﺷﻮد ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﻣﺪارﻛﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي راﻳﺎﻧﻪاي ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات را ﻣﻲﺗﻮان اﻧﺠﺎم داد و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺎزﻧﮕﺮي درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ و ﻗﺮاردادﻫﺎ‬ ‫‪4-4‬‬

‫‪ 1-4-4‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺎزﻧﮕﺮي درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ و ﻗﺮاردادﻫﺎ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮده و‬
‫ﺑﺮﻗﺮار ﻧﮕﻪ دارد‪ .‬ﺧﻂﻣﺸﻲﻫﺎ و روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎزﻧﮕﺮيﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﻗﺮارداد ﺑﺮاي آزﻣﻮن‬
‫و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن دﻫﺪ ﻛﻪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( اﻟﺰاﻣﺎت و از ﺟﻤﻠﻪ روشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر روﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﺪ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺪون و درك ﺷﺪهاﻧﺪ )ﺑﻪ ﺑﻨﺪ‬
‫‪ 2-4-5‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد(‪.‬‬
‫ب( آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻻزم را ﺑﺮاي ﺑﺮآورده ﻛﺮدن ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎ و اﻟﺰاﻣﺎت دارد‪.‬‬

‫‪7‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ج( روش ﻣﻨﺎﺳﺐ آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه و ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺑﺮآوردهﻛﺮدن ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺖ‬
‫)ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ‪ 2-4-5‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد(‪.‬‬
‫ﻫﺮ اﺧﺘﻼﻓﻲ ﻣﻴﺎن درﺧﻮاﺳﺖ ﻳﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد و ﻗﺮارداد ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶ از آﻏﺎز ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﺎري ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ‬
‫ﻗﺮارداد ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﻳﻌﻨﻲ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه و ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬ﺑﺎزﻧﮕﺮي درﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد و ﻗﺮارداد ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻋﻤﻠﻲ و ﻛﺎرا اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد و ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺣﻘـﻮﻗﻲ‬
‫و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺎزﻧﮕﺮيِ درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎدﻫﺎ و ﻗﺮاردادﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺳﺎدهﺷﺪهاي اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬ﺑﺎزﻧﮕﺮيِ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را اﺛﺒﺎت ﻛﻨﺪ ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻲ و اﻃـﻼﻋﺎﺗﻲ ﻻزم ﺑﺮﺧـﻮردار‬
‫اﺳﺖ و ﻛﺎرﻛﻨﺎن آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﻬﺎرتﻫﺎ و ﺗﺨﺼﺺﻫﺎي ﻻزم را ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزﻧﮕﺮي‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺣﺪود ﺗﺸﺨﻴﺺ‪ ،1‬ﺣﺪود اﻃﻤﻴﻨﺎن و ﻏﻴﺮه ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺸﺎرﻛﺖﻫـﺎي‬
‫ﻗﺒﻠﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﻫﺎي ﺑﻴﻦآزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‪ 2‬ﻳﺎ آزﻣﻮن ﻛﻔﺎﻳﺖﺗﺨﺼﺼﻲ‪ 3‬و‪/‬ﻳﺎ اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آزﻣـﻮن ﻳـﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮن ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻳﺎ اﻗﻼﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻌﻠﻮﻣﻲ دارﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -3‬ﻗﺮارداد ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻫﺮ ﺗﻮاﻓﻖ ﻛﺘﺒﻲ ﻳﺎ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‪.‬‬

‫‪ 2-4-4‬ﺳﻮاﺑﻖ ﺑﺎزﻧﮕﺮيﻫﺎ و از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﻮاﺑﻖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻬﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻮاﺑﻖ ﻫﺮ‬
‫ﻧﻮع ﻣﺬاﻛﺮات ذﻳﺮﺑﻂ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮي ﻳﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻛﺎر در ﻃﻲ دوره زﻣﺎﻧﻲ اﺟﺮاي ﻗﺮارداد‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬ﺑﺮاي ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻛﺎرﻫﺎي ﻋﺎدي و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎرﻫﺎي ﺳـﺎده ذﻛـﺮ ﺗـﺎرﻳﺦ و ﺷﻨﺎﺳـﻪ )ﻣـﺜﻼً ﭘـﺎرافِ( ﻓـﺮدي در آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎه ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﻣﻮرد ﻗﺮارداد را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺎرﻫـﺎي ﺗﻜـﺮاريِ ﻋـﺎدي‪ ،‬ﺑـﺎزﻧﮕﺮي ﻻزم اﺳـﺖ ﻓﻘـﻂ در‬
‫اﺑﺘﺪاي ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﺴﺐ اﻃﻼع ﻳﺎ در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻗﺮارداد ﺑﺮاي ﻛﺎر ﻋﺎدي ﻣﺴﺘﻤﺮ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻣﻮاﻓﻘﺘﻲ ﻛﻠﻲ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي اﻧﺠﺎم ﻣﻲﭘـﺬﻳﺮد‬
‫ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﺸﺮوط ﺑﺮ آن ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺎرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴﺪه و‪/‬ﻳﺎ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ آزﻣـﻮن‬
‫و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺟﺎﻣﻊﺗﺮي ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 3-4-4‬ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻛﺎري ﺷﻮد ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎر ﻓﺮﻋﻲ واﮔﺬار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 4-4-4‬ﻣﺸﺘﺮي را ﺑﺎﻳﺪ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻧﺤﺮاﻓﻲ از ﻣﻔﺎد ﻗﺮارداد آﮔﺎه ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ 5-4-4‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺷﺮوع ﻛﺎر‪ ،‬ﻗﺮارداد ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺻﻼح داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﺎن ﻓﺮآﻳﻨﺪِ ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺮارداد‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻜﺮار ﺷﻮد و ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﺻﻼﺣﺎتِ اﻧﺠﺎمﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ذﻳﺮﺑﻂ اﻃﻼع داده ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1- Limits of detection‬‬

‫‪2- Inter-laboratory comparisons‬‬
‫‪3- Proficiency testing‬‬

‫‪8‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫واﮔﺬاري آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎر ﻓﺮﻋﻲ‬ ‫‪5- 4‬‬

‫‪ 1-5-4‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻛﺎري را ﺑﻪ ﻋﻠﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻧﺸﺪهاي )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺠﻢ زﻳﺎد ﻛﺎر‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺨﺼﺺ‬
‫ﻲ ﻛﺎر ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎر از‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ ﻓﻘﺪان ﻣﻮﻗﺘﻲ اﻣﻜﺎﻧﺎت( ﻳﺎ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺴﺘﻤﺮ )ﻣﺜﻼً از ﻃﺮﻳﻖ واﮔﺬاري داﺋﻤ ِ‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺮﺗﻴﺒﺎت ﺣﻖاﻟﻌﻤﻞﻛﺎري( ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎر ﻓﺮﻋﻲ واﮔﺬار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ آن ﻛﺎر را ﺑﻪ‬
‫ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎر ﻓﺮﻋﻲ داراي ﺻﻼﺣﻴﺖ واﮔﺬار ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎرِ داراي ﺻﻼﺣﻴﺖ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎر ﻣﻮردﻧﻈﺮ‪،‬‬
‫ﻣﺜﻼً‪ ،‬اﻟﺰاﻣﺎت اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﺑﺮآورده ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-5-4‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺘﺮي ﺧﻮد را از ﺗﺮﺗﻴﺒﺎتِ دادهﺷﺪه ﻛﺘﺒﺎً ﻣﻄﻠﻊ ﺳﺎزد و در ﻣﻮارد ﻣﻘﺘﻀﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
‫ﻣﺸﺘﺮي را ﺗﺮﺟﻴﺤﺎً ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻜﺘﻮب ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫‪ 3-5-4‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه در ﻣﻮرد ﻛﺎر واﮔﺬارﺷﺪه ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎر ﻓﺮﻋﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ دارد‪ ،‬ﻣﮕﺮ در‬
‫ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺧﻮدِ ﻣﺸﺘﺮي ﻳﺎ ﻳﻚ ﻣﺮﺟﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﻘﺮر ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از ﻛﺪام ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎر ﻓﺮﻋﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 4-5-4‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ دﻓﺘﺮ ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺛﺒﺘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﺎم ﻛﻠﻴﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎران ﻓﺮﻋﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي آزﻣﻮنﻫﺎ‬
‫و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ در آن ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻴﺰ ﺳﻮاﺑﻘﻲ از ﺷﻮاﻫﺪ اﻧﻄﺒﺎق ﻛﺎر‬
‫ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﺑﺎﻳﮕﺎﻧﻲ و ﻧﮕﻬﺪاري ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺮﻳﺪ ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﻠﺰوﻣﺎت‬ ‫‪6- 4‬‬

‫‪ 1-6-4‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻂﻣﺸﻲ و روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب و ﺧﺮﻳﺪ ﺧﺪﻣﺎت و ﺗﺪارﻛﺎت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺧﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻮﻳﻞﮔﺮﻓﺘﻦ و‬
‫اﻧﺒﺎرشِ ﻣﻌﺮفﻫﺎ و ﻣﻮاد ﻣﺼﺮﻓﻲِ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آزﻣﻮنﻫﺎ و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻲ ﺧﺮﻳﺪاريﺷﺪه ﻛﻪ‬
‫‪ 2-6-4‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻣﻠﺰوﻣﺎت و ﻣﻌﺮفﻫﺎ و ﻣﻮاد ﻣﺼﺮﻓﻲ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫ ِ‬
‫ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎزرﺳﻲ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ دﻳﮕﺮي اﻧﻄﺒﺎق‬
‫آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻳﺎ اﻟﺰاﻣﺎت ﺗﻌﻴﻴﻦﺷﺪه در روشﻫﺎي آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنِ ذﻳﺮﺑﻂ ﺗﺼﺪﻳﻖ‬
‫ﻧﺸﺪهاﺳﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﻣﻮردﻣﺼﺮف ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂِ ﻣﺸﺨﺺﺷﺪه ﻣﻨﻄﺒﻖ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﻮاﺑﻖ اﻗﺪاﻣﺎتِ اﻧﺠﺎمﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲِ اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-6-4‬ﻣﺪارك ﺧﺮﻳﺪ اﻗﻼﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻛﺎر آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺗﺄﺛﻴﺮ دارﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ دادهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﻠﺰوﻣﺎتِ ﺳﻔﺎرش داده ﺷﺪه را ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪارك ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﺻﺪور‪ ،‬ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺷﺪه‬
‫و از ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺘﻮاي ﻓﻨﻲ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬ﺷﺮح ﻣﺬﻛﻮر در اﻳﻦ ﺑﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻮع‪ ،‬رده‪ ،‬درﺟﻪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﻪ دﻗﻴﻖ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ‪ ،‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﺑﺎزرﺳﻲ‪،‬‬
‫ﺳﺎﻳﺮ دادهﻫﺎي ﻓﻨﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺄﺋﻴﺪﻳﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖِ ﻣﻮرد درﺧﻮاﺳﺖ و اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺤـﺖ آن اﻳـﻦ‬
‫اﻗﻼم ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫‪ 4-6-4‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻮاد ﻣﺼﺮﻓﻲ‪ ،‬ﻣﻠﺰوﻣﺎت و ﺧﺪﻣﺎتِ داراي اﻫﻤﻴﺖ ﺧﺎص را ﻛﻪ ﺑﺮ‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﻮده و ﺳﻮاﺑﻖ اﻳﻦ ارزﻳﺎﺑﻲﻫﺎ و ﻓﻬﺮﺳﺖ آنﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﺎﻳﻴﺪ واﻗﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻧﮕﻬﺪاري ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‬ ‫‪7- 4‬‬

‫‪ 1-7-4‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮاره آﻣﺎدﮔﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻳﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن آنﻫﺎ در زﻣﻴﻨﻪ روﺷﻦﻛﺮدنِ‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺸﺘﺮي و ﭘﺎﻳﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮد آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻛﺎرِ اﻧﺠﺎمﮔﺮﻓﺘﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺮوط ﺑﺮ آن ﻛﻪ‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺣﻔﻆ اﺳﺮار ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬اﻳﻦ ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻣﻌﻘﻮل ﻣﺸﺘﺮي ﻳﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه وي ﺑﻪ ﻣﺤﻮﻃﻪﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷـﺎﻫﺪﺑﻮدن در آزﻣـﻮنﻫـﺎ و‪/‬ﻳـﺎ‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮي ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‬
‫ب ‪ :‬آﻣﺎدهﺳﺎزي‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي و ارﺳﺎل اﻗﻼم ﻣﻮرد آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺼﺪﻳﻖ‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ارﺗﺒﺎﻃﺎتِ ﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻓﻨﻲ و ﻧﻈﺮات و ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ‪ ،‬ارزش ﻗﺎﺋﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺑﻪوﻳﮋه در ﻣﻮرد ﻛﺎرﻫﺎي ارﺟﺎﻋﻲ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ در ﻃﻮل اﻧﺠﺎم ﻛـﺎر ﺣﻔـﻆ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻫﺮ ﻧﻮع ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻳﺎ ﻫﺮ ﻧﻮع اﻧﺤﺮاف ﻋﻤﺪه در اﻧﺠﺎم آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ را ﺑﻪ اﻃﻼع ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-7-4‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻮﻳﺎي ﺑﺎزﺧﻮرﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد‪ ،‬اﻋﻢ از ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎزﺧﻮرﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن و اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از اﻧﻮاع ﺑﺎزﺧﻮر ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﻲ در ﻣﻮرد رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻣﺮور ﮔـﺰارشﻫـﺎي آزﻣـﻮن ﻳـﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮن‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﺎﻳﺎت‬ ‫‪8-4‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻂﻣﺸﻲ و روشاﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ ﺷﻜﺎﻳﺎت رﺳﻴﺪه از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻳﺎ ﻃﺮفﻫﺎي دﻳﮕﺮ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻮاﺑﻖ ﻛﻠﻴﻪ ﺷﻜﺎﻳﺎت‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎ و اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﻲ ﺻﻮرتﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻃﺮف آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮد‬
‫)ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ‪ 11-4‬ﻧﻴﺰ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد(‪.‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮلِ ﻛﺎرِ ﻧﺎﻣﻨﻄﺒﻖِ آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬ ‫‪9-4‬‬

‫‪ 1-9-4‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻂﻣﺸﻲ و روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﺟﻨﺒﻪاي از ﻛﺎرِ آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنِ آن‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞِ آن‪ ،‬ﺑﺎ روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻳﺎ ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﺗﻮاﻓﻖﺷﺪه ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻨﻄﺒﻖ‬

‫‪1- Witness‬‬

‫‪10‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬آنﻫﺎ را اﺟﺮا ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻂﻣﺸﻲ و روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎ و اﺧﺘﻴﺎرات ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﻛﺮدنِ ﻛﺎرِ ﻧﺎﻣﻨﻄﺒﻖ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺷـﺪه اﺳـﺖ و اﻗـﺪاﻣﺎت ﻻزم )از‬
‫ﺟﻤﻠـﻪ‪ ،‬در ﺻـﻮرت ﻟـﺰوم‪ ،‬ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﻛـﺮدنِ ﻛـﺎر و ﻋـﺪم ﺻـﺪورِ ﮔـﺰارشﻫـﺎي آزﻣـﻮن و ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣـﻪﻫــﺎي‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن( ﻫﺮﮔﺎه ﻛﺎرِ ﻧﺎﻣﻨﻄﺒﻖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﺑﻪ اﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ب( ارزﻳﺎﺑﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﻛﺎر ﻧﺎﻣﻨﻄﺒﻖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ج( اﺻﻼح ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻫﺮ ﻧﻮع ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣﻮرد ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﭘﺬﻳﺮش ﻛﺎرِ ﻧﺎﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫د( در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي اﻃﻼع داده ﺷﺪه و ﻛﺎر ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ه( ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖِ اﺟﺎزهدادن ﺑﻪ اداﻣﻪ ﻛﺎر‪ 1‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬ﻛﺎرِ ﻧﺎﻣﻨﻄﺒﻖ ﻳﺎ اﺷﻜﺎﻻت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ‬
‫در درون ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻓﻨﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨـﻪ ﻋﺒـﺎرت اﺳـﺖ از ﺷـﻜﺎﻳﺎت ﻣـﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮل‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن اﺑﺰارﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮاد ﻣﺼﺮﻓﻲ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪات ﻳﺎ ﻧﻈﺎرت ﺗﻮﺳـﻂ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪ ،‬ﺑﺮرﺳـﻲ ﮔـﺰارش آزﻣـﻮن و ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣـﻪ‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﺑﺎزﻧﮕﺮيﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻣﻤﻴﺰيﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ‪.‬‬

‫‪ 2-9-4‬ﻫﺮﮔﺎه ارزﻳﺎﺑﻲﻫﺎ ﺣﺎﻛﻲ از آن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺎر ﻧﺎﻣﻨﻄﺒﻖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻜﺮار ﺷﻮد ﻳﺎ آن ﻛﻪ ﺷﻜﻲ در ﻣﻮرد‬
‫اﻧﻄﺒﺎق ﻋﻤﻠﻴﺎت آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎ ﺧﻂﻣﺸﻲﻫﺎ و روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ آن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻮراً از روشﻫﺎي‬
‫اﺟﺮاﻳﻲ اﻗﺪام اﺻﻼﺣﻲ ﻣﺬﻛﻮر در ﺑﻨﺪ ‪ 11-4‬ﺗﺒﻌﻴﺖ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 10-4‬ﺑﻬﺒﻮد‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﻮد را از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از ﺧﻂﻣﺸﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ‪،‬‬
‫اﻫﺪاف ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻤﻴﺰي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎ‪ ،‬اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﻲ و ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ و ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬

‫‪ 11-4‬اﻗﺪام اﺻﻼﺣﻲ‬
‫‪ 1-11-4‬ﻛﻠﻴﺎت‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻂﻣﺸﻲ و روشاﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻗﺪام اﺻﻼﺣﻲ در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻨﻄﺒﻖﺑﻮدنِ ﻛﺎر ﻳﺎ ﻋﺪول از‬
‫ﺧﻂﻣﺸﻲﻫﺎ و روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﺎ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻓﻨﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﺪ و‬
‫ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﻲ ﺑﺎ اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻗﺪام اﺻﻼﺣﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬وﺟﻮد اﺷﻜﺎل در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﺎ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻓﻨﻲ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ از ﻗﺒﻴـﻞ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺎرِ ﻧﺎﻣﻨﻄﺒﻖ‪ ،‬ﻣﻤﻴﺰيﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻳﺎ ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﺑﺎزﻧﮕﺮيﻫﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺑـﺎزﺧﻮر از ﻃـﺮف ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻳـﺎ ﻣـﺸﺎﻫﺪات ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1- Resumption‬‬

‫‪11‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫‪ 2-11-4‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻠﻞ‬
‫ي اﺷﻜﺎل آﻏﺎز ﺷﻮد‪.‬‬
‫روشاﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي اﻗﺪام اﺻﻼﺣﻲ ﺑﺎﻳﺪ از ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻋﻠﺖ ﻳﺎ ﻋﻠﻞ رﻳﺸﻪا ِ‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻠﻞ‪ ،‬ﺑﺨﺶِ ﻛﻠﻴﺪي و ﮔﺎه ﻣﺸﻜﻞﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻛﺎر در روشاﺟﺮاﻳﻲ اﻗﺪام اﺻﻼﺣﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﻋﻠـﺖ رﻳـﺸﻪاي‬
‫واﺿﺢ ﻧﻴﺴﺖ و ﻟﺬا ﺗﺤﻠﻴﻞ دﻗﻴﻘﻲ از ﻛﻠﻴﻪ ﻋﻠﻞ ﺑﺎﻟﻘﻮه اِﺷﻜﺎل ﺿﺮورت ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻋﻠﻞ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣـﺸﺘﺮي‪،‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬روش ﻛﺎر و روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻬﺎرت و آﻣﻮزش ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﻣﻮاد ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻳﺎ ﺗﺠﻬﻴـﺰات و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮن‬
‫آنﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 3-11-4‬اﻧﺘﺨﺎب و اﺟﺮاي اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﻲ‬

‫در ﻣﻮاردي ﻛﻪ اﻗﺪام اﺻﻼﺣﻲ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﻲ ﺑﺎﻟﻘﻮه را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﺪ و اﻗﺪام ﻳﺎ‬
‫اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﺑﺎﻋﺚ رﻓﻊ اﺷﻜﺎل و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﻜﺮار آن ﻣﻲﺷﻮد اﻧﺘﺨﺎب و اﺟﺮا ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﺣﺪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻧﺪازه اﺷﻜﺎل و رﻳﺴﻚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺿﺮوري ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﻲ را ﻣﺴﺘﻨﺪ و اﺟﺮا ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ 4-11-4‬ﭘﺎﻳﺶ اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﻲ‬

‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﺛﺮﺑﺨﺸﻲِ اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﻲ اﻧﺠﺎمﮔﺮﻓﺘﻪ ﭘﺎﻳﺶ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 5-11-4‬ﻣﻤﻴﺰيﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻋﺪماﻧﻄﺒﺎقﻫﺎ ﻳﺎ اﻧﺤﺮافﻫﺎ ﺗﺮدﻳﺪي در اﻧﻄﺒﺎق آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎ ﺧﻂﻣﺸﻲﻫﺎ و روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ آن‬
‫ﻳﺎ ﺗﺮدﻳﺪي در اﻧﻄﺒﺎق آن ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‬
‫ﻃﺒﻖ ﺑﻨﺪ ‪ 14-4‬در اﺳﺮع وﻗﺖ ﻣﻤﻴﺰي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬اﻳﻦ ﻣﻤﻴﺰيﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ آنﻫـﺎ را ﺗﺎﻳﻴـﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻣﻤﻴـﺰي‬
‫اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻓﻘﻂ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﺿﺮوري داﻧﺴﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻳﺎ رﻳﺴﻜﻲ ﺟﺪي ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 12-4‬اﻗﺪام ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ‬
‫‪ 1-12-4‬ﻣﻮارد ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﻬﺒﻮد و ﻣﻨﺸﺄﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻋﺪماﻧﻄﺒﺎقﻫﺎ‪ ،‬اﻋﻢ از ﻓﻨﻲ ﻳﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﻬﺒﻮد ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﻮد ﻳﺎ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻗﺪام ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪاي ﺿﺮوري ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ‪ 2‬ﺗﻬﻴﻪ‪ ،‬اﺟﺮا و ﭘﺎﻳﺶ ﺷﻮد ﺗﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮوز اﻳﻦ ﻋﺪماﻧﻄﺒﺎقﻫﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ و از ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي‬
‫ﭘﻴﺶآﻣﺪه ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 2-12-4‬روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ اﻗﺪاﻣﺎت و اﻋﻤﺎل ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﺑﺮاي ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ آنﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1- Additional‬‬
‫‪2- Action plans‬‬

‫‪12‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬اﻗﺪام ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﻛﻪ واﻛﻨﺸﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﺷﻜﺎﻻت ﻳﺎ ﺷﻜﺎﻳﺎت ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ از ﭘـﻴﺶ‬
‫ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﻬﺒﻮد اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬اﻗﺪام ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﺎزﻧﮕﺮيِ روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ روﻧﺪ و رﻳﺴﻚﻫﺎ و ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﻛﻔﺎﻳﺖ ﺗﺨﺼﺼﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 13-4‬ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻮاﺑﻖ‬
‫‪ 1-13-4‬ﻛﻠﻴﺎت‬
‫‪ 1-1-13-4‬آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳـﺪ روشﻫــﺎياﺟﺮاﻳــﻲ ﺑــﺮاي ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺟﻤــﻊآوري‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳــﺖﻛــﺮدن‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳـﻲ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﮕﺎﻧﻲﻛﺮدن‪ ،‬ذﺧﻴﺮهﻛﺮدن‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري و وارﻫﺎﻳﻲِ‪ 1‬ﺳﻮاﺑﻖ ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﺳﻮاﺑﻖ ﻓﻨﻲ ﺑﺮﻗﺮار و ﻧﮕﻬﺪاري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺳـﻮاﺑﻖ‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺰارشﻫﺎﻳﻲ از ﻣﻤﻴﺰيﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺑـﺎزﻧﮕﺮيﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺳـﻮاﺑﻖ اﻗـﺪاﻣﺎت‬
‫اﺻﻼﺣﻲ و ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-1-13-4‬ﻛﻠﻴﻪ ﺳﻮاﺑﻖ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮاﻧﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺑﺎﻳﮕﺎﻧﻲ و ﺣﻔﻆ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ در‬
‫ﻣﻜﺎنﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ از آﺳﻴﺐ ﻳﺎ ﺧﺮاﺑﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزد و ﻣﺎﻧﻊ از ﻣﻔﻘﻮد ﺷﺪن آنﻫﺎ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎنﻫﺎي ﺣﻔﻆ ﺳﻮاﺑﻖ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬ﺳﻮاﺑﻖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ روي ﻫﺮ واﺳﻄﻲ از ﻗﺒﻴﻞ اوراق ﻛﺎﻏﺬ ﻳﺎ واﺳﻂﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 3-1-13-4‬ﻛﻠﻴﻪ ﺳﻮاﺑﻖ ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﺎي اﻣﻦ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 4-1-13-4‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ و ﻧﻬﻴﻪ ﻧﺴﺨﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن از ﺳﻮاﺑﻖ ﺑﺎﻳﮕﺎﻧﻲﺷﺪه ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮﻳﻖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و از دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮاﺑﻖ ﻳﺎ اﺻﻼح و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-13-4‬ﺳﻮاﺑﻖ ﻓﻨﻲ‬
‫‪ 1-2-13-4‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻮاﺑﻖ ﻣﺸﺎﻫﺪات اوﻟﻴﻪ‪ ،‬دادهﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞﺷﺪه و اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد روﻧﺪِ‬
‫ﻣﻤﻴﺰي‪ ،2‬ﺳﻮاﺑﻖ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﺳﻮاﺑﻖ ﭘﺮﺳﻨﻠﻲ و ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ از ﻫﺮ ﮔﺰارش آزﻣﻮن ﻳﺎ از ﻫﺮ ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺻﺎدره را ﺑﺮاي ﻣﺪﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪهاﺳﺖ ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺳﻮاﺑﻖ ﺑﺮاي ﻫﺮ آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺣﺘﻲاﻟﻤﻘﺪور ﺣﺎوي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ در ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ را اﻳﺠﺎد‬
‫ﻛﻨﺪ ﻛﻪ آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اوﻟﻴﻪ ﺗﻜﺮار ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻮاﺑﻖ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻫﻮﻳﺖ و ﺷﻨﺎﺳﻪ اﻓﺮاد ﻣﺴﺌﻮل ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻫﺮ آزﻣﻮن و‪ /‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن و ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬در ﺑﺮﺧﻲ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺣﻔﻆ ﺳﻮاﺑﻖِ ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪات اوﻟﻴﻪ اﻣﻜﺎنﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻋﻤﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪1- Disposal‬‬
‫‪2- Audit trail‬‬

‫‪13‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬ﺳﻮاﺑﻖ ﻓﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از دادهﻫﺎ )ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ‪ 7-4-5‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷـﻮد( و اﻃﻼﻋـﺎت اﺳـﺖ ﻛـﻪ از اﻧﺠـﺎم آزﻣـﻮنﻫـﺎ و‪/‬ﻳـﺎ‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎ ﻋﺪمﺗﺤﻘﻖ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻳﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﺮآﻳﻨﺪِ از ﭘﻴﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦﺷﺪه را ﻧﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳـﻮاﺑﻖ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮﮔﻪﻫﺎ )ﻓﺮمﻫﺎ(‪ ،‬ﻗﺮاردادﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮﮔﻪﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﻛﺎر‪ ،1‬دﻓﺘﺮﭼﻪﻫﺎي ﻛـﺎر‪ ،2‬ﺑﺮﮔـﻪﻫـﺎي ﺑـﺎزﺑﻴﻨﻲ‪ ،3‬ﻳﺎدداﺷـﺖﻫـﺎي‬
‫ﻛﺎري‪ ،4‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل‪ ،‬ﮔﺰارشﻫﺎي آزﻣﻮن و ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنِ درونﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺑﺮونﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗـﺬﻛﺮات ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪،‬‬
‫ﻣﻘﺎﻻت و ﺑﺎزﺧﻮرﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-2-13-4‬ﻣﺸﺎﻫﺪات‪ ،‬دادهﻫﺎ و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺎﻳﺪ در ﻫﻤﺎن ﻫﻨﮕﺎمِ اﻧﺠﺎم ﺛﺒﺖ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺪام ﻛﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-2-13-4‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﺳﻮاﺑﻖ اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ رخ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﭘﺎكﻛﺮدن ﻳﺎ ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎ و ﻳﺎ ﺣﺬفﻧﻤﻮدنِ آن‪،‬‬
‫اﺷﺘﺒﺎه را ﺧﻂ زد و ﺳﭙﺲ ﺻﺤﻴﺢِ آن را در ﻛﻨﺎرش وارد ﻛﺮد‪ .‬ﻛﻠﻴﻪ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﺳﻮاﺑﻖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻣﻀﺎ ﻳﺎ‬
‫ﭘﺎراف ﻛﺴﻲ ﻛﻪ آنﻫﺎ را اﺻﻼح ﻛﺮدهاﺳﺖ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺳﻮاﺑﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪهاﺳﺖ‬
‫اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ ﻣﻌﺎدل اﻗﺪاﻣﺎت ﻓﻮق ﺑﺎﻳﺪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﻣﺎﻧﻊ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ دادهﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 14-4‬ﻣﻤﻴﺰيﻫﺎي داﺧﻠﻲ‬
‫‪ 1-14-4‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ادواري و ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زﻣﺎنﺑﻨﺪيﺷﺪه و روشاﺟﺮاﻳﻲ از ﭘﻴﺶ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦﺷﺪه ﻣﻤﻴﺰيﻫﺎي داﺧﻠﻲ را در ﻣﻮرد ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺧﻮد اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت آن‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن در اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ اﻟﺰاﻣﺎت ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻴﻔﻴﺖ و اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻤﻴﺰي داﺧﻠﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻠﻴﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن را در ﺑﺮﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ از ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮ‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻴﺰيﻫﺎ را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زﻣﺎنﺑﻨﺪيﺷﺪه و درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻃﺮحرﻳﺰي و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻤﻴﺰيﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن آﻣﻮزشدﻳﺪه و واﺟﺪ ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد اﺟﺎزه‬
‫دﻫﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖِ ﻣﻮردﻣﻤﻴﺰي ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬دوره اﻧﺠﺎم ﻣﻤﻴﺰي داﺧﻠﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎﻳﺪ در ﻃﻲ ﻳﻚ ﺳﺎل ﻛﺎﻣﻞ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 2-14-4‬ﻫﺮﮔﺎه ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻣﻤﻴﺰي در اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻳﺎ در ﺻﺤﺖ ﻳﺎ اﻋﺘﺒﺎر ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺷﻜﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ اﻗﺪام اﺻﻼﺣﻲ ﺑﻪﻣﻮﻗﻌﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎ ﻧﺸﺎن‬
‫دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﺘﺒﺎً ﺑﻪ اﻃﻼع ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬
‫ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-14-4‬آن ﺑﺨﺶ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻴﺰي ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻣﻤﻴﺰي و اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﻲ ﻛﻪ از اﻳﻦ‬
‫ﻣﻤﻴﺰيﻫﺎ ﻧﺎﺷﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺛﺒﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1- Work sheets‬‬

‫‪2- Work books‬‬
‫‪3- Check sheets‬‬
‫‪4- Work notes‬‬

‫‪14‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫‪ 4-14-4‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﻤﻴﺰي ﭘﻴﮕﻴﺮاﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺟﺮاي اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﻲِ اﻧﺠﺎمﺷﺪه و اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ آنﻫﺎ را ﺗﺼﺪﻳﻖ و‬
‫ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ 15-4‬ﺑﺎزﻧﮕﺮيﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫‪ 1-15-4‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ردهﺑﺎﻻي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺒﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زﻣﺎنﺑﻨﺪيﺷﺪه و روشاﺟﺮاﻳﻲ از ﭘﻴﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦﺷﺪه‬
‫ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن را ﺑﻪ ﻃﻮر ادواري اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﺗﺎ از‬
‫ﺗﺪاوم ﻣﻨﺎﺳﺐﺑﻮدن و اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ آنﻫﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﺪ و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻳﺎ ﺑﻬﺒﻮدﻫﺎي ﻻزم را اﻋﻤﺎل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮارد زﻳﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ −‬ﻣﻨﺎﺳﺐﺑﻮدن ﺧﻂﻣﺸﻲﻫﺎ و روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ‬
‫‪ −‬ﮔﺰارشﻫﺎي رﺳﻴﺪه از ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻧﻈﺎرت‬
‫‪ −‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻤﻴﺰيﻫﺎي داﺧﻠﻲ اﺧﻴﺮ‬
‫‪ −‬اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﻲ و ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ‬
‫‪1‬‬
‫‪ −‬ارزﻳﺎﺑﻲﻫﺎي اﻧﺠﺎمﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺑﻴﺮوﻧﻲ‬
‫‪ −‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﻫﺎي ﺑﻴﻦآزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻳﺎ آزﻣﻮنﻫﺎي ﻛﻔﺎﻳﺖﺗﺨﺼﺼﻲ‬
‫‪ −‬ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﺣﺠﻢ و ﻧﻮع ﻛﺎر‬
‫‪ −‬ﺑﺎزﺧﻮرﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬
‫‪ −‬ﺷﻜﺎﻳﺎت‬
‫‪ −‬ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد‬
‫‪ −‬ﻋﻮاﻣﻞ ذﻳﺮﺑﻂِ دﻳﮕﺮ از ﻗﺒﻴﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ و آﻣﻮزش ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬ﻳﻚ دوره ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ دوازده ﻣﺎه ﻳﻚ ﺑﺎر اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ را ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎزﺧﻮر ﻛﺮد و ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﻫﺪاف‪ ،‬ﻣﻘﺎﺻﺪ و ﻃﺮحﻫـﺎي‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﺮاي ﺳﺎل آﺗﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -3‬ﺑﺎزﻧﮕﺮيﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮعﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ در ﺟﻠﺴﺎت ﻣﻨﻈﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪ 2-15-4‬ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و اﻗﺪاﻣﺎت ﻧﺎﺷﻲ از آنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺛﺒﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ اﻗﺪامﻫﺎ در ﻃﻮل ﻣﺪت زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻣﻮرد ﺗﻮاﻓﻖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1- External bodies‬‬

‫‪15‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫اﻟﺰاﻣﺎت ﻓﻨﻲ‬ ‫‪5‬‬

‫ﻛﻠﻴﺎت‬ ‫‪1-5‬‬
‫‪ 1-1-5‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺴﻴﺎري ﺻﺤﺖ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎي اﻧﺠﺎمﮔﺮﻓﺘﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه را ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫‪ −‬ﻋﻮاﻣﻞ اﻧﺴﺎﻧﻲ )‪(2-5‬‬
‫‪ −‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ )‪(3-5‬‬
‫‪ −‬روشﻫﺎي آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن و ﺻﺤﻪﮔﺬاريِ روشﻫﺎ )‪(4-5‬‬
‫‪ −‬ﺗﺠﻬﻴﺰات )‪(5-5‬‬
‫‪ −‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ردﻳﺎﺑﻲ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي )‪(6-5‬‬
‫‪ −‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري )‪(7-5‬‬
‫‪ −‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪ 1‬اﻗﻼم ﻣﻮرد آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن )‪(8-5‬‬

‫‪ 2-1-5‬ﺳــﻬﻢ ﻋﻮاﻣــﻞ ﻓــﻮق در ﻋــﺪمﻗﻄﻌﻴـﺖِ ﻛــﻞ اﻧــﺪازهﮔﻴـﺮي ﻣﻴـﺎن )اﻧــﻮاع( آزﻣــﻮنﻫــﺎ و ﻣﻴـﺎن )اﻧــﻮاع(‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ ﺗﻔﺎوت ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي دارد و آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳـﺪ در ﺗﻬﻴـﻪ روشﻫـﺎي اﺟﺮاﻳـﻲ و روشﻫـﺎي آزﻣـﻮن و‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‪ ،‬در آﻣﻮزش و ﺷﺮاﻳﻂ اﺣﺮاز ﻛﺎرﻛﻨﺎن و در اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﻣﻮرداﺳـﺘﻔﺎده و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮنٍ آنﻫـﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬ ‫‪2-5‬‬
‫‪ 1-2-5‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ از ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻛﻠﻴﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ‬
‫ﻛﺎﻟﺒﻴﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ را ارزﻳﺎﺑﻲ و ﮔﺰارشﻫﺎي آزﻣﻮن و ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن را اﻣﻀﺎ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎرﻛﻨﺎنِ در ﺣﺎل آﻣﻮزش‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻈﺎرت ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻋﻤﺎل‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻌﻴﻨﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﻴﺎز از ﻟﺤﺎظ ﺗﺤﺼﻴﻼت‪ ،‬آﻣﻮزش و ﺗﺠﺮﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ و‪/‬ﻳﺎ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي اﺛﺒﺎتﺷﺪه آنﻫﺎ واﺟﺪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬در ﺑﺮﺧﻲ از ﺣﻮزهﻫﺎي ﻓﻨﻲ )ﻣﺜﻼً آزﻣﻮنﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﺨﺮب( ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻌﻴﻨﻲ را اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺗﺨﺼﺼﻲ‪ 2‬ﻣﻌﻴﻨﻲ در آن ﻣﻮرد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎه ﻣـﺴﺌﻮل ﺑـﺮآورده ﺳـﺎﺧﺘﻦ اﻟﺰاﻣـﺎت‬
‫ﻣﺸﺨﺺﺷﺪه ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺰام ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺎﺷـﻲ‬
‫از ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘﺮرات ﻳﺎ ﻣﺬﻛﻮر در اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﺑﺮاي رﺷﺘﻪﻫﺎي ﻓﻨﻲ ﻣﻌﻴﻦ و ﻳﺎ ﻣﻮرد درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1- Handling‬‬
‫‪2- Personnel certification‬‬

‫‪16‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬ﻛﺎرﻛﻨﺎنِ ﻣﺴﺌﻮل اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎ و ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎي ﻣﻨﺪرج در ﮔﺰارشﻫﺎي آزﻣﻮن ﻋﻼوه ﺑﺮ دارا ﺑﻮدن ﺷﺮاﻳﻂ اﺣﺮاز‪ ،‬آﻣﻮزش و‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ و داﻧﺶ ﻛﺎﻓﻲ از آزﻣﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺮ را ﻧﻴﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ −‬داﻧﺶ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻓﻨﺎوريِ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻗﻼم‪ ،‬ﻣﻮاد‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮاردِ ﺗﺤﺖ آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻃﺮﻳﻘﻪاي ﻛﻪ آنﻫﺎ ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده واﻗﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﻗﺮار اﺳﺖ واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﻋﻴﻮب ﻳﺎ ﺗﻨﺰل درﺟﻪاي ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺣﻴﻦ ﻛﺎر ﻳﺎ در ﻃﻮل زﻣﺎن‬
‫ﭘﻴﺪا ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ −‬آﮔﺎﻫﻲ از اﻟﺰاﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﻪ در ﻗﻮاﻧﻴﻦ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ −‬درك اﻫﻤﻴﺖ اﻧﺤﺮافﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻋﺎدي از اﻗﻼم‪ ،‬ﻣﻮاد‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-2-5‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ اﻫﺪاف ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺤﺼﻴﻼت‪ ،‬آﻣﻮزش و ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻛﺎرﻛﻨﺎن آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه را‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻂﻣﺸﻲ و روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن ﻧﻴﺎزﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ و اﻧﺠﺎم‬
‫آﻣﻮزش ﻛﺎرﻛﻨﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻛﺎرﻫﺎي ﻓﻌﻠﻲ و ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﺷﺪه آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ اﻗﺪاﻣﺎت آﻣﻮزﺷﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ 3-2-5‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ اﻓﺮادي را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮد ﻛﻪ در اﺳﺘﺨﺪام آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑﺎ آنﻫﺎ ﻗﺮارداد ﻣﻨﻌﻘﺪ‬
‫ﻛﺮدهﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﺣﻮزه ﻓﻨﻲ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲِ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺮاردادي ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت ﻗﺮار دارﻧﺪ و واﺟﺪ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮ‬
‫ﻃﺒﻖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 4-2-5‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺮح وﻇﺎﻳﻒ ﺟﺎري ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،‬ﻓﻨﻲ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ را ﻛﻪ در آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ دﺧﻴﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﮕﻬﺪاري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬ﺷﺮح وﻇﺎﻳﻒ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪ .‬ﻟﻴﻜﻦ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﻮارد زﻳﺮ در آنﻫﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ −‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ‬
‫‪ −‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ و ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫‪ −‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﮔﺰارشدﻫﻲ در ﺧﺼﻮص اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎ و ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎ‬
‫‪ −‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺻﻼح روش و اﺑﺪاع و ﺻﺤﻪﮔﺬاري روشﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‬
‫‪ −‬ﺗﺨﺼﺺﻫﺎي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺗﺠﺎرب ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫‪ −‬ﺷﺮاﻳﻂ اﺣﺮاز و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ‬
‫‪ −‬وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬

‫‪ 5-2-5‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﻌﻴﻨﻲ اﺧﺘﻴﺎر دﻫﺪ ﺗﺎ اﻧﻮاع ﺧﺎﺻﻲ از ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‪ ،‬آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬
‫را اﻧﺠﺎم داده‪ ،‬ﮔﺰارشﻫﺎي آزﻣﻮن و ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن را ﺻﺎدر ﻧﻤﻮده‪ ،‬اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎ و ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎ را اراﺋﻪ‬
‫داده و اﻧﻮاع ﺧﺎﺻﻲ از ﺗﺠﻬﻴﺰات را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻠﻴﻪ ﺳﻮاﺑﻖ اﻋﻄﺎي اﺧﺘﻴﺎرات‪ ،‬ﺻﻼﺣﻴﺖ‪،‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ اﺣﺮاز ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ و ﺣﺮﻓﻪاي‪ ،‬آﻣﻮزش‪ ،‬ﻣﻬﺎرتﻫﺎ و ﺗﺠﺎرب ذﻳﺮﺑﻂِ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻓﻨﻲ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬

‫‪17‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﻗﺮاردادي‪ ،‬را ﻧﮕﻬﺪاري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎرﻳﺦ اﻋﻄﺎي اﺧﺘﻴﺎرات‬
‫و‪/‬ﻳﺎ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺻﻼﺣﻴﺖ را ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬ ‫‪3-5‬‬

‫‪ 1-3-5‬ﺗﺴﻬﻴﻼت آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺮاي آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺮژي و روﺷﻨﺎﻳﻲ و ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﻣﺤﻴﻄﻲ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ اﻳﻦﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم درﺳﺖِ آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ را‬
‫ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ را ﺑﻲ اﻋﺘﺒﺎر ﻧﻤﻲﺳﺎزد ﻳﺎ ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻮردﻧﻴﺎزِ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬
‫اﺛﺮ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬارد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ در ﻣﺤﻞﻫﺎﻳﻲ ﻏﻴﺮ از ﻣﺤﻞ‬
‫داﺋﻤﻲ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻳﺪ‪ .‬اﻟﺰاﻣﺎت ﻓﻨﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪون ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-3-5‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ را ﻃﺒﻖ ﻣﺸﺨﺼﺎت‪ ،‬روشﻫﺎ و روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ذﻳﺮﺑﻂ ﻳﺎ در ﻣﻮاردي‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﺛﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ ﭘﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل و ﺛﺒﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺘﺮونﺑﻮدنِ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‪،‬‬
‫اﺧﺘﻼﻻت اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ‪ ،‬ﺗﺸﻌﺸﻊ‪ ،‬رﻃﻮﺑﺖ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺮق‪ ،‬دﻣﺎ‪ ،‬ﺳﻄﻮحِ ﺻﺪا و ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻓﻨﻲ ذﻳﺮﺑﻂ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻻزم ﻣﻌﻄﻮف ﺷﻮد‪ .‬آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻮاردي ﻛﻪ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻟﻄﻤﻪ ﻣﻲزﻧﺪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-3-5‬ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺠﺎوري ﻛﻪ در آنﻫﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺆﺛﺮي از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ ﺟﻬﺖ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ‪ 1‬ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 4-3-5‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ اﺛﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ و اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ داﻣﻨﻪ ﻛﻨﺘﺮل را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎص ﺧﻮد ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ 5-3-5‬ﺑﺮاي ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻧﮕﻬﺪاري ﺧﻮب‪ 2‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺑﺎﻳﺪ‬
‫روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ وﻳﮋهاي ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫روشﻫﺎي آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن و ﺻﺤﻪﮔﺬاري روشﻫﺎ‬ ‫‪4-5‬‬

‫‪ 1-4-5‬ﻛﻠﻴﺎت‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻛﻠﻴﻪ آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در داﻣﻨﻪ ﻛﺎر آن ﻗﺮار دارﻧﺪ روشﻫﺎ و‬
‫روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ روشﻫﺎ و روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺣﻤﻞ‬

‫‪1- Cross-contamination‬‬
‫‪2- Good housekeeping‬‬

‫‪18‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫و ﻧﻘﻞ‪ ،‬اﻧﺒﺎرش‪ ،‬آﻣﺎدهﺳﺎزي اﻗﻼم ﻣﻮرد آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن و در ﻣﻮارد ﻣﻘﺘﻀﻲ‪ ،‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖِ‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﻨﻮن آﻣﺎري ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎي آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن اﺳﺖ‪.‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎﻳﻲ در ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده و ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻛﻠﻴﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ذﻳﺮﺑﻂ‪ ،‬و درﺑﺎره ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ و‬
‫آﻣﺎدهﺳﺎزي اﻗﻼم ﺑﺮاي آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻳﺎ ﻫﺮ دو داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻧﺒﻮدن اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ ﻟﻄﻤﻪ وارد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﻪ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻛﺘﺎﺑﭽﻪﻫﺎي راﻫﻨﻤﺎ و دادهﻫﺎي ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻛﺎر آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر روزآﻣﺪ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮد و ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ در‬
‫دﺳﺘﺮس ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد )ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ‪ 3-4‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد(‪ .‬اﻧﺤﺮاف از روشﻫﺎي آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻓﻘﻂ در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺪون ﺷﺪه‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻓﻨﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺑﻮده‪ ،‬اﺟﺎزه داده ﺷﺪه و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻣﺠﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻳﺎ ﻣﻠﻲ و ﻳﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪه دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺣﺎوي اﻃﻼﻋﺎت ﻛـﺎﻓﻲ‬
‫و ﻣﻮﺟﺰ درﺑﺎره ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻧﺠﺎم آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﺻـﻮرت روشﻫـﺎي اﺟﺮاﻳـﻲ داﺧﻠـﻲ ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﻳـﺎ‬
‫ﺑﺎزﻧﻮﻳﺴﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺮوط ﺑﺮ آن ﻛﻪ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻳﻚ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ آنﻫﺎ‬
‫را ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺑﻪﻛـﺎر ﺑﺮﻧـﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ اراﺋـﻪ ﻣـﺴﺘﻨﺪات ﺗﻜﻤﻴﻠـﻲ ﺑـﺮاي ﻣﺮاﺣـﻞ اﺧﺘﻴـﺎري در روش آزﻣـﻮن‬
‫وﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻳﺎ ﺷﺮح ﺟﺰﺋﻴﺎتِ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-4-5‬اﻧﺘﺨﺎب روش آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬

‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ روشﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮد ﻛﻪ‬
‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮي را ﺑﺮآورده ﺳﺎزد و ﺑﺮاي آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺤﺎً روشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻳﺎ ﻣﻠﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﭼﺎپ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮﺷﺪه ﻣﻌﺘﺒﺮِ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از آنﻫﺎ ﻣﻘﺘﻀﻲ ﻳﺎ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻮارد ﻟﺰوم ﺑﺮاي ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻛﺎرﺑﺮد ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺮح ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺗﻜﻤﻴﻞ آنﻫﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺸﺘﺮي روش آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮﻧﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر رود ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ روشﻫﺎي‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻳﺎ ﻣﻠﻲ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﻳﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻓﻨﻲِ‬
‫ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻳﺎ در ﻣﺘﻮن و ﻣﺠﻼت ﻋﻠﻤﻲ ذﻳﺮﺑﻂ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﺎزﻧﺪه ﺗﺠﻬﻴﺰاتِ ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدهاﺳﺖ‪.‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ روشﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺧﻮد اﺑﺪاع ﻛﺮده ﻳﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺮوط ﺑﺮ آن ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫روشﻫﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮده و ﻧﻴﺰ ﺻﺤﻪﮔﺬاري ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬روش اﻧﺘﺨﺎبﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‬
‫اﻃﻼع داده ﺷﻮد‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﭘﻴﺶ از آﻏﺎز اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪاردِ آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺻﺤﻴﺢ اﻳﻦ روشﻫﺎ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ اﻳﻦ ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻜﺮار ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه روشِ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻣﺸﺘﺮي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻳﺎ ﻗﺪﻳﻤﻲ و ﻣﻨﺴﻮخ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﻮد‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫را ﺑﻪ اﻃﻼع ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪19‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫‪ 3-4-5‬روشﻫﺎي اﺑﺪاعﺷﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه‬

‫ﺷﺮوعِ اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮﻧﻲ ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮد اﺑﺪاع ﻛﺮدهاﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ ﻃﺮحرﻳﺰيﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن واﺟﺪ ﺷﺮاﻳﻂِ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺎﻓﻲ واﮔﺬار ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻃﺮحﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﻃﻮل زﻣﺎنِ اﺑﺪاع روشﻫﺎ روزآﻣﺪ ﺷﻮﻧﺪ و از ارﺗﺒﺎط اﺛﺮﺑﺨﺶ ﻣﻴﺎن ﻛﺎرﻛﻨﺎن دﺧﻴﻞ در اﻳﻦ اﻣﺮ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 4-4-5‬روشﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻧﺸﺪه‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ روشﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر روﻧﺪ ﻛﻪ در زﻣﺮه روشﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻮرد آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬
‫ﺗﻮاﻓﻖ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد و ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺸﺨﺼﺎت واﺿﺤﻲ از ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮي و ﻣﻘﺼﻮد از آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬روش اﺑﺪاعﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶ از ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺻﺤﻪﮔﺬاري ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬در ﻣﻮرد روشﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﭘﻴﺶ از اﻧﺠﺎم آزﻣﻮنﻫـﺎ و‪/‬ﻳـﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮنﻫـﺎ روشﻫـﺎي‬
‫اﺟﺮاﻳﻲ ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺷﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ب( ﻫﺪف و داﻣﻨﻪ ﻛﺎرﺑﺮد‬
‫ج( ﺷﺮح ﻧﻮع اﻗﻼم ﻣﻮرد آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬
‫د( ﻋﻮاﻣﻞ ﻳﺎ ﻛﻤﻴﺖﻫﺎ و ﮔﺴﺘﺮهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮﻧﺪ‬
‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ و ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﻨﻲ آنﻫﺎ‬ ‫ه(‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﺮﺟﻊ و ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻮردﻧﻴﺎز‬ ‫و(‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻻزم و ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﺪت زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﺜﺒﻴﺖ‬ ‫ز(‬
‫ح( ﺷﺮح روشاﺟﺮاﻳﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ −‬اﻟﺼﺎق ﻋﻼﻣﺖﻫﺎي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬اﻧﺒﺎرش و آﻣﺎدهﺳﺎزي اﻗﻼم‬
‫‪ −‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶ از ﺷﺮوع ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‬
‫‪ −‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎﻳﻲ درﺑﺎره اﻳﻦ ﻛﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻪ ﻧﺤﻮ درﺳﺘﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﻛـﺎﻟﻴﺒﺮه ﻛـﺮدن و ﺗﻨﻈـﻴﻢ آنﻫـﺎ‬
‫ﭘﻴﺶ از ﻫﺮ ﺑﺎر ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي‬
‫‪ −‬روش ﺛﺒﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪات و ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫‪ −‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻗﺪام اﻳﻤﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻳﺪ‬
‫ط( ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮش ﻳﺎ ﻋﺪم ﭘﺬﻳﺮش‬
‫ي( دادهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺛﺒﺖ ﺷﻮﻧﺪ و روش ﺗﺤﻠﻴﻞ و اراﺋﻪ آنﻫﺎ‬
‫ك( ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ ﻳﺎ روشاﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦِ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ‬

‫‪ 5-4-5‬ﺻﺤﻪﮔﺬاري روشﻫﺎ‬
‫‪ 1-5-4-5‬ﺻﺤﻪﮔﺬاري ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﺄﻳﻴﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮرﺳﻲ و ﻓﺮاﻫﻢﻛﺮدن ﺷﻮاﻫﺪ ﻋﻴﻨﻲ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻛﻪ‬
‫اﻟﺰاﻣﺎت ﺧﺎص ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدِ ﻣﻮردﻧﻈﺮِ ﻣﻌﻴﻨﻲ ﺑﺮآورده ﺷﺪهاﺳﺖ‪.‬‬

‫‪20‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫‪ 2-5-4-5‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ روشﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻧﺸﺪه‪ ،‬روشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺧﻮد ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﺎ اﺑﺪاع ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬روشﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪاردي ﻛﻪ ﺧﺎرج از داﻣﻨﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻮردﻧﻈﺮِ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻂ و‬
‫اﺻﻼح روشﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﺻﺤﻪﮔﺬاري ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ روشﻫﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺻﺤﻪﮔﺬاري ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺣﺪي ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻌﻴﻦ ﻳﺎ داﻣﻨﻪ ﻛﺎرﺑﺮد‬
‫ﻣﻮردﻧﻈﺮ را ﺑﺮآورده ﺳﺎزد‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ‪ ،‬روشاﺟﺮاﻳﻲ ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده در ﺻﺤﻪﮔﺬاري و ﻧﻴﺰ‬
‫ﻧﺒﻮدن روش ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻮردﻧﻈﺮ را ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ِ‬ ‫اﻇﻬﺎرﻳﻪاي درﺑﺎره ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن ﻳﺎ‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬ﺻﺤﻪﮔﺬاري ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬ﻓﻨﻮن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻳﻚ روش ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻳﻜﻲ از ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻳﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از آنﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ −‬ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﺮﺟﻊ ﻳﺎ ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ‬
‫‪ −‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻠﻪ از ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﺎﻳﺮ روشﻫﺎ‬
‫‪ −‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﻫﺎي ﺑﻴﻦآزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‬
‫‪ −‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻈﺎمﻳﺎﻓﺘﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫‪ −‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖِ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺮ اﺳﺎس درك ﻋﻠﻤﻲ اﺻﻮل ﻧﻈﺮيِ روش و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻋﻤﻠﻲ‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -3‬ﻫﺮﮔﺎه در روشﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻧﺸﺪهاي ﻛﻪ ﺻﺤﻪﮔﺬاري ﺷﺪهاﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺑﺎﻳـﺴﺘﻲ‬
‫ﻣﺪون ﺷﻮد و در ﺻﻮرت اﻗﺘﻀﺎ ﺻﺤﻪﮔﺬاري ﺟﺪﻳﺪي ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪ 3-5-4-5‬ﮔﺴﺘﺮه و درﺳﺘﻲ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞﺣﺼﻮل از روشﻫﺎي ﺻﺤﻪﮔﺬاريﺷﺪه )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖِ ﻧﺘﺎﻳﺞ‪ ،‬ﺣﺪ‬
‫ﺑﻮدن‪ 1‬روش‪ ،‬ﺧﻄﻲﺑﻮدن‪ ،‬ﺣﺪِ ﺗﻜﺮارﭘﺬﻳﺮي و‪/‬ﻳﺎ ﺗﺠﺪﻳﺪﭘﺬﻳﺮي‪ ،‬اﺳﺘﻮاري در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮات‬ ‫ِ‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻴﺮوﻧﻲ و‪/‬ﻳﺎ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖِ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺪاﺧﻞ ﻧﺎﺷﻲ از زﻣﻴﻨﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﺎ ﺷﺊ آزﻣﻮن‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮد‬
‫ﻣﻮردﻧﻈﺮ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬ﺻﺤﻪﮔﺬاري ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻣﺸﺨﺺﻛﺮدن اﻟﺰاﻣﺎت‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي روشﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻛﻪ اﻟﺰاﻣـﺎت را‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺑﺮآورده ﺳﺎﺧﺖ و اﻇﻬﺎرﻳﻪاي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻋﺘﺒﺎر‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬در ﻃﻮل زﻣﺎنِ اﺑﺪاع و ﺗﻮﺳﻌﻪ روش ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻣﻨﻈﻤﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣـﺸﺘﺮي‬
‫ﻫﻨﻮز ﺑﺮآورده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮي در اﻟﺰاﻣﺎت ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم اﺻﻼﺣﺎﺗﻲ در ﻃﺮح اﺑﺪاع و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﺑﺎﻳـﺴﺘﻲ ﺗـﺼﻮﻳﺐ ﺷـﺪه و‬
‫ﻣﺠﺎز ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -3‬ﺻﺤﻪﮔﺬاري ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﻮازﻧﻲ ﻣﻴﺎن ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬رﻳﺴﻚﻫﺎ‪ ،‬و اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻓﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮارد ﺑﺴﻴﺎري وﺟﻮد دارد ﻛﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ‬
‫ﻓﻘﺪان اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم‪ ،‬ﻣﺤﺪوده و ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖِ ﻣﻘﺎدﻳﺮ )ﻣﺎﻧﻨﺪ درﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺣﺪِﺗﺸﺨﻴﺺ‪ ،‬ﮔﺰﻳﻨﺶﭘﺬﻳﺮي روش‪ ،‬ﺧﻄﻲﺑﻮدن‪ ،‬ﺗﻜﺮارﭘﺬﻳﺮي‪،‬‬
‫ﺗﺠﺪﻳﺪﭘﺬﻳﺮي‪ ،‬اﺳﺘﻮاري در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺑﻴﺮوﻧﻲ و ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ( را ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺎدهﺷﺪهاي ﻣﻲﺗﻮان اراﺋﻪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1- Selectivity‬‬
‫‪2- Matrix‬‬

‫‪21‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫‪ 6-4-5‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖِ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬

‫‪ 1-6-4-5‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﻳﺎ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه آزﻣﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ روشاﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي در ﻣﻮرد ﻛﻠﻴﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ و اﻧﻮاع‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و آن را اﻋﻤﺎل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-6-4-5‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي آزﻣﻮن ﺑﺎﻳﺪ روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و‬
‫آن را اﻋﻤﺎل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻣﺎﻫﻴﺖ روش آزﻣﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻊ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺳﺨﺘﮕﻴﺮاﻧﻪ و ﻣﻌﺘﺒﺮ از ﻧﻈﺮ اﻧﺪازهﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و آﻣﺎري ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮارد آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺸﺨﺺﻛﺮدنِ ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ ﺗﻼش ﻛﻨﺪ و ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻌﻘﻮﻟﻲ از آن را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد و اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﺑﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻧﺤﻮه ﮔﺰارشِ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺮداﺷﺖ ﻏﻠﻄﻲ از ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ اﻳﺠﺎد ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻌﻘﻮل ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺷﻨﺎﺧﺖِ ﻋﻤﻠﻜﺮدِ‬
‫روش و ﺑﺮ داﻣﻨﻪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺜﻼً از ﺗﺠﺮﺑﻪ و دادهﻫﺎي ﺻﺤﻪﮔﺬاري ﭘﻴﺸﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬ﻣﻴﺰان ﺳﺨﺘﮕﻴﺮي ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ اﺳﺖ از ﻗﺒﻴﻞ‪:‬‬
‫‪ −‬اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ روش آزﻣﻮن‬
‫‪ −‬ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮي‬
‫‪ −‬وﺟﻮد ﺣﺪود ﺑﺎرﻳﻜﻲ ﻛﻪ اﺧﺬ ﺗﺼﻤﻴﻢ در ﻣﻮرد اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ آنﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ روش آزﻣﻮنِ ﺑـﻪﺧـﻮﺑﻲ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪﺷـﺪهاي‪ ،‬ﺣـﺪودي را ﺑـﺮاي ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻣﻨـﺸﺎءﻫﺎي ﻋﻤـﺪه‬
‫ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖِ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻧﻴﺰ ﻧﺤﻮه اراﺋﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪﺷﺪه را ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔـﺖ ﻛـﻪ آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎه ﺑـﺎ‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﮔﺰارشدﻫﻲ )ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ‪ 10-5‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد( اﻟﺰاﻣﺎت اﻳﻦ ﺑﻨﺪ را ﺑﺮآورده ﺳﺎﺧﺘﻪاﺳﺖ‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ﻣﺮاﻋﺎت اﻳﻦ روش آزﻣﻮن و‬

‫‪ 3-6-4-5‬در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ را ﻛﻪ در وﺿﻌﻴﺖ‬
‫ﻣﻔﺮوض ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬ﻣﻨﺸﺎءﻫﺎي دﺧﻴﻞ در اﻳﺠﺎد ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاردي از ﻗﺒﻴـﻞ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧـﺪازهﮔﻴـﺮي ﻣﺮﺟـﻊ‪ ،‬ﻣﻮادﻣﺮﺟـﻊ‪،‬‬
‫روشﻫﺎ و ﺗﺠﻬﻴﺰاتِ ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت و ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﻼمِ ﻣﻮرد آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮن و ﻛـﺎرور ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫وﻟﻲ اﻟﺰاﻣﺎً ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻣﻨﺤﺼﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬رﻓﺘﺎر درازﻣﺪتِ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﺷﺪه اﻗﻼم ﻣﻮرد آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖِ اﻧﺪازهﮔﻴـﺮي‬
‫ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -3‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫـﺎي ﻣﻠـﻲ ‪ 7442-1‬ﺗـﺎ ‪ 7442-6‬و ﻧـﺸـﺮﻳﻪ »راﻫﻨﻤـﺎﻳﻲ ﺟﻬـﺖ ﺑﻴـﺎن‬
‫ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ در اﻧﺪازهﮔﻴﺮي«‪ ،‬ﻣﺬﻛﻮر در ﻛﺘﺎﺑﻨﺎﻣﻪ آﺧﺮ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌﻪﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 7-4-5‬ﻛﻨﺘﺮل دادهﻫﺎ‬
‫‪ 1-7-4-5‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت و اﻧﺘﻘﺎل دادهﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻧﻈﺎمﻳﺎﻓﺘﻪاي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-7-4-5‬ﻫﺮﮔﺎه راﻳﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺧﻮدﻛﺎر ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن‪ ،‬ﭘﺮدازش‪ ،‬ﺛﺒﺖ‪ ،‬ﮔﺰارشدﻫﻲ‪ ،‬ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ دادهﻫﺎي آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ‪:‬‬

‫‪22‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫اﻟﻒ( ﻧﺮماﻓﺰار راﻳﺎﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻛﺎرور ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻛﺎﻓﻲ ﻣﺪون ﺷﺪهاﺳﺖ و از ﺟﻬﺖ ﻛﻔﺎﻳﺖ‬
‫ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺻﺤﻪﮔﺬاري ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ب( روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ از دادهﻫﺎ اﻳﺠﺎد و اﺟﺮا ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ روشﻫـﺎي اﺟﺮاﻳـﻲ ﺑﺎﻳـﺪ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﻮاردي از ﻗﺒﻴﻞ درﺳﺘﻲِ ﻛﺎر و رازداري در ﺟﻤﻊآوري ﻳﺎ وارد ﻛﺮدن دادهﻫـﺎ‪ ،‬ذﺧﻴـﺮه‪ ،‬اﻧﺘﻘـﺎل و ﭘـﺮدازش‬
‫دادهﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ج( راﻳﺎﻧﻪﻫﺎ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺧﻮدﻛﺎر ﺑﺮاي ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻛﺎرﻛﺮد درﺳﺖ آنﻫﺎ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺮاي‬
‫آنﻫﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ و ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻻزم ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ درﺳﺘﻲ دادهﻫﺎي آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي ﺗﺠﺎري در دﺳﺘﺮس )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي واژهﭘﺮدازي‪ ،‬آﻣـﺎري و ﭘﺎﻳﮕـﺎه دادهﻫـﺎ( را ﻛـﻪ در ﮔـﺴﺘﺮه ﻛـﺎرﺑﺮد‬
‫ﻃﺮاﺣﻲﺷﺪه ﺧﻮد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺣﺪ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﺻﺤﻪﮔﺬاري ﺷﺪه ﺗﻠﻘﻲ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﭘﻴﻜﺮهﺑﻨﺪي ﻳﺎ‬
‫اﺻﻼﺣﺎت ﻧﺮماﻓﺰار آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺑﻨﺪ ‪ 2-7-4-5‬اﻟﻒ ﺻﺤﻪﮔﺬاري ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات‬ ‫‪5-5‬‬
‫‪ 1-5-5‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ داراي ﻛﻠﻴﻪ اﻗﻼم ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‪ ،‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و آزﻣﻮن ﻣﻮرد ﻟﺰوم ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم‬
‫ﺻﺤﻴﺢ آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ )از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‪ ،‬آﻣﺎدهﻛﺮدن اﻗﻼم ﻣﻮرد آزﻣﻮن وﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‪،‬‬
‫ﭘﺮدازش و ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎي آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن( ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺧﺎرج از ﻛﻨﺘﺮل داﺋﻤﻲ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ اﻟﺰاﻣﺎت اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮآورده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 2-5-5‬ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي آنﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﺮاي آزﻣﻮن‪ ،‬ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن و ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﻣﻮردﻧﻴﺎز ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎي‬
‫ذﻳﺮﺑﻂ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﻛﻤﻴﺖﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻠﻴﺪي دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﻣﻬﻤﻲ در ﻧﺘﺎﻳﺞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن اﻳﺠﺎد ﮔﺮدد‪ .‬ﺗﺠﻬﻴﺰات )ازﺟﻤﻠﻪ آنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ(‪ ،‬ﭘﻴﺶ از آن ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﻳﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان‬
‫اﺛﺒﺎت ﻛﺮد ﻛﻪ اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﻨﺪرج در ﻣﺸﺨﺼﺎت آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه را ﺑﺮآورده ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ و ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت اﺳﺘﺎﻧﺪارد ذﻳﺮﺑﻂ‬
‫اﻧﻄﺒﺎق دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶ از اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮرﺳﻲ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﺷﻮﻧﺪ )ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ‪ 6-5‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد(‪.‬‬
‫‪ 3-5-5‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي روزآﻣﺪي در ﻣﻮرد‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﺗﺠﻬﻴﺰات )از ﺟﻤﻠﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻛﺘﺎﺑﭽﻪﻫﺎي راﻫﻨﻤﺎي ذﻳﺮﺑﻂِ اراﺋﻪﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻧﺪه آن ﺗﺠﻬﻴﺰات( ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫آﺳﺎﻧﻲ در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ذﻳﺮﺑﻂ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از آنﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 4-5-5‬ﻫﺮ ﻗﻠﻢ از ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻧﺮماﻓﺰار آن ﻛﻪ ﺑﺮاي آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺮاي ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر اﻧﺤﺼﺎري ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪23‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫‪ 5-5-5‬ﺳﻮاﺑﻖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﻠﻢ از ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻧﺮماﻓﺰار آن ﻛﻪ ﺑﺮاي آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎي‬

‫اﻧﺠﺎمﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻬﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻮاﺑﻖ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻫﻮﻳﺖ ﻫﺮ ﻗﻠﻢ از ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻧﺮماﻓﺰار آن‬
‫ب( ﻧﺎم ﺳﺎزﻧﺪه‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﻪ ﻧﻮع‪ ،‬و ﺷﻤﺎره ﺳﺮي ﻳﺎ ﺷﻨﺎﺳﻪ اﻧﺤﺼﺎري دﻳﮕﺮ‬
‫ج( ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺎﻛﻲ از اﻧﻄﺒﺎق ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت )ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ‪ 2-5-5‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد(‬
‫د( ﻣﺤﻞ ﻓﻌﻠﻲ آن‪ ،‬در ﺻﻮرت اﻗﺘﻀﺎ‬
‫ه( دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪه‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ارﺟﺎع ﺑﻪ ﻣﺤﻞ آنﻫﺎ‬
‫و( ﺗﺎرﻳﺦﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ و ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﮔﺰارشﻫﺎ و ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﭘﺬﻳﺮش و ﻣﻮﻋﺪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﻌﺪي‬
‫ز( ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﻬﺪاري‪ ،‬در ﺻﻮرت اﻗﺘﻀﺎ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﻧﮕﻬﺪاريﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪاﺳﺖ‬
‫ح( ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ آﺳﻴﺐ‪ ،‬ﻛﺎرﻛﺮد ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬اﺻﻼح ﻳﺎ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫‪ 6-5-5‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳـﺪ روشﻫـﺎي اﺟﺮاﻳـﻲ ﺑـﺮاي ﺟﺎﺑﺠـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ‪ ،‬اﻧﺒـﺎرش‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده و ﻧﮕﻬـﺪاري‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰيﺷﺪه ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻳﻤﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان از ﻛـﺎرﻛﺮد درﺳـﺖ آنﻫـﺎ اﻃﻤﻴﻨـﺎن‬
‫ﻳﺎﻓﺖ و از آﻟﻮدﮔﻲ و ﺧﺮاب ﺷﺪن آنﻫﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺧﺎرج از ﻣﺤﻞ داﺋﻤﻲ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑـﺮاي آزﻣـﻮن‪ ،‬ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮن ﻳـﺎ ﻧﻤﻮﻧـﻪﺑـﺮداري‬
‫ﺑﻪﻛﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 7-5-5‬ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺑﺎرِ اﺿﺎﻓﻲ ﺷﺪه ﻳﺎ ﺑﻪﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣـﺸﻜﻮﻛﻲ ﺑـﻪ‬
‫دﺳﺖ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﺛﺒﺎت ﺷﺪهﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻴﻮب ﻳﺎ ﺧﺎرج از ﺣﺪودِ ﺗﻌﻴﻴﻦﺷﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻳﺎ آزﻣﻮن اﺛﺒﺎت ﺷﻮد ﻛﻪ درﺳـﺖ ﻛـﺎر ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ از ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي آنﻫﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃـﻮر واﺿـﺢ ﺑـﺎ اﻟـﺼﺎق ﺑﺮﭼـﺴﺐ ﻳـﺎ ﻋﻼﻣﺘـﻲ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻴﺐ ﻳﺎ اﻧﺤﺮاف از ﺣﺪود ﺗﻌﻴﻴﻦﺷـﺪه را در‬
‫ﻣﻮرد آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و روشاﺟﺮاﻳﻲ "ﻛﻨﺘﺮل ﻛـﺎرِ ﻧـﺎﻣﻨﻄﺒﻖ" )ﺑـﻪ ﺑﻨـﺪ ‪9-4‬‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد( را اﻋﻤﺎل ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 8-5-5‬ﻫﺮﮔﺎه ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻠﻴﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺮﭼﺴﺐﮔﺬاري‪ ،‬ﻛﺪﮔﺬاري‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي دﻳﮕﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮﻧﺪ ﺗـﺎ وﺿـﻌﻴﺖ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮن آنﻫـﺎ از ﺟﻤﻠـﻪ ﺗـﺎرﻳﺦ‬
‫آﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎري ﻛﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻣﺠﺪد ﻳﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي اﻧﻘﻀﺎي آﺧﺮﻳﻦ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮن ﻣﻌﻠـﻮم‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪24‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫‪ 9-5-5‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ دﻟﻴﻞ‪ ،‬از ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺧﺎرج ﻣـﻲﺷـﻮد آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﻛﺮد و وﺿﻌﻴﺖ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ ،‬ﭘﻴﺶ از آن ﻛﻪ دوﺑـﺎره ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه و رﺿﺎﻳﺖﺑﺨﺶ ﺑﻮدن آنﻫﺎ اﺛﺒﺎت ﮔﺮدﻳﺪهاﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 10-5-5‬ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺑﻴﻦ دو ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺮاي ﺣﻔـﻆ اﻋﺘﻤـﺎد ﺑـﻪ وﺿـﻌﻴﺖ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮنِ ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬
‫ﺿﺮوري ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺒﻖ روشاﺟﺮاﻳﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦﺷﺪه اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 11-5-5‬ﻫﺮﮔﺎه در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮنﻫـﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از ﺿـﺮاﻳﺐِ ﺗـﺼﺤﻴﺢ ﺣﺎﺻـﻞ ﺷـﻮد آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎ‪) 1‬ﻣﺜﻼً در ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي راﻳﺎﻧﻪاي( ﺑﻪ درﺳـﺘﻲ روزآﻣـﺪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 12-5-5‬ﺗﺠﻬﻴﺰات آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‪ ،‬اﻋﻢ از ﺳﺨﺖاﻓﺰار و ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ ﺗﻨﻈﻴﻤـﻲ ﻛـﻪ ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬
‫آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن را از درﺟﻪ اﻋﺘﺒﺎر ﺳﺎﻗﻂ ﺳﺎزد ﻣﺤﻔﻮظ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖِ ردﻳﺎﺑﻲ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬ ‫‪6-5‬‬

‫‪ 1-6-5‬ﻛﻠﻴﺎت‬
‫ﻛﻠﻴﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده در آزﻣﻮنﻫﺎ و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ و از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ )ﻣﺜﻼً در ﻣﻮرد ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ( ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺮ روي درﺳﺘﻲ ﻳﺎ اﻋﺘﺒﺎر ﻧﺘﻴﺠﻪ آزﻣﻮن‪،‬‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻳﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶ از ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﺷﺪهﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و‬
‫روشاﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮﻗﺮارﺷﺪهاي ﺑﺮاي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮل و ﻧﮕﻬـﺪاري اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و آزﻣﻮنِ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم‬
‫آزﻣﻮنﻫﺎ و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-6-5‬اﻟﺰاﻣﺎت ﺧﺎص‬

‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬ ‫‪1-2-6-5‬‬
‫‪ 1-1-2-6-5‬ﺑﺮاي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮا ﺷﻮد ﺗﺎ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ و اﻧﺪازهﮔﻴﺮيﻫﺎي اﻧﺠﺎمﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ردﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻳﻜﺎﻫﺎ )‪ (SI‬را دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1- Copies‬‬

‫‪25‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻗﺎﺑﻠﻴﺖِ ردﻳﺎﺑﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و وﺳﺎﻳﻞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺧﻮد را ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ‪ SI‬از‬
‫راه زﻧﺠﻴﺮه ﻧﺎﮔﺴﺴﺘﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ آنﻫﺎ را ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬
‫اوﻟﻴﻪ ذﻳﺮﺑﻂِ ﻳﻜﺎﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ‪ SI‬ﻣﺘﺼﻞ ﺳﺎزد‪ .‬اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﻳﻜﺎﻫﺎي ‪ SI‬را ﻣﻲﺗﻮان از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺮﺟﻊ ﻗﺮار دادنِ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اوﻟﻴﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﻘﻖ اوﻟﻴﻪ ﻳﻜﺎﻫﺎي ‪ SI‬ﻳﺎ‬
‫ﻧﻤﻮدﻫﺎي ﻣﻮردﺗﻮاﻓﻖِ ﻳﻜﺎﻫﺎي ‪ SI‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺛﺎﺑﺖﻫﺎي ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦِ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻠﻲ اﻧﺪازهﺷﻨﺎﺳﻲ دﻳﮕﺮي آنﻫﺎ را ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنِ ﺑﺮونﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ردﻳﺎﺑﻲ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي را ﺑﺎﻳﺪ از راه اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺪﻣﺎت ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺻﻼﺣﻴﺖ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ردﻳﺎﺑﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺻﺎدره از اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺎوي ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖِ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬
‫و اﻇﻬﺎرﻳﻪاي ﺣﺎﻛﻲ از اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت اﻧﺪازهﺷﻨﺎﺧﺘﻲِ ﻣﺸﺨﺺﺷﺪهاي ﺑﺎﺷﻨﺪ )ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ‪ 2-4-10-5‬ﻧﻴﺰ ﻣﺮاﺟﻌﻪ‬
‫ﺷﻮد(‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮﻧﻲ ﻛﻪ اﻟﺰاﻣﺎت اﻳﻦ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد را ﺑـﺮآورده ﺳـﺎزﻧﺪ آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎه داراي ﺻـﻼﺣﻴﺖ ﻣﺤـﺴﻮب‬
‫ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣــﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳــﻴﻮﻧﻲ ﻛــﻪ ﻋﻼﻣــﺖ ﻳ ـﻚ ﻣﺮﺟــﻊ ﺗﺄﻳﻴﺪﺻــﻼﺣﻴﺖ را دارد و از ﻳــﻚ آزﻣﺎﻳــﺸﮕﺎه ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳــﻴﻮن‬
‫ﺗﺄﻳﻴﺪﺻﻼﺣﻴﺖﺷﺪه ﺑﺮ ﻃﺒﻖ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺻﺎدر ﺷﺪهاﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻣﻮردﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺷـﻮاﻫﺪ ﻛـﺎﻓﻲ ﺑـﺮاي ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ردﻳـﺎﺑﻲ‬
‫ﻮن ﮔﺰارشﺷﺪه را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫دادهﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴ ِ‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬ﻗـﺎﺑﻠﻴﺖ ردﻳـﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﻳــﻜﺎﻫﺎي اﻧـﺪازهﮔــﻴﺮي ‪ SI‬را ﻣــﻲﺗـﻮان از ﻃــﺮﻳﻖ ﻣـﺮﺟــﻊ ﻗــﺮاردادنِ اﺳــﺘﺎﻧــﺪاردﻫﺎي‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اوﻟﻴﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ )ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ‪ 4-7‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ ‪ 4723‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد( ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺮﺟﻊ ﻗﺮاردادن ﻳـﻚ ﺛﺎﺑـﺖ ﻃﺒﻴﻌـﻲ‪ ،‬ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار آن از ﻟﺤﺎظ ﻳﻜﺎي ذﻳﺮﺑﻂِ ‪ SI‬ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮده و ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻋﻤﻮﻣﻲ اوزان و ﻣﻘﻴﺎسﻫﺎ )‪ (CGPM‬و ﻛﻤﻴﺘـﻪ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ‬
‫اوزان و ﻣﻘﻴﺎسﻫﺎ )‪ (CIPM‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -3‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮن ﻛﻪ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد اﻧﺪازهﮔــﻴﺮي اوﻟﻴﻪ ﺧﻮد ﻳﺎ ﻧـﻤﻮدي از ﻳﻜﺎﻫﺎي ‪ SI‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺛﺎﺑﺖﻫـﺎي‬
‫ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦِ ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ را ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺪﻋﻲ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ردﻳﺎﺑــﻲ ﺑـﻪ دﺳـــﺘﮕﺎه ‪ SI‬ﺷــﻮﻧﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬
‫اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔـﻴﺮي ﺑﺎ دﻳﮕﺮ اﺳــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔـﻴﺮي ﻣﺸـﺎﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻠـﻲ اﻧﺪازهﺷﻨﺎﺳـﻲ ﺑـﻪﻃـﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳـﺎ‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -4‬اﺻﻄﻼح "ﻣﺸﺨﺼﺎت اﻧﺪازهﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺸﺨﺺﺷﺪه" ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ درج ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﺎ ارﺟﺎعِ ﺑﺪون اﺑﻬﺎم ﺑﻪ‬
‫آن ﻣﺸﺨﺼﺎت در ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺎﻳﺪ از آن ﺑﻪ وﺿﻮح درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮيﻫﺎ ﺑﺎ ﻛﺪام ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -5‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ردﻳﺎﺑـﻲ از اﺻـﻄﻼح "اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ اﻧـﺪازهﮔﻴـﺮي" ﻳـﺎ "اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠـﻲ‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي" اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﻓﺮض ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺧﻮاص اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اوﻟﻴـﻪ را در‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﻳﻜﺎﻫﺎي ‪ SI‬ﺑﺮآورده ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -6‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ردﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﻟﺰاﻣﺎً ﻣﺴﺘﻠﺰم اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻠﻲ اﻧﺪازهﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺸﻮري ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه در آن واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪26‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -7‬ﻫﺮﮔﺎه آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮﻧﻲ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻳـﺎ ﻧﻴـﺎز داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻗــﺎﺑﻠﻴﺖ ردﻳﺎﺑــﻲ را از ﻃﺮﻳـﻖ ﻣﺆﺳـﺴﻪ ﻣﻠــﻲ‬
‫اﻧﺪازهﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺸﻮري ﺟﺰ ﻛﺸﻮر ﺧﻮد ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘـﻲ آن ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻠﻲ اﻧﺪازهﺷﻨﺎﺳﻲ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي دﻓﺘﺮ‬
‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ اوزان و ﻣﻘﻴﺎسﻫﺎ )‪ (BIPM‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﮔـﺮوهﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘـﻪاي ﻓﻌـﺎﻻﻧﻪ ﻣﺸﺎرﻛﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -8‬زﻧﺠﻴﺮه ﻧﺎﮔﺴﺴﺘﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان در ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ وﺳـﻴﻠﻪ آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎهﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ردﻳﺎﺑﻲ را اﺛﺒﺎت ﻛﻨﻨﺪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ 2-1-2-6-5‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎي ﻣﻌﻴﻨﻲ وﺟﻮد دارد ﻛـﻪ ﻧﻤـﻲﺗـﻮان آنﻫـﺎ را ﻗﻄﻌـﺎً ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ‬
‫ﻳﻜﺎﻫﺎي ‪ SI‬اﻧﺠﺎم داد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻪ اﻧـﺪازهﮔﻴـﺮيﻫـﺎ را از ﻃﺮﻳـﻖ اﻳﺠـﺎد ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ‬
‫ردﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪ −‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ ﮔﻮاﻫﻲﺷﺪهاي ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه داراي ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪهﺑﺎﺷﺪ و‬
‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻳﺎ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ −‬اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي ﻣﺸﺨﺺﺷﺪه و‪/‬ﻳﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪﺷﺪه ﺑﻪ اﺟﻤﺎع ﻛﻪ ﺑﻪ وﺿﻮح ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪه و‬
‫ﻣﻮرد ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻛﻠﻴﻪ ﻃﺮفﻫﺎي ذﻳﻨﻔﻊ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ −‬در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺎرﻛﺖ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﻫﺎي ﺑﻴﻦآزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺰ ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 2-2-6-5‬آزﻣﻮن‬
‫‪ 1-2-2-6-5‬در ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي آزﻣﻮن‪ ،‬اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﺬﻛﻮر در ﺑﻨﺪ ‪ 1-2-6-5‬ﺑﺮاي ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات آزﻣﻮﻧﻲ ﻛﻪ در اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آن ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪهﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن در ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖِ ﻛﻞِ ﻧﺘﻴﺠﻪ آزﻣﻮن ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻧﺪﻛﻲ دارد‪ .‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻴﺘﻲ ﺑﻪوﺟﻮد‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬
‫ﻣﻮردﻧﻴﺎز را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬ﻣﻴﺰاﻧﻲ ﻛﻪ اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﺬﻛﻮر در ﺑﻨﺪ ‪ 1-2-6-5‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺮآورده ﺷﻮد واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖِ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﻪ ﻋـﺪم‬
‫ﻗﻄﻌﻴﺖِﻛﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻟﺰاﻣﺎت ﺑﺎﻳﺪ دﻗﻴﻘﺎً ﺑﺮآورده ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 2-2-2-6-5‬ﻫﺮﮔﺎه اﻳﺠﺎد ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ردﻳﺎﺑﻲ اﻧﺪازهﮔﻴﺮيﻫﺎ ﺑﻪ ﻳﻜﺎﻫﺎي ‪ SI‬اﻣﻜﺎنﭘـﺬﻳﺮ ﻧﺒـﻮده و‪/‬ﻳـﺎ رﺑـﻂ ﻧﺪاﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﻫﻤﺎن اﻟﺰاﻣﺎتِ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ردﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻣـﺜﻼً ﺑـﻪ ﻣـﻮاد ﻣﺮﺟـﻊ ﮔـﻮاﻫﻲﺷـﺪه‪ ،‬روشﻫـﺎ و‪/‬ﻳـﺎ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪﺷﺪه ﺑﻪ اﺟﻤﺎع ﻛﻪ ﺑﺮاي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺮآورده ﺷـﻮد )ﺑـﻪ‬
‫ﺑﻨﺪ ‪ 2-1-2-6-5‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد(‪.‬‬

‫‪27‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮيِ ﻣﺮﺟﻊ و ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ‬ ‫‪3-6-5‬‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﺮﺟﻊ‬ ‫‪1-3-6-5‬‬

‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﺮﺟﻊ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻮﺳﺴﻪاي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﺸﺮوح‬
‫در ﺑﻨﺪ ‪ 1-2-6-5‬را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﺮﺟﻊ ﻛﻪ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن و ﻧﻪ ﺑﺮاي ﻫﻴﭻ ﻛﺎر دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﻛﺎر روﻧﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آن ﻛﻪ ﺑﺘﻮان اﺛﺒﺎت ﻛﺮد ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد آنﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﺮﺟﻊ از اﻋﺘﺒﺎر ﺳﺎﻗﻂ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶ‬
‫و ﻧﻴﺰ ﭘﺲ از ﻫﺮ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-3-6-5‬ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ‬
‫ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬درﺻﻮرت اﻣﻜﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻜﺎﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ‪ SI‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ ﮔﻮاﻫﻲﺷﺪه ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ردﻳﺎﺑﻲ‬
‫داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ داﺧﻠﻲ )درونآزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ( ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ آن ﺟﺎ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﻓﻨﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 3-3-6-5‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﻣﻴﺎندورهاي‬
‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﻃﻤﻴﻨﺎن از وﺿﻌﻴﺖ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮيِ ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬اوﻟﻴﻪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ‬
‫ﻳﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﺎري و ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺒﻖ روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زﻣﺎنﺑﻨﺪيﺷﺪه اﻧﺠﺎم‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 4-3-6-5‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و اﻧﺒﺎرش‬

‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬اﻧﺒﺎرش و اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬
‫ﻣﺮﺟﻊ و ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻳﻤﻦ داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ از آﻟﻮدﮔﻲ ﻳﺎ ﺧﺮاﺑﻲ آنﻫﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﺪ و از درﺳﺘﻲ ﻛﺎر‬
‫آنﻫﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬درﺻﻮرﺗﻲﻛﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﺮﺟـﻊ و ﻣـﻮاد ﻣﺮﺟـﻊ در ﺧـﺎرج از ﻣﺤـﻞ داﺋﻤـﻲ آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎه ﺑـﺮاي آزﻣـﻮن‪،‬‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻳﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﻪ ﻛﺎر روﻧﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ دﻳﮕﺮي ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‬ ‫‪7-5‬‬
‫‪ 1-7-5‬ﻫﺮﮔﺎه آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري از "ﻣﻮاد ﻳﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻت" را ﺑﺮاي آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴ ِ‬
‫ﻮن ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن‬ ‫‪1‬‬

‫اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻃﺮح ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻃﺮح ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻧﻴﺰ‬
‫روشاﺟﺮاﻳﻲ آن ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻃﺮح ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬درﺻﻮرت‬

‫‪1- Substances or materials‬‬

‫‪28‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫اﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ روشﻫﺎي آﻣﺎريِ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪِ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮﻧﺪ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮان از ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﻮدن ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري روش اﺟﺮاﻳﻲ ﻣﻌﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ آن ﺟﺰﺋﻲ از ﻳﻚ ﻣﺎده ﻳﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺮداﺷـﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد ﺗـﺎ ﺑـﺮاي‬
‫آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻌﺮفِ ﻛﻞِ آن ﻣﺎده ﻳﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻣﺸﺨﺼﺎت ذﻳـﺮﺑﻂ ﻛـﻪ ﻣـﺎده ﻳـﺎ‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ آن ﺑﺎﻳﺪ آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﺷﻮد ﻧﻴﺰ ﺿﺮوري ﺷﻤﺮده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد )ﻣﺜﻼً در ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞﻫـﺎي‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻳﻞﻗﺎﻧﻮﻧﻲ( ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻌﺮفِ ﻛﻞ ﻧﺒﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻮﺟﻮدي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬در روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮدن‪ ،‬ﻃﺮح ﻧﻤﻮﻧـﻪﺑـﺮداري‪ ،‬ﺑﺮداﺷـﺖ و آﻣـﺎدهﺳـﺎزيِ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻳـﺎ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻳﻚ ﻣﺎده ﻳﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﺷﺮح داده ﺷﻮد ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮردﻧﻴﺎز ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ 2-7-5‬ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺸﺘﺮي ﺧﻮاﺳﺘﺎر اﻧﺤﺮاف از روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﻣﺪونِ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‪ ،‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻳﺎ ﻣﺴﺘﺜﻨﻲﺷﺪنِ‬
‫ﻣﻮاردي از آنﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﻣﺮ را ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺛﺒﺖ ﻛﺮد و در‬
‫ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺪارﻛﻲ ﻛﻪ ﺣﺎوي ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن اﺳﺖ درج ﻧﻤﻮد و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ذﻳﺮﺑﻂ اﻃﻼع داد‪.‬‬

‫‪ 3-7-5‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺛﺒﺖ دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از آزﻣﻮن ﻳﺎ‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم آن را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد‪ ،‬روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻮاﺑﻖ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ روش‬
‫اﺟﺮاﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﻪﻛﺎرﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮدار‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ )درﺻﻮرت ارﺗﺒﺎط( و ﻧﻤﻮدارﻫﺎ ﻳﺎ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻃﺮق ﻣﻌﺎدلِ آنﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري را در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﺪ و‪ ،‬در ﺻﻮرت اﻗﺘﻀﺎ‪ ،‬آﻣﺎري‬
‫را ﻛﻪ روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ آن ﻗﺮار دارﻧﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ اﻗﻼم ﻣﻮرد آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬ ‫‪8-5‬‬

‫‪ 1-8-5‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺣﻔﺎﻇﺖ‪ ،‬اﻧﺒﺎرش‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري و‪/‬ﻳﺎ‬
‫وارﻫﺎﻳﻲِ اﻗﻼم ﻣﻮرد آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﻣﻘﺮرات ﻻزم ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ از درﺳﺘﻲ ﻛﺎر‬
‫اﻗﻼم ﻣﻮرد آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن و ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﻓﻊ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه و ﻣﺸﺘﺮي را در ﺑﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬

‫‪ 2-8-5‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻗﻼم ﻣﻮرد آزﻣﻮن و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﻤﺎم ﻣﺪﺗﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻗﻼم در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﺎن ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮا‬
‫ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺘﻮان اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮد اﻗﻼم ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻳﺎ ﻫﻨﮕﺎم ارﺟﺎع ﺑﻪ آنﻫﺎ در ﺳﻮاﺑﻖ ﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﻣﺪارك‬
‫ﺑﺎ ﻫﻢ اﺷﺘﺒﺎه ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬درﺻﻮرت اﻗﺘﻀﺎ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي اﻗﻼم ﺑﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ و ﻧﻘﻞ و‬
‫اﻧﺘﻘﺎل آنﻫﺎ در داﺧﻞ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه و از آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﺑﻴﺮون را ﻧﻴﺰ ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎزد‪.‬‬

‫‪ 3-8-5‬در ﻫﻨﮕﺎم وﺻﻮل ﻫﺮ ﻗﻠﻢ از اﻗﻼم ﻣﻮرد آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻣﺮ ﻏﻴﺮﻋﺎدي ﻳﺎ اﻧﺤﺮاف از‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي ﻳﺎ از ﺷﺮاﻳﻂِ ﻣﺸﺨﺺﺷﺪه را ﻛﻪ در روش آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪهاﺳﺖ ﺛﺒﺖ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﺗﺮدﻳﺪي در ﻣﻮرد ﻣﻨﺎﺳﺐﺑﻮدن ﻳﻜﻲ از اﻗﻼم ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ‬

‫‪29‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﻫﺮﮔﺎه ﻳﻜﻲ از اﻗﻼم ﺑﺎ ﺗﻮﺻﻴﻒِ اراﺋﻪﺷﺪه از آن ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻳﺎ آن ﻛﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنِ ﻣﻮردﻧﻴﺎز‬
‫ﺑﻪ ﺣﺪ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶ از ﺷﺮوع ﻳﺎ اداﻣﻪ ﻛﺎر ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫دﺳﺘﻮرات ﺑﻴﺸﺘﺮ را اﺧﺬ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻣﺬاﻛﺮات اﻧﺠﺎمﮔﺮﻓﺘﻪ را ﺛﺒﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 4-8-5‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ و اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﺑﺮاي اﺟﺘﻨﺎب از ﺧﺮاﺑﻲ‪ ،‬ﻣﻔﻘﻮد ﺷﺪن ﻳﺎ آﺳﻴﺐ‬
‫دﻳﺪن اﻗﻼم ﻣﻮرد آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن در ﻃﻲ زﻣﺎن اﻧﺒﺎرش‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ و آﻣﺎدهﺳﺎزي آنﻫﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ اراﺋﻪﺷﺪه ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﻗﻼم ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮاﻋﺎت ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ اﻗﻼم ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﺸﺨﺺﺷﺪهاي اﻧﺒﺎر ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﻻزم را ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ اﻳﻦ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻔﻆ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺶ و ﺛﺒﺖ ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻜﻲ از اﻗﻼم ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺘﻲ از آن ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻣﻨﻲ‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮد‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮﺗﻴﺒﺎﺗﻲ ﺑﺮاي اﻧﺒﺎرش و ﺣﺮاﺳﺖ آنﻫﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ از وﺿﻌﻴﺖ و درﺳﺘﻲ اﻗﻼم‬
‫ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﺣﺮاﺳﺖﺷﺪه ذﻳﺮﺑﻂ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ اﻗﻼم ﻣﻮرد آزﻣﻮن ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﭘﺲ از آزﻣﻮن ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻻزم اﺳـﺖ دﻗـﺖ ﻛـﺎﻓﻲ‬
‫ﺑﻪﻋﻤﻞ آﻳﺪ ﺗﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد در ﻃﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪ ،‬آزﻣﻮن ﻳﺎ اﻧﺒﺎرش و اﻧﺘﻈﺎر آﺳﻴﺐ و ﺻﺪﻣﻪاي ﻧﺒﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ از روش ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺒﺎرش و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎ‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت درﺑـﺎره‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ در اﺧﺘﻴﺎر اﻓﺮاد ﻣﺴﺌﻮلِ ﺑﺮداﺷﺘﻦ و ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻗﺮار داده ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -3‬دﻻﻳﻞﺣﺮاﺳﺖ اﻗﻼم ﻣﻮرد آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺣﻔﻆ ﺳﻮاﺑﻖ‪ ،‬اﻳﻤﻨﻲ ﻳﺎ ارزش آنﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن اﻣﻜﺎن آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎي ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪاً ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬ ‫‪9-5‬‬

‫‪ 1-9-5‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﭘﺎﻳﺶ اﻋﺘﺒﺎر آزﻣﻮنﻫﺎ و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم آنﻫﺎ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد‪،‬‬
‫روشﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دادهﻫﺎي ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺛﺒﺖ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ روﻧﺪ آنﻫﺎ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﺮﮔﺎه ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻨﻮن آﻣﺎري در ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ ﻛﺎر رود‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺎﻳﺶ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻃﺮحرﻳﺰي و ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺷﻮد و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮارد زﻳﺮ را در ﺑﺮ ﺑﮕﻴﺮد اﻣﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺮﺗﺐ از ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ ﮔﻮاﻫﻲﺷﺪه و‪/‬ﻳﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ داﺧﻠﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ ﺛﺎﻧﻮي‬
‫ب( ﻣﺸﺎرﻛﺖ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﻫﺎي ﺑﻴﻦآزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آزﻣﻮن ﻛﻔﺎﻳﺖ ﺗﺨﺼﺼﻲ‬
‫ج( ﺗﻜﺮار آزﻣﻮنﻫﺎ ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻤﺎن روشﻫﺎ ﻳﺎ روشﻫﺎي دﻳﮕﺮ‬
‫د( آزﻣﻮن ﻣﺠﺪد ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻣﺠﺪدِ اﻗﻼم ﻧﮕﻬﺪاريﺷﺪه‬
‫ه( ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﻴﺎن ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒِ ﻳﻚ ﻗﻠﻢِ ﻣﻮرد آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬

‫‪30‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -‬روشﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﻧﻮع و ﺣﺠﻢ ﻛﺎرِ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-9-5‬دادهﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﻮد و ﻫﺮﮔﺎه ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﺎرج از ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي از ﭘﻴﺶ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦﺷﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻗﺪام ﻃﺮحرﻳﺰيﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺻﻼح اﺷﻜﺎل و ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از ﮔﺰارشدﻫﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫ﻧﺎﺻﺤﻴﺢ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫‪ 10-5‬ﮔﺰارشدﻫ ِ‬

‫‪ 1-10-5‬ﻛﻠﻴﺎت‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻫﺮ آزﻣﻮن‪ ،‬ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از آزﻣﻮنﻫﺎ ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬واﺿﺢ‪ ،‬ﺑﺪون اﺑﻬﺎم و ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ واﻗﻌﻴﺎت و ﻃﺒﻖ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﺧﺎص ﻣﻨﺪرج در روشﻫﺎي‬
‫آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﮔﺰارش ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﮔﺰارش آزﻣﻮن ﻳﺎ ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﮔﺰارش ﺷﻮﻧﺪ )ﺑﻪ ﻳﺎدآوري ‪ 1‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد( و‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻠﻴﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮي آنﻫﺎ را درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮده و ﺑﺮاي ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﻳﺎ‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺿﺮوري اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻠﻴﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي روشِ ﺑﻪﻛﺎررﻓﺘﻪ ﻣﻮردﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﻤﺎنﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﻨﺪﻫﺎي ‪ 2-10-5‬و ‪ 3-10-5‬ﻳﺎ ‪ 4-10-5‬اﻟﺰام ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد آزﻣﻮنﻫﺎ ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن داﺧﻠﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪاﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ در ﺻﻮرت ﺗﻮاﻓﻖ ﻛﺘﺒـﻲ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺘﺎﻳﺞ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺎده ﮔﺰارش ﻛﺮد‪ .‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ در ﺑﻨﺪﻫﺎي ‪ 2 -10-5‬ﺗﺎ ‪4-10-5‬‬
‫ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﮔﺰارش ﻧﻤﻲﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ آزﻣﻮنﻫﺎ ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ را اﻧﺠﺎم‬
‫دادهاﻧﺪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬ﮔﺰارش آزﻣﻮن و ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن را ﮔﺎه ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ آزﻣﻮن و ﮔﺰارشﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻫﻢ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬ﮔﺰارشﻫﺎي آزﻣﻮن ﻳﺎ ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮن را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ ﺻـﻮرت اوراق ﻣﻜﺘـﻮب ﻳـﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دادهﻫﺎ ﺻﺎدر ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺸﺮوط ﺑﺮ آن ﻛﻪ اﻟﺰاﻣﺎت اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮآورده ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ 2-10-5‬ﮔﺰارشﻫﺎي آزﻣﻮن و ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬

‫ﻫﺮ ﮔﺰارش آزﻣﻮن ﻳﺎ ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺣﺎوي اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آن ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه‬
‫دﻻﻳﻞ ﻣﻮﺟﻬﻲ ﺑﺮاي ﻋﺪم ﻣﺮاﻋﺎت اﻳﻦ اﻣﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻋﻨﻮان )ﻣﺜﻼً »ﮔﺰارش آزﻣﻮن« ﻳﺎ »ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن«(‬
‫ب( ﻧﺎم و ﻧﺸﺎﻧﻲ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه و ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻪ آزﻣﻮنﻫﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ در آن ﺟﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺸﺎﻧﻲ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ج( ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻧﺤﺼﺎري ﮔﺰارش آزﻣﻮن ﻳﺎ ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎره ﺳﺮﻳﺎل( و در ﻫﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻴﺰ‬

‫‪31‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ذﻛﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ آن ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد آن ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از ﮔﺰارش آزﻣﻮن ﻳﺎ‬
‫ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ واﺿﺤﻲ درﻣﻮرد ﭘﺎﻳﺎن ﮔﺰارش آزﻣﻮن ﻳﺎ ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬
‫د( ﻧﺎم و ﻧﺸﺎﻧﻲ ﻣﺸﺘﺮي‬
‫ه( ﻣﺸﺨﺺﻛﺮدنِ روشِ اﺳﺘﻔﺎدهﺷﺪه‬
‫و( ﺷﺮح ﻫﺮ ﻗﻠﻢ ﻳﺎ اﻗﻼم آزﻣﻮنﺷﺪه ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮهﺷﺪه‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ آنﻫﺎ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﺪون اﺑﻬﺎم آنﻫﺎ‬
‫ز( ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ ﻗﻠﻢ ﻳﺎ اﻗﻼم ﻣﻮرد آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎه اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮاي اﻋﺘﺒﺎر ﻧﺘﺎﻳﺞ و ﻛﺎرﺑﺮد آنﻫﺎ‬
‫ﻣﻬﻢ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﺎ ﺗﺎرﻳﺦﻫﺎي اﻧﺠﺎم آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬
‫ح( ارﺟﺎع ﺑﻪ ﻃﺮح ﻳﺎ روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﻪﻛﺎرﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻃﺮح و روشﻫﺎياﺟﺮاﻳﻲِ ﻣﺬﻛﻮر در اﻋﺘﺒﺎر ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻳﺎ ﻛﺎرﺑﺮد آنﻫﺎ دﺧﻴﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫ط( ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‪ ،‬در ﺻﻮرت اﻗﺘﻀﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻳﻜﺎﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬
‫ي( ﻧﺎم‪ ،‬ﺳِﻤ‪‬ﺖ‪ ،‬و اﻣﻀﺎ ﻳﺎ ﺷﻨﺎﺳﻪ ﻣﻌﺎدلِ ﺷﺨﺺ ﻳﺎ اﺷﺨﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﮔﺰارش آزﻣﻮن ﻳﺎ ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن را‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫ك( درﺻﻮرت ﻟﺰوم‪ ،‬ذﻛﺮ اﻳﻦﻧﻜﺘﻪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻗﻼم آزﻣﻮنﺷﺪه ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮهﺷﺪه ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﻣﻜﺘﻮب ﮔﺰارش آزﻣﻮن و ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻤﺎره ﺻﻔﺤﻪ و ﺗﻌﺪاد ﻛﻞ ﺻﻔﺤﺎت ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻲ را اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﺣﺎﻛﻲ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﮔﺰارش آزﻣﻮن ﻳـﺎ ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣـﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮن را‬
‫ﺑﺪون اﺟﺎزه ﻛﺘﺒﻲ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ و از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻨﺪرﺟﺎت آن‪.‬‬

‫ﮔﺰارشﻫﺎي آزﻣﻮن‬ ‫‪3-10-5‬‬

‫‪ 1-3-10-5‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﻨﺪرج در ﺑﻨﺪ ‪ ،2-10-5‬ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺮاي ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﺿﺮوري ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﮔﺰارشﻫﺎي آزﻣﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮارد زﻳﺮ را در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﻮارد اﻧﺤﺮاف از روش آزﻣﻮن‪ ،‬ﻣﻮارد ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﻳﺎ ﻣﺴﺘﺜﻨﻲ ﺷﺪه از آن و اﻃﻼﻋﺎت راﺟﻊ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎص‬
‫آزﻣﻮن از ﻗﺒﻴﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬
‫ب( در ﺻﻮرت ﻟﺰوم‪ ،‬ذﻛﺮ اﻧﻄﺒﺎق ﻳﺎ ﻋﺪماﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ اﻟﺰاﻣﺎت و‪/‬ﻳﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫ج( ذﻛﺮ ﻣﻘﺪار ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎه ﻛﺎرﺑﺮد داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت راﺟﻊ ﺑﻪ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ‬
‫در ﮔﺰارشﻫﺎي آزﻣﻮن ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎر ﻳﺎ ﻛﺎرﺑﺮد ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺸﺘﺮي ﺿﺮورت ﻳﺎﺑﺪ ﻳﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑﺮ اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﻣﺤﺪوده ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﺄﺛﻴﺮ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‬

‫‪32‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫د( ﻧﻈﺮﻫﺎ و ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﻘﺘﻀﻲ و ﻻزم ﺑﺎﺷﻨﺪ )ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ‪ 5-10-5‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد(‬
‫ه( اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻣﻮرد روشﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻳﺎ ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎنِ ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻮردﻧﻴﺎز‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‬

‫‪ 2-3-10-5‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﺬﻛﻮر در ﺑﻨﺪﻫﺎي ‪ 2-10-5‬و ‪ ،1-3-10-5‬ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺮاي ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺿﺮوري‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺰارشﻫﺎي آزﻣﻮنِ ﺣﺎوي ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮارد زﻳﺮ را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‬
‫ب( ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﺪون اﺑﻬﺎمِ ﻣﺎده ﻳﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداريﺷﺪه )ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺎم ﺳﺎزﻧﺪه‪ ،‬ﻣﺪل ﻳﺎ ﺷﻨﺎﺳﻪ ﻧﻮع و ﺷﻤﺎره‬
‫ﺳﺮﻳﺎل‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ اﻗﺘﻀﺎ(‬
‫ج( ﻣﺤﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻤﻮدار‪ ،‬ﻛﺮوﻛﻲ و‪/‬ﻳﺎ ﻋﻜﺲ‬
‫د( ارﺟﺎع ﺑﻪ ﻃﺮح و روشاﺟﺮاﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎدهﺷﺪه ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‬
‫ه( ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ در ﺣﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ‬
‫و( ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻳﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ روشاﺟﺮاﻳﻲ ﻳﺎ روش ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻣﻮارد اﻧﺤﺮاف از‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ذﻳﺮﺑﻂ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻮارد ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﻳﺎ ﻣﺴﺘﺜﻨﻲﺷﺪه از آنﻫﺎ‬

‫ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬ ‫‪4-10-5‬‬

‫‪ 1-4-10-5‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﻨﺪرج در ﺑﻨﺪ ‪ ،2-10-5‬ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺮاي ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺿـﺮوري ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮارد زﻳﺮ را در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺷﺮاﻳﻄﻲ )ﻣﺜﻼً ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ( ﻛﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ ﺗﺤﺖ آن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و در ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺗﺄﺛﻴﺮي دارد‬
‫ب( ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و‪/‬ﻳﺎ اﻇﻬﺎر اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺸﺨﺼﺎتاﻧﺪازهﺷﻨﺎﺧﺘﻲِ ﻣﺸﺨﺺﺷﺪه ﻳﺎ ﺑﺎ ﺑﻨﺪي از آن‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫ج( ﺷﻮاﻫﺪي ﺣﺎﻛﻲ از اﻳﻦ ﻛﻪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮيﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ردﻳﺎﺑﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﺑﻪ ﻳﺎدآوري‪ 2‬در ﺑﻨﺪ ‪1-1-2-6-5‬‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد(‬

‫‪ 2-4-10-5‬ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻛﻤﻴﺖﻫﺎ و ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮنﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ در‬
‫ﻣﻮرد اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد ﻛﺪام ﻳﻚ از ﺑﻨﺪﻫﺎي آن ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﺮآورده‬
‫ﺷﺪه ﻳﺎ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﺎ ﺣﺬف ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن اﻇﻬﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬

‫‪33‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ آن ﻧﺘﺎﻳﺞ را ﺛﺒﺖ ﻛﻨﺪ و ﺑﺮاي ﻣﺮاﺟﻌﻪ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ آﺗﻲ ﻧﮕﻬﺪاري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه در ﻣﻮرد اﻧﻄﺒﺎق اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪ 3-4-10-5‬ﻫﺮﮔﺎه وﺳﻴﻠﻪ ﺗﺤﺖ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻳﺎ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﭘﻴﺶ و ﭘﺲ از‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻳﺎ ﺗﻌﻤﻴﺮ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺰارش ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 4-4-10-5‬ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن )ﻳﺎ ﺑﺮﭼﺴﺐ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن( ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪاي در ﻣﻮرد‬
‫ﻓﻮاﺻﻞ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي ﺗﻮاﻓﻖ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻟﺰام ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻟﻐﻮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 5-10-5‬اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎ و ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎ‬
‫ﻫﺮﮔﺎه اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎ و ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎﻳﻲ )ﻣﺜﻼً در ﮔﺰارش آزﻣﻮن( ذﻛﺮ ﺷﻮد‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺒﻨﺎﻳﻲ را ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎ و ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ آن اﺑﺮاز ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﺪون ﺳﺎزد‪ .‬اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎ و ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺿﻮح ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﻋﻨﺎوﻳﻦ در ﮔﺰارش آزﻣﻮن ﻗﻴﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎ و ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎ را ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﺑﺎزرﺳﻲ و ﮔﻮاﻫﻲﻛﺮدن ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ در اﺳـﺘﺎﻧﺪارد اﻳـﺮان‪-‬اﻳـﺰو‬
‫‪ 17020‬و ‪ ISO/IEC Guide 65‬ﻣﺪ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎ و ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎي ﻣﻨﺪرج در ﻳﻚ ﮔﺰارش آزﻣﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﻣﻨﺤـﺼﺮ ﺑـﻪ آنﻫـﺎ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪:‬‬
‫‪ −‬اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮي درﺑﺎره اﻇﻬﺎر اﻧﻄﺒﺎق ﻳﺎ ﻋﺪماﻧﻄﺒﺎق ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺎ اﻟﺰاﻣﺎت‬
‫‪ −‬ﺑﺮآورده ﺷﺪن ﺷﺮاﻳﻂ ﻗﺮاردادي‬
‫‪ −‬ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎﻳﻲ درﺑﺎره ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫‪ −‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪنﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -3‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎ و ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎ در ﻣﺬاﻛﺮات ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ اﻃـﻼع ﻣـﺸﺘﺮي‬
‫ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺬاﻛﺮات ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﻜﺘﻮب ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 6-10-5‬ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن درﻳﺎﻓﺖﺷﺪه از ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎران ﻓﺮﻋﻲ‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﮔﺰارش آزﻣﻮن ﺣﺎوي ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮنﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎران ﻓﺮﻋﻲ اﻧﺠﺎم دادهاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫وﺿﻮح ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎران ﻓﺮﻋﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻜﺘﻮب ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﮔﺰارش ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎر ﻓﺮﻋﻲ واﮔﺬار ﺷﻮد‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن را ﺑﺮاي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه واﮔﺬارﻛﻨﻨﺪه ﻛﺎر ﺻﺎدر ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪34‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫‪ 7-10-5‬اﻧﺘﻘﺎل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬

‫در ﺻﻮرت اﻧﺘﻘﺎل ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻠﻔﻦ‪ ،‬ﺗﻠﻜﺲ‪ ،‬دورﻧﮕﺎر ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ وﺳﺎﻳﻞ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎ‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺑﺎﻳﺪ اﻟﺰاﻣﺎت اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮآورده ﮔﺮدد )ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ‪ 7-4-5‬ﻧﻴﺰ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد(‪.‬‬

‫‪ 8-10-5‬ﺷﻜﻞ اراﺋﻪ ﮔﺰارشﻫﺎ و ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪﻫﺎ‬

‫ﺷﻜﻞ اراﺋﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﺎن ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻮﻋﻲ از آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫و اﻣﻜﺎن ﺑﺮداﺷﺖِ ﻧﺎدرﺳﺖ ﻳﺎ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -1‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞﺑﻨﺪي ﮔﺰارش آزﻣﻮن ﻳﺎ ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺎﻳـﺴﺘﻲ ﺗﻮﺟـﻪ ﻻزم ﻣﺒـﺬول ﺷـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪوﻳـﮋه از ﻧﻈـﺮ اراﺋـﻪ‬
‫دادهﻫﺎي آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن و راﺣﺘﻲ درك ﺧﻮاﻧﻨﺪه‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -2‬ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ آن ﺟﺎ ﻛﻪ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺻﻼﺣﻴﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺰارشﻫﺎيآزﻣﻮن و ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‬ ‫‪9-10-5‬‬

‫ﻳﻲ ﺑﻌﺪ از ﺻﺪور ﻳﻚ ﮔﺰارش آزﻣﻮن ﻳﺎ ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ‬ ‫اﺻﻼﺣﻴﻪﻫﺎي ﻣﺤﺘﻮا ِ‬
‫ﻣﺪرك دﻳﮕﺮ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرتِ اﻧﺘﻘﺎلِ دادهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻋﺒﺎرت زﻳﺮ ﻳﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﻣﻌﺎدل آن اﺳﺖ‪:‬‬
‫»اﻟﺤﺎﻗﻴﻪ ﮔﺰارشآزﻣﻮن ]ﻳﺎ ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن[‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﺳﺮﻳﺎل‪] ...‬ﻳﺎ ذﻛﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮي[«‬
‫اﻳﻦ اﺻﻼﺣﻴﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻠﻴﻪ اﻟﺰاﻣﺎت اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﺑﺮآورده ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﮔﺰارش آزﻣﻮن ﻳﺎ ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻛﺎﻣﻞ و ﺟﺪﻳﺪ ﺻﺎدر ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ آن را ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫اﻧﺤﺼﺎري ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮد و ﺑﺎﻳﺪ در آن ﺑﻪ ﮔﺰارش اوﻟﻴﻪاي ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﺰارش ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﺻﺎدر ﺷﺪهاﺳﺖ اﺷﺎره‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪35‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖ اﻟﻒ‬
‫)اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ(‬

‫ﺟﺪول اﻟﻒ‪ 1-‬ارﺟﺎﻋﺎت ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان–اﻳﺰو‪ : 9001‬ﺳﺎل‪1380‬‬

‫اﻳﺮان – اﻳﺰو – آي اي ﺳﻲ ‪17025‬‬ ‫اﻳﺮان–اﻳﺰو ‪9001‬‬

‫ﺑﻨﺪ ‪1‬‬ ‫ﺑﻨﺪ ‪1‬‬
‫ﺑﻨﺪ ‪2‬‬ ‫ﺑﻨﺪ ‪2‬‬
‫ﺑﻨﺪ ‪3‬‬ ‫ﺑﻨﺪ ‪3‬‬

‫‪، 5-1-4 ، 4-1-4 ، 3-1-4 ، 2-1-4 ، 1-1-4 ، 1-4‬‬ ‫‪1-4‬‬

‫‪4-2-4 ، 3-2-4 ، 2-2-4 ، 1-2-4 ، 2-4‬‬
‫‪1-3-4 ، 3-2-4 ، 2-2-4‬‬ ‫‪1-2-4‬‬
‫‪4-2-4 ، 3-2-4 ، 2-2-4‬‬ ‫‪2-2-4‬‬
‫‪3-4‬‬ ‫‪3-2-4‬‬
‫‪ 1-3-4‬و ‪12-4‬‬ ‫‪4-2-4‬‬

‫‪3-2-4 ، 2-2-4‬‬ ‫‪1-5‬‬

‫‪6-1-4 ، 2-1-4‬‬ ‫‪)1-5‬اﻟﻒ(‬
‫‪2-2-4‬‬ ‫‪)1-5‬ب(‬
‫‪2-2-4‬‬ ‫‪)1-5‬ج(‬
‫‪15-4‬‬ ‫‪)1-5‬د(‬
‫‪5-1-4‬‬ ‫‪)1-5‬ه(‬
‫‪1-4-4‬‬ ‫‪2-5‬‬
‫‪2-2-4‬‬ ‫‪3-5‬‬
‫‪2-2-4‬‬ ‫‪)3-5‬اﻟﻒ(‬
‫‪3-2-4‬‬ ‫‪)3-5‬ب(‬
‫‪2-2-4‬‬ ‫‪)3-5‬ج(‬
‫‪2-2-4‬‬ ‫‪)3-5‬د(‬
‫‪2-2-4‬‬ ‫‪)3-5‬ه(‬
‫‪)2-2-4‬ج(‬ ‫‪1-4-5‬‬
‫‪1-2-4‬‬ ‫‪2-4-5‬‬
‫‪1-2-4‬‬ ‫‪)2-4-5‬اﻟﻒ(‬
‫‪1-2-4‬‬ ‫‪)2-4-5‬ب(‬
‫‪)5-1-4‬اﻟﻒ(‪) ،‬و( ‪) ،‬ح(‬ ‫‪1-5-5‬‬
‫‪)5-1-4‬ط(‬ ‫‪2-5-5‬‬
‫‪)5-1-4‬ط(‬ ‫‪)2-5-5‬اﻟﻒ(‬
‫‪1-11-4‬‬ ‫‪)2-5-5‬ب(‬
‫‪4-2-4‬‬ ‫‪)2-5-5‬ج(‬
‫‪6-1-4‬‬ ‫‪3-5-5‬‬
‫‪15-4‬‬ ‫‪1-6-5‬‬
‫‪15-4‬‬ ‫‪2-6-5‬‬
‫‪15-4‬‬ ‫‪3-6-5‬‬

‫‪10-4‬‬ ‫‪)1-6‬اﻟﻒ(‬
‫‪1-10-5 ، 4-4-5 ، 3-4-5 ، 2-4-5 ، 7-4 ، 1-4-4‬‬ ‫‪)1-6‬ب(‬
‫‪1-2-5‬‬ ‫‪1-2-6‬‬

‫‪36‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﺟﺪول اﻟﻒ‪ 1-‬ارﺟﺎﻋﺎت ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان–اﻳﺰو‪ : 9001‬ﺳﺎل‪ - 1380‬اداﻣﻪ‬

‫اﻳﺮان – اﻳﺰو – آي اي ﺳﻲ ‪17025‬‬ ‫اﻳﺮان–اﻳﺰو ‪9001‬‬

‫‪3-5-5 ، 2-2-5‬‬ ‫‪)2-2-6‬اﻟﻒ(‬
‫‪2-2-5 ، 1-2-5‬‬ ‫‪)2-2-6‬ب(‬
‫‪2-2-5‬‬ ‫‪)2-2-6‬ج(‬
‫‪)5-1-4‬ك(‬ ‫‪)2-2-6‬د(‬
‫‪5-2-5‬‬ ‫‪)2-2-6‬ه(‬
‫‪3-5 ، 3-1-12-4 ، 2-1-12-4، 3-1-4‬‬ ‫‪)1-3-6‬اﻟﻒ(‬
‫‪6-5 ، 5-5 ، 2-7-4-5 ، 4-1-12-4‬‬ ‫‪)1-3-6‬ب(‬
‫‪10-5 ، 8-5 ، 4-3-6-5 ، 6-5-5 ، 6-4‬‬ ‫‪)1-3-6‬ج(‬
‫‪5-3-5 ، 4-3-5 ، 3-3-5 ، 2-3-5 ،1-3-5‬‬ ‫‪4-6‬‬

‫‪1-5‬‬ ‫‪1-7‬‬
‫‪2-2-4‬‬ ‫‪)1-7‬اﻟﻒ(‬
‫‪)5-1-4‬اﻟﻒ( ‪3-2-4 ، 1-2-4 ،‬‬ ‫‪)1-7‬ب(‬
‫‪9-5 ، 4-5‬‬ ‫‪)1-7‬ج(‬
‫‪9-5 ، 4-5 ، 1-4‬‬ ‫‪)1-7‬د(‬
‫‪، 4-5 ، 5-4-4 ، 4-4-4 ، 3-4-4 ، 2-4-4 ، 1-4-4‬‬
‫‪1-2-7‬‬
‫‪10-5 ، 9-5‬‬
‫‪، 4-5 ، 5-4-4 ، 4-4-4 ، 3-4-4 ، 2-4-4 ، 1-4-4‬‬ ‫‪2-2-7‬‬
‫‪10-5 ، 9-5‬‬
‫‪8-4 ، 7-4 ، 5-4 ، 4-4-4 ، 2-4-4‬‬ ‫‪3-2-7‬‬
‫‪9-5 ، 4-5 ، 5‬‬ ‫‪3-7‬‬
‫‪4-6-4 ، 2-6-4 ، 1-6-4‬‬ ‫‪1-4-7‬‬
‫‪3-6-4‬‬ ‫‪2-4-7‬‬
‫‪2-6-4‬‬ ‫‪3-4-7‬‬
‫‪9-5 ، 8-5 ، 7-5 ، 6-5 ، 5-5 ، 4-5 ، 2-5 ، 1-5‬‬ ‫‪1-5-7‬‬
‫‪5-4-5 ، 2-4-5 ، 5-2-5‬‬ ‫‪2-5-7‬‬
‫‪2-8-5‬‬ ‫‪3-5-7‬‬
‫‪)5-1-4‬ج( ‪8-5 ،‬‬ ‫‪4-5-7‬‬
‫‪10-5 ، 8-5 ، 12-4 ، 1-6-4‬‬ ‫‪5-5-7‬‬
‫‪5-5 ، 4-5‬‬ ‫‪6-7‬‬

‫‪9-5 ، 4-5 ، 10-4‬‬ ‫‪1-8‬‬

‫‪10-4‬‬ ‫‪1-2-8‬‬
‫‪14-4 ، 5-11-4‬‬ ‫‪2-2-8‬‬
‫‪9-5 ، 14-4 ، 5-11-4‬‬ ‫‪3-2-8‬‬
‫‪، 3-8-5 ، 8-5 ، 9-5-5 ، 2-5-5 ، 9-4 ، 6-4 ، 5-4‬‬ ‫‪4-2-8‬‬
‫‪9-5 ، 4-8-5‬‬
‫‪9-4‬‬ ‫‪3-8‬‬
‫‪9-5 ، 10-4‬‬ ‫‪4-8‬‬
‫‪12-4 ، 10-4‬‬ ‫‪1-5-8‬‬
‫‪12-4 ، 11-4‬‬ ‫‪2-5-8‬‬
‫‪12-4 ، 11-4 ، 9-4‬‬ ‫‪3-5-8‬‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ ‪ 17025‬ﺷﺎﻣﻞ اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﺘﻌﺪد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻓﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‬
‫‪ 9001‬آنﻫﺎ را در ﺑﺮ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪37‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ب‬

‫)اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ(‬

‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺮحﻛﺎرﺑﺮد ﺟﻬﺖ رﺷﺘﻪﻫﺎي ﺧﺎص‬

‫ب‪ 1-‬اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﺸﺨﺺﺷﺪه در اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﺎم ﺑﻴﺎن ﺷﺪهاﻧﺪ و ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي‬
‫آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻲ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‬
‫راﺟﻊ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ در اﻳﻦ ﭘﻴﻮﺳﺖ »ﺷﺮحﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ« ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﺮحﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ اﻟﺰاﻣﺎت ﻋﺎم‬
‫دﻳﮕﺮي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ذﻛﺮ ﻧﺸﺪهاﺳﺖ‪.‬‬

‫ب‪ 2-‬ﺷﺮحﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺷﺮح و ﺑﺴﻂ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎﻳﻲ )ﻳﺎ اﻟﺰاﻣﺎﺗﻲ( در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮاي‬
‫رﺷﺘﻪﻫـﺎي ﺧﺎﺻـﻲ از آزﻣـﻮنﻫـﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮنﻫـﺎ‪ ،‬ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي آزﻣـﻮن‪ ،‬ﻣﺤـﺼﻮﻻت‪ ،‬ﻣـﻮاد ﻳـﺎ آزﻣـﻮنﻫـﺎ و‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنﻫﺎي ﻣﻌﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎم ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺷﺮحﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﺷﺨﺎﺻـﻲ ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﻮد‬
‫ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻓﻨﻲ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻻزم را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻮاردي ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم درﺳـﺖ‬
‫ﻳﻚ آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺿﺮوري ﻳﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ب‪ 3-‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻟﺰاﻣﺎت ﻓﻨﻲِ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﺮحﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎﻳﻲ‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻬﻴﻪ اﻳﻦ ﺷﺮحﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪﺳﺎدﮔﻲ از ﻃﺮﻳﻖ اراﺋﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻳﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن اﻃﻼﻋﺎت دﻳﮕـﺮ‬
‫ﺑﻪ اﻟﺰاﻣﺎﺗﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺑﻨﺪﻫﺎي اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎم ذﻛﺮ ﺷﺪهاﺳﺖ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺪود وﻳﮋه ﺑﺮاي دﻣﺎ‬
‫و رﻃﻮﺑﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه(‪.‬‬

‫در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺷﺮحﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺪود اﺳﺖ و ﻓﻘﻂ در ﻣﻮرد ﻳﻚ روش آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﻚ‬
‫ﮔﺮوه از روشﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻳﺎ آزﻣﻮن اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺮحﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ داراي‬
‫داﻣﻨﻪاي ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ و در ﻣﻮرد آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنِ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒٍ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳﺎ اﻗﻼم ﻳﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ‬
‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي آزﻣﻮن و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن اﻋﻤﺎل ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ب‪ 4-‬اﮔﺮ ﺷﺮحﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ در ﻣﻮرد ﮔﺮوﻫﻲ از روشﻫﺎي آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮنِ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻳـﻚ زﻣﻴﻨـﻪ‬
‫ﻓﻨﻲ اﻋﻤﺎل ﮔﺮدد ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ در آنﻫﺎ ﻋﺒﺎرات ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﺑﺮاي ﻛﻠﻴﻪ روشﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺰﻳﻨﻪاي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺪرك ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪاي ﺑﺮاي ﺷﺮحﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻜﻤﻴﻞ اﻳﻦ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد در ﻣﻮرد اﻧﻮاع ﻳﺎ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺧﺎصِ آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﻣﻮاد ﻳﺎ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻓﻨﻲِ آزﻣﻮن ﻳﺎ‬
‫ﻲ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺿﻤﻦ اﻳﻦ ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺪرﻛﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻓﻘﻂ اراﺋﻪﻛﻨﻨﺪه اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻜﻤﻴﻠ ِ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ اﺻﻠﻲ و ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ آن ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ از ﺷﺮحﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺧﺎص اﺟﺘﻨﺎب ﻛﺮد‬
‫ﺗﺎ از ﻓﺮاوان ﺷﺪن ﻣﺪارك ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪38‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ب‪ 5-‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲﻫﺎي اﻳﻦ ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﺄﻳﻴﺪﺻﻼﺣﻴﺖ و ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﺮاﺟـﻊ ارزﻳـﺎﺑﻲﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺮحﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺧﻮد )ﻣﺜﻼً ﺗﺄﻳﻴﺪﺻﻼﺣﻴﺖ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﺧﺎص( ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪39‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﻛﺘﺎﺑﻨﺎﻣﻪ‬
‫درﺳﺘﻲ )ﺻﺤﺖ و دﻗﺖ( روشﻫﺎ و ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‪ -‬ﻗﺴﻤﺖ اول‪:‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ‪: 7442-1‬‬ ‫]‪[1‬‬
‫اﺻﻮل ﻛﻠﻲ و ﺗﻌﺎرﻳﻒ‬

‫درﺳﺘﻲ )ﺻﺤﺖ و دﻗﺖ( روشﻫﺎ و ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‪ -‬ﻗﺴﻤﺖ دوم‪:‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ‪: 7442-2‬‬ ‫]‪[2‬‬
‫ﺗﺠﺪﻳﺪﭘﺬﻳﺮي ﻳﻚ روش‬
‫ِ‬ ‫روش اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻜﺮارﭘﺬﻳﺮي و‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬

‫درﺳﺘﻲ )ﺻﺤﺖ و دﻗﺖ( روشﻫﺎ و ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‪ -‬ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻮم‪:‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ‪: 7442-3‬‬ ‫]‪[3‬‬
‫اﻧﺪازهﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﻲ دﻗﺖ ﻳﻚ روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬

‫درﺳﺘﻲ )ﺻﺤﺖ و دﻗﺖ( روشﻫﺎ و ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‪ -‬ﻗﺴﻤﺖ ﭼﻬﺎرم‪:‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ‪: 7442-4‬‬ ‫]‪[4‬‬
‫روشﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺻﺤﺖ ﻳﻚ روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬

‫درﺳﺘﻲ )ﺻﺤﺖ و دﻗﺖ( روشﻫﺎ و ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‪ -‬ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺸﻢ‪:‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ‪: 7442-6‬‬ ‫]‪[5‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻋﻤﻠﻲ از ﻣﻘﺎدﻳﺮِ درﺳﺘﻲ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ -‬ﻣﺒﺎﻧﻲ و واژﮔﺎن‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو ‪ : 9000‬ﺳﺎل ‪:11380‬‬ ‫]‪[6‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ -‬اﻟﺰاﻣﺎت‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو ‪ : 9001‬ﺳﺎل ‪: 1380‬‬ ‫]‪[7‬‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻧﺮماﻓﺰار‪ -‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮد اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫‪: ISO/1EC 90003‬‬ ‫]‪[8‬‬
‫‪ ISO9001:2000‬در ﻣﻮرد ﻧﺮماﻓﺰار ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‪ -‬اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي‬ ‫‪: ISO 10012:2003‬‬ ‫]‪[9‬‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬

‫اﻟﺰاﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي‬ ‫‪: ISO/IEC 17011‬‬ ‫]‪[10‬‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲﻛﻨﻨﺪه اﻧﻄﺒﺎق را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي اداره اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﺟﺮاﻛﻨﻨﺪه‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪:17020‬‬ ‫]‪[11‬‬
‫ﺑﺎزرﺳﻲ‬

‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﻤﻴﺰي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ و‪/‬ﻳﺎ‬ ‫‪: ISO 19011‬‬ ‫]‪[12‬‬
‫زﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻲ‬

‫‪ -1‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪ -‬اﻳﺰو‪ 9000 -‬ﺳﺎل ‪ 1380‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي وﻳﺮاﻳﺶ ﺳﺎل ‪ 2005‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ‪ ISO 9000‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪40‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‪-‬اﻳﺰو‪-‬آيايﺳﻲ‪)1386 :17025‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اول(‬

‫اﺻﻄﻼﺣﺎت و ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ‬ ‫‪: ISO Guide 30‬‬ ‫]‪[13‬‬

‫ﻣﻨﺪرﺟﺎت ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ‬ ‫‪: ISO Guide 31‬‬ ‫]‪[14‬‬

‫ﺷﻴﻤﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ ﮔﻮاﻫﻲﺷﺪه‬

‫ِ‬ ‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن در‬ ‫‪: ISO Guide 32‬‬ ‫]‪[15‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ ﮔﻮاﻫﻲﺷﺪه‬ ‫‪: ISO Guide 33‬‬ ‫]‪[16‬‬

‫اﻟﺰاﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ‬ ‫‪: ISO Guide 34‬‬ ‫]‪[17‬‬

‫ﮔﻮاﻫﻲ ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ ‪ -‬اﺻﻮل ﻋﻤﻮﻣﻲ و اﺻﻮل آﻣﺎري‬ ‫‪: ISO Guide 35‬‬ ‫]‪[18‬‬

‫آزﻣﻮن ﻛﻔﺎﻳﺖ ﺗﺨﺼﺼﻲ از راه ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﻫﺎي ﺑﻴﻦآزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‪ -‬ﻗﺴﻤﺖ‬ ‫‪: ISO/IEC Guide 43-1‬‬ ‫]‪[19‬‬
‫اول‪ :‬ﺗﻬﻴﻪ و اداره ﻃﺮحﻫﺎي آزﻣﻮن ﻛﻔﺎﻳﺖ ﺗﺨﺼﺼﻲ‬

‫آزﻣﻮن ﻛﻔﺎﻳﺖ ﺗﺨﺼﺼﻲ از راه ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﻫﺎي ﺑﻴﻦآزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‪ -‬ﻗﺴﻤﺖ‬ ‫‪: ISO/IEC Guide 43-2‬‬ ‫]‪[20‬‬
‫دوم‪ :‬اﻧﺘﺨﺎب و ﻛﺎرﺑﺮد ﻃﺮحﻫﺎي آزﻣﻮن ﻛﻔﺎﻳﺖ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﺄﻳﻴﺪﺻﻼﺣﻴﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫اﻟﺰاﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲِ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﺟﺮاﻛﻨﻨﺪه ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﮔﻮاﻫﻲﻛﺮدن‬ ‫‪: ISO/IEC Guide 65‬‬ ‫]‪[21‬‬
‫ﻣﺤﺼﻮل‬

‫ﻧﺸـﺮﻳﻪ »راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺟﻬﺖ ﺑﻴﺎن ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ در اﻧﺪازهﮔﻴﺮي« ﻣﻨﺘﺸـﺮﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ دﻓـﺘﺮ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ اوزان و ﻣﻘﻴﺎسﻫﺎ‬ ‫]‪[22‬‬
‫)‪ ،(BIPM‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ اﻟﻜﺘﺮوﺗﻜﻨﻴﻚ)‪ ،(IEC‬اﺗﺤﺎدﻳـﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺷﻴﻤﻲ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ و ﻃﺐ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ)‪،(IFCC‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد)‪ ،(ISO‬اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ ﺷﻴﻤـﻲ ِﻣﺤﺾ و ﻛﺎرﺑﺮدي )‪ ،(IUPAC‬اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻣﺤﺾ و ﻛﺎرﺑﺮدي)‪ (IUPAP‬و ﺳﺎزﻣـﺎن ﺑﻴﻦاﻟـﻤﻠﻠـﻲ اﻧﺪازهﺷﻨﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻧـﻲ)‪(OIML‬‬
‫ِ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺪارك راﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺻﻼﺣﻴﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان در ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي‬ ‫]‪[23‬‬
‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪاي و ﻣﻠﻲ ﻓﻌﺎل در زﻣﻴﻨﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻛﺮدن‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ اﻧﻄﺒﺎق و ﺗﺄﻳﻴﺪﺻﻼﺣﻴﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪.‬‬

‫‪41‬‬
‫‪ICS: 03.120.20‬‬
‫‪۴١‬‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ ‪:‬‬