Grade 9 Q2 Filipino LAS

9
Filipino
Ikalawang Markahan
MGA GAWAING
PAMPAGKATUTO
Republic of the Philippines
Department of Education
COPYRIGHT PAGE
FILIPINO
Learning Activity Sheets
(Grade 9)
Copyright © 2020
DEPARTMENT OF EDUCATION
Regional Office No. 02 (Cagayan Valley)
Regional Government Center, Carig Sur, Tuguegarao City, 3500
“No copy of this material shall subsist in any work of the Government of the Philippines. However, prior
approval of the government agency or office wherein the work is created shall be necessary for
exploitation of such work for profit.”
This material has been developed for the implementation of K to 12 Curriculum through the Curriculum
and Learning Management Division (CLMD). It can be reproduced for educational purposes and the
source must be acknowledged. Derivatives of the work including creating an edited version, an
enhancement of supplementary work are permitted provided all original works are acknowledged and
the copyright is attributed. No work may be derived from this material for commercial purposes and
profit.
Consultants:
Regional Director : ESTELA L. CARIÑO EdD, CESO IV, DepEd R02
Assistant Regional Director : RHODA T. RAZON EdD, CESO V, DepEd R02
Schools Division Superintendent : FLORDELIZA C. GECOBE PhD, CESO VI, SDO Quirino
Asst. Schools Division Superintendent : MARY JULIE A. TRUS PhD, SDO Quirino
Chief Education Supervisor, CLMD : OCTAVIO V. CABASAG PhD, DepEd R02
Chief Education Supervisor, CID : JORGE G. SADDUL, SR.
Development Team
Writers: CINDY P. DELA CRUZ, Teacher 1, Ifugao Village Integrated School
RODOLFO E. REVOLLEDO, JR., Teacher III, Victoria High School
MILDRED M. TORRES, Teacher III, Nagtipunan National High School
SHERYLL P. BARCIBAL, Teacher III, Maddela Comprehensive High School
EDRALIN A. FERRER, Teacher III, Quirino General High School
ODESSA T. DELOS SANTOS, Teacher III, San Isidro Integrated School
RENALYN A. ROMBAOA, Teacher I, Nagtipunan National High School
FE CRIS FELICIANO, Teacher III, Saguday National High School
KAREN E. PASCUAL, Teacher III, Dipintin High School
Content Editor: ARIEL O. SAET, Master Teacher I, Maddela Comprehensive High School, ROMANO C.
SALAZAR, JUN R. RAMOS, RENROSE S. RODRIGUEZ, NORALIE B. CABANG
Language Editor: SHERLY C. CAINGUITAN PhD, Education Program Supervisor - English, SDO Quirino
FE G. BUCCAHAN PhD, Education Program Supervisor -Filipino, SDO Quirino
ROMANO C. SALAZAR, JUN R. RAMOS, RENROSE S. RODRIGUEZ, NORALIE B.
CABANG
Illustrator: JULIOUS A. PERUCHO, Teacher I/T.I.C., Agta Community Primary School
Focal Persons: DENIS M. AGBAYANI, Education Program Supervisor–MAPEH, CLMD, DepEd R02
RIZALINO G. CARONAN, Education Program Supervisor–LRMDS, CLMD, DepEd R02
FELIMENDO M. FELIPE, SEPS-HRD, OIC LR Supervisor-SDO Quirino
RONALD T. BERGADO, PDO II-LRMS, SDO Quirino
ROZEN D. BERNALES, Librarian II, SDO Quirino
Printed by: Curriculum and Learning Management Division
Address: Regional Government
DepEd, Center, Carig
Carig Sur, Sur, Tuguegarao
Tuguegarao City City, 3500
Telephone Nos.: (078) 304-3855; (078) 396-9728
Email Address: [email protected] Website: region2.deped.gov.ph
Table of Contents
Page
Compentency
number
Tanka at Haiku
Nasusuri ang tono ng pagbigkas ng napakinggang
tanka at haiku ..................... 2
Nasusuri ang pagkakaiba at pagkakatulad ng estilo
ng pagbuo ng tanka at haiku ..................... 11
Nabibigyang kahulugan ang matatalinghagang
mahahalagang salitang ginamit sa tanka at
haiku ..................... 19
Naisusulat ang payak na tanka at haiku sa tamang
anyo at sukat ..................... 27
Nagagamit ang suprasegmental na antala/hinto,
diin at tono sa pagbigkas ng tanka at haiku ..................... 32
Nahihinuha ang damdamin ng mga tauhan batay
sa diyalogong napakinggan ..................... 37
Nabibigyang-puna ang kabisaan ng paggamit ng
hayop bilang mga tauhan na parang taong
nagsasalita at kumikilos ..................... 42
Naiaantas ang mga salita (clining) batay sa tindi ng
emosyon o damdamin ..................... 48
Naisusulat muli ang isang pabula sa paraang
babaguhin ang karakter ng isa sa mga tauhan
nito ..................... 52
Nagagamit ang iba’t ibang ekspresyon sa
pagpapahayag ng damdamin ..................... 59
Naipaliliwanag ang pananaw ng may-akda tungkol
sa paksa batay sa napakinggan ..................... 65
Naipaliliwanag ang mga:
- kaisipan
- layunin
- paksa; at
- paraan ng pagkakabuo ng sanaysay ..................... 69
Naipaliliwanag ang mga salitang di lantad ang
kahulugan batay sa konteksto ng
pangungusap ..................... 73
Nabibigyang-puna ang paraan ng pagsasalita ng
taong naninindigan sa kanyang mga
saloobin o opinyon sa isang talumpati ..................... 87
Naipahahayag ang sariling pananaw tungkol sa
isang napapanahong isyu sa talumpating
nagpapahayag ng matibay na paninindigan ..................... 97
Nakasusulat ng isang argumento hinggil sa
napapanahong isyu sa lipunang Asya ..................... 104
Nagagamit ang angkop na mga pahayag sa
pagbibigay ng opinyon, matibay na
paninindigan at mungkahi ..................... 110
Nasusuri ang maikling kuwento batay sa estilo ng
pagsisimula, pagpapadaloy at
pagwawakas ng napakinggang salaysay ..................... 117
Nahihinuha ang kulturang nakapaloob sa binasang
kuwento ..................... 123
Nabibigyang-kahulugan ang mga imahe at simbolo
sa binasang kuwento ..................... 129
Napaghahambing ang kultura ng ilang bansa sa
Silangang Asya batay sa napanood na
bahagi ng teleserye o pelikula ..................... 136
Naisasalaysay ang sariling karanasan na may
kaugnayan sa kulturang nabanggit sa nabasang
kuwento ..................... 144
Naisusulat ang isang paglalarawan ng sariling
kultura na maaaring gamitin sa isang
pagsasalaysay ..................... 151
Nagagamit ang mga pahayag sa pagsisimula,
pagpapatuloy ng mga pangyayari at
pagtatapos ng isang kuwento ..................... 156
Nauuri ang mga tiyak na bahagi at katangian ng
isang dula batay sa napakinggang diyalogo
o pag-uusap ..................... 162
Nasusuri ang binasang dula batay sa pagkakabuo
at mga elemento nito ..................... 169
Napaghahambing ang mga napanood na dula
batay sa mga katangian at elemento ng bawat
isa 180
Naisusulat ang isang maikling dula tungkol sa
karaniwang buhay ng isang pangkat ng tao sa 185
ilang bansa sa Asya
Nagagamit ang mga angkop na pang-ugnay sa
pagsulat ng maikling dula 189
Naipahahayag ang damdamin at pag-unawa sa
napakinggang akdang orihinal 195
Naipaliliwanag ang naging bisa ng nabasang akda
sa sariling kaisipan at damdamin 199
Nabibigyang- kahulugan ang mahihirap na salita
batay sa konteksto ng pangungusap; ang
matatalinghagang pahayag sa parabola; ang
mga salitang may natatagong kahulugan; ang
mga salita batay sa kontekstong pinaggamitan;
ang mahihirap na salita batay sa
kasingkahulugan at kasalungat na kahulugan; 199
Naisusulat ang sariling akda na nagpapakita ng
pagpapahalaga sa pagiging Asyano 205
Nagagamit ang linggwistikong kahusayan sa
pagsulat ng sariling akda na nagpapakita ng
pagpapahalaga sa pagiging isang Asyano 205
FILIPINO 9
Ikalawang Markahan – MELC 1
Nasusuri ang tono ng pagbigkas ng napakinggang tanka at haiku
(Pagsusuri ng Tono ng Pagbigkas ng napakinggang Tanka at

Haiku)
Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

FILIPINO 9
Pangalan: ___________________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________________Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Pagsusuri sa Tono ng Pagbigkas ng tulang Tanka at haiku
Panimula (Susing Konsepto)

Natapos mo nang malaman ang Panitikan sa Timog-Silangang Asya sa Modyul 1 mula
sa unang markahan. Ngayon nama’y maghanda ka upang kilalanin ang Panitikan ng Silangang
Asya. Ano-ano ang mga bansa mula sa Silangang Asya? Ano-anong mga Kultura ang
nalalaman mo mula rito?
Alam mo ba.....
Ang Silangang Asya
Noong panahon ng eksplorasyon ng mga bansang Portugal at Espanya, ang

tinuring na sentro ng Mundo ay ang Europa. Dahil dito, tinuloy ang ibang mga lugar sa
mundo sa pamamagitan ng layo ng mga ito sa Europa. Itoang dahilan kung bakit ang mga
bansa sa Kanlurang Asya ay tinawag na “ Middle East” at ang mga nasa Silangang Asya
tulad ng Tsina, Korea, at Hapon ay nasa Far East.
Ang kabihasnan ng Tsina ay nagsimula na kasabay ng Matandang
Kabihasnang nananagana sa pampang ng Ilog Nile sa Ehipto. May libo-libong titik ang
sistema ng pagsulat ng mga Tsino na napakahirap isaulo. Ayaw nilang gumamit ng mga
simpleng Aplabeto tulad ng mga bansa sa Kanluran. Sa panahon ng dinastiyang T’ang
umunlad ang panitikan ng Tsina. Kilala ang panahon na ito na “Gintong panahon ng mga
Tulang Tsina”. Sa panahong ito, ang mga dakilang makatang Tsino na sina Li Po at Tu Fu
ay nakilala.
Samantalang ang Hapon, dahil sa lokasyon nitong malayo sa pangunahing
lupain ng Asya ay hindi nasakop ng anumang dayuhan. Sila ay nagsikap na mapanatili ang
kanilang kalayaan kaya’t sa kasaysayan ay walang nagtagumpay na dayuhan sa pananalakay
sa Hapon. Sila ay isang bansang may sariling kultura. Kung pag-uusapan ang panitikan ng
bansang Hapon, ito ay higit na nakilala noong panahon ng Heian. Isa sa pinakakilalang
babaeng nobelistang namayani sa panahong ito ay si Lady Murasaki. Sa panahon naman ng
Ashikaga, nagkaroon ng pag-unlad sa maraming bahagi ng kultura. Sa panitikan, dalawang
uri ng drama an napaunlad nang husto: ang Noh (klasikal na dula) at ang kabuki ( mga
popular na dula).

Ang Koreano naman ang mga natatanging tao na may sariling kulturang mula
sa isang lahing nagkahalo-halo na Manchus, mga Malay, at Tsino.
Samantala, naimpluwensiyahan ng panitikan ng tatlong matatandang bansang
China, Korea, at Hapon ang Hong Kong at Taiwan at patuloy na umuunlad at nagbabagong
bihis kasabay ng pag-unlad ng kanilang kabuhayan at pamumuhay.
Nakabasa ka na ba ng tula mula sa mga lugar na ito?

Ipagpatuloy ang pagbabasa nang iyong malaman ang panitikan ng Bansang Tsina,
Korea at Hapon.
Kasanayang pampagkatuto at Koda

Nasusuri ang tono ng pagbigkas ng napakinggang Tanka at Haiku. F9PN-IIa-b-45
GAWAIN 1:
Panuto: Ano ang saloobin o damdamin mo sa araw na ito? Iguhit ang iyong nadarama sa
bilog na nasa kahon.
Paano ka ba magpahayag ng iyong damdamin? Maraming paraan upang ang iyong

saloobin ay maiparating. Ngunit palagi nating tandaang may tamang paraan sa pagpapahayag.
Ating alamin ‘yan sa araling ito.
Nakabasa ka na ba ng tula mula sa Bansang Japan? Ang Japan ay isa sa mga kilala
at nangunguna sa larangan ng ekonomiya at teknolohiya hindi lamang sa Asya kundi maging
sa buong daigdig. Bagama’t makabago na ang paraan ng pamumuhay ng mga tao roon,
napananatili pa rin nila ang kanilang sinaunang kultura at pagpapahalaga sa panitikan. Patuloy
nila itong ginagamit at pinagyayaman tulad na lamang ng Tanka at Haiku.

Narito ang halimbawa ng Tula ng Hapon, Ang Tanka at Haiku.
GAWAIN 2:
Panuto: Basahin/ipabasa sa isang Miyembro ng iyong pamilya ang bawat Tanka at Haiku.
Suriin ayon sa tono, paksa, at mensaheng nais ipabatid nito.
Tanka
Ang tankang iyong mababasa ay isinulat ni Empress Iwa no Hime, na siyang empress-
consort of the 16th severeign, Emperor Nontoku. Sinasabing ang tula ay isinulat ng empress
dahil sa kabiguan niyang masolo ang pag-ibig ng emperor.
Araw na mulat
Sa may gintong palayan
Ngayong taglagas
Di ko alam kung kelan
Puso ay titigil na
Ang susunod na Tanka ay isinulat noong ikapitong siglo ni Princess Nukata. Isinulat niya ito
noong dumalo siya sa ceremonial gathering of the herbs noong May 5, 1668 na inorganisa
ni Emperor Tenji. Isa si Princess Nukata sa mga consorts ng naturang emperor. Ngunit ang
tankang iyong mababasa ay inalay ng prinsesa sa kaniyang dating asawa na si Prince Oama.
Sa murasaki
Ang bukid ng palasyo
Pag pumunta ka
Wag ka sanang makita
Na kumakaway sa’kin
Haiku
Ang mababasa mong Haiku ay isinulat ni Matsuo Basho ang tinaguriang master ng Haiku.
Mundong ‘sang kulay

Nag-iisa sa lamig
Huni ng hangin
Isinulat ni Basho ang susunod na haiku sa kalagitnaan ng paglalakbay sa Osaka. Sa
panahong ito ay unti-unti na siyang nanghihina.
Ngayong taglagas
‘Di mapigil pagtanda
Ibong lumilipad
Ito ang huling Haikung isinulat ni Basho sa banig ng kamatayan. Alam na niyang malubha
ang kaniyang karamdaman ngunit ang pagsulat pa rin ang kaniyang naging sandigan.
Lakbay ng hirap
Pangarap na naglayag
Tuyong lupain

Pag-unawa sa Binasa/ napakinggan:
1. Ano ang napansin mo sa apat na tulang binasa/napakinggan? Tungkol saan ang
pinakapaksa ng bawat isa?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. Naipahayag ba ng sumulat ang kanilang naramdaman noong oras na isinulat nila ang
tula? Patunayan.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3. Sino sa tatlong manunulat ng tula ang may mapait na karanasan sa pag-ibig? Ipaliwanag
ang iyong sagot.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
4. Sino naman ang nalalaswaan sa pag-ibig?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
5. Sino sa kanila ang nagpatunay na maging sa panahon ng pagsubok ay naipahahayag
pa rin nila ang kaniyang damdamin at isipan sa pamamagitan ng pagsulat ng tula?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
6. Sa iyong palagay, naibsan ba ang dalahin ng kanilang damdamin nang isulat ang tula?
Ipaliwanag ang iyong sagot.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
5

7. Sa panahon ngayon, saan mo maikokompara ang ganitong klase ng pagpapahayag ng
damdamin?
Alam mo ba...
Land Of The
Tanka at haiku sa panitikang Hapones Rising Sun o Lupain Ng
Sumisikat Na Araw ang
tawag sa bansang Hapon na
nasa Silangang Asya. Ito ay
Nilikha ang tanka noong ika- 8 siglo samantalang ang haiku ay noong nasa Hilagang-Silangan ng
ika-15 siglo. Tsina at Taiwan na
pinaghihiwalay ng dagat
Karaniwang paksa ng tanka ang pagpapahayag ng emosyon o Silangang Tsina, nasa
damdamin tulad ng pagbabago, pag-iisa, o pag-ibig. Ang mga unang tanka
Timog-Silangan ng Korea
na pinaghihiwalay ng dagat
ay kasama sa isang kalipunan o antolohiya ng mga tula sa panitikang ng Hapon. Binubuo ito ng
Hapones na Tinatawag na Manyoshu o Collection of Ten apat na malalaking pulo, ang
Thousand Leaves. Honshu, Kyushu, shikoku,
at Hokkaido. Tinatawag din
Ang haiku ay pinaikling anyo ng tula. May wastong antala o ito na bansa ng mga
paghinto na Tinatawag na kiru o cutting ang pagbigkas nito. Ang kiru ay samurai, anime, at may
mataas na uri ng
kahawig ng Sesura sa ating panulaan. teknolohiya.
Karaniwang paksa ng Haiku ang larawan mula sa kalikasan.
Pinakatanyag sa pagsulat ng haiku si Matsuo Basho. Sakaniya
nagsimula ang pagsulat ng Haiku bilang isang sining ng panitikan noong panahon ng Edo sa
kasaysayan3:ng Hapon.
GAWAIN

Panuto: Balikan ang akdang binasa sa Gawain 1at punan ang mga kahon sa ibaba.
Akda Paksa Mensahe Tono
Unang tanka
Ikalawang tanka
Unang Haiku
Ikalawang Haku
Ikatlong Haiku

Gawain 4:
Panuto : Manood sa youtube ng iba pang pagtatanghal ng tanka at haiku, paghambingin ang
sariling damdamin at ang damdamin ng bumibigkas sa paraan ng pagbigkas ng tanka at haiku.
Isulat sa ang ginawang paghahambing sa pamamagitan ng dayagram sa ibaba.
Paano binigkas ng may akda ang iyong pinakinggang Tula?
Damdamin/tono sa paraan ng pagbigkas ng tanka at haiku
Napanood mula sa youtube Sariling damdamin
PANGWAKAS:
Batid kong may natutuhan ka sa araling ito, Isulat ang mga ito sa ibaba.
Ang natutuhan ko araling ito ay... Ang natutuhan ko araling ito ay... Ang natutuhan ko araling ito ay...

SANGGUNIAN:
Peralta, Romulo N., et.al (2014). Panitikang Asyano Modyul ng Mag-aaral sa Filipino
9. Pasig City
Garcia, Florante C., et. Al (2015). Pintig ng Lahing Pilipino 9 Aklat 1. SIBS
Publishing House, Inc., Phoenix Building, 927 Quezon Avenue 1104 Quezon City,
Philippines.
Del Rosario, Mary Grace G., et.al (2014). Pinagyamang Pluma 9 (K to 12) Aklat 1.
Phoenix Publishing House, Inc. 927 Quezon Avenue, Quezon City.
CINDY P. DELA CRUZ

May-akda

FILIPINO 9
Nasusuri ang pagkakaiba at pagkakatulad ng estilo ng pagbuo ng
tanka at haiku
(Pamagat)
10

FILIPINO 9
Pangalan: ___________________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________________Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Pagkakatulad at Pagkakaiba ng tulang Tanka at Haiku
Sa gawaing ito ay malilinang at masusukat ang iyong kaalaman sa paggawa ng

tulang tanka at haiku at ganoon na rin sa mapapalawak ang iyong kaalaman sa
talasalitaan. Sa tulong ng iyong magulang o sinumang maaring makatulong sa iyo at sa
sariling pagsisikap ay lalo pang mapauunlad ang iyong kaalaman sa mga inihandang
gawain.
Mababakas natin sa mga tanka at haikung isinulat ng mga may-akda ang kanilang
damdamin. Noong unang panahon, ito ang kanilang paraan upang maipahayag ang
kanilang saloobin. Kadalasan, kung ang akda ay tungkol sa kabiguan at kalungkutan,
nakatutulong sa kanila ang pagsulat upang maibsan ang kanilang dinadalang bigat ng
loob, at kung ito naman ay tungkol sa kaligayahan ay nadodoble pa ang kanilang saya
kapag naibabahagi nila sa iba.
Ang tanka ay maikling tulang binubuo lamang ng 31 na pantig. Nahahati ito sa

limang taludtod o linya na may sukat na 5-7-5-7-7. Naglalaman ng mga paksa gaya ng
pag-ibig at iba pang damdamin ang paksa ng Tanka.
Ang haiku naman ay isang maikling tula na binubuo ng tatlong taludtod lamang
na may sukat na 5-5-7 o kaya ay 7-5-5 at 5-7-5 na may kabuuang 17 na pantig.
Kadalasan, tungkol sa kalikasan ang paksa nito.
11

Ang mga tulang tanka at haiku ay nagmula sa bansang Hapon. Sa bansang ito,
tinitipon ng mga kilalang tao ang kanilang tula mula pa noong ika-8 siglo hanggang sa
kasalukuyan. Makikita ito sa aklat na naglalaman ng koleksyon ng kanilang tula na
Manyoshu, naglalaman ng 4,500 na tula at 90 bahagdan ng mga tulang ito ay tanka.
Ikaw, paano ka nagpapahayag ng iyong damdamin? Maraming paraan upang ang

iyong saloobin ay maiparating. Sa makabagong panahong ito, ginagamit ng tao ang
social media gaya ng pag-shout out o pag-post ng status. Nagiging daan ito upang
magkaisa ang mga tao para sa pagsulong ng mga positibong adbokasiya. Ngunit sa
gawaing ito, inaasahang maipapahayag mo ang iyong damdamin sa pamamagitan ng
tulang Tanka at haiku.
Kasanayang Pampagkatuto at Koda

1. Nasusuri ang pagkakaiba at pagkakatulad ng estilo ng pagbuo ng tanka at haiku
(F9PB-IIa-b-45)
2. Naisusulat ang payak o simpleng haiku sa tamang anyo at sukat (F9-IIa-b-47)
3. Nabibigyang-Kahulugan ang matatalinghagang salitang ginamit sa tanka at haiku
(F9PT-IIa-b-45)
Panuto:
Basahina at suriin ang mga halimbawa ng mga tulang tanka at haiku sa ibaba.
Pagkatapos ay sagutin nang may katapatan ang mga sumusunod na gawain.
Tanka
Araw na mulat
Ngayong taglagas
Di alam kung kalian
Puso ay titigil na
12

Sinasabing ang tulang ito ay isinulat ni Empress Iwe no Himes dahil sa kabiguan
niyng masolo ang pag-ibig ng emperor.
Sa Murasaki
Ang bukid ng palasyo
Pag pumunta ka
‘Wag ka sanang makita
Na kumakaway sa’kin
Isinulat ito ng isang prinsesa na si Princess Nukata para sa kaniyang dating asawa
na si prince Oama.
Haiku
Ngayong taglagas
Di mapigil pagtanda
Ibong lumipad
Isinulat ito ni Matsuo Basho, ang tinaguriang master ng haiku sa kalagitnaan ng

paglalakbay sa Osaka kung saan siya ay unti-unti nang nanghihina.
Lakbay ng hirap
Tuyong lupain
Ito ang huling tula na isinulat ni Basho habang nasa banig ng karamdaman.
Pagsulat pa rin ang kaniyang sandigan hanggang sa huling sandali ng kaniyang buhay.
Gawain 1.
Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod na matatalinghagang salita na ginamit

sa tanka at haiku. Gamitin din ito sa makabuluhang pangungusap.
Hal.
puso ay titigil na – nangangahulugan itong isusuko na niya ang kaniyang
ipinaglalabang pag-ibig
13

Makabuluhang Pangungusap: Sa tagal ng aking paghihintay sadyang manhid ang
taong aking iniibig kaya puso ay titigil na sa paghihintay sa kaniya
1. Ngayong taglagas- ___________________________
Makabuluhang Pangungusap:
_____________________________________________________________________
2. Lakbay ng Hirap- ____________________________
_____________________________________________________________________
3. Pangarap na naglayag: ________________________
_____________________________________________________________________
4. Tuyong lupain: ______________________________
_____________________________________________________________________
Gawain 2.
Sa tulong ng Graphic Organizer, suriin ang pagkakatulad at pagkakaiba ng Tanka

at haiku. Isulat ang sagot sa kahon.
Tanka Haiku
1.Pagkakatulad
Pagkakaiba
2. Bilang ng Pantig
3. Bilang ng tatludtod
4. Sukat ng bawat taludtod
5. Paksa o tema
14

Gawain 3.
Ngayon, ikaw naman ang bubuo o susulat ng sarili mong akda-isang Tanka at
isang Haiku batay sa mga sumusunod na pamantayan.
1. Batay sa alin mang paksa gaya ng kabiguan, tagumpay atbp.

2. Naglalahad ng sariling damdamin o karanasan
3. May sariling pamagat
Rubrik sa Pagbibigay ng puntos

Pamantayan Laang puntos Aking puntos
Ang awtput ay nakabatay 5
sa wastong anyo ng haiku
at tanka
Naglalaman ng damdamin 5
o karanasan
Makabuluhan sa 5
mambabasa
Maayos ang pagkakasulat 5
Kabuoang Puntos 20 para sa Haiku ( ganoon

din sa Tanka)
5-Napakahusay
4- Mahusay
3- katamtaman
2- Di gaanong mahusay
GOOD LUCK SA PAGBUO NG SARILI MONG TANKA AT HAIKU…
Gawain 4.
Sumulat ng isang halimbawa ng isang Shout Out post o Status sa Social Media na lubos
na nakakaapekto sa iyo o nais mong mabigyan ng pansin. Isulat ang post sa loob ng kahon.
15

Pangwakas/Repleksyon
Binabati kita. Mula sa mga natapos mong gawain ay nasukat ang iyong kahusayan sa
paglikha ng sarili mong tulang Haiku at Tanka.
Tunay na ang panitikan ay isang mabisang sandata upang maipahayag ng tao ang
kaniyang damdamin sa mga bagay-bagay sa paligid. Ngunit laging tandaan, maging
responsible sa pagpapahayag na iyong damdamin.
Ngayon naman, isulat ang iyong karagdagang repleksyon sa mga natapos mong gawain.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Sanggunian:
A. Mga aklat
Baesa-Julian, A., Lontoc, N.A., & Del Rosario, M.G. (2014). Pinagyamang Pluma 9.
Phoenix Publishing House
Panganiban, J.V., Matute, G.E., & Cabigting, C. E. (1995). Panitikan ng Pilipinas. Rex
Bookstore
Susi ng Pagwawasto
Gawain 1.
1. 2. 3. 4. (Guro ang magwawasto)
Gawain 2. (Guro ang magwawasto)
Gawain 3.
1. Pagkakatulad- Parehong maikaling tula na nagpapahayag ng damdamin na
nagmula sa bansang Hapon ang Haiku at Tanka.
2. 31 sa Tanka, 17 sa Haiku
3. 5 sa Tanka, 3 sa Haiku
4. 5,7,5,7,7 sa Tanka, 5,5,7/7,5,5 sa Haiku
5. Pag-big, damdamin Kalikasan sa Haiku
ARIEL O. SAET
May-akda
16

FILIPINO 9
Nabibigyang kahulugan ang matatalinghagang mahahalagang
salitang ginamit sa tanka at Haiku
(Pamagat)
17

FILIPINO 9
Pangalan:___________________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________________Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Pagbibigay ng Kahulugan ng mga Matatalinghagang Salita
Panimula ( Susing Konsepto)

“Maikli ngunit mayaman sa diwa
Punong-puno ng emosyon bawat linya
Paksa’y tugon sa pag-ibig, pag-iisa
Kinagigiliwan mga anyo ng tula”
Naniniwala ka ba na ang paggamit ng matatalinhagang salita ay nakadaragdag ng rikit sa

isang tula?

Nabibigyang kahulugan ang matatalinhagang mahahalagang salitang ginamit sa Tanka at
Haiku. F9PT-IIa-b-45
Gawain 1:
Panuto: Basahin ang ilang halimbawa ng Haiku at Tanka na isinulat ng mga manunulat na
Hapones. Unawain ito at sagutan ang mga tanong sa ibaba.
A. TANKA
On the white sand Buhanging puti (5)
Of the beach of a small island Dalampasigang pulo (7)
In the Eastern Sea Silangang dagat (5)
I, my face streaked with tears, Mukha’y puno ng luha(7)
Am playing with a crab Alimango’y kalaro.
- Ishikawa Takuboku - Malayang salin
B.
In castle ruins Kastilyong giba (5)
The tappings of a hand-drum Tagos sinag ng buwan (7)
So clearly echo, Napakaningning (5)
That in Komachi’s dancing Sayaw ng Komahi (7)
Even the moon seemed to smile. Ang buwan ngumingiti (7)
- Hiroko Seki - Malayang salin
18

C.
In the dark woods Dilim sa gubat (5)
Lying ahead on your road Nakahimlay sa hukay (7)
Whom will you call? Ano’ng pangalan? (5)
You don’t yet know the names Ni hindi mo kilala (7)
Of your parents or your own Ang sariling Magulang. (7)
-TekkanYosano - Malayang salin
D. HAIKU
Early summer rain- maagang ulan (5)

Houses facing the river, kabahayan sa ilog (7)
Two of them. Dal’wa sa kan’la (5)
-Matsuo Basho - Malayang salin
E.
Green in the field Lunti sa bukid (5)

Was pounded into Dinikdik upang maging(7)
Rice cake isang bibingka. (5)
- Masaoka Shiki - Malayang salin
Panuto: Ang mga sumusunod ay halaw mula sa Tanka at Haiku na binasa sa itaas.
Ibigay ang kahulugan ng sumusunod na natatalinhagang salita. Piliin at bilugan ang titik ng
tamang sagot.
1. Ang buwan ngumingiti
a. Maliwanag ang sinag ng buwan
b. Malaki at mabilog ang sikat ng buwan
c. Maningning ang sinag mula sa buwan
d. May pag-asa ang ngiti ng buwan
2. Dilim sa gubat
a. May matinding pagsubok sa buhay
b. Maraming naghambalang na kahoy
c. Tirahan ng maiilap na hayop
d. Nakatatakot ang anyo nito
3. Maagang ulan
a. Masayang maligo sa init ng araw
b. Biglang nagkaroon ng suliranin
c. Nagsasaya ang mga magsasaka
d. May bagyong darating
4. Lunti sa bukid
a. Luntian ang kulay ng bukid
19

b. Maraming nakatanim na damo
c. Tumubo na ang mga binhi ng palay
d. Tagumpay sa pagsisikap sa pagtatanim sa bukid
5. Buhanging puti
a. Gumagawa ng kastilyong buhangin ang mga bata
b. Maraming makukuhang kabibe sa maputing buhangin
c. Sinlinis ng maputing buhangin ang kaniyang hangarin
d. Nagpapaaraw o sunbathing sa maputing buhangin ang nagsisipaligo
Gawain 2:
Panuto: Ibigay ang iyong pakahulugan sa mga sumusunod na tanka at haiku. Isulat sa linya
ang iyong sagot.
1.
Dilim sa gubat _______________________________________

Nakahimlay sa hukay
_______________________________________
Ano’ng pangalan?
Ni hindi mo kilala _______________________________________
Ang sariling
magulang. _______________________________________
- Tekkan
______________________________________ .
Yonsano
2. _______________________________________
_______________________________________
sa kasiyahan
pinasan ko si Inay _______________________________________
ang gaang niya
kaya ako’y naiyak _______________________________________
ni hindi makalakad.
______________________________________ .
- -Ishikawa
Takuboku
3. _______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
Gabing tahimik
Sumasapi sa bato _______________________________________
Huning kuliglig
- Basho ______________________________________ .
_______________________________________
20

4.
_______________________________________
Talim ng kidlat _______________________________________

Sa dilim umiiyak
_______________________________________
Ang puting tagak.
- ______________________________________ .
- -Basho
5.
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
Tuod ng tangkay
Pinangatog ng maya _______________________________________
Isang tag-init
- Basho ______________________________________ .
Gawain 3:
Panuto: Ang mga sumusunod na Tanka ay mula sa lunsaran sa iyong ikalawang aralin. Pag-
aralan at ibigay ang kahulugan ng matatalinhagang salitang ginamit sa Tanka at Haikung
binasa. Pagkatapos ay gamitin ito sa makabuluhang pangungusap.
1. Dilim sa gubat-__________________________________________________________
_________________________________________________________________________
______________________________________________________________________
Makabuluhang pangungusap:
________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
______________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_______
2. Nakahimlay sa hukay
______________________________________________________
_________________________________________________________________________
____________________________________________________________________ 21
________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
3. Mukha’y puno ng luha
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
______________________________________________________________________
4. Ang buwa’y ngumingiti-

________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
___________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
5. Maagang Ulan-
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
________________________________________________________________
22

Alam mo ba ...
Matalinghaga ang Tanka at Haiku (Talinghaga)- ito ang

paggamit ng masining na salitang nagbibigay ng higit na kariktan sa
tula. Dito’y sadyang inilalayo ang paggamit ng mga karaniwang salita
upang higit na maging mabisa at kaakit-akit ang tula.
PANGWAKAS/REPLEKSYON
Batid kong may natutuhan ka sa araling ito, isulat ang mga ito sa ibaba.
23

SANGGUNIAN:
9. Pasig City
Philippines.
Susi sa pagwawasto:
Gawain 1:
1. D
2. A
3. B
4. D
5. C
Gawain 2:
Maaring magkakaiba-iba ng sagot ang mga mag-aaral
Gawain 3:
Maaring magkakaiba-iba ng sagot ang mga mag-aaral
CINDY P. DELA CRUZ

May-akda
24

FILIPINO 9
Naisusulat ang payak na tanka at haiku sa tamang anyo at sukat
(Pamagat)
25

FILIPINO 9
Pangalan:___________________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________________Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Pagsulat ng Tanka at Haiku sa Tamang anyo at sukat
Panimula ( Susing Konsepto)

Alam kong marami ka nang natutuhan tungkol sa anyo ng tula ng Bansang Japan, ang
Tanka at Haiku. Ano ang masasabi mo sa mga halimbawa ng Haiku at Tanka sa mga nauna
mong mga aralin? Madali lang ba ang sumulat ng isang Tanka o Haiku?
Ngayo’y gusto kong ipakita mo iyong husay sa pamamagitan ng pagsulat ng iyong
sariling Tanka at Haiku.

Naisusulat ang payak na Tanka at Haiku sa tamang anyo at sukat. F9PU-IIa-b-47
GAWAIN 1:
Panuto: Isipin mong ang mga Tanka at Haikung iyong binasa ay binibigkas ng may-akda nito,
anong damdamin ang masasalamin mo sa kanila? Isulat ito sa unang puso. Sa ikalawang puso
naman ay isulat ang iyong damdamin.
Araw na mulat
Ngayong taglagas
Di ko alam kung kelan
Puso ay titigil na
Mundong ‘sang kulay

Nag-iisa sa lamig
Huni ng hangin
26

Lakbay ng hirap
Tuyong lupain
Alam mo ba...
Bukod sa mga bugtong at salawikain, maraming sinaunang maikling anyo ng mga tula sa
Filipinas. Isa rito ang Tanaga, na ayon sa mga bokabularyo nina Noceda at Sanlucar (1754) ay
isang uri ng tulang maynapakataas na pagpapahalaga salipunang tagalog, Poesia muy alta en
tagalo, compuesta de siete silabas, y cuatro verso, llena de metaforas.
Binubuo ang Tanaga ng apat na taludtod at bawat taludtod ay may sulat na pipituhin. Sa
loob ng naturang anyo, kailangang ganap na maipahayag ng makata ang nais sabihin sa pamamagitan ng
matatalinhagang pangungusap.
-Bahagi ng Paggunita sa Tanaga ni Virgilio S. Almario

GAWAIN 3:
GAWAIN 2:
Panuto: Basahing mabuti ang tanaga at buoin ang diwa ng nito, piliin mula sa kahon ang
iyong sagot at isulat ito sa patlang.
1. Totong_______________ • Sinungaling
At talagang malihim • Tapat
Pipi kung kausain • Mabiro
Walang kibo’y matabil.
2. Kabibe. Ano ka ba? • namumula

May perlas, maganda ka • nagbubuntonghininga
Kung idikit sa taynga • Kumakapit
______________________
3. Ang isa sa kaaway

Na marami ang bilang • Tawagin
Ang iyong ______________ • Isama
Ayan…katabi mo lang. • Pangilagan
27

4. Salaming _________________
Di di kayangpagdikitin • Durog- durog
Lalo na kung di pansin • makinang
Ang tunay na salain. • madulas
5. Taglay mo’y lakas, yaman,

Dangal, kapangyarihan, • Alam
Dunong, at katarungan, • uunlad
Di pa rin ___________________. • masiyahan
GAWAIN 3
Panuto: Sumulat ng maikling tanaga sa tamang anyo at sukat. Sundan ang gabay sa
ibaba.
Tanaga 7-7-7-7
Gawain 4
Panuto: Ngayon ay pagkakataon mo nang ipakita ang iyong husay sa pagsulat ng tulang
nagmula sa mga Hapones. Isulat ito sa isang stationary paper/colored Paper. Lagyan
ito ng disenyo ayon sa nais na paksa. Gawing gabay ang bilang ng pantig at taludtod ng
Tanka at Haiku na iyong napag-aralan. Pumili sa mga paksang nasa ibaba.
a. Kapaligiran
b. Pag-ibig
c. Kaibigan
d. Kapalaran
Tanka Haiku
28

Pamantayan
Pamantayan Bahagdan
1. Nilalaman (paggamit ng 25%
matatalinhagang salita)
2. Angkop ang paggamit ng bantas at 25%
titik
3. Kaayusan(pagkamalikhain) 25%
4. Nasunodang tamang bilang 25%
ngpantig at taludtod
Kabuoan 100 %
Pangwakas na Gawain
Ang natutuhan ko sa araling ito ay:
_________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
SANGGUNIAN:
9. Pasig City
Philippines.
CINDY P. DELA CRUZ

May-akda
29

FILIPINO 9
Nagagamit ang suprasegmental na antala/hinto, diin at tono sa
pagbigkas ng tanka at haiku
(Pamagat)
30

FILIPINO 9
Pangalan: _____________________________________________ Lebel:____________
Seksiyon: _____________________________________________ Petsa: ___________
GAWAING PAGKATUTO
Nagagamit ang Ponemang Suprasegmental na antala, hinto, diin at tono sa
pagbigkas ng Tanka at Haiku

Mapag-aaralan mo sa araling ito ang iba’t ibang uri ng ponemang suprasegmental.
Hindi man ito tunog na kinakatawan ng mga letra sa alpabeto ngunit nakakaimpluwensiya ang
mga ito sa pagbabago ng kahulugan ng isang salita o pahayag.
Kasanayang Pampagkatuto/Koda
Nagagamit ang suprasegmental na antala/hinto, diin at tono sa pagbigkas ng tanka at
Haiku F9WG-IIa-b-47
Panuto-Basahin at pag-aralan ang sumusunod na kaalaman
Diin- bilang ponemang suprasegmental, ito ay lakas, bigat o bahagyang pagtaas ng tinig sa
pagbigkas ng isang pantig sa salitang binibigkas.
Halimbawa: sa salitang /kamay/, ang diin ay nasa huling pantig na /may/.
Ito rin ay isang ponema sapagkat sa mga salitang may iisang tunog, ang pagbabago ng diin ay
nakapagbabago sa kahulugan nito.
Halimbawa:
1. Hiram lamang ang /BUhay/ ng tao.

2. Sila /LAmang/ ang /buHAY/ sa naganap na sakuna, kaya masasabing
/laMANG/siya.
Hinto o Antala – saglit na pagtigil ng ating pagsasalita upang higit na maging malinaw ang
mensaheng ibig nating ipahayag sa ating kausap.
31

Halimbawa:
1. Padre, Martin, ang tatay ko. (Ipinakikilala mo ang iyong ama sa isang pari at sa kaibigan
mo.)
2. Hindi, si Cora ang may sala. (ipinaalam na si Cora ang may kasalanan.
Haba – paghaba o pag-ikli ng bigkas ng nagsasalita sa patinig ng isang pantig sa

salita. Ginagamit ang ganitong notasyon /./ at /:/ na siyang nagsasaad ng kahulugan ng salita
Halimbawa:
a. /asoh/ - usok
/a:soh/ - isang uri ng hayop
b. /pitoh/ - bilang na 7
/pi:toh/ - silbato
May apat na prinsipal na uri ng bigkas o diin sa Filipino:
Malumay-binibigkas ito nang dahan-dahan at may diin sa pagbigkas sa ikalawang pantig buhat
sa hulihan. Ito ay hindi ginagamitan ng anumang tuldik o palatandaan. Maaaring magtapos ang
salitang malumay sa patinig o katinig.
Mga Halimbawa:
kubo baka kulay babae dahon apat
Malumi-ang bigkas na malumi ay tulad sa bigkas ng mga salitang malumay. Ito’y binibigkas
nang dahan-dahan at may diin sa ikalawang pantig buhat sa hulihan. Ang ipinagkaiba lamang
ng dalawang pagbigkas na ito ay ang impit na tunog sa dulo ng mga salitang malumi. Palaging
nagtatapos sa tunog patinig ang malumi. Ginagamit natin ang tuldik na paiwa (\) sa
pagpapakilala ng mga salitang binibigkas nang malumi.
Mga halimbawa:
baro lahi pagsapi bata luha mayumitama lupa panlapi
Mabilis-ang mga salitang mabilis ay binibigkas nang tuluy-tuloy na ang diin ay nasa huling
pantig. Wala itong impit na tunog. Maaaring magtapos ang mga salitang binibigkas nang
mabilis sa katinig o patinig. Ginagamitan ito ng tuldik na pahilis (/) na inilalagay sa ibabaw ng
huling patinig ng salita.
Mga Halimbawa:
dilaw pito kahon bulaklak huli sapin buwan rebolusyon
32

Maragsa-ang mga salitang maragsa ay binibigkas nang tuluy-tuloy na tulad ng mga salitang
binibigkas nang mabilis, subalit ito’y may impit o pasarang tunog sa hulihan. Tulad ng malumi,
ito ay palagiang nagtatapos sa tunog na patinig. Ginagamit dito ang tuldik na pakupya (/\) na
inilalagay sa ibabaw ng huling patinig ng salita.
GAWAIN 1-
Panuto: Isulat ang pagkakaiba ng mga pares ng salita (Diin)
PAso - paSO
tuBO - TUbo
BUhay - buHAY
HApon - haPON
taSA - TAsa
GAWAIN 2:
Tono - pagtaas at pagbaba ng tinig sa pagbigkas ng pantig ng isang salita. Ang pagbigkas ng
salita ay may tono o intonasyon – may bahaging mababa, katamtaman at mataas. Ang
pagbabago ng tono o intonasyon ay maaring makapagpahayag ng iba’t ibang damdamin o
makapagbigay ng bagong kahulugan.
Panuto: Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod na pangungusap ayon sa tono ng bigkas nito.
Maligaya siya. -
Maligaya siya? -
Maligaya siya! -
Gawain 3
Antala - saglit na pagtigil sa pagsasalita upang mas maunawaan ang mensaheng nais
ipahatid. May hinto bago magsimula ang isang pangungusap at may hinto rin pagkatapos
nito. May hinto rin sa loob ng pangungusap kung may kailangang ihiwalay na mga ideya upang
higit na maunawaan ang nais nitong ipahayag. Kuwit (,) ang ginamit sa hintong ito na
sinisimbolo ng /.
Halimbawa:
Hindi, ako ang kumuha ng pera ni Tatay. (Ako ang kumuha ng pera)
Hindi ako ang kumuha ng pera ni Tatay. (Hindi siya ang kumuha ng pera)
33

Ibigay ang kahulugan ng mga pangungusap sa ibaba batay sa gamit ng hinto o saglit na
pagtigil.
1. Hindi siya si Jose.-
2. Hindi, siya si Jose.-
3. Hindi siya, si Jose.-
Pangwakas/ Repleksyon
Ponemang suprasegmental; Mahalaga ito upang makatulong sa iyo kung paano mo
bigkasin ng wastong diin, antala, tono, at intonasyon upang maipahayag mo ang damdamin o
kahulugang nais mong ipabatid sa iyong pakikipag-usap.
Ilahad ang natutunan sa araling ito
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
RODOLFO E. REVOLLEDO JR.
May-akda
34

FILIPINO 9
Nahihinuha ang damdamin ng mga tauhan batay sa diyalogong
napakinggan
(Pamagat)
35

FILIPINO 9
Pangalan: _____________________________________________ Lebel:____________

Seksiyon: _____________________________________________ Petsa: ___________
GAWAING PAGKATUTO
Paghihinuha ang damdamin ng mga tauhan batay sa diyalogong
napakinggan
Panimula (Susing Konsepto) –

Sa araling ito ay mahahasa ang iyong kaalaman sa pagbibigay hinuha sa damdamin ng
mga tauhan batay sa diyalogong napakinggan o nabasa. Halina at iyo nang umpisahan ang pag-
aaral.

Nasusuri ang maikling kwento batay sa paksa, tauhan, pagkasunod-sunod ng pangyayari at
estilo ng pagsulat ng awtor. F9PB-IIc-46
Panuto
Basahin at unawain ang maikling kwento na may pamagat MUNTING PAGSINTA at sagutin
ang mga sumusunod na gawain.
MUNTING PAGSINTA
Mula sa pelikulang Mongolia: The Rise of the Genghis Khan
Ni Sergei Bordrov
Halaw ni: Mary Grace A. Tabora
Buod ng “Munting Pagsinta”. Ang “Munting Pagsinta” mula sa pelikulang Mongol: The Rise
of Genghis Rhanni Sergei Bordrov ay dulang nagpapakita ng pagbabawi ng utang ng na loob
sa kapwa pasunod sa mga magulang at ang pagkatutuong tumupad ng mga pangako
36

Hahanap ng mapapangasawa ng kanyang anak si Yesugei sa Tribong Meritupang makabawi sa
kanila kaya ito nagmamadaling umalis. Sa gitna ng kanilang paglalakbay,nakaramdam sila ng
pagod kaya nagdesisyon sila na magpahinga muna. Habang nagpapahinga sila, ginalugad ni
Temujin (anak ni Yesugei) ang paligid at napadpad sa isang dampa kung saan nakatira ang
daliginding na si Borte. Nabigla siya nang biglang bumagsak ang pinto ng kanilang kusina na
likha ng aksidenteng pagkabuwal ni Temujin. Noong una ay napasigaw pa ng magnanakaw si
Borte subalit ay napahinahon siya ni Temujin. Nakinig na lamang si Borte sa kung ano ba
talaga ang pakay ni Temujin. “Nais kong pakasalan” ka Biglang sabi ni Temjin, “Dapat sana'y
pupunta kami ni ama sa Tribong Merit upang makahanap ng mapapangasawa subalit nagbago
ang isip ko nang makita kita”Dagdag pa nito" “Di Bale'y bata pa tayo ngayon" babalikan kita
pagkatapos ng limang taon at magsasama tayo habang buhay kaya maghintay ka lamang”.
Pagkatapos noon ay ipinakilala ni Temujin si Borte sa ama niya. Kahit na hindi iyon ang
inaasahan ni Yesugei" wala na siyang magagawa kung siya na talaga ang pinili ni Temujin.
Tinanggap na lang ni Yesugei ang desisyon ng anak niya at umasang magkakaroon ng
masayang hinaharap ang dalawa
Read more on Brainly.ph - https://brainly.ph/question/453221#readmore
GAWAIN 1:
Isulat ang ang kahulugan ng mga salita sa bawat bilang sa pamamagitan ng pagsasaayos
ng mga titik na nasa loob ng bubble balloon.
GKNLUNUA NKALAAASAYL LIMIAGW

1. PIITAN___________ 2.NAKATAYA 3. MASUYO
_____________ _________
TIIULNB LMBAAAG
4. GALUGARIN 5. ISTORBO
__________ _____________
GAWAIN 2: Isulat sa iba pang bilog ang hinihingi sa gitnang bilog.
37

ISA-ISAHIN ANG
MGA BAHAGI NG
DULA NA
NAGLALARAWAN
NG KARANIWANG
PAMUMUHAY
GAWAIN 3: SAGUTIN MO
Sagutin ang mga tanong na nasa graphic organizer
Makatotohanan ba ang pagganap Akma ba ang tanghalan/tagpuan sa

ng mga tauhan batay sa diyalogo. mga pangyayari sa akda.
Patunayan Ipaliwanag
MONGOL: ANG PAGTATAGUMPAY NI GENGHIS KHAN
Hinalaw ni Mary Grace A. Tabora
Mahusay ba ang Nailarawan ba ang karaniwang Naiugnay mob a ang iyong buhay
skrip/banghay/diyalogo ng dula. pamumuhay ng tao sa dula. ang mga pangyayari sa akda?
Bakit? Ipaliwanag Patunayan?
38

Pamantayan sa Pagpupuntos para sa GAWAIN 1,2, at 3
Malinis ang pagkakagawa-------------2
Tumpak ang mga kasagutan----------7
Makatotohanan ang sagot-------------1
Kabuuan-----------------------------------10
Pangwakas
Sa dulang mula sa Mongolia, nangibabaw ang buhay at relasyon ng mag-ama. Makikita
ang masugid na paniniwala sa kultura at tradisyon noong unang panahon ito ang tinatawag na
parental love. O ang mga magulang ang naghahanap ng mapapangasawa ng anak. Sa
kasalukuyang henerasyon ay maaaring wala na ang ganitong tradisyon o kultura sapagkat ito
ay nilamon na ng makabagong teknolohiya at umaagapay sa pag-unlad ng buhay.
Ilahad ang iyong natutunan sa aralin:
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Susi sa Pagwawasto
GAWAIN 1- Batay sa sariling karanasan
GKNLUNUA NKALAAASAYL LIMUAGW

1. PIITAN 2.NAKATAYA 3.MASUYO
2. KULUNGAN
NAKASALALAY LUMIGAW
TIIULNB LMBAAAG
4. GALUGARIN 5. ISTORBO
_____LIBUTIN_____ GAMBALA
GAWAIN 2 at 3- batay sa pamantayan

May-akda
39

FILIPINO 9
Nabibigyang-puna ang kabisaan ng paggamit ng hayop bilang mga
tauhan na parang taong nagsasalita at kumikilos
(Pamagat)
40

FILIPINO 9
Pangalan:___________________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________________Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Nabibigyang puna ang kabisaan ng paggamit ng hayop bilang mga
tauhan.
Panimula (Susing Konsepto) –

Ano-ano ang mga paborito mong inaalagaang hayop? Sa aralaing ito ay mapalalawak
ang iyong kaalaman sa akdang pabula. Ikaw ay inaasahang makapagbibigay-puna sa kabisaan
ng paggamit ng hayop bilang mga tauhan sa isang akda.

Nabibigyang puna ang kabisaan ng paggamit ng hayop bilang mga tauhan
F9PB-IIc-46
Panuto: Basahin ang teksto at pagkatapos ay sagutin ang mga tanong.
ANG HATOL NG KUNEHO

Salin sa Filipino ni Vilma C. Ambat
Noong unang panahon, nang ang mga hayop ay nakapagsasalita pa, may isang tigreng
naghahanap ng pagkain sa gubat. Sa kanyang paglillibot, nahulog siya sa napakalalim na
hukay. Paulit-ulit na sinubukan ng tigre ang makaahon, subalit siya ay nabigo. Sumigaw siya
nang sumigaw upang humingi ng tulong subalit walang nakarinig sa kanya.
Kinabukasan, muling sumigaw ang tigre upang humingi ng tulong hanggang mapaos.
Gutom na gutom at hapung-hapo na ang tigre. Lumupasay na lamang siya sa lupa. Naisip
niyang ito na ang kanyang kamatayan. Walang anu-ano ay nakarinig siya ng mga yabag.
Nabuhayan siya ng loob at agad na tumayo. “tulong! Tulong!” muli siyang sumigaw.
“Ah! Isang tigre!” sabi ng lalaki habang nakadungaw sa hukay.
“Pakiusap! Tulungan mo akong makalabas dito,” pagmamakaawa ng tigre.” Kung tutulungan
mo ako, hindi kita makalilimutan habambuhay.”
41

Naawa ang lalaki sa tigre subalit naisip niyang baka kainin siya nito. “Gusto sana kitang
tulungan subalit nangangamba ako sa maaaring mangyari. “Patawad! Ipagpapatuloy ko na ang
aking paglalakbay.” wika ng lalaki at nagpatuloy sa paglalakad.
“Sandali! Sandali! Huwag mong isipin iyan,” pakiusap ng tigre. “Huwag kang mag-alala,
pangako hindi kita sasaktan. Nagmamakaawa ako, tulungan mo ako. Kapag ako ay nakalabas
dito tatanawin kong malaking utang na loob!”
Tila labis na nakakaawa ang tinig ng tigre kaya bumalik ang lalaki upang tulungan ito.
Nakahanap siya ng troso at dahan-dahan niyang ibinaba sa hukay. “Gumapang ka rito,” sabi
ng lalaki.
Gumapang ang tigre sa troso hanggang makaahon sa hukay. Nakita ng tigre ang
lalaking tumulong sa kanya. Naglaway ang tigre at naglakad paikot sa lalaki.
“Sandali!” hindi ba nangako ka sa akin na hindi mo ako sasaktan? Ito ba ang paraan mo ng
pagpapasalamat at pagtanaw ng utang na loob?” sumbat ng lalaki sa tigre.
Wala na akong pakialam sa pangakong iyan dahil nagugutom ako! Hindi ako kumain nang
ilang araw!” tugon ng tigre.
“Sandali! Sandali!” Ang pakiusap ng lalaki. “Tanungin natin ang puno ng Pino kung tama bang
kainin mo ako.”
“Sige,” ang wika ng tigre. “Pero pagkatapos natin siyang tanungin, kakainin na kita. Gutom na
gutom na ako.”
Ipinaliwanag ng tigre at ng lalaki sa puno ng Pino ang nangyari.

“Anong alam ng tao sa pagtanaw ng utang na loob?” tanong ng puno ng Pino. “Bakit ang mga
dahon at sanga namin ang kinukuha ninyo upang mapainit ang inyong mga tahanan at maluto
ang inyong pagkain? Mga taon ang ibinibilang namin upang lumaki. Kapag kami’y malaki na
pinuputol ninyo kami. Ginagamit ninyo kami sa pagtatayo ng inyong mga bahay at
pagpapagawa ng inyong mga kasangkapan. At isa pa, tao rin ang humukay ng butas na iyan.
Utang na loob! Huwag ka nang mag dalawang isip, Tigre. Sige pawiin mo ang iyong gutom.”
“O, anong masasabi mo doon?” Tanong ng tigre habang nananakam at nginungusuan ang
lalaki.
Sa mga sandaling iyon ay dumaan ang isang baka, “Hintay! Hintay!” pakiusap ng lalaki.
“Tanungin natin ang baka sa kanyang hatol.”
Sumang-ayon ang tigre at ipnaliwanag nila sa baka ang nangyari. Hiniling ng dalawa
ang opinyon ng baka.
“Sa ganang akin, walang duda sa kung ano ang dapat gawin,” wika ng baka sa tigre, “dapat mo
siyang kainin! Tingnan mo, mula nang kami ay maisilang naglilingkod na kami sa mga tao.
Kaming mga baka ang nagbubuhat ng mabibigat nilang dalahin. Inaararo namin ang bukid
upang makapagtanim sila. Subalit, ano ang ginagawa nila kapag kami ay tumanda
na...pinapatay kami at ginagawang pagkain! Ginagamit nila ang aming balat sa paggawa ng
kung anu-anong bagay. Kaya huwag mo akong tanungin tungkol sa pagtanaw ng utang na loob.
Kainin mo na ang taong iyan.”
42

“Tingnan mo, lahat sila ay sumasang-ayon sa akin. Kaya humanda ka na sa iyong kamatayan!”
Wika ng tigre habang bumubuwelo upang sakmalin ang lalaki.
Alam na ng lalaki na ito na nga ang kanyang katapusan. Nang biglang dumating ang
lumulukso-luksong kuneho.
“Sandali! Tigre! Sandali!” sigaw ng lalaki.
“Ano na naman!” singhal ng tigre.
“Pakiusap bigyan mo pa ako ng isa pang pagkakataon. Tanungin natin ang kuneho para sa
kanyang hatol kung dapat mo ba akong kainin.”
Ah! Walang kuwenta! Alam mo ang sagot niya. Pareho lang sa sagot ng puno ng Pino at ng
baka.”
“Pakiusap, parang awa mo na!” pagsusumamo ng lalaki.
“O sige, pero huli na ito. Gutom na gutom na ako!” sagot ng tigre.
Isinalaysay ng tigre at ng lalaki ang nangyari, matamang nakinig ang kuneho. Ipinikit
ang kanyang mga mata at ipinagalaw ang kanyang mahabang tainga. Pagkalipas ng ilang
sandali, muli niyang idinilat ang kanyang mga mata. Malumanay at walang ligoy na nagsalita
ang kuneho. “Naiintindihan ko ang iyong isinalaysay. Subalit kung ako ang magpapasya at
magbibigay ng mahusay na hatol dapat tayong magtungo sa hukay. Muli ninyong isasalaysay
sa akin ang nangya ri. Ituro ninyo sa akin ang daan patungo doon,” wika ng kuneho.
Itinuro ng tigre at ng lalaki ang hukay sa kuneho. “Tingnan natin, sabi mo nahulog ka
sa hukay at ikaw naman ay nakatayo rito sa itaas,” wika ng kuneho sa tigre at sa lalaki.
“pumunta kayo sa mga posisyon ninyo noon, upang mapag-isipan ko pang mabuti ang aking
hatol.”
Tumalon agad ang tigre nang hindi nag-iisip. Ang nais lamang niya ay matapos agad
ang usapan nang makain na niya ang tao. “Ah! Ganito ang kalagayan ninyo noon. Ikaw, tigre
ay nahulog sa hukay at hindi makaahon. Ikaw naman lalaki, narinig mo ang paghingi ng saklolo
kaya tinulungan mo ang tigre. Ngayon maaari na akong magbigay ng hatol. Ang problemang
ito ay nagsimula nang tulungan ng tao ang tigreng makalabas sa hukay,” paliwanag ng kuneho
na tila may ibang kausap. “Sa ibang salita, kung ang tao ay hindi nagpakita ng kabutihan at
iniwan ang tigre sa hukay, walang naging problema. Kaya naisip ko na magpatuloy ang tao sa
kanyang paglalakbay at dapat na manatili ang tigre sa hukay. Magandang umaga sa inyong
dalawa! Wika ng matalinong kuneho at nagpatuloy sa kanyang paglukso.
ANG KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN NG PABULA SA KOREA

Ang mga hayop ay hindi lamang mga nilikhang gumagala sa kapatagan at kabundukan.
Ang mga ito ay may simbolong ugnayan sa bansa at sa mga mamamayan nito. Sa Korea,
mahalaga ang ginagampanan ng mga hayop sa kanilang mitolohiya at kuwentong bayan. Ayon
sa kanilang paniniwala, noong unang panahon daw ay may isang tigre at oso na nagnanais na
maging tao. Nang bumaba sa lupa ang kanilang diyos na si Hwanin (diyos ng kalangitan) ay
humiling ang isang tigre at isang oso na maging tao. Ang sabi ni Hwanin ay magkulong sa
43

kuweba ang dalawa sa loob ng 100 araw. Dahil sa marubdob na pagnanasang maging tao ay
sumunod sa ipinag-uutos ang dalawa. Pagkalipas lamang ng ilang araw ay agad ding lumabas
ang tigre subalit nanatili sa loob ng kuweba ang oso. Pagkalipas ng 100 araw ay may isang
napakagandang babae ang lumabas ng kuweba. Ang babae ay natuwa sa kanyang itsura at
kinausap muli si Hwanin. Nagpasalamat siya sa diyos at muling humiling na sana ay
magkaroon siya ng anak. Pinababa sa lupa ng diyos ang kanyang anak na si Hwanung (anak
ng diyos ng kalangitan) at ipinakasal sa babae. Sila’y nagkaanak at pinangalanang Dangun. Si
Dangun ay naging hari. Pinaniniwalaang dito nagsimula ang pagkakaroon ng simbolong hayop
ang iba’t ibang dynasty sa Korea.
GAWAIN 1: Isulat ang mga sagot sa loob ng kahon.
PANGALAN NG KATANGIAN GAMPANIN

TAUHAN
GAWAIN 2: Isulat ang mga salitang may kaugnayan sa salitang pabula
PABULA
44

GAWAIN 3: Ibuod ang Pabula gamit ang STORY LADDER
WAKAS
KAKALASAN
KASUKDULAN
TUNGGALIAN
SIMULA
Rubrik sa Pagpupuntos (Holistiko)
Malinis ang pagkakagawa-------------2

Tumpak ang mga kasagutan----------7
Makatotohanan ang sagot-------------1
Kabuuan-----------------------------------10
Ilahad ang mga natutunan sa aralin:

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
____________
Mga Sanggunian
Curriculum Guide Filipino 9

Panitikang Asyano Modyul ng mag-aaral sa Filipino 9 ph. 117-128
Google crome
RODOLFO REVOLLEDO
May-akda
45

FILIPINO 9
Naiaantas ang mga salita (clining) batay sa tindi ng emosyon o
damdamin
(Pamagat)
46

FILIPINO 9
Pangalan:___________________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________________Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Naiaantas Ang mga salita (clining)batay sa emosyon o damdamin

Sa araling ito ay mahahasa ang iyong kaalaman sa paghahanay ng mga
magkakasingkahulugang salita sa tindi ng damdaming ipinahahayag sa paraang klino o
papataas na antas o tindi ng kahulugan nito

Naiaantas Ang mga salita (clining)batay sa emosyon o damdamin F9PT-IIc-46
Panuto
Basahin at unawain ang mga sumsusnod na kaalaman.
Mga salita ayon sa tindi ng ipinahahayag
Hindi lahat ng salitang magkakasingkahulugan ay pareho ang ibig sabihin. Hindi

maaaring pagpalitin ang gamit ng mga ito. Bagaman iisa ang malawak na kahulugan,
magkakaiba naman ang tindi ng ipinahahayag nito. Magkaiba ng digri o tindi ng nais iparating
nito, lalo na kapag ginamit na sa pangungusap.
Halimbawa:
1. Hindi maaaring sabihin na ikaw ay humahagulgol kung humihikbi ka lamang.
Kung iaantas natin ang mga sumusunod na salitang magkakatulad sa kahulugan na

magkaiba naman sa tindi o digri ng nais ipahayag, ganito ang magiging ayos nila.
Hikbi → nguyngoy → iyak → hagulgol
2. Pansinin ang salitang may pagkakatulad sa kahulugan, ngunit nagkakaiba sa tindi o digri
ng pagpapahayag.
47

Ganito ang magiging ayos kung iaantas ito.
a. pagkawala → pagkaubos → pagkasaid

b. nasira → nawasak
Gawain 1. Ayusin ang mga salita ayon sa antas o tindi ng kahulugan:
1. kinupkop, inalagaan, tinangkilik, kinalinga

2. hapis, lungkot, pighati, lumbay
3. galit, inis, poot, suklam
4. hinagpis, lungkot, lumbay, pighati, dalamhati
5. Kumakalam ang sikmura, Hayuk na kayok Nagugutom
6. kagalakan, katuwaan, kaligayahan, kasiyahan, kaluwalhatian
GAWAIN 2:
Ang pagkiklino ay ang pagsasaayos ng mga salita ayon sa antas o tindi ng kahulugan
ng salita.Hindi lahat ng mga salitang magkasingkahulugan ay pareho narin ang ibig sabihin
Hindi maaring pagpalitin ang gamit ng mga ito bagaman iisa ang malawak na kahulugan,ngunit
magkaiba naman ang tindi ng ipinapahayag nito. Magkaiba ang digri o tindi ng nais iparating
nito lalo na kung ito ay gagamitin sa pangungusap.
Panuto: Isaayos ang mga salita ayon sa tindi ng kahulugan mula sa simple hanggang sa
pinakamatindi. Pagkatapos ay gamitin sa makabuluhang pangungusap ang mga salitang ito.
Hal. Galit, poot, muhi, ngingit

Halimbawa sa pangungusap
Ang galit na naramdaman ni Jessa sa kaniyang kapatid ay agad na nawala dahil nanaig ang
pagmamahal niya dito.
Poot ang nararamdaman niya sa kaniyang kaibigan nang siraan siya nito sa iba.
Muhi ang nararamdaman ko ng makaharap ko ang taong nagnakaw ng aking mga alahas.
Sobrang ngitngit ang aking nararamdaman nang makita ko ang pumaslang sa aking ama.
1. kinupkop, inalagaan, tinangkilik, kinalinga
2. Lumbay, lungkot, hapis, pighati
48

Ang pagpapasidhi ng damdamin ay isang uri ng pagpapahayag ng saloobin o emosyon
sa paraang papataas ang antas nito. Nagagamit ito sa pamamagitan ng pag-iiba-iba ng mga
salitang may kaugnayang sinonimo.
Ilahad ang iyong natutunan sa aralin:
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Mga Sanggunian
Curriculum Guide sa Filipino 9

Panitikang Asyano Modyul ng mag-aaral sa Filipino 9 pp.207-211
Google crome

May-akda
49

FILIPINO 9
Naisusulat muli ang isang pabula sa paraang babaguhin ang
karakter ng isa sa mga tauhan nito
(Pamagat)
50

FILIPINO 9
Pangalan: ___________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________ Petsa: _____________
Pagsulat ng bahagi ng isang pabula sa paraang babaguhin ang karakter ng

tauhan nito
Gaano man kasimple o kahusay ng kuwentong pabula, laging may dala itong aral
para sa mambabasa.
Ang pabula ay isang akdang pampanitikan na ang mga nangingibabaw na tauhan ay
hayop. Kumikilos at nag-iisip silang parang mga tao. Bagaman ito’y likhang isip lamang ng
manunulat, naghahatid ito ng mahahalagang kaisipan at aral sa buhay na maari nating
pamarisan.
Sa gawaing ito ay madadagdagan ang iyong kaalaman at pagpapahalaga sa mga bagay-
bagay sa tulong ng pabulang iyong mapag-aaralan.
Inaasahang makasusulat ka rin ng pabula sa paraang babaguhin mo ang karakter ng isa
sa mga tauhan na gustong baguhin. Ngunit huwag kalimutang palutangin ang aral o mensaheng
nais mong ikintal sa isipan ng mambabasa.
Tama. Mararanasan mong maging isang manunulat ng pabula sa iyong aralin ngayon.
1. Naisusulat ang isang pabula sa paraang babaguhin ang karakter ng isa sa mga tauhan
nito –F9PU-IIc-48.
Panuto; Basahin at unawain ang pabulang “Ang Hatol ng Kuneho” at pagkatapos ay

sagutin ang mga sumusunod na tanong kaugnay ng kuwento.
Ang Hatol ng Kuneho

(-Mula sa bansamg Korea na isinalin ni Vilma C. Ambat)
Noong unang panahon, nang ang mga hayop ay nakapagsasalita pa, may isang tigreng
naghahanap ng pagkain sa gubat. Sa kaniyang paglilibot, nahulog iya sa pinakamalalaim na
hukay. Paulit-ulit na sinubukang makaahon ng tigre, subalit siya ay nabigo. Sumigaw siya nang
sumigaw upang humingi ng tulong subalit walang nakarining sa kaniya.
Kinabukasan, muling sumigaw ang tigre upang humingi ng tulong hanggang mapaos.
Gutom na gutom at hapong-hapo na ang tigre. Lumupasay na lamang siya sa lupa. Nais niyang
51

ito na ang kaniyang kamatayan. Walang ano-ano ay nakarinig siya ng mga yabag. Nabuhayan
siya ng loob at agad tumayo. “Tulong! Tulong!” muli niyang isinigaw.
“Ah! Isang tigre!” sabi ng lalaki habang nakadungaw sa hukay.
“Pakiusap! Tulungan mo akong makalabas dito,” pagmamakaawa ng tigre. “Kung
tutulungan mo ako, hindi kita malilimutan habang buhay.”
Naawa ang lalaki sa tigre subalit naisip niyang baka kainin siya nito. “Gusto sana kitang
tulungan subalit nangangamba ako sa maaring mangyari. Patawad! Ipagpapatuloy ko na ang
aking paglalakbay,” wika ng lalaki at nagpapatuloy sa paglalakad.
“Sandali! Sandali! Huwag mong isipin iyan,” pakiusap ng tigre. “Huwag kang mag-
alala, pangako ko hindi kita sasaktan. Nagmamakaawa ako, tulungan mo ako. Kapag ako ay
nakalabas dito tatanawin kong malaking utang na loob!”
Tila labis na nakakaawa ang tinig ng tigre kaya bumalik ang lalaki upang tulungan ito.
Nakahanap siya ng troso at dahan-dahan niyang ibinaba sa hukay. “Gumapang ka rito,” sabi
ng lalaki.
Gumapang ang tigre sa troso hanggang makaahon sa hukay. Nakita ng tigre ang
lalaking tumulong sa kaniya. Naglaway ang tigre at naglakad paikot sa lalaki.
“Sandali! Hindi ba nangako ka sa akin na hindi mo ako sasaktan? Ito ba ang paraan mo
ng pagpapasalamat at pagtanaw ng utang na loob?” sumbat ng lalaki sa tigre.
“Wala na akong pakiaalam sa pangakong iyan dahil nagugutom ako! Hindi ako kumain
nang ilang araw!” tugon ng tigre.
“Sandali! Sandali!” ang pakiusap ng lalaki. “Tanungin natin ang puno ng Pino kung
tama bang kainin mo ako.”
“Sige,” ang wika ng tigre. “Pero pagkatapos natin siyang tanungin, kakainin na kita.
Gutom na gutom na ako.”
Ipaliwanag ng tigre at ng lalaki sa puno ng Pino ang nangyari.
“Anong alam ng tao sa pagtanaw ng utang ng loob?” tanong ng puno ng Pino. “Bakit
ang mga dahon at sanga namin ang kinukuha ninyo upang mapainit ang inyong mga tahanan
at maluto ang inyong mga pagkain? Mga taon ang binilang namin upang lumaki. Kapag kami’y
malaki na pinuputol ninyo. Ginagamit ninyo kami sa pagpapatayo ng inyong mga bahay at
pagpapagawa ng inyong mga kasangkapan. At isa pa, tao rin ang humukay ng butas na iyan.
Utang na loob! Huwag ka nang magdalawang isip, Tigre. Kainin mo na iyan.”
“O, anong masasabi mo roon?” tanong ng Tigre habang nananakam na nginungusuan
ang lalaki.
Sa mga sandaling iyon ay dumaan ang isang baka. “Hintay” Hintay!” pakiusap ng
lalaki. “Tanungin natin ang baka sa kaniyang hatol.”
Sumang-ayon ang tigre at ipinaliwanag nila sa bka ang nangyari. Hiniling ng dalawa
ang opinion ng baka.
“Sa ganang akin, walang duda sa kung ano ang dapat gawin,” wika ng baka sa tigre.
“Dapat mo siyang kainin! Tingnan mo, mula nang kami ay maisilang naglilingkod na kami sa
mga tao. Kaming mga baka ang nagbubuhat sa kanilang mabibigat na dalahin. Inaararo namin
ang bukid upang makapagtanim sila. Subalit ano ang kanilang ginagawa kapag kami ay
matanda na?….pinapatay kami at ginagawang pagkain! Ginagamit nila ang aming mga balat
sa paggawa ng kung ano-anong bagay. Kaya huwag mo na akong tanungin tungkol sa pagtanaw
ng utang na loob. Kainin mo na, tigre, ang taong iyan!”
“Tingnan mo, lahat sila ay sumasang-ayon sa akin. Kaya humanda ka na sa iyong
kamatayan!” wika ng tigre habang bumubuwelo upang sakmalin ang lalaki.
52

Alam na ng lalaki na ito na ang kaniyang katapusan nang biglang dumating ang
lumulukso-luksong Kuneho.
“Sandali, Tigre! Sandali!” sigaw ng lalaki.
“Ano na naman!” singhal ng tigre sa kuneho.
“Pakiusap, bigyan mo pa ako ng huling pagkakataon. Tanungin natin ang kuneho para
sa kaniyang hatol kung dapat mob a akong kainin.”
“Ah walang kuwenta! Alam mo na ang sagot niya, na kakainin na kita. Kapares lang
ng sagot ng puno ng Pino at ng baka.”
“Pakiusap, parang awa mo na!” pagsusumamo ng lalaki.
“Sige, pero huli na ito. Gutom na gutom na ako.”
Isinalaysay ng tigre at ng lalaki ang umpisa ng pangyayari sa kuneho. Matamang nakinig ang
kuneho. Ipinikit ang kaniyang mga mata at pinagalaw ang kaniyang mga tainga.
Pagkalipas ng ilang sandali, muli niyang idinilat ang kaniyang mga mata.
Malumanay at walang ligoy na nagsalita ang kuneho.
“Naiintindihan ko ang inyong isinalaysay. Subalit kung ako ang magpapasya, at
magbibigay ng mahusay na hatol, dapat tayong magtungo kaagad ngayon sa hukay. Muli
ninyong isasalaysay sa akin ang nangyari. Ituro ninyo sa akin ang daan patungo doon.’ Wika
ng kuneho.
“Itinuro ng lalaki sa kuneho ang hukay. “Ulitin natin, sabi mo Tigre, nahulog ka sa
hukay at ikaw naman lalaki ay nakatayo dito sa itaas,’ wika ng kuneho sa tigre at sa lalaki.
“Pumunta muna kayo sa mga posisyon niyo noon upang mapag-isipan ko pang mabuti kung
ano ang aking pasiya.”
Dahil sa gutom na gutom na nga ay tumalon na agad ang Tigre sa hukay. Ang nais
lamang niya ay matapos agad ang usapan nang makain na niya ang tao. “Ah! Ganito pala ang
kalagayan niyo kanina. Ikaw tigre, ay nahulog sa hukay at hindi makaahon. Ikaw naman lalaki,
narinig mo ang paghingi niya ng tulong kaya sinaklolohan mo ang tigre. Ngayon, maari na
akong magbigay ng aking hatol. Ang problemang ito ay nagsimula nang tulungan nitong tao
ang tigreng nahulog sa hukay,” paliwanang ng kuneho na tila may ibang kausap. “Sa ibang
salita, kung ang tao ay hindi nagpakita ng kabutihan at iniwan ang tigre sa hukay, walang
naging problema. Kaya naisip ko na ngayon ay magpatuloy ang tao sa paglalakbay at manatili
naman ang tigre sa hukay. Magandang umaga sa inyong dalawa. Ako’y magpapatuloy na rin
sa paglalakbay.” Wika ng matalinong kuneho habang palukso-luksong lumayo na may ngiti sa
kaniyang mga labi.
Gawain 1A. Ibigay ang isang mahalagang aral sa buhay na iyong napulot sa kuwento:
_____________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
1B. Gumuhit ng larawan ng isang tagpo sa kuwento na naibigan mo.
53

Basahin at iyong Alamin
Ano ang Pabula?
Ang pabula ay isa sa mga sinaunang uri ng akdang pampanitikan sa daigdig. Noong ika-5
at ika-6 na siglo, bago si Kristo, may itinuturing nang pabula ang mga taga-India. Ang karaniwang
paksa ng pabula ay tungkol sa buhay ng itinuturing na dakilang tao sa mga sinaunang Hindu, Si
Kasyapa.
Ang pabula ay nagmula sa salitang Griegong Muzos na ang ibig sabihin ay myth o mito.
Nagsimula ito sa tradisyong pasalita at nagpasalin-salin ito sa iba’t ibang henerasyon hanggang
sa kolektahin ng mga pantas at sa huli ay binigyan ng pagbabago ng mga taga tagapagkuwento
nang naayon sa kultura o sa kapaligirang kanilang ginagalawan.
Lalong napatanyag ang ganitong kuwento sa Gresya. Si Aesop na isang Griego na nabuhay
noong 620 hanggang 560 BC ang siyang tinaguriang “Ama ng Sinaunang Pabula” dahil sa
napabantog niyang aklat, ang Aesop’s Fable.
Sinasabi ng mga mananalaysay na si Aesop ay isinilang na kuba at lumaking isang alipin

subalit pinagkalooban ng kalayaan ng kaniyang amo at hinayaang maglakbay at makilahok sa mga
kilusang pambayan at makisalamuha sa mga tao. Dito lumabas at nakilala ang kaniyang taglay na
talino at galing sa pagsulat at pagkukuwento. Tinatayang siya ay nakasulat ng 200 na pabula sa
kaniyang buong buhay.
Ang pabula ay isang maikling kuwentong kathang-isip lamang. Karaniwang isinasalaysay

sa mga kabataan para aliwin at magbigay pangaral. Nangingibabaw na tauhan ay mga hayop na
sumasagisag o kumakatawan sa mga katangian at pag-uugali ng tao.
Halimbawa ay ahas na nanganaghulugang taong taksil; kalabaw para sa taong matiyaga;

palaka para sa taong mayabang at maingay; pagong na makupad; at aso na matapat.
Itinuturo ng pabula ang tama, patas, makatarungan, at makataong pag-uugali at

pakikitungo sa ating kapuwa. Ang mga pabula ay lumaganap dahil sa magagandang aral sa buhay
na ibinibigay nito
Taliwas sa iniisip ng marami, ang pabula ay hindi maituturing na pambata lamang

sapagkat ang mga ito’y nangangailangan ng pang-unawa sa mga katangian ng mga tauhang hayop
at pag-uugnay ng mga ito sa kahawig na katangian ng mga tao upang maging epektibo ang
paghahambing
54

Gawain 2 Panuto: Sagutin sa apat hanggang limang pangungusap ang tanong na ito.
1. “Bakit mahalagang pag-aralan ang mga pabula?”

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Gawain 3. Magbigay ng isang salawikain na maaring mahalaw o maiuugnay sa pabula.

Ipaliwanang ang iyong sagot.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Gawain 4.
Maaring napakasimple ng pabulang iyong binasa pero katulad ng ibang pabula,

naghahatid ito sa atin ng aral na magagamit natin sa ating pang araw-araw na buhay.
Pagkakataon mo nang baguhin at palalimin ang pabulang “Ang hatol ng Kuneho” sa kung ano
ang nais mong maging takbo sana ng kuwento, sa pamamagitan ng pagbabago sa mga
katangian ng mga tauhan at iba pang bahagi ng pabula.
Isulat ang tauhang napili mong baguhin ang katangian at ipaliwanang kung bakit iyon
ang gusto mong mangyari.
1. Tauhan
____________________________________________________________
Katangian ng tauhang nais mong baguhin_________________________________________.
Bakit?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. Pangayayring nais mong baguhin

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Ano ang nais mong mangyari? Ipaliwanang

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
55

Gawain 5. Bigyan ng sarili mong pagwawakas ang pabulang binasa. Maari kang
magdagdag ng ilan pang tauhan. Huwag kalilimutang bigyan ng diin ang aral na mapupulot sa
iyong kuwentong pangwakas.
Ang Hatol ng Kuneho

(Pagwawakas)
Ni: ____________________________________
(Ang iyong panagalan)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Pangwakas/ Repleksyon:
Dugtungan mo ang pahayag “Aking nabatid o natutunan sa araling ito ay-”

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
ARIEL O. SAET
May-akda
56

FILIPINO 9
Nagagamit ang iba’t ibang ekspresyon sa pagpapahayag ng
damdamin
(Pamagat)
57

FILIPINO 9
Pangalan: ___________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________ Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Iba’t ibang ekspresyon sa Pagpapahayag ng Damdamin
Marahil ay nakakita na kayo ng kahindik-hindik na pagmamalupit sa walang kalaban-

labang mga hayop. Katulad na mga asong pinapalo ng tubo, asong kinakaladkad ng motor at
marami pang paraan ng pagmamalupit ng mga tao. Tsk, tsk, talaga namang nakakadismaya.
Naku! Kung sa kanila kaya gawin ang mga ito?
Ano naman ang naramdaman niyo noong kayo’y nakakita o nakapanood ng mga
ganitong Video?
Alam niyo bang paglabag ito sa Karapatan ng mga hayop na itinakda ng batas ayon sa
Republic Act 8485 o tinatawag ding Animal Welfare Act 0f 1998 na may takdang parusa na
anim na buwan hanggang isang taong pagkabilanggo at may multang aabot sa P30,000.00 sa
sinumang mapatunayang lumabag nito.
Marahil naalala niyo pa si Kabang, ang asong natapyasan ng nguso dahil sa
pagtatanggol niya sa anak ng kaniyang amo. Wow! Talaga namang kahanga-hanga ang
ginawa ng bayaning aso na ito sa pagliligtas sa kaniyang amo. Ngunit teka, Grabe,
nakakalungkot naman ang nangyari sa kaniya
Eh ano naman ang magiging reaksyon niyo kapag nakakita kayo ng mga asong
dinadamitan ng maayos na damit, may salamin sa mata at nakaayos na parang laruan? Aha,
nakakagigil sila sa tuwa!
Ang mga aso ay ilan lamang sa maraming uri ng hayop na nagbibigay sa atin ng iba-
ibang uri ng emosyon o damdamin.
Ngayon ay balikan mo ang mga pahayag na nakasulat nang may diin. Ang mga ito ay
nagpapahayag ng iba’t ibang emosyon o damdamin. Sa araling ito, mapag-aaralan mo ang iba’t
ibang paraan ng pagpapahayag ng emosyon o damdamin upang magamit mo ito sa pang-araw-
araw na pakikipagtalastasan.

1.Nagagamit ang iba’t ibang ekspresyon sa pagpapahayag ng damdamin F9WG-IIc-48
58

Panuto: Basahin ang mga sumusunod na kaalaman pagkatapos ay sagutin ang mga gawaing
kaugnay nito sa abot ng iyong makakaya.
Suriin at alamin
Mga Paraan ng pagpapahayag ng Emosyon o damdamin
Maraming emosyon o damdamin tayong naramdaman habang binabasa ang pabulang

“Ang Hatol ng Kuneho.” Maaring hindi tayo pare-pareho ng reaksyon sapagkat iba-iba naman
ang pananaw nating mga tao.
May iba’t ibang paraan ng pagpapahayag ng emosyon upang epektibo nating
maiparating ang ating nararamdaman. Ating alamin ang iba’t ibang paraang ito na magagamit
natin sa ating pang-araw-araw na buhay.
1. Mga Pangungusap na Padamdam-ito ay mga pangungusap na nagpapahayag ng
matinding damdamin o emosyon. Ginagamitan ito ng bantas na tandang padamdam
(!).
Halimbawa: Naku, nandiyan na ang mabangis na tigre!
2. Maiikling Sambitla- ito ay maiikling sambitalng iisahin o dadalawahing pantig na

nagpapahayag ng matinding damdamin.
Halimbawa: Yehey! Naku! Aha! Huwag! Aray! Lagot! Wow! At iba pa.
3. Mga pangungusap na nagpapahayag ng tiyak na damdamin o emosyon ng

isang tao- Ito ay kadalasang mga pangungusap na may anyong pasalaysay kayat
mahihinuhang hindi gaanong matindi ang damdaming ipinahahayag subalit maari
rin itong maging pangungusap na padamdam na nagsasaad ng matinding
damdamin.
Halimabawa:
1. Kasiyahan: Natutuwa ako sa pagdating ng tulong mula sa pamahalaan sa
kalagitnaan ng ECQ.
2. Pagtataka: Bakit kaya hindi pa rin matuklasan ang lunas sa sakit na COVID
19?
3. Pagkalungkot: Nakakalungkot ang sinapit ng mga Frontliners na nagbuwis
ng buhay para tayo ay manatiling ligtas sa pandemya.
4. Pagkagalit: Sobrang naiinis ako sa mga taong umaasa lang ng tulong sa
pamahalaan at ayaw man lang magbanat ng buto upang umangat sa buhay!
5. Pagsang-ayon: Totoong napakaraming Pilipino ang handang dumamay sa
kapuwa sa panahon ng matinding kagipitan.
6. Paghanga: Sobrang nakakataba ng puso ang ginagawa ng marami nating
kababayan na handang tumulong sa iba kahit hirap din sila sa buhay.
7. Pagpapasalamat: Salamat sa pagsaklolo mo sa amin!
8. Pagtutol: Ayaw kong maulit pang makita ang ginawa mo!
59

Gawain 1.
Bilugan ang maiikling sambitla sa bawat pangungusap sa kabilang pahina. Isulat ang
damdaming ipinahahayag sa patlang bago ang bilang
Nasaktan Humanga Kasiyahan

Pagkainis Pagkatakot Pagkadismaya
_____________1. Grabe! Sobrang bilis ng pagdami ng bilang ng kaso ng mga taong

tinatamaan ng sakit ng COVID 19.
_____________2. Aray! Natapakan mo ang paa ko. May sugat pa naman ako.
_____________3. Wow! Napakaganda ng kaniyang ginawa.
_____________4. Yehey! Buti nga sa iyo.
_____________5. Ayan! Siguro naman masaya ka na na nakikita mo akong
nagdurusa.
_____________6. Tsk, Tsk! Hindi iyan ang pinabibili ko sa iyo!
_____________7. Aha! Ikaw pala ang nagnanakaw. Pinagkakatiwalaan pa naman
kita.
_____________8. Awww! Ang sakit sa pakiramdaman na makita ko siyang may
kasamang iba.
_____________9. Hay naku! Lagi na lang brown out.
_____________10. Grabe! Hindi siya maalis-alis sa isipan ko.
Gawain 2.
Gamitin ang mga nakalaang mga emosyon o damdamin sa pagsusulat ng mga
pangungusap tungkol sa mga sumusunod na sitwasyon.
Marahil ay napanood o nabalitaan mo ang kamakailan lang na balita tungkol sa mga

taong recipient ng 4Ps o Pantawid Pamilyang Pilipino Program ng pamahalaan. Sa kasagsagan
ng pandemyang COVID 19, maraming Pilipino ang lalong nahirapan dahil bawalan ng
hanapbuhay o pinagkakakitaan. Ngunit sinisikap ng pamahalaan na matugunan ang
pangangailangan ng Milyon-milyong Pilipino na apektado sa pagpapatupad ng Enhanced
Communtiy Quarantine (ECQ) sa buong bansa.
Sa kabila ng pagsisikap ng pamahalaang makatulong sa mga nangangailangan,
lumutang ang mga masamang balita- Ang mga taong nakatanggap ng tulong pinansyal sa
pamahalaan ay winaldas lamang sa pagsusugal, bisyo, kapritso o hilig ng katawan ang perang
kanilang natanggap. Hindi na sila nagbabanat ng buto kundi iniaasa na lamang sa pamahalaan
ang kanilang ikinabubuhay. Hirap na nga ang pamahalaan na maghanap ng mapagkukunan ng
maitutulong, sila nama’y walang pakiaalam kundi umasa na lang nang umasa.
Halimabawa.
Galit:
-Naku! Kung ako lang Pangulo, hindi ko na ipagpapatuloy ang programang iyan dahil
marami lang ang umaabuso!
60

1. Lungkot:
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Pagkadismaya:
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Pagkatuwa:
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
4. Galit:
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
5. Pagkatakot:
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Gawain 3.
Sumulat ng isang diyalogo o usapan sa pagitan ng dalawang hayop na nag-uusap
tungkol sa kanilang kalagayan sa kamay ng kanilang amo. Gamitan ng mga pahayag na
nagpapakita ng iba’t ibang emosyon o damdamin ang kanilang usapan. Salungguhitan
ang mga ito. Ano-ano kayang damdamin ang ihahayag nila? Ilahad sa dayalogo.
Pangwakas/ Repleksyon:
Ilahad ang mga kaalamang natutunan sa araling ito

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_________________________________________________
ARIEL O. SAET
May-akda
61

FILIPINO 9
Naipaliliwanag ang pananaw ng may-akda tungkol sa paksa batay
sa napakinggan
(Pamagat)
62

FILIPINO 9
Pangalan: ___________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________ Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Pagpapaliwanang sa Pananaw ng May-akda tungkol sa Paksa

Sa araw-araw nating pakikipag-usap sa ating kapwa ay madalas na nakapagbibigay tayo
ng sarili nating opinyon o pananaw tungkol sa iang bagay. Gaano katagal ang nagugugol mo
sa pakikipagtalastasan sa iyong kaibigan? Sa iyong mga magulang? Iyong mga ka-chat sa
facebook at messenger? Ano naman ang madalas ninyong pag-usapan?
Sanaysay: Naipaliliwanag ang pananaw ng may-akda tungkol sa paksa batay sa
napakinggan. F9PN-IId-47
GAWAIN 1:
Panuto: Sa loob ng mga hugis, isulat ang iyong masasabi o naisip/pananaw ukol sa mga
sitwasyon na nakalahad . Isulat ang iyong sagot sa bawat hugis.
ABS-CBN Franchise
Covid 19
Online learning Anti terrorism bill
63

GAWAIN 2:
Panuto: Basahin ang maikling talata at sagutin ang kasunod na mga tanong.
“Namasyal pa sa Luneta, nang walang pera. . . “isang linya ito ng awiting sumasalamin sa
simpleng libangan ng mga kabataang Pilipino noon. Subalit hindi maitatanggi na sa pagdami
ng malls sa lungsod, unti-unti na ring nagbabago ang uri ng pamumuhay ng kabataang Pilipino.
Binura na ng panahon ang kanilang simpleng interes na mamasyal sa mga liwasang- bayan o
tabing-ilog. Napalitan ito ng kanilang pagkahikayat na magpunta sa mall. Katulad din ng iba
pang kabataan, dito na sila namamasyal, naglalaro, kumakain ng kung ano-ano, at nabibighani
sa mga samu’t saring paninda na makikita sa mga naglalakihang estanteng salamin. Nang
lumaon ang mga mall ay hindi na lamang nagsisilbing isang pasyalan, kung hindi naging bahagi
na rin ito ng sistema ng modernong kabataang Pilipino.
-Isinulat ni Celeste Marie R. Cruz
Sambotani III ni Bernie C. Santos, 2007
Batay sa binsang talata, sagutin ang mga tanong.
Sino ang kinakausap ng may-akda? Ano ang pangunahing

Ano ang nais sabihin ng mag-akda?
ideya ng akdang binasa
mo ?
Saan madalas namamasyal ang mga labataan

noon? Bakit nagbago ang uri ng pamumuhay ng
mga kabataan?
Paano nakaapekto ang pagkakaroon ng mga mall sa pamumuhay ng mga mga Pilipino?
Alam mo ba ...
Isang sanaysay ang binasa mong akda. Ito ay anyo ng panitikang naglalahad ng
kaisipan o paksa ng isang manunulat ayon sa kaniyang sariling palagay na ang layunin ay
magbigay-aliw, magbigay kaalaman o magturo. Ayon kay Genoveva Edroza-Matute, ang
sanaysay ay sumasakop sa mga lathalain, sa artikulo, paliwanag, pag-aaral, thesis, monograpo,
panunuri, pitak, at iba-iba pang tinatawag sa iba’t ibang pangalan.
May dalawang uri ang sanaysay: pamilyar o di pormal at maayo o pormal. Ang pamilyar
na sanaysay ay parang nakikipag-usap lamang sa kaniyang pagsasalita ang may-akda. Ang paksa
ay maaaring kakatwa o kakaiba ngunit nagtataglay rin ng masusing pagmamasid, personal at
pansariling paraan ng pagtingin sa mga bagay-bagay.
Ang maayo o pormal na sanaysay ay hinihikayat ng sumulat ang mambabasa sa malalim
64
na pag-iisip. Hindi ito paligoy-ligoy dahil tuwiran ang kaniyang pagpapahayag at hindi nagbibiro.

Gawain 3:
Ano kaya ang layunin ng may-akda sa paglalahad ng kaniyang mga Opinyon o pananaw
tungkol sa paksang tumatalakay sa paksang Simpleng libangan ng mga kabataan Pilipino noon?
Ipaliwanag.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_____________________________________________________.
PANGWAKAS:
Batid kong may natutuhan ka sa araling ito, Isulat ang mga ito sa ibaba.
SANGGUNIAN:
9. Pasig City
Philippines.
Cindy P. dela Cruz

May-akda
65

FILIPINO 9
Naipaliliwanag ang mga:
- kaisipan, -layunin, - paksa; at- paraan ng pagkakabuo ng sanaysay
(Pamagat)
66

FILIPINO 9
Pangalan: ___________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________ Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Pagpapaliwanag sa mga Kaisipan, Layunin, Paksa at Paraan ng
Pagkakabuo ng Sanaysay
Panimula
Ang kulturang Tsino ay nagkaroon ng malaking impluwensiya sa ating pamumuhay

dahil sa tagal ng pamamalagi nila sa Pilipinas. Bago pa man dumating ang mga mananakop na
Espanyol sa ating bansa ay nakipagkalakalan na sila sa ating mga ninuno at hanggang ngayon.
Dahil dito, marami sa kanilang kultura ang isinabuhay na rin ng mga katutubo. Sa patuloy na
pag-inog ng mundo, ang ibang kulturang Tsino ay tuluyan nang niyakap ng mga Pilipino. Sa
katunayan, marami sa atin ang nagsasagawa ng mga gawaing Tsino gaya na lamang ng
pagdiriwang ng Chinese New Year, paghahanda ng pagkain at pagsusuot o paggamit ng mga
bagay na nagdadala ng magandang kapalaran.
Bilang isang kabataan, batid kong marami ka nang naging karanasan at kabatiran
tungkol sa kultura ng mga Tsino. Maaaring ang ilan sa mga ito ay iyo na ring ginagaya. Ngunit
huwag mo pa ring kalilimutan ang sariling kultura dahil ito ang tatak ng ating pagka-Pilipino.
Naipaliliwanag ang mga kaisipan, layunin, paksa at paraan ng pagkakabuo ng sanaysay.

(F9PB-IId-47) pahina 168
Gawain 1
Panuto: Ilahad sa mga kahon sa ibaba ng iba’t ibang impluwensiyang Tsino sa ating
pamumuhay.
Impluwensiyang Tsino sa Iba’t Ibang Aspekto ng Buhay Pilipino

Mga Pagkain Mga Mga Salita Iba’t Ibang Negosyo at
Paniniwala at Gamit o Bagay Kabuhayan
Kaugalian
67

Basahin mo
Ang Pamilya Wang sa Los Angeles, California
Napakahalaga ng pamilya sa aming mga Tsino. Hindi tulad ng mga kaibigan kong puro
Amerikano na gustong mabuhay agad nang mag-isa pagsapit nila sa tamang edad, kami ay
hindi basta bumubukod sa aming magulang kahit pa nga nag-asawa at may mga anak na.
Pangkaraniwan na lang sa amin na mga Tsino na magkakasama sa isang tirahan ng

pamilya hanggang sa ikaapat na henerasyon. Katunayan, dito sa aming bahay nga ay kasama
namin ang Wai po o lola ko na pinetisyon ni mama noong ako ay limang taong gulang pa lang.
Mula pa noong bata ako ay si Wai po na ang lagi kong kasa-kasama kapag nasa trabaho ang
aking magulang at ang dalawa kong nakatatandang kapatid.
Ngayon ay may asawa na ang aking gege o kuya pero kasama pa rin namin siya sa
bahay gayundin ang asawa niya at ang kanilang mag-iisang taong anak na si Sheng. Inaalagaan
naming ni Wai po si Sheng kapag wala ang kaniyang magulang. Ang aking jie jie o ate ay dito
pa rin nakatira kahit na siya’y tapos nang mag-aral at may trabaho na.
Gawain 2
Panuto: Ipaliwanag ang kaisipan, layunin at paksang ginamit sa pagbubuo ng sanaysay.
1. Ang mga American-Chinese ay patuloy na nagsasagawa ng kanilang mga kaugalian,

kultura at tradisyon kahit pa sila ay matagal nang naninirahan sa America.
Paliwanag:__________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________.
2. Pangkaraniwan na sa pamilyang Tsino ang magkakasama sa iisang tirahan ang bawat

miyembro ng pamilya hanggang ikaapat na henerasyon.
Paliwanag:__________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________.
3. Layunin ng batang naglahad ng kanyang mga karanasan na hindi tayo dapat

nakalilimot sa kulturang kinagisnan.
68

Paliwanag:
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________.
4. Ang mga matatanda sa pamilya ay nananatili sa poder ng kanilang mga anak hanggang
sa huling sandali ng kanilang buhay gaano man kaabala ang kanilang mga anak.
Paliwanag:__________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________.
5. Hindi pa rin nakalilimot ang pamilyang Tsino sa kulturang kanilang kinagisnan kahit
nakatira sila sa lupain ng mga kapatid na puting may ibang kultura at pananaw sa buhay.
Paliwanag:
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________.
Alamin mo
Ang Sanaysay
Ang sanaysay ay isang uri ng panitikang nasusulat sa anyong tuluyan na karaniwang

pumapaksa tungkol sa mga kaisipan at mga bagay-bagay na sadyang kapupulutan ng aral at
aliw ng mga mambabasa.
Ang sanaysay ay may dalawang uri: pormal o maanyo at pamilyar o personal. Ang
pormal na sanaysay ay karaniwang nagpapahayag tungkol sa seryosong paksa. Maingat na
pinipili ang mga salita at maanyo ang pagkakasulat. Ang tono ng pagsulat ay seryoso. Ang
pamilyar o personal na sanaysay naman ay maaring tungkol sa karaninwang mga paksa,
personal na pananaw o mga sulat na naglalayong makapagbigay aliw sa mambabasa. Ang tema
at pormat ng pagsulat ng ganitong uri ng sanaysay ay kadalasan may bakas ng personalidad ng
may akda at parang nakikipag-usap lamang sa isang kaibigan.
69

Gawain 3
Panuto: Suriin ang pagkakabuo ng binasang sanaysay. Isulat sa nakalaang kahon ang mga
nabuong sagot batay sa iyong pagsusuri.
Ang Pamilya Wang sa Los Angeles, California

Paksa o Tema
Gamit ng Salita
Pananaw ng pagsulat
Nilalaman
Tono
Uri ng sanaysay
Natutuhan ko sa mga gawaing ito ang
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________.
Mga Sanggunian
A. Aklat
Aileen G. Baisa Julian, Mary Grace G. Del Rosario, Nestor S. Lontoc (Mga Awtor) Alma M.
Dayag (Awtor-Koordineytor) Pinagyamang Pluma 9 Alinsunod sa K to 12 Curriculum
Phoenix Publishing House, Inc., 2014
Aileen G. Baisa Julian, Nestor S. Lontoc, Carmelita Esguera-Jose (Mga Awtor) Alma M.
Mga Websites
https://tl.wikipedia.org/wiki/Sanaysay
EDRALIN A. FERRER
May-akda
70

FILIPINO 9
Naipaliliwanag ang mga salitang di lantad ang kahulugan batay sa
konteksto ng pangungusap
(Pamagat)
71

FILIPINO 9
Pangalan: ___________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________ Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Pagpapaliwanag ng mga salitang di-lantad ang kahulugan batay sa
konteksto ng pangungusap
Bilang mag-aaral sa Ikasiyam na Baitang, ikaw ay inaasahang marami na ring naipong
mga kaalaman mula sa mga nakaraang taon ng iyong pag-aaral.
Ang mga sumusunod na mga aralin ay sadyang ginawa upang maipagpatuloy ang iyong
pag-aaral at lalo pang mapaunlad ang iyong kaalaman ukol sa panitikan ng Asya kung saan
kabilang ang ating bansa. Maaaring humingi ng gabay at tulong sa inyong mga magulang at
kapatid upang mahusay mong masagot ang mga nakalaang Gawain.
Kasanayang Pampagkatuto
Naipaliliwanag ang mga salitang di-lantad ang kahulugan batay sa konteksto ng
pangungusap. (F9PT-IId-47)
72

Panuto
Maglahad sa mga kahon sa ibaba ng iba’t ibang impluwensiyang Tsino sa ating
pamumuhay.
Impluwensiyang Tsino sa Iba’t ibang Aspekto ng Buhay Pilipino
Mga Pagkain Mga Paniniwala Mga Salita Iba’t ibang Negosyo at
Gamit o Bagay kabuhayan
Alam Mo Ba?
Ang Tsina ang bansang may pinakamalaking populasyon sa buong mundo. Umabot na
ang populasyon nito sa 1.35 bilyong katao. Samantalang ang populasyon ng buong mundo ay
umabot sa humigit-kumulang 6.7 bilyon. Ibig sabilhin, halos 20% ng mga tao sa buong mundo
ay mga Tsino, at nagangahulugang ang isa sa bawat limang taong nabubuhay sa mundo ay
mula sa bansang Tsina.
Maliban sa napakabilis ng paglago ng kanilang populasyon, (noong 1950, ang
kabuoang populasyon ng bansang Tsina ay 563 milyon lamang kompara sa 1.35 bilyon
73

ngayong 2013) ang ekonomiya ng Tsina ay naging pinakamabilis ding umunlad sa buong
mundo mula nang magsagawa sila ng mga repormang pang-ekonomiya noong 1978. Sa taong
2013, sila na ang itinuturing na pangalawang may pinakamalakas na ekonomiya at
pinakamalaking importer at exporter ng mga kalakal.
Kaugnay nito, kung pagsasama-samahin ang lahat ng variation ng wikang Mandarin
Chinese, ito rin ang wikang may pinakamaraming nagsasalita na umaabot sa halos isang
bilyong tao.
Hindi kataka-taka kung gayon na ang impluwensiyang Tsino ay lumaganap sa iba’t
ibang panig ng mundo hindi lamang dahil sa kanilang mga kalakal na ini-export kundi dala rin
ng mga Tsinong nangingibang-bayan upang doon na manirahan.
Ito ang paksang tatalakayin ng sanaysay na iyong matutunghayan.
Dapat Tandaan:
• Ang pangunahing ideya na di-lantad ay iyong mga ideya na hindi tuwirang inilahad
ng awtor sa loob ng isang talata o pahayag.
• Minsan ang ilang salita ay may di- lantad na kahulugan o ang kahulugan ay nasa
pagitan ng hanay ng mga salita.
• Kahalagahan ng pagbuo ng pangunahing Ideya
Ang pag-buo ng pangunahing ideya ay makatutulong para maunawaan mo nang lubos ang
kompleks na kaisipan na hindi tuwirang nakalahad sa isang talata o pahayag.
74

GAWAIN 1: Subuking tukuyin kung anong kahulugan ang ipinahihiwatig ng sumusunod.
Lagyan ng tsek (/) ang pahiwatig na kahulugang maiuugnay sa bawat pahayag. Gawing
gabay ang mga salitang nakasulat nang madiin.
1. Napakahalaga ng pamilya sa aming mga Tsino. Kaming mga anak ay hindi basta
bumubukod sa aming magulang kahit pa may sariling pamilya na. Ipinahihiwatig ng
pahayag na ito na….
a. malapit ang mga pamilyang Tsino sa isa’t isa
b. independent o mas gustong mamuhay nang mag-isa ang mga tsino
c. hindi mabubuhay nang mag-isa ang mga Tsino
2. Subalit kapag nasa bahay ako, higit na nangingibabaw ang kulturang Tsino sa paraan
ng pagpapalaki sa aming magkakapatid. Ipinahihiewatig ng pahayag na ito na….
a. mahigpit sa mga anak ang magulang ng nagsasalaysay
b. hindi nahahawa ng ibang impluwensiyang ang mga Tsino
c. malakas ang impluwensiyang Tsino sa kanyang mga mamamayan
3. Mula pa noong bata ako ay si Wai po na ang lagi kong kasa-kasama kapag nasa
trabaho ang aking magulang at ang dalawang nakatatanda kong kapatid.
Ipinahihiwatig ng pahayag na ito na….
a. ang lola ang naging tagapag-alaga ng bata sa pamilya
b. hindi mapag-aruga ang magulang ng bata
c. alagain ang bata dahil sa espesyal niyang pangangailagan
4. Hinding-hindi naming papayagang malayo sa amin si Wai po. Tiyak na malulungkot
siya roon at malulungkot din ako dahil kaming dalawa ang magkasama sa silid.
Ipinahihiwatig ng pahayag na ito na…..
a. nagpapaalam na ang kanyang Wai po upang lumipat ng tirahan
b. mahal na mahal ng bata ang kanyang Wai po
c. mahirap sa pamilyang mawala ang matandang tagapag-alaga nila ng anak
5. Bata pa ako ay lagi nang ipinaaalala sa akin ni Wai po na hinding-hindi ko dapat itusok
sa gitna ng kanin ang aking mga chopstick dahil ito raw ay nagangahulugan ng
kamatayan. Ipinahihiwatig ng pahayag na ito na….
a. hindi naniniwala sa pamahiin ang bata
b. makaluma ang pamilya
75

c. mapamahiin ang mga Tsino
GAWAIN 2:
Magbigay ng iba pang salitang kaugnay o halos kapareho rin ng kahulugan ng

pangunang salita sa bawat pangkat. Pumili ng salita mula sa unang kahon at itala sa
pangalawang kahon ang mga sagot. Hindi pare-pareho ang bilang ng sagot sa bawat hanay
subalit maaari pang magdagdag kung nais.
Bangkete Humihiwalay Salusalo
Kalimutan Leche flan Tumitiwalag
Kasayahan Minatamis Ulila sa asawa
Itabi Namatayan ng asawa Iwala
Pista
Nabalo bumubukod Panghimagas piging iwaksi
Ako si Jia Li, Isang ABC (Buod)
76

Mayroong isang batang nagngangalang Jia Li na isang ABC o isang American born
Chinese. ABC ang tawag sa kanila dahil ang mga magulang nila ay mga Tsino pero lumaki sila
sa Amerika at ipinagmamalaki niya ang pagiging ABC niya.
Dinadala ni Jia Li ang kanyang Wai Po sa mga Football games at nagkwekwentuhan
lang sila at pagkatapos ng game ay kumakain sila ng hotdog, hamburger at iba’t ibang pagkaing
Amerikano.
Sinabi ng kaibigan ni Jia Li na si Lian na “We have the best of both worlds”
Dahil din sa kultura ng Tsino, maraming kababaihan sa Tsina ang ni hindi nakapipili
ng kanilang mapapangasawa dahil ang magulang ang pumipili at nakikipagsundo sa
mapapangasawa ng kanilang anak na babae
Kailangan niya ring sumunod sa tatlong utos : unang pagsunod ay nagsasaad na Kapag
siyay bata pa , kailangan niyang sumunod sa magulang ; ang ikalawang pagsunod ay nagsasaad
na kapag siyay may-asawa na ay dapat siyang sumunod sa kanyang asawa at ang ikatlong
pagsunod ay nagsasaad na kapag siya’y nabalo na ay kailangan niyang sumunod sa kanyang
anak na lalaki.
Proud ABC
Ang Piging sa Aming Pamilya
Ipinagmamalaki niyang dala-dala ang pagiging episyente, maunlad at moderno ng
bansang sinilangan niya, ang Amerika, subalit taglay niya rin ang ganda at halina ng makulay
at mahabang tradisyon at kultura ng bansang sinilangan ng kanyang mga magulang, ang
bansang Tsina. Kapag may pagdiriwang, sila ay nagiging abala sa paghahanda ng mula sampu
hanggang labindalawang putahe.
Ilang Paniniwala at Tradisyong Tsino
Ang Kainan sa Pamilya
Unang pagsunod- kapag siya ay bata pa, kailangan niyang sumunod sa magulang
Ikalawang pagsunod-kapag siya ay may asawa na ay dapat niyang sumunod sa kanyang asawa.
Ikatlong pagsunod- kapag siya ay nabalo na ay kailangan niyang sumunod sa kanyang
lalaking anak.
77

Si Wai Po at Ako
Dapat una munang pauupuin ang mga nakatatanda at mga bisita.
Mas gusto ng mga nakatatanda ang mga pagkaing pinasingawan o steamed kaysa piniprito.
Sila ng kanyang wai po ang pinakamalapit sa isa't isa. Marami siyang tinurong kultura at
tradisyong Tsina.
Ang pamilya Wang sa Los Angeles, California
Feng shui - Ang sinusundan ng maraming Tsino
- Ito raw at gabay para maisaayos ang pamumuhay nang naaayon sa limang elementong
kalikasan: ang kahoy, apoy, lupa, metal, at tubig. Makatutulong daw ito sa pagpapanatili ng
mabuting kalusugan, kaligayahan, at kaayusan sa buhay.
Ano ang ABC?
Kung saan ipinanganak at lumaki si Jia Li.
Tsino mula sa Beijing, China ang mga magulang ni Jia Li.
Mandarin Chinese ang salitang ginagamit ni Jia Li at ng iba pang miyembro ng kaniyang
pamilya sa bahay. American Born Chinese, Ang karaniwang katawagan sa mga katulad ni Jia
Li na may magulang na Tsino subalit ipinanganak at lumaki sa America
Ako si Jia Li
Ako si Jia Li, labinlimang taong gulang at isang ABC.
"Sa pagsasalubong ng Silangan at Kanluran. Mga kultura'y tradisyon magkakaiba man
Maraming bagay ang natututuhan. Na sa pananaw at isipan, lalong magpapayaman"
GAWAIN 3:
Marami na ring impluwensiya ang mga Tsino sa ating pamumuhay kaya maaaring
naiuugnay o nakikita mo rin sa sarili mong kultura at tradisyon ang ilan sa mga nabanggit
tungkol kay Jia Li. Pagkomparahin ang mga pagkakapareho at pagkakaiba ninyong dalawa
gamit ang Venn Diagram gamit ang mga kaisiping nasa kaliwa.
78

Samahan ng
Pamilya
Tsina Pilipinas
Pagkakaiba
Pagkakaiba
Mga Pamahiin Pagkakatulad
Pagkain
Pagdiriwang
Pananaw sa
Buhay
Unawain mo..
Dalawang paraan ng pagbibigay kahulugan sa ginamit na salita sa pangungusap.
Konotasyon
• Ito ay ang pansariling kahulugan ng isa o grupo ng tao sa isang salita
• Ang kahulugan ng konotasyon ay iba sa pangkaraniwang kahulugan.
Halimbawa:
• Ang batang lalaki ay talagang may gintong kutsara sa bibig.
GintongKutsara –mayaman o maraming pera ang pamilya.
Denotasyon
• Ito ay ang kahulugan ng salita na matatagpuan sa diksyunaryo
• Literal o totoong kahulugan ng salita
79

Halimbawa:
Pumili ng pulang rosas sa hardin.
Pulang Rosas – uring rosas na kulay pula
Ginto–isanguring metal nakumikinang at malleable; ginagamit ito sa mga palamuti
(jewelry) at barya.
DENOTASYON SALITA KONOTASYON
Ito ay isang uri ng Ahas Isang taong traydor o
reptilya na minsa’y tumitira nang patalikod
makamandag, subalit
may ibang uri na hindi
makamandag
Anumang bagay na Tinik Hadlang o sagabal
nakatusok sa balat na
maaring magdulot ng
sakit
GAWAIN 4:
Panuto: Tukuyin kung anong uri ng pagpapakahulugan ang ginamit sa mga sumusunod
na pangungusap. Isulat bago ang bilang ang K kung ito ay konotasyong pagpapakahulugan at
D kung itoy denotasyong pagpapakahulugan.
______ 1. Ang takot ay sa alaala ng isang lasing na suntok sa bibig na nagpapatulo ng dugo
at nagpapamaga ng ilang araw sa labi.
______ 2. Ang pananabik ay sa pagkain na paminsan-minsa’y inuuwi ng ama.

80

______ 3. Natatandaan ng mga bata ang isa o dalawang okasyon na sinorpresa sila ng ama
ng kaluwagang-palad nito.
______ 4. Alam nila na ang halinghing niyon ay parang kudkuran na nagpapangilo sa
nerbiyos ng ama at ito’y nakabubulahaw na sisigaw, at kung hindi pa iyon
huminto, ito’y tatayo, lalapit sa bata athahampasin iyon ng buong lakas.
______ 5. Mula sa kaniyang awa sa sarili ay bumulwak ang wagas na pagmamahal sa patay
na bata.
GAWAIN 5.
Magbigay ng limang salitang may taglay na konatatibo at denotatibong kahulugan
Denotasyon Salita Konotasyon
Pangwakas/Repleksiyon
Ang natutuhan ko sa araling ito ay_______________________________________________

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
81

Sanggunian:
https://www.slideshare.net/OliverSasutana/denotatibo-at-konotatibong-pagpapakahulugan-
ng-mga-salita?from_action=save
Curriculum Guide sa Filipino 9
Panitikan ng Asyano
Pinagyamang Pluma9
Slideshare.net.
Susi sa Pagwawasto:
Gawain 1:
1. a.
2. c.
3. a.
4. c.
5. c.
Gawain 2:
Nabalo bumubukod panghimagas piging iwaksi
Namatayan ng itabi Leche flan bangkete kalimutan

asawa
Ulila sa asawa humihiwalay minatamis kasayahan iwala
tumitiwalag pista
salusalo
82

Gawain 3:
Kaisipan Tsina (Pagkakaiba) Pagkakapareho Pilipinas
(Pagkakaiba)
Samahan sa Pamilya Hindi agad Pagkakabuklod ng Kailangan nang
bumubukod ang pamilya magsarili kung may
mag-asawa pamilya na
Pamahiin Naniniwala sa
pamahiin
Pagkain Hindi nawawala ang May minatamis Kanin ang
noodles sa kainan pagkatapos kumain pinakapagkain
Pagdiriwang Mahilig sa mga pista
at pagdiriwang
Pananaw sa buhay May pagpapahalaga
sa paniniwala ni
Confucius
Gawain 4:
1. K
2. D
3. D
4. K
5. K
MILDRED M. TORRES
May-akda
83

FILIPINO 9
Nabibigyang-puna ang paraan ng pagsasalita ng taong naninindigan
sa kanyang mga saloobin o opinyon sa isang talumpati
(Pamagat)
84

FILIPINO 9
Pangalan: ___________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________ Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Pagbibigay-puna sa paraan ng pagsasalita ng taong naninindigan sa
kaniyang mga saloobin o opinyon sa isang talumpati
Bilang mag-aaral sa ikasiyam na Baitang, ikaw ay inaasahang marami na ring naipong
pag-aaral at lalo pang mapaunlad ang iyong kaalaman at kaalaman ukol sa panitikan ng
Silangang Asya kung saan kabilang ang ating bansa. Maaaring humingi ng gabay at tulong sa
inyong mga magulang at kapatid.
Nabibigyang-puna ang paraan ng pagsasalita ng taong naninindigan sa kaniyang mga
saloobin o opinyon sa isang talumpati (F9PD-IId-47)
85

Gawain 1:
Basahin ang teksto at sagutin ang mga tanong pagkatapos
AMERIKANISASYON NG ISANG PILIPINO (Buod)
Ni: Ponciano B.P. Pineda
Ito’y hindi lamang kasalanan ng mga Amerikano ngunit ito’y atin ding pananagutan
dahil sa ito ay ating hinayaang mangyari sa paraan ng pakikisalimuha sa iba’t ibang bansa at
tao. Pinalaganap natin ang kalayaang pampolitika. Tayordin ay napaasa na rin sa mga
Amerikano sa ating pag-aaral. Tayong mga Pilipino ay talagang na-BRAINWASH na ng mga
Amerikano sa pagkakaloob sa atin ng iba’t ibang mga kaloob, iskolarsyip, kwalta, at GRANT.
May isang batang nilalarawan dito upang maipaliwanag sa atin ang kahalagahan ng
akdang ito. Siya ay sumilang nang ang kaniyang mga libro, pati na sa kaniyang gustong mga
karakter sa telebisyon ay lahat Amerikano. Para sa kaniya ang mga librong Pilipino ay hindi
ugnay sa kaniya.
86

Itoy nagsasabi na ang mga Pilipino ay mas marami nang alam sa Ingles kaysa sa
Filipino dahil sa modernisasyon ng ating bansa. Tayo’y nagkakaroon ng kaalaman tungkol sa
pagsasalita ng Ingles. Marami na sa atin ang nag-aaral sa ilang matataas na eskwelahan na ang
itinuturo ay ang Ingles, at doon sila ay nagsasalita ng Ingles.
De-amerikanisasyon
Ito’y masasabing isang malawak na problema sa ating bansa sa kasalukuyan. Ito’y unti-
unting nagpapawala ng ating pagka-Pilipino.
Tunay ngang kailangan natin ng pagbabago para sa ikauunlad ng ating bansa kahit hindi
dahil sa mga Amerikano. Kailangan nating lagpasan ang ating mga ginagawa araw araw upang
tayo’y umangat. Pag itoy ating hinayaan, tayo’y lagi na lamang magiging pangalawa sa
larangan ng edukasyon. Ang wikang Filipino ay handa upang gamitin sa de-amerikanisasyon
ng isang mamayang Pilipino.
Panuto:
Batay sa binasang akda, piliin ang hinihingi sa sumusunod na pahayag. Isulat ang
letra ng iyong sagot sa patlang bago ang bilang.
_____ 1. Ang de-amerikanisasyon ng mga Pilipino ay isa sa pinakamalaking tungkuling

dapat nating gampanan sa ___.
a. hinaharap
b. kasalukuyan
c. darating na taon
d. lalong madaling panahon
_____2. Laganap ang Amerikanisasyon sa bansa sapagkat ang pangunahing ugat o dahilan
nito ay ang sistema ng ating ____.
a. lipunan
b. edukasyon
c. pamahalaan
d. pagkamamamayan
_____ 3. Ang lahat ng ating pagsisikap na maging tunay na Republikang Pilipino ay
mabibigo habang___.
a. ang sistema ng ating pamahalaan ay demokrasya
b. ang mga Amerikano ay nananatili sa ating bansa
c. ang sistema ng ating panturong pambansa ay dayuhan
d. ang mga Pilipino ay patuloy na pupunta sa amerika upang magtrabaho
87

_____ 4. Habang mahina, habang di-ganap ang pagka-Pilipino ng sangkapilipinuhan ay di
Tayo__.
a. Makikilala sa buong mundo
b. Magiging kagaya ng bansang Amerika
c. Magkaroon ng sariling wika at kultura
d. Makapagpatayao ng lipunang tunay na Pilipino
_____ 5. Isang kababawan, kung di man katuggakan ang mag-akalang tunay na
a. di nakinabang ang Amerika sa likas na yaman ng bansa
b. ninais ng mga Amerikano na tayo’y hanguin sa kulturang barbarism
c. nagmamalasakit ang mga Amerikano na gawin tayong estadong Amerika
d. nagbuhos dito ng salapi at panahon ang mga Amerikano para sa ating sariling
kapakanan
Mga Pahayag na Ginagamit sa Pagbibigay ng Opinyon at Mga

Wastong Gamit ng Salita
Opinyon
• Paliwanag lamang batay sa mga makatotohanang pangyayari
• Saloobin at damdamin ng tao
• Hindi maaaring mapatunayan kung tama o hindi
Bahagi na ng pang-arawaraw na buhay ang pagbibigay ng opinyon sa
mga pangyayaring nagaganap o namamamalas sa ating paligid
Sa pagbibigay ng opinyon, makakabuti kung tayo ay may sapat na
kaalaman sa paksang pinag-uusupan upang masusing
mapagtimbang-timbang ang mga bagay at maging katanggap-tanggap ang
ating mga opinyon.
Mga pahayag sa pagbibigay ng Matatag na Opinyon o puna
• Buong igting kong sinusoportahan ang…
• Kumbinsido akong…
• Lubos kong pinaniniwalaan…
• Labis akong naninindigan na…
Mga pahayag sa pagbibigay ng Neutral na Opinyon
• Kung ako ang tatanungin…
88

• Kung hindi ako nagkakamali…
• Sa aking palagay…
• Sa tingin ko…
• Sa totoo lang…
• Sa aking pananaw…
Sa pagbibigay ng opinyon, mahalagang matutuhan ang wastong
gamit ng mga salita upang maging kapanipaniwala o kahika-hikayat
ang pahayag
Basahin at Unawaain mo:
Basahin o ipabasa sa nakatatandang kapatid ang teksto at bigyang puna ang mga
inilahad ng may akda.
Pitong simpleng hakbang upang maprotektahan ang sarili at ang iba laban
sa COVID-19
12 March 2020
Ang coronavirus disease (COVID-19) ay isang nakahahawang sakit na dulot
89

ng bagong coronavirus. Karamihan sa mga taong magkakaroon ng impeksyon ay makararanas
ng hindi malalang sintomas at gagaling. Ngunit ang iba ay makararanas ng malubhang sakit,
lalo na sa mga matatanda at mga may dati nang karamdaman. Narito ang ilang mga simpleng
hakbang na maaari mong gawin upang maprotektahan ang kalusugan mo at ng iba.
Ang mga payong ito ay maaaring sundin ng lahat, ngunit napakahalaga ng mga ito kung
ikaw ay nakatira sa lugar na may COVID-19.
Una, hugasan nang madalas ang iyong mga kamay. Ugaliin ang puspusang paglinis ng
mga kamay gamit ang hand sanitizer na may alkohol o hugasan gamit ang sabon at tubig. Lagi
nating ginagamit ang ating mga kamay upang hawakan ang mga bagay na maaaring
kontaminado. Maaaring hindi natin namamalayan na maghawak natin ng ating mukha, nailipat
na ang virus sa mata, ilong at bibig at nahawahan na tayo. Namamatay ang mga virus na
maaaring nasa iyong kontaminadong kamay, kasama na ang bagong coronavirus, sa
pamamagitan ng paghuhugas ng kamay gamit ang sabon at tubig o paggamit ng hand sanitizer
na may alkohol.
Pangalawa, iwasan ang paghawak sa iyong mata, ilong at bibig. Madalas nating
hinahawakan ang ating kamay nang hindi namamalayan. Maging mapagmatyag tungkol dito,
at iwasan ang paghawak sa iyong mata, ilong at bibig. Maraming hinahawakan ang mga kamay
at maaari itong makakuha ng mga virus. Kapag kontaminado na ang kamay, naililipat ang virus
sa mata, ilong at bibig at maaaring pumasok sa katawan at magdulot ng sakit.
Pangatlo, takpan ang bibig kapag ng umuubo at bumabahing. Siguraduhing ikaw, at
ang mga tao sa paligid mo, at sumusunod sa tamang respiratory hygiene. Ibig sabihin nito ay
ang pagtakip ng bibig at ilong gamit ang loob ng siko o tisyu kapag uubo o babahing. Agad na
itapon ang gamit na tisyu sa basurahang may takip at maghugas ng kamay. Bakit? Kung ang
isang tao ay uubo o babahing, tumatalsik ang maliit na droplet mula sa ilong at bibig na
maaaring may virus. Sa pagtakip ng iyong ubo o bahing, naiiiwasan ang pagkalat ng mga virus
at mikrobyo sa iba. Sa paggamit ng loob ng siko o tisyu at hindi iyong kamay sa pag-ubo o
pagbahing, naiiwasan ang paglipat ng kontaminadong droplet sa iyong kamay. Dahil dito,
napipigilan ang paglipat ng virus sa tao o bagay.
Pang-apat, iwasan ang matatao na lugar at malapit na pakikipagsalamuha sa taong may
lagnat o ubo. Iwasan ang matataong lugar, lalo na kung and iyong edad ay 60 pataas o may dati
90

nang karamdaman gaya ng altapresyon, diyabetis, sakit sa puso at baga o kanser. Panatilihin
ang hindi bababa sa 1 metrong pagitan mula sa iyo at sa kung sinumang may lagnat o ubo.
Pangunahing kumakalat ang COVID-19 sa pamamagitan ng droplet na lumabas mula sa bibig
o ilong kapag umubo o bumahing ang isang tao. Sa pag-iwas sa mga matataong lugar, nilalayo
mo ang iyong sarili (ng hindi bababa sa 1 metro) mula sa mga taong maaaring may COVID-19
o sinumang may iba pang may sakit.
Panglima, manatili sa bahay kung ikaw ay may nararamdamang sakit, kahit sinat at ubo
lang. Sa pagpanatili sa loob ng bahay at hindi pagpunta sa trabaho o iba pang lugar, gagaling
ka ng mas mabilis at maiiwasan ang pagkalat ng sakit sa ibang tao.
Pang-anim, kung ikaw ay may lagnat, ubo at hirap sa paghinga, magpakonsulta agad,
ngunit tawagan mo muna ang health facility.Kung ikaw ay may lagnat, ubo at hirap sa pag-
hinga, magpakonsulta ng maaga kung kakayanin, tumawag muna sa ospital o health center
para masabihan ka kung saan ka pupunta. Bakit? Makatutulong ito upang masiguro na tama
ang payong mabibigay sayo, ikaw ay maituro sa tamang health facility, at maiwasan mong
makahawa sa iba.
Pampito, kumuha ng impormasyon sa mapagkakatiwalaang awtoridad. Alamin ang
pinakabagong impormasyon tungkol sa COVID-19 mula sa mapagkakatiwalaang awtoridad.
Siguraduhing ang impormasyon ay mula sa maaasahang mga tagapagsalita – ang Department
of Health, World Health Organization (WHO), o iyong lokal na health worker. Dapat ay alam
ng lahat ang sintomas – sa karamihan ay nagsisimula ang COVID-19 sa lagnat at tuyong ubo.
Ang lokal at pambansang awtoridad ang may alam tungkol sa pinakabagong impormasyon
kung kumakalat na ba ang COVID-19 sa iyong lugar. Sila ang mas nakakaalam kung anong
tamang payo na dapat ibigay sa iyong lugar, upang maprotektahan ng mga tao ang kanilang
sarili.
Mga Tanong:
1. Anong mahalagang kaalaman ang iyong natutunan sa napakinggan o nabasang teksto?

Ipaliwanag
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
91

2. Ano naman ang maipapayo mo sa iyong kapwa mag-aaral upang mapanatili nilang ligtas
ang kanilang sarili at pamilya?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
3. Sa inyong palagay, ano ang layunin ng may-akda sa paglalahad ng kanyang mga opinyon o
pananaw upang maiwasan nating mahawa sa sakit na COVID-19 at mapanatiling ligtas ang
sarili at ibang tao sa panahon ng pandemya.
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
Pamantayan sa pagbibigay ng Marka
Marka Pamantayan
4 Natatalakay nang higit pa sa inaasahan ang mga

mahahalagang kaalaman tungkol sa paksa
3 Natatalakay sa mga isinagot ang mahahalagang
impormasyon ungkol sa pandemya
2 Hindi gaanong lumitaw ang hinihinging sagot.
1 Hindi lumitaw sa mga sago tang inaasahang
mahahalagang impormasyong hinihingi ng tanong.
Pangwakas
Ang natutuhan ko sa sa katatapos na aralin __________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
92

Sanggunian:
Curriculum Guide sa Filipino 9, ph. 166

Pinagyamang Pluma 9, pp. 46-52 at 217-218
https://prezi.com/zid-nguxhtl8/amerikanisasyon-ng-isang-pilipino/
http://naquem.blogspot.com/2010/01/what-was-in-your-mind-when-you-
recited.html?=1
https://www.who.int/philippines/news/feature-stories/detail/pitong-simpleng-
hakbang-upang-maprotektahan-angsarili-at-ang-iba-laban-sa-covid-19
https://www.zerohedge.com/health/if-lockdown-needles-over-reation-then-why-did-
china-lockdown-half-its-economy
https://www.slideshare.net/jmpalero/filipino-9-mga-pahayag-na-ginagamit-sa-
pagbibigay-ng-opinyon-at-mga-wastong-gamit-ng-salita?from_action=save
Susi sa Pagwawasto:
Gawai 1:
1. D 2. C 3.D 4.B 5.D
Gawain 2:
Gamitin ang pamantayan sa pagbibigay ng marka
MILDRED M. TORRES
May-akda
93

FILIPINO 9
Naipahahayag ang sariling pananaw tungkol sa isang napapanahong
isyu sa talumpating nagpapahayag ng matibay na paninindigan
(Pamagat)
94

FILIPINO 9
Pangalan: ___________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________ Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Pagpapahayag ng sariling pananaw tungkol sa isang napapanahong isyu sa
talumpating nagpapahayag ng matibay na paninindigan

Bilang mag-aaral sa ikasiyam na Baitang, ikaw ay inaasahang marami na ring naipong
pag-aaral at lalo pang mapaunlad ang iyong kaalaman at kaalaman ukol sa panitikan ng
Silangang Asya kung saan kabilang ang ating bansa. Maaaring humingi ng gabay at tulong sa
inyong mga magulang at kapatid.
Naipahahayag ang sariling pananaw tungkol sa isang napapanahong isyu sa
talumpating nagpapahayag ng matibay na paninindigan (F9PS-IId-49)
Unawain Mo….
Paggamit ng Angkop na mga Pahayag sa Pagbibigay ng Sariling Opinyon o Pananaw
• Ilahad ang opinyon sa paraang maayos kahit pa salungat ang iyong pananaw sa
pananaw ng iba.
95

• Makinig nang mabuti sa sinasabi ng kausap. Kung sakaling hindi man kayo pareho
ng pananaw o opinyon ay mabuting maipahayag mo rin ang iyong pinaniniwalaan
• Huwag pilitin ang kausap na sumang-ayon o pumanig sa iyong pananaw kung may
matibay siyang dahilan para maniwala sa kasalungat ng iyong pananaw
• Maging magalang at huwag magtaas ng boses kung sakaling kailangan mo namang
sumalungat sa ideya o opinyon ng iba
• Makakabuti kung ang iyong ipapahayag ay nakabase sa katotohanan o kaya’y
sinusuportahan ng datos
• Kapag na sa isang pormal na okasyon, gumamit rin ng pormal na pananalita at huwag
mong kalilimutang gumamit ng “po” at “opo”
Mga paghayag na nagpapahayag ng iyong opinyon o pananaw:
• Sa aking palagay…
• Sa tingin ko ay…
• Para sa akin…
• Ang paniniwala ako ay…
• Ayon sa nabasa kong datos…
• Hindi ako sumasang-ayon sa sinabi mo dahil…
• Mahusay ang sinabi mo at ako man ay…..
• Nasa iyo yan kung hindi ka sumasang-ayon sa aking pananaw subalit…..
• Maari po bang magbigay ng aking mungkahi….
• Maaari po bag magdagdag sa sinabi ninyo?...
GAWAIN 1:
Magbigay ng sarili mong opinyon o pananaw tungkol sa paksang pinag-uusapan sa
teksto. Ilahad ang iyong sariling pananaw pagkatapos.
Ang bansang Tsina ay sinasabing isa sa mga pinakamatandang sibilisasyon. Dahil dito,
taglay rin nito ang mahaba at makulay na tradisyong hinsi lang namamayani sa bansang Tsina
kundi nakaimpluwensiya na rin sa iba’t iba pang panig ng mundo. Makikita rin sa paniniwala
ng ibang mga bansa ang mga pamahiing nagmula sa Tsina. Nadadala ito ng mga Tsinong
96

nandarayuhan saibang bansa tulad ng Pilipinas. Sa ngayon, ang mga pamahiing tulad ng mga
nasa ibaba ay pinaniniwalaan na rin ng mga Pilipino.
• Ipinagbabawal sa mga babaeng ikakasal ang pagsusukat ng kaniyang damit pangkasal
dahil maaaring daahil dito’y hindi matuloy ang kasalan.
• Pinaiiwas ang babaeng buntis sa pagtingin, pananakit, o pagkagalit sa mga hayop na
hindi maayos ang itsura sapagkat maaaring makuha ng kanyang ipinagbubuntis aang
ganoong hitsura.
• Kapag bumisita sa isang lamay ay pumunta muna kung saan sa halip na dumiretso
aagad sa bahay para maiwasang maiuwi sa tahanan ang kaluluwa ng yumao.
• Pinaiiwas aang magnobyong malapit nang ikasaal ang paglalakbay sa malalayong lugar
sapagkat malapit daw sila sa aksidente.
Panuto: Punan ang patlang ayon sa hinihiling ng pahayag batay sa mga kaisipang nabasa.
1. Sa aking palagay, ______________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Para sa akin, ang mga pamahiin ay ________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Ayon sa aking karanasan, ________________________________________________
___________________________________________________________________________
4. Ang paniniwala ko ay ___________________________________________________
___________________________________________________________________________
5. Hindi ako sumasang-ayon na_____________________________________________
___________________________________________________________________________
Pamantayan sa Pagbibigay ng Marka

Pamantayan Kabuuang Iyong Marka
Marka
Nailalahad nang maayos ang opinyon o palagay ukol sa 5
paksa
97

Angkop na mga salita ang ginamit sa paglalahad ng 5
opinyon.
Tugma sa paksa ang mga inilahad sa bawat aytem 5
Kabuuan 15
5-Napakahusay 2- Di- gaanong Mahusay
4-Mahusay 1- Sadyang di-mahusay
3- Katamtaman
GAWAIN 2:
Sa panahon ngayon, dumarami pa rin ng mga Pilipinong nangingibang bansa upang
mabigyan ng maayos na pamumuhay ang kanilang mga pamilya. Maraming bata ang naiiwan
ng magulang para makaipon at mapaghandaan ang kanilang kinabukasan. Ano ang opinyon o
pananaw mo sa ganitong kalakaran? Sumasang-ayon ka ba o sumasalungat? Ipahayag ang
inyong opinyon o pananaw sa isang talatang binubuo nang hindi bababa sa pitong
pangungusap.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
98

Pamantayan Puntos Marka
ng Guro
Angkop sa paksa ang mga ginamit na mga salita 5
Maliwanag ang paglalahad sa mga kaisipan at opinion 5
Naging kawili-wili at makabuluhan ang sanaysay na 5
isinulat.
Ang nilalaman ay maayos ang pagkakasunod-sunod. 5
KABUUAN 20
3- Katamtaman
GAWAIN 3.
Sumulat ng isang Sanaysay tungkol sa paksa sa ibaba. Ilahad ang iyong mga opinion at
saloobin gamit ang angkop na mga pahayag.
Paksa: Dapat pa bang ipagpatuloy ng pamahalaan ang pagpapatupad ng programang 4Ps sa mga
Pilipino?
99

Ang natutuhan ko sa araling ito ay _____________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
Sanggunian:
Pinagyamang Pluma 9
Panitikang Asyano 9
Slideshare.netfilipino9mgapahayagnaginagamitsapagbibigayngopinyonatmgawastonggamitn
gsalita-160519122620.pdf
MILDRED M. TORRES
May-akda
100

FILIPINO 9
Nakasusulat ng isang argumento hinggil sa napapanahong isyu sa
lipunang Asya
(Pamagat)
101

FILIPINO 9
Pangalan: ___________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________ Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Pagsusulat ng Isang Argumento Hinggil sa Napapanahong Isyu sa Lipunang
Asyano

Bilang mag-aaral sa Ikasiyam na Baitang, ikaw ay inaasahang marami na ring naipong
pag-aaral at lalo pang mapaunlad ang iyong kaalaman ukol sa panitikan ng Silangang Asya.
Maaaring humingi ng gabay at tulong sa inyong mga magulang at kapatid.
Nakasusulat ng isang argumento hinggil sa napapanahong isyu sa lipunang Asyano. (F9PU-
IId-49)
Panuto: Basahin at unwaing Mabuti ang mga kaalaman. Sagutin nang buong husay ang mga
kasunod na mga tanong sa mga Gawaing inihanda para sa iyo.
102

Talumpati: “Komunikasyong pampubliko na nagpapaliwanag sa isang paksa na binibigkas
sa harap ng mga tagapakinig-
•Isang sining ng pagsasalita na maaaring nanghihikayat, nangangatwiran o tumatalakay ng
isang paksa para sa mga tagapakinig.
• Masusukat sa sining na ito ang katatasan, husay, at dunong ng mananalumpati sa paggamit
ng wika at katatagan ng kanyang paninindigan.
•Karaniwang nagkakaiba-iba ang talumpati, batay sa paghahanda sa mga ito (Mangahis,
Nuncio, Javillo, 2008)
Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng Talumpati
1.Isaalang-alang ang uri ng wikang dapat mong gamitin na kaaya-aya sa mga tagapakinig.
2.Gumawa ng balangkas na dapat sundin sa isusulat na talumpati.
3.Iayon ang mga salita, tayutay, kasabihan, o salawikaing gagamitin sa pagpapahayag ng
mga ideya sa talumpati.
Mga Dapat Isaalang-alang sa Pagtatalumpati
1. Paghahanda
a. Talumpating Maisusulat Pa Ihanda ang iyong sarili na makapag-isip nang mabuti sa
paksa ng talumpating iyong isusulat. Palaging isipin na mahalagang mapukaw ang interes
ng mga makikinig o manonood sa talumpati at mauunawaan nila ang punto ng pagbigkas.
b. Talumpating Hindi Maisusulat- Sa oras na malaman mo na ang punto o isyung
kailangang bigyan ng talumpati, linawin ang pag-iisip, huwag masyadong magbanggit ng
maliliit na detalye bagkus ay lagumin ang nasa isip, mahalagang magsalita nang may
kabagalan upang maunawaan ng mga nakikinig ang iyong sinasabi at makapag-isip ka rin
sa proseso, at sumagot nang tuwid dahil maaaring ang pagsagot ay may oras lamang.
2. Pagpapanatili ng Kawilihan ng Tagapakinig
a. Tiyaking hindi mawawala ang kawilihan o interes ng mga tagapakinig sa iyong
talumpati kung kaya’t mag-isip ng mga teknik sa pagsulat pa lamang o paghahanda sa
pagbigkas nito.
103

3. Pagpapanatili ng Kasukdulan
a. Dapat maihatid ng mananalumpati ang kaniyang tagapakinig sa pinakamatinding
emosyon, batay sa kanyang paksa, na siyang pinakamahalagang mensahe ng talumpati.
4. Pagbibigay ng Kongklusyon sa Tagapakinig
a. Ito ang huling bahagi ng pagsulat ng talumpati o pagbigkas nito. Sa pamamagitan ng
pagbubuod sa mahahalagang puntong tinalakay sa talumpati, magagawa mong mag-iwan
ng mahalagang mensahe o diwa sa mga tagapakinig sa iyong pagtatapos.
Gawain 1:
Hanggang ngayon, isa pa ring malaking usapin at suliranin ng bansang Pilipinas ang
isyu ng pag-aagawan ng Pilipinas at Tsina ang Panatag Shoal at Masinloc gayundin ang
Spratly’s Island. Magbasa ka pa o magsaliksik sa internet tungkol sa isyung ito at saka ka
bumuo ng isang talatang argumentong maglalahad ng iyong opinyon o palagay tungkol sa
usapin.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
____________________________
104

GAWAIN 2
Sumulat ng tatlong talatang talumpati tungkol sa isyung ito. Isaalang-alang ang mga
dapat tandaan sa pagsulat ng talumpati
Paksa: Serye ng mga Patuloy na demontrasyon o rally ng mga mamamayan sa Hong

Kong dahil sa mga batas na ipatutupad ng bansang Tsina
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Pamantayan sa pagbibigay ng Marka
Pamantayan Puntos Marka ng Guro

Naiaangkop ang damdamin at diwa ng talumpati 5
Maliwanag at maayos ang pagkakalahad ng mga argumento at 5
opinion
Kawili-wili at makabuluhan ang nilalaman ng argumento 5
Nailalahad nang maayos ang opinyon o palagay ukol sa paksa 5
105

Ang nilalaman ng talumpati ay batay sa pananaliksik 5
KABUUAN 25
3- Katamtaman
Repleksyon:
Aking natutunan sa araling ito ang
___________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
________
Sanggunian:
Pinagyamang Pluma 9
Panitikang Asyano 9
https://www.slideshare.net/Aannerss/pagsulat-ng-talumpati-112669366?qid=3482d47b-74c2-4745-
9be0-1905b4a43f0b&v=&b=&from_search=1
https://www.google.com/search?q=spratly+islands+map+black+and+white&tbm=isch&ved=2ahUKE
win6qWkp6bqAhUOe5QKHVDu...
Mildred M. Torres
May-akda
106

FILIPINO 9
Pangalan: ___________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________ Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Paggamit ng Angkop na mga Pahayag Sa Pagbibigay ng Opinyon, Matibay
na Paninindigan at Mungkahi
Nitong mga nakalipas na buwan ay naging laman ng mga balita ang Wuhan na
matatagpuan sa bansang Tsina dahil sa isang sakit na gumulantang sa buong mundo. Sa kabila
ng mga ito maraming magagandang lugar at mayaman sa kultura ang bansang Tsina.
Ang bansang Tsina o China ay ang pinakamalawak at pinakamalaking bansa sa asya

na sumusukat ng 9.6 milyong kilometro parisukat. Ito rin ang bansang may pinakamalaking
bilang ng populasyon na may bilang na 1.3 bilyong populasyon. Ang Tsina ay mayaman sa
kultura, kagamitan at pati ang pangrelihiyosong usapan. Buddhism o Budismo ang
pangunahing relihiyon dito. Ang Budismo ay pumasok sa Tsina noong mga Unang Siglo,
pagkatapos ng Ika-4 Siglo, ito ay nagsimula nang magpalaganap; ang Budismo ay unti-unting
naging isang relihiyon na may pinakamalaking impluwensiya sa Tsina.
Nagagamit ang angkop na mga pahayag sa pagbibigay ng opinyon, matibay na

paninindigan at mungkahi (F9WG-IId-49)
Gawain 1
Sa ating pang-araw-araw na pakikipag-usap sa ating kapwa, madalas tayong

nagpapahayag na ating saloobin opinyon o pananaw tungkol sa isang isyu.
May mga angkop na pahayag na maaari mong gamiting panimula sa pagpapahayag ng
iyong opinyon o pananaw. Narito ang ilan:
✓ Sa aking palagay…
✓ Sa tingin ko…
107

✓ Para sa akin…
✓ Ang paniniwala ko ay…
✓ Ayon sa nabasa kong datos…
✓ Hindi ako sumasang-ayon sa sinabi mo dahil…
✓ Mahusay ang sinabi mo at ako man ay…
✓ Nasa iyo yan kung hindi ka sumang-ayon sa aking pananaw…
✓ Maaari po bang magbigay ng aking mungkahi?
✓ Maaari po bang magdagdag sa sinabi ninyo?
Panuto:
Kilalanin kung ano ang ipinapakita sa larawan at nais kong magbigay ka ng iyong
pananaw o opinyon tungkol sa mga larawan na may kinalaman sa Tsina gamit ang mga salitang
ginagamit sa pagbibigay ng pahayag.
1. ______________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. _________________________________
_________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. ________________________________
_________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
108

4. ____________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
5. ___________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Gawain 2
Panuto: Suriin kung ang sumusunod na pagpapahayag ng opinyon o pananaw ay

angkop o hindi. Lagyan ng tsek ang kahon kung angkop at kung hindi sa mga binasa
nating pamantayan. At bigyan ng paliwanag kung bakit ito ang iyong sagot.
1. Sa aking palagay, tama lang na magsama-sama sa isang tahanan ang

magkakapamilya kahit pa ang mga anak ay may asawa na para makapagbigay sila ng
suporta sa isa’t isa.
Paliwanag - _________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
2. Hindi ako sumasang-ayon na tumira pa rin ang anak na may asawa na sa bahay ng
kanilang magulang. Dapat kapag nag-asawa na ang tao ay bumukod na sila at
matutong tumayo sa sarili nilang mga paa.
Paliwanag - _________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
3. Mali ka talaga, eh. Kung gusto kong tumira sa magulang ko may magagawa ka?
Paliwanag - _________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
109

4. Nasa iyo iyan kung hindi ka sumasang-ayon sa aking pananaw subalit maging sa
Bibliya ay sinasabing “Dahil dito’y iiwan ng lalaki ang kanyang ama at ina at
magsasama sila ng kaniyang asawa at sila’y magiging isa.
Paliwanag - _________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
5. A, basta, hindi ako naniniwala sa sinasabi mo.

Paliwanag - _________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Gawain 3
Panuto: Mula sa pinag-usapan nina Jia Li at Nina, ikaw naman ngayon ang magbigay
ng sarili mong opinyon o pananaw tungkol sa tekstong nakalahad sa loob ng kahon.
Ang banasang Tsina ay sinasabing isa sa mga pinakamatandang sibilisasyon. Dahil

dito, taglay rin nito ang mahaba at makulay na tradisyong hindi lang namamayani sa bansang
Tsina kundi nakaimpluwensiya na rin sa iba’t ibang panig ng mundo. Makikita rin sa
paniniwala ng ibang mga bansa ang mga pamahiing nagmula sa Tsina. Nadadala ito ng mga
Tsinong nandarayuhan sa ibang bansa tulad ng Pilipinas. Sa ngayon, ang mga pamahiing tulad
ng mga nasa ibaba ay pinaniniwalaan na rin ng mga Pilipino.
✓ Ipinagbabawal sa mga babaeng ikakasal ang pagsusukat ng kanyang damit pangkasal

dahil maaaring dahil dito’y hindi matuloy ang kasalan.
✓ Pinaiiwas ang babaeng buntis sa pagtingin, pananakit o pagkagalit sa mga hayop na
hindi maayos ang itsura sapagkat maaaring makuha ng kaniyang ipinagbubuntis ang
ganoong hitsura.
✓ Kapag bumisita sa isang lamay ay pumunta muna kung saan sa halip na dumiretso
agad sa bahay para maiwasang maiuwi sa tahanan ang kaluluwa ng yumao.
✓ Pinaiiwas ang magnobyong malapit nang ikasal ang paglalakbay sa malalayong lugar
sapagkat malapit daw sila sa aksidente.
1. Sa aking palagay ___________________________________________________________

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Para sa akin, ang mga pamahiin ay ____________________________________________

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Ayon sa aking karanasan ____________________________________________________

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
110

4. Ang paniniwala ko ay _______________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
5. Hindi ako sumasang-ayon na _________________________________________________

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Pangwakas
Mula sa aralin, natutunan ko

____________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Maisasabuhay ko ang aking natutunan sa aralin sa pamamagitan ng ____________________

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Mga Sanggunian
Aklat
Aileen G. Baisa Julian, Mary Grace G. Del Rosario, Nestor S. Lontoc (Mga
Awtor) Alma M. Dayag (Awtor-Koordineytor) Pinagyamang Pluma 9 Alinsunod sa K to 12
Curriculum Phoenix Publishing House, Inc.
Websites
https://notredamesiena9.blogspot.com/2013/10/kasaysayang-balik-balikan-ng-
kasalukuyan.html
https://www.bing.com/images/search?q=lugar+sa+china&form=HDRSC2&first=1&c
w=1801&ch=929
https://www.bing.com/images/search?q=China+Traditional+Chinese+Costume&FORM=RE
STAB
https://www.bing.com/images/search?q=Chinese+Tea+Culture&FORM=IRMHRS
https://www.bing.com/images/search?q=houses%20in%20china&qs=n&form=QBIR&sp=-
1&pq=houses%20in%20china&sc=8-
15&sk=&cvid=2EA145EA96CD4B4CB2E49A9E59438039
https://www.bing.com/images/search?q=celebrations%20in%20china&qs=n&form=QBIR&s
p=-1&pq=celebrations%20in%20chi&sc=8-
19&sk=&cvid=D84E8E644CCA4E83B7A23D7AF3ADD41C
111

Susi sa Pagwawasto
Gawain 1
1. Great Wall of China
2. Tradisyunal na Kasuotan ng mga Chinese
3. Tsaa o Chinese Tea
4. Bahay sa China
5. Dragon Dance ng Chinese
Gawain 2
1. 3. 5.
2. 4.
Gawain 3
Sariling sagot ng mga mag-aaral.
SHERYLL P. BARCIBAL
May-akda
112

FILIPINO 9
Nasusuri ang maikling kuwento batay sa estilo ng pagsisimula,
pagpapadaloy at pagwawakas ng napakinggang salaysay
(Pamagat)
113

FILIPINO 9
Pangalan: ___________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________ Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Pagsusuri sa maikling kuwento batay sa Estilo ng Pagsisimula, Pagpapadaloy at
Pagwawakas ng Napakinggang Salaysay
Mahilig ka bang magbasa ng mga kuwento? Anong kuwento ang tumatak sa iyong isip
na magpasahanggang ngayon ay naalala mo ang daloy ng kuwentong ito? Maraming kuwento
ang kapupulutan natin ng aral na maaaring magsilbing gabay natin sa ating pang-araw-araw na
pamumuhay.
Subalit napansin mo ba ang paraan o estilo ng pagkakasulat ng binasa mong kuwento?
Ang paksa na tinutukoy? Lugar na ginamit at ang pagkakasunud-sunod ng mga pangyayari?
Ang maikling kuwento ay may iba’t ibang uri tulad ng kuwento ng katutubong kulay na kung
saan ang nangingibabaw sa kuwento ay isang tiyak na lugar o pook, ang anyo ng kalikasan at
ang uri ng pag-uugali, paniniwala at pamumuhay ng mga taong naninirahan sa lugar na
nabanggit sa kuwento.

Nasusuri ang maikling kuwento batay sa estilo ng pagsisimula, pagpapadaloy at
pagwawakas ng napakinggang salaysay (F9PN-IIe-f-48)
114

Gawain 1
Panuto: Basahin nang may pag-unawa ang maikling kwentong nasa ibaba at gawin nang
buong husay ang gawain na inihanda.
Suyuan sa Tubigan
Ni: Macario Pineda
Madaling-araw pa lamang ay papunta na sa tubigan sina Ka Albina, kasama ang anak

na dalagang si Nati at ang pamangking si Pilang. Sunung-sunong nila ang mga matong ng
kasangkapan at pagkain. Habang daan, nakasabay nila sina Ka Ipyong, Pakito at Pastor na
nakasakay sa kalabaw dala ang kani-kaniyang araro. Habang naglalakad, nagkakatuwaan sila
at nagkakatuksuhan. Si Ore na kasama rin nila ay nagpatihuli na parang may malalim na iniisip.
Nang marating nila ang tubigang aararuhin, may nadatnan na silang nagtatrabaho. Ang
iba naman ay katatapos lamang sa pagtilad at habang nagpapahinga ay nagkakasarapan sa
pagkukuwentuhan. Habang abala sa pag-aayos ng mga kasangkapang gagamitin sina Nati at
Pilang, nandoon din si Pastor at nagpipilit na tumulong kay Pilang. Si Ore naman ay
mapapansing pinamumulhang pisngi. Inabutan ni Pilang si Pastor ng kape ngunit sinamantala
ito ng binatang sapupuhin ang kamay ng dalaga. Walang kibong lumapit si Ore kay Nati at
humingi ng kape at kamote. Walang patlang ang sulyapan nina Nati at Ore habang
nagkakainan. Si Pastor naman ay laging nahuhuling nakatingin say Pilang. Makakain,
inumpisahan nila ang suyuan. Sunud-sunod silang parang may parada. Masasaya silang nag-
aararo at maitatangi ang kanilang pagkakaisa sa tulung-tulong na paggawa. Para silang
nagpapaligsahan sa ingay at hiyawan. Ganoon na nga ang nangyari. Lihim na nagkasubukan
sa pag-aararo sina Pastor at Ore. Pagpapakitang bilis sa pagbungkal ng lupa at gilas ng kalabaw.
Ipinanahimik lamang ito ng dalawang dalaga na alam na alam ang dahilan. Nauna si Pastor,
sumusunod lamang si Ore. Malaki na ang kanilang naaararo ngunit patuloy pa rin sila. Mahina
ang kalabaw ni Ore kaya nahuhuli, samantalang magaling ang kalabaw ni Pastor kaya
nangunguna. Hindi na makahabol si Ore sa layo ni Pastor nang huminto na ang kalabaw niya
sa sobrang pagod.
Tinawag sila ni Ka Punso para kumain. Tumigil si Pastor. Kinalagan ang kalabaw niya
at sinabuyan ng tubig. Nakatawa itong lumapit sa mga kasama. Samantalang si Ore ay hinimas-
himas pa muna ang batok ng kanyang kalabaw na bumubula ang bibig at abut-abot sa paghinga.
Nilapitan siya ng isa sa mga kasamahan at ipinagpatuloy ang ginagawa niya. Lumapit si Ore
sa mga kasamahang mapulang-mapula ang mukha at paulit-ulit na ikinukuskos ang mga palad
na malinis na naman sa pantalon at walang masabi kundi ang pag-aming talagang makisig ang
kalabaw ni Pastor. Naupo si Ore ilang hakbang ang layo kina Nati at Pilang. Si Pastor ay
kumakain sa tabi ni Pilang. Nilapitan ni Pilang si Ore at dinulutan ng pagkain. Naibsan ang
pagod at hirap ni Ore. Nagwakas ang kuwento sa pahiwatig na bagamat natalo ni Pastor si Ore
sa pag-aararo ay natalo naman ni Ore si Pastor sa pag-ibig ni Pilang.
115

Panuto: Mula sa binasang adka, punan ang mga kahon ng tamang sagot mula sa
binasang maikling kuwento
Tauhan Tagpuan
Panimula Wakas
Gawain 2
Panuto: Mula sa akdang “Hashnu, Ang Manlililok ng Bato”, suriin ang estilo ng may-
akda sa pagbuo niya ng kuwentong ito gamit ang graphic organizer sa ibaba.
Pamagat
Tauhan Tagpuan
Pagsusuri ng Pagsisimula: (Paano sinimulan ang kuwento?)
116

Pagsususri ng Pagpapadaloy (Paano ang naging daloy ng kuwento?)
Pagsususri ng Pagwawakas (Paano winakasan ang kuwento?)
Gawain 3
Punan ang graphic organizer upang mapatunayan na ang akdang “Hashnu, Ang
Manlililok ng Bato” ay isang kuwento ng katutubong kulay.
Paglalahad ng mga Pag-uugali, Paniniwala at

Pamumuhay ng Pangunahing Tauhan sa Akdang
“Hashnu, Ang Manlililok ng Bato
Paniniwala
Panini
Pag-uugali
Pamumuhay
117

Sa araling ito, natutunan ko na ______________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Mga Sanggunian
Aklat Aileen G. Baisa Julian, Mary Grace G. Del Rosario, Nestor S. Lontoc (Mga
Website https://maiklingkwento1.blogspot.com/2018/01/kuwentong-katutubong-kulay-
sa-tubigan.html
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1 Tauhan Tagpuan Panimula
1. Ka Albina, Sa tubigan Ipinakilala kaagad ang mga tauhan 2. Nati ,
Pilang
3. Ore
4. pastor
Wakas - Nagwakas ang kuwento sa pahiwatig na bagamat natalo ni Pastor si Ore sa pag-
aararo ay natalo naman ni Ore si Pastor sa pag-ibig ni Pilang.
Gawain 2
Pamagat – Hashnu, Ang Manlililok ng Bato
Tauhan – Hashnu
Tagpuan – Lalawigan ng Jiangsu bayan ng Nanjing sa Tsina
Pagsusuri ng Pagsisimula - ipinakilala ang tauhan, kanyang tirahan, trabaho
Pagsusuri ng Pagpapadaloy – isinalaysay dito ang sunod-sunod na nangyari sa pangunahing
tauhan
Pagsusuri ng Pagwawakas – inilahad dito ang naging deisiyon ng pangunahing tauhan sa
kanyang buhay
Gawain 3
Paniniwala – walang ibang pinakamalakas sa mundo kundi ang sarili
Pamumuhay – gamitin ang sariling kakayahan o talento sa mga gawain
Pag-uugali – linangin ang kakayahang ipinagkaloob ng Maykapal
SHERYLL P. BARCIBAL
May-akda
118

FILIPINO 9
Nahihinuha ang kulturang nakapaloob sa binasang kuwento
(Pamagat)
119

FILIPINO 9
Pangalan: ___________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________ Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Paghihinuha ng Kaugaliang Nakapaloob sa binasang Kuwento

Ang pagbasa ay isa sa mga kasanayang pangwika na tulay ng mga estudyante upang
mapahusay at malinang ang kasanayan sa mabisang pag-unawa sa teksto. Ito ay may malaking
kaugnayan sa iba pang makrong kasanayang pakikinig, pagsasalita, pagsulat, at panonood ng
isang tao dahil nagkakaroon ng kakayahang makabuo ng mga kaisipan at makapagpahayag ng
damdamin at maayos na makipagkomunikasyon sa lahat ng disiplina o larangan. Ang mga
kaisipang nakukuha at nabubuo sa pamamagitan ng pagbasa, pakikinig, pagsasalita at
panonood ay maaaring sulatin upang maibahagi sa iba.
Nahahasa ang kaisipan ng estudyanteng palabasa na umunawa nang mas malalalim na
ideya, mga argumentong pangangatwiran at nababatid ang implikasyon ng kanyang binabasa.
Sa ganitong paraan, masasabing ang pagbasa ay isang masalimuot na proseso sapagkat
nasasangkot dito ang maraming kasanayan.
Nahihinuha ang kaugaliang nakapaloob sa binasang kuwento (F9PB-IIe-f-48)
120

Gawain 1
Panuto: Tukuyin kung saang bansa sa Asya makikita ang mga kultura na nasa larawan
1. _________________________
2. ______________________
3. ______________________
4. ________________________
5. ___________________________
121

Siya si Confucius, K'ung-tze, o K'ung-Qiu (551 BK - 479 BK) ay isang Tsinong
guro, patnugot, politiko, at pilosopo ng Panahong Tagsibol at Taglagas sa kasaysayan ng
Tsina.
Ilan sa kanyang mga paniniwala ay nakasalalay sa mabuting pamahalaan ang ang
mabuting lipunan.
Gawain 2
Panuto: Sagutin ito nang buong husay.
Paano mo maisasabuhay ang gintong aral ang kanyang tinuran na “Huwag mong
gawin sa kapwa mo ang ayaw mong gawin sa iyo”? upang magabayan ka sa iyong
pagsagot, nakalahad sa ibaba ang mga pamantayan sa pagpupuntos ng iyong sagot.

Kraytirya Puntos Iyong puntos
Kalinawan ng Ideya 3puntos
Kalinisan ng Sulat 2 puntos
Kabuuan 5 puntos
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
________________________
122

Gawain 3
Panuto: Mula sa akdang “Hashnu, Ang Manlililok ng Bato”, anong pagpapahalagang
Asyano ang binigyang-diin sa kuwento? Nakikita rin ba ito sa kulturang Pilipino? Bakit?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
________________________

Kraytirya Puntos Iyong puntos
Kaugnayan ng ideya 3puntos
Kalinawan ng pahayag 2 puntos
Kabuuan 5 puntos
Isa sa mga bagay na dapat mahubog sa kabataang tulad mo upang higit na maging
makabuluhan ang iyong buhay ay ang pagkakaroon ng tama at maayos na pagtingin sa sarili
at pagtanggap sa kung sino at ano ka. Bilang pagpapahalaga, buoin mo ang pahayag sa ibaba.
Natutunan ko sa aralin
___________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
123

Mga Sanggunian
Aklat
Websites
https://www.bing.com/search?q=chinese+culture&form=PRPHEN&pc=UE07&httpsmsn=1&
msnews=1&refig=621dba6cebdc4c4dbd8e11335b2261d4&sp=-1&pq=chinese+cul&sc=8-
11&qs=n&sk=&cvid=621dba6cebdc4c4dbd8e11335b2261d4
https://www.bing.com/images/search?q=asian%20culture&qs=MM&form=QBIR&sp=1&gh
c=1&pq=asian%20cul&sc=8-
9&cvid=2130672576694080B1679F72CFF2285D&first=1&scenario=ImageBasicHover
https://www.bing.com/images/search?q=Confucius+Portrait&form=RESTAB&first=1&scen
ario=ImageBasicHover
https://www.bing.com/search?q=sino+si+confucius&qs=n&form=QBRE&sp=-
1&pq=&sc=0-0&sk=&cvid=AE145549FC784531B4C8404F76B718A1
Mga Susi sa Pagwawasto

Gawain 1 Gawain 2 Gawain 3
1. Philippines Sariling sagot ng mga mag-aaral Sariling sagot ng mga mag-aaral
2. China
3. India
4. Indonesia
5. Thailand
SHERYLL P. BARCIBAL
May-akda
124

FILIPINO 9
Nabibigyang-kahulugan ang mga imahe at simbolo sa binasang
kuwento
(Pamagat)
125

FILIPINO 9
Pangalan: ___________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________ Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Pagbibigay-kahulugan sa mga Imahe at Simbolo sa binasang Kuwento
Kilala mo ba ang itinuring na Ama ng Makabagong Iskultura ng Pilipinas? Siya ay si

Napoleon "Billy" Veloso Abueva. Marami siyang parangal na anakamit sa larangan ng
paglililok. Ang mga larawan sa itaas ay ilan lamang sa sikat na obra maestra ng mga manlililok
sa ating bansa.
Sa akdang iyong babasahin, makikilala mo ang isang tao na mapangarapin sa buhay.

Na siyang dahilan upang umangat ang kanilang buhay. Siya si Hashnu, alamin mo ang kanyang
kuwento kung paanong ang kanyang pangarap ay kanyang nakuha subalit sa bandang huli ay
pinili pa rin niya kung ano at sino siya talaga.
Nabibigyang-kahulugan ang mga imahe at simbolo sa binasang kuwento

(F9PT-IIe-f-48)
Pagbasa sa Kuwento
126

Hashnu, Ang Manlililok ng Bato
Sa isang malayong lalawigan sa Jiangsu sa bayan ng Nanjing sa Tsina ay naninirahan
sai Hashnu, isang manlililok ng bato. Ginagawa niya ang pag-ukit ng bato sa matagal na
panahon. Ang trabahong ito ay halos araw-araw niyang ginagawa sa ilalim ng matinding sikat
ng araw. Mapapansing buong tiyaga niyang ginagampanan ang kanyang gawain. Ngunit isang
araw ay nasambit niya sa sarili, “Naku! Pagal na pagal na ang aking katawan sa kahuhugis ng
matitigas na bato. Sana ay mabuhay na lamang ang tao na hindi nahihirapang magtrabaho para
hindi na magdala ng pait at maso rito araw-araw. uupo na lamang ako at magpapahinga. Hindi
ko na kailangang magdala ng maso paroo’t parito araw-araw sa kalsada.
Tila nagdilang anghel naman si Hashnu sa kanyang sinabi. Parang isang panaginip ang
naganap sa kanyang buhay. Nang nagkakagulo ang mga tao sa daang malapit sa kanyang
inuukit ay nakita niyang naroon pala ang hari. Napansin niya kaagad sa dakong kanan ang mga
sundalong ayos na ayos ang pananamit at may sandata na handing sumunod sa ipag-uutos ng
hari. Sa kaliwa naman ay nakita niya ang mga tagasunod nitong gumagawa ng paraan para
lamang mautusan ng hari. Habang nakatingin si Hashnu, nag-isip siyang maganda palang
maging isang hari at magkaroon ng mga alalay na sundalo at mga tagasunod na nag-uunahan
para mautusan. Agad may narinig siyang tinig. “Magiging hari ka”.
Isang himala! Naging ganap na hari si Hashni. Maligayang-maligaya si Hashnu. “Hindi
na ako taga-ukit ng bato na nakaupo sa gilid ng daan na may hawak nap ait at mabigat na maso.
Isa na akong hari na naksuot ng baluti, helmet at nakasakay sa pagitan ng mga sundalo at may
tagasunod na pawang mapitagan sa akin.” Mayabang siya sa paglakad kaya’t ang kanyang mga
tauhan ay talagang gumagalang sa kanya.
Mabigat ang baluti at ang kanyang helmet na lubhang dikit sa kanyang ulo na umaabot
sa may kilay kaya naramdaman niya ang pitik ng ulo. Nahirapan siya. Namumutla at napapagod
siya dahil sa matinding sikat ng araw. naisip niya na kaya palang panghinain at talunin ng Araw
ang makapangyarihan at iginagalang na hari. Muli niyang naisip: “Mas makapangyarihan ang
Araw. napanghina niya ang aking katawan! Naisip naman niyang maging Araw at pagkasabi
nito ay isang milagrong muli na siyang nakarinig ng tinig na narinig noon at dagli siyang naging
araw.
Isang Araw na siya ngayong nagliliyab sa kaitaasan at sumisikat nang matindi sa
kalupaan. Hindi siya sana’y magbigay ng sinag ng liwanag kaya ang nakahihilabot na sinag
nito ang bumagsak sa mundo. Kaya ang mga nabubuhay sa mundo ay nangatuyo. Ang mga tao
ay lubhang nanangis sa pangyayaring ito. Nagpatuloy pa rin sa kapangyarihan ang Araw
hanggang sa napansin niyang Ulap pala ay maaaring makulob sa pagitan ng Araw at ng Mundo.
Napatunayan niya na higit na makapangyarihan ang Ulap sapagkat kaya nitong takpan sa
kanyang sinag. Dahil sa kaisipang ito ay ninais naman niyang maging Ulap.
Nilukban niya ang Araw. hindi naglaon ay bumigat ito at bumagsak sa paraang ulan sa
mundo. Umapaw ang tubig sa mga lawa at sapa dahil hindi niya napigilan ang pagbagsak ng
dami ng ulan. Ang matinding ulan ang naging sanhi naman ng pagkamatay ng mga halaman at
127

iba pang nabubuhay sa daigdig. Maging ang malakas na hangin ay naging sanhi ng pagkabuwal
at pagkabunot ng mga puno. Nawala ang mga tahanan at ang mga naninirahan dito.
Pinagmasdan niya ang Lupa at napako ang kanyang paningin sa mga bato na hindi man
lang natinag sa kanyang kinalalagyan pagkatapos ng mga sakunag nagdaan tulad ng malakas
na ulan at hangin at maging matinding sikat ng araw. muli siyang napaisip. Ninais naman
niyang maging isang Bato at hindi siya nabigo. Tulad ng dati may tinig siyang narinig upang
sabihing siya’y maging isang bato. Nang siya ay Bato na, narinig niyang muli ang tunog ng
pait habang ito’y ipinupukpok sa kanya. Pati na rin ang mason a ramdan niyang malakas na
tumatama sa kanyang katawan at ulo. Nalaman niya ngayon na hindi nga siya natibag sa
malakas na ulan at hangin saubalit siya ay nakayang hugisan ng ano mang anyo ng isang
manlililok. Nagmuni-muni siya. Natanto niya na walang ibang pinakamalakas kundi siya.
Mulat sa katotohanan, muling humiling si Hashnu na ibalik siya sa pagiging manlililok. Kagyat
siyang nanumbalik sa dating gawain at natagpuan niya ang sarili sa gilid ng kalye na nakaupo
at nagsisimula na namang humugis ng iba’t ibang anyo sa mga bato.
Magmula noon, masaya nang nagtrabaho nang buong husay si Hashnu. Panatag ang
kanyang kalooban araw-araw sa pagiging manlililok.
Gawain 1
Panuto: Piliin sa loob ng kahon ang maaaring simbolo ng salitang nasa kaliwa. At
gamitin sa pangungusap ang iyong sagot.
1. pangarap - _______________ araw buwan bituin bagyo
Pangungusap - _____________________________________________________________
2. pag-asa - ________________ bahaghari ulan bato ulap
Pangungusap -
_____________________________________________________________
3. lungkot - ________________ gabi panyo sundalo ulo
Pangungusap -
_____________________________________________________________
4. pag-ibig - _______________ bulaklak puso buhok walis
Pangungusap - _____________________________________________________________
5. katatagan - ______________ bato maso papel palay
Pangungusap - _____________________________________________________________
128

Gawain 2
Panuto: Isipin mo na nakaharap ka sa salamin na nasa ibaba. Ano kaya ang magandang
katangian at kakahayang taglay ng taong makikita mo sa harap ng salamin. Ilahad mo ang iyong
sagot sa espasyong inilaan.
Katangian Kakayahan
1. _________________________ 1. _______________________
2. _________________________ 2. _______________________
3. _________________________ 3. _______________________
Gawain 3
Panuto: Ipaliwanag ang ideyang nais iparating ng mga imahe o simbolong ginamit sa
bawat pahayag. Isulat ang iyong sagot sa espasyong inilaan.
1. Tila nagdilang anghel naman si Hashnu sa kaniyang sinabi. Parang isang panaginip ang
nangyari sa kanyang buhay.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. Sana ay mabuhay na lamang ang tao na hindi nahihirapang magtrabaho para hindi na
magdala ng pait at maso rito araw-araw.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
129

3. Mayabang siya sa paglakad kaya’t ang kaniyang mga tauhan ay talagang gumagalang sa
kanya.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
4. Namumutla at napagod siya dahil sa matinding sikat ng araw. Naisip niyang kaya palang
panghinain at talunin ng Araw ang makapangyarihan at iginagalang na hari.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
5. Nagmuni-muni siya. Natanto niya na walang ibang pinakamalakas kundi siya. Mulat sa
katotohanan, muling humiling si Hashnu na ibalik siya sa pagiging manlililok.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Lahat ng tao ay nilikha ng Diyos na may natatanging kakayahan, talento at pangarap sa
buhay. Anumang gawain at kakayahan na sa iyo’y ibingay ng Diyos ito’y iyong paunlarin at
pahalagahan, gamitin sa iyong buhay upang tagumpay ay manalasa.
Upang lalo pang mapalalim ang iyong pag-unawa sa aralin, buuin ang pahayag sa ibaba.
Natutunan ko na _______________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
130

Mga Sanggunian
Aklat
Websites
https://www.bing.com/images/search?q=Filipino+Sculpture&FORM=HDRSC2
https://tl.wikipedia.org/wiki/Napoleon_Abueva
https://www.bing.com/images/search?q=Salamin+Drawing&FORM=REST
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1 Gawain 2
1. bituin Sariling sagot ng mga mag-aaral

2. bahaghari
3. gabi
4. bulaklak/puso
5. bato
Gawain 3
1. Nagkatoto ang sinabi ni Hashnu at tila isang himala o panaginip ang nangyari.
2. Sana ang tao ay may buhay na masagana upang hindi na magtrabaho.
3. Naging mapagmataas si Hashnu nang siya ay maging hari kaya’t lahat sa kanya ay
gumagalang.
4. May hangganan ang lakas ta kapangyarihan ng tao kahit ano pa ang kalagayan nito sa
buhay.
5. Ang bawat isa ay kanya-kanyang kalakasan kailangan lamang itong tuklasin at
pagyamanin.
SHERYLL P. BARCIBAL
May-akda
131

FILIPINO 9
Napaghahambing ang kultura ng ilang bansa sa Silangang Asya
batay sa napanood na bahagi ng teleserye o pelikula
(Pamagat)
132

FILIPINO 9
Pangalan:___________________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________________Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Paghahambing ng Kultura ng ilang Bansa sa Silangang Asya batay sa Napanood na
bahagi ng Teleserye o Pelikula
Ang kultura ng Asya ay ang kabihasnan ng tao sa Asya. Tinatampok nito ang iba't
ibang mga uri ng pamanang pangkultura ng maraming mga kabansaan, mga lipunan, at mga
pangkat etniko ng rehiyon, na nakaugaliang tinatawag bilang isang kontinente magmula sa ka
gagohan pananaw na Kanluranin hinggil sa Asya. Ang rehiyon o lupalop ay mas
pangkaraniwang hinahati sa mas likas ng mga kabahaging rehiyon na pangheograpiya at
pangkultura, kabilang na ang Gitnang Asya, Silangang Asya, Timog Asya (ang "subkontinente
ng India"), Hilagang Asya, Kanlurang Asya at Timog Silangang Asya. Sa heograpiya, ang
Asya ay hindi isang namumukod tanging kontinente; sa kultura, mayroong kakaunting
pagkakaisa at karaniwang kasaysayan para sa maraming mga kultura at mga tao ng Asya.
Ang sining, musika, at lutuin, pati na panitikan, ay mahahalagang mga bahagi ng

kulturang Asyano. Gumaganap din ng isang pangunahing gampanin ang pilosopiya at
relihiyon, na kinabibilangan ng Hinduismo, Taoismo, Confucianismo, Budismo, Kristiyanismo
at Islam; ang lahat ng mga ito ay may pangunahing mga gampanin. Isa sa pinakamasasalimuot
na mga bahagi ng kultura ng Asya ay ang ugnayan sa pagitan ng mga kulturang nakaugalian at
ang mundo ng Kanluran.
Napaghahambing ang kultura ng ilang bansa sa Silangang Asya batay sa napanood na

bahagi ng teleserye o pelikula (F9PD-IIe-f-48)
133

Gawain 1
Panuto: Ang mga larawan na naibigay ay nagpapakita ng ilan sa mga kultura ng

bansang kinabibilangan nito. Tukuyin kung saang bansa sa Silangang-Asya ito napapabilang.
1. ____________________________
2. _____________________________
3. _______________________________
4. ________________________________
134

5. _______________________________
Gawain 2
Panuto: Kilalanin ang ilan sa mga palabas mula sa mga bansa sa Silangang-Aysa.
Hanapin sa loob ng kahon ang sagot at isulat sa patlang na inilaan sa bawat larawan.
Shugo Chara Pokemon A Day Before us Naruto Shippuden Balck Butler
1. ________________________
2. _________________________
3. _________________________
135

4. ___________________________
5. ___________________________
Gawain 3
Panuto: Pansinin ang mga larawang hango sa mga teleserye, ilahad ang kulturang
nakapaloob sa larawan. Isulat ang iyong sagot sa loob ng kahon.
____________________________________________________
___________________________________________________________________________
_________________________________________________________
___________________________________________________________________________
136

3. _______________________________________________________
___________________________________________________________________________
4. _______________________________________________________
___________________________________________________________________________
5. _______________________________________________
___________________________________________________________________________
Natutunan ko sa aralin na
___________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
137

Mga Sanggunian
Aklat
Website
https://www.bing.com/images/search?q=south+korean+drama+series&form=HDRSC
2&f irst=1&scenario=ImageBasicHover
https://www.bing.com/search?q=kulturang+silangang+asya&qs=n&form=QBRE&sp
=-
1&pq=kulturang+silangang+asya&sc=124&sk=&cvid=FE6D315E3800499E837F9E
B4 D2753EEE
https://www.bing.com/images/search?q=kultura%20ng%20japan&qs=AS&form=QBI
R &sp=1&pq=kultura%20ng%20ja&sc=2-
13&cvid=FC55FA26035344D9ABD157FD8130CFEC&first=1&scenario=ImageBasi
cH over
https://www.bing.com/images/search?q=south%20koreaCulture&qs=n&form=QBIR
&sp =-1&pq=south%20koreculture&sc=8-
17&cvid=3862B5E6C6274EEEB2BE6C6D9CADAF26&first=1&scenario=ImageBa
sic Hover
https://www.bing.com/images/search?q=Japanese+Anime+Shows&form=RESTAB&
first =1&scenario=ImageBasicHover
https://www.anime-planet.com/anime/tags/korean-animation
Gawain 1
1. Japan
2. China
3. South Korea
4. Mongolia
5. Taiwan
138

Gawain 2
1. Pokemon
2. Naruto Shippuden
3. A day Before Us
4. Shugo Chara
5. Black Butler
Gawain 3
1. pagbibigay galang sa bandila
2. pagtulong sa nanganagilangan
3. pagbibigay galang sa pinuno
4. pagkakaroon ng matatag na samahan ng pamilya
5. pagdaraos ng mga pista o okasyon
EDRALIN A. FERRER
May-akda
139

FILIPINO 9
Naisasalaysay ang sariling karanasan na may kaugnayan sa
kulturang nabanggit sa nabasang kuwento
(Pamagat)
140

FILIPINO 9
Pangalan:___________________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________________Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Pagsasalaysay ng Sariling Karanasan na may Kaugnayan sa Kulturang
Nabanggit sa Nabasang Kuwento
Panimula
Lahat ng tao ay may natatanging talento at kakayahan na handog ng Poong Maykapal.

Ang mga talentong ito ay unti-unting natutuklasn ng isang tao sa kaniyang sarili habang siya’y
lumalaki. Iba-iba ang mga talentong taglay ng bawat isa. Ang ilan sa atin ay magaling kumanta
o magaling tumugtog ng instrumento. Ang iba ay maaaring mahusay sa isports o nakagagawa
nang mahusay gamit ang kanilang mga kamay. Ang iba pang talentong maaaring nasa atin ay
ang pag-unawa sa iba, pagtitiyaga, pagkamasayahin, o ang kakayahang turuan ang iba.
Ngunit kung minsan hindi maiiwasan na maghangad tayo ng iba pang kakayahan upang
mabago ang kalagayan ng ating buhay. Tayo ay patuloy sa paggagalugad ng kakayahan batay
sa sariling interes at kaligayahan. Dahil dito, tayo ay nakaiipon ng maraming karanasan na
maaaring makapagpabago sa ating pananaw sa buhay.
Sa mga gawaing ilalahad sa modyul na ito, susubukin mong magsalaysay ng iyong

karanasan na may kaugnayan sa kulturang nabanggit sa nabasang kuwento.
Naisasalaysay ang sariling karanasan na may kaugnayan sa kulturang nabanggit sa

nabasang kuwento. (F9PS-IIe-f-50) pahina 169
Gawain 1
Panuto: Punan ng angkop na letra ang mga patlang upang mabuo ang salitang
kasingkahulugan ng mga salitang may salungguhit sa bawat parirala o pangungusap.
1. Nakahihilakbot na sinag ng araw (n_ _ _ _ _ta_ _ _)

2. dibuho ng manghuhugis (d_ s_ _ _ o)
3. Mabigat at mainit ang baluti ng hari (_ _s_ot_ _)
4. Nilukuban ng ulap ang araw. (t_ _ ak_ _ _)
141

5. Pagal na ang kaniyang katawan sa kalililok. (_a_ _d)
6. Ang araw ay maaaring makulob sa pagitan ng ulap
at ng mundo (m_ _ _l_n_)
7. Nagmuni-muni siya habang nakaupo sa gilid ng kalye. (_ _g_ _s_ _)
Basahin mo
Hashnu, Ang Manlililok ng Bato

Maikling Kuwento mula sa Tsina
Larawan ng isang Tsinong manlililok ng

Sa isang malayong lalawigan sa Jiangsu bato sa gilid ng kalye.
sa bayan ng Nanjing sa Tsina ay naninirahan si
Hashnu, isang manlililok ng bato. Ginagawa
niya ang pag-ukit ng bato sa matagal na
panahon. Ang trabahong ito ay halos araw-araw
niyang ginagawa sa ilalim ng matinding sikat ng
araw. Mapapansing buong tiyaga niyang
ginagampanan ang kanyang Gawain. Ngunit
isang araw ay nasambit niya sa sarili, “Pagal na
pagal na ang aking katawan sa kahuhugis ng
matitigas na bato sana mabuhay na lamang ang
tao na hindi nahihirapang magtrabaho para hindi
na magdala ng pait at maso rito araw-araw. Uupo
na lamang ako at magpapahinga. Hindi ko na kailangang magdala ng maso paroo’t parito araw-
araw sa kalsada.
Tila nagdilang anghel naman si Hashnu sa kanyang sinabi. Parang isang panaginip ang
naganap sa kanyang buhay. Nang nagkakagulo ang mga tao sa daang malapit sa kanyang
inuukit ay nakita niyang naroon pala ang hari. Napansin niya kaagad sa dakong kanan ang mga
sundalong ayos na ayos ang pananamit at may sandata na handing sumunod sa ipinag-uutos ng
hari. Sa kaliwa naman ay nakita niya ang mga tagasunod nitong gumagawa ng paraan para
lamang mautusan ang hari. Habang nakatingin si Hashnu, nag-isip siyang maganda palang
maging isang hari at magkaroon ng mga alalay na sundalo at mga tagasunod na nag-uunahan
para mautusan. Agad may narinig siyang tinig, “Magiging hari ka”
Isang himala! Naging ganap na hari si Hashnu. “Hindi na ako taga-ukit ng mga batong
nakaupo sa gilid ng daan na may hawak na pait at mabigat na maso. Isa na akong hari na
nakasuot ng baluti, helmet at nakasakay sa pagitan ng mga sundalo at may tagasunod na pawing
mapitagan sa akin”. Mayabang siya sa paglakad kaya’t ang kaniyang mga tauhan ay talagang
gumagalang sa kanya.
142

Mabigat ang baluti at ang kanayang helmet na lubhang dikit sa kaniyang ulo na umaabot
sa kaniyang kilay kaya naramdaman niya ang pitik ng ulo. Nahirapan siya. Namumutla at
napagod siya dahil sa matinding sikat ng araw. Naisip niyang kaya palang panghinaan at talunin
ng araw ang makapangyarihan at iginagalang na hari. Muli niyang naisip “Mas
makapangyarihan ang araw. Napanghina niya ang aking katawan!” Naisip naman niyang
maging araw at pagkasabi nito ay isang tinig ang kanyang narinig at agad siyang naging araw.
Isang araw na siya ngayong nagliliyab sa kaitaasan at sumisikat nang matindi sa
kalupaan. Hindi siya sanay magbigay ng sinag ng liwanag kaya ang nakahihilakbot na sinag
nito ang bumagsak sa mundo. Kaya ang mga nabubuhay sa mundo ay nangatuyo. Ang mga tao
ay lubhang nanangis sa pangyayaring ito. Nagpatuloy pa rin sa kapangyarihan ang araw
hanggang sa mapansin niyang ang ulap pala ay maaaring makulob sa pagitan ng araw at ng
mundo. Napatunayan niya na higit na makapangyarihan ng ulap sapagkat kaya nitong takpan
sa kanyang sinag. Dahil sa kaisipang ito ay ninais naman niyang maging ulap.
Nilukuban niya ang araw. Hindi naglaon ay bumigat ito at bumagsak sa paraang ulan
sa mundo. Umapaw ang tubig sa mga lawa at sapa dahil hindi niya napigilan ang pagbagsak
ng dami ng ulan. Ang matinding ulan ang nagging sanhi naman ng pagkamatay ng mga
halaman at iba pang nabubuhay sa daigdig. Maging ang malakas na hangin ay nagging sanhi
ng pagkabuwal at pagkabunot ng mga puno. Nawala ang tahanan at mga naninirahan ditto.
Pinagmasdan niya ang lupa at napako ang kanyang paningin sa mga baton a hindi man
lang natinag sa kanyang kinalalagyan pagkatapos ng mga sakunang nagdaan tulad ng malakas
na ulan at hangin at maging matinding sikat ng araw. Muli siyang napaisip. Ninais naman
niyang maging isang bato. Tulad ng dati may tinig siyang narinig upang sabihing siya’y isang
maging bato. Nang siya ay baton na, narinig niyang muli ang tunog ng pait habang ito’y
ipinupokpok sa kaniya. Pati na rin ang maso na ramdam niyang malakas na tumatama sa
kaniyang katawan at ulo. Nalaman niya ngayon na hindi nga siya natibag sa malakas na ulan
at hangin subalit siya ay nakayang hugisan ng anumang anyo ng isang manlililok. Nagmuni-
muni siya. Natanto niyang walang ibang pinakamalakas kundi siya. Mulat sa katotohanan,
muling humiling si Hashnu na ibalik siya sa pagiging isang manlililok. Kagyat siyang
nanumbalik sa dating gawain at natagpuan niya ang sarili sa silid ng kalye na nakaupo at
nagsisimula na naming humugis ng iba’t ibang anyo sa mga bato.
Magmula noon, masaya nang nagtrabaho nang buong husay si Hashnu. Panatag ang
kanyang kalooban araw-araw sa pagiging manlililok.
Gawain 2
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong.
1. Sino ang pangunahing tauhan sa akda? Ilarawan.

2. Bakit ninais niyang mabago ang takbo ng kaniyang buhay?
3. Isa-isahin ang mga naging karanasan at pangyayari sa buhay ng pangunahing
tauhan hanggang sa siya ay bumalik sa pagiging isang manlililok.
143

4. Ano ang natuklasan ni Hashnu batay sa kanyang mga karanasan?
5. Ano-ano naman ang mga kulturang Tsino ang masasalamin sa buhay ni Hashnu?
6. Kung ikaw ay bibigyan ng pagkakataong mabuhay sa ibang katauhan o kalagayan,
ano kaya ito at bakit?
7. Bilang isang kabataan, paano mo maipakikita na pinahahalagahan mo ang mga
katangian at kakayahang ipinagkaloob sa iyo ng Diyos?
Gawain 3
Panuto: Isalaysay ang iyong sariling karanasan na may kaugnayan sa kulturang nabanggit sa
binasang kuwento.
Gagabayan ka ng Rubric sa gagawing pagsasalaysay.
Mga Pamantayan Laang Puntos Laang puntos

Katanggap-tanggap at makatotohanan ang mga inilalahad 5
na pangyayari.
Naiuugnay ang mga pangyayari sa kulturang nabanggit sa 5
binasang kuwento.
Maayos at malinaw ang pagsasalaysay 5
Kawili-wili at nahikayat ang mga tagapakinig 5
Kabuoang Puntos 20
5- Napakahusay 2- Di-gaanong mahusay
4- Mahusay 1- Sadyang di –mahusay
3- Katamtaman

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________.
144

Mga Sanggunian
A. Aklat
Curriculum Phoenix Publishing House, Inc., 2014
Mga Websites
https://wiktionary.org/wiki/talasalitaan

Gawain 1
Talasalitaan
1. Nakatatakot
2. Disenyo
3. Kasuotan
4. Tinakpan
5. Pagod
6. Makulong
7. Nag-iisip
Gawain 2
1. Hashnu- isang Tsinong manlililok ng bato na nangangarap mabago ang takbo ng
kaniyang buhay.
2. Ninais niyang mabago ang kanyang buhay sapagkat sawa na siya sa pagiging
isang manlililok. Ang tingin niya sa kanyang sarili ay isang ordinaryong tao
lamang.
3. Mga pangyayari sa kaniyang buhay
a. Hari- hinangad niyang maging hari subalit nang mabigatan at nainitan siya sa
kanyang kasuotan, naisip niyang mas makapangyarihan ang araw.
b. Araw- Hindi siya sanay na magbigay ng sinag ng liwanag kaya ang
nakahihilakbot na sinag nito ay bumagsak sa mundo. Nangatuyo ang mga
nabubuhay sa mundo. Napatunayan niya na mas makapangyarihan ang ulap
dahil kaya niya itong lukubin.
c. Ulap- Nilukuban niya ang araw. Hindi naglaon ay bumigat ito at bumagsak
ang malakas na ulan. Hindi niya mapigilan ang pagbagsak ng ulan. Dahil dito,
145

namatay ang mga nabubuhay sa daigdig maliban sa bato. Ninais naman niyang
maging bato.
d. Bato- Naramdaman niya ang pagtama ng pait at maso sa kanyang katawan at
ulo. Nakaramdam siya ng kirot kaya natanto niyang walang ibang
pinakamalakas kundi siya. Muling humiling si Hashnu na ibalik siya sa
pagiging manlililok.
e. Manlililok- Masa nang nagtrabaho nang buong husay si Hashnu. Panatag ang
kalooban sa pagiging manlililok.
4. Batay sa mga naging karanasan ni Hashnu, natuklasan niyang ang bawat isa ay
may sariling kakayahan na dapat mahalin at pagyamanin.
5. Mababakas sa akda ang kultura ng mga Tsino tulad ng pagiging masipag, hindi
sumusuko, mapagsapalaran at patuloy na naghahanap ng paraan para gumanda
ang kalagayan sa buhay.
6. Depende sa sagot ng mag-aaral
7. Ang kakayahang ipinagkaloob sa akin ay nararapat lamang na gamitin sa
makabuluhang bagay at lalo pa itong linangin.
Gawain 3 Batay sa rubrik
Pagsasalaysay ng sariling karanasan na may kaugnayan sa kulturang nabanggit sa

binasang kuwento.
EDRALIN A. FERRER
May-akda
146

FILIPINO 9
Naisusulat ang isang paglalarawan ng sariling kultura na maaaring
gamitin sa isang pagsasalaysay
(Pamagat)
147

FILIPINO 9
Pangalan:___________________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________________Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Pagsulat ng Isang Paglalarawan ng Sariling Kultura na Maaaring Gamitin
sa Isang Pagsasalaysay
Panimula
Ang kultura ay nagsisilbing pagkakakilanlan ng isang pangkat-etniko. Nabuo ito upang

matugunan ang mga pangangailangan ng mga tao sa pamayanan. Ito ang nagiging batayan ng
bawat tao sa pang-araw-araw na pamumuhay.
Ayon kina Anderson at Taylor (2007), ang kultura ay isang kumplikadong Sistema ng
ugnayan na nagbibigay-kahulugan sa paraan ng pamumuhay ng isang grupong panlipunan o
isang lipunan sa kabuoan. Sa isang lipunan, binibigyang-katwiran ng kultura ang maganda sa
hindi, ang tama sa mali at ang mabuti sa masama.
Ang ibang kulturang Pilipino ay impluwensiya ng mga lahing sumakop dito tulad ng
Kastila, Hapon at Amerikano maging sa mga karatig bansa sa Asya. Marami sa kanilang mga
kultura ang isinabuhay ng mga Pilipino gaya na lamang sa pagkain, pananamit, pag-uugali,
paniniwala at iba pa.
Magpagayon pa man, marami pa rin tayong sariling kultura na di-mapapantayan ng

ibang lahi. Makukulay at naglalarawan sa pamumuhay nating mga Pilipino.
Sa mga gawaing ilalahad sa modyul na ito, masusubukan mong maglarawan ng sariling

kultura batay sa iyong karanasan at mga kaganapan sa paligid.
Naisusulat ang isang paglalarawan ng sariling kultura na maaaring gamitin sa isang

pagsasalaysay. (F9PU-IIe-f-50) pahina 169
148

Gawain 1
Panuto: Ilahad sa mga kahon sa ibaba ang iba’t ibang impluwensiyang Tsino sa ating
pamumuhay.
Impluwensiyang Tsino sa Iba’t Ibang Aspeto ng Buhay Pilipino
Mga Pagkain Mga Paniniwala Mga Salita Iba’t Ibang Negosyo at

at Kaugalian Gamit o Bagay Kabuhayan
Gawain 2
Panuto: Punan ng angkop na impormasyon ang concept map, batay sa iyong sariling buhay.
paniniwala pag-uugali
Kultura ko
pananamit Pakikitungo sa
kapwa
Alamin mo
Kaugaliang Pilipino
• Bayanihan: Nabuo ang Bayanihan sa mga samahan ng mga magkakapitbahay na

nagtutulungan kahit kailan o saan man kailanganin ng tulong. Kadalasan makikita ang
bayanihan sa mga sasakyang nasisiraan ng gulong. Ang mga tambay at ang mga taong-
bayan na malapit dito ay agad-agad ding tumutulong sa drayber kahit di-kakilala
maayos lamang ang nasirang sasakyan. O kaya naman mas kadalasang inilalarawan ito
ng paglilipat bahay noon ng mga nasa lalawigan. Ang mga bahay ay sabay-sabay
bubuhatin ng mga kalalakihan na sinasabayan pa kung minsan ng awitin upang di
149

gaanong madama ang kabigatan nito. Ito ay kabaligtaran ng ugaling indibidwalismo ng
mga lipunang Europeo at Amerikano.
• Matinding Pagkakabuklod-buklod ng Mag-anak: Ang mga Pilipino ay kadalasang

malalapit sa kanilang mag-anak at iba pang kamag-anak. Ang pangunahing sistemang
panlipunan ng mga Pilipino ay mag-anak. Maraming mga Pilipino ang tumitira malapit
sa kanilang mga kamag-anak, kahit pa sila ay may edad na o kaya naman ay may sarili
na ring mag-anak. Kadalasan ang isang bahay sa Pilipinas ay binubuo ng mahigit sa
dalawang mag-anak. Sa mga lalawigan, ang mga nayon ay kadalasang binubuo ng
iisang angkan, at halos lahat ay magkakakilala
• Pakikisama: Ang pakikisama ay ang kaugaliang Pilipino na nagnanais magkaroon ng

maganda at mabuting pakikitungo sa iba.
• Hiya: Ang kaugaliang Hiya ay isang panlipunang kaugalian. Ang mga Pilipino kasi ay
naniniwala na dapat na kumilos sila kung ano ang mga tinatanggap na kaugalian ng
lipunan; at kung sila ay nakagawa ng kaugaliang hindi tanggap, ang kahihiyan na
ginawa nila ay hindi lang para sa kanilang sarili kundi kahihiyan din ito para sa kanilang
mag-anak. Isang halimbawa ay ang pagiging magarbo ng paghahanda kahit na hindi
sapat ang kabuhayan niya. Kung siya ay pinahiya sa maraming tao, sila ay
nakararamdam ng hiya at nawawalan ng lakas ng loob.
• Utang na Loob: Ang Utang na Loob, ay isang utang ng tao sa taong tumulong sa kanya
sa mga pagsubok na kanyang dinaanan. May mga kasabihan nga na: Ang hindi
lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan
• Amor Propio: Pagpapahalaga ng isang tao sa kanyang dignidad.
• Delicadeza: Isang ugali na kailan na dapat ang isang tao ay kumilos sa tama at nasa
lugar. Kailangang ang pagkilos ay tanggap ng lipunan upang hindi marumihan ang
dignidad ng mag-anak.
• Palabra de Honor: "May isang salita" Isang kaugalian ng mga Pilipino na kailangan
tuparin ang mga sinabi nitong mga salita o pangako.
Gawain 3
Panuto: Sumulat ng makabuluhang karanasan na naglarawan o may kaugnayan sa sarili
mong kultura. Isalaysay ito.
Halimbawa: Ang ginawa mong pagtulong sa kapwa na nagdulot ng mabuti sa kaniya
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
150

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Gagabayan ka ng Rubric sa gagawing pagsulat.

na pangyayari.
Tumatalakay sa kulturang Pilipino 5
May kawastuhang gramatikal 5
Kabuoang Puntos 20
3- Katamtaman
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________.
Mga Sanggunian
A. Aklat
Curriculum Phoenix Publishing House, Inc., 2014
Mga Websites
https:/ww.google.com/search?q=kultura+kahulugan+at
+halimbawa&tbm=isch&hl=en&hl=en&ved=2ahUKB
https:/tl.wikipedia.org/wiki/kultura-ng-Pilipinas
151

Gawain 1 (Depende sa sagot ng mga mag-aaral)
Impluwensiyang Tsino sa Iba’t Ibang Aspeto ng Buhay Pilipino
Mga Pagkain Mga Paniniwala Mga Salita Iba’t Ibang Negosyo at

at Kaugalian Gamit o Bagay Kabuhayan

Panuto: Punan ng angkop na impormasyon ang concept map, batay sa iyong sariling buhay.
paniniwala pag-uugali
Kultura ko
pananamit paniniwala

Pagsulat ng isang paglalarawan ng sariling kultura na maaaring gamitin sa isang
pagsasalaysay.
EDRALIN A. FERRER
May-akda
152

FILIPINO 9
Nagagamit ang mga pahayag sa pagsisimula, pagpapatuloy ng mga
pangyayari at pagtatapos ng isang kuwento
(Pamagat)
153

FILIPINO 9
Pangalan:___________________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________________Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Paggamit ng mga Pahayag sa Pagsisimula, Pagpapatuloy ng mga
Pangyayari at Pagtatapos ng Isang Kuwento
Panimula
Sa pagpapahayag, partikular sa pagsasalaysay o pagkukuwento, mahihikayat ng

nagsasalita ang kaniyang tagapakinig sa mahusay na simula. Kapag nailahad ang layunin nang
epektibo ay napupukaw ang kaisipan ng mambabasa o tagapakinig na patuloy na alamin ang
kawing-kawing na pangyayari sa papataas at kasukdulan sa gitna ng kuwento. Hihintayin din
nila ang wakas kung nakamit ang layuning inilahad sa panimula.
Sa mga gawaing ilalahad, mababatid mo ang estilo ng may-akda sa pagbuo niya

ng kuwentong ito. Matututuhan mo ring ang paggamit ng mga pahayag sa pagsisimula,
pagpapatuloy ng mga pangyayari at pagtatapos ng isang kuwento. Mahalagang mabatid mo
ang mga kaalamang ito upang maging maayos at malinaw ang iyong pagsasalaysay.
Nagagamit ang mga pahayag sa pagsisimula, pagpapatuloy ng mga pangyayari at

pagtatapos ng isang kuwento. (F9WG-IIe-f-50)
Alamin mo
Mga Pahayag sa Pagsisimula, Pagpapatuloy ng mga Pangyayari at Pagtatapos ng Isang

Kuwento
1. Simula- Ang mahusay na simula ay mabuti para makuha agad ang interes ng
tagapakinig o ng mambabasa. Dito nabubuo ang larawan at nakikita ang aksiyong
magaganap sa isinasalaysay. Maaaring simulan ito sa: Noong una, sa simula pa lamang,
sa isang____ at iba pang pananda sa pagsisimula.
154

2. Gitna o Pagpapatuloy ng mga Pangyayari- Sa bahaging ito, mabuting mapanatili ang
maayos na daloy ng kawing-kawing na pangyayari at paglalarawang nasimulan.
Aabangan kung paano magtatagumpay, magwawagi o mabibigo ang pangunahing
tauhan. Maaaring gamitin ang: kasunod, pagkatapos, walang ano-ano’y, maya-maya,
samantala at iba pa.
3. Wakas- Napakahalaga rin ng huling pangyayaring maiiwan sa isipan ng tagapakinig o

ng mambabasa. Dito nakapaloob ang mensaheng magpapabuti o magpapabago sa
kalooban at isipan ng lahat- na ang kabutihan ang nagwawagi at may kaparusahan ang
gumagawa ng masama. Maaaring gumamit ng: sa huli, sa wakas, mula noon o iba pang
panandang maghuhudyat ng makahulugang pagtatapos.
Gawain 1
Panuto: Punan ng angkop na pahayag para sa simula, gitna at wakas ang mga linya upang
mabuo ang talata.
(1)_________________, ay may isang magandang dalagang nakatira sa bayan ng

Ibalon. Siya ay walang iba kundi si Daragang magayon. Ang kagandahan ng dalaga ay
nakabibighani sa maraming mga binata mula sa iba’t ibang tribo. Habang naliligo sa ilog si
Magayon, nakita siya ng binatang si Panganoron. (2)____________, nahulog ang loob nila sa
isa’t isa at sila’y nagpasyang magpakasal ngunit nalaman ito ni Pagtuga, ang masugid na
manliligaw ng dalaga .(3)______________binihag ni Pagtuga ang ama ng dalaga. Naglaban
ang dalawang binata na naging dahilan ng pagkamatay ng magkasintahan. Inilibing ang
magsing-irog sa bakuran ng palasyo. (4)_____________nakita ng mga tao na ang puntod ng
dalawa ay tumataas hanggang sa mabuo ang napakagandang tatsulok na naglalabas ng
nagbabagang bato sa bunganga nito. (5)______________ang bulkan ay tinawag na Mayon na
hango mula sa pangalan ni Magayon.
Gawain 2
Panuto: Gumawa ng balangkas ng kuwento. Gumamit ng mga angkop na pahayag sa
pagsisimula, pagpapatuloy at pagtatapos ng isang kuwento. Isulat ang buong balangkas sa
ibaba. Ang paksa ay iikot sa iyong karanasan o karanasan ng iba sa panahon ng pandemiya
(COVID-19).
Pagsisimula
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________.
Pagpapatuloy ng mga pangyayari

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________.
155

Pagtatapos
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________.
Gawain 3
Panuto: Sumulat ng maikling kuwento batay sa ginawang balangkas sa Gawain 2. Isaalang-
alang ang paggamit ng mga pahayag sa pagsisimula, pagpapatuloy at pagtatapos ng kuwento.
Gagabayan ka ng Rubric sa gagawing pagsulat.

na pangyayari.
Tumatalakay sa kulturang Pilipino 5
May kawastuhang kramatikal 5
Kabuoang Puntos 20
3- Katamtaman

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________.
156

Mga Sanggunian
A. Aklat

Gawain 1
1. Noong unang panahon
2. ‘di nagtagal
3. Walang ano-ano’y
4. ‘di naglaon
5. Mula noon
Gawain 2 : Paggawa ng balangkas ng kuwento (Depende sa sagot ng mga mag-aaral)
Pagsulat ng isang kuwento gamit ang mga pahayag sa pagsisismula, pagpapatuloy ng

mga pangyayari at pagtatapos ng isang kuwento.
EDRALIN A. FERRER
May-akda
157

FILIPINO 9
Nauuri ang mga tiyak na bahagi at katangian ng isang dula batay sa
napakinggang diyalogo o pag-uusap
(Pamagat)
158

FILIPINO 9
Pangalan:___________________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________________Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Pag-uuri sa mga Tiyak na Bahagi at Katangian ng isang dula batay sa
napakinggang diyalogo o pag-uusap
Panimula
Naniniwala ka ba na dalawang lugar lamang ang kalalagyan ng tao pagkatapos ng

kamatayan? Maaring ikaw ay naniniwala dahil ang bagay na ito ay itinuturo sa mga simbahan
o kapilya. Ang sabi nga nila, ang buhay natin dito sa mundo ay isang paghahanda lamang sa
tunay nating buhay sa mundong walang hanggan. Lahat tayo ay nagnanais na makapamuhay
sa langit kasama ang Poong Maykapal.
Sa akdang iyong babasahin ay makikilala mo ang isang dulang pantanghalan na
nagmula sa bansang Hapon. Mababakas sa kanilang akda ang kanilang paniniwala tungkol sa
ikalawang buhay.
Pagkatapos mong mabasa at maunawaan ang akda, masusubukan mong uriin ang mga
tiyak na bahagi at tukuyin ang mga katangian ng dula batay sa napakinggang diyalogo o pag-
uusap. Mahalagang malaman mo ang mga ito upang maihambing mo ang bahagi at katangian
ng dula sa iba pang uri ng akdang pampanitikan.
Nauuri ang mga tiyak na bahagi at katangian ng isang dula batay sa napakinggang
diyalogo o pag-uusap. (F9PN-IIg-h-48) pahina 169
Gawain 1
Panuto: Alam kong marami ka ng karanasan sa buhay. Maaaring ang mga karanasan na ito ay
nagbunga ng mabuti at ang iba naman ay masama. Sa mga nakalaang kahon, isulat ang mga
impormasyong hinihingi batay sa iyong sariling karanasan.
159

Nagawa Mabuti Masama Paano ito itatama?
Kongklusyon
Basahin mo
Ang Tagahuli ng Ibon sa Impiyerno

(Dulang Hapon)
Ni Esashi Juwo
Mga Tauhan:
Yama- ang hari ng impiyerno
Kiyoyori- isang manghuhuli ng ibon
Mga Demonyo
Koro
Yama: Ako ang hari ng impiyerno, si Yama! At nandito ako upang dumalo sa pulong ng anim
na paraan. Yai, yai, nandiyan baa ng aking mga alalay?
Mga Demonyo: Ha! Narito Kami.
Yama: Kapag may dumating na mga makasalanan, itaboy niyo sila sa impiyerno.
Mga Demonyo: Masusunod po mahal na hari.
Kiyoyori: Lahat ng tao’y makasalanan at dahil hindi ako naiiba sa karamihan ano baa ng dapat
kong ikatakot?
Ako si Kiyoyori, isang tagahuli ng ibon. Isang bantog na tagahuli sa kapatagan.
Pero ang buhay ko’y umabot na sa katapusan. Tinangay ako ng hangin at ako’y
naglalakbay sa kadiliman. Walang bahid ang pait ay iniwan ko ang mundong aking
kinamulatan. Tinangay ako ng aking mga paa ditto sa anim na paraan. Sa aking
palagay, sa langit pa rin ako mahihimlay.
Mga Demonyo: Ha! Ha! May naaamoy akong parating na tao. Sigurado akong isa itong
makasalanan at may ihaharap na kami sa’yo Haring Yama. Mahal na hari, ang
unang makasalanan ay dumarating na.
Yama: Bilisan ninyo’t itulak kaagad siya sa impiyerno.
160

Mga Demonyo: Abot-kamay lang ang impiyerno kaya halika na. Ang langit ay hindi madaling
marating kaya sumama ka na. (May hihila sa kamay ni Kiyoyori ngunit
manlalaban siya). Halika na. (Isang demonyo ang hihila kay Kiyoyori ngunit
manlalaban siya). Ibang klase ito sa mga makasalanan sa balat ng lupa. Ano
ba’ng pinagkakakitaan mo sa lupa?
Kiyoyori: Ako si Kiyoyori, ang kilalang tagahuli ng ibon.
Demonyo: Tagahuli ng ibon? Kumikitil ka ng buhay mula umaga hanggang gabi. Mabigat ang
kasalanan mo. Nasisiguro kong sa impiyerno ang tuloy mo.
Kiyoyori: Ang katotohanan ay hindi ako kasinsama ng katulad ng iniisip ninyo. Mas
makabubuti siguro kung sa langit ninyo ako papupuntahin.
Unang Demonyo: Hindi puwede! Itatanong ko muna sa hari ang tungkol sa kaso mo.
Ipagpaumanhin ninyo mahal na hari!
Yama: Ano ang kailangan?
Unang Demonyo: Sabi ng bagong dating na makasalanan na isa raw siyang tagahuli ng ibon sa
kapatagan. Kaya sabi ko sa kanya na dahil kumikitil siya ng buhay araw at
gabi, nakagawa siya ng mabigat na kasalanan at karapat-dapat lamang na
pagdusahan niya ito sa impiyerno. Pero ayaw niyang sumang-ayon at iniisip
niyang hindi patas ang panghuhusga natin sa kanya.
Yama: Dalhin mo ang makasalanan na ‘yan dito.
Kiyoyori: Susunod ako.
Demonyo: Heto nap o ang makasalanang pinatawag ninyo.
Yama: Halika rito ikaw na makasalanan! Nalaman kong buong buhay mo ay ginugol mo sa
panghuhuli ng ibon. Iyan ay paglapastangan sa buhay. Ngayon din ay dapat kang
mapunta sa impiyerno.
Kiyoyori: Hindi kayo nagkakamali sa tinuran ninyo sa akin, pero ipinakakain ko sa mga palkon
ang mga ibong hinuhuli ko. Wala naming nasasaktan sa mga ginawa ko.
Yama: Isang uri ng ibon ang palkon, di ba?
Kiyoyori: Tama kayo.
Yama: Sa tingin ko ay hindi nga gaanong kabigat ang iyong kasalanan.
Kiyoyori: Mabuti naman po at umaayon kayo sa akin. Mas kasalanan naman talaga ng palkon
‘yon kaysa sa akin. Kaya hinihiling ko pong ako’y papupuntahin sa langit.
161

Yama: At dahil hindi pa ako nakatitikim ng ibon sapul na ako’y maging hari, ihuhuli mo ako
ng isa at gusto kong matikman ngayon din. Pagkatapos, ibibigay ko sa iyo ang hiling
mo nang walang away.
Kiyoyori: Napakadali niyan. Manghuhuli ako ng ilang ibon ngayon na at iaalay ko sa inyo.
Koro: Manghuli, manghuli, kailangang manghuli at lumabas na nga sila, isang kumpol na ibon
at pinukol na ang panang panghuli upang sa gayon ay maihaw na at maialay sa hari ng
impiyernong may kapangyarihang taglay.
Yama: Sige, sige! Titikman ko.

Meri, Meri! Yum, Yum!
Ang sarap, ibang-iba ang
Kiyoyori: (Sa mga demonyo) Gusto niyo bang tikman?
Mga Demonyo: Salamat, gusto naming. Hmmmmm. Masarap nga.
Yama: Wala pa akong natikmang kasinsarap nito. Dahil sa napakasarap ang handog mo sa
amin, maaari ka ng bumalik sa lupa. Doo’y puwede kang manghuling muli ng mga ibon
sa loob ng tatlong taon pa.
Kiyoyori: Tatanawin koi tong malaking utang na loob
Koro: Babalik sa lupa, upang doon manghuli ng ibon. Iba’t ibang klase na hindi makatatakas
sa iyong patibong. Pero bago siya tuluyang bumalik, pinabaunan siya ng koronang sa
bato ay hitik. Babalik na siya sa kapatagan at doo’y magsisimula ng bagong buhay.
Alamin mo
Ang akdang iyong binasa ay isang uri ng dulang pantanghalan na nagmula sa bansang
Hapon. Mababakas sa kanilang akda ang kanilang paniniwala tungkol sa ikalawang buhay.
Ang dula ay isang uri ng panitikang ang pinakalayunin ay itanghal sa tanghalan. Ayon
nga kay Arrogante (1991), ang dula ay isang pampanitikang panggagaya sa buhay na
ipinamamalas sa tanghalan. Sinasabing ito ay paglalarawan sa madudulang bahagi ng buhay.
Taglay nito ang lahat ng katangiang umiiral sa buhay ng tao gaya ng pagkakaroon ng suliranin
na kanyang pinagtagumpayan o kinasawian. Ito ay lumilibang, nagbibigay-aral, pumupukaw
ng damdamin at humihingi ng pagbabago.
162

Mga bahagi ng Dula
1. Simula- Makikilala ang tauhan ayon sa kaanyuan ng papel o gagampanan. Makikita rin
ditto ang eksenang naghahayag ng panahon.
2. Saglit na kasiglahan- Magpapakita ng panandaliang pagtatagpo ng mga tauhang

masasangkot sa problema.
3. Tunggalian- Tahasan nang magpapakita ng labanan o pakikibaka ng tanging tauhang

inilalahad at ito ay maaaring pakikipagtunggali sa sarili, kapwa, kalikasan at iba pa
4. Kasukdulan- Pinakamadulang bahagi ng dula kung saan iikot ang kahihinatnan ng

tanging tauhan.
5. Wakas- Mababatid dito ang resolusyon o kahihinatnan ng mga pangyayari. Maaaring

masaya o malungkot, pagkatalo o pagkapanalo.
Gawain 2
Panuto: Suriing mabuti ang akdang binasa. Uriin ang bahagi ng dulang kinabibilangan ng mga
sumusunod na pangyayari. Isulat ang sagot sa patlang bago ang bilang. Piliin ang sagot sa loob
ng kahon.
simula saglit na kasiglahan Tunggalian

Kasukdulan Wakas
__________1. Mga Demonyo: Ha! Ha! May naaamoy akong parating na tao. Sigurado akong
isa itong makasalanan at may ihaharap na kami sa’yo Haring
Yama.
Yama: Bilisan ninyo’t itulak kaagad siya sa impiyerno.
__________2. Kiyoyori: Ang katotohanan ay hindi ako kasinsama ng iniisip ninyo. Mas
makabubuti siguro kung sa langit ninyo ako papupuntahin.
Unang Demonyo: Hindi puwede! Itatanong ko muna sa hari ang tungkol sa
kaso mo.
Yama: Halika rito ikaw na makasalanan! Ngayon din ay pupunta ka sa
impiyerno.
__________3. Yama: Ako ang hari ng Impiyerno, Si Yama! At nandito ako upang dumalo sa
pulong ng anim na paraan.
__________4. Yama: Wala pa akong natikmang kasinsarap nito. Dahil sa napakasarap ang
163

handog mo sa amin, maaari ka ng bumalik sa lupa. Doon puwede kang
manghuli ng mga ibon sa loob ng tatlong pa.
Kiyoyori: Tatanawin ko itong malaking utang na loob.
__________5. Yama: Halika rito ikaw na makasalanan. Sa tingin ko ay hindi nga ganoong
kabigat ang iyong kasalanan. At dahil
hindi pa ako nakakatikim ng ibon sapul na ako’y maging hari, ihuli mo
ako ng isa ngayon din. Pagkatapos ibibigay ko sa iyo ang hiling mo nang
walang away.
Kiyoyori: Mabuti naman po at umaayon kayo sa akin. Hinihiling ko pong ako’y
papuntahin ninyo sa langit.
Gawain 3
Panuto: Batid kong mayroon ka ng napanood o napakinggang dula. Ano ang pagkakatulad at
pagkakaiba nito sa akdang tinalakay? Isulat ang sagot sa mga nakalaang kahon.
Katangian at Elemento Ang Tagahuli ng Ibon Isa pang

sa Impiyerno Dula________________
Pangunahing Tauhan
Tagpuan
Suriin: Maayos ba ng banghay nito?
Suriin: Maayos at malinaw ba ang
daloy ng mga diyalogo ng mga
tauhan?
Paano sinimulan ang dula?
Paano pinadaloy ang mga
pangyayari?
Paano winakasan ang dula?
Mahalagang eksenang nakaantig sa
iyong puso
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
164

Mga Sanggunian
A. Aklat
Mga Website
https://en.wikipedia.org/wiki/Afterlife

Gawain 2
1. Saglit na kasiglahan
2. Tunggalian
3. Simula
4. Wakas
5. Kasukdulan
EDRALIN A. FERRER
May-akda
165

FILIPINO 9
Nasusuri ang binasang dula batay sa pagkakabuo at mga elemento
nito
(Pamagat)
166

FILIPINO 9
Pangalan:___________________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________________Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Pagsusuri sa Nabasang Dula

Ang mundo ay isang teatro… (Shakespeare)
Tayo ay isang tauhan sa ating sariling mundo, ang siyang tauhan na humahabi ng
sariling kuwento.
May yugto at tagpo sa ating buhay na nakadadama tayo ng lungkot, tuwa, sakit,
dalamhati at iba pang uri ng damdamin. Nakasasalamuha ng iba’t ibang mukha_ literal man o
metaporikal na pagpapakahulugan. Sila ang nagsisilbing kasanggala, kasama maging
kontrabida ng ating buhay.
Tulad ng teatro, ang buhay natin sa mundo ay may simula at may hangganan.
Magkagayon man di maikakaila na sa bawat eksena ng ating buhay ay nakadama tayo ng
kasiyahan… Saang bahagi man tayo ng ating kuwento_ simula, gitna o wakas man, ikaw ay
isa sa mga tauhang nagbigay o magbibigay ng inspirasyon o aral na siyang magbibigay gabay
sa bawat tauhang magsisimula pa lamang sa paghabi ng kanilang sariling kuwento.
Sa isang dula, nakauugnay tayo sa buhay ng bawat tauhan at mga pangyayari sa
pamamagitan lamang ng pagbabasa o panonod dito. Tulad na lamang ng akdang babasahin
natin sa bahaging ito.
Sa araling ito, ikaw ay makasusuri ng isang dulang pinamagatang “Bakit Babae ang
Naghuhugas ng Pinggan,” isinalin sa Pilipino ni Bb. Nerisa Sarmiento.
Nasusuri ang binasang dula batay sa pagkakabuo at mga elemento nito. F9PB-IIg-h-48
Panuto:
Panuto: Basahin, suriin at unawain ang mga naihandang gawain. Sagutin ito ng may
katapatan.
Gawain 1
167

Bakit Babae ang Naghuhugas ng mga Pinggan
Salin ni Bb. Nerissa Sarmiento
TAGAPAGSALAYSAY: Sa bayan ng Sta. Rosa ay may nakatirang mag- asawang

nagngangalang Hugo at Imelda. Sa tuwing sila’y kakain ay lagi na lamang nilang pinag-
aawayan ang paghuhugas ng pinggan. Kung tatanggi si Hugo, pagagalitan naman siya ni
Imelda. Kung anu- anong pangalan ang itinatawag niya kay Hugo, at ang huli’y sasagot,
tutugisin ni Imelda ang pobreng si Hugo ng walis tingting. Tatakbo naman si Hugo sa bahay
ng kanyang kumpadre at doon magpapalipas ng galit ni Imelda. Nakasanayan ng tawagin ng
kanilang mga kapitbahay ang bugnuting si Imelda na “Ka Maldang” at si Hugo “Ka Ugong.”
KA UGONG: Ayoko ng maghugas ng mga pinggan, buong yabang na sinabi ni Ka Ugong.
KA MALDANG: At sino? ang mapaghamong tanong ni Ka Maldang.
KA UGONG: Ako, aba, buong umaga na nga akong nag- aararo sa bukid, ayoko ng maghugas
isa mang pinggan.”
KA MALDANG: Tumayo si Ka Maldang, namaywang at hinarap si Ka Ugong.
TAGAPAGSALAYSAY: Malaki ang kaniyang braso. Mataba yata siyang babae.
KA MALDANG: Malaki rin ang kaniyang boses. At sino, Mang Hugo ang naghuhugas ng
mga pinggan? ang kanyang tanong.
TAGAPAGSALAYSAY: Natakot si Ka Ugong. At siya’y nanginig. Humawak sa dulo ng
mesa.
KA UGONG: Ikaw, ang mahina niyang sagot. Ikaw ang babae. Ikaw ang dapat magtrabaho
sa bahay.
KA MALDANG: “At ano ang gagawin mo? Tanong ni Ka Maldang, matapos na maitali ang
kalabaw sa damuhan para mangingain ay mahihiga ka na lamang, mahirap na ba iyon. Ako na
nga ang nagluluto, naglilinis ng bahay, naglalaba ng mga damit mo pati pagbubunot ng sahig.
Lahat ng trabaho ng alila inaako ko na tapos ngayon ayaw mo pang maghugas ng pinggang
kinainan mo.
168

KA MALDANG: Tinitigan niya si Ka Ugong at ang kanyang walis. Kinuha ang walis itinaas
ito at hinabol si Ka Ugong na nagsisisigaw ng ikaw, ikaw tamad na lalaki.
KA UGONG: Sumuot si Ka Ugong sa ilalim ng mesa. Hintay huwag mo akong hambalusin.
KA MALDANG: Labas diyan duwag! Utos ni Ka Maldang.
KA UGONG: Sandali lang huwag mo akong paluin. Makinig ka. May naisip akong paraan na
makalulutas sa problema ng paghuhugas ng pinggan. Nanatili pa rin siya sa ilalim ng mesa.
KA MALDANG: Lumabas ka riyan at ipakilala mo ang iyong pagkalalaki. Hindi iyang para
kang pusang nagngingiyaw sa ilalim ng mesa.
KA UGONG: Itabi mo muna ang iyong walis, ang sabi ni Ka Ugong.
KA MALDANG: Sige, sige. Labas diyan, itinabi ni Ka Maldang ang walis sa likod ng pinto.
KA UGONG: Umupo si Ka Ugong sa tapat ni Ka Maldang sa mesa.
KA MALDANG: O, ano ang sasabihin mo? tanong ni Ka Maldang habang nagpupunas ng
kanyang mga mata.
KA UGONG: Huwag na nating pag- awayan ang paghuhugas ng pinggan. Magkasundo tayo,
ang unang magsalita pagkatapos kong sabihin ang salitang “Umpisa” ang siyang maghuhugas
ng pinggan lagi.
KA MALDANG: Ganoon lang? Ang unang magsalita ang siyang maghuhugas ng pinggan,
palayok, at kawali lagi.
KA UGONG: Tama! Sambit ni Ka Ugong. Kapag nagsalita ka isa mang kataga sa akin, o
kanino man o sa alin man pagkatapos kong sabihin ang salitang “Umpisa” ikaw ang palaging
maghuhugas ng pinggan.
KA MALDANG: Madali iyan, maisasara ko ang aking bibig kahit isang lingo. Ikaw, hindi!
Kahit kalabaw kinakausap mo.
KA UGONG: O sige, handa ka na ba? Hamon ni Ka Ugong.
KA UGONG: Umpisa.
TAGAPAGSALAYSAY: At sila’y kapwa tumahimik. Nagtitigan sila sa harapan ng mesang
may di pa nahuhugasang mga pinggan, baso at kutsara. Ayaw nilang iwanan ang isa’t isa sa
takot na baka magsalita ang isa sa kanila. Nagtitigan na lamang sila. Di nagtagal, ngumiyaw
ang pusa na tila naghahanap ng pagkain. Sino man kina Ka Ugong at Ka Maldang ay di
nagbigay pansin sa kanyang ngiyaw. Lumundag ang pusa sa mesa at dinilaan ang maruming
pinggan. Hindi ito binugaw ni Ka Maldang, gayon din si Ka Ugong. Hinimod ng pusa ang mga
pinggan, tumalon sa kalan, dinilaan ang palayok at kawali, nasanggi ang kapitera, tumapon ang
laman pagkatapos ay natulog sa ilalim ng mesa. Ipinalagay ni Ka Ugong na walang nangyari.
Nanatili siyang nakaupo gayundin si Ka Maldang. Unti- unting lumubog ang araw ngunit
patuloy pa rin silang walang kibuan. Halos namumugto ang kanilang mga mata sa pagtititigan.
169

Aba, biglang naluha ang dalawa. Basang- basa na ang pawis ang kamiseta ni Ka Ugong.
Pinagpapawisan na rin ang noo ni Ka Maldang. Tumulo sa kanyang pisngi, pumatak ng
pumatak sa kanyang dibdib. Biglang tumawag ang kapitbahay.
KAPITBAHAY: Mareng Maldang, Hu, kumadre!
TAGAPAGSALAYSAY: Hindi sumagot si Ka Maldang, muli tumawag ang kapitbahay.
KAPITBAHAY: Pareng Ugong, Hu, kumpadre. Mareng Maldang pahiram naman ng plantsa.
TAGAPAGSALAYSAY: Di umimik si Ka Maldang. Tahimik lamang siyang tiningnan ni Ka
Ugong.
KAPITBAHAY: Siguro’y walang tao.
TAGAPAGSALAYSAY: Ang narinig nilang sambit ng kapitbahay.
KAPITBAHAY: Pero bakit naiwan ang hagdan dito. Dati- rati naman ay inaalis nila ito kung
sila’y lumabas ng bahay. Kukunin ko na lamang ang plantsa at saka ko na lang isasauli. At
pumanhik ang kapitbahay. Nang siya’y makapanhik, nagtaka siya sa nakita--- sina Ka Ugong
at Ka Maldang na nakaupong tila mga estatwa sa harapan ng mesa.
KAPITBAHAY: Nandito pala kayo? Bat ganyan ang ayos ninyo ha?
TAGAPAGSALAYSAY: Hindi gumalaw o nagsalita si Ka Ugong.
KAPITBAHAY: Muling nagtanong ang kapitbahay. Anong nangyari sa inyo? Niyugyog niya
ang balikat ni Ka Ugong.
TAGAPAGSALAYSAY: Hinayaan ni Ka Ugong na siya’y yugyugin at lalo pang itinukom
ang bibig.
KAPITBAHAY: Lumapit ang kapitbahay kay Ka Maldang. Magsalita ka kumadre. Anong
nangyari? Niyugyog din niya ang balikat ni Ka Maldang.
TAGAPAGSALAYSAY: Itinulak siya ni Ka Maldang ng walang sabi- sabi.
KAPITBAHAY: May nakain ba kayong nakalason sa inyo o nakapagpapipi kaya? Niyugyog
niya ang balikat ng dalawa ngunit isa man sa kanila’y di tumayo o nagsalita.
TAGAPAGSALAYSAY: Nahintakutan ang kapitbahay. Sa halip na kunin ang plantsa ay
tumakbo siyang dali- dali palabas ng bahay. Ibinalita niya sa mga kapitbahay na may
masamang nangyari kina Ka Ugong at Ka Maldang. Sa isang iglap ay nagtipun- tipon silang
lahat kina Ka Maldang.
UNANG LALAKI: Isa- isa nilang pinagsikapang mapagsalita ang dalawa
PANGALAWANG LALAKI: Ngunit walang nangyari.
UNANG BABAE: Binalaan ni Ka Maldang si Ka Ugong at pagkaraa’y pumikit.
170

TAGAPAGSALAYSAY: Batid ni Ka Ugong na pumikit si Ka Maldang upang maiwasan ang
mga kapitbahay.
KAPITBAHAY: Ipinikit din niya ang kanyang mga mata.
TAGAPAGSALAYSAY: Galit na galit si Ka Maldang sa pakikialam ng mga kapitbahay.
KAPITBAHAY: Nataranta ang kanilang kumare at sinundo nito ang albularyo.
TAGAPAGSALAYSAY: At dumating ang Albularyo.
ALBULARYO: Nang kanyang makita ang walang kaimik- imik na mag- asawa siya’y
sumigaw na sila’y kinukulam. Inilatag niya ang banig na buri at iniutos sa mag- asawang
kinukulam na mahiga.
UNANG LALAKI: Sumunod si Ka Ugong at ipinikit ang mata.
PANGALAWANG BABAE: Bumaluktot siya at natulog pa.
PANGALAWANG LALAKI: Ngunit itong si Ka Maldang ay di umalis sa kinauupuan.
ALBULARYO: Ang sabi ng albularyo, Aha! Ang espiritung lumulukob sa kanya ay matigas
ang ulo. Kailangang paglabanan ko ito.
TAGAPAGSALAYSAY: At inilabas mula sa isang bulsikot na lagi niyang dala ang…
PANGALAWANG BABAE: siyam na dahong samat.
PANGATLONG BABAE: Isang bunga ng areka.
UNANG BABAE: At kaunting apog sa isang maliit na bote.
ALBULARYO: Pinili niya ang mga dahong may pare- parehong tubo ng ugat.
KAPITNAHAY: Hinati sa siyam na bunga.
PANGALAWANG LALAKI: Nilagyan ng apog ang bawat dahon at binalot.
UNANG LALAKI: At ibinalot sa bawat piraso ng bunga.
LAHAT: Ngayo’y siyam na ang bungang balot.
ALBULARYO: Ito ang nawawalang espiritu ng mag- asawa. Isinubo niya ang nganga..
KAPITBAHAY: Ay ibinuga sa kanyang palad..
ALBULARYO: Isinawsaw ang hintuturo sa mamula- mulang laway at minarkahan ng krus
ang noo ni Ka Ugong.
PANGALAWANG LALAKI: Tila walang naramdaman si Ka Ugong.
ALBULARYO: At Ka Maldang.
171

PANGALAWANG BABAE: Hinila ni Ka Maldang ang hintuturo ng albularyo at pinilipit..
napasigaw ang albularyo.
TAGAPAGSALAYSAY: Sumigaw ang albularyo ng…
ALBULARYO: Aray!
KAPITBAHAY: At binawi ang kanyang kamay.
ALBULARYO: Lumapit ang albularyo sa nakahigang si Ka Ugong at paulit- ulit na tinawag
ang kanyang pangalan nang malumanay at dahan- dahan. –Magbalik ka Ugong, magbalik ka.
ALBULARYO: Magbalik ka Ugong… magbalik ka..
ANG MGA LALAKI: Hindi nagsalita o gumalaw man lamang si Ka Ugong.
ALBULARYO: Magbalik ka Maldang! Magbalik ka sa iyong katawang- lupa… magbalik ka
Malda --panaghoy ng albularyo.
ANG MGA BABAE: Hindi sumagot si Ka Maldang
TAGAPAGSALAYSAY: Ang gabi’y sumapit sa nahihintakutang bayan. Ganoon na lamang
ang takot ng mga ito sapagkat sinabi ba naman ng albularyo na maaaring mailipat pa sa ibang
taga- baryo ang sumpa bukod sa mag- asawang Maldang at Ugong. Muli niyang tinawag ang
mag- asawa. Sa umpisa’y mahina..
ALBULARYO: Magbalik ka Ugong… Magbalik ka Maldang…
TAGAPAGSALAYSAY: Palakas nang palakas.
ALBULARYO: Magbalik ka Ugong… Magbalik ka Maldang…
LAHAT: Ngunit wala ring nangyari.
PANGALAWANG BABAE: Pagod na pagod na si Ka Maldang, Kaya’t siya’y sumandal sa
upuan.
TAGAPAGSALAYSAY: Muling nagsalita ang albularo.
ALBULARYO: Sa tinagal- tagal ng panahon na aking pagiging albularyo ay ngayon lamang
ako nakasaksi ng ganitong uri ng kulam. Sa pakiwari ko’y sila’y patay na. Tuluyan nang iniwan
ng espiritu ang katawang- lupa. Ang tanging magagawa natin upang masugpu ang pagkalat ng
kulam ay ilibing ang mag- asawa.
TAGAPAGSALAYSAY: Kaagad niyang iniutos sa mga kapitbahay na gumawa ng ataul bago
kumalat ang kulam. Hindi nagtagal ay natapos ang dalawang ataul na yari sa kawayan.
UNANG BABAE: Tuluyang sumandal si Ka Maldang at ipinikit ang mga mata.
PANGATLONG BABAE: Itinikom pa ang kanyang bibig.
172

TAGAPAGSALAYSAY: Iniutos ng albularyong buhatin ang mag- asawa sa kanilang mga
ataul.
ALBULARYO: Sila’y ating ililibing pagsikat ng araw. Ang iba’y kailangang magbantay
ngayong gabi, ang kanyang sabi.
TAGAPAGSALAYSAY: Binuhat ng mga kapitbahay si Ka Ugong at inihiga sa kanyang
ataul. Sa loob- loob ni Ka Ugong siya na ang mananalo. Hindi siya natatakot na mailibing.
Lalabas siya sa hukay pagkaalis ng mga kapitbahay. Tuwang- tuwa si Ka Ugong sa mga
nangyayari. Tatakutin ko silang lahat pagbalik ko mula sa libingan.
ALBULARYO: Lumapit ang albularyo kay Ka Maldang.
TAGAPAGSALAYSAY: Matamang nakikiramdam si Ka Maldang sa mga nangyayari kahit
nakapikit ang kanyang mga mata. Natatakot siyang maaaring ipagpilitan ng albularyo na siya’y
ilagay sa ataul kung hindi pa rin siya magsasalita. Pero ayaw pa rin niyang magsalita. Inaasahan
niyang tututol si Ka Ugong. Siguradong hindi papayag si Ugong na ako’y mailibing bukas.
Natatakot akong matulog sa ataul. A, basta hindi ako papayag na buhatin sa ataul, ang kanyang
puknat sa sarili. Ngunit hindi niya narinig na tumutol si Ka Ugong.
PANGALAWANG BABAE: Bigla siyang dumilat habang nagtutulungan ang mga
kapitbahay at ang albularyo na siya’y buhatin.
KA MALDANG: Magsilayas kayo. Layas… mga pakialamera.
TAGAPAGSALAYSAY: Dagling lumundag si Ka Ugong.
KA UGONG: At siya’y sumigaw ng “Ikaw ang unang nagsalita!” naglulundag at
pumapalakpak habang sinasabi sa mga kapitbahay- “Siya ang unang nagsalita. May kasunduan
kami. Mula ngayon siya ang palagiang maghuhugas ng pinggan.”
KA MALDANG: Kinuha ni Ka Maldang ang takip ng ataul upang ihambalos sa ulo ng asawa.
KA UGONG: Ngunit patakbo siyang lumabas kasabay ng mga kapitbahay at sumisigaw ng
“Nanalo ako.. alam ko yatang mananalo ako. Mula ngayon di na ako maghuhugas ng mga
pinggan!”
WAKAS
173

Gawain 2
Panuto: Mula sa binasang akda, punan ang sumusunod na tsart.
Tauhan
Suliranin
Tagpuan
Tunggalian
Gawin 3
A. Basahin at pag- aralan ang elemento ng dula sa loob ng kahon.
Mga Elemento ng Dula

1. Iskrip o Banghay- pinakaluluwa ng isang dula. Lahat ng bagay na isinasaalang-
alang sa dula ay naaayon dito.
2. Actor o karakter- nagsasabuhay sa iskrip. Ang bumibigkas ng dayalogo.
3. Dayalogo- ang mga linya ng mga actor na siyang nagpapakita at nagpapadama ng
iba’t ibang emosyon.
4. Tanghalan- anumang pook na pinagpasyahang pagdausan ng isang dula.
5. Tagadirehe- nag- iinterpret sa iskrip mula sa pagpasya sa itsura ng tagpuan, damit ng
tauhan, paraan ng pagganap at pagbigkas ng mga tauhan.
6. Manonood- ang siyang sumasaksi sa pagtatanghal.
7. Tema- pinakapaksa na isang dula.
B. Suriin at ilarawan ang dulang “Bakit Babae ang Naghuhugas ng Pinggan”

gamit ang pormat sa ibaba.
Bakit Babae ang Naghuhugas ng Pinggan
Mga Tauhan:
174

1.
2.
3.
4.
Tagpuan:
Iskrip
Diyalogo
Tema
Natutuhan ko sa gawaing ito ay
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
175

Mga Sanggunian
A. Aklat
Peralta, Romulo N., et.al (2014). Panitikang Asyano.Pasig City
Curriculum Guide, pahina 169
B. Internet
https://www.slideshare.net/mobile/ladychu08/dula-15515688
ODESSA T. DELOS SANTOS

May-akda
176

FILIPINO 9
Napaghahambingang mga napanood na dula batay sa mga
katangian at elemento ng bawat isa
(Pamagat)
177

FILIPINO 9
Pangalan:___________________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________________Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Katangian at Elemento ng Dula

Pagkatapos mong mapag- aralan ang elemento ng isang dula at masuri ang binasang
akda sa unang gawain, ikaw naman ngayon ay inaatasang maghahambing ng katangian at
elemento ng mga dulang napanood.
Ang mga gawain sa araling ito ay magpapausbong ng iyong kakayahan sa pagsuri ng
isang akda at nang mas lalo pang lumawak ang kaalaman sa panitikang dula.

Napaghahambing ang mga napanood na dula batay sa mga katangian at elemento ng
bawat isa. F9PD-IIg-h-48
Panuto:
katapatan.
178

Gawain 1
Ikaw ay inaatasang magtala ng dalawang dula o pelikulang napanood mo na at paghambingin
ito gamit ang tsart sa ibaba.
PAMAGAT PAMAGAT
PAGKAKATULAD
179

Gawain 2
Gamit ang graphic organizer, paghambingin ang dalawang dula o mga pelikulang
itinala sa unang gawain batay sa kaniyang katangian at elemento.
________________ ______________
PAMAGAT PAMAGAT
Tagpuan: Tagpuan:
Tauhan: Tauhan:
Tema: Tema:
Banghay: Banghay:
Diyalogo: Diyalogo:
Kongklusyon batay sa Paghahambing
180

Gawin 3
Magtala ng katangian ng pangunahing tauhan sa dalawang pelikulang
napanood. Suriin at ipaliwanag kung paano sila magkatulad at di magkatulad ng
katangian. Patunayan ito sa pamamagitan ng pagbibigay ng mga eksena o panyayari at
diyalogo ng bawat tauhan.
Pamagat: _____________________ Pamagat: _____________________
Tauhan: Tauhan:
A. Pagkakatulad ng katangian: A. Pagkakatulad ng katangian:
Eksena/ pangyayari at diyalogo: Eksena/ pangyayari at diyalogo:
B. Di Pagkakatulad ng katangian: B. Di Pagkakatulad ng katangian:
Eksena/ pangyayari at diyaloo: Eksena/ pangyayari at diyalogo:
Pangwakas
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Mga Sanggunian
A. Aklat
Peralta, Romulo N., et.al (2014). Panitikang Asyano.Pasig City

May-akda
181

FILIPINO 9
Naisusulat ang isang maikling dula tungkol sa karaniwang buhay ng
isang pangkat ng tao sa ilang bansa sa Asya
(Pamagat)
182

FILIPINO 9
Pangalan:___________________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________________Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Pagsulat ng Maikling Dula

Ang Asya ay hango sa salitang Griyego na nangangahulugang “pagsikat ng araw” o
“silangan.” Ang Asya ay ang pinakamalaking kontinente ng daigdig. May apatnapu’t walong
(48) bansa ang matatagpuan dito sa kasalukuyan, ang mga ito ay ang bansang pangkontinente,
pangkapuluan, at transcontinental o yaong mga nasa hangganan. Ang Pilipinas ay kabilang sa
pangkapuluan kasama ang Indonesia at Japan.
Napakalawak man ng Asya, hindi ito naging hadlang upang makilala at mapagwari ang
pagkakaiba at pagkakatulad ng bansa nito. Sa pamamagitan ng kani- kanilang panitikan tulad
ng dula ay nauunawaan natin ang kultura, tradisyon, paniniwala, kaugalian at pamumuhay ng
bawat isa.
Kaya naman sa bahagi ng araling ito, ikaw ay inaasahang makasusulat ng isang
maikling dula tungkol sa karaniwang buhay ng isang pangkat ng tao sa ilang bansa sa Asya.

Naisusulat ang isang maikling dula tungkol sa karaniwang buhay ng isang pangkat ng
tao sa ilang bansa sa Asya. F9PU-IIg-h-51
Panuto:
katapatan.
Gawain 1
Panuto: Upang mapadali ang iyong pagsulat ng dula, mangyaring pag-aralan ang sangkap nito.
183

SANGKAP NG DULA
Tagpuan – panahon at pook kung saan naganap ang mga pangyayaring isinaad sa dula
Tauhan – ang mga kumikilos at nagbibigay-buhay sa dula; sa tauhan umiikot ang mga
pangyayari; ang mga tauhan ang bumibigkas ng dayalogo at nagpapadama sa dula
Sulyap sa suliranin – bawat dula ay may suliranin. Mawawalan ng saysay ang dula kung wala
itong suliranin; maaaring mabatid ito sa simula o kalagitnaan ng dula na nagsasadya sa mga
pangyayari; maaaring magkaroon ng higit na isang suliranin ang isang dula
Saglit na kasiglahan – saglit na paglayo o pagtakas ng mga tauhan sa suliraning nararanasan.
Tunggalian – ang tunggalian ay maaaring sa pagitan ng mga tauhan, tauhan laban sa kanyang
paligid, at tauhan laban sa kanyang sarili; maaaring magkaroon ng higit sa isa o patung-patong
na tunggalian ang isang dula.
Kasukdulan (climax) –dito nasusubok ang katatagan ng tauhan; sa sangkap na ito ng dula
tunay na pinakamatindi o pinakamabugso ang damdamin o kaya’y sa pinakakasukdulan ang
tunggalian.
Kakalasan – ang unti-unting pagtukoy sa kalutasan sa mga suliranin at pag-ayos sa mga
tunggalian.
Kalutasan – sa sangkap na ito nalulutas, nawawaksi at natatapos ang mga suliranin at
tunggalian sa dula; ngunit maaari ring magpakilala ng panibagong mga suliranin at tunggalian
sa panig ng mga manonood.
184

Gawain 2
Panuto: Maliban sa Pilipinas, magtala ng bansang makikita sa Asya at ibigay ang kanilang
kinagisnang mga kultura, tradisyon at pamumuhay. Ano- ano ang mga magagandang katangian
ng mga tao rito na maaaring tularan ng kabataang tulad mo, ipaliwanag. Gamitin ang graphic
organizer sa ibaba.
Bansa:
Mga Tradisyon/ Kultura
Katangian:
Gawin 3
Nababatid kong nakabuo ka na ng mga ideya kung ano nga ba ang magiging takbo ng
iyong kuwento. Sa bahaging ito ay lubos mong maipapakita ang iyong kagalingan sa paghabi
ng maikling dula na may iisang tagpo na sumasalamin sa mga tradisyon at simpleng
pamumuhay ng mga Asyano. Mapadadali ito kung susundan mo ang sangkap o balangkas ng
isang dula na nasa Gawain 1.
185

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Mga Sanggunian
A. Aklat
Pena, Estrella L., et.al (2016). Kanlungan 9: Batayan at Sanayang Aklat sa Pag- aaral
ng Wika at Panitikang Filipino batay sa bagong K-12 Kurikulum. Manila: ELP
CAMPUS JOURNAL PRINTING.

May-akda
186

FILIPINO 9
Nagagamit ang mga angkop na pang-ugnay sa pagsulat ng maikling
dula
(Pamagat)
187

FILIPINO 9
Pangalan:___________________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________________Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Paggamit ng mga angkop ng Pang-ugnay

Sa pagsulat ng dula o anumang uri ng panitikan, kailangan ang angkop na pang- ugnay
sa pagbubuo ng mga pangungusap at diyalogo nang sa gayon ay mas malinaw ang mensahe na
nais iparating ng bawat tauhan at ng may- akda nito.
Sa bahaging ito ng aralin, ikaw ay inaasahang matututo sa paggamit ng angkop na pang-
ugnay sa pagsulat ng maikling dula.

Nagagamit ang mga angkop na pang- ugnay sa pagsulat ng maikling dula. F9WG-IIg-h-51
Panuto:
Panuto: Basahin, suriin at unawain ang mga naihandang gawain. Sagutin ito nang may
katapatan.
Gawain 1
Para mabigyang- linaw sa paggamit ng pang- ugnay, mangyaring pag- aralan muna ito
nang sa gayon ay matuto sa paggamit nito.
MGA PANG- UGNAY

Ang mga pang- ugnay ay mga salitang nagpapakita ng relasyon ng dalawang yunit sa
pangungusap, maaaring salita, dalawang parirala o ng dalawang sugnay.
188

1. Pang- angkop
Ito ay ang mga katagang nag- uugnay sa isang salita at isang panuring o
modifier. May dalawang uri ng pang- angkop:
a. na-
ginagamit kapag ang unang salita ay natatapos sa katinig (consonant)
maliban sa n. Hindi ito isinusulat ng nakadikit sa unang salita. Inihihiwalay
ito. Napagigitnaan ito ng salitang tinuturingan at ng panuring.
Halimbawa: Isinuot ko ang damit na regalo ng aking Tito Jose.
b. –ng-
ay ginagamit kung ang unang salita ay nagtatapos sa mga patinig (vowels).
Halimbawa:
Naunahan ng pulang kotse ang aming sinasakyan.
Kapag ang unang salita naman ay nagtatapos sa n tinatanggal o kinakaltas

ang n at ikinakabit ang –ng.
Halimbawa:
Limangdaang piso ang isinukli ni Aling Rosa kay Juana.
2. Pang- ukol-
Ito ay isang uri ng pang- ugnay na nagsasaad ng kaugnayan ng pangalan o
panghalip sa ibang salita sa pangungusap.
Halimbawa:
Para sa, ukol sa, laban sa, alinsunod sa, labag sa, ayon sa, para kay/ kina, ukol kay/kina.
3. Pangatnig-
Ito ay bahagi ng salitang nag- uugnay ng isang salita o kaisipan sa isa pang
salita o kaisipan sa isang pangungusap.
a. Pamukod- ginagamit upang itangi ang isa sa isa pang bagay.
Halimbawa: at, o, saka, pati, ni
b. Paninsay o pasalungat- ginagamit kung nagsasaad ng pagsalungat.
Halimbawa: ngunit, datapwat, bagama’t
c. Panubali o panlinaw- nagsasaad ng panubali o pasakali.
Halimbawa: gayunman, subalit, kung, kapag
d. Pananhi- tumutugon sa tanong na bakit, nagsasaad ng kadahilanan.
Halimbawa: sapagkat, dahil, palibhasa, upang
Panuto: Punan at tukuyin ang tamang pang- ugnay sa pangungusap.

1. Nagmahal ang presyo ng mga bilihin ____ tumaas ang bayad sa kuryente dahil sa krisis
at pandemic na lumalaganap sa bansa.
2. Ang awitin__ Bawal Lumabas ng sikat na aktres/ mang-aawit na si Kim Chiu ay nag-
viral sa buong bansa.
189

3. ____________ sa mataas na temperatura ng katawan___ nararamdamang pagkahilo ni
Jenny siya ay dinala sa pinakamalapit na ospital.
4. ________________ Leonor Briones, ang Kalihim ng Edukasyon, sa halip na
“temporary learning space” ang gawin ay dapat mga “temporary center” para
mapaglipatan ng mga “evacuees.”
5. Tataas pa ang kaso ng magpopositibo sa sakit _______ hindi tayo makikinig sa
pakiusap ng gobyerno.
Gawain 2
Panuto: Bumuo ng isang pangungusap na may kaugnayan sa larawan sa ibaba na sumasalamin
sa kasalukuyang sitwasyon ukol sa pandemiya. Gumamit ng mga pang- ugnay.
A. ______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
B.
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
__
C.
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
__
190

D.
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
__
Gawin 3
Sa tulong at gabay ng Gawain 2 bumuo ng isang maikling dula na sumasalamin sa
nangyayari sa panahon ng pandemiya. Gamitan ng mga pang- ugnay.
191

Ang natutuhan ko sa gawaing ito
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Mga Sanggunian
C. Aklat
Pena, Estrella L., et.al (2016). Kanlungan 9: Batayan at Sanayang Aklat sa Pag- aaral
ng Wika at Panitikang Filipino batay sa bagong K-12 Kurikulum. Manila: ELP
CAMPUS JOURNAL PRINTING.
Susi sa Pagwawasto:
Gawain 1
1. At
2. Ng
3. Dahil sa, at
4. Ayon kay
5. Kung

May-akda
192

FILIPINO 9
Naipahahayag ang damdamin at pag-unawa sa napakinggang
akdang orihinal
(Pamagat)
193

FILIPINO 9
Pangalan:___________________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________________Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Pagpapahayag ng Damdamin sa Napakinggang/nabasang Akda

Ang dula ay nagbabago sa bawat panahon o henerasyon. Sa kasalukuyang panahon mas
umunlad at maraming nagbago. Kung noon ay naitatampok lamang ito sa maliit na entablado,
ngayon ay naisasagawa sa pamamagitan ng iba’t ibang pamamaraan tulad ng dulang
pantelebisyon, dulang pampelikula at dulang panradyo.
Naging palasak ang mga dulang ito sa kasalukuyan tulad na lamang ng mga dulang
panradyo. Bagamat hindi ito napapanood bagkus pinapakinggan lamang, ay naging libangan
ito ng mga nakararami lalong- lalo na sa mga probinsiya at mga bayan. Sa pamamagitan nito
napapaunlad nito ang kakayahan sa kasanayang pakikinig at gumagana ang emahinasyon ng
mga nakikinig sa mga pangyayaring napapakinggan sa dula.
Sa bahaging ito ng aralin, ikaw ay inaasahang maihahayag ang sariling damdamin at
pag- unawa sa iyong napakinggang akdang orihinal.

Naipapahayag ang damdamin at pag- unawa sa napakinggang akdang orihinal. F9PN-
Iii-j-49
Panuto:
Panuto: Basahin, suriin at unawain ang mga naihandang gawain. Sagutin ito nang may
katapatan.
Gawain 1
Panuto: Gamit ang link sa ibaba, pakinggang mabuti ang dulang panradyo.
Tanikalang Lagot
194

https://youtu.be/Wq8jPpBlxwc
DZRH RADIO DRAMA- Tiya Dely

https://you.be/rqKORpFcq8Q
Gawain 2
Paano ka naapektuhan sa akdang napakinggan? Isulat kung ano ang naging bisa nito sa iyong
isipan at katauhan o damdamin sa pamamagitan ng grapikong pantulong sa ibaba.
195

Gawin 3
Sagutin ang mga sumusunod na mga katanungan. Ilagay ang mga kasagutan sa kahon.
1. Tungkol saan ang napakinggang dula?
2. Ano ang naging tunggalian o suliranin ng napakinggan kuwento?
3. Sino sa mga tauhan sa kuwento ang nakaantig ng iyong puso?
4. Ano ang mensahe ng akda?
196

5. Kung ikaw ay bibigyan ng pagkakataong baguhin ang ilang pangyayari sa kuwento,
ano ito? Bakit?
Natutuhan ko sa gawaing ito na-
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Mga Sanggunian
D. Aklat
Curriculum Guide, pahina
E. Internet
https://you.be/rqKORpFcq8Q
https://youtu.be/Wq8jPpBlxwc
197

FILIPINO 9
Naipaliliwanag ang naging bisa ng nabasang akda sa sariling
kaisipan at damdamin
(Pamagat)
Nabibigyang- kahulugan ang mahihirap na salita batay sa konteksto

ng pangungusap; ang matatalinghagang pahayag sa parabola; ang
mga salitang may natatagong kahulugan; ang mga salita batay sa
kontekstong pinaggamitan; ang mahihirap na salita batay sa
kasingkahulugan at kasalungat na kahulugan;
(Pamagat)
198

FILIPINO 9
Pangalan:___________________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________________Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Parabula ng Alibughang Anak

Ang Parabula ay isang akdang pampanitikan na hinango mula sa Biblia. Naglalamn ito
ng mga talinghaga na nangangailangan ng malalimang pag-unawa. Ito ay nagtataglay ng mga
kaisipan atpangyayaring kapupulutan ng mahahalagangaral sa buhay.
Basahin ang Parabulang ito na pinamagatang “Ang Alibughang Anak”
11
Sinabi niya: May isang lalaking may dalawang anak na lalaki.
12
Ang nakakabatang anak ay nagsabi sa kaniyang ama: Ama, ibigay mo sa akin ang bahagi ng
mga ari-arian na nauukol sa akin. Binahagi ng ama sa kanila ang kaniyang kabuhayan.
13
Lumipas ang ilang araw, pagkatipon ng lahat ng sa kaniya, ang nakakabatang anak na lalaki
ay umalis. Nagtungo siya sa isang malayong lupain at doon nilustay ang kaniyang ari-arian.
Siya ay namuhay ng magulong pamumuhay. 14 Ngunit nang magugol na niya ang lahat,
nagkaroon ng isang matinding taggutom sa lupaing iyon at nagsimula siyang
mangailangan. 15 Humayo siya at sumama sa isang mamamayan ng lupaing iyon. At siya ay
sinugo niya sa mga bukirin upang magpakain ng mga baboy. 16 Mahigpit niyang hinangad na
kumain ng mga bunga ng punong-kahoy[a] na ipinakakain sa mga baboy sapagkat walang
sinumang nagbigay sa kaniya.
17
Nang manauli ang kaniyang kaisipan, sinabi niya: Ang aking ama ay maraming upahang
utusan. Sagana sila sa tinapay samantalang ako ay namamatay dahil sa gutom. 18 Tatayo ako at
pupunta ako sa aking ama. Sasabihin ko sa kaniya: Ama, nagkasala ako laban sa langit at sa
iyong paningin. 19 Hindi na ako karapat-dapat na tawaging anak mo. Gawin mo akong isa sa
iyong mga upahang utusan. 20 Sa pagtayo niya, pumunta siya sa kaniyang ama, ngunit malayo
pa siya ay nakita na siya ng kaniyang ama at ito ay nahabag sa kaniya. Ang ama ay tumakbo at
niyakap at hinagkan siya.
21
Sinabi ng anak sa kaniya: Ama, nagkasala ako laban sa langit at sa iyong paningin. Hindi na
ako karapat-dapat na tawaging anak mo.
22
Gayunman, sinabi ng ama sa kaniyang mga alipin: Dalhin ninyo ang pinakamainam na
kasuotan at isuot ninyo sa kaniya. Magbigay kayo ng singsing para sa kaniyang kamay at
panyapak para sa kaniyang mga paa. 23 Magdala kayo ng pinatabang guya at katayin ito. Tayo
ay kakain at magsaya. 24 Ito ay sapagkat ang anak kong ito ay namatay at muling nabuhay. Siya
ay nawala at natagpuan. Sila ay nagsimulang magsaya.
199

25
At ang nakakatanda niyang anak ay nasa bukid. Nang siya ay dumarating at malapit na sa
bahay, nakarinig siya ng tugtugin at sayawan. 26 Tinawag niya ang isa sa kaniyang mga lingkod.
Tinanong niya kung ano ang ibig sabihin ng mga bagay na ito. 27 Sinabi ng lingkod sa kaniya:
Dumating ang kapatid mo. Nagpakatay ng pinatabang guya ang iyong ama sapagkat ang
kapatid mo ay natanggap niyang ligtas at malusog.
28
Nagalit siya at ayaw niyang pumasok. Dahil dito lumabas ang kaniyang ama at namanhik sa
kaniya. 29 Sumagot siya sa kaniyang ama. Sinabi niya: Narito, naglingkod ako sa iyo ng
maraming taon. Kahit minsan ay hindi ako sumalangsang sa iyong utos. Kahit minsan ay hindi
mo ako binigyan ng maliit na kambing upang makipagsaya akong kasama ng aking mga
kaibigan. 30 Nang dumating itong anak mo, nagpakatay ka para sa kaniya ng pinatabang guya.
Siya ang nag-aksaya ng iyong kabuhayan kasama ng mga patutot.
31
Sinabi ng ama sa kaniya: Anak, lagi kitang kasama at lahat ng akin ay sa iyo. 32 Ang magsaya
at magalak ay kailangan sapagkat ang kapatid mong ito ay namatay at muling nabuhay. Siya
ay nawala at natagpuan.
Naipaliliwanag ang naging bisa ng nabasang akda sa sariling kaisipan at damdamin

(F9PB-lli-j-49)
Nabibigyang-kahulugan ang mahihirap na salita batay sa konteksto ng pangungusap;

ang matalinghagang pahayag sa parabula; ang mga salitang may natatagong kahulugan; ang
mga salita batay sa kontekstong pinaggamitan; ang mahihirap na salita batay sa
kasingkahulugan at kasalungat na kahulugan. (F9PT-lli-j-49)
Gawain 1
Panuto: Naitanong mo na ba sa iyong sarili kung ikaw ay isang mabuting anak? O kaya ay
kapatid? Ano-ano ang iyong mga katangian o ginagawang makapagpapatunay na ikaw ay
isang mabuting kapatid at anak? Isulat ang mga ito sa kahon. Maaaring dagdagan ng kahon
kung kinakailangan.
200

Mga patunay sa iyong
pagiging mabuting anak
Gawain 2
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan batay sa tekstong binasa.
1. Paano mo mailalarawan ang ama sa binasang akda?

2. Kung ikaw ang ama sa parabula ibibigay mo din baa ng hinihingi ng iyong anak
kahit ikaw ay buhay pa?
3. Nakabuti ba sa bunsong anak ang pagkuha agad ng kanyang mana?
4. Ano ang ibinunga ng kanyang pagtatakwil sa magulang? May kilala ka bang anak
na ganito ang kinahinatnan ng buhay dahil sa pagiging alibugha?
5. Makatarungan ba ang ginawa ng amang pagtanggap sa kaniyang anak na muling
nagbalik? Kung ikaw ang nasa katayuan ng ama, ganoon din kaya ang iyong
gagawin?
6. Masisisi mo ba ang anak na panganay na maghinanakit sa kaniyang ama? Bakit
oo, bakit hindi?
7. Kung ikaw ang nasa kalagayan ng panganay na anak, ganoon din kaya ang iyong
gagawin?
201

8. Kung ikaw ang nakatatandang kapatid, ano ang sasabihin mo sa iyong ama at sa
iyong nakababatang kapatid upang mabawasan ang bigat ng iyong
nararamdaman?
Gawain 3
Panuto: Sa hindi hihigit sa tatlong pangungusap ay ipaliwanag ang kahulugan ng mga

matatalinghagang pahayag na ginamit sa parabula. Isulat ang iyong kasagutan sa mga linyang
nakalaan sa ibaba.
1. Ama nagkasala po ako sa Diyos at sa inyo. Hindi na po ako karapat-dapat na tawagin

ninyong anak.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
2. Dapat tayong magsaya at magalak sapagkat namatay na ang kapatid mo, ngunit
muling nabuhay, nawala ngunit nasumpungan.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Ang natutunan ko sa mga gawaing ito ay ______________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
RENALYN A. ROMBAOA
May-akda
202

FILIPINO 9
Naisusulat ang sariling akda na nagpapakita ng pagpapahalaga sa
pagiging Asyano
(Pamagat)

Nagagamit ang linggwistikong kahusayan sa pagsulat ng sariling
akda na nagpapakita ng pagpapahalaga sa pagiging isang Asyano
(Pamagat)
203

FILIPINO 9
Pangalan:___________________________________ Lebel: _____________
Seksiyon: ___________________________________Petsa: _____________
GAWAING PAGKATUTO
Ang Pagsasalaysay

Isang paraan ng pagpapahayag na nagkukwento ang pagsasalaysay. Ang isang salaysay
ay nagpapahayag ng magkakasunod at magkakaugnay na mga pangyayari pinagagalaw
patungo sa isang tiyak na katapusan.
Ito ay may simula, gitna at wakas. Bago lumikha ng isang salaysay dapat isaalang-alang
tatlong hakbang. Pagpili ng paksa, pagsusuri ng paksa at pagbubuo ng paksa.
Ang mga sumusunod ay ibat’t ibang uri ng salaysay:
1. Pangkasaysayan (historical narrative)
2. Pantalambuhay (biographical narrative)
3. Pakikipagsapalaran (narrative of adventure)
4. Paglalakbay (travel narrative)
5. Nagpapaliwanag (expository)
6. Anyong pampanitikang salaysay
a. parabula d. maikling kwento
b. pabula e. nobela
c. anekdota
May apat na karaniwang paraan na ginagamit sa pagsasalaysay. Ito ay ang
panauhan, paggamit ng usapan, gawing mapalapit sa mga mambabasa ang mga
pangyayari, at paggamit ng kongkretong detalye. Makabubuti rin ang pagbibigay
ng magandang pamagat sa salaysay. Upang makapukaw ng interes ang pamagat, ito
ay dapat maging kaakit-akit, may orihinalidad, di- pangkaraniwan, makahulugan,
kapansin-pansin, at kapana-panabik.
May iba’t ibang paraan ng pagpili ng pamagat para sa salaysay. Maaari itong
pangunahing tauhan sa salaysay, pinaka mahalagang bagay sa salaysay, pook na may
malaking kinalaman sa pangyayari, isipan o damdaming namamayani sa salaysay, isang
mahalagang pangyayari sa kuwento, at katotohanang pinatutunayan sa salaysay.
204

Sa pagbabasa ng salaysay ay maaari mong masalamin ang kultura ng bansang
pinagmulan ng salaysay. Kagaya na lamang ng bansang Israel kung saan nagmula ang
Banal na kasulatan.
Naisusulat ang sariling akda na nagpapakita ng pagpapahalaga sa pagiging Asyano

(F9PU-lli-j-52).
Nagagamit ang Linggwistikong kahusayan sa pagsulat ng sariling akda na nagpapakita

ng pagpapahalaga sa pagiging isang Asyano (F9WG-lli-j-52)
Gawain 1
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong
1. Ano ang ipinahahayag ng isang salaysay?

2. Ibigay ang iba’t ibang uri ng salaysay.
3. Paano magiging kaakit-akit ang isang pamagat?
4. Maaari mo bang masalamin ang kultura ng isang bansa sa tulong ng salaysay na
nanggagaling dito? Ipaliwanag ang iyong sagot.
Gawain 2
Panuto: Ang binasa mong “Parabula ng Alibughang Anak” ay isang salaysay na hango sa
Bibliya. Tinatawag ding talinghaga ang isang parabula, naglalayon itong magturo ng aral sa
babasa. Kung ikaw ay pasusulatin ng isang parabula tungkol sa karaniwang bagay sa iyong
paligid, ano kaya ang magiging pamagat nito? Gawing gabay ang natutunan mo sa textong
pinag aralan at isulat ang pamagat sa kahon sa ibaba.
Pamagat ng Parabula
205

Gawain 3
Panuto: Ngayong nakagawa o nakapag-isip ka na ng iyong pamagat. Isipin mong ikaw ay isang
manunulat. Gagawa ka ng parabula para sa mga mag-aaral sa ikasiyam na baitang. Ang iyong
parabulang isusulat ay tungkol sa pagpapahalagang kultural sa kanlurang Asya. Siguraduhing
bagtataglay ito ng mabuting aral na kapaki-pakinabang para sa mga tin-edyer.
Gawing gabay ang mga pamantayan sa ibaba.
Laang Puntos ng
Mga pamantayan
puntos Guro
Ang parabola ay tungkol sa pagpapahalagang kultural sa
Kanlurang Asya
Magkakasunod at magkakaugnay ang mga pangyayari
May simula, gitna at wakas ang parabola
Mag ginintuang aral na mapupulot
Kabuuang puntos
5- Napakahusay 2- Mahusay
4- Sadyang di-mahusay 1- Di-gaanong mahusay
3- Katamtaman
RENALYN A. ROMBAOA
May-akda
206

Grade 9 Q2 Filipino LAS

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Grade 9 Q2 Filipino LAS

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Grade 9 Q2 Filipino LAS

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

9

(Pagsusuri ng Tono ng Pagbigkas ng napakinggang Tanka at

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

Panimula (Susing Konsepto)

Noong panahon ng eksplorasyon ng mga bansang Portugal at Espanya, ang

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

Nakabasa ka na ba ng tula mula sa mga lugar na ito?

Kasanayang pampagkatuto at Koda

Paano ka ba magpahayag ng iyong damdamin? Maraming paraan upang ang iyong

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

Mundong ‘sang kulay

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

Akda Paksa Mensahe Tono

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

Paano binigkas ng may akda ang iyong pinakinggang Tula?

Damdamin/tono sa paraan ng pagbigkas ng tanka at haiku

Napanood mula sa youtube Sariling damdamin

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

CINDY P. DELA CRUZ

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

Panimula (Susing Konsepto)

Sa gawaing ito ay malilinang at masusukat ang iyong kaalaman sa paggawa ng

Ang tanka ay maikling tulang binubuo lamang ng 31 na pantig. Nahahati ito sa

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

Ikaw, paano ka nagpapahayag ng iyong damdamin? Maraming paraan upang ang

Kasanayang Pampagkatuto at Koda

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

Isinulat ito ni Matsuo Basho, ang tinaguriang master ng haiku sa kalagitnaan ng

Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod na matatalinghagang salita na ginamit

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

1. Ngayong taglagas- ___________________________

2. Lakbay ng Hirap- ____________________________

3. Pangarap na naglayag: ________________________

4. Tuyong lupain: ______________________________

Sa tulong ng Graphic Organizer, suriin ang pagkakatulad at pagkakaiba ng Tanka

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

1. Batay sa alin mang paksa gaya ng kabiguan, tagumpay atbp.

Rubrik sa Pagbibigay ng puntos

Kabuoang Puntos 20 para sa Haiku ( ganoon

GOOD LUCK SA PAGBUO NG SARILI MONG TANKA AT HAIKU…

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

Panimula ( Susing Konsepto)

Naniniwala ka ba na ang paggamit ng matatalinhagang salita ay nakadaragdag ng rikit sa

Kasanayang pampagkatuto at Koda

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

Early summer rain- maagang ulan (5)

Green in the field Lunti sa bukid (5)

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

Dilim sa gubat _______________________________________

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

Talim ng kidlat _______________________________________

4. Ang buwa’y ngumingiti-

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

Matalinghaga ang Tanka at Haiku (Talinghaga)- ito ang

Note: Practice Personal Hygiene protocols at all times.

Pangalan: _________________________________ Lebel: