5 6179345211701854588 PDF

0l uÛ…’s¡e eT+Á‘· kÕ<Ûäq)
n+.Ä
>∑+ >∑D|ü‘j
· ˚T qeT'
c˛&ÉXÀ|ü#ês¡ |üP»
»|üVü≤√eT $<Ûëq+ ` k˛ÔÁ‘ê\T
dü+ø£\q+ : &Üø£sº Y »j·T+‹ #·Áø£e]Ô

m+.@., m+.|òæ˝Ÿ., |æôV≤#Y.&ç.,
0 $ø£ºØ |ü_¢wüsY‡
&√sY.HÓ+. 30`17`3m, yês¡D≤• yê] M~Û, d”‘êsêeT|ü⁄s¡+,
$»j·Tyê&É ` 520 002. bò˛Hé : 0866 ` 2444156.
A A
)
l uÛ…’s¡e eT+Á‘· kÕ<Ûäq
c˛&ÉXÀ|ü#ês¡ |üP»`»|üVü≤√eT $<Ûëq+`k˛ÔÁ‘ê\T
dü+ø£\q+ :
&Üø£sº Y »j·T+‹ #·Áø£e]Ô
$»j·Tyê&É. ôd˝Ÿ : 9390 526272
yÓ\ : s¡÷. 60/`
Á|ü<∏äeT eTTÁ<äD : 2014
Á|ü#·Ts¡D :
l yÓ+ø£fÒX¯«s¡ ãTø˘ &çb˛
30`17`3m, yês¡D≤dæ yê] M~Û, $»j·Tyê&É `2. Ph : 2444156
SoleDistributors
SAI VENKATESWARA BOOK DEPOT
# 26-27-77, Opp. Bata Showroom
Gandhinagar, VIJAYAWADA - 520003.
Ph : (0866) 2570192
SAI VENKATESWARA BOOK DEPOT

Plot No.3, 103, #2-4-1085, Sai Lakshmi Niketan,
Opp. St. Of Rama Krishna Hospital,
Kachiguda, NimboliAdda, Hyderabad - 27.
Ph : (040) 65528228, Fax. 24745257, Cell : 9346771314.
We have made many efforts to present this book without errors. But some errors might
have crept in. We do not take any legal responsibility for such errors and ominissions.
If you bring them to our notice we shall correct them in our next edition All disputes are
subject to Vijayawada Jurisdiction only.
ii
ø£è‘·»„‘·\T
l uÛs’… e¡ eT+Á‘·kÕ<Ûqä nH˚ á Á>∑+<∏ä Á|ü#·Ts¡Dø£s¡Ô, ÄdæÔø£es¡T\T,
kÕVæ≤‘ê´_Ûe÷qT˝…’q l ÇeTà&çX{ Ë ºÏ sêeT≈£îe÷sY >±]øÏ Vü≤è<äj·T|üPs¡«ø£
n_Ûyê<ë\T ‘Ó*j·TCÒdTü HÔ êïqT.
&ç.{Ï.|æ. #˚dæq leT‹ $˙\ >±]øÏ, á Á>∑+<∏ëìøÏ n+<ä+>±
ù|õ y˚TøÏ+>¥ #˚d,æ ø£esYù|õ s¡÷bı+~+∫q $<ë´]ú ÁøÏjT˚ wüH‡é yê]øÏ,
Áb˛‘·‡Væ≤+∫q $TÁ‘·T\T s√Væ≤‘Y Á|æ+≥sY‡ n~ÛH‘˚ · l |ü⁄bÕŒ\ nbÕŒsêe⁄
>±]øÏ n_Ûq+<äq\T.
eT+Á‘· eTVü≤√<ä~Û XÊs¡<ë‹\ø£+ ˝≤+{Ï ‘·+Á‘· Á>∑+<∏ë\˝À l ø±\uÛ…’s¡e eT+Á‘·+
#Ó|üŒã&É˝Ò<äT. πøe\+ e≥Tø£, dü«sêíø£s¡¸D, eTVü‰ø±\uÛ…’s¡e eT+Á‘ê\T e÷Á‘·y˚T #Ó|üŒã&Ü¶sTT.
á Á>∑+<∏ä+˝À Ç∫Ãq e≥Tø£uÛ…’s¡e c˛&ÉXÀ|ü#ês¡ |üP», nc˛º‘·Ôs¡ düVü≤ÁdüHêe÷~ k˛ÔÁ‘ê\T
l ø±\uÛ…’s¡e |üs¡+>± ≈£L&Ü $ìjÓ÷–+#·Tø√e#·TÃ.
á Á>∑+<∏+ä ˝À ‘Ó*|æq $<Û+ä >± l uÛs’… e¡ ñbÕdüq #˚dæ kÕ«$Tyê]
nqTÁ>∑V‰ü ìï bı+<äe\dæ+~>± uÛ≈Ñ î£ \Ô +<ä]˙ ø√s¡T≈£î+≥÷...
uÛÑeBj·TT&ÉT
»j·T+‹ #·Áø£e]Ô
$wüj·Tdü÷∫ø£
1. l e(ã)≥Tø£uÛ…’s¡e c˛&ÉXÀ|ü#ês¡ |üPC≤ $<Ûëq+ 5
2. l e(ã)≥Tø£uÛ…’s¡e eT+Á‘· |ü⁄s¡X¯Ãs¡D $<Ûëq+ 38
3. l e(ã)≥Tø£uÛ…’s¡e eT+Á‘·»|ü ÁbÕs¡+uÛÑ+ 47
4. l e(ã)≥Tø£uÛ…’s¡e eT+Á‘· Vü≤√eT $<Ûëq+ 59
5. l e(ã)≥Tø£uÛ…’s¡e eT+Á‘· \|òüTTVü≤√eT |ü<ä∆‹ 78
6. l e(ã)≥Tø£uÛ…’s¡e eT+Á‘· uÛÒ<ë\T 93
7. l e(ã)≥Tø£uÛ…’s¡e düVü≤ÁdüHêeT k˛ÔÁ‘·+ 96
8. l ø±\uÛ…’s¡e nc˛º‘·Ôs¡ X¯‘·HêeT k˛ÔÁ‘·+ 116
9. l ø±\uÛ…’s¡yêwüºø£yéT 117
10. rø£åí<ä+h ø±\uÛ…’s¡yêwüºø£yéT 119
W
iii
kÕ<Ûl uÛä≈…’s£î¡e\≈£eT+Áî‘$qï
· kÕ<Û|
äq ü+
ñbÕdü≈î£ \T >∑eTì+#·e\dæq Á|ü<ëÛ q $wüjT· + @$T≥+fÒ? @ eT+Á‘·
kÕ<Ûqä nsTTHê Á>∑+<∏ë\T #·÷dæ #˚ùdÔ |ò*ü +#·<Tä . eTVü‰eT+Á‘ê\ì dæ~b∆ ı+~q
>∑Ts¡Te⁄\ qT+∫ ñ|ü<X˚ Êìï bı+~, Ä >∑Ts¡Te⁄ Ä<˚XÊqTkÕs¡+ yê] dü÷#·q\
Á|üø±s¡+ kÕ<Ûäq #˚ùdÔH˚ <˚e‘êqTÁ>∑Vü≤+ eT+Á‘·dæ~∆ ø£\T>∑T‘·T+~. n˝≤ø±ø£
dü«‘·+Á‹+∫ Á>∑+<Ûë˝À¢ì eT+Á‘ê\qT ñbÕdæùdÔ n$ $ø£{+Ï ∫ y˚T\T»s¡>ø∑ £ b˛>±
ø°&TÉ »]π> neø±X¯yT˚ m≈£îÿe. nsTT‘˚ ˝Àø£+˝À ø=+‘·eT+~ |ü+&ç‘T· \T <˚e‘·
uÛ≈Ñ î£ D
Ô íÏ Ä<ä]düT+Ô ~ ø±˙ m|ü⁄Œ&É÷ •øÏ+å #·<Tä . ø£qTø£ uÛj Ñ T· |ü&Ü*‡q |üì˝Ò<ìä ñ
<√“¤~düTHÔ êïs¡T. M] e÷≥ XÊ+‘·<e˚ ‘·\ $wüjT· +˝À ø=+‘· es¡≈L£ ì»yÓTqÆ |üŒ{Ïø°
ñÁ>∑<e˚ ‘ê kÕ<Ûqä ˝À¢ n~ <äøD åÏ ≤#ês¡yTÓ HÆ ê yêe÷#ês¡yTÓ HÆ ê dü]jÓTÆ q |ü<‹∆ä ˝À
>∑Ts¡Te⁄ ñ|ü<X˚ +¯ ˝Ò≈î£ +&Ü e÷s¡<Z sä Ù¡ q+ ˝Ò≈î£ +&Ü eT+Á‘·kÕ<Ûqä #˚ùdÔ Çã“+<äT\T
e#˚Ã neø±X¯+ #ê˝≤ es¡≈L£ ñ+~. ø£qTø£ kÕ<Û≈ä î£ \T á $wüj÷· ìï ‘·|Œü ≈£î+&Ü
>∑eTì+#ê*. Åk˛ÔÁ‘ê\T, ø£e#ê\T, Vü≤è<äjT· + e+{Ï$ ñ|ü<X˚ +¯ ˝Òøb£ ˛sTTHê
@≈£î\+yê¬sH’ ê Åd˝Ô” H’… ê |ü⁄s¡Twüß˝…H’ ê ìs¡“j ¤ T· +>± bÕsêj·TD #˚dTü ø√e#·TÃ.
kÕ<Û≈ä î£ \T á Á>∑+<∏+ä ˝À ‘Ó*|æq $<Û+ä >± eT+Á‘·»|ü+ #˚dqæ ‘·sT¡ yê‘·,
n˝≤π> k˛ÔÁ‘ê*ï bÕsêj·TD #˚dqæ ‘·sT¡ yê‘· ‘·|Œü ìdü]>± á ÁøÏ+~ XÀ¢ø±*ï |ü]+ƒ #ê*.
n|üsê<Ûä düV≤ü ÁkÕDÏ ÁøÏjT· +‘˚-Vü≤]ïX¯+eTj·÷ ˆ
<ëk˛-j·T$T‹ e÷+ eT‘ê« ø£eå Tdü« |üsy¡ T˚ X¯«s¡(]) ˆˆ
j·T<äø£ås¡+ |ü<äÁuÛÑwüº+ e÷Á‘êV”≤q+‘·T j·T<ä“¤y˚‘Y ˆ
‘·‘‡· s¡«+ ø£eå T´‘ê+<˚e($) |üsy¡ T˚ X¯«s¡(]) qyÓ÷-düTÔ‘˚ ˆˆ
>∑eTìø£ :
á Á>∑+<∏ä+˝À ù|s=ÿqï <˚e‘êeT+Á‘·+ 1 \ø£å »bÕìøÏ |ü⁄s¡X¯Ãs¡D
@ $<Ûä+>± #˚j·÷˝À dü$es¡+>± ‘Ó*j·T#˚kÕeTT. Ç<˚ |ü<ä∆‹˝À
Ç+<äT˝À Ç∫Ãq Ç‘·s¡ eT+Á‘ê\qT ≈£L&Ü Ä eT+Á‘êìøÏ #Ó|æŒq
»|üdü+K´qT nqTdü]+∫ kÕ<Ûä≈£î\T ‘·eT |ü⁄s¡X¯Ãs¡Dì ø=qkÕ–+#ê*.
W
4
l e≥Tø£ uÛ…’s¡e
c˛&ÉXÀ|ü#ês¡ |üPC≤$<Ûëq+
qeTø£ düV≤æ ‘· |ü⁄sêD|ü<‹∆ä
W
c˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT\T n+fÒ 16 ñ|ü#ês¡eTT\T. n$ : 1.<Ûë´q+,
2.ÄyêVü≤q+, 3.Ädüq+, 4.bÕ<ä´+, 5.ns¡È ´+, 6.Ä#·eT˙j·T+, 7.kÕïq+, 8.eg+,
9.j·TCÀ„|üM‘·+, 10.>∑+<Ûä+, 11.|ü⁄wüŒ+, 12.<Ûä÷|ü+, 13.B|ü+, 14.HÓ’y˚<ä´+,
15.‘ê+ã÷\+, 16.˙sê»q+. Ç$ Á|ü<ëÛ qeyÓTqÆ ñ|ü#êsê\T. M{Ï‘√bÕ≥T eT]ø=ìï
ñ|ü#êsê\T ≈£L&Ü ì‘·ć˛&ÉXÀ|ü#ês¡ |üPC≤$<Ûëq+˝À #˚] ñ+{≤sTT.
Çø£ÿ&É qeTø£ |ü<ä∆‹˝À |ü⁄sêD√ø£Ô XÀ¢ø±\qT ≈£L&Ü #˚]Ã c˛&ÉXÀ|ü#ês¡
|üPC≤$<ÛëHêìï n+~düTHÔ êïeTT. qeTø£+ nqTq~ y˚<√ø£yÔ TÓ qÆ ~ ø±ã{Ïº >∑Ts¡TeTTK‘·'
H˚sT¡ Ã≈£îqïyês¡T e÷Á‘·yT˚ |ü]+ƒ #ê*. qeTø£eT+Á‘·+ ÁøÏ+<ä Çe«ã&çq XÀ¢ø±\qT nìï
esêí\yês¡T |ü]+ƒ #·e#·TÃ. á $wüj÷· ìï >∑eTì+∫ ‘·eT ì‘·´|üPCqT uÛøÑ ÁÔÏ X¯<\∆ä ‘√
Ä#·]+∫ l kÕ«$Tyê] nqTÁ>∑V‰ü ìï bı+<ä>\∑ s¡T.
|üPC≤ kÕeTÁ– : |üP»≈£î ªªsê–>±¢dTü ˝À ˙s¡T, sê– ñ<ä]∆ D…, sê–|üfiflË eTT, rs¡b∆ ÕÁ‘·,
|ü⁄wüŒeTT\T, >∑+<ÛäeTT, |òüT+≥, nø£å‘·\T, j·T<∏ëX¯øÏÔ>± |ü+#êeTè‘·eTT, >√ø°ås¡eTT,
HÓ’y˚<äéTTq≈£î |ü{Ïø£u…\¢+, øÏdæ$Tdt ˝Òø£ Á<ëø£å>±ì, ns¡{Ï|ü+&ÉT¢ >±ì, e+&çq
|ü<ës¡e∆ TT\‘√ eTVü‰HÓy’ <˚ ´ä eTT. B|üeTT, <Û÷ä |üeTT, Vü‰s¡‹, ø£s÷¡ Œs¡eTT e¬>s’ ê eTT+<äT>±
dæ<+∆ä #˚dTü ø√yê*.
‘·÷s¡TŒ eTTKeTT>± >±ì, ñ‘·sÔ e¡ TTKeTT>± >±ì ‘êqT ≈£Ls=Ãì <Óy’ êsê<Ûqä
#˚j÷· *. eTq≈£î m<äTs¡T eTTKeTT>± Äsê<Û´ä eT÷]Ô $Á>∑V≤ü +>±ì, ∫Á‘·|≥ü +>±ì ñ+&Ü*.
Á|ü‹ ì‘·éTT M\T+&˚yês¡T •s¡kÕ‡ ïqeTT #˚dæ |üP» ÁbÕs¡+_Û+#ê*. n˝≤
M\T˝Òì yês¡T ø£+sƒ¡ kÕïqyÓTHÆ ê #˚dæ |üP» #˚j÷· *. yê]yê] dü+Á|ü<ëj·T+ Á|üø±s¡+
‹s¡THêeTyÓ÷, >√|”#+· <äqyÓ÷, $uÛ÷Ñ ‹jÓ÷ ‹\ø£<ëÛ s¡D #˚døæ =ì |”≥MT<ä ≈£Ls¡TÃì
>∑D|ü‹ |üP» ÁbÕs¡+_Û+#ê*.
5
l $ùl|uÛ…’sòT¡eïX¯
eT+Á‘· kÕ<Ûäq
«s¡ |üP»
Ädüq+
XÀ¢ˆˆ |üè~Û«‘·«j·÷ <Ûäè‘ê˝Àø± <˚$‘·«+ $wüßíHê<Ûäè‘ê ˆ
‘·«+ #· <Ûës¡j·T e÷+ <˚M |ü$Á‘·+ ≈£îs¡T #êdüqyéT ˆˆ
ô|’ XÀ¢ø±ìï |ü]+ƒ ∫ <˚e⁄&ç eTT+<äT @s¡Œs¡#T· ø=qï ÄdüqeTT MT<ä ≈£Ls√Ãyê*.
>∑D|ü‹ ÁbÕs¡úq ` >∑Ts¡TÁbÕs¡úq
XÀ¢ˆˆ X¯óø±¢+ãs¡<Ûäs¡+ $wüßí+ X¯•es¡í+ #·‘·Ts¡T“¤»yéT ˆ
Á|üdüqïe<äq+ <Ûë´j˚T dü‡s¡«$|òüTÀï|üXÊqÔj˚T ˆˆ
XÀ¢ˆˆ >∑Ts¡TÅs¡“Vü‰à >∑Ts¡T]«wüßí' ˆ >∑Ts¡Tπs›y√ eTùV≤X¯«s¡' ˆˆ
>∑Ts¡TkÕøå±‘Y |üs¡ÁãVü‰à ˆ ‘·ôdàÌ l >∑Ts¡y˚ qeT' ˆˆ
Ä#·eTqyéT
(sê– >±¢dTü ˝Àì ˙{Ïì ñ<ä]∆ D…‘√ m&ÉeT#˚‹‘√ rdüTø=ì ≈£î&ç ns¡#‹˚ ˝À
b˛düTø=ì) øπ X¯yêj·T kÕ«Vü‰, Hêsêj·TD≤j·T kÕ«Vü‰, e÷<Ûyä êj·T kÕ«Vü‰ (nì
eT÷&ÉTkÕs¡T¢ |ü⁄#T· Ãø√yê*) >√$+<ëj·T qeT', eT<ÛTä dü÷<äHêj·T qeT', Á‹$Áø£e÷j·T
qeT', yêeTHêj·T qeT', l<Ûsä êj·T qeT', Vü≤èw”øπ XÊj·T qeT', |ü<àä HêuÛ≤j·T
qeT', <ëyÓ÷<äsêj·T qeT', dü+ø£s¸¡ D≤j·T qeT', yêdüT<˚yêj·T qeT', Á|ü<Tä é÷ïj·T
qeT', nìs¡T<ë∆jT· qeT', |ü⁄sT¡ c˛‘·eÔ ÷j·T qeT', n<Û√ø£Cå ≤j·T qeT', Hês¡d+æ Vü‰j·T
qeT', n#·T´‘êj·T qeT', »Hês¡H∆ êj·T qeT', ñù|+Á<ëj·T qeT', Vü≤s¡jT˚ qeT',
l ø£ècÕíjT· qeT'
‘ê‘·Œs¡´+ :
1. øπ X¯yêj·TkÕ«Vü‰ ` øπ X¯e⁄ì ø=s¡≈î£ düeT]ŒdüTHÔ êïqT.
nì ñ<äøe£ TT ˝À|ü*øÏ d”«ø£]+#ê*. ‹]– ô|$’ <Ûeä TT>± ñ<äøe£ TT rdæø=ì
2. Hêsêj·TD≤j·T kÕ«Vü‰ ` Hêsêj·TDTì ø=s¡≈î£ düeT]ŒdüTHÔ êïqT.
nì ñ<äøe£ TTqT ˝À|ü*øÏ rdüTø√yê*. ‹]– ô|$’ <Ûeä TT>± ñ<äøe£ TTqT rdüTø=ì
6
3. e÷<Ûyä êj·T kÕ«Vü‰ ` e÷<Ûeä ⁄ìì ø=s¡≈î£ düeT]ŒdüTHÔ êïqT.
nì ñ<äøe£ TTqT ˝À|ü*øÏ d”«ø£]+#ê*.
4. >√$+<ëj·T qeT' ` (>√$+<äTq≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
5. $wüyí ˚ qeT' ` ($wüßeí ⁄q≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
6. eT<ÛTä dü÷<äHêj·T qeT' ` (eT<ÛTä dü÷<äqTq≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
7. Á‹$Áø£e÷j·T qeT' ` (Á‹$Áø£eTTq≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
8. yêeTHêj·T qeT' ` (yêeTqTq≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
9. l<Ûsä êj·T qeT' ` (l<Ûsä T¡ q≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
10. Vü≤èw”øπ XÊj·T qeT' ` (Vü≤èw”øπ X¯óq≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
11. |ü<àä HêuÛ≤j·T qeT' ` (|ü<àä HêuÛTÑ q≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
12. <ëyÓ÷<äsêj·T qeT' ` (<ëyÓ÷<äsT¡ q≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
13. dü+ø£s¸¡ D≤j·T qeT' ` (dü+ø£s¸¡ DTq≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
14. yêdüT<˚yêj·T qeT' ` (yêdüT<˚e⁄q≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
15. Á|ü<Tä é÷ïj·T qeT' ` (Á|ü<Tä éTTïq≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
16. nìs¡T<ë∆jT· qeT' ` (nìs¡T<äTq∆ ≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
17. |ü⁄s¡Tc˛‘·eÔ ÷j·T qeT' ` (|ü⁄s¡Tc˛‘·eÔ TTq≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
18. n<Û√ø£Cå ≤j·T qeT' ` (n<Û√ø£E å q≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
19. Hês¡d+æ Vü‰j·T qeT' ` (Hês¡d+æ VüQq≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
20. n#·T´‘êj·T qeT' ` (n#·T´‘·Tq≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
21. »Hês¡H∆ êj·T qeT' ` (»Hês¡q∆ Tq≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
22. ñù|+Á<ëj·T qeT' ` (ñù|+Á<äTq≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
23. Vü≤s¡jT˚ qeT' ` (Vü≤]øÏ qeTkÕÿs¡eTT)
24. lø£ècÕíjT· qeT' ` (lø£èwüßqí ≈£î qeTkÕÿs¡eTT)
á $<Û+ä >± Ä#·eTqeTT #˚j÷· *. ‘·sT¡ yê‘·...
7
ÁbÕD≤Hêj·TeT´ :`
z+ uÛ÷Ñ 'ˆ z+ uÛTÑ e'ˆ z(>¥)+ düTe'ˆ
z+ eTVü≤'ˆ z+ »q'ˆ z+ ‘·|'ü ˆ z(>¥)+ dü‘´· +ˆ
z+ ‘·‘‡· $‘·Ts¡«sπ D´+ uÛsÑ √Z <˚edü´ BÛeTVæ≤ ˆ
~Ûj÷Ó jÓ÷ q' Á|ü#√<äj÷· ‘Y ˆˆ ze÷b˛ CÀ´rs¡k˛ -eTè‘·+
ÁãVü≤à uÛ÷Ñ s¡T“¤edüT‡es√yéTˆˆ nì (>±* >∑{>ºÏ ± |”*Ã y˚fifl¯ ∫es¡\‘√
eTT≈£îÿ ∫es¡\qT eT÷dæ ‹]– >±*ì $&Éyê*. á $<Û+ä >± eT÷&ÉTkÕs¡T¢ #˚j÷· *.)
|òüT+{≤Hê<äyéT
XÀ¢ˆˆ Ä>∑e÷s¡ú+ ‘·T <˚yêHê+ >∑eTHês¡ú+ ‘·T s¡ø£åkÕyéT ˆ
≈£îs¡T |òüT+{≤sêe+ ‘·Á‘· <˚e‘ê- -Vü‰«q ˝≤+#Û·qyéT ˆˆ
|üP»#˚ùd dü˝ú ≤ìøÏ <˚e‘·\T sêe{≤ìøÏ ÄVü‰«q |üPs¡«ø£+>± |òTü +{≤Hê<ä+
#˚j·÷*.
uÛÑ÷‘√#êÃ¤≥qyéT
XÀ¢ˆˆ n|üdüs¡Œ+‘·T j˚T uÛÑ÷‘ê j˚T uÛÑ÷‘ê uÛÑ÷$T dü+dæú‘ê' ˆ
j˚T uÛÑ÷‘ê $wüßíø£sêÔs¡ ùdÔ >∑#·Ã¤+‘·T •yêC„j·÷ ˆˆ
XÀ¢ˆˆ ñ‹Ôwü̃+‘·T uÛÑ÷|æXÊ#ê' j·T @‘˚ uÛÑ÷$TuÛ≤s¡ø±'ˆ
@‘˚cÕ eT$s√<Û̊q ÁãVü≤àø£s¡à düe÷s¡uÛÒˆˆ
(|üP»#˚ùd dü\ú +˝À e⁄+&˚ ndüTs¡X≈¯ î£ \Ô T ‘=\–b˛e{≤ìøÏ, nø£ÿ&É e⁄qï
uÛ÷Ñ ‘·eTT\qT yÓ&\É >=≥Tº#T· qï≥T¢>± uÛ≤$dü÷Ô ô|’ XÀ¢ø±ìï |ü]+ƒ #ê*)
BbÕsê<ÛäqyéT
XÀ¢ˆˆ uÛÀ B|ü! ÁãVü≤às¡÷ù|D düπs«cÕ+ Vü≤è~ dü+dæú‘·'ˆ
n‘·kÕÔ ´+ kÕú|üj·÷eT´<ä´ eT<äC≤„q eTbÕ≈£îs¡Tˆˆ
(B|ü+ ≈£î+~˝À Äe⁄HÓsTT´ >±ì, qTe⁄«\q÷HÓ >±ì y˚dæ eT÷&ÉT ˇ‘·T\Ô ‘√
BbÕìï <Óe’ düìï~Û˝À eTT+<äT>± yÓ*–+∫, qeTdüÿ]+#ê*.
8
dü+ø£\Œ+
eTeT ñbÕ‘·Ô düeTdüÔ <äT]‘·øj å£ T· <ë«sê l eTVü‰>∑D|ü‹ <˚e‘ê Á|”‘´· s¡+ú
(X¯óuÛÒ XÀuÛHÑ ˚ eTTVüAsπ )Ô le÷Hé .....>√Á‘·'.....X¯sêà_Û<j ˚Û ÷Ó - Vü≤+ leT‘·'......
>√Á‘·dü´ ..... X¯sêà_Û<Û˚j·Tdü´èTeT <Ûäs¡à|ürï düy˚T‘·dü´ eTeT ñbÕ‘·Ô
<äT]‘·øj å£ T· <ë«sê, nkÕàø£+ dü≈î£ ≥T+u≤Hê+ ÁX¯ó‹düà è‹ |ü⁄sêD√ø£Ô |ò\ü ÁbÕ|üÔ ´s¡+ú ,
πøåeT ôdÌús¡´ <ÛÓ’s¡´ Ms¡´ $»j·T nuÛÑj·T Äj·TTsês√>∑´ ◊X¯«sê´_Û eè<ä∆´s¡ú+,
<Ûsä êàs¡øú ±eTyÓ÷ø£å #·‘T· ]«<Ûä |ò\ü |ü⁄s¡TcÕs¡ú dæ<∆ä ´s¡+ú , eTH√yê+#Ûê |ò\ü dæ<∆´ä s¡ú ´+,
düeTkÕÔuTÑÛ ´<äj÷· s¡+ú #· l eTVü‰>∑D|ü‹ <˚e‘ê eTT~›X´¯ l eTVü‰>∑D|ü‹, <˚e‘ê
Á|”‘´· s¡+ú ˆ dü+uÛeÑ ~“¤sY Á<äy'’Ó dü+uÛeÑ ~“¤<Tä |ü#ê¬s'’ dü+uÛ$Ñ ‘ê ìj·Ty˚Tq uÛøÑ |ÔÏ Pü s¡«ø£
j·÷e#·Ãø¤ ÔÏ <Ûë´HêyêVü≤Hê~ c˛&ÉXÀ|ü#ês¡ |üPC≤+ ø£]ùw´ˆˆ nì nø£‘å \· qT ˙{Ïì
#˚‹˝À rdüTø=ì |üfi+¢Ë ˝À e<ä˝≤*. ‘·sT¡ yê‘· ø£\X¯ |üP» #˚j÷· *.
ø£\XÊsê<Ûäq
‘·‘·' ø£\XÊsê<Ûäq+ ø£]ùw´ˆˆ ø£\X¯+ >∑+<Ûä|ü⁄cÕŒø£å ‘Ó’s¡uÛÑ´s¡Ã ´ ˆˆ
(nì ø£\X¯eTTqT |ü⁄cÕŒø£‘å \· ‘√ |üPõ+∫ ~>∑Teq>∑\ XÀ¢ø,£ eT+Á‘·eTT\‘√
n_ÛeT+Á‹+#ê*.)
XÀ¢ˆˆ ø£\X¯dü´ eTTUÒ $wüßí' ø£+πsƒ s¡TÁ<ä' düe÷Á•‘·qeT' ˆ
eT÷˝Ò ‘·Á‘· dæú‘√ ÁãVü≤à eT<Û̊´ e÷‘·è>∑D≤' düà è‘ê' ˆˆ
≈£îøåö‘·T kÕ>∑sê dü‡πs« dü|üÔB«bÕ edüT+<Ûäsê ˆ
ãTTπ>«<√-<∏ä j·TEπs«<ä' kÕeTy˚<√Vü≤´<∏sä «¡ D' ˆˆ
n+¬>X’ Ã¯ düV≤æ ‘êdü‡sπ « ø£\XÊ+ãT düe÷Á•‘ê' ˆ
nÁ‘· >±j·TÁr kÕ$Ár XÊ+‹' |ü⁄wæøº Ø£ ‘·<ë∏ ˆˆ
Äj·÷+‘·T <˚e|üPC≤s¡+ú <äT]‘·øj å£ T· ø±]ø±' ˆ
ø£\X‚ <äXø¯ fi£ ≤‘·àH˚ eVæ≤ï eT+&É\e÷yêVü≤j·÷$T ˆˆ
eT<Û̊´ <ë«<äXø¯ fi£ ≤‘·àH˚ dü÷s¡´ eT+&É\e÷yêVü≤j·÷$T ˆ
Ä<Ûësπ c˛&ÉXø¯ fi£ ≤‘·àH˚ #·+Á<äeT+&É\e÷yêVü≤j·÷$T ˆˆ
9
XÀ¢ˆˆ >∑+π>! #· j·TeTTH˚! ø£èùwí! >√<ëe]! düs¡dü«‹!
qs¡à<˚! dæ+<ÛTä ø±y˚sö´! »˝Ò - dæàHé düìï~Û+ ≈£îs¡Tˆˆ
Á|üDy˚q <äXy¯ êsêHé n_ÛeT+Á‘·´ˆ >±j·TÁr+ Á‹yês¡+ »ù|‘Y ` nq>±
Á|üDeeTT (z+ø±s¡eTT)‘√ |ü~kÕs¡T¢ n_ÛeT+Á‹+∫ >±j·TÁ‹ì eT÷&ÉTkÕs¡T¢
»|æ+#ê*.)
zyéT, zyéT, zyéT, zyéT, zyéT, zyéT, zyéT, zyéT, zyéT, zyéT (10)
z+ uÛ÷Ñ s¡T“¤edüT‡e' ˆ z+ ‘·‘‡· $‘·Ts¡«sπ D´+ uÛsÑ √Z <˚edü´ BÛeTVæ≤ ˆ
~Ûj÷Ó jÓ÷ q' Á|ü#√<äj÷· ‘Y ˆˆ (@e+ Á‹') Ç˝≤ eT÷&ÉTkÕs¡T¢ |ü]+ƒ #ê*.
ø£\XÀ<äøπ q |üPC≤Á<äyê´DÏ dü+Áb˛ø£å ˆ <˚e+, Ä‘êàq+ #· dü+Áb˛ø£å ´ˆˆ
á $<Û+ä >± ô|’ eT+Á‘ê\ì |ü]+ƒ ∫ ø£fiX¯ +¯ ˝Àì ˙{Ïì |ü⁄e⁄«‘√ <˚e⁄ì
MT<ä, ‘·q MT<ä, |üPC≤ Á<äyê´\ìï+{ÏMT<ä ø=~›>± #·\T¢ø√yê*.
ˆˆÇ‹ ø£\X¯|Pü C≤ˆˆ
l eTVü‰>∑D≤~Û|ü‹ |üPC
l >∑Ts¡TuÛÀ´ qeT' ˆˆ Vü≤]' zyéT`nj·T+ eTTVüAs¡dÔ Tü ‡eTTVüAs√Ô-
düTˆÔ ˆ düTeTTVüAs¡øÔ ±˝Ò dü÷sê´BHê+ qyêHê+ Á>∑V‰ü D≤ e÷qT≈£L\´ |ò\ü dæ~s∆ d¡ Tü ˆÔ ˆ
XÀ¢ˆˆ j·T•‡y√ HêeTs¡÷bÕuÛ≤´+ j·÷ <˚M düs«¡ eT+>∑fi≤ ˆ
‘·j÷Ó 'dü+düàs¡D≤‘Y |ü⁄+kÕ+ düs«¡ ‘√ »j·T eT+>∑fiy¯ Té ˆˆ 1
XÀ¢ˆˆ X¯óø±¢+ãs¡<Ûäs¡+ $wüßí+ X¯•es¡í+ #·‘·Ts¡T“¤»yéT ˆ
Á|üdqü ïe<äq+ <Ûë´j˚T‘Y düs«¡ $|òTü Àï|üXÊ+‘·jT˚ ˆˆ 2
XÀ¢ˆˆ ‘·<e˚ \>∑ï+ düT~q+ ‘·<e˚ ‘êsêã\+ #·+Á<äã\+ ‘·<e˚ ˆ
$<ë´ã\+ <Óe’ ã\+ ‘·<e˚ \ø°Î|ü‘˚ ‘˚-+Á|òTæ j·TT>∑+ düàsê$T ˆˆ 3
XÀ¢ˆˆ j·TÁ‘· jÓ÷π>X¯«s¡' ø£èc˛í j·TÁ‘· bÕs√ú <ÛäqTs¡∆s¡' ˆ
‘·Á‘· l ]«»jÓ÷ uÛ÷Ñ ‹sY Á<ÛTä yê˙‹s¡à‹s¡àeT ˆˆ 4
XÀ¢ˆˆ düà è‘˚ düø£\ø£fi≤´D uÛ≤»q+ j·TÁ‘· C≤j·T‘˚ ˆ
|ü⁄s¡TwüdeÔü T»+ ì‘·´+ ÁeC≤$T X¯sD¡ + Vü≤]yéT ˆˆ 5
10
XÀ¢ˆˆ düs¡«<ë düs¡«ø±πs´wüß HêdæÔ ‘˚XÊeTeT+>∑fi¯yéT ˆ
j˚TcÕ+ Vü≤è~k˛ú uÛ>Ñ y∑ êHé eT+>∑fi≤j·T‘·q+ Vü≤]' ˆˆ 6
XÀ¢ˆˆ ˝≤uÛÑùdÔcÕ+ »j·TùdÔcÕ+ ≈£î‘·ùdÔcÕ+ |üsêuÛÑe' ˆ
j˚TcÕ+ Ç+Bes¡XÊýÓ÷ Vü≤è<äjT· k˛ú »Hês¡q› ' ˆˆ 7
XÀ¢ˆˆ Ä|ü<ëeT|üV≤ü sêÔs+¡ <ë‘ês¡+ düs«¡ dü+|ü<ëyéT ˆ
˝Àø±_ÛsêeT+ lsêeT+ uÛ÷Ñ jÓ÷ uÛ÷Ñ jÓ÷ qe÷eT´Vü≤yéT ˆˆ 8
XÀ¢ˆˆ düs¡«eT+>∑fi¯ e÷+>∑fi‚´ •y˚ düsê«s¡ú kÕ~Ûπø ˆ
X¯sD¡ ´Ò Á‘·´+ãπø <˚M Hêsêj·TDÏ qyÓ÷-düTÔ ‘˚ ˆˆ 9
XÀ¢ˆˆ n;Û|æ‡‘ês¡ú dæ<ä∆´s¡ú+ |üPõ‘√ j·TdüT‡¬s’s¡|æ ˆ
düs¡«$|òüTï Vü≤s¡düÔôd’à l>∑D≤~Û|ü‘·j˚T qeT' ˆˆ 10
l\ø°åàHêsêj·TD≤uÛ≤´+ qeT' ˆ ñe÷eTùV≤X¯«sêuÛ≤´+ qeT' ˆ
yêD°V≤æ s¡D´>∑sê“¤u≤Û ´+ qeT' ˆ X¯N|ü⁄s¡+<äsêuÛ≤´+ qeT' ˆ ns¡T+<Ûrä edæcÕ˜u≤Û ´+
qeT' ˆ ld”‘êsêe÷uÛ≤´+ qeT' ˆ lsê<Ûëø£ècÕíuÛ≤´+ qeT' ˆ düeTdüÔ
dü<Tä sZ T¡ <˚e‘êjÓTÆ qeT' ˆ düsπ «uÛÀ´ eTVü‰»H˚uÀÛ ´ (Áu≤Vü≤àDÒuÀÛ ´)qeT' ˆ n$|òTü ïeTdüTÔ
ˆˆ Ä#·eT´ ˆˆ nì Ä#·eTq+ #˚j÷· *. ‘·sT¡ yê‘·...
l eTVü‰>∑D|ü‹ ∫Á‘·|ü≥+ eTT+<äT ˇø£ ‘·eT\bÕ≈£îô|’ |üdüT|ü⁄‘√
eTT<ä#› d˚ æ <ëìøÏ ≈£î+≈£îeT u§≥Tºô|{Ïº $ù|Tò ïX¯«s¡T&ÉT>± uÛ≤$+∫ (Çø£ÿ&É $Hêj·T≈£î&ç
∫Á‘·|{ü ≤HÓH’ êï |üPõ+#·e#·TÃ) á ÁøÏ+<ä ‘Ó*|æq $<Û+ä >± nø£‘å \· ‘√, |üP\‘√
|üPõ+#ê*.
l >∑D≤~Û|‘ü j · T˚ qeT' <Ûë´j·÷$T <Ûë´qyéT düeTs¡Œj·÷$T
l >∑D≤~Û|‘ü j · T˚ qeT' ÄyêVü≤j·÷$T ÄyêVü≤q+ düeTs¡Œj·÷$T
l >∑D≤~Û|‘ü j · T˚ qeT' s¡‘ï· dæ+Vü‰düq+ düeTs¡Œj·÷$T
l >∑D≤~Û|‘ü j · T˚ qeT' bÕ<äj÷Ó ' bÕ<ä´+ düeTs¡Œj·÷$T
l >∑D≤~Û|‘ü j · T˚ qeT' Vü≤düj Ô ÷Ó ' ns¡È ´+ düeTs¡Œj·÷$T
l >∑D≤~Û|‘ü j · T˚ qeT' Ä#·eTq+ düeTs¡Œj·÷$T
l >∑D≤~Û|‘ü j · T˚ qeT' |ü+#êeTè‘· kÕïq+ düeTs¡Œj·÷$T
11
l >∑D≤~Û|‘ü j· T˚ qeT' X¯ó<√∆<øä £ kÕïq+ düeTs¡Œj·÷$T
l >∑D≤~Û|‘ü j
· T˚ qeT' q÷‘·q eg+ düeTs¡Œj·÷$T
l >∑D≤~Û|‘ü j · T˚ qeT' j·TCÀ„|Mü ‘·+ düeTs¡Œj·÷$T
l >∑D≤~Û|‘ü j · T˚ qeT' >∑+<Û+ä düeTs¡Œj·÷$T
l >∑D≤~Û|‘ü j· T˚ qeT' |ü⁄ôwŒ’ ' |üP»j·÷$T
HêeT|üPC≤
(>∑D|ü‹øÏ ñqï ÁøÏ+~ 16 ù|s¡¢qT düà]+#ê*)
z+ düTeTTU≤j·T qeT', z+ @ø£<+ä ‘êj·T qeT', z+ ø£|˝æ ≤j·T qeT'
z+ >∑»ø£søí¡ ±j·T qeT', z+ \+uÀ<äsêj·T qeT', z+ $ø£{≤j·T qeT'
z+ $|òTü ïsêC≤j·T qeT', z+ >∑D≤~ÛbÕj·T qeT', z+ <Û÷ä eTπø‘·y˚ qeT'
z+ >∑D≤<Û´ä øå±j·T qeT', z+ bòÕ\#·+Á<ëj·T qeT', z+ >∑C≤qHêj·T qeT'
z+ eÁø£‘T· +&Üj·T qeT', z+ X¯Ss¡Œø£sêíjT· qeT', z+ ùV≤s¡+u≤j·T qeT'
z+ düÿ+<ä|Pü s¡«C≤j·T qeT'
z+ düs¡dæ~∆ Á|ü<ëj·Tø±j·T qeT' z+ eTVü‰>∑D|ü‘·j˚T qeT'
c˛&ÉX¯HêeT_Û' |üP»j·÷$T.
ô|$’ <Û+ä >± #ÓãT‘·÷ á øÁ +Ï ~ ñ|ü#êsê\T düeT]Œ+#ê*.
l eTVü‰>∑D≤~Û|‘ü j · T˚ qeT' <Û÷ä |ü+ düeTs¡Œj·÷$T (n>∑sã¡ ‹Ô yÓ*–+#ê*)
l eTVü‰>∑D≤~Û|‘ü j · T˚ qeT' B|ü+ düeTs¡Œj·÷$T (B|ü+ #·÷|æ+#ê*)
l eTVü‰>∑D≤~Û|‘ü j · T˚ qeT' HÓy’ <˚ ´ä + düeTs¡Œj·÷$T (ns¡{|Ï +ü &ÉT¢ ìy˚~+#ê*)
l eTVü‰>∑D≤~Û|‘ü j · T˚ qeT' ‘ê+ã÷\+ düeTs¡Œj·÷$T (‘ê+ã÷\+ düeT]Œ+#ê*)
l eTVü‰>∑D≤~Û|‘ü j · T˚ qeT' ˙sê»q+ düeTs¡Œj·÷$T (ø£s÷¡ Œs¡ ˙sê»q+)
l eTVü‰>∑D≤~Û|‘ü j · T˚ qeT' eT+Á‘·|⁄ü wüŒ+ düeTs¡Œj·÷$T.
l eTVü‰>∑D≤~Û|‘ü j · T˚ qeT' Ä‘·à Á|ü<øä D åÏ qeTkÕÿs¡+ düeTs¡Œj·÷$T.
l eTVü‰>∑D≤~Û|‘ü j · T˚ qeT' ÁbÕs¡qú qeTkÕÿs¡+ düeTs¡Œj·÷$T.
ô|’ $<Ûä+>± #ÓãT‘·÷ nø£å‘\· ‘√ >∑D|ü‹ |üP» #˚j÷· *.
W
12
dü+ø£\Œ+
@e+ >∑TD $X‚wüD $•cÕºj·÷+ X¯óuÛÑ‹<∏Í ˆ eTeT düø£\ kÂuÛ≤>∑´
düø\£ |ò˝ü ≤_Ûeè<ä´∆ s¡+ú ˆ l e≥Tø£us’…Û e¡ nqTÁ>∑V≤ü Á|ükÕ<ä dæ<´ä s¡+ú c˛&ÉXÀ|ü#ês¡
|üPC≤+ ø£]ùw´ ˆˆ nì dü+ø£\Œ+ #Ó|ü ø=ì eT÷&ÉTkÕs¡T¢ Ä#·eTq+ #˚j÷· *.
Ä ‘·sT¡ yê‘· á ÁøÏ+<ä ‘Ó*|æq $<Û+ä >± l e≥Tø£us’…Û e¡ ⁄&çì uÛøÑ >ÔÏ ± <Ûë´ì+#ê*.
l e≥Tø£us
’…Û e
¡ <Ûë´qyéT
XÀ¢ˆˆ e+<˚u≤\+ düŒ¤{Ïø£ dü<äèX¯+ ≈£î+‘·˝À˝≤¢dæ eÅø£Ô+ ˆ
~yê´ø£˝‡’… s¡ïeeTDÏ eTjÓTÆ ' øÏ+øÏD° q÷|ü⁄sê<Ó´’ ' ˆ
BbÕÔø±s¡+ $X¯<eä düq+ düTÁ|üdqü ï+ Á‹H˚Á‘·+ ˆ
Vü≤kÕÔu≤®u≤Û ´+ e≥Tø£ eTìX¯+ ø±\<ä+&√<ä<ëÛ q+ ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` <Ûë´j·÷$T <Ûë´qyéT ˆˆ
(l e≥Tø£us’…Û e¡ kÕ«$Tì uÛøÑ >ÔÏ ± <Ûë´q+ #˚j÷· *)
1. ÄyêVü≤qyéT
eT+Á‘·+:z+ dü<√Ć≤‘·+ Á|ü|<ü ë´$T ` Ç‹ ÄyêVü≤qyéT
z+ qeTùdÔ s¡TÁ<äeTqé ñ‘√‘· Çwüy˚ qeT' ˆ
qeTùdÔ ndüTÔ <Ûqä «H˚ ãVüQuÛ≤éTT‘·‘˚ qeT' ˆˆ
XÀ¢ˆˆ ñ<ä´<é uÛ≤düÿs¡ düìïuÛ+Ñ Á‹Dj·Tq+ s¡ø±Ô+>∑ jÓ÷>∑ Ádü»+
ùdàsêdü´+ es¡<+ä , ø£bÕ\eTuÛj Ñ T· + X¯S\+ <ä<ëÛ q+ ø£s¬ '’
ø£+ãTÁê+ eTT<ës¡øödüTuÔ <ÑÛ säÛ +¡ o‘ê+X¯ó #·÷&√»«\+
ã+<Û÷ä ø±s¡TDyêdüq+ uÛj Ñ T· Vü≤s¡+ <˚e+ dü<ëuÛ≤ej˚Tˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` ÄyêVü≤qyéT düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT'`ÄyêVü≤Hêπsú |ü⁄cÕŒ+»*+ düeTs¡Œj·÷$Tˆˆ
(l e≥Tø£us’…Û e¡ kÕ«$Tì uÛøÑ >ÔÏ ± ÄyêVü≤qyéT #˚j÷· *.)
13
2. ÄdüqyéT
eT+Á‘·+ : z+ dü<√Ć≤‘êj·TyÓ’ qyÓ÷ qeT' ` Ç‹ ÄdüqyéT
z+ j·÷‘· Çwüß •Ùe‘·e÷•e+ ãuÛ÷Ñ e‘˚ <Ûqä T'ˆ
•yê X¯sy¡ ê´ j·÷‘·e‘·j÷· H√s¡TÁ<ä eTè&ÉjT· ˆˆ
XÀ¢ˆˆ uÛ≤dü«HÍàøÏÔø£‘√s¡D…Æ s¡às¡ø£‘·düÔ+uÛ≤j·TT‘ê\+ø£è‘˚ ˆ
kÂ<Û̊ <Û÷ä |üdTü yêdæ‘˚ eTDÏeTj˚T e÷DÏø´£ BbÕ+∫‘˚ ˆˆ
ÁãùV≤à+Á<ëeTs¡ jÓ÷–|ü⁄+>∑e>∑DsÆ… ê˙‘·ø\£ Œ<äèyÓT'Æ ˆ
ø±o uÛ…’s¡e! düTdæús√ uÛÑe $uÛÀ! e÷DÏø£´ dæ+Vü‰düH˚ ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` qes¡‘ï· K∫‘· ùV≤eT dæ+Vü‰düq+ düeTs¡Œj·÷$Tˆˆ
(l e≥Tø£us’…Û e¡ kÕ«$T eTT+<äT nø£‘å \· T ñ+#·+&ç.)
3. bÕ<äýéT
eT+Á‘·+ : z+ uÛyÑ u˚ yÑÛ H˚ ê‹ ` Ç‹ bÕ<äýéT
z+ j·÷‘˚sT¡ Á<ä •yê‘·q÷s¡|Tüò Àsê bÕ|üø±•˙ ˆ
‘·j÷· qdüqÔ Tyê X¯qeÔ Tj·÷–] X¯HêÔ_#Û êø£o' ˆˆ
XÀ¢ˆˆ eT+<ës¡eT©¢ ø£sM¡ s¡e÷<ÛMä |ü⁄Hêï>∑˙˝À‘·Œ\ |ü+ø£C≤ì«‘Ó'’ ˆ
ø£s¡÷Œs¡ bÕ{°s¡düTyêdæ‘Ó’s¡®˝…’ sê<Ûä‘·‡«l uÛ…’s¡e! bÕ<äéTT‘·ÔeTyéT ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` bÕ<äj÷Ó ' bÕ<ä´+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(˙{Ïì ñ<äs∆ D¡ ‘Ï √ rdüTø=ì kÕ«$Tyê] #˚‘T· \≈£î #·÷|æ+∫ n]y˚D+˝À b˛j·T+&ç)
4. ns¡È ýéT
eT+Á‘·+ : z+ uÛyÑ u˚ eÑÛ dü«e÷+ ` Ç‹ ns¡´È yéT
z+ j·÷$Twüß+ –]X¯qVÔ ≤ü ùdÔ _uÛsÑ ¸¡ ´düyÔ ˚ ˆ
•yê+–] Á‘·‘ê+≈£îs¡T e÷Væ≤>¥+w”' |ü⁄s¡Twü+ »>∑‘Y ˆˆ
XÀ¢ˆˆ düT>∑+<Ûä|ü⁄wüŒ Á|üø£¬s’ düT‡yêdæ‘Ó’ ]«j·TqïBo‘·\yê]_Û X¯óÙuÛ…’' ˆ
Á‹˝Àø£Hê<∏ë]Ô Vü≤sês¡´È e÷<äsê<äèZ Vü‰Dl uÛs’… e¡ ! düs«¡ e+~‘· ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` Vü≤düj Ô ÷Ó ' ns¡È ´+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(˙{Ïì ñ<äs∆ D¡ ‘Ï √ rdüTø=ì kÕ«$Tyê] #˚‘T· \≈£î #·÷|æ+∫ n]y˚D+˝À b˛j·T+&ç)
14
5. Ä#·eTqyéT
eT+Á‘·+ : z+ uÛyÑ √<ä“y¤ êj·T ` Ç‹ Ä#·eT˙j·TyéT
z+ •y˚q e#·kÕ‘ê« –] XÊ#êÃ¤e<ëeTdæ ˆ
j·T<Ûëqdü‡s¡«$T»®><∑ j ä T· ø£Î>¥+ düTeTHê ndü‘Y ˆˆ
XÀ¢ˆˆ Væ≤e÷+ãT yêdæ‘Ó’ k˛ÔjÓÆT oÙ‘·˝…’ s¡‹bÕeHÓ’' ˆ
l uÛs’… e¡ ! eTVü‰<˚e! X¯ó<ë∆#e· Tq e÷#·s¡ ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` eTTUÒ Ä#·eT˙j·T+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(ø=~›>± ˙{Ïì ñ<äs∆ D ¡ ‘Ï √ rdüTø=ì kÕ«$Tyê] #˚‘T· \≈£î #·÷|æ+∫
n]y˚D+˝À b˛j·T+&ç)
eT<ÛäT|üs¡ÿyéT
XÀ¢ˆˆ <ä~Û>∑T&ÉdüVæ≤‘·+ eT<ÛäTÁ|üø°s¡í+ düT|òüTè‘·düeTì«‘·+ <Û̊qT<äT>∑∆j·TTø£ÔyéT ˆ
X¯óuÛøÑ s£ e¡ T<ÛTä |üsÿ¡ e÷Vü≤s¡‘«· + Á‹qj·Tql uÛs’… e¡ ! ˝Àø£e+<ä´! ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` eT<ÛTä |üsÿ¡ + düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
nq+‘·s+¡ X¯ó<ë∆#e· T˙j·T+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(‘˚H,Ó HÓsTT´, ô|s¡T>∑T ø£*|æq |ü<ësêúìï ñ<ä]∆ D‘√ kÕ«$Tyê]øÏ #·÷|æ+∫
rs¡bú ÕÁ‘·˝À b˛j·T+&ç)
6. kÕïqyéT
XÀ¢ˆˆ rs√ú<ä¬ø’' ø±+#·q≈£î+uÛÑdü+ôdÌú' düTyêdæ‘Ó’ πs›e ø£èbÕs¡kÕÁ¬sÌ›' ˆ
eTj·÷-]Œ‘·+ kÕïq$~Û+ >∑èVü‰D bÕ<ëã® ìwüO´º ‘· qB Á|üyêVü≤ ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT'`(eT˝≤|üøs£ ¸¡ D)kÕïq+ düeTs¡Œj·÷$Tˆˆ
|ü+#êeTè‘· kÕïqyéT
XÀ¢ˆˆ |ü+#êÁdüÔXÊdüÔ' |ü+#êdü´ |ü+#·bÕ‘·ø£dü+Vü≤s¡ ˆ
|ü+#êeTè‘·kÕïq$T<ä+ ≈£îs¡T l uÛs’… e¡ Á|üuÀÛ ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` |ü+#êeTè‘· kÕïq+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
15
1. ˆˆ |üj·T' kÕïqyéT ˆˆ (bÕ\‘√ n_Ûùwø£eTT #˚sTT+#ê*)
XÀ¢ˆˆ ø±eT<Û̊H√' düeTT<ä÷“¤‘·+ <˚e]¸ |æ‘·è‘·è|æÔ<äyéT ˆ
|üj÷Ó <ä<ë$T <˚yX˚ !¯ kÕïHês¡+ú Á|ü‹>∑èVü≤´‘êyéT ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT'`kÕïHêπsú |üjT· 'kÕïq+ düeTs¡Œj·÷$Tˆˆ
|üjT· 'kÕïHêq+‘·s+¡ Äb˛Væ≤ùw‹˜ X¯ó<√∆<øä k£ Õïq+ düeTs¡Œj·÷$Tˆˆ
2. ˆˆ<ä~ÛkÕïqyéTˆˆ (ô|s¡T>∑T‘√ kÕïqeTT #˚sTT+#ê*)
XÀ¢ˆˆ #·+Á<äeT+&É\ dü+ø±X¯+ düs«¡ <˚e Á|æjT· + <ä~Û ˆ
kÕïHês¡+ú ‘˚ eTj·÷<ä‘+Ô· Á|”‘´· s¡+ú Á|ü‹>∑èVü≤´‘êyéT ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` <ä~kÛ Õïq+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
<ä~kÛ ÕïHêq+‘·s+¡ X¯ó<√∆<øä £ kÕïq+ düeTs¡Œj·÷$Tˆˆ
3. ˆˆÄ»´kÕïqyéTˆˆ (H˚‹‘√ n_ÛùwøÏ+#ê*)
XÀ¢ˆˆ Ä»´+ düTsêD≤e÷Vü‰s¡ Ä»´+ j·TCÒ„ Á|ü‹wæ̃‘y· Té ˆ
Ä»´+ |ü$Á‘·+ |üse¡ T+ kÕïHê-s¡+ú Á|ü‹>∑èVü≤´‘êyéT ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` Ä»´kÕïq+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
4. ˆêT<ÛäTkÕïqyéT ˆˆ (‘˚HÓ‘√ n_Ûùwø£+ #˚j·÷*)
XÀ¢ˆˆ düsö«wü~Û düeTT‘·Œqï+ |”jT· ÷wü dü<èä X¯+ eT<ÛTä ˆ
kÕïHê-s¡ú+ ‘˚ Á|üj·T#êÃ¤$T >∑èVü‰D |üs¡y˚TX¯«s¡ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` eT<ÛTä kÕïq+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
Ä»´, eT<ÛTä kÕïHê+‘·s+¡ X¯ó<√∆<øä £ kÕïq+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
5. ˆˆ X¯s¡ÿsê kÕïqyéT ˆˆ (#·¬øÿs¡‘√ n_ÛùwøÏ+#ê*)
XÀ¢ˆˆ Ç≈£îå <ä+&É düeTT<ä÷“¤‘· ~e´X¯sÿ¡ s¡j÷· Vü≤]yéT ˆ
kÕï|üj·÷$T dü<ë uÛÑø±Ô´ Á|”‘√ uÛÑe düTπsX¯«s¡ ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` X¯sÿ¡ sê kÕïq+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
16
X¯sÿ¡ sê kÕïHêq+‘·s+¡ X¯ó<√∆<øä £ kÕïq+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
ˆˆ|òü˝À<äø£ kÕïqyéTˆˆ (ø=ã“]˙fi¯fl‘√ n_ÛùwøÏ+#ê*)
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT'`Hê]πøfi¯ |ò˝ü À<äøk£ Õïq+ düeTs¡Œj·÷$Tˆˆ
Hê]πøfi¯ |ò˝ü À<äø£ kÕïHêq+‘·s+¡ X¯ó<√∆<øä k£ Õïq+ düeTs¡Œj·÷$Tˆˆ
ˆˆX¯ó<√∆<äø£ kÕïqyéT ˆˆ(eT+∫˙{Ï‘√ n_ÛùwøÏ+#ê*)
eT+Á‘·+ : z+ yêeT<˚yêj·T qeT' ` Ç‹ kÕïqyéT
z+ n<Û´ä y√#·<~ä eÛ ø±Ô Á|ü<yä∏ ÷Ó <Óy’ √´_Ûwøü ˘ ˆ
nVæ≤>¥XÃ¯ düsê«q®+ uÛj Ñ T· qú‡sê«X¯Ãj·÷‘·T <Ûëq´'ˆˆ
XÀ¢ˆˆ »>∑Á‘·j·TU≤´‘· düeTdüÔr¬sÌú' düe÷Vü≤è‘Ó’' ø£\àwü Vü‰]_ÛX¯Ã ˆ
kÕïq+ düT‘√jÓTÆ dü‡eTT<ë#·s‘¡ «· + eTè‘·T´+»j·÷q+‘· >∑TD≤_ÛsêeT ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` n_Ûùwø£ kÕïq+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(qeTø£ ` #·eTø£ |ü+#·d÷ü ø±Ô\T |ü]dƒ ÷ü Ô n_Ûùwø£+ #Ój÷· ´*)
kÕïHê+‘˚ Ä#·eT˙j·T+ düeTs¡Œj·÷$Tˆˆ
(ô|’ ‘Ó*|æq $<Û+ä >± |ü+#êeTè‘ê\‘√ Á<äyêìï dæ<+∆ä #˚dTü ø=ì ñ<ä]∆ D‘√
kÕ«$Tyê]øÏ #·÷|æ+∫ kÕïqeTT #˚sTTdüTqÔ ï≥Tº>± uÛ≤$+∫ Ä |ü+#êeTè‘ê\qT
rs¡bú ÕÁ‘·˝À y˚jT· +&ç.)
7. eÅdüÔyéT
eT+Á‘·+ : z+ CÒćÕ˜jT· qeT' ` Ç‹ eÅdyÔü Té
z+ nkÂj·TkÕÔÁyÓ÷à ns¡TD ñ‘·ãÁuÛTÑ düT‡eT+>∑\'ˆ
@#˚e÷>¥+ s¡TÁ<ë n_Û‘√~Û≈îå£ Á•‘ê dü‡Vü≤ÁdüXÀyÓc’ Õ>¥+ ùV≤&ÉáeTùV≤ˆˆ
XÀ¢ˆˆ HêHêùV≤eT $∫Á‘êDÏ NqNHê+ãsêì #· ˆ
$$<Ûëì #· ~yê´ì l uÛs’… e¡ düT<Ûës¡jT· ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` eÅdjÔü T· T>∑à+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
eÁkÕÔ+‘˚ Ä#·eT˙j·T+ düeTs¡Œj·÷$Tˆˆ
(kÕ«$Tyê]øÏ q÷‘·q eÅkÕÔ\qT>±ì, nø£‘å \· qT>±ì düeT]Œ+#ê*.)
17
8. j·TCÀ„|üM‘·yéT
eT+Á‘·+ : z+ ÁX‚cÕ˜jT· qeT' ` Ç‹ j·TCÀ„|Mü ‘·yTé
z+ nkÂjÓ÷e düsŒ¡ ‹ ˙\Á^y√$˝ÀVæ≤‘·' ˆ
ñ‘Óq’ +>√bÕ n<äèX¯qï<äèX¯qTï<äV‰ü s¡´' ˆ
ñ‘Óq’ + $XÊ«uÛ÷Ñ ‘êì dü<èä c˛ºeTè&Éj÷· ‹q' ˆˆ
XÀ¢ˆˆ $X¯ó<äe∆ TTø±Ô|\üò C≤\s¡eT´+ eTH√Vü≤s¡+ ø±+#·d÷ü Á‘·jT· Tø£yÔ Té ˆ
j·TCÀ„|Mü ‘·+ |üse¡ T+ |ü$Á‘· e÷<Û‘ä ‡· «l uÛs’… e¡ eTVü‰Á|üuÀÛ ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` j·TCÀ„|Mü ‘·+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
j·TCÀ„|Mü ‘ê+‘˚ Ä#·eT˙j·T+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(kÕ«$Tyê]øÏ j·TCÀ„|Mü ‘êìï >±ì, nø£‘å \· qT>±ì düeT]Œ+#ê*.)
>∑eTìø£ :
1. kÕïH˚- <Ûä÷ù| #· Bù|#· |òüT+{≤sêï<äe÷#·πs‘Y ˆˆ (kÕïq, <Ûä÷|ü, B|ü
düeTj·TeTT\+<äT |òTü +{≤Hê<ä+ #˚j÷· *.)
$uÛÑ÷‹ (uÛÑdüà$˝Ò|üqyéT)
eT+Á‘·+ : zyéT ˆ Á‘·´+ãø£+ j·TC≤eTùV≤ düT>∑+~Û+ |ü⁄wæeº s¡q∆ yéT ˆ
ñsê«s¡Tø£$Te ã+<ÛHä êqà è‘√´ s¡Tàø°j å T· e÷-eTè‘ê‘Y ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` uÛdÑ àü $˝Ò|qü + düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(kÕ«$Tyê]øÏ $uÛ÷Ñ ‹ì düeT]Œ+#ê*)
9. ÄuÛÑs¡DyéT
eT+Á‘·+ : z+ s¡TÁ<ëj·T qeT' ` Ç‘êúÛsÑ D ¡ ≤ì
XÀ¢ˆˆ e÷DÏø£´πøj·T÷s¡ øÏØ≥ Vü‰sêHé ø±+NeTDÏkÕú|æ‘· ≈£î+&É˝…’X¯Ã ˆ
eT+Js¡eTTø±Ô uÛsÑ D¡ sÆ… à¡ H√C…s„Ì +¡ >±ì l uÛs’… e¡ uÛ÷Ñ wüj÷· $T ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` HêHê$<Ûä ÄuÛsÑ D ¡ ≤ì düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(kÕ«$Tyê]øÏ ÄuÛsÑ D¡ ≤\qT>±ì, nø£‘å \· qT>±ì düeT]Œ+#ê*.)
18
10. >∑+<ÛäyéT
eT+Á‘·+ : z+ ø±˝≤j·T qeT' ` Ç‹ >∑+<Ûyä Té
z+ qyÓ÷ ndüT˙Ô \Á^yêj·T düV≤ü ÁkÕøå±j·T MT&ÛTÉ ùw ˆ
n<Û√j˚T ndü´dü‘ê«H√Vü≤+‘˚uÀÛ ´ ø£sq¡ ïeT' ˆˆ
XÀ¢ˆˆ l >∑+<Û+ä |òTü qkÕs¡≈î£ +≈£îeTj·TT‘·+ ø£d÷ü ]Ô ø± |üP]‘·+ ˆ
ø±˝ÒjT˚ q Væ≤e÷+ãTHê $s¡∫‘·+ eT+<ës¡ dü+yêdæ‘y· Té ˆˆ
~e´+ <˚e eTH√Vü≤s¡+ eTDÏeTj˚TbÕÁ‘˚ düe÷s√|æ‘+· ˆ
düsê«+π>wüß $˝Ò|j ü ÷· $T dü‘‘· +· l uÛs’… e¡ l$uÛÀ ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` l>∑+<Û+ä düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(kÕ«$Tyê]øÏ l>∑+<Ûëìï düeT]Œ+#ê*)
nø£å‘êHé
eT+Á‘·+ : z+ ø£\$ø£sD ¡ ≤j·T qeT' ` Ç‹ nø£‘å êHé
z+ Á|üeTT+#· <Ûqä düÔ « eTTuÛjÑ ÷Ó sê]Ô ï jÓ÷sê® ´+ ˆ
j·÷X¯Ã‘˚V≤ü düsÔ TTwüe' |üsê‘ê uÛ>Ñ y∑ √e|ü ˆˆ
XÀ¢ˆˆ nø£å‘Ó’s¡∆efiË’]›yÓ’´ dü‡eT´ø˘‹\ düeTì«‘Ó’ ' ˆ
l uÛs’… e¡ eTVü‰<˚e |üP»j·÷$T eèwü<«äÛ » ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` X‚«‘·nø£‘å êHé düeTs¡Œj·÷$Tˆˆ
(kÕ«$Tyê]øÏ nø£‘å \· qT düeT]Œ+#ê*)
z+ ì<Ûqä |ü‘j · T˚ qeT' ˆ z+ }s¡«∆ *+>±j·T qeT' ˆˆ z+ Væ≤s¡D≤´j·T
qeT' ˆ z+ Væ≤s¡D´*+>±j·T qeT' ˆˆ z+ düTesêíjT· qeT' ˆ z+ düTes¡*í +>±j·T
qeT' ˆˆ z+ ~yê´j·T qeT'ˆ z+ ~e´*+>±j·T qeT'ˆˆ z+ uÛyÑ êj·T qeT' ˆ
z+ uÛÑe*+>±j·T qeT'ˆˆ z+ X¯sê«j·T qeT'ˆ z+ X¯s¡«*+>±j·T qeT' ˆˆ
z+ •yêj·T qeT'ˆ z+ •e*+>±j·T qeT' ˆˆ z+ »«˝≤j·T qeT' ˆ
z+ »«\*+>±j·T qeT' ˆˆ z+ Ä‘êàj·T qeT' ˆ z+ Ä‘·à*+>±j·T qeT' ˆˆ
z+ |üse¡ ÷j·T qeT' ˆ z+ |üse¡ T*+>±j·T qeT' ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` ‹˝≤ø£‘å êHé düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
19
≈£î+≈£îeT $˝Ò|üqyéT
XÀ¢ˆˆ z+ j·÷>∑T+>∑÷sê´ dæ˙yê© j·÷ sêø±j·÷ düsd¡ «ü r ˆ
Ç+Á<ëD° eTVü≤«VüA‘·jT˚ es¡TD≤˙+ dü«düj Ô T˚ ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` ≈£î+≈£îeT $˝Ò|qü + düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
|ü]eTfi¯ Á<äeýéT
XÀ¢ˆˆ ~e´>∑+<Ûä düe÷j·TTø£Ô+ HêHê|ü]eTfi≤-ì«‘·yTé ˆ
>∑+<ÛäÁ<äe´$T<ä+ uÛÑø±Ô´ <ä‘·Ô+ d”«≈£îs¡TXÀuÛÑqyéT ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT'`düT>∑+<Ûä |ü]eTfi¯Á<äyê´DÏ düeTs¡Œj·÷$Tˆˆ
(kÕ«$Tyê]øÏ düT>∑+<Ûä Á<äyê´ìï (ôd+≥T) düeT]Œ+#ê*.)
_\«|üÁ‘·yéT
eT+Á‘·+ : z+ qyÓ÷ _*àH˚ #· ø£e∫H˚ #· ˆ
qeTÁX¯óÙ‘êj·T #· ÁX¯ó‘·ùdHêj·T #·ˆˆ
XÀ¢ˆˆ Á‹<äfi¯+ Á‹>∑TD≤ø±s¡+ Á‹H˚Á‘·+ #· Á‹j·÷j·TT<ÛäyéT ˆ
Á‹»qàbÕ|üd+ü Vü‰s¡+ @ø£_\«+ •yês¡ŒDyéT ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` _\«|üÁ‘êDÏ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(kÕ«$Tyê]øÏ _\«|üÁ‘ê\qT düeT]Œ+#ê*.)
11. |ü⁄wüŒyéT
eT+Á‘·+ : z+ ã\$ø£sD ¡ ≤j·T qeT' ` Ç‹ |ü⁄wüŒyéT
z+ Á|üeTT+#· <Ûqä «qdü«Ô eTTuÛj
Ñ ÷Ó sê]ÔïjÓ÷sê®ýéT ˆ
j·÷X¯Ã‘˚ Vü≤düÔ Çwüe' ˆ |üsê ‘ê uÛ>Ñ y∑ √ e|ü ˆˆ
XÀ¢ˆˆ #·+|üø£ |ü+ø£» |ü⁄Hêï¬>’' ≈£î+<Ó’' ø£s¡Ms¡ eT*¢ø± ≈£îdüTyÓTÆ' ˆ
$kÕÔsj ¡ T· »{≤p≥+ l uÛs’… e¡ |ü⁄+&ÉØø£ qj·THê|üÔ ˆˆ
le≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT'`HêHê$<Ûä $∫Á‘· |ü]eTfi¯ |üÁ‘· |ü⁄cÕŒDÏ düeTs¡Œj·÷$Tˆˆ
(nc˛º‘sÔ· ¡ X¯‘H· êe÷e[‘√ |ü⁄cÕŒs¡Ãq #˚j÷· *.)
20
l e≥Tø£us’…Û y
¡ êj·T qeT'
|ü⁄ôw'’ |üP»j·÷$T
(Çø£ÿ&É l e≥Tø£us’…Û e¡ n+>∑|Pü C≤, nc˛º‘sÔ· ¡ X¯‘H· êeT|üP»\qT
|üP\T ˝Ò<ë nø£‘å \· ‘√ #˚j÷· *)
n<∏ë+>∑|üP»
z+ ndæ‘ê+>∑ uÛs’… y¡ êj·T qeT' bÕ<Í |üP»j·÷$T
z+ s¡Ts¡T uÛs’… y¡ êj·T qeT' »+ù|Tò |üP»j·÷$T
z+ #·+&É∑ uÛs’… y¡ êj·T qeT' C≤qT˙ |üP»j·÷$T
z+ Áø√<Ûä uÛs’… y¡ êj·T qeT' }s¡÷ |üP»j·÷$T
z+ ñqà‘·Ô uÛs’… y¡ êj·T qeT' >∑TVü≤´+ |üP»j·÷$T
z+ ø£bÕ\ uÛs’… y¡ êj·T qeT' ø£{+Ï |üP»j·÷$T
z+ ;ÛwDü uÛs’… y¡ êj·T qeT' Hê_Û+ |üP»j·÷$T
z+ dü+Vü‰s¡ uÛs’… y¡ êj·T qeT' ñ<äs+¡ |üP»j·÷$T
z+ ≈£î+&É\ uÛs’… y¡ êj·T qeT' Vü≤è<äjT· + |üP»j·÷$T
z+ ;ÛeT uÛs’… y¡ êj·T qeT' Vü≤kÕÔHé |üP»j·÷$T
z+ ø£e#· uÛs’… y¡ êj·T qeT' uÛ÷Ñ CÖ |üP»j·÷$T
z+ ;ÛeT$Áø£eT uÛs’… y¡ êj·T qeT' ø£+sƒ+¡ |üPC≤j·÷$T
z+ X¯Ss¡ uÛs’… y¡ êj·T qeT' eTTK+ |üP»j·÷$T
z+ X¯S\ uÛs’… y¡ êj·T qeT' H˚Á‘êDÏ |üP»j·÷$T
z+ e≥Tø£ uÛs’… y¡ êj·T qeT' \˝≤≥+ |üPC≤j·÷$T
z+ Äq+<ä uÛs’… y¡ êj·T qeT' •s¡' |üP»j·÷$T
z+ dü«sêíøs£ ¸¡ D uÛs’… y¡ êj·T qeT' eTÚ[+ |üP»j·÷$T
z+ e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' düsê«D´+>±ì |üP»j·÷$T
21
l uÛs’… e
¡ nc˛º‘sÔ· ¡ X¯‘H
· êe÷e[
z+ uÛs’… y¡ êj·T qeT' z+ ø£+ø±[H˚ qeT'
z+ uÛ÷Ñ ‘·Hê<Ûëj·T qeT' z+ <Û÷ä ÁeT˝À#·Hêj·T qeT'
z+ uÛ÷Ñ ‘ê‘·àH˚ qeT' z+ n;Ûsy¡ ˚ qeT' 30
z+ uÛ÷Ñ ‘· uÛ≤eHêj·T qeT' z+ Hê<∏ëj·T qeT'
z+ øπ Áå ‘·<ëj·T qeT' z+ uÛ÷Ñ ‘·bÕj·T qeT'
z+ øπ Áå ‘· bÕ˝≤j·T qeT' z+ jÓ÷–˙|ü‘j · T˚ qeT'
z+ øπ Áå ‘·C≤„jT· qeT' z+ <Ûqä <ëj·T qeT'
z+ ø£Áå ‹j·÷j·T qeT' z+ <Ûqä Vü‰]DÒ qeT'
z+ $sêCÒ qeT' z+ <Ûqä e‘˚ qeT'
z+ X¯àXÊq yêdæH˚ qeT' 10 z+ Á|”‹ uÛ≤eHêj·T qeT'
z+ e÷+kÕ•H˚ qeT' z+ Hê>∑V‰ü sêj·T qeT'
z+ Ks¡Œsê•H˚ qeT' z+ Hê>∑bÕXÊj·T qeT'
z+ düàsê+‘·øè£ ‘˚ qeT' z+ y√éTπøXÊj·T qeT' 40
z+ s¡øbÔ£ Õj·T qeT' z+ ø£bÕ\uÛèÑ ‘˚ qeT'
z+ bÕqbÕj·T qeT' z+ ø±˝≤j·T qeT'
z+ dæ<ë∆jT· qeT' z+ ø£bÕ\e÷*H˚ qeT'
z+ dæ~<∆ ëj·T qeT' z+ ø£eT˙j·÷j·T qeT'
z+ dæ<ù∆ä d$‘êj·T qeT' z+ ø£˝≤ì<Ûj ä T˚ qeT'
z+ ø£+ø±fi≤j·T qeT' z+ Á‹˝À#·Hêj·T qeT'
z+ ø±\X¯eTHêj·T qeT' 20 z+ C≤„qH˚Á‘êj·T qeT'
z+ ø±\ø±cÕ˜ ‘·qy˚ qeT' z+ Á‹•œH˚ qeT'
z+ ø£ej˚T qeT' z+ Á‹˝Àø£uèÑÛ ‘˚ qeT'
z+ Á‹H˚Á‘êj·T qeT' z+ Á‹H˚Á‘· ‘·qj·÷j·T qeT' 50
z+ ãVüQH˚Á‘êj·T qeT' z+ &ç+uÛ≤j·T qeT'
z+ |æ+>∑fi˝¯ À#·Hêj·T qeT' z+ XÊ+‘êj·T qeT'
z+ X¯S\bÕDj˚T qeT' z+ XÊ+‘·»qÁ|æj÷· j·T qeT'
z+ K&ÉbZ ÕDj˚T qeT' z+ e≥Tø±j·T qeT'
22
z+ e≥Ty˚cÕj·T qeT' z+ uÛ÷Ñ ‘·˝≤‘·àC≤j·T qeT'
z+ K{≤«+>∑es¡<ëÛ s¡ø±j·T qeT' z+ ø£+ø±fi¯<ëÛ ]DÒ qeT'
z+ uÛ÷Ñ ‘ê<Û´ä øå±j·T qeT' z+ eTT+&çH˚ qeT'
z+ |üXó¯ |ü‘j · T˚ qeT' z+ Hê>∑jT· CÀ„|Mü ‹H˚ qeT'
z+ _Û≈îå£ ø±j·T qeT' z+ »è+uÛD Ñ ≤j·T qeT'
z+ |ü]#ês¡ø±j·T qeT' 60 z+ yÓ÷Vü≤Hêj·T qeT'
z+ <Û÷ä sêÔjT· qeT' z+ dü+Ô uÛHÑ êj·T qeT'
z+ ~>∑+ãsêj·T qeT' z+ ;ÛeTs¡øD å£ øå√uÛDÑ ≤j·T qeT'
z+ X¯Ssêj·T qeT' z+ X¯ó<ä˙∆ ˝≤+»q Á|üU≤´j·T qeT' 90
z+ Vü≤]D≤j·T qeT' z+ <Ó‘’ ´· ù|Tò ï qeT'
z+ bÕ+&ÉT˝À#·Hêj·T qeT' z+ eTT+&Éu÷ÑÛ wæ‘êj·T qeT'
z+ Á|üXÊ+‘êj·T qeT' z+ ã*uÛTÑ CÒ qeT'
z+ XÊ+‹<ëj·T qeT' z+ ã˝≤+<Ûøä ±j·T qeT'
z+ dæ<ë∆jT· qeT' z+ u≤˝≤j·T qeT'
z+ X¯+ø£sêj·T qeT' z+ Äu≤\$Áø£e÷j·T qeT'
z+ Á|æjT· u≤+<Ûyä êj·T qeT' 70 z+ düsê«|ü‘Y ‘ês¡D≤j·T qeT'
z+ nwüeº T÷s¡j Ô T˚ qeT' z+ <äTsêZjT· qeT'
z+ ìBÛXÊj·T qeT' z+ <äTwüuº ÷ÑÛ ‘·ìùw$‘êj·T qeT'
z+ C≤„q#·øyå£ ˚ qeT' z+ ø±$TH˚ qeT' 100
z+ ‘·b˛eTj·÷j·T qeT' z+ ø£˝≤ì<Ûj ä T˚ qeT'
z+ ncÕº<ëÛ sêj·T qeT' z+ ø±+‘êj·T qeT'
z+ wü&Ü<Ûës¡jT· qeT' z+ ø±$T˙eX¯øè£ ‘˚ qeT'
z+ dü<dä <ü j é T· Tø±ÔjT· qeT' z+ e•H˚ qeT'
z+ •FdüU≤j·T qeT' z+ düs«¡ dæ~Á∆ |ü<ëj·T qeT'
z+ uÛ÷Ñ <Ûsä êj·T qeT' z+ yÓ<’ ë´j·T qeT'
z+ uÛ÷Ñ <Ûsä êBÛXÊj·T qeT' 80 z+ Á|üuyÑÛ ˚ qeT'
z+ uÛ÷Ñ |ü‘j · T˚ qeT' z+ $wüyí ˚ qeT' 108
HêHê$<Ûä |ü]eTfi¯ |ü⁄cÕŒø£å‘êHé düeTs¡Œj·÷$T
23
~e´ bÕ<äTπø
XÀ¢ˆˆ e÷DÏø´£ bÕ<äTø± <ä«+<Í« eTÚìVü≤è‘·Œ<äàeT+~πs ˆ
bÕ<Í dü‘·Œ<äàdüTVü≤è<Í ≈£îs¡T l uÛ…’s¡e Á|üuÛÀ ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` ~e´bÕ<äTøπ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
#êeTs¡yéT
XÀ¢ˆˆ >∑»e<äqdüÿ+<ä <Ûèä ‘˚Hê‹dü«#˚Ãq¤ #êeTs¡jT· T>∑fiq‚ ˆ
n#·\ ø±qq |ü<àä + l uÛs’… e¡ uÛ≤ej·÷$T Vü≤è‘·Œ<˚à ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` #êeTs¡ j·TT>∑fi≤uÛ≤´+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(kÕ«$Tyê]øÏ #ÛêeTs¡eTT‘√ M#·e˝…qT)
#Û·Á‘·yéT
XÀ¢ˆˆ eTTø±Ô‘·|üÁ‘·+ X¯•ø√{Ï X¯óÁuÛÑ+ X¯óuÛÑÁ|ü<ä+ ‘·«‘·ÔqTø±+‹j·TTø£ÔyéT ˆ
e÷DÏø´£ dü+kÕú|‘æ · ùV≤eT<ä+&É+ düTsπ X¯ l uÛs’… e¡ ‘˚- s¡Œj·÷$T ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` #ÛÁ· ‘·+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
12. <Ûä÷|üyéT
eT+Á‘·+ : z+ ã˝≤j·T qeT' ` Ç‹ <Û÷ä |üyTé
z+ ne‘·‘´· <Ûqä T düÔ ´>¥+ düV≤ü ÁkÕø£å X¯‘w˚ ßü <Û̊ ˆ
ìos¡´X¯˝≤´Hê+ eTTU≤•y√ qdüT‡eTHê uÛeÑ ˆˆ
XÀ¢ˆˆ ø£s¡÷Œs¡#·÷¬sÌí' ø£|æ˝≤»´|üP‘Ó’ sê›kÕ«$Tø±˝Òj·T düeTì«‘Ó’X¯Ã ˆ
düeTT<ä“y¤ ê HêŒeq>∑+<Ûä <Û÷ä bÕHé l uÛs’… y¡ êHé ÄÁ|ò÷ü |üDe÷#·sê$T ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` <Û÷ä |üe÷Á|ò÷ü |üj÷· $T ˆˆ
(kÕ«$Tyê]øÏ n>∑sã¡ ‹Ôì yÓ*–+∫ ‹bÕŒ*)
24
13. B|üyéT
eT+Á‘·+ : z+ ã\Á|üeT<∏Hä êj·T qeT' ` Ç‹ B|üyTé
z+ $»´+ <Ûqä T ø£|]ü H› √ $X¯˝À´ u≤Dyê>¥+ ñ‘· ˆ
nH˚Xq¯ ï ùd´wüe ÄuÛTÑ s¡d´ü $wü»~Z '∏ ˆˆ
XÀ¢ˆˆ e]ÔÁ‘·j÷Ó ù|‘· eTK+&É BbÕÔ´ ‘·y÷Ó Vü≤s¡+ u≤Vü≤éT<∏ë+‘·s+¡ #· ˆ
kÕ»´+ düeTkÕÔeTs¡es¡VZ ≤ü è<ä´+ düTsπ X¯ l uÛs’… e¡ |üX´¯ B|üyTé ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` B|ü+ <äsÙ¡ j·÷$T ˆˆ
<Û÷ä |üBbÕq+‘·s+¡ X¯ó<ë∆#e· T˙j·T+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(kÕ«$Tyê]øÏ BbÕìï #·÷|æ+#ê*.)
14. HÓ’y˚<äýéT
eT+Á‘·+ : z+ düs«¡ uÛ÷Ñ ‘·<eä THêj·T qeT' ` Ç‹ HÓy’ <˚ ´ä yéT
z+ j·÷‘˚ ùV≤‹Øà&ÛTÉ wüeº T Vü≤ùdÔ ãuÛ÷Ñ e‘˚ <Ûqä T' ˆ
‘·j÷· -kÕàHé $X¯«‘·d«Ôü eTj·Tø£àå j·÷|ü]ãT“¤» ˆˆ
XÀ¢ˆˆ sêC≤qï+ eT<ÛTä sêì«‘ê‹ eTè<äT\+ e÷DÏø´£ bÕÁ‘˚d‘úæ y· Té ˆ
Væ≤+>∑÷Js¡ø£ düqàØ∫$T[‘Ó’ XÊÙ¬ø’s¡H˚¬ø’ X¯óÙuÛ…’ ' ˆˆ
bÕø£+ düeT´>∑|üP|ü dü÷|üdüVæ≤‘·+ dü<√´|òüTè‘˚ Hê|ü⁄¢‘·yéT ˆ
ø±ouÛs’… e¡ lø±∞Á|æjT· $uÛÀ! kÕb˛X¯q+ uÛTÑ »´‘êyéT ˆˆ
eT+Á‘·+ : z+ uÛ÷Ñ s¡T“¤edüT‡e' ˆ z+ ‘·<‡ä∏ $‘·Ts¡«sπ D´+
uÛsÑ √Z <˚edü´ BÛeTVæ≤ ˆ ~Ûj÷Ó jÓ÷ q' Á|ü#√<äj÷· ‘Y ˆˆ
dü‘´· + ‘·«sπ qÔ |ü]wæ+#ê$T ˆ neTè‘·eTdüTˆÔ
neTè‘√|üdsÔü D ¡ eTdæ kÕ«Vü‰ ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ˆˆ z+ ÁbÕD≤j·T kÕ«Vü‰ ˆ z+ nbÕHêj·T
kÕ«Vü‰ˆ z+ yê´Hêj·T kÕ«Vü‰ ˆ z+ ñ<ëHêj·T kÕ«Vü‰ ˆ z+ düe÷Hêj·T kÕ«Vü‰
ˆˆ j·T<∏ëdüTK+ Ewü<«äÛ yéT ˆˆ
(ô|’ eT+Á‘·eTTqT ˝Ò<ë XÀ¢ø±ìï |ü]dƒ ÷ü Ô ìy˚<qä #˚j÷· *.)
25
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' HÓy’ <˚ ´ä + düeTs¡Œj·÷$T, eT<Û´˚ eT<Û´˚ bÕ˙j·T+
düeTs¡Œj·÷$T ˆ nì #ÓãT‘·÷ ñ<ä]∆ D‘√ ˙{Ïì kÕ«$Tyê]øÏ #·÷|æ+∫ |üfi+¢Ë ˝À
(n]y˚D+) y˚j÷· *.
ñ‘·Ôsêb˛X¯qyéT
XÀ¢ˆˆ eT+<ës¡ ùV≤e÷+ãT» ≈£î+<äyêdæ‘s’Ó à¡ +<ëøÏ˙ ìs¡à\|ü⁄D´‘√jÓTÆ ' ˆ
>∑èVü‰D l uÛ…’s¡e |üPs¡íø±eT •y√‘·Ôsêb˛X¯q eTÁuÛÑπøX¯ ˆˆ
(neTè‘ê|æ<ëÛ qeTdæ) ` ñ‘·sÔ êb˛X¯q+ ` düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(kÕ«$Tyê]øÏ ñ‘·sÔ êb˛X¯Hêìï düeT]Œ+#ê*)
Vü≤düÔ ` bÕ<ä ` Á|üøå±fi¯qyéT
XÀ¢ˆˆ >∑>∑q<ÛäT˙ $eT\ »˝…’s¡Tà è‘·T´+»j·T |ü<äàsê>∑ bÕÁ‘·>∑‘Ó’' ˆ
eTè>∑eT<ä#+· <äq |üPs¬ '’ Á|üø±å fi¯j÷· $T #ês¡TVü≤dü|Ô <ü j
ä T· T>∑àyéT ˆˆ
eTTK`Vü≤dü`Ô bÕ<ä`Á|üø±å fi¯q+`düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(kÕ«$Tyê]øÏ ˙{Ïì #·÷|æ+∫ |üfi+¢Ë ˝À y˚j÷· *)
X¯ó<ë∆#·eTqyéT
XÀ¢ˆˆ eT+<ës¡eT*¢ø± ≈£î+<äyêdæ‘Ó’ sê®Vü≤ïM»˝…’' ˆ
l uÛs’… e¡ eTVü‰<˚e X¯ó<ë∆#e· Tqe÷#·s¡ ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` X¯ó<ë∆#e· Tq+ ` düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(kÕ«$Tyê]øÏ ˙{Ïì #·÷|æ+∫ |üfi+¢Ë ˝À y˚j÷· *)
|òü\ düeTs¡ŒDyéT
eT+Á‘·+ : j·÷' |ò*ü ˙sê´ n|ò˝ü ≤ n|ü⁄cÕŒ j·÷X¯Ã|ü⁄wæŒD°' ˆ
ãèVü≤düŒ‹ Á|üd÷ü ‘ê kÕÔH√ eTTxÃqÔ«>¥+Vü≤dü' ˆˆ
XÀ¢ˆˆ ≈£LcÕà+&É yêsêÔø£ |ü{À*ø±Hê+ |ò˝ü ≤ì s¡e÷´ì #·ø±s¡ e˝≤´' ˆ
düTbÕø£j·TTø±Ôì #· kÂs¡uÛ≤DÏ lø£+sƒ¡ l uÛ…’s¡e uÛÑø£åj˚TX¯ ˆˆ
XÀ¢ˆˆ s¡+uÛ≤#·÷‘· ø£|æ‘·ú ø£+≥ø£ |òü˝…’' Á<ëøå±s¡dü kÕ«<äT eT
‘·âs¡÷®¬s’s¡à<ÛäTπs≈£åîK+&ÉX¯ø£˝…’ dü‡Hêï]πøfi≤+ãT_Û' ˆ
26
ø£s¡÷ŒπsD düTyêdæ‘Ó’' >∑T&É»˝…’sêà<ÛäTs¡´j·TT¬ø’Ô]«uÛÀ
ø±ouÛs’… e¡ |üPs¡jT· Á‹uÛTÑ eHê<Ûës¡+ $XÊ˝À<äsy¡ Té ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' `ãTT‘·T|ò\ü yéT düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(kÕ«$Tyê]øÏ $$<Ûä s¡ø±\ |ò\ü eTT\qT düeT]Œ+#ê*)
15. ‘ê+ã÷\yéT
eT+Á‘·+ : z+ eTH√qàHêj·T qeT' ` Ç‹ ‘ê+ã÷\yéT
z+ qeTùdÔ nkÕÔ«j·TT<Ûëj·÷- Hê ‘·‘êj·T <Ûèä wüyí ˚ ˆ
ñuÛ≤uÛ≤éTT‘· ‘˚ qyÓ÷ u≤VüQuÛ≤´+ ‘·e <Ûqä «H˚ ˆˆ
XÀ¢ˆˆ eTÚøÏÔø£#·÷s¡í düy˚T‘Ó’s¡Tà è>∑eT<ä|òüTqkÕs¡ yêdæ‘Ó’' |üP¬>’' ˆ
|ü¬sÌídü‡ «s¡ídüe÷HÓ’sY l uÛ…’s¡e ‘˚-s¡Œj·÷$T ‘ê+ã÷\yéT ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' `‘ê+ã÷\+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
<äøÏåD≤ düeTs¡ŒD
XÀ¢ˆˆ Væ≤s¡D´>∑s“¡ ¤ >∑s“¡ d¤ +úü ùV≤eT;»+ $uÛ≤ek˛' ˆ
nq+‘· |ü⁄D´|ò\ü <äeT‘·' XÊ+‹+ Á|üjT· #·Ã¤ y˚Tˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` düTes¡|í ⁄ü wüŒj·TTø£Ô <äøD
åÏ ≤BHé düeTs¡Œj·÷$Tˆˆ
(kÕ«$Tyê]øÏ <äøD åÏ düeT]Œ+#ê*)
16. ˙sê»qyéT
eT+Á‘·+ : z+ n|òTü ÀπsuÛÀ´ ` Ç‹ ˙sê»qyéT
z+ |ü] ‘˚ <Ûqä «H√ ùV≤‹s¡kÕàq«èD≈£îÔ $X¯«‘·' ˆ
n<∏√j·T Çwüß~ÛdyÔü ê-- sπ ndüàìï <Û̊V≤æ ‘·yTé ˆˆ
XÀ¢ˆˆ ˙sê»q+ ìs¡à\ B|æÔ eT~“¤' BbÕ+≈£îs¬ ’ s¡T»«\ eTTÁ∫Ã¤‘X’Ó Ã¯ ˆ
|òTü +{≤ìHê<˚q düeTs¡Œj·÷$T luÛs’… y¡ êj·T Á‹|ü⁄sê+‘·ø±j·T ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT'`~eéT+>∑fi¯ ø£s÷¡ Œs¡ Äq+<ä ˙sê»q+ düeTs¡Œj·÷$Tˆˆ
˙sê»Hêq+‘·s+¡ Ä#·eT˙j·T+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
27
eT+Á‘·|ü⁄wüŒyéT
eT+Á‘·+ : z+ ‘·‘T· Œs¡TcÕj·T $<äàùV≤ ` Ç‹ eT+Á‘·|⁄ü wüŒyéT
z+ qeTùdÔ ndüTÔ uÛ>Ñ e∑ Hé $X‚«X¯«sêj·T eTVü‰<˚yêj·T Á‘·´+ãø±j·T
Á‹|ü⁄sê+‘·ø±j·T Á‹ø±–ïø±˝≤j·T ø±˝≤–ï s¡TÁ<ëj·T ˙\ø£+sƒêj·T
eTè‘·T´+»j·÷j·T düsπ «X¯«sêj·T dü<ë•yêj·T leTqàVü‰<˚yêj·T qeT'ˆˆ
XÀ¢ˆˆ |ü⁄Hêï>∑ ˙˝À‘·Œ\ ≈£î+<äC≤r eT+<ës¡eT©¢ ø£sM¡ s¡|+ü ø£C'’… ˆ
|ü⁄cÕŒ+»*+ _\«<äfid’Ë Tü \Ô kÕ´ eTè‘·T´+»j·÷+Á|òTü Ú $ìy˚Xj ¯ ÷· $T ˆˆ
z+ düV≤ü Ádüos¡¸+ <˚e+...........................dü<ë•y√yéTˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` eT+Á‘·|⁄ü cÕŒ+»* düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(nø£‘å \· T, |üP\T rdüTø=ì kÕ«$Tyê] bÕ<ë\#Ó+‘· düeT]Œ+#ê*)
|ü⁄qs¡s¡ÈýéT
XÀ¢ˆˆ $]+∫ eTTU≤éTs¡ãè+<äe+~‘˚ düs√»eT‘ê‡´+øÏ‘· #·Áø£ ∫Væ≤ï‘˚ ˆ
<ä<ë$T l uÛs’… e¡ bÕ<ä|+ü ø£CÒ |òDü +° Á<äu÷ÑÛ ùw |ü⁄qs¡s´È¡ MTX¯«s¡ ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` |ü⁄qs¡s´È¡ + düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(kÕ«$Tyê]øÏ ˙{Ïì #·÷|æ+∫ |üfiflË +˝À y˚j÷· *)
Á|ü<äøÏåDyéT
eT+Á‘·+ : z+ áXÊq ` Ç‹ Á|ü<øä D åÏ qeTkÕÿsêHé
XÀ¢ˆˆ |ü<˚|ü<˚ düs¡«‘·yÓ÷ìø£è+‘·q+ |ü<˚ |ü<˚ düs¡«X¯óuÛÑÁ|ü<ëj·Tø£yéT ˆ
Á|ü<äøÏåD+ uÛÑøÏÔj·TT‘˚q #˚‘·kÕ ø£s√$T l uÛ…’s¡e s¡ø£ås¡ø£åe÷yéT ˆˆ
XÀ¢ˆˆ j·÷ìø±ì #· bÕbÕì »Hêà+‘·s¡ ø£è‘êì#· ˆ
‘êì‘êì Á|üDX¯´+‹ ø£eå Tdü« eTùV≤X¯«s¡ ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` Ä‘·àÁ|ü<øä DåÏ Á‘·jT· + düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(kÕ«$Tyê] eTT+<äT eT÷&ÉTkÕs¡T¢ Á|ü<øä D åÏ #˚j÷· *)
28
qeTkÕÿsêHé
eT+Á‘·+ : z+ áXÊqdü‡s¡«$<ë´Hê$T‹ qeTkÕÿsêHé ˆ
z+ j·TCÒq„ j·T»„ eTj·T»+‘· <˚yê' ‘êì <Ûsä êàDÏ Á|ü<eä∏ ÷ Hê´düHé ˆ
‘˚ Vü≤ Hêø£+ eTVæ≤e÷qdü‡#·HÔ̊ j·TÁ‘· |üPsπ « kÕ<Ûë´dü‡+‹ <˚yê' ˆˆ
XÀ¢ˆˆ qeT' düs«¡ Væ≤‘êsêújT· »>∑<ë<Ûës¡ùV≤‘·y˚ ˆ
kÕcÕº+>√-j·T+ Á|üD≤eTùdÔ Á|üj·T‘˚ïq eTj·÷ ø£è‘·' ˆˆ
XÀ¢ˆˆ qyÓ÷dü«Ô q+‘êj·T düV≤ü ÁdüeT÷s¡j Ô T˚ düV≤ü ÁdübÕ<ëøÏå •s√s¡Tu≤Vü≤y˚ ˆ
düVü≤ÁdüHêy˚Tï |ü⁄s¡TcÕj·T XÊX¯«‘˚ düVü≤Ádüø√{° j·TT>∑<Ûë]DÒ qeT'ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT'`•s¡'kÕcÕº+>∑ qeTkÕÿsêHé düeTs¡Œj·÷$Tˆˆ
(kÕ«$Tyê] eTT+<äT kÕcÕº+>∑ qeTkÕÿs¡+ #˚j÷· *)
XÀ¢ˆˆ dü+kÕπs »ì‘ê|üs√>∑düVæ≤‘˚ ‘ê|üÁ‘·j·÷Áø£+~‘˚ ˆ
ì‘·´+ |ü⁄Á‘·ø£fi¯Á‘·$‘·Ô$\dü‘êŒXË’]ïã<ä∆+ <äè&ÛÉyéT ˆˆ
>∑sê«+<Û+ä ãVüQbÕ|ües¡Z düV≤æ ‘·+ ø±s¡TD´<äècÕº´ $uÛÀ! ˆ
ø±ouÛs’… e¡ l ø±∞Á|æjT· dü<ë e÷+ bÕVæ≤ düsπ «X¯«s¡ ˆˆ
XÀ¢ˆˆ #·‘·TX¯Ã‘ê«]+X¯‘Y $\dü<äT|ü#ê¬s’s¡_ÛeT‘Ó’
s¡àq'|ü<à˚ uÛøÑ ±Ô´ ãVæ≤s¡|#æ · |üPC≤+ X¯óuÛøÑ s£ êyéT ˆ
ø£s√‹ Á|ü‘÷· ´ùw ì•~edüeT<Û̊´ #· q|ü⁄e÷Hé
Á|üj÷· ‹ ø±ouÛs’… e¡ |ü<ä eTH˚ø±<äT“¤‘|· <ü yä Té ˆˆ
|ü⁄q'|üPC≤ ` #Û·Á‘ê~ düeTs¡ŒDyéT
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ` #ÛÁ· ‘·+ düeTs¡Œj·÷$Tˆ #êeTs¡+ M»j·÷$Tˆ
^‘·+ ÁXÊej·÷$T ˆ <äsŒ¡ D+ <äsÙ¡ j·÷$T ˆ qè‘·´+ düeTs¡Œj·÷$T ˆ Hê≥´+
düeTs¡Œj·÷$Tˆ düeTdüÔ sêCÀ|ü#êsêHé düeTs¡Œj·÷$T ˆ düeTdüÔ <˚y√|ü#êsêHé
düeTs¡Œj·÷$T ˆ düeTdüÔ X¯øÔÏ uÛ≈Ñ î£ ´Ô |ü#êsêHé düeTs¡Œj·÷$Tˆ
(kÕ«$Tyê] eTT+<äT nø£‘å \· qT düeT]Œ+#ê*.)
29
n|üsê<Ûä ` ø£åe÷ j·÷#·q
XÀ¢ˆˆ ÄyêVü≤q+ qC≤Hê$T q C≤Hê$T ‘·yês¡ÃqyéT ˆ
|üPC≤+ #Óe’ qC≤Hê$T ø£eå Tdü« |üsy¡ T˚ X¯«s¡ ˆˆ
XÀ¢ˆˆ eT+Á‘·V≤” q+ ÁøÏj÷· V”≤q+ uÛøÑ VÔÏ ≤” q+ düTsπ X¯«s¡ ˆ
j·T‘·÷Œõ‘·+ eTj·÷ <˚e! |ü]|üPs¡+í ‘·<dä Tü Ô ‘˚ ˆˆ
XÀ¢ˆˆ n|üsê<Ûä düVü≤ÁkÕDÏ ÁøÏj·T+ ‘˚-Vü≤]ïX¯+ eTj·÷ ˆ
<ëk˛-j·T$T‹e÷+ eT‘ê« ø£eå Tdü« |üsy¡ T˚ X¯«s¡ ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT'`n|üsê<Ûä ø£eå ÷|üD+ düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(kÕ«$Tyê]øÏ qeTdüÿ]+∫ n|üsê<Ûë*ï ø£$å T+#·eTì ÁbÕ]ú+#ê*.)
ÁbÕs¡úq
XÀ¢ˆˆ >∑‘·+ bÕ|ü+ >∑‘·+ <äT'K+ >∑‘·+ <ë]Á<äý˚Te #· ˆ
Ä>∑‘ê düTKdü+|ü‹'Ô |ü⁄D≤´#·Ã ‘·e<äsÙ¡ Hê‘Y ˆˆ
XÀ¢ˆˆ s¡÷|ü+<˚V≤æ »j·T+<˚V≤æ j·TXÀ<˚V≤æ ~«c˛»Væ≤ ˆ
|ü⁄Á‘êHé <˚V≤æ <Ûqä +<˚V≤æ düsê«Hé ø±e÷+X¯Ã <˚V≤æ y˚T ˆˆ
XÀ¢ˆˆ j·T<ä›‘·Ô+ X¯øÏÔe÷Á‘˚D |üÁ‘·+ |ü⁄wüŒ+ |òü\+ »\yéT ˆ
ìy˚~‘·+ #· HÓy’ <˚ ´ä + ‘·‘>Y è∑ Vü‰D≤qTø£+|üj÷· ˆˆ
l e≥Tø£us’…Û y¡ êj·T qeT' ø£eå ÷j·÷#·q |üPs¡«ø£ ÁbÕs¡qú + düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
(kÕ«$Tyê]øÏ uÛøÑ >ÔÏ ± qeTdüÿ]+#ê*)
|üPC≤ düeTs¡ŒDyéT
XÀ¢ˆˆ j·Tdüà düà è‘ê´ #· HêyÓ÷ø±Ô ´ ‘·|'ü |üPC≤ÁøÏj÷· ~Ûwßü ˆ
q÷´q+ dü+|üPs¡‘í ê+ j·÷‹ dü<√é+<˚ ‘·eT#·T´‘·yTé ˆˆ
XÀ¢ˆˆ eT+Á‘·V≤” q+ ÁøÏj÷· V”≤q+ uÛøÑ VÔÏ ≤” q+ <äj÷· ì<Û̊ ˆ
j·T‘·÷Œõ‘·+ eTj·÷ <˚e! |ü]|üPs¡+í ‘·<dä Tü Ô ‘˚ ˆˆ
nH˚q eTj·÷ j·T<∏ëC≤„Hq˚ j·T<∏ë $T[‘√|ü#ês¡Á<äy´’Ó ' uÛøÑ ±Ô ´ø£è‘· <Ûë´q
ÄyêVü ≤ Hê~ c˛&É X À|ü # ês¡ |ü P »H˚ q l e≥Tø£ u Û … ’ s ¡ e <˚ e ‘ê dü T ‡Á|” ‘ ·
30
düT‡Á|üdüH√ïes¡<√ uÛÑe‘·Tˆˆ düs¡«+ l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘ê ~e´ #·s¡D≤s¡
$+<ës¡ŒDeTdüTÔ ˆˆ
(nø£‘å \· T, ˙fi¯ó¢ rdüTø=ì kÕ«$Tyê]øÏ #·÷|æ+∫ |üfi+¢Ë ˝À y˚j÷· *.)
ñ<ë«düqyéT
j·TCÒq„ j·T»„$T‹ ñ<ë«düq+ :-
eT+Á‘·+ : z+ j·TCÒq„ j·T»„ eTj·T»+‘· <˚yê' ‘êì <Ûsä êàDÏ Á|ü<eä∏ ÷ Hê´düHé ˆ
‘˚ Vü≤ Hêø£+ eTVæ≤e÷qdü‡#·HÔ̊ j·TÁ‘· |üPsπ « kÕ<Ûë´dü‡+‹ <˚yê' ˆˆ
XÀ¢ˆˆ >∑#·Ã¤ >∑#·Ã¤ düTs¡ÁX‚wü̃ dü«kÕúq »>∑BX¯«s¡ ˆ
uÛÑø±Ô;Ûwüº düeTè<ä∆´s¡ú+ |ü⁄qsê>∑eTHêj·T #·ˆˆ
ˆˆ l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êq+ j·T<∏ëkÕúq eTT<ë«düj÷· $T ˆˆ
ˆˆÇ‹ qeTø£$<Ûëq e≥Tø£us’…Û y¡ ês¡ÃqyéT dü+|üPs¡yí Té ˆˆ
düπs«»Hê' düTœH√uÛÑeqTÔ
31
32
eT+Á‘·dæ~∆øÏ >∑Ts¡TBø£å ÄeX¯´ø£‘·
>∑Ts¡TÅs¡“Vü≤à >∑Ts¡T]«wüßí' >∑Ts¡Tπs›y√ eTùV≤X¯«s¡' ` >∑Ts¡TkÕ‡øå±‘Y |üs¡+ÁãVü≤à ‘·ôdàÌl >∑Ts¡y˚ qeT'
eT+Á‘·d~æ ∆ ø±yê\+fÒ kÕ<Û≈ä î£ ìøÏ >∑Ts¡Te⁄ ‘·|Œü ìdü]>± nedüs+¡ . •wüß´&ÉT ‘·–q
>∑Ts¡Te⁄ ø√dü+ nH˚«wæ+∫, m+#·Tø√yê*. >∑Ts¡Te⁄ kÕ<Û≈ä î£ DÏí ‘·q •wüß´ì>± d”«ø£]+#êπø
BøÏ‘å T· &ç>± #˚d,æ eT+Á‘·Bø£ìå Á|ükÕ~kÕÔ&TÉ . >∑Ts¡Te⁄ eTVæ≤eT, düs√«qï‘·yTÓ qÆ ~. XÊÅkÕÔ˝À¢
eTVü≤s¡T¸\T >∑Ts¡Te⁄ì uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì‘√ düe÷qeTq≈£î+&Ü, uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì ø£+fÒ >=|üŒ nì
#ÓbÕŒs¡T. n≥Te+{Ï eTVü‰qTuÛ≤e⁄˝…q’ >∑Ts¡Te⁄\ #·]Á‘· $•wüyº TÓ +Æ ~. yês¡T ì»+>± ‘·eT
•wüß´\≈£î uÛ>Ñ e∑ +‘·T&çøH£ êï Á|ü<eä∏ T |üPE´\T. $XÊ«$TÁ‘·, kÕ+B|ü⁄\qT lsêeTT&ÉT,
lø£èwüß&í TÉ ‘·eT >∑Ts¡Te⁄\T>± d”«ø£]+∫, yê] >=|üŒ‘·Hêìï s¡TEe⁄ #˚XÊs¡T.
>∑Ts¡TBøå± d”«ø±s¡+ : Bø£å d”«ø£]+#·&ÜìøÏ nH˚ø£ |ü<‘∆ä T· \THêïsTT. ˇø£ e´øÏùÔ |s¡T, ‘·+Á&çù|s¡T,
>√Á‘·+, ìyêdüd\úü +, s¡÷|ü+ ˝≤+{Ï$... y˚s=ø£ e´øÏùÔ |s¡T, ‘·+Á&çù|s¡T yÓTT<ä˝q’… yê{Ï‘√
m|üŒ{Ïø° ø£\ee⁄. dæ<>∆ä T∑ s¡Te⁄ ‘·q dü÷ø£ÎX¯Øs¡+ <ë«sê MTs¡T Ç+{À¢ ñHêï MT≈£î Bø£å
Çe«>∑\&ÉT. ˇø£yfi˚ ¯ MT≈£î >∑Ts¡Te⁄ qT+∫ Á|ü‘´· ø£+å >± Bø£å rdüTø√yê\H˚ ø√]ø£ Á|üã\+>±
ñ+&ç ñ<√´>∑, ≈£î≥T+ã, Äs√>∑´, e´øÏ>Ô ‘∑ · düeTdü´\T, Á|ü‹≈£L\ |ü]dæ‘ú T· \ e\¢ >∑Ts¡Te⁄
<ä>sZ∑ ≈¡ î£ yÓfi˝¢¯ ìÒ yês¡T |üs√ø£+å >± ≈£L&Ü >∑Ts¡Te⁄ qT+∫ Bø£å rdüTø√e#·TÃ.
Bø£å d”«ø£]+∫qyês¡T bÕ{Ï+#ê*‡q ìj·Te÷\T
1. >∑Ts¡Tø£è|ü‘√ \_Û+∫q eT+Á‘êìï >∑T|ü+Ô >± ñ+#ê*.
2. >∑Ts¡TeT+Á‘êìï düuÛÑ˝À, ≈£î≥T+ã düuÛÑT´\ eT<Ûä´, |ü~eT+~˝À ñqï|ü&ÉT
Á|üø{£ +Ï #·≈L£ &É<Tä . 3. >∑Ts¡Te⁄ ìπs•› +∫q |üPC≤$~Ûì mø£ÿ&Ü e´ø£+Ô #˚jT· ≈£L&É<Tä .
4. <Ûäs¡àã<ä›+>± >∑Ts¡Te⁄ô|’, eT+Á‘·+ô|’ |üPs¡í $XÊ«dü+, ÁX¯<ä∆, uÛÑøÏÔ‘√ yê{Ïì
s¡ø+åÏ #·Tø√yê*. 5. ÁbÕDT\|ü≥¢ <äjT· ø£*– ñ+&Ü*.
6. ndü‘´· +, bÕ|ü+, ì+<ä, <˚«wü+, Áø√<Û+ä , ás¡¸ ´ e+{Ï <äTs¡TDZ ≤\qT e<äT\Tø√yê*.
á ìj·Te÷\T bÕ{Ïd÷ü Ô >∑Ts¡Te⁄ Ä»„ Á|üø±s¡+ J$‘·+ >∑&ùç | •wüß´\T, ‘·eT
kÕ<Ûqä ˝À¢ dü|©üò ø£è‘·T˝…’ ‘êeTT ñbÕdæ+#˚ <˚e‘êqTÁ>∑V≤ü + bı+<äT‘ês¡T.
X
33
>∑Ts¡TeT+Á‘· Bø£å
<˚e‘ê eT+Á‘·kÕ<Ûäq #˚ùdyês¡T dü<äTZs¡Te⁄ <ë«sê ‘êeTT
ñbÕdæ+#˚ eT+Á‘êìï ñ|ü<X˚ +¯ bı+~ Ä ‘·sT¡ yê‘· e÷Á‘·yT˚ kÕ<Ûqä
#Ój÷· ´*. n˝≤π> ‘·q≈£î eT+Á‘êìï Á|üuÀ~Û+∫q >∑Ts¡TeT+Á‘êìï ≈£L&Ü
»|æùdÔ <˚e‘êqTÁ>∑V≤ü + ‘·«s¡>± \_ÛdTü +Ô ~. m+<äTø£+fÒ >∑Ts¡Ty˚ <Óe’ +
ø£qTø£. ˇø£y˚fi¯ dü<äTZs¡Te⁄ Á|ü‘·´ø£å+>± \_Û+#˚ neø±X¯+ ˝Òq|ü&ÉT
düø£\ eT+Á‘·XÊg Á|üuÛÀ<ä≈£î&Ó’q |üs¡y˚TX¯«s¡T&çH˚ >∑Ts¡Te⁄>± uÛ≤$+∫
>∑Ts¡TeT+Á‘· kÕ<Ûqä #˚jT· e#·TÃ.
‘êeTT ñbÕdæ+#·<ä*∫q >∑Ts¡TeT+Á‘êìï ˇø£ ø±–‘·+ô|’
Áyêdæ <ëìì •yê\j·T+˝À •e⁄&ç düìï~Û˝À ñ+∫, Äj·Tq <ë«sê,
Ä eT+Á‘êìï ‘êqT ñ|ü<˚X¯+ bı+<äT‘·Tqï≥Tº>± uÛ≤$+∫ ‹]–
Ä ø±–‘êìï rdüT≈£îì ‘·eT eT+Á‘· kÕ<Ûqä ø=qkÕ–+#·e#·TÃ. kÕ<Û≈ä î£ \≈£î
>∑Ts¡Te⁄ \_Û+#·q|ü&ÉT dæ<>∆ä T∑ s¡Te⁄ nqTÁ>∑V≤ü + ø√dü+ á ÁøÏ+<ä ‘Ó*|æq
eT+Á‘êìï ñbÕdæ+#·e#·TÃ.
dæ<>∆ä T∑ s¡T eT+Á‘·+
z+ ÁV”≤+ dæ<ä∆>∑Ts√ Á|üd”<ä ÁV”≤+ z+
á dæ<>∆ä T∑ s¡T eT+Á‘·+ »|æ+#·≥+ <ë«sê n+‘·]ø£+å ˝À dü+#·]+#˚
mes√ ˇø£ dæ<>∆ä T∑ s¡Te⁄ kÕ<Û≈ä î£ &çì nqTÁ>∑V≤æ kÕÔ&TÉ .
>∑Ts¡TeT+Á‘êìï >±ì, dæ<>∆ä T∑ s¡T eT+Á‘êìï >±ì kÕ<Û≈ä î£ \T ‘êeTT
kÕ<Ûäq#˚ùd <˚e‘êeT+Á‘· »bÕìøÏ eTT+<äT ˇø£e÷\, »bÕq+‘·s¡+
ˇø£e÷\ »|æ+#·≥+ <ë«sê >∑Ts¡Te⁄ nqTÁ>∑Vü≤+ <˚e‘êqTÁ>∑Vü≤+
dü+|üPs¡í+>± kÕ<Ûä≈£î&çøÏ \_ÛkÕÔsTT.
>∑Ts¡TeT+Á‘êìï <˚e‘êeT+Á‘·+ e˝… |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D #˚jT· e#·TÃ.
MN
34
>∑Ts¡Te⁄ \_Û+#·q|ü&ÉT eT+Á‘·Bøå± d”«ø±s¡+
eT+Á‘· kÕ<Û≈ä î£ \T kÕ<Û´ä yÓTqÆ +‘· es¡≈L£ >∑Ts¡Te⁄ <ë«sê eT+Á‘êìï ñ|ü<X˚ +¯
bı+~ »|æùdHÔ ˚ eT+∫~. eTTK´+>± sê»dü ‘êeTdü <˚e‘ê ñbÕdüq\ $wüjT· +˝À
>∑Ts¡Te⁄ e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«+ #ê˝≤ nedüs¡+. nsTT‘˚ kÕ‹«ø£ <˚e‘ê eT+Á‘ê\T
ñbÕdæ+#ê\qT≈£îH˚ yê]øÏ >∑Ts¡Te⁄ n+<äTu≤≥T˝À ˝Òø£b˛sTTHê, Bø£å d”«ø£]+#˚
neø±X¯+ ˝Òø£b˛sTTHê yês¡T ≈£L&Ü eT+Á‘·Bø£å dü«j·T+>± rdüT≈£îH˚ e÷s¡Z+
eT+Á‘·XÊg+˝À Á|üe÷D Á>∑+<∏yä TÓ qÆ j·÷eTfi¯ ‘·+Á‘·+˝À Ç˝≤ #Ó|Œü ã&ç+~.
>∑Ts√s¡u≤Û y˚ eT+Á‘êD≤+ Á>∑V≤ü D Áø£eTeTT#·´‘˚ ˆ
ø£èwü|í øπü å Á‘·j÷Ó <äXÊ´+ <äøDåÏ ≤eT÷]Ô düìï<Û̊ ˆˆ
\_Û‘ê« sêõ‘˚ bÕÁ‘˚ ‘êfi¯|Áü ‘˚-<Ûyä ê|ü⁄q' ˆ
eT+Á‘·+ ‘·‘dY +Ôü &ç˝Ò kÕú|´ü |üP»sTT‘ê« eTùV≤X¯«s¡yTé ˆˆ
bÕj·TkÕ~ ìy˚<´ä + #· ø£è‘ê« ‘·+Á|üDÏ |ü‘´· #· ˆ
X¯‘êø£è‘·' |üsπ qƒ à+Á‘·+ <äøDåÏ ≤eT÷]Ô düìï<ÛÍ ˆˆ
düsπ «cÕ+#Óe’ eT+Á‘êD≤y˚Te+ Á>∑V≤ü D $Twü´‘˚ ˆˆ
Ä>∑eT s¡V≤ü dü´+ ` #·‘T· s¡|∆ ≥
ü \+ (XÀ¢ 42`44)
>∑Ts¡Te⁄ \_Û+#·q|ü&ÉT eT+Á‘êìï ñbÕdæ+#ê\qT≈£îH˚ kÕ<Û≈ä î£ &ÉT ø£èwü|í øü å£
Á‘·jÓ÷<ä• ‹~∏Hê&ÉT <äøÏåD≤eT÷]Ô düìï~ÛøÏ (Á|ü‹ •yê\j·T+˝À <äøÏåD~≈£îÿq
<äøDåÏ ≤eT÷]Ô $Á>∑V≤ü + e⁄+≥T+~) ˇø£yfi˚ ¯ <äøD åÏ ≤eT÷]Ô Ä\j·T+ n+<äTu≤≥T˝À
˝Òøb£ ˛‘˚ @<ÓH’ ê •yê\j·÷ìøÏ yÓ[fl yÓ+&ç ˝Ò<ë sê– sπ ≈£îMT<ä ˝Ò<ë ‘êfi¯|Áü ‘·+, nB
<=s¡øø£ b£ ˛‘˚ ‘Ó\ø¢ ±–‘·+ MT<ä ñbÕdæ+#ê\qT≈£îqï eT+Á‘êìï, \_Û+∫ <ëìï kÕ«$T
düìï~Û˝À ñ+∫ j·T<ÛëX¯øÔÏ |üP» #˚j÷· *. ‘·sT¡ yê‘· bÕj·TkÕìï ìy˚~+∫ kÕ«$T
düìï~Û˝À ñ+∫q eT+Á‘·+ *œ+∫q |üÁ‘êìï rdüTø√yê*. Ç|ü&ÉT >∑Ts¡T<äøD åÏ ≤eT÷]Ô
qT+∫ eT+Á‘· d”«ø±s¡+ »]–q≥Tº>± uÛ≤$+∫ kÕ«$T düìï~Û˝ÀH˚ Ä eT+Á‘êìï 100
kÕs¡T¢ »|æ+#ê*. á $<Û+ä >± eT+Á‘·Bø£ìå d”«ø£]+#·e#·TÃ. á$<Û+ä >± Bø£å ≈£L&Ü
rdüT≈£îqïyês¡T ‘êeTT eT+Á‘·+ |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D #˚ùd eTT+<äT $~Û>± >∑Ts¡T<äøD åÏ ≤eT÷]Ôì
>∑Ts¡TkÕúq+˝À <Ûë´ì+#ê*.
MN
35
düø£\eT+Á‘· dæ~∆øÏ uÛÑ÷‘·*|æ »|ü+
kÕ<Ûës¡D+>± eTq+ »|ü+#˚ùd eT+Á‘ê\T, n$ ‘ê+Á‹ø£yÓTÆqyÓ’Hê,
yÓ’~ø£yÓTÆqyÓ’Hê <˚e*|æ nq>± <˚euÛ≤wüjÓÆTq dü+düÿ è‘·+˝À e⁄+{≤sTT. nsTT‘˚
‘·+Á‘·XÊg+˝À #Ó|Œü ã&çq j·T+Á‘ê\qT *œ+#˚ düeTj·T+˝À uÛ÷Ñ ‘·*|æì $ìjÓ÷–kÕÔsT¡ .
á uÛ÷Ñ ‘·*|æ˝À e⁄+&˚ nø£så ê\T dü+düÿ è‘·u≤Û wü˝Àì nø£så ê˝Ò nsTTq|üŒ{Ïø° nø£så êìøÏ
‘·sT¡ yê‘· _+<äTe⁄‘√ Á|ü‘´˚ ø£+>± ø£ì|ækÕÔsTT. á uÛ÷Ñ ‘·*|æ nø£så ê\ kÕ<Ûqä (»|ü+)
e\¢ ≈£î+&É*ì C≤>∑è‘·eTe⁄‘·T+~. á uÛ÷Ñ ‘·*|æ nìï $<ä´\øÏ ‘·*˝¢ ≤+{Ï~. Ç~
X¯Øs¡+˝Àì wü&ÃÉ Áø±\qT C≤>∑è‘·+ #˚dTü +Ô ~. nq+‘·yTÓ qÆ eT+Á‘·XÊg+ á uÛ÷Ñ ‘·*|æ
ÄBÛq+˝ÀH˚ e⁄+≥T+~.
42 nø£åsê\ uÛÑ÷‘·*|æ
n+ Ç+ ñ+ ãTT+ +ˇ @+ ◊+ z+ W+
Vü≤+ j·T+ s¡+ e+ \+ v+ ø£+ K+ >∑+
|òTü + x+ #·+ #Û·+ s¡a+ »+ D+ ≥+ sƒ¡+
&ÛÉ+ &É+ q+ ‘·+ <∏ä+ <Ûä+ <ä+ eT+ |ü+
|òü+ uÛÑ+ ã+ X¯+ wü+ dü+
(XÊs¡<ë‹\ø£ ‘·+Á‘·yTé )
uÛÑ÷‘·*|æ »|ü$<Ûëq+:` ô|’ ‘Ó*|æq uÛ÷Ñ ‘·*|æ nø£så ê*ï yÓTT‘·+Ô Á|ü‹s√E ˇø£ 100kÕs¡T¢
»|æ+#ê*. ø£˙dü+ 11 kÕs¡s¢ TTHê #˚j÷· *.
uÛÑ÷‘·*|æ »|ü|òü*‘·+:` á uÛ÷Ñ ‘·*|æì Á|ü‹s√E »|æ+#·&+É e\¢ kÕ<Û≈ä î£ &ÉT ñbÕdæ+#˚
nìïs¡ø±\ eT+Á‘ê\T |ò*ü kÕÔsTT. kÕ<Û≈ä î£ \T ‘êeTT ñbÕdæ+#˚ eT+Á‘·»bÕìøÏ eTT+<äT
»|ü+ ‘·sT¡ yê‘· 3 e÷\\T ø£˙dü+ 1e÷\ á uÛ÷Ñ ‘·*|æ eT+Á‘êìï »|æùdÔ eT+Á‘·d~æ ∆
‘·|Œü ø£ ø£\T>∑T‘·T+~. ˇø£ >±¢dTü ˝ÀøÏ ˙fi¯flqT rdüTø=ì á uÛ÷Ñ ‘·*|æ eT+Á‘êìï #·~$
Ä ˙{Ïì }~ s√–øÏ Ä ˙fi¯flqT ÇùdÔ yê´~Û qj·TeTe⁄‘·T+~. á eT+Á‘·+ ˇø£
ø±–‘·+ MT<ä sêdæ Ä ø±–‘êìï _+<Ó ˙fi¯fl˝Ày˚dæ Ä ˙{Ïì ‘ê–+∫Hê s√>∑ìyês¡D
»s¡T>∑T‘·T+~.
XÀ¢ˆˆ >∑TVü‰´‘Y >∑TVü≤´‘·s¡+ ì‘·´+ luÛÑ÷‘·*|æ <˚e‘ê+
j·T' ùde‘˚ X¯óuÛ…’' |ü⁄Å‘Ó’' <Ûäq<ÛëHÓ’´X¯Ã |üPs¡´‘˚ ˆˆ (XÊs¡<ë‹\ø£yéT)
n‘·´+‘· s¡V≤ü düýÓTqÆ á uÛ÷Ñ ‘·*|æì Á|ü‹s√p »|æ+#˚ kÕ<Û≈ä î£ \T düeTdüÔ
düTU≤\qT bı+<äT‘ês¡T. |ü⁄Á‘·bÂÁ‘ê~ |üs´¡ +‘·+ ◊X¯«sê´ìï bı+<äT‘ês¡T.
36
eT+Á‘·dæ~∆ \ø£åD+ (eT+Á‘· s¡‘êïø£s¡s)
dæ<∆˚ $X¯«düÔ ∫‘·Ô dü‡+düTØÔ uÒ› dü dæ~u∆ ≤Û ø˘ ˆ
eTq' Á|ükÕ<äd‡ü +‘√wü' ÁX¯eD+ <äT+<äT_Û<«äÛ H˚ ˆˆ
^‘·d´ü ‘êfi¯ X¯ãd› ´ü >∑+<Ûsä ê«D≤+ düMTø£Då + ˆ
dü«‘˚»dü dü÷‡s¡´ kÕy˚T´ø£Då + ìÁ<ë≈£îå <Ûë»|ü' ˆˆ
s¡eT´‘ês√>∑´ >±+;Ûsê´ eTuÛ≤e' Áø√<Û˝ä ÀuÛj Ñ ÷Ó ' ˆ
@ee÷Bì ∫Vü‰ïì j·T<ë|üX´¯ ‹ eT+Á‘·$‘Y ˆˆ
dæ<+∆ä eT+Á‘·d´ü C≤˙j·÷<˚e› ‘êj·÷' Á|üdqü ï‘ê+ ˆ
‘·‘√»ù| <ä~øÛ +£ j·T‘·ï+ Á|ü≈î£ sê´‘Y C≤„q\ã∆jT˚ ˆˆ
\ã∆C≤„q ø£è‘ês¡ú kÕ‡´‘·‡+kÕsêÅ‘Œ· ‹ eTT#·´‘˚ ˆ
C≤„‘ê«‘êàq+ |üs+¡ ÁãVü≤à y˚<ë+‘Ó'’ Á|ü‹bÕ~‘·yTé ˆˆ
(wü≥ÿsêà~ ìs¡÷|üD ‘·s+¡ >∑+, XÀ¢ˆˆ97`101)
eT+Á‘√bÕdüq #˚ùd kÕ<Ûä≈£î&çøÏ eTqdüT Á|üXÊ+‘·+>± ñ+&É≥+,
m+‘√ dü+‘√wü+ ø£\>∑≥+, <äT+<äT_Û, ‘êfi¯ ^‘ê\ <Û«ä qT\T $ì|æ+#·≥+,
>∑+<Ûsä T¡ «\T ø£ì|æ+#·≥+, ‘·q ‘˚»düT‡ dü÷s¡T´&ç˝≤ Á|üø±•+#·≥+, eT+∫ìÁ<ä,
≈£îå <Ûä (Äø£*) »|ü+ #˚dTü qÔ ï|ü&ÉT Äq+<ëqTuÛ÷Ñ ‹ ø£\>∑≥+, X¯Øs¡+ dü«dü+ú >±
e⁄+&É≥+, eTqdüT˝À Áø√<Û+ä ˝ÀuÛ+Ñ nH˚ <äTs¡TD Z ≤\T ‘=\–b˛e≥+ ˝≤+{Ï
∫Vü‰ï\T ø£ì|æùdÔ Ä kÕ<Û≈ä î£ &çøÏ eT+Á‘·d~æ ∆ ø£*–+<äì, n‘·&TÉ ñbÕdæ+#˚
eT+Á‘·<˚e‘· Á|üdüqïyÓTÆ+<äì eT+Á‘·y˚‘·Ô\T #ÓbÕÔs¡T.
á$<Û+ä >± eT+Á‘·<e˚ ‘· nqTÁ>∑V≤ü +‘√ eT+Á‘·d~æ ∆ bı+~q kÕ<Û≈ä î£ &ÉT
|üP]Ô>± C≤„q+ ø£\>∑≥+ ø√dü+, ‘êqT ñbÕdæ+#˚ eT+Á‘êìï e~*ô|≥º≈î£ +&Ü
eT]+‘· m≈£îÿe>± »|æ+#ê*. n˝≤ »|æ+#·≥+ e\¢ ‘·qqT ‘êqT |üsÁ¡ ãVü≤à>±
(nVü≤+ ÁãVü‰àdæà) ‘Ó\TdüT≈£îì ø£è‘ês¡T&∆ ,’Ó dü+kÕs¡ u+<Ûë\ qT+∫ |üP]Ô>±
$eTTøÏÔ bı+<äT‘ê&ÉT.
37
l e≥Tø£uÛ…’s¡e eT+Á‘· |ü⁄s¡X¯Ãs¡D $<Ûëq+
eT+Á‘+· n+fÒ @$T{Ï ?
eTø±s¡+ eTqq+ ÁbÕVüQgø±s¡ÅkÕÔD ñ#·Ã´‘˚
eTqq Á‘êD dü+j·TTø√Ô eT+Á‘· Ç‘·´_ÛBj Û T· ‘˚
ªeTqq+μ #˚ùd kÕ<Û≈ä î£ &çì nìï s¡ø±\ $|ü‘T· \Ô qT+&ç s¡ø+åÏ #˚~ ø±ã{Ïº
eT+Á‘·+ nì |æ\Teã&ÉT‘·T+~. eT+R nq>± eTqq+ #˚ùdyê&çì, Á‘·R nq>±
s¡ø+åÏ #·Tq~, nì eT+Á‘· X¯u≤›ìøÏ ns¡+∆ .
»|ü+ n+fÒ @$T{Ï ?
»ø±s√ »qà$#˚Ã<¤ 'ä |üø±s¡' bÕ|üHêX¯ø'£ ˆ
»qàbÕ|ü $Hê•‘ê« »®|ü Ç‘·´_ÛBj Û T· ‘˚ ˆˆ
» R nq>± »qà$#˚Ã<¤ qä #˚ùd~ n+fÒ |ü⁄qs¡q® à ˝Ò≈î£ +&Ü #˚ùd~
|ü R nq>± bÕbÕ*ï q•+|ü#ù˚ d~ nì »|üXu¯ ≤›ìøÏ ns¡+› .
eT+Á‘· eTVü‰s¡eí +, eT+Á‘·eTôVA<ä~Û e+{Ï düTÁ|üd<æ ∆ä Á>∑+<∏ë\˝À $$<Ûä
<˚e‘ê eT+Á‘ê\ì @ $<Ûä+>± »|ü+#˚j·÷*. @ e÷\ ñ|üjÓ÷–+#ê*.
@ Ädüq+ MT<ä ≈£Ls√Ãyê*. @ düeTj·T+˝À #˚j÷· *. @ s¡+>∑T eÅkÕÔ*ï <Û]ä +#ê*.
|ü⁄s¡XÃ¯ s¡D @ $<Û+ä >± #˚j÷· *. nH˚ $wüj÷· \T $|ü⁄\+>± $e]+#·ã&Ü¶sTT.
Ä Á>∑+<∏ë˝˝À ù|s=ÿqï $<Û+ä >± eTq+ ≈£L&Ü l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘êìï
|ü⁄s¡X¯Ãs¡D≤ |üPs¡«ø£+>± »|æ+#ê*. n|ü&˚ eT+Á‘·dæ~∆ »s¡T>∑T‘·T+~. Ä
eT÷\eT+Á‘·+‘√ dü«j·T+>± #˚ùd »|ü+ dü‘Œ· *¤ ‘êìïdüT+Ô ~.
|ü⁄s¡X¯Ãs¡D n+fÒ :
@ eT+Á‘êHÓ’ïHê XÊÅk˛Ôø£Ô+>± ˇø£ ìj·T$T‘· |ü<ä∆‹˝À kÕ<Ûäq #˚ùd
$<ÛëHêìï |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D n+{≤s¡T.
|ü+#ê+>√bÕdüH˚ H˚w<ºü e˚ ‘ê Á|”‹<ëq' ˆˆ
|ü⁄s¡XÃ¯ s¡‹ uÛøÑ dÔ£ ´ü ‘·‘T· Œs¡XÃ¯ s¡D+ Á|æjT˚ ˆˆ
38
»|üeTT, ôVAeTeTT, ‘·s¡ŒDeTT, e÷s¡®q+, Áu≤Vü≤àD uÛÀ»q+ Ç$
|ü⁄s¡XÃ¯ s¡D˝Àì |ü+#ê+>±\T. á ◊<äT $<Ûë˝…q’ ø£sà¡ #˚‘· eTq+ ñbÕdæ+#˚ <˚e‘·
(l e≥Tø£us’…Û e¡ kÕ«$T) dü+‘√wæ+∫ |ü⁄s¡' R _&É\¶ yÓTqÆ eTq eTT+<äT, #·s‹¡ R
dü+#·]düT+Ô ~. ø±ã{Ïº BìøÏ |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D nH˚ ù|s¡T e∫Ã+~.
|ü⁄s¡X¯Ãs¡D m+<äT≈£î ?
JeV”≤H√j·T<Ûë<˚V≤” düs«¡ ø£sà¡ düT q ø£eå T' ˆ
|ü⁄s¡X¯Ãs¡D V”≤H√ Væ≤ ‘·<ÛëeT+Á‘·' Á|üø°]Ô‘·' ˆˆ
Je+˝Òì <˚V≤ü + m˝≤¬>‘’ ˚ ø±s¡´kÕ<Ûqä øÏ |üìøÏsê<√ n˝≤π> |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D
˝Òì eT+Á‘·+ ≈£L&Ü ìs¡sø∆¡ y£ TÓ qÆ <äì uÛ≤e+. ø±ã{Ïº l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êeT+Á‘êìï
|ü⁄s¡XÃ¯ s¡D |üPs¡«ø£+>± ñbÕdæùdHÔ ˚ Ä <˚e⁄&ç nqTÁ>∑V≤ü + eTq≈£î \_ÛdTü +Ô ~.
|ü⁄s¡X¯Ãs¡D dü+K´ :
$$<Ûä eT+Á‘·XÊg Á>∑+<∏ë\˝À $e]+∫q Á|üø±s¡+>± @ eT+Á‘êì¬øH’ ê
1) ˇø£ \ø£å kÕs¡T¢ nq>± (108 dü+K´ >∑\ e÷\‘√ 1000 e÷˝\T) eT÷\
eT+Á‘êìï »|ü+ #˚j÷· *. 2) n+<äT˝À |ü<√ e+‘·T nq>± 10 y˚\ kÕs¡T¢ Ä
eT÷\eT+Á‘·+‘√ ôVAeT+ #˚j÷· *. 3) ôVAeT dü+K´˝À |ü<√e+‘·T nq>±
ˇø£ yÓsTT´ kÕs¡T¢ Ä eT÷\eT+Á‘·+‘√ ‘·sŒ¡ D #Ój÷· ´*. 4) ‘·sŒ¡ D dü+K´˝À
|ü<√e+‘·T. 100 kÕs¡T¢ eT÷\eT+Á‘·+‘√ e÷s¡q® ˝Ò<ë n_Ûùwø£+ #Ój÷· ´*.
5) n+<äT˝À |ü<√ e+‘·T. 10 eT+~ Áu≤Vü≤àDT\≈£î uÛÀ»q+ ô|{≤º*. á ◊<äT
|üqT\‘√ eT+Á‘· |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D |üPs¡eÔ ⁄‘·T+~. (Çø£ÿ&É XÊg+˝À Áu≤Vü≤àD uÛÀ»q+
nì e⁄qï|üŒ{Ïø° @ |ü~eT+~¬øH’ ê uÛÀ»q+ ô|≥ºe#·TÃ)
eT+Á‘√|ü<X˚ +¯ :
eT+Á‘·XÊg ìj·TeT+ Á|üø±s¡+ @ eT+Á‘êHÓï’ Hê dæ~b∆ ı+~q ˇø£ >∑Ts¡Te⁄
qT+&ç ñ|ü<X˚ +¯ bı+~, |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D |üPs¡«ø£+>± ñbÕdæ+#ê*. n˝≤ ø±≈£î+&Ü
Á>∑+<∏ë\qT #·÷dæ kÕ<Ûqä #˚ùdÔ Çã“+<äT\≈£î >∑Ts¡jT˚ ´ neø±X¯+ ñ+≥T+~.
kÕ<Û≈ä î£ \T á $wüj÷· ìï eTTK´+>± <äèwæ˝º À ñ+#·Tø√yê*.
39
>∑Ts¡Te⁄ \_Û+#·øb£ ˛‘˚ :
ˇø£yfi˚ ¯ düeTj·÷ìøÏ >∑Ts¡Te⁄ \_Û+#·øb£ ˛‘˚ ˇø£ ø±–‘·+ MT<ä MTs¡T
»|ü+ #˚jT· <ä\T#·T≈£îqï øπ ‘·T eT+Á‘êìï sêdæ, <ëìì •yê\j·÷ìøÏ rdüT≈£îyÓ[fl,
•e*+>∑+ <ä>sZ∑ ¡ Ä ø±–‘êìï e⁄+∫, düø\£ eT+Á‘ê\≈£î düèwæøº ±s¡≈î£ &Óq’ »>∑<Tä sZ T¡ e⁄
|üs¡y˚TX¯«s¡T&ç qT+∫ eT+Á‘√|ü<˚X¯+ bı+<äT‘·Tqï≥Tº>± MTs¡T uÛ≤$+∫ ‹]–
Ä ø±–‘êìï rdüT≈£îì eT+Á‘·»bÕìï #˚jT· e#·TÃ.
<˚e‘·èT+Á‘·+`>∑Ts¡Te⁄ :
kÕ<Û≈ä î£ \T ‘êeTT ñbÕdæ+#˚ eT+Á‘êìï ñ|ü<•˚ +∫q >∑Ts¡Te⁄ì ˇπø˝≤>±
#·÷&Ü*.
XÀ¢ˆˆ j·T<Ûë|òüT≥X¯Ã ø£\X¯' ≈£î+uÛXÑ ÃË øÌ ±s¡∆ yê#·ø±' ˆ
‘·<ëÛ eT+Á‘√ <˚e‘ê #· >∑Ts¡TXËÃøÌ ±s¡∆ yê#·ø±' ˆˆ
XÀ¢ˆˆ j·T<Ûë<˚M ‘·<ë∏ eT+Á‘˚ j·T<∏ëeT+Á‘˚ ‘·<ë∏ >∑Tsö ˆ
j·T<∏ë>∑Tsö ‘·<∏ë kÕà‘êàH˚é+ uÛÑøÏÔÁø£eT' düà è‘·' ˆˆ
|òTü ≥+, ø£X\¯ +, ≈£î+uÛ+Ñ á eT÷&É÷ m˝≤¬>‘’ ˚ ˇπø nsêúìdüTHÔ êïjÓ÷
n<˚$<Û+ä >± eT+Á‘·+`<˚e‘·`>∑Ts¡Te⁄ nH˚ eT÷&ÉT |ü<ë\T ≈£L&Ü ˇπø ns¡+ú
ø£*–q |ü<ë\T>± eTq+ Á>∑V≤æ +#ê*.
kÕ<Û≈ä î£ &çøÏ ñbÕdæ+#˚ <˚e‘·MT<ä m≥Te+{Ï uÛøÑ ÔÏ ñ+≥T+<√ n˝≤+{Ï
uÛøπÑ Ô eT+Á‘·+MT<ä, >∑Ts¡Te⁄MT<ä ø£*– ñ+&Ü*. Ç˝≤ me¬s‘’ ˚ eTT>∑T]Z ˙ @ø±‘·àø£+>±
uÛ≤$kÕÔs√ n≥Te+{Ï kÕ<Û≈ä î£ &çøπ eT+Á‘·+ ‘·«s¡>± dæ~d∆ Tü +Ô ~.
»|ü+ #˚jT· {≤ìøÏ eT+∫ s√E :
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘êìï |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D≤ |üPs¡«ø£+>± nqTcÕºq+
#˚j÷· \qT≈£îH˚ kÕ<Û≈ä î£ \øÏ e÷s¡•Z s¡ ãVüQfi¯ nwü$º T, ø±ØÔø£ e÷dü+, ne÷yêdü´,
X¯ìyês¡+/eT+>∑fiy¯ ês¡+ ÄÅsê› qø£Áå ‘·+ e⁄qï$ eT+∫s√E\T.
»|ükÕúq+ :
l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘êeT+Á‘êìï »|æ+#ê\qTø=H˚ kÕ<Ûä≈£î\T.
eT+Á‘·XÊg+˝À #Ó|Œæ q $<Û+ä >±
40
|ü⁄D´πøÁå ‘·+ qBrs¡+ >∑TVü‰ |üs«¡ ‘· eTdüøÔ +£
rs¡ú Á|ü<X˚ Ê dæ‡+<Û÷ä Hê+ dü+>∑eT' bÕeq+ eq+
ñ<ë´Hêì $$ø±Ôì _\«eT÷\+ ‘·≥+ –πs'
<˚e‘êj·T‘·q+≈£L\+ düeTTÁ<äd´ü ì»+ >∑èVü≤+
kÕ<Ûäπøwüß Á|üX¯düÔ ´HÔ̊ kÕúHêH˚´‘êì eT+Á‹D+ (XÊs¡<ë‹\ø£+)
|ü⁄D´πøÁå ‘·+, qBrs¡+, >∑TVü≤, |üs«¡ ‘êÁ>∑+, rs¡ú Á|ü<X˚ Ê\T, kÕ>∑s¡ dü+>∑eT
düú˝≤\T, |ü$Á‘· eHê\T, »qdü+#ês¡+˝Òì ñ<ë´qeHê\T _\«eèø£å eT÷\
Á|ü<˚XÊ\T, ø=+&É\T, <˚yê\j·÷\T, düeTTÁ<ä rsê\T, dü«>∑èVü‰\T. Çe˙ï
|ü⁄s¡XÃ¯ s¡D≈£î kÕúHê\T>± #Ó|Œü ã&Ü¶sTT. ø£qTø£ á Á|ü<X˚ Ê\˝À mø£ÿ&ÓH’ ê »|ü+
#˚jT· e#·TÃ. ô|’ ‘Ó*|æq kÕúHê\‘√ bÕ≥T uÛs’… e¡ /•yê\j·÷\˝À »|ü+#˚ùd,Ô ‘·«s¡>±
l uÛs’… e¡ ⁄&ç nqTÁ>∑V≤ü + \_ÛdTü +Ô ~. uÛs’… e¡ kÕ<Ûqä øÏ ø±oπøÁå ‘·+ Á|üXd¯ yÔü TÓ qÆ ~.
eT+Á‘· »bÕ+>±\T :
eT+Á‘· »bÕìøÏ eTT+<äT>± #˚j·Te\dæq $<ÛäT\ì |ü~n+>±\T>±
eT+Á‘·XÊÅkÕÔ˝À¢ #ÓbÕŒs¡T. n$ 1.uÛÑ÷X¯ó~∆, 2.≈£Ls¡à#·Áø£˝ÒKq+, 3.Ädüq
|ü]ø£\Œq+, 4.•U≤ ã+<Ûäq+, 5.uÛÑ÷‘· X¯ó~∆, 6.~XÊ ~>∑“+<Ûä+, 7.wü&É+>∑
Hê´dü+, 8.ÁbÕDÁ|ü‹wü˜, 9.ãVæ≤sêà‘·èø± Hê´dü+, 10.n+‘·sêà‘·èø± Hê´dü+.
á |ü~ n+>±\˝À ø£˙dü+ eTTKýÓTqÆ n+>±\ì »|ü+#˚ùd kÕ<Û≈ä î£ &ÉT Ä#·]+#ê*.
uÛÑ÷X¯ó~∆ :
»|ü+#˚ùd kÕ<Û≈ä î£ &ÉT eTT+<äT>± >∑Ts¡Te⁄øÏ, >∑D|ü‹øÏ qeTkÕÿs¡+ #˚dæ
‘êqT »|ü+ #˚jT· uÀj˚T dü˝ú ≤ìï X¯óÁuÛ+Ñ #˚j÷· *. Ä kÕúq+˝À <äs“¡ \¤ ‘√ ø=+#Ó+
˙s¡T#·*¢..
XÀ¢ˆˆ $wüßíX¯øÏÔ düeTT‘·ŒH˚ï X¯+Kes¡í eTV”≤‘·˝Ò ˆ
nH˚øs£ ‘¡ ï· dü+|üHï˚ l uÛ÷Ñ <˚M qyÓ÷-düTÔ‘˚ ˆˆ
nH˚ <Ûë´qXÀ¢ø±ìï #·~$, ø=+#Ó+ nø£‘å \· T y˚dæ
uÛ÷Ñ >±j·TÁr eT+Á‘·+ :
z+ <Ûqä Ts¡s› êj·T$<äàùV≤ düs«¡ dæ<´Ì∆Ó #· BÛeTVæ≤
‘·H√ï <Ûsä ê' Á|ü#√<äj÷· ‘Y ˆ
41
nì |ü~kÕs¡T¢ ô|’ eT+Á‘êìï |ü]+ƒ ∫, ‘·qT #˚jT· uÀj˚T eT+Á‘êìï ≈£L&Ü
eTqdüT˝À ˇø£kÕ] düà]+∫ #˚‹˝À ø=+#Ó ˙fi¯ófl rdüTø=ì »|üd\úü +˝À #·*,¢
<äs“¡ \¤ ‘√ ªVüQ+|ò{ü Ÿμ nì #Ó|Pü Ô ˇø£kÕ] H˚\ì ø={≤º*.
Ä ‘·sT¡ yê‘· :
Ä|üdsü Œ¡ +‘·T j˚T uÛ÷Ñ ‘ê' j˚TuÛ÷Ñ ‘ê' uÛ÷Ñ $Tdü+dæ‘ú ê' ˆ
j˚T uÛ÷Ñ ‘ê $|òTü ï ø£sêÔs'¡ ‘˚ qX¯´+‘·T •yê»„j÷· ˆˆ
nì #·~$ »|ü dü\ú +˝À ø=~›>± nø£‘å \· T #·˝≤¢*.
≈£Ls¡à#·Áø£+
uÛ÷Ñ ‘·Xó¯ ~∆ #˚dqæ ‘·sT¡ yê‘· á ÁøÏ+<ä ‘Ó*|æq $<Û+ä >± eTT>∑T‘Z √ ø±˙,
‘Ó\¢ düT<ä‘› √ ø±˙ H˚\MT<ä ≈£Ls¡à#·Áø±ìï *œ+#ê*.
á ≈£Ls¡à#·Áø£+ MT<ä z+ Ä<Ûës¡Xø¬¯ ´ÌÔ qeT', z+ ≈£Lsêàj·T qeT', z+

nq+‘êj·T qeT', z+ esêVü‰j·T qeT',, z+ |üè~∏y´’Ó qeT', z+ düT<Ûës¡yí êj·T
qeT', z+ qes¡‘ï· B«bÕj·T qeT', z+ dü«s¡Xí ˝’Ë ≤j·T qeT', z+ q+<äqeHêj·T
qeT', z+ ø£\Œeèπøuå ÀÛ ´ qeT', z+ s¡‘ï· uÛ÷Ñ $Tø±jÓTÆ qeT', z+ düsÁí¡ bÕø±sêj·T
qeT', z+ s¡‘ï· eT+&ÉbÕj·T qeT', z+ dü«s¡yí ~˚ ø±jÓTÆ qeT' nì #Ó|⁄ü ‘·÷ ø=ìï
nø£‘å \· ‘√ ≈£Ls¡à#·Áø±ìï |üPõ+#ê*. |üPC≤q+‘·se¡ TT ≈£Ls¡à#·Áø£eTTô|’ ÄdüHêìï
y˚düTø√yê*.
42
»bÕìøÏ Ädüq+ :
Ä‘·àdæ~∆ Á|ü<ëqX¯Ã düs«¡ s√>∑ ìyês¡D≤‘Y ˆ
qedæ~∆ Á|ü<ëHêX¯Ã Ädüq+ |ü]ø°sqÔ¡ yéT ˆˆ
eT+Á‘· »bÕìøÏ Ädüq+ #ê˝≤ eTTKýÓTqÆ ~. ndü\T Ädüq+ n+fÒ
Ä R nq>± Ä‘·à kÕøå±‘êÿsêìï ø£*–+#˚~.
dü R nq>± düs«¡ s√>±\ì Vü≤]+#˚~.
q+ R qe dæ<Tä \∆ qT Ç#˚Ã~ ªÄdüq+μ nì #Ó|Œü ã&ÉT‘·T+~.
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘·+ »|ü+ #˚jT· {≤ìøÏ Ädüq+ m+‘√ nedüs+¡ .
Á|ü‹s√p ˇø£ X¯óuÛkÑ Õúq+˝À ≈£Ls¡TÃì »|ü+#˚j÷· * ø±ã{Ï,º y˚dTü ≈£îH˚ Ädüq+
≈£L&Ü <˚e‘·≈î£ Çwüyº TÓ qÆ s¡+>∑T˝À ñ+&˚˝≤ #·÷düTø√yê*. l e≥Tø£us’…Û e¡ ⁄&çøÏ
Á|”‹ø£s¡yÓTÆq s¡+>∑T q\T|ü⁄s¡+>∑T ø£qTø£ Ä s¡+>∑T˝À ñ+&˚ ÄdüHêìï
ñ|üjÓ÷–+#ê*.
ªª≈£îXÊdüH˚ eT+Á‘·d~æ s∆ êïÁ‘· ø±sê´ $#ês¡D≤μμ nì XÊg+˝À #Ó|Œü ã&ç+~
ø±ã{Ïº <äsê“¤dqü + eT+Á‘·d~æ ø∆ Ï ‘√&ÉŒ&ÉT‘·T+~. ø£qTø£ <äsê“¤dqü + MT<ä q\T|ü⁄
s¡+>∑T >∑\ ÄdüHêìï y˚dTü ≈£îì »|ü+ #˚jT· e#·TÃ.
1. ÄdüqeT+Á‘+· :
Ädüq+ MT<ä ≈£Ls¡TÃqï ‘·s¡Tyê‘· Ädüq+ #·T≥÷º Äπ>ïj·T+˝À
>∑+ >∑D|ü‘j · T˚ qeT', yêj·TTe´+˝À <äT+ <äTsêZjTÆÓ qeT', HÓs’ T¡ ‹˝À dü+ düsd¡ «ü ‘Ó´’
qeT', áXÊq´+˝À ø£+å øπ Áå ‘·bÕ\ø±j·T qeT' nì #Ó|Œæ ø=ìï nø£‘å \· T |üP\T
y˚j·÷*.
>∑eTìø£ : ÁøÏ+<ä ≈£Ls√Ã˝Òìyês¡T, X¯Øs¡+ düV≤ü ø£]+#·ìyês¡T, eè<äT\∆ T,
≈£îØÃ˝À Ädüq+ y˚dTü ≈£îì »|ü+ #˚dTü ø√e#·TÃ. ôVAeT+ #˚dTü ø√e#·TÃ.
»bÕìøÏ ø±e\dæq edüTe Ô ⁄\T :
1.e≥Tø£us’…Û e¡ ⁄&ç ∫Á‘·|≥ ü +, 2.e≥Tø£us’…Û e¡ j·T+Á‘·+, 3.e≥Tø£us’…Û e¡
eT+Á‘·+ #ÓøÿÏ q sê–πs≈£î ˝Ò<ë eT+Á‘·+ *œ+∫q |üÁ‘·+, 4.ˇø£ sê–|üfi+¢Ë ,
5. ñ<ä]∆ D, |ü+#·bÕÁ‘·, 6.q\¢s+¡ >∑T nø£‘å \· T, 7.˙*s¡+>∑T |ü⁄e⁄«\T, 8.˙*s¡+>∑T
|üPdü\ »|üe÷\, 9.˙*/q\T|ü⁄ s¡+>∑T ÄqeTT, 10.˙*/q\T|ü⁄ s¡+>∑T eÅkÕÔ\T,
11.<äsê“¤düq+.
43
»|üe÷\ :
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê »bÕìøÏ ˙*/q\T|ü⁄ s¡+>∑T |üPdü\e÷\ ˝Ò<ë
s¡TÁ<ëø£eå ÷\ M{Ï˝À <˚ìHÓH’ ê ñ|üj÷Ó –+#·e#·TÃ.
(e÷\ 108 |üPdü\‘√ e⁄+&Ü*)
>∑eTìø£ : »|üe÷\ì yÓT&É˝À <Û]ä +#·≈L£ &É<Tä .
eg+ :
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘· |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D #˚ùd kÕ<Û≈ä î£ \T ˙*/q\T|ü⁄
s¡+>∑T |ü+#Ó ñ‘·ØÔ j·÷ìï <Û]ä +#ê*.
>∑eTìø£ : »|ü+ #˚ùd&É|ü &ÉT <Û]ä +∫q eÅkÕÔ\‘√ uÛÀ»q+ #˚jT· ≈£L&É<Tä .
»|ü+ #˚ùd ~≈£îÿ :
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘êìï |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D #˚ùd kÕ<Û≈ä î£ \T ñ‘·sÔ ,¡
‘·÷s¡TŒ~≈£îÿøÏ n_ÛeTTK+>± ≈£Ls¡TÃì »|ü+ #˚ùdÔ X¯óuÛÁÑ |ü<+ä >± e⁄+≥T+~.
»|ü+ #˚jT· e\dæq s√E\T :
kÕ<Ûës¡D+>± »bÕìï kÕ<Û≈ä î£ \T ‘·eT≈£î nqTyÓq’ ìï s√E\˝À 10 ˝Òø£
20 ˝Òø£ 40 s√E˝˝À »bÕìï |üP]Ô #˚jT· e#·TÃ. nsTT‘˚ ‘êeTT d”«ø£]+∫q
s√E˝À¢ yÓTT‘·+Ô »|üd+ü U´ì Ä s√E\øÏ nqT>∑TD+>± $uÛ≤–+#·T≈£îì Á|ü‹s√p
n<˚ dü+K´ ‘·>≈Z∑ î£ +&Ü »|ü+#˚j÷· *. ñ<ë: 10 s√E\T d”«ø£]ùdÔ 1 \ø£å »bÕìï
(nq>± y˚sTT e÷\\T) s√EøÏ (100I10 #=|üq yÓTT‘·+Ô |ü~s√E\øÏ 1000
e÷\\T »|ü+ #˚j÷· *. Ç<˚$<Û+ä >± MTs¡T d”«ø£]+∫q s√E\qT ã{Ïº »|üe÷\\
dü+K´qT düeT+>± d”«ø£]+∫ »|ü+ #˚j÷· *.
»|ü+ |ü<‘∆ä T· \T :
1. yê∫ø£+ (ô|ø’ Ï $qã&˚˝≤ #˚ùd~) 2. ñbÕ+X¯óe⁄ R ô|<äe⁄\‘√ ô|ø’ Ï
$qã&É≈î£ +&Ü H√{Ï‘√ #˚ùd~ 3. e÷qdæø+£ R ô|<äe⁄\T ø£<\ä ≈£î+&Ü H√{Ï‘√
ø±≈£î+&Ü øπ e\+ eTqdüT˝ÀH˚ »|æ+#˚~. ô|’ eT÷&ç+{Ï˝À e÷qdæøy£ T˚ ñ‘·eÔ TyÓTqÆ ~
ø±ã{Ïº l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê s¡÷bÕìï eTqdüT˝À <Ûë´ìdü÷Ô eT+Á‘êìï düŒwü+º >±
ø£fió¯ fl eT÷düT≈£îì>±˙, Hêdæø±Á>∑+ ô|’ <äèwæº ì*|æ>±˙, e÷qdæø+£ >± »|ü+ #˚j÷· *.
44
»|ü+ #˚ùd $<Ûëq+ :
»bÕìï #˚ùd kÕ<Û≈ä î£ \T »|üe÷\ì ñ+>∑s+¡ y˚\TMT<ä ñ+∫ u§≥qy˚\T,
eT<Ûäý˚\T á ¬s+&ç+{Ï‘√ e÷\˝Àì |üPdüì, eT+Á‘êìï »|ædü÷Ô ‘·qyÓ’|ü⁄øÏ
˝ÀìøÏ ˝≤ø√ÿyê*. ø=*øÏ |üPdü y˚*øÏ ‘·–˝Òes¡≈L£ ˝…øÿÏ +∫ Bìì <ë≥≈£î+&Ü
e÷\ì yÓqøÏÿÁ‹|æŒ eTs¡\ »|ü >∑Dq #˚j÷· *. #·÷|ü⁄&ÉTy˚\T e÷\≈£î ‘·>\∑ ≈£î+&Ü,
»|üe÷\ H˚\≈£î ‘·>\∑ ≈£î+&Ü, ÁøÏ+<ä≈î£ C≤]|ü&≈É î£ +&Ü, kÕ<Û≈ä î£ &ÉT C≤Á>∑‘|Ô· &ü Ü*.
(>√eTTK+ nq>± »|ü+ #˚jT· {≤ìøÏ ñ|üj÷Ó –+#˚ dü+∫ì $ìjÓ÷–+#·+&ç)
eT+Á‘êìï m˝≤ »|æ+#ê* :
ñ∫‘êdüq+ MT<ä ≈£Ls¡TÃì e÷\qT d”«ø£]+∫ »bÕìï #˚ùd kÕ<Û≈ä î£ &ÉT.
ªªnø£åsêø£ås¡ dü+j·TTø£Ô+ »ù|HÍàøÏÔø£ |ü+øÏÔe‘Yμμ eTT‘ê´\ es¡d˝ü ≤>± nø£så ¡ nø£så +¡
düŒwü+º >± e⁄+&˚˝≤ nø£så êø£så ¡ dü+j·TTø£+Ô >± »|æ+#ê*.
>∑eTìø£ : 1) n˝≤π> e÷\ì me]ø£+{≤ |ü&≈É î£ +&Ü >√eTTK+ dü+∫˝À e⁄+∫>±˙,
ñ‘·ÔØj·T+ n&ÉT¶>± e⁄+∫>±˙ »|ü+ #˚j·÷*. 2) »|üe÷\qT ÁøÏ+<ä
|ü&yÉ j
˚ T· ≈£L&É<Tä . 3) Á|ü‹s√p ìj·T$T‘· »|ü+ |üPs¡sÔ TTq ‘·sT¡ yê‘· »|üe÷\qT
|ü$Á‘·yTÓ qÆ Á|ü<X˚ +¯ ˝À e⁄+#ê*.
»|ü ìj·Te÷\T :
dü‘´˚ Hê|æ q uÛ≤ùw‘· »|üôVAe÷s¡ÃHê~|òTü ˆ
nq´<∏ëqTwæ̃‘+· düs«¡ + uÛeÑ ‘˚é ìs¡sø∆¡ +£ ˆˆ
»|ü+ #˚ùd≥|ü&ÉT ôVAeT+ #˚ùd≥|ü&ÉT |üP»\T #˚ùd≥|ü&ÉT dü‘´· yÓTqÆ
n‘· ´ edü s ¡ y Ó T Æ q $wü j · ÷ \ >∑ T ]+#Ó ’ H ê dü π s eT<Û ä ´ ˝À Ç‘· s ¡ T \‘√ @MT
e÷{≤¢&≈É L£ &É<Tä . n˝≤ e÷{≤¢&‘ç ˚ Ä »|ü+, ôVAeT+, |üP» ìs¡sø∆¡ e£ Te⁄‘êsTT.
ø±ã{Ïº C≤Á>∑‘Ô· eVæ≤+∫ me]‘√ e÷{≤¢&≈É î£ +&Ü l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êeT+Á‘êìï
@ø±‘·+>± nqTcÕºq+ #˚j÷· *.
45
»|ü+˝À <Ûë´q+ :
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êeT+Á‘êìï ‘·<ø˚ B£ ø£‘å √ »|ü+ #˚dTü qÔ ï|ü&ÉT ø=+‘·
eT+~ kÕ<Û≈ä î£ \≈£î @ø±Á>∑d‹úæ e∫Ã eT+Á‘· »|ü+ Ä–b˛e#·TÃ. Ä düeTj·T+˝À
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê ~e´ eT+>∑fi≤ø±sêìï <ä]Ùdü÷Ô ‘ê<ë‘·à´+˝À e⁄+&çb˛e#·TÃ.
Ä dæ‹ú #ê˝≤ >=|üŒ~. Ä dæ‹ú ˝À e⁄qï+‘·ùd|ü⁄ e⁄+&ç, ‹]– kÕ<Ûës¡D dæ‹ú øÏ
e#êÃø£ eTs¡\ CbÕìï ÁbÕs¡+_Û+#·e#·TÃ.
»bÕìï @ düeTj·T+˝À #˚j÷· * :
l e≥Tø£us’…Û e¡ eT+Á‘êìï sêÁ‹ düeTj·T+˝À #˚ùdÔ eT+∫~.
»|ü+ #˚jT· &ÜìøÏ eTT+<äT :
»bÕìøÏ eTT+<äT ˇø£|üfiË¢+˝À l e≥Tø£uÛ…’s¡e j·T+Á‘êìï, Ç~
\_Û+#·øb£ ˛‘˚ MTs¡T ñbÕdæ+#˚ l e≥Tø£us’…Û e¡ eT+Á‘êìï ˇø£ sê– sπ ≈£îMT<ä
#ÓøÿÏ +∫ ˝Ò<ë ˇø£ ø±–‘·+ MT<ä sêdæ Ä j·T+Á‘êìï |üfi+¢Ë ˝À e⁄+∫ ˙*s¡+>∑T
|ü⁄e⁄«\T, nø£‘å \· T rdüT≈£îì l e≥Tø£us’…Û e¡ ⁄&çì nc˛º‘sÔ· ¡ X¯‘H· êe÷\‘√ j·T+Á‘êìï
/ eT+Á‘êìï |üPõ+#ê*. Ä ‘·sT¡ yê‘· »|ü+ ÁbÕs¡+_Û+#ê*.
>∑eTìø£ :
u≤düTeT‹ _j·T´+˝À ≈£î+≈£îeT bı&çì ø=+#Ó+ H˚‹‘√ ø£*|æ $&ç$&ç>±
nø£‘å \· T>± #˚dæ $jÓ÷–+#·e#·TÃ.
~>∑“+<Ûqä + : |üP» #˚dqæ ‘·sT¡ yê‘· mÁs¡ì nø£‘å \· T ø=ìï rdüT≈£îì
XÀ¢ˆˆ düT<äs¡Ùqdü´ eT+Á‘˚D ~XÊu+<Ûqä + düe÷#·sπ ‘Y ˆ
uÛ÷Ñ ‘·Xó¯ ~∆+ ‘·‘'· ø£è‘ê´ ÁbÕDkÕú|qü e÷#·sπ ‘Y ˆˆ
ªªz+ qyÓ÷ uÛ>Ñ e∑ ‘˚ eTVü‰#·Áø£sêC≤j·T düV≤ü ÁkÕsêj·T düs«¡ ~XÀã+<Û,ä
uÛ÷Ñ ‘ê+ kÕÔ&j É T· . sêø£kå ÕHêàs¡jT· , düV≤ü ÁkÕs¡ VüQ+|ò{ü Ÿ Áø√+ s¡+ kÕ«Vü‰μμ nH˚
düT<äsÙ¡ q eT+Á‘êìï #·~$ nø£‘å \· ì ‘·q#·T≥÷º y˚dTü ≈£îì »bÕìï ÁbÕs¡+_Û+#ê*.
46
l e≥Tø£uÛ…’s¡e eT+Á‘· »|ü ÁbÕs¡+uÛÑ+
»|ü dü+ø£\Œ+ :
eTT+<äT>± ñ<ä]∆ D, |ü+#·bÕÁ‘· rdü≈î£ ì
1. z+ øπ X¯yêj·TkÕ«Vü‰ 2. z+ Hêsêj·TD≤j·TkÕ«Vü‰ 3. z+ e÷<Ûyä êj·TkÕ«Vü‰
nì eT÷&ÉT kÕs¡T¢ Ä#·eTq+ #˚d,æ Ä ‘·sT¡ yê‘· ÁbÕD≤j·÷eT+ #˚dæ
eTeT ñbÕ‘·Ô düeTdüÔ <äT]‘·ø£åj·T <ë«sê l eTVü‰$c˛í sê»„j·÷
Á|ües¡eÔ ÷qdü´ Ä<ä´ ÁãVü≤àD' ~«rj·T|üsêπsú X‚«‘·esêVü≤ø£˝ŒÒ yÓe’ dü«‘· eTq«+‘·sπ
ø£*j·TTπ> Á|ü<eäÛ TbÕ<˚ »+ã÷B«ù| uÛsÑ ‘¡ e· sπ ¸ uÛsÑ ‘¡ K· +&˚ y˚Ts√' <äøDåÏ ~>±“¤>π
``` <˚X‚ uÛ>Ñ e∑ ‘·‡ìï<ÛÍ ndæàHé es¡eÔ ÷q yêéVü‰]ø£ #ê+Á<äe÷H˚q ``` dü+e‘·‡sπ
``` Äj·TH˚ ``` ãTT‘Í ``` e÷ùd ``` |üøπ å ``` ‹<∏Í ``` yêdüsπ ```
qø£Áå ‘˚ X¯óuÛj
Ñ ÷Ó >π X¯óuÛøÑ s£ D¡ Ò @e+ >∑TD $X‚wDü $•cÕºj÷· + ``` >√Á‘√<ä“e¤ dü´
```nVü≤+ l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê Á|”‘´· s¡+∆ |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D |üPs¡«ø£. l e≥Tø£us’…Û e¡
<˚e‘ê eT+Á‘· »|ü+ ø£]ùw´...nì dü+ø£\Œ+ #Ó|ü≈£îì ñ+>∑s¡+ y˚*‘√
|ü+#·bÕÁ‘·˝À ˙{Ïì ‘êø£e˝…qT. ‘·sT¡ yê‘· eTqkÕsê l e≥Tø£us’…Û e¡ kÕ«$TøÏ
qeTkÕÿs¡+ #˚dTü ≈£îì »bÕìøÏ @ $|ò÷ü ï\T ø£\T>∑≈î£ +&Ü eTT+<äT>±...
l >∑D|ü‹ bÁ Õs¡qú :
eÁø£‘T· +&É eTVü‰ø±j·T ø√{Ï dü÷s¡´ düeTÁ|üu≤Û ˆ
ì]«|òTü ï+ ≈£îs¡T y˚T <˚e düs«¡ ø±πs´wüß düs«¡ <ë ˆˆ
nì >∑D|ü‹øÏ eTT+<äT>± qeTkÕÿs¡+ #˚jT· +&ç.
>∑eTìø£ : |ü⁄s¡XÃ¯ s¡Dø√dü+ #˚ùd dü+ø£\Œ+˝À ‘·eT ø√]ø£\T #Ó|⁄ü Œø√≈£L&É<Tä
øπ e\+ <˚e‘ê Á|”‹ø=s¡øπ dü+ø£*Œ+#ê*.
>∑Ts¡T e+<äq+ :
>∑Ts¡TÅs“¡ Vü‰à >∑Ts¡T]«wüß'í >∑Ts¡Tsπ y› √ eTùV≤X¯«s¡'
>∑Ts¡TkÕ‡øå±‘Y |üs+¡ ÁãVü≤à ‘·ôdàÌ l >∑Ts¡yq˚ eT' ˆˆ
nì MT≈£î eT+Á‘·Bø£å Ç∫Ãq >∑Ts¡Te⁄øÏ eTT+<äT>± qeTdüÿ]+#·+&ç.
47
l e(ã)≥Tø£ uÛ…’s¡eeT+Á‘·+ (XÊs¡<ë‹\ø£+)
ÁV”≤+ ã≥Tø±j·T Ä|ü<Tä <äs› D¡ ≤j·T ≈£îs¡T≈£îs¡T ã≥Tø±j·T ÁV”≤+
ndü´ l ã≥Tø£us’…Û e¡ eTVü‰eT+Á‘·d´ü ãèVü≤<ës¡D´ø£ ãTTwæ'ˆ nqTwüß|º t
#Û+· <ä'ˆ e+ ;»+ ˆ ÁV”≤+ X¯ø'ÔÏ ˆ eTeT l ã≥Tø£us’…Û e¡ nqTÁ>∑V≤ü Á|ükÕ<äd<æ ´∆ä s¡+∆
»ù| $ìjÓ÷>∑' ˆ
ø£s¡Hê´dü+
z+ ÁVü‰+ yê+ ` n+>∑TcÕ˜u≤Û ´+ qeT'
z+ ÁV”≤+ M+ ` ‘·s˙®¡ uÛ≤´+ qeT'
z+ ÁVüA+ eP+ ` eT<Û´ä e÷uÛ≤´+ qeT'
z+ ÅôV≤’ + yÓ+’ ` nHê$Tø±uÛ≤´+ qeT'
z+ ÁVü≤Ö+ yÍ+ ` ø£ìwæ̃ø±uÛ≤´+ qeT'
z+ ÁVü≤' e' ` ø£s‘¡ \· ø£s|¡ èü cÕ˜u≤Û ´+ qeT'
Vü≤è<äj·THê´dü+
z+ ÁVü‰+ yê+ ` Vü≤è<äj÷· j·T qeT'
z+ ÁV”≤+ M+ ` •s¡ùd kÕ«Vü‰
z+ ÁVüA+ eP+ ` •U≤jÓTÆ ewü{Ÿ
z+ ÅôV≤’ + yÓ+’ ` ø£e#êj·T VüQ+
z+ ÁVü≤Ö+ yÍ+ ` H˚Á‘·Á‘·j·÷j·TÚwü{Ÿ
z+ ÁVü≤' e' ` nÁkÕÔjT· |ò{ü Ÿ
uÛÑ÷s¡T“¤edüT‡es√$T‹ ~>∑“+<Ûä'
>∑eTìø£ : e≥Tø£ nHêï ã≥Tø£ nHêï ˇø£fÒ nì kÕ<Û≈ä î£ \T >∑eTì+#ê*
48
l e≥Tø£u’Û…se
¡ <˚e‘ê <Ûë´q+ :
e+<˚u≤\+ düŒ{¤ øÏ £ dü<èä X¯+ ≈£î+‘·˝À˝≤¢dæ eÅø+Ô£ ˆ
\$T‘ê´~ |ü+#·|üP»\T
|ü+#·bÕÁ‘·˝À ˙{Ïì ñ<ä]∆ D‘√ rdüT≈£îì l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êjÓTÆ
qeT' bÕ<ä´+ düeTs¡Œj·÷$T ns¡È ´+ düeTs¡Œj·÷$T Ä#·eTq+ düeTs¡Œj·÷$T
n+≥÷ n]y˚D+ (|üfiflË +)˝À b˛j·÷*.
\+ |üè~∏M ‘·‘ê«‹àø±jÓTÆ l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êjÓTÆ >∑+<Û+ä <Ûës¡j÷· $T
Vü≤+ Äø±X¯‘‘· ê«‹àø±jÓTÆ l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êjÓTÆ |ü⁄ôwŒÌ ' |üP»j·÷$T
j·T+ yêj·TT‘·‘ê«‹àø±jÓTÆ l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êjÓTÆ <Û÷ä |ü+ nÁ|ò÷ü |üj÷· $T
s¡+ ‘˚»dü‘Ô ê«‹àø±jÓTÆ l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êjÓTÆ B|ü+ <äsÙ¡ qj·÷$T
e+ neTè‘·‘‘· ê«‹àø±jÓTÆ l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êjÓTÆ neTè‘· HÓy’ <˚ ´ä + düeTs¡Œj·÷$T
nì #Ó|⁄ü ‘·÷ ñ<äs∆ D ¡ ‘Ï √ ˙{Ïì ◊<äT kÕs¡T¢ n]y˚D+ (|üfiflË +)˝À y˚j÷· *.
»|üe÷\ eT+Á‘+· :
l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘ê eT+Á‘· CbÕìï ÁbÕs¡+_Û+#·{≤ìøÏ eTT+<äT
kÕ<Û≈ä î£ &ÉT »|üe÷\qT #˚‹‘√ rdüT≈£îì ø£fifl¯ ≈£î n<äT≈› î£ ì eTqdüT˝À
z+ e÷+ e÷˝Ò eTVü‰e÷j˚T düs«¡ eT+Á‘· dü«s¡÷|æDÏ ˆ
#·‘T· s¡«s¡Z düÔ «sTTq´düÔ düÔkÕàH˚à dæ~∆<ë uÛÑe ˆˆ
nì eTqdüT˝À ‘·\#·T≈£îì uÛøÑ ÔÏ |üPs¡«ø£+>± qeTdüÿ]+∫ »|ü+ #˚jT· ≥+
ÁbÕs¡+_Û+#ê*.
>∑Ts¡T eT+Á‘+· :
MT≈£î Bø£ìå ∫Ãq >∑Ts¡Te⁄ <ë«sê >∑Ts¡TeT+Á‘√|ü<X˚ Êìï bı+~ Ä eT+Á‘êìï
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘êìøÏ eTT+<äT>± ˇø£ e÷\ì, n˝≤π> »|ü+ |üPs¡sÔ TTq
49
‘·sT¡ yê‘· ˇø£ e÷\ì »|ü+ #˚j÷· *. ‘·<ë«sê >∑Ts¡Te⁄ nqTÁ>∑V≤ü + \_Û+∫
<˚e‘êeT+Á‘·d~æ ∆ MT≈£î ‘·«s¡>± ø£\T>∑T‘·T+~.
l e≥Tø£u’Û…se
¡ <˚e‘ê eT+Á‘+· :
nì ÁX¯<ë∆u≈ÑÛ î£ \Ô ‘√ eTÚq+>± eTqdüT‡˝À eT÷\eT+Á‘· »|ü+ #˚jT· +&ç.
»bÕ+‘· $~Û :
düTesY uÛTÑ esY uÛ÷Ñ ]‹ ~–«yÓ÷ø£' nì ~–«yÓ÷#·q+ #˚d,æ eTs¡\ ô|’
‘Ó*|æq <Ûë´q XÀ¢ø+£ #·~$ á ÁøÏ+~ $<Û+ä >± #Ó|⁄ü ‘·÷ »|üdeü Ts¡ŒD #˚j÷· *.
»|ü düeTs¡ŒD :
ô|’ ‘Ó*|æq $<Û+ä >± Á|ü‹s√p ìj·T$T‘· dü+K´˝À »|ü+ #˚jT· ≥+
|üPs¡sÔ TTq ‘·sT¡ yê‘·, ‹]– eT÷&ÉT kÕs¡T¢ Ä#·eTq+ #˚dæ ø=ìï ˙fi¯ófl #˚‹˝À
rdüT≈£îì nH˚q eTj·÷ø£è‘˚q l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘· »ù|q l e≥Tø£us’…Û e¡
<˚e‘ê düTÁ|”‘√ düTÁ|üdHü √ï es¡<√ uÛeÑ ‘·T. l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê dü+|üPs¡í nqTÁ>∑V≤ü
ø£{≤ø£å dæ<´ä s¡+∆ @‘·‘Y »|ü|\üò + l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê #·sD¡ ≤s¡$+<ës¡ŒDeTdüT.Ô ..
‘·‘‡· ‘Y ÁãVü‰às¡ŒDeTdüTÔ
nì Ä ˙{Ïì n]y˚D+ (ˇø£ |üfiflË +)˝À $&Éyê*. n˝≤ $&ç∫q ˙{Ïì eT÷&ÉT
kÕs¡T¢ rs¡+ú >± rdüTø√yê*.
MTs¡T »|ü+ #˚ùd nìï s√E\÷ Ç<˚ $<Û+ä >± #˚j÷· *.
»bÕq+‘·s+¡ e÷˝≤eT+Á‘+· :
XÀ¢ ˆˆ z+‘·«+e÷˝Ò düs«¡ <˚yêHê+ Á|”‹<ë X¯óuÛ<Ñ ë uÛeÑ ˆ
X¯óuÛ+Ñ ≈£îs¡Twü« y˚T uÛÁÑ <˚ j·TXÀMs¡´+ #· <˚V≤æ y˚T ˆˆ
eT+Á‘+· : z+ ÁV”≤+ dæ<´Ì∆Ó qeT' (eT+Á‘·eTôVA<ä~)Û
á $<Û+ä >± ô|’ XÀ¢ø±ìï, eT+Á‘êìï |ü]+ƒ ∫ »|üe÷\ì ˇø£kÕ] ‘·\ô|’
e⁄+#·Tø=ì ‘·sT¡ yê‘· MTs¡T »|ü+#˚ùd >√eTTK+ (dü+∫)˝À uÛÁÑ <ä|sü T¡ #·Tø√yê*.
á e÷\ì mes¡÷ #·÷&É≈L£ &É<Tä . me]øÏ Çe«≈£L&É<Tä , nX¯ó∫>± ‘êø£≈L£ &É<Tä .
50
»|ü ÁbÕX¯düÔ ´+ :
ô|q’ ‘Ó*|æq ìj·Te÷\qT Ä#·]dü÷Ô n#·+#·\ uÛøÑ ÔÏ $XÊ«kÕ\‘√ »bÕìï
#˚ùdÔ mH√ï X¯óuÛ|Ñ *üò ‘ê\T ø£\T>∑T‘êsTT.
»ù|q <˚e‘ê ì‘·´+ dü÷j Ô T· e÷Hê Á|üd<” ‹ä
Á|üdHü êï $|ü⁄˝≤H√“¤>±Hé <ä<ë´qTàøÏ+Ô #· XÊX¯«r+
j·Tø£å s¡ø£å' |æXÊ#êX¯Ã Á>∑Vü‰dü‡sê«X¯Ã ;ÛwüD≤'
C≤|æq+ H√|üdsü Œ¡ +‹ uÛj Ñ T· ;Û‘ê dü‡eT+‘·‘'·
j·÷e+‘·' ø£sà¡ j·TC≤„qTdüT‡´' Á|ü‹cÕ˜XÃ¯ ‘·bÕ+dæ #·
düsπ « ‘˚ »|üjT· »„d´ü ø£˝≤+ Hês¡Ω+‹ c˛&Éo+
e÷Vü‰‘·à´+ yê#·øô£ dà’ ‘· »®|j ü T· »„d´ü ø°sqÔ¡ + ˆˆ
»|ü+ #˚jT· ≥+ <ë«sê düT‹Ô +#·ã&É¶ <˚e‘·\T ì‘·´+ kÕ<Û≈ä î£ &çøÏ Á|üdqü ïyÓTÆ
e⁄+{≤s¡T. yê]øÏ XÊX¯«‘· uÛÀ>∑ yÓ÷øå±*ï Á|ükÕ~kÕÔsT¡ . j·Tø£,å s¡ø'å£ |æXÊ#ê\T,
<äTwüÁº >∑V‰ü \T, »|ü+#˚ùd yê&çì #·÷dæ uÛj Ñ T· |ü&‘É êsTT.
‘·|üdüT‡\T, ø£s¡àj·TC≤„\T, »|üj·T»„+˝À |ü<äVü‰s√ uÛ≤>±ìøÏ ≈£L&Ü
dü]sêe⁄. á #Ó|Œæ q »|ü eTVü‰‘·à ´+ yê∫ø£+>± #˚ùd »bÕìπø, BìøÏ X¯‘ê~Ûø+£ >±
ñbÕ+X¯ó »bÕìøÏ, düV≤ü ÁkÕ~Ûø+£ >± e÷qdæø£ »bÕìøÏ e÷Vü‰‘·à ´+ n~Ûøe£ Tì
XÊg+ #ÓãT‘·T+~.
l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘ê eT+Á‘· |ü⁄s¡X¯Ãs¡D dü+K´
|ü⁄s¡X¯Ãs¡D :
ô|’ ‘Ó*|æq l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘êìï 1 \ø£kå Õs¡T¢ »|æ+#ê*.
á 1\ø£å »bÕìï kÕ<Û≈ä î£ ì X¯ø±Ô ´qTkÕs¡+ 11`21`40 s√E\˝À |üP]Ô #˚jT· e#·TÃ.
kÕ<Ûës¡D+>± @ eT+Á‘êHÓ’ïHê 1 \ø£å »|ü+ |ü⁄s¡X¯Ãs¡D≈£î #˚ùdÔ
dü]b˛‘·T+~. ø±ã{Ïº Çø£ÿ&É ‘Ó*j·TCÒùd |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D n+>±\ $esê\˙ï 1 \ø£å
»bÕìï nqTdü]+∫ #Ó|Œü ã&ÉT‘·THêïsTT. á $wüj÷· ìï kÕ<Û≈ä î£ \T >∑eTì+#·>\∑ s¡T.
51
|ü⁄s¡X¯Ãs¡D n+>±\T
l e≥Tø£u’s…Û e ¡ <˚e‘ê eT+Á‘· <äXÊ+X¯ ôVAeT+ :
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘· |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D˝À uÛ≤>∑+>± ìj·TeT |üPs¡«ø£+>±
ˇø£ \ø£åkÕs¡T¢ (1000 e÷\\T) »|ü+ #˚dæq ‘·s¡Tyê‘· n+<äT˝À <äXÊ+X¯+
nq>± |ü~y˚\ kÕs¡T¢ eT÷\eT+Á‘·+‘√ ôVAe÷ìï #˚j÷· *.
ôVAeT dü+ø£\Œ+ :
eTyÓ÷bÕ‘·Ô düeTdüÔ <äT]‘·øj å£ T· <ë«sê l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eTT~›d´ü
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê Á|”‘´· s¡+∆ . l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘· |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D≤+>∑‘«˚ q
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êeT+Á‘· Vü≤eq+ ø£]ùw´ nì dü+ø£\Œ+ #Ó|ü ø=ì ôVAe÷ìï
ÁbÕs¡+_Û+#ê*.
(Vü≤√eT $<Ûëq+ Á|ü‘´˚ ø£+>± ‘Ó*j·T#˚jT· ã&ç+~.)
l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘ê Vü≤√eT eT+Á‘·+
ÁV”≤+ ã≥Tø±j·T Ä|ü<Tä <äs› D¡ ≤j·T ≈£îs¡T≈£îs¡T ã≥Tø±j·T ÁV”≤+ kÕ«Vü‰
düeTs¡ŒD :
á $<Û+ä >± eT÷\eT+Á‘·+‘√ 10y˚\ kÕs¡T¢ ôVAeT+ #˚dqæ ‘·sT¡ yê‘·
∫es¡>± ªªnH˚q eTj·÷ø£è‘˚q l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘êeT+Á‘· Vü≤eH˚q
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê düTÁ|”‘√ düTÁ|üdHü √ï es¡<√uÛeÑ ‘·T. l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê
Á|”‘·´s¡ú+ @‘·‘Y|òü\+ düs¡«+ l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘ê #·s¡D≤s¡$+<ës¡ŒDeTdüTÔ,
‘·‘‡· Å<“ä Vü‰às¡DeTdüTμÔ μ nì ñ<ä]› D‘√ ˙fi¯ófl ôVAeT≈£î+&É+˝ÀøÏ e<ä˝≤*. ‘·sT¡ yê‘·
ôVAeT uÛkÑ Õàìï qT<äT≥ <Û]ä +#ê*.
l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘ê eT+Á‘· ‘·s¡ŒD+
‘·s¡ŒD dü+ø£\Œ+ :
»|ü <äXÊ+X¯+ ôVAe÷ìï #˚dqæ ‘·sT¡ yê‘· n<˚ eT+Á‘·+‘√ ôVAeT
<äXÊ+X¯+ nq>± ˇø£ y˚sTTkÕs¡T¢ ‘·sŒ¡ D #˚j÷· *.
52
ªªeTyÓ÷bÕ‘·Ô düeTdüÔ <äT]‘·øj å£ T· <ë«sê l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eTT~›d´ü
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê Á|”‘´· s¡+ú . l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘· |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D≤+>∑‘«˚ q
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘· ‘·sŒ¡ D+ ø£]ùw´μμ nì dü+ø£\Œ+ #Ó|ü ø=ì ‘·sŒ¡ D≤ìï
ÁbÕs¡+_Û+#ê*.
ˇø£ |üfiflË +˝À l e≥Tø£us’…Û e¡ kÕ«$T j·T+Á‘êìï >±ì, l e≥Tø£us’…Û e¡
kÕ«$T eT+Á‘·+ *œ+∫q sê– sπ ≈£îqT >±ì ñ+∫, >∑+<Û|ä ⁄ü cÕŒ\‘√ n]Ã+∫
ø=+#Ó+ |ü˙ïs¡T ø£*|æq Äe⁄bÕ\‘√ ˝Ò<ë X¯ó<ä∆ »\+‘√ ‘·sŒ¡ D+ #Ój÷· ´*.
‘·s¡ŒD eT+Á‘·+
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê+ ‘·sŒ¡ j·÷$TqeT'
‘·s¡ŒD düeTs¡ŒD :
ªªnH˚q eTj·÷ø£è‘˚q l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘ê eT+Á‘· ‘·s¡ŒDÒq
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê düTÁ|”‘√ düTÁ|üdHü √ï es¡<√ uÛeÑ ‘·T. l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê
Á|”‘·´s¡ú+ @‘·‘|Y \üò + düs«¡ + l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê #·sD ¡ ≤s¡$+<ës¡ŒDeTdüT,Ô
‘·‘‡· Å<“ä Vü‰às¡DeTdüTÔμμ nì ñ<ä]› D‘√ ˙fi¯ófl ˇø£ |üfiflË +˝ÀøÏ e<ä˝≤*. Bì‘√
‘·sŒ¡ D+ |üPs¡eÔ ⁄‘·T+~.
l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘ê eT+Á‘· e÷s¡®q+ ˝Ò<ë n_Ûùwø£+
n_Ûùwø£ dü+ø£\Œ+ :
Ç˝≤ eT+Á‘·+‘√ ‘·sŒ¡ D #˚dqæ ‘·sT¡ yê‘· n+<äT˝À |ü<√e+‘·T nq>±
100 kÕs¡T¢ e÷s¡q® + ˝Ò<ë n_Ûùwø£+ #˚j÷· *.
ªªeTyÓ÷bÕ‘·Ô düeTdüÔ <äT]‘·øj å£ T· <ë«sê l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eTT~›d´ü
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê Á|”‘´· s¡+∆ . l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘· |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D≤+>∑‘«˚ q
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘· n_Ûùwø£+ ø£]ùw´μμ nì dü+ø£\Œ+ #Ó|ü ø=ì, ˇø£
|ü+#·bÕÁ‘·˝À Äe⁄bÕ\T ˝Ò<ë ˙s¡T rdüT≈£îì yê{Ï‘√ ˇø£ ô|<ä|› fiü flË +˝À l e≥Tø£us’…Û e¡
j·T+Á‘êìï >±˙, eT+Á‘·+ *œ+∫q sê– sπ ≈£îqT >±ì, ñ+∫ yê{Ïô|’ |ü⁄e⁄«‘√>±ì,
ñ<ä]› D‘√ >±ì n_Ûùwø£+ #˚j÷· *.
53
n_Ûùwø£ eT+Á‘·+
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê+ n_Ûw+æ #ê$T qeT'
n_Ûùwø£ düeTs¡ŒD :
ªªnH˚q eTj·÷ø£è‘˚q l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘ê eT+Á‘· n_Ûùwπøq
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê düTÁ|”‘√ düTÁ|üdHü √ï es¡<√ uÛeÑ ‘·T. l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê
Á|”‘·´s¡ú+ @‘·‘Y|òü\+ düs¡«+ l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘ê #·s¡D≤s¡$+<ës¡ŒDeTdüTÔ,
‘·‘‡· Å<“ä Vü‰às¡DeTdüTÔμμ nì ñ<ä]› D‘√ ˙fi¯ófl n]y˚D+ (ˇø£ |üfiflË +)˝ÀøÏ e<ä˝≤*.
Bì‘√ n_Ûùwø£+ |üPs¡eÔ ⁄‘·T+~.
Áu≤Vü≤àD uÛÀ»q+
Áu≤Vü≤àD uÛÀ»q dü+ø£\Œ+ :
|ü⁄s¡XÃ¯ s¡D˝À uÛ≤>∑+>± 100 kÕs¡T¢ n_Ûùwø£+ #˚dqæ ‘·sT¡ yê‘· n+<äT˝À
|ü<√e+‘·T nq>± 10 eT+~ Áu≤Vü≤àDT\≈£î uÛÀ»q+ ô|{≤º*.
ªªeTyÓ÷bÕ‘·Ô düeTdüÔ <äT]‘·øj
å£ T· <ë«sê l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eTT~›d´ü
l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘ê Á|”‘·´s¡∆+. l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘ê eT÷\eT+Á‘·
|ü⁄s¡XÃ¯ s¡D≤+>∑‘«˚ q Áu≤Vü≤àD uÛÀ»q+ (nqïdü+‘·sŒ¡ D+) ø£]ùw´μμ nì dü+ø£\Œ+
#Ó|üø=ì 10 eT+~øÏ ‘·è|æÔ>± Ä<äs¡+>± uÛÀ»q+ ô|≥Tºø√yê*. Ç~ XÊg
ìj·TeTyÓTqÆ |üŒ{Ïø,° @ es¡+í yê]HÓH’ ê |ü~eT+~ì |æ*∫ uÛÀ»q+ ô|≥Tºø√e#·TÃ.
düeTs¡ŒD :
á $<Ûä+>± nqï $‘·s¡D #˚dæq ‘·s¡Tyê‘· ªªnH˚q eTj·÷ø£è‘˚q
l e≥Tø£ u Û … ’ s ¡ e <˚ e ‘ê eT+Á‘· |ü ⁄ s¡ X ¯ Ã s¡ D ≤+>∑ ‘ ˚ « q nqïdü + ‘· s ¡ Œ DÒ q
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê düTÁ|”‘√ düTÁ|üdHü √ï es¡<√uÛeÑ ‘·T. l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê
Á|”‘·´s¡ú+ @‘·‘|Y \üò + düs«¡ + l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê #·sD ¡ ≤s¡$+<ës¡ŒDeTdüT,Ô
‘·‘‡· Å<“ä Vü‰às¡DeTdüTÔμμ nì ñ<ä]› D‘√ ˙fi¯ófl n]y˚D+ (ˇø£ |üfiflË +)˝ÀøÏ e<ä˝≤*.
n˝≤ e~*q ˙{Ïì 3 kÕs¡T¢ rs¡+ú >± d”«ø£]+#ê*.
Bì‘√ l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘· |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D |üPs¡eÔ ⁄‘·T+~.
54
|ü⁄s¡X¯Ãs¡D`Åd”Ô\T :
|ü⁄s¡Twüß\T l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘êìï |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D |üPs¡«ø£+>±,
|ü+#ê+>∑ düV≤æ ‘·+>± nqTcÕ˜q+ #˚ùdHÔ ˚ dü+|üPs¡í |ò*ü ‘·+ \_ÛdTü +Ô ~. n<˚ Åd\Ô”
$wüjT· +˝À |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D $wüjT· yÓTÆ eT+Á‘· XÊg+ yê]øÏ ø=+‘· kÂ\uÛ≤´ìï Ç∫Ã+~.
ìj·TeT' |ü⁄s¡Tùw CÒj
„ ÷· q jÓ÷wæ‘T· ‡ ø£<ë#·q
q Hê´kÕ jÓ÷wæ‘ê+ #êÁ‘· q <Ûë´q+ q #· |üP»q+
øπ e\+ »|üe÷Á‘˚D eT+Á‘ê' dæ<´∆ä ìÔ jÓ÷dæ‘êyéT ˆˆ
eT+Á‘· |ü⁄s¡X¯Ãs¡D >∑T]+∫ Ç+‘·≈£î eTT+<äT #Ó|æŒq ìj·Te÷\˙ï
|ü⁄s¡Twüß\≈£î e÷Á‘·yT˚ . Hê´dü+, <Ûë´q+, |üP» Çy˚M #˚jT· ˝Òø£ b˛sTTq|üŒ{Ïø°
Åd\Ô” ≈£î øπ e\+ »|ü+‘√H˚ eT+Á‘·+ dæ~d∆ Tü +Ô ~.
nsTT‘˚ XÊgØ‘ê´ Åd”Ô\≈£î ô|’ $<Ûä+>± yÓdüT\Tu≤≥T ø£*–q|üŒ{Ïø°
neø±X¯+ e⁄qïyês¡T X¯øÔÏ ø£*–qyês¡T |ü+#ê+>∑ |üPs¡«ø£+>± |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D #˚ùdHÔ ˚
eT+∫~.
|ü⁄s¡XÃ¯ s¡D ìj·Te÷\T :
|ü⁄s¡X¯Ãs¡D #˚ùd kÕ<Ûä≈£î\T ‘êeTT »|ü+ #˚dæqìï s√E\÷ ø=ìï
ìj·Te÷\T bÕ{Ï+#ê*. n$ @$T≥+fÒ....
uÛ÷Ñ X¯j÷· ´ ÁãVü≤à#ê]‘·«+ eTÚqe÷#ês¡´ ùdeq+
ì‘·´+ Á‹wüe÷D kÕïq+ ≈£îå s¡ ø£sà¡ ìdüsq®¡ +
uÛÑ÷$T MT<ä |ü&ÉTø√e≥+, ÁãVü≤à#·sê´ìï bÕ{Ï+#·≥+, m≈£îÿeùd|ü⁄
eTÚq+>± e⁄+&É≥+, ô|<ä\› >∑Ts¡Te⁄\ ùde #˚jT· ≥+, Á|ü‹s√p eT÷&ÉTkÕs¡T¢
kÕïq+ #Ój·T´≥+, ø£åes¡+ #˚sTT+#·Tø√≈£î+&Ü e⁄+&É≥+ nH˚$ Á|ü<Ûëq+>±
bÕ{Ï+#ê*‡q ìj·Te÷\T. n˝≤π> ÄVü‰s¡+ ≈£L&Ü ˇø£ |üP≥ uÛÀ»q+, sêÁ‹øÏ
|ò\ü Vü‰s¡+ #˚ùdÔ eT+∫~.
55
Á>∑Vü≤D |ü⁄s¡X¯Ãs¡´
eT+Á‘· kÕ<Ûäq\≈£î dü÷s¡´ #·+Á<ä Á>∑Vü≤D≤\T m+‘√ $X‚wüyÓTÆq$>±
XÊÅkÕÔ˝˝À #Ó|Œü ã&Ü¶sTT. kÕ<Ûës¡D ~Hê\˝À ø£+fÒ n~Ûø£ ‘·sy¡ TÓ qÆ Á|üu≤Û yêìï
dü÷s¡´, #·+Á<ä Á>∑V≤ü D≤\T ø£*– e⁄+{≤sTT. ø£qTø£ á düeTj·÷\˝À eT+Á‘·kÕ<Ûqä
ñ‘·eÔ T |ò*ü ‘êìï dü‘«· s¡d~æ ì∆ ÇdüT+Ô ~.
Á>∑V≤ü DÒsÿ¡ dü´ #˚+<√sê« X¯ó∫' |üPs¡«eTTb˛wæ‘'·
q<ë´+ düeTTÁ<ä>±$THê´+ Hê_Ûe÷Á‘√<äøπ dæ‘ú '·
düŒsêÙ~«eTTøÏÔ |üs´¡ +‘·+ »ù|qà+Á‘· eTqq´BÛ' ˆˆ
dü÷s¡´ ˝Òø£ #·+Á<ä Á>∑Vü≤D≤\T ø£*–q düeTj·T+˝À q~ e<ä›>±˙,
düeTTÁ<ärsêìøÏ >±˙ yÓ[fl, q~˝ÀHÓ‘’ ˚ u§&ÉT˝¶ À‘·T ˙fi¯fl˝À ì\ã&ç, düeTTÁ<ä+
e<äH› ‘’Ó ˚ rs¡+˝À <äsê“¤dqü + MT<ä ≈£Ls¡TÃì>±˙, Ä#·eTq+ ÁbÕD≤j·÷eT+ #˚dqæ
‘·sT¡ yê‘·. eTyÓ÷bÕ‘·Ô düeTdüÔ <äT]‘·øj å£ T· <ë«sê l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eTT~›d´ü ,
l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘ê Á|”‘·´s¡ú+ ` >√Á‘√<ä“¤edü´ ` HêeT<Û˚j·Tdü´ nVü≤+.
|ü$Á‘· ` Á>∑V≤ü Dø±˝Ò. düŒsêÙ~ yÓ÷ø£|å sü ´¡ +‘·+ l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘·
»|ü+ ø£]ùw´... nì dü+ø£\Œ+ #Ó|ü ≈£îì Á>∑V≤ü D+ ÁbÕs¡+uÛÑ düeTj·T+ qT+&ç
Á>∑V≤ü D+ $&ç#<˚ ëø± »bÕìï #˚j÷· *. BìøÏ eTT+<äT Á>∑V≤ü D+ |ü≥Tº kÕïq+ `
»|ü+ ‘·sT¡ yê‘· $&ÉT|ü⁄ kÕïq+ #Ój÷· ´*. »|ü+ |üPs¡sÔ TTq ‘·sT¡ yê‘· eTT+<äT
#Ó|Œæ q $<Û+ä >±H˚ »|üdeü Ts¡ŒD #Ój÷· ´*. Bìì Á>∑V≤ü D |ü⁄s¡XÃ¯ s¡´ n+{≤s¡T.
Á>∑Vü≤D+ |ü{Ïºq|üŒ{Ï qT+&ç $&ç#˚es¡≈£L ñqï düeTj·T+ n~ 1 >∑+f…ÆHê
ns¡>+∑ f…HÆ ê Ä düeTj·T+˝À #˚dqæ »|ü+ (dü+K´‘√ |üì˝Ò<Tä ) 1 \ø£å »|ü+‘√
düe÷q+.
ø±ã{Ïº Á>∑V≤ü D düeTj·÷ìï $ìjÓ÷–+#·T≈£î+fÒ kÕ<Û≈ä î£ \≈£î eT+∫~.
Á>∑V≤ü D+ ‘·sT¡ yê‘· s√E ˝Ò<ë eT+∫s√E |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D˝À #Ó|Œæ q $<Û+ä >± |ü~y˚\
ôVAeT+ ˇø£ys˚ TT ‘·sŒ¡ D+ ˇø£ e+<ä e÷s¡q® + ˝Ò<ë n_Ûùwø£+, |ü~ eT+~
Áu≤Vü≤àDT\ uÛÀ»q+ j·T<Ûë$~Û>± #˚j÷· *. Á>∑V≤ü D »|ü+ e\¢ øπ e\+ »|ü
dü+U´ e÷Á‘·yT˚ ø£*dæ edüT+Ô ~, Vü≤√e÷~ $T>∑‘ê $<ÛTä \T j·T<Ûë‘·<+ä∏ . ø=+<ä]
n_ÛÁbÕj·T+ Á|üø±s¡+ Á>∑V≤ü D ø±\+˝À #˚dqæ »|ü+ |üP]Ô |ü⁄s¡XÃ¯ s¡´‘√ düe÷q+.
56
Vü≤√eT+ #ù̊d&É|ü⁄Œ&ÉT yê&˚ Á|ü<Ûëq edüTÔe⁄\T
1. d
Á Tü eeTT : #·+Á&Éø=j·T´‘√ #˚dqæ ∫qïeT÷‹>∑\ >∑]f… ˇø£ eT÷s¡bı&Ée⁄ >∑\~.
2. ÁdüT≈£îÿ : #·+Á&Éø=j·T´‘√ #˚dqæ ô|<ä› eT÷‹>∑\ >∑]f… ˇø£ eT÷s¡bı&Ée⁄ >∑\~.
3. eTè>∑eTTÁ<ä : u§≥qy˚\T ` eT<Û´ä ` ñ+>∑s|¡ ⁄ü y˚fió¯ fl ø£*|æ‘˚ e#˚Ã~.
M{Ï eT<Û´ä ˝ÀøÏ m+‘· eùdÔ n+‘· |ü]e÷D+‘√H˚ Á<äyê´\qT
ÄVüQ‹>± y˚j÷· *. Vü≤√eT+ #˚ùd&É|⁄ü Œ&ÉT ÄC≤´ìï, ‘Ó˝’ ≤ìï,
ÁdüTe+‘√ y˚j÷· *. qTe⁄«\T, Äyê\T e+{Ï Ç‘·s¡ |ü<ësêú\qT
eTè>∑eTTÁ<ä‘√ y˚j÷· *.
eTè>∑eTTÁ<ä Q ÁdüT≈£îÿ ` ÁdüTeeTT
Vü≤√eT≈£î+&É+ ` n–ï j·T+Á‘·eTT

‘·÷
ñ <ä
|ü
57
Vü≤√eT $<Ûëq+
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘êìï |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D |üPs¡«ø£+>± ñbÕdæ+#˚
kÕ<Û≈ä î£ &ÉT. |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D˝À uÛ≤>∑+>± eT÷\eT+Á‘· »|ü+˝À <äXÊ+X¯+ ôVAeT+
#˚j÷· *. nì #Ó|Œü ≥+ »]–+~. nsTT‘˚ á ôVAe÷ìï m˝≤ #˚j÷· *? ôVAeT+
#˚ùd&É|ü &ÉT eT+Á‘êìï m˝≤ $ìjÓ÷–+#ê*? n+fÒ...
Vü≤√eT+ #ù̊d≥|ü&ÉT $ìjÓ÷–+#·e\dæq e≥Tø£uÛ…’s¡e eT+Á‘·+
Vü≤√eT+ #˚ùd&É|ü &ÉT eT÷˝eT+Á‘·+ ∫es¡ ˇø£ kÕ«Vü‰ #˚]Ã Vü≤√eT+
#Ój÷· ´* ø±ã{Ïº l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘êìøÏ ∫es¡ n<äq+>± kÕ«Vü‰
#˚s¡Ã≥yÓTÆq~.
Vü≤√e÷~Ûø±s¡+
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘êìï |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D |üPs¡«ø£+>± ñbÕdæ+#˚
$<Ûëq+˝À ªôVAeT+μ nH˚~ ˇø£ Á|ü<Ûëq n+>∑+>± #Ó|üŒã&ç+~. ˝Àø£+˝À
yÓ~’ ø£ dü+Á|ü<ëj·÷ìï nqTdü]+∫ ñ|üM‘·T˝…q’ Áu≤Vü≤àDT\T e÷Á‘·yT˚ Vü≤√eT+
#˚j·T{≤ìøÏ ns¡TΩ\T nsTT‘˚ ‘·+Á‘·XÊÅkÕÔqTkÕs¡+>± »|æ+∫q eT+Á‘ê\‘√
Vü≤√e÷ìï #˚jT· {≤ìøÏ nìï esêí\yês¡÷ ns¡TΩ˝.Ò á $wüjT· y˚T y˚Ts¡T‘·+Á‘·+,
eT+Á‘·eTVü‰s¡eí +, eT+Á‘· eTVü≤√<ä~Û nH˚ Á|üd<æ ∆ä Á>∑+<∏ë\T #ÓãT‘êsTT.
ø£qTø£ (á |ü⁄düøÔ +£ ˝À ‘Ó*|æq $<Û+ä >±) ‘ê+Á‹ø£ Vü≤√eT$<Ûëq |ü<‹∆ä ˝À
Åd\Ô” T, |ü⁄s¡Twüß\T nìï esêí\yês¡T dü«j·T+>± ôVAeT+ #˚dTü ø√e#·TÃ.
Ç+<äT˝À 1) Vü≤√eT $<ÛëqeTT 2) \|òTü TVü≤√eT $<ÛëqeTT nì s¬ +&ÉT
|ü<‘∆ä T· \T #Ó|Œü ã&Ü¶sTT. kÕ<Û≈ä î£ \ X¯ø±Ô ´qTkÕs¡+, düeTj·÷qTkÕs¡+ @ |ü<‹∆ä HÓH’ ê
Ä#·]+#·e#·TÃ. |ò*ü ‘·+ ˇø£ÿfÒ.
58
l e≥Tø£uÛ…’s¡e eT+Á‘· Vü≤√eT $<ÛëqeTT
<˚e‘ê Á|”‹ ø√dü+ eT+Á‘· |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D˝À uÛ≤>∑+>± »|ü+ #˚dqæ <ëì˝À
<äXÊ+X¯+ ëT+ #˚j÷· *. ëT $<ÛëHê\T s¬ +&ÉT $<Ûë\T.
1) yÓ~’ ø£ |ü<‹∆ä ˝À #·‘T· cÕŒÁ‘·, wü{≤ŒÁ‘· Á|üj÷Ó >±qTkÕs¡+>± e⁄+&˚~.
2) ‘·+Á‘·|sü y¡ TÓ qÆ $~Û $<ÛëHê\‘√ e⁄+&˚~.
M{Ï˝À ¬s+&√<Ó’q ‘ê+Á‹ø£ ëT $<Ûëq+ nìï esêí\ yê]˙
ñ<˚•› +∫ #Ó|Œü ã&ç+~. eT+Á‘· eTôVA<ä~,Û eT+Á‘· eTVü‰s¡eí +, XÊs¡<ë‹\ø£+
˝≤+{Ï düTÁ|üd<æ ∆ä eT+Á‘· Á>∑+<∏ë\˝À á ‘ê+Á‹ø£ |ü<‹∆ä ˝À ëT$<Ûëq+ m˝≤
#˚j÷· ˝À $es¡+>± #ÓbÕŒs¡T. Ç$ |üse¡ T ÁbÕe÷DÏøy£ TÓ qÆ ‘·+Á‘·XÊg Á>∑+<∏ë\T.
eT+Á‘· eT¨<ä~˝Û Àì Á|ü<eä∏ T‘·s+¡ >∑+˝À 103 qT+∫ 206 XÀ¢ø±\˝À,
n˝≤π> XÊs¡<ë ‹\ø£‘+· Á‘· Á>∑+<∏+ä ˝Àì |ü+#·eT|ü≥\+˝À, ‘ê+Á‹ø£ ëT$<Ûëq+
$es¡+>± #Ó|Œü ã&ç+~.
Çø£ÿ&É MT≈£î ô|’ ‘Ó*|æq Á>∑+<∏ë\˝À #Ó|æŒq ëT $<ÛëHêH˚ï
‘Ó*j·T#˚dTü HÔ êï+. H˚&TÉ Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ ˝À #ê˝≤eT+~ á |ü<‹∆ä ˝À Vü≤√e÷\T Ä#·]dü÷Ô
dü‘·Œ¤*‘ê\T bı+<äT‘·THêïs¡T. ø£qTø£ n+<äs¡÷ ëT Á|üÁøÏj·TqT Ä#·]+∫
eT+Á‘·d~æ ì∆ , <˚e‘êqT Á>∑V‰ü ìï bı+~ ‘·]+#·e\dæ+~>± eTq$.
>∑D|ü‹ düTÔ‹
X¯óø±¢+ãs¡<säÛ +¡ $wüß+í X¯•es¡+í #·‘T· s¡T“¤»+ ˆ
Á|üdqü ïe<äq+ <Ûë´j˚T‘Y düs«¡ $|òTü Àï|üXÊ+‘·jT˚ ˆˆ
Ä#·eTqeTT
z+ øπ X¯yêj·TkÕ«Vü‰ z+ dü+ø£s¸¡ D≤j·T qeT'
z+ Hêsêj·TD≤j·T kÕ«Vü‰ z+ yêdüT<˚yêj·T qeT'
z+ e÷<Ûyä êj·T kÕ«Vü‰ z+ Á|ü<Tä é÷ïj·T qeT'
59
z+ >√$+<ëj·T qeT' z+ nìs¡T<ë∆jT· qeT'
z+ $wüyí ˚ qeT' z+ |ü⁄s¡Tc˛‘·eÔ ÷j·T qeT'
z+ eT<ÛTä dü÷<äHêj·T qeT' z+ n<Û√ø£Cå ≤j·T qeT'
z+ Á‹$Áø£e÷j·T qeT' z+ Hês¡d+æ Vü‰j·T qeT'
z+ yêeTHêj·T qeT' z+ n#·T´‘êj·T qeT'
z+ l<Ûsä êj·T qeT' z+ ñù|+Á<ëj·T qeT'
z+ Vü≤èw”øπ XÊj·T qeT' z+ »Hêsê∆jT· qeT'
z+ |ü<àä HêuÛ≤j·T qeT' z+ Vü≤s¡jT˚ qeT'
z+ <ëyÓ÷<äsêj·T qeT' z+ lø£ècÕíjT· qeT'
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘· |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D˝À uÛ≤>∑+>± <äXÊ+X¯+ Vü≤√eT+
#˚ùd&É|ü &ÉT m≥Te+{Ï ø√]ø£ ø√s¡≈î£ +&Ü øπ e\+ l Ä+»H˚jT· <˚e‘ê Á|”‘·´s¡ú+,
nqTÁ>∑Vü≤ dæ<ä´s¡ú+ nì e÷Á‘·y˚T dü+ø£*Œ+∫ Vü≤ÀeT+ #˚j·÷*. |ü⁄s¡X¯Ãs¡D
nH˚~ <˚e‘·qT es¡+ ø√s¡Tø√e{≤ìøÏ ns¡Ω‘· e÷Á‘·y˚T. ˇø£kÕ] |ü⁄s¡X¯Ãs¡D
|üPs¡sÔ TTHêø£ kÕ<Û≈ä î£ \T m|ü&ÓH’ ê mìïkÕs¡s¢ TTHê ø±eT´ Vü≤√e÷ìï #˚dTü ø√e#·TÃ.
Vü≤√eT dü+ø£\ŒeTT
ndü´l eTVü‰$c˛í sê»„j÷· Á|ües¡eÔ ÷qdü´ Ä<ä´ ÁãVü≤àD' ~«rj·T|üsêπsú
X‚«‘·esêVü≤ø£˝ŒÒ yÓe’ dü«‘· eTq«+‘·sπ ø£*j·TTπ> Á|ü<eäÛ TbÕ<˚ »+ã÷B«ù| uÛsÑ ‘¡ e· sπ ¸
uÛsÑ ‘¡ K· +&˚ y˚Ts√' <äøDåÏ ~>±“¤>π ` <˚X‚ uÛ>Ñ e∑ ‘·‡ìï<ÛÍ ndæàHé es¡eÔ ÷q yêéVü‰]ø£
#ê+Á<äe÷H˚q ` dü+e‘·‡sπ Äj·TH˚ ` ãTT‘Í ` e÷ùd |üøπ å ` ‹<∏Í ` yêdüsπ `
qø£Áå ‘˚ X¯óuÛjÑ ÷Ó >π X¯óuÛøÑ s£ D
¡ Ò @e+ >∑TD $X‚wD ü $•cÕºj÷· + ` >√Á‘√<ä“e¤ dü´ `
HêeT<Û̊´j·Tdü´ nVü≤+ l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê Á|”‘·´s¡ú+, l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê
eT÷\eT+Á‘· Vü≤√eT+ ø£]ùw´.
ø£\X¯|üP»
ø£\X¯d´ü eTTUÒ $wüß'í ø£+sπ ƒ s¡TÁ<äd‡ü e÷Á•‘·' ˆ
eT÷˝Ò ‘·Á‘·d‘úæ √ ÁãVü‰à eT<Û̊´ e÷‘·è>∑D≤' düà è‘ê' ˆˆ
≈£îøåö‘·T kÕ>∑sê dü‡sπ « dü|BÔü «bÕ edüT+<Ûsä ê ˆ
ãTTπ>«<√ <∏ä j·TEπs«<ä' kÕeTy˚<√ Vü≤´<∏sä «¡ D' ˆˆ
60
n+¬>X’ Ã¯ düV≤æ ‘ê düsπ « ø£\XÊ+ãT düe÷Á•‘ê' ˆ
Äj·÷+‘·T <˚e|üPC≤s¡+ú <äT]‘·øj å£ T· ø±s¡ø±' ˆˆ
>∑+>π #· j·TeTTH˚ #Óe’ >√<ëe] düsd¡ «ü ‹ ˆ
qs¡à<˚ dæ+<ÛTä ø±y˚] »˝Òdàæ Hé düìï~Û+ ≈£îs¡T ˆˆ
z+ uÛ÷Ñ ' z+ uÛTÑ e' z+ düTe' z+ eTVü≤' z+ »q' z+ ‘·|'ü z>¥+ dü‘´· +
z+ ‘·‘‡· $‘·Ts¡«sπ D´+ uÛsÑ √Z<e˚ dü´ BÛeTVæ≤ ~Ûj÷Ó jÓ÷q' Á|ü#√<äj÷· ‘Y.
z+ Äb˛CÀ´rs¡k˛eTè‘·+ ÁãVü≤àuÛ÷Ñ s¡T“¤edüT‡es√yéT.
Á »ü «\q+ :
B|ü |
eTT+<äT>± ˇø£ Á|ü$T<ä ˝Ò<ë ≈£î+~˝À Äe⁄H˚‹‘√ BbÕsê<Ûqä #Ój÷· ´*.
á B|ü+, Vü≤√eT+ |üPs¡j Ô T˚ ´ es¡≈î£ yÓ\T>∑T‘·÷ ñ+&˚˝≤ #·÷&Ü*.
>∑Ts¡TdüTÔ‹
>∑Ts¡TÁs¡“Vü≤à, >∑Ts¡T]«wüß'í >∑Ts¡Tsπ y› √ eTùV≤X¯«s¡' ˆ
>∑Ts¡TkÕ‡øå±‘·Œs¡+ ÁãVü≤à ‘·ôdàÌ l >∑Ts¡y˚ qeT' ˆˆ
l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘ê eT+Á‘· Hê´düeTT\T
ø£s¡Hê´dü+
z+ ÁVü‰+ yê+ ` n+>∑TcÕ˜u≤Û ´+ qeT'
z+ ÁV”≤+ M+ ` ‘·s˙®¡ uÛ≤´+ qeT'
z+ ÁVüA+ eP+ ` eT<Û´ä e÷uÛ≤´+ qeT'
z+ ÅôV≤’ + yÓ+’ ` nHê$Tø±uÛ≤´+ qeT'
z+ ÁVü≤Ö+ yÍ+ ` ø£ìwæ̃ø±uÛ≤´+ qeT'
z+ ÁVü≤' e' ` ø£s‘¡ \· ø£s|¡ èü cÕ˜u≤Û ´+ qeT'
61
Vü≤è<äj·THê´dü+
z+ ÁVü‰+ yê+ ` Vü≤è<äj÷· j·T qeT'
z+ ÁV”≤+ M+ ` •s¡ùd kÕ«Vü‰
z+ ÁVüA+ eP+ ` •U≤jÓTÆ ewü{Ÿ
z+ ÅôV≤’ + yÓ+’ ` ø£e#êj·T VüQ+
z+ ÁVü≤Ö+ yÍ+ ` H˚Á‘·Á‘·j·÷j·TÚwü{Ÿ
z+ ÁVü≤' e' ` nÁkÕÔjT· |ò{ü Ÿ
uÛ÷Ñ s¡T“¤edüT‡es√$T‹ ~>∑“+<Û'ä
l e≥Tø£u’sÛ… e
¡ <˚e‘ê <Ûë´q+ :
e+<˚u≤\+ düŒ{¤ øÏ £ dü<èä X¯+ ≈£î+‘·˝À˝≤¢dæ eÅø+Ô£ ˆ
Vü≤√eT≈£î+&É|üP»
Vü≤√eT≈£î+&É+˝À>±˙, dü+ú &ç\+ MT<ä>±ì dü+kÕÿs¡ #·‘T· wüj
º T· eTT #˚j÷· *.
eT<Ûä´˝À _j·T´|ü⁄ |æ+&ç‘√ ÁbÕ<˚X¯e÷Á‘·|ü⁄ (u§≥qÁy˚\T, #·÷|ü⁄&ÉTÁy˚\T
#ê∫q|ü&ÉT eT<Û´ä ˝À ñ+&˚ <ä÷s¡eTT) #·‘T· s¡ÁdüeTT ‘·j÷· s¡T #˚j÷· *.
Mø£D
å eTT :
nì eT÷\eT+Á‘·eTTqT ñ#·Ã]dü÷Ô ≈£î+&ÉeTTqT #·÷&Ü*.
Áb˛ø£åDeTT : |òü{Ÿ nì ñ#·Ã]dü÷Ô <äs“¡ \¤ ‘√ ˙fi¯ófl #·˝≤¢*.
‘ê&ÉqeTT : <äs“¡ \¤ ‘√ |òü{Ÿ nì eT÷&ÉTkÕs¡T¢ ñ#·Ã]dü÷Ô ≈£î+&ÉeTT ˝À|ü*
uÛ≤>∑eTTqT ø={≤º*.
nuÛÑT´ø£åDeTT : VüQ+ nì ñ#·Ã]dü÷Ô |æ&øç *Ï ‘√ ˙fi¯ófl ≈£î+&ÉeT+‘·≥ #·˝≤¢*.
62
nì l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘·eTTqT ñ#·Ã]dü÷Ô ªªl e≥Tø£us’…Û e¡
<˚e‘ê Vü≤√eT≈£î+&Üj·TqeT'μμ nì ≈£î+&ÉeTTq≈£î qeTdüÿ]+#ê*.
‘·÷s¡TŒyÓ|’ ⁄ü <äs“¡ \¤ ∫es¡\T e#·TÃ#·Tqï≥T¢>± |ü&eÉ T≥ qT+∫ ‘·÷s¡TŒ
yÓ|’ ⁄ü ≈£î eT÷&ÉT ^‘·\T _j·T´|ü⁄ |æ+&ç‘√ <äs“¡ ‘¤ √ ^j·Te˝…qT. ñ‘·sÔ |¡ ⁄ü yÓ|’ ⁄ü <äs“¡ ¤
∫es¡\T e#·TÃq≥T¢>± yÓTT<ä≥ ^dæq ^‘·\ô|’ <äøD åÏ eTT qT+∫ ñ‘·sÔ e¡ TT yÓ|’ ⁄ü
eT÷&ÉT ^‘·\T ^j·÷*.
‘·÷
^ ^ ^
^ ^ ^
ñ <ä
|ü
Ä <äs“¡ \¤ qT Á‘·T+∫ HÓs’ T¡ ‹ ~≈£îÿyÓ|’ ⁄ü q≈£î y˚j÷· *.
‘·÷s¡TŒ sπ K\T ∫es¡\ eT÷&ç+{ÏìèTT≈£î+<ëj·T qeT', áXÊj·T qeT',
|ü⁄s¡+<äsêj·T qeT' nì Á|ü<øä D åÏ Áø£eTeTTq |üPõ+#ê*.
ñ‘êÔsÁ¡ >∑eTT˝À ` ÁãVü≤àDÒqeT', yÓe’ dü«‘êj·TqeT', Ç+Á<äyq˚ eT' nì
|üPõ+#ê*.
z+ ÁV”≤+ z+ nì ≈£î+&É eT<Û´ä eTTq Áyêdæ l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê
eT+Á‘·eTTqT ñ#·Ã]dü÷Ô |ü⁄cÕŒ+»* düeT]Œ+#ê*.
n–ï Á|ü‹cÕ˜|üqeTT
Vü≤√e÷+>∑‘«˚ q n–ï Á|ü‹cÕ˜|qü + ø£]ùw´ ` nì dü+ø£\Œ+ #˚j÷· *,...
ndü´ l yÓX’ Ê«qs¡ eTVü‰eT+Á‘·d´ü uÛèÑ >∑T ãTTwæ', <˚M >±j·TÁr #Û+· <ä', l yÓX’ Ê«qs√
63
<˚e‘ê, s¡+ ;»+, kÕ«Vü‰ X¯øÏÔ' C≤‘·y<˚ ä Ç‹ ø°\ø£+ ùd«#êÃ¤Á|üj÷Ó >∑ dæ<´∆ä sπ ú
ôVAy˚T $ìjÓ÷>∑' nì dü+ø£\Œ+#˚dæ ‘·sT¡ yê‘· n–ïHê´dü+ #˚j÷· *.
n–ï Hê´düeTT
á ÁøÏ+<ä ‘Ó*|æq eT+Á‘ê\‘√ ø£sH ¡ ê´dü+, Vü≤è<äjT· Hê´dü+ #˚j÷· *
1.z+ sê+ düV≤ü ÁkÕ]Ãùw n+>∑TcÕ˜u≤Û ´+ qeT', 2.z+ Ø+ dü«dæ|Ô Pü sêíjT· ‘·s˙®¡ uÛ≤´+
qeT', 3.z+ s¡÷+ ñ‹Ôw˜ü |ü⁄s¡TcÕj·T eT<Û´ä e÷uÛ≤´+ qeT' 4.z+ s¬ +’ <Û÷ä eTyê´|æH˚
nHê$Tø±uÛ≤´+ qeT' 5. z+ sö+ dü|õÔü Vü‰«j·T ø£ìwæ̃ø±uÛ≤´+ qeT' 6. z+ s¡'
<Ûqä Ts¡s∆ êj·T ø£s‘¡ \· ø£s|¡ èü cÕºu≤Û ´+ qeT' (Ç<˚ $<Û+ä >± Vü≤è<äjT· Hê´dü+ ≈£L&Ü
#˚j·÷*.)
n–ï|”sƒ¡ |üP» (≈£î+&ÉeTT˝À <äX¯~≈£îÿ\ j·T+<äT nø£å‘·\‘√)
1. z+ |”‘êjÓTÆ qeT' 6. z+ rÁyêjÓTÆ qeT'
2. z+ X‚«‘êjÓTÆ qeT' 7. z+ $düTŒ¤*+–HÓ´’ qeT'
3. z+ ns¡TD≤jÓTÆ qeT' 8. z+ s¡T~ÛsêjÓTÆ qeT'
4. z+ ø£ècÕíjTÆÓ qeT' 9. z+ C≤«*HÓ´’ qeT'
5. z+ <Û÷ä Áe÷jÓTÆ qeT' 10. z+ s¡+ düs«¡ X¯øÔÏ ø£eT˝≤düHêjÓTÆ qeT'
Ädüq |üP» ` (nø£å‘·\‘√)
s¡+ eVü‰ï´düHêj·TqeT' ` nì n–ï ÄdüqeTTq≈£î qeTdüÿ]+#ê*.
dü|]ü yês¡+ n–ï+ ÄyêVü≤j·÷$T nì ÄyêVü≤q+ #˚j÷· *. n–ïì eT÷‘·>\∑
bÕÁ‘·˝À ª|òü{Ÿ |òü{Ÿμ nì ñ#·Ã]dü÷Ô ‘Ó∫Ã, ªVüQ+`VüQ+μ nì eT÷‘· rdæ, ªs¡+
s¡+μ nì ñ#·Ã]dü÷Ô ≈£î+&ÉeTT <ä>sZ∑ ≈¡ î£ rdüTø=ì sêyê*.
64
|üse¡ ÷‘·à nqT n–ï‘√qT, »sƒs¡ ê–ï‘√qT, n+‘·sê–ï‘√qT á n–ïjÓTTø£ÿ
düyTÓ øÆ ´£ eTTqT dü+uÛ≤$+∫, n–ï ;»eT>∑T s¡+ ñ#·Ã]dü÷Ô eVæ≤ï #Ó‘’ q· éTTqT
uÛ≤$+#ê*.
n–ïì z+ø±s¡eTT‘√ n_ÛeT+Á‹+∫, ñ#·Ã]dü÷Ô neTè‘·;»yÓTqÆ e+`‘√
neTèrø£]+∫ ñ#·Ã]dü÷,Ô á n–ï \˝≤≥+ qT+∫ ≈£î+&ÉeTT˝ÀìøÏ ~>∑T#·Tqï≥T¢>±
uÛ≤$+∫, mì$T~kÕs¡T¢ Á|üDe+‘√ (z+) eTs¡\ n_ÛeT+Á‹+∫ VüQ+ |ò{ü Ÿ nì
s¡ø±å ø£e#·eTTqT uÛ≤$+∫ ªªs¡+ eVæ≤ïeT÷s¡j
Ô T˚ qeT'μμ nì eTqdüT‡˝À n–ïøÏ
qeTdüÿ]+∫ z+ z+ z+ nì ñ#·Ã]dü÷Ô ≈£î+&ÉeTTô|’ ì|ü |üfiflË eTTqT Á|ü<øä D
åÏ
|ü<‹∆ä ˝À eT÷&ÉTkÕs¡T¢ Á‹bÕŒ*.
VüA+|ò{ü Ÿ Áø£yê´<˚u´ÑÛ ' kÕ«Vü‰ nqT#·T ø=+‘· ì|ü rdæ HÓs’ T¡ ‹ ~≈£îÿq
y˚j·÷*.
uÛ÷Ñ s¡T“¤edüT‡es√+ nìj·TT, ÁVüA+èVæ≤ï #Ó‘’ H· ê´j·T qeT', nìj·TT
ñ#·Ã]dü÷Ô ≈£î+&ÉeTTq n–ïì ñ+#ê*.
≈£î+&ÉeTT u…≥
’ (ì|ü |üfiflË eTT˝À) nø£‘å \· T, ˙fi¯ófl e<ä˝≤*.
∫‹Œ+>∑fi¯ Vü≤qVü≤q <äV≤ü <äV≤ü |ü#|· #ü · düs«¡ »„ ÄC≤„|j
ü T· kÕ«Vü‰. ÁV”≤+
ÁV”≤+ »«\ »«\ Á|ü»«\ Á|ü»«\ VüQ+|ò{ü Ÿ kÕ«Vü‰ ` nì eT+Á‘·eTT\qT |ü]+ƒ #ê*.
Ä ‘·sT¡ yê‘· ˝Ò∫ ì\T#·T+&ç C≤«*˙eTTÁ<ä Á|ü<]ä Ù+∫ qeTdüÿ]dü÷Ô
n–ï+ Á|ü»«*‘·+ e+<˚ C≤‘·y<˚ +ä VüQ‘êX¯q+ ˆ
düTes¡í es¡í eTeT\+ dü$T<ä+∆ $X¯«‘√eTTK+ ˆˆ
ªªz+ yÓ’XÊ«qs¡ C≤‘·y˚<ä ÇVü‰ eVü≤ ˝ÀVæ≤‘êø£å düs¡«ø£sêàDÏ kÕ<Ûäj·T
kÕ«Vü‰μμ nqT#·T ns¡È ´bÕ<äéTT\‘√ |üPõ+#ê*.
65
\$T‘ê´~ |ü+#·|üP»\T
|ü+#·bÕÁ‘·˝À ˙{Ïì ñ<ä]∆ D‘√ rdüT≈£îì z+ n>∑ïj˚T qeT' bÕ<ä´+
düeTs¡Œj·÷$T ns¡È ´+ düeTs¡Œj·÷$T Ä#·eTq+ düeTs¡Œj·÷$T n+≥÷ n]y˚D+
(|üfiflË +)˝À y˚j÷· *.
\+ |üè~∏M ‘·‘ê«‹àø±j·T qeT' >∑+<Û+ä <Ûës¡j÷· $T
Vü≤+ Äø±X¯ ‘·‘ê«‹àø±j·T qeT' |ü⁄ôwŒÌ ' |üP»j·÷$T
j·T+ yêj·TT ‘·‘ê«‹àø±j·T qeT' <Û÷ä |ü+ nÁ|ò÷ü |üj÷· $T
s¡+ ‘˚»dü‘Ô ê«‹àø±j·T qeT' B|ü+ <äsÙ¡ j·÷$T
n+≥÷ >∑+<Ûëìï, |ü⁄cÕŒ\qT, n>∑s¡ãrÔ\qT ˝Ò<ë kÕ+Áu≤D°ì
ôVAeT≈£î+&É+˝À y˚dæ BbÕsê<Ûqä #˚dqæ BbÕìï ôVAeT≈£î+&ÜìøÏ #·÷bÕ*.
<Û÷ä |üBbÕq+‘·s+¡ Ä#·eTq+ düeTs¡Œj·÷$T
e+ neTè‘·‘‘· ê«‹àø±j·T qeT' neTè‘· HÓy’ <˚ ´ä + düeTs¡Œj·÷$T n+≥÷ HÓy’ <˚ ë´ìï
Vü≤√eT≈£î+&É+˝À düeT]Œ+#ê*. (düTqTï+&É ˝Òø£ |ü+&ÉT).
ˇø£ <äs“¡ ¤ ø±*Ã C≤«\qT H˚‹˝À Á|ü‹|ò*ü +|üCdÒ ,æ <äs“¡ q¤ T ≈£î+&ÉeTT˝À
y˚j÷· *, H˚‹bÕÁ‘·˝À s¬ +&ÉT ∫qï <äsê“¤Á>∑eTT\T y˚j÷· *. n|ü⁄&ÉT HÓsTT´ eT÷&ÉT
uÛ≤>∑eTT\T n>∑TqT. m&ÉeTyÓ|’ ⁄ü Ç&É, ≈£î&çy|’Ó ⁄ü |æ+>∑fi¯, eT<Û´ä düTwüßeTï nì
uÛ≤$+#ê*.
ÁdüTeeTT‘√ ≈£î&çu≤Û >∑eTT qT+&ç ªqeT'μ nì H˚‹ì rdüTø=ì z+ n>∑ïj˚T
kÕ«Vü‰ ` nì ÄVüQ‹ y˚jT· T#·T n–ï jÓTTø£ÿ m&ÉeTø£qTï ‘ÓsT¡ eã&çq≥T¢>±
uÛ≤$+#ê*.
ÁdüTeeTT‘√ eT<ÛäúÛ≤>∑eTT qT+&ç ªqeT'μ nqT#·T H˚‹ì rdüTø=ì
z+ n^ïc˛e÷uÛ≤´>¥+ kÕ«Vü‰ ` nì ÄVüQ‹ y˚jT· T#·T n–ï jÓTTø£ÿ eT<Û´ä H˚Á‘·+
(eT÷&Éeø£qTï) ‘ÓsT¡ eã&çq≥T¢>± uÛ≤$+#ê*.
≈£î&çy|’Ó ⁄ü qT+&ç ªqeT'μ nì H˚‹ì rdüTø=ì z+ n>∑ïj˚T dæ«wüøº è£ ‘˚
kÕ«Vü‰ nì n–ï eTTKeTTq ÄVüQ‹ y˚j÷· *. Ä ‘·sT¡ yê‘·
66
eT<Û´ä uÛ≤>∑eTT qT+&ç H˚‹ì rdüTø=ì
z+ uÛ÷Ñ ' kÕ«Vü‰, z+ uÛTÑ e' kÕ«Vü‰
z+ düTe' kÕ«Vü‰, z+ uÛ÷Ñ s¡T“¤edüT‡e' kÕ«Vü‰
nì 4 ÄVüQ‘·T\T y˚j÷· *.
z+ yÓX’ Ê«qs¡ C≤‘·y<˚ ä ÇVü‰ eVü≤ ˝ÀVæ≤‘êø£å düs«¡ ø£sêàDÏ kÕ<Ûj
ä T· kÕ«Vü‰
nì eT÷&ÉTkÕs¡T¢ ÄVüQ‘·T\T y˚j÷· *.
õVü‰«Vü≤√eTeTT (kÕ‹«ø£ õVü≤«\T)
1. z+ Ádü÷´+ Væ≤s¡D≤´jÓTÆ kÕ«Vü‰ 4. z+ ÁeP´+ ø£ècÕíjTÆÓ kÕ«Vü‰
2. z+ Á|ò÷ü ´+ >∑>H∑ êjÓTÆ kÕ«Vü‰ 5. z+ Á\÷´+ düTÁ|üu≤Û jÓTÆ kÕ«Vü‰
3. z+ ÁX¯S+ s¡ø±ÔjTÆÓ kÕ«Vü‰ 6. z+ Ás¡÷´+ n‹s¡ø±ÔjTÆÓ kÕ«Vü‰
7. z+ Áj·T÷´+ ãVüQs¡÷bÕjÓTÆ kÕ«Vü‰
` sê»dü õVü≤«\T `
1. z+ Ádü÷´+ |ü<àä sê>±jÓTÆ kÕ«Vü‰ 4. z+ ÁeP´+ ˝ÀVæ≤‘êjÓTÆ kÕ«Vü‰
2. z+ Á|ò÷ü ´+ düTesêíjTÆÓ kÕ«Vü‰ 5. z+ Á\÷´+ X‚«‘êjÓTÆ kÕ«Vü‰
3. z+ ÁX¯S+ uÛÁÑ <ä˝ÀVæ≤‘êjÓTÆ kÕ«Vü‰ 6. z+ Ás¡÷´+ <Û÷ä $THÓ´Ì kÕ«Vü‰
7. z+ Áj·T÷´+ ø£sê[ø±jÓTÆ kÕ«Vü‰
` ‘êeTdü õVü≤«\T `
1. z+ Ádü÷´+ $X¯«eT÷¬s´Ì kÕ«Vü‰ 2. z+ Á|ò÷ü ´+ $düTŒ*+–HÓ´Ì kÕ«Vü‰
3. z+ ÁX¯S+ <Û÷ä ÁeTesêíjTÆÓ kÕ«Vü‰ 4. z+ ÁeP´+ eTH√»yêjÓTÆ kÕ«Vü‰
5. z+ Á\÷´+ ˝ÀVæ≤‘êjÓTÆ kÕ«Vü‰ 6. z+ Ás¡÷´+ ø£sêfiË´’ kÕ«Vü‰
7. z+ Áj·T÷´+ ø±fiË´Ì kÕ«Vü‰
kÕ‹«ø£ ` sê»dü ` ‘êeTdü õVü≤«\T ÇwüÁº bÕ|æ,Ô nìwüº |ü]Vü‰s¡eTT
n_Û#ês¡ Á|üj÷Ó »qeTT\≈£î ñ<˚•› +#·ã&Ü¶sTT.
67
` õVü‰«~Û<˚e‘ê Vü≤√eTeTT `
1. z+ düTsπ uÛ´Ñ ' kÕ«Vü‰ 4. z+ j·Tøπ uå ´ÑÛ ' kÕ«Vü‰
2. z+ |æ‘è· uÛ´Ñ ' kÕ«Vü‰ 5. z+ Hêπ>uÛ´Ñ ' kÕ«Vü‰
3. z+ >∑+<Ûsπä «uÛ´Ñ ' kÕ«Vü‰ 6. z+ |æXÊ#˚u´ÑÛ ' kÕ«Vü‰
7. z+ sêø£ùå duÛ´Ñ ' kÕ«Vü‰
` wü&É+>∑ <˚e‘ê Vü≤√eTeTT `
1. z+ sê+ düV≤ü ÁkÕ]Ãùw Vü≤è<äj÷· j·T qeT' kÕ«Vü‰
2. z+ Ø+ dü«dæ|Ô Pü sêíjT· •s¡ùd kÕ«Vü‰ kÕ«Vü‰
3. z+ s¡÷+ ñ‹Ôwü̃ |ü⁄s¡TcÕj·T •U≤jÓTÆ ewü{Ÿ kÕ«Vü‰
4. z+ s¬ +’ <Û÷ä eTyê´|æH˚ ø£e#êj·T VüQ+ kÕ«Vü‰
5. z+ sö+ dü|õÔü Vü‰«j·T H˚Á‘·Á‘·j÷· j·T yÍwü{Ÿ kÕ«Vü‰
6. z+ s¡' <Ûqä Ts¡sú êj·T nÅkÕÔjT· |ò{ü Ÿ kÕ«Vü‰
` nwüºeT÷]Ô Vü≤√eTeTT `
1. z+ n>∑ïj˚T C≤‘·y<˚ ùä d kÕ«Vü‰
2. z+ n>∑ïj˚T dü|õÔü Vü‰«j·T kÕ«Vü‰
3. z+ n>∑ïj˚T Vü≤eýêVü≤Hêj·T kÕ«Vü‰
4. z+ n>∑ïj˚T nXÀ«<äsC¡ ≤j·T kÕ«Vü‰
5. z+ n>∑ïj˚T yÓX’ Ê«qsêj·T kÕ«Vü‰
6. z+ n>∑ïj˚T øöe÷s¡C≤‘·ùd kÕ«Vü‰
7. z+ n>∑ïj˚T $X¯«eTTU≤j·T kÕ«Vü‰
8. z+ n>∑ïj˚T <˚eeTTU≤j·T kÕ«Vü‰
68
` nwüºe÷‘·èø£ Vü≤√eTeTT `
1. z+ Ä+ Áu≤ôV≤Ìà ´ kÕ«Vü‰ 5. ˇ
z+ Ô + yêsêôV≤Ì´ kÕ«Vü‰
2. z+ á+ eTùV≤X¯«s¬ ´Ì kÕ«Vü‰ 6. z+ ◊+ Ç+Á<ëD…´Ì kÕ«Vü‰
3. z+ }+ øöe÷¬s´Ì kÕ«Vü‰ 7. z+ W+ #êeTT+&ÜjÓTÆ kÕ«Vü‰
4. z+ ãT÷+ j·Tøπ uå ´ÑÛ ' kÕ«Vü‰ 8. z+ n' eTVü‰\¬øÌå à´ kÕ«Vü‰
` nwüºuÛ…’s¡e Vü≤√eTeTT `
1. z+ n+ ndæ‘ê+>∑ uÛs’… y¡ êj·T kÕ«Vü‰
2. z+ Ç+ s¡Ts¡T uÛs’… y¡ êj·T kÕ«Vü‰
3. z+ ñ+ #·+&É uÛs’… y¡ êj·T kÕ«Vü‰
4. z+ ãTT+ Áø√<Ûä uÛs’… y¡ êj·T kÕ«Vü‰
5. ˇ
z+ Ô + ñqà‘·Ô uÛs’… y¡ êj·T kÕ«Vü‰
6. z+ ◊+ ø£bÕ\ uÛs’… y¡ êj·T kÕ«Vü‰
7. z+ z+ ;ÛwDü uÛs’… y¡ êj·T kÕ«Vü‰
8. z+ n' dü+Vü‰s¡ uÛs’… y¡ êj·T kÕ«Vü‰
` ~ø±Œ\ø£ Vü≤√eTeTT `
1. z+ \+ Ç+Á<ëj·T kÕ«Vü‰ 6. z+ j·T+ yêj·Ty˚ kÕ«Vü‰
2. z+ s¡+ n>∑ïj˚T kÕ«Vü‰ 7. z+ dü+ k˛e÷j·T kÕ«Vü‰
3. z+ Vü≤+ j·Te÷j·T kÕ«Vü‰ 8. z+ X¯+ áXÊHêj·T kÕ«Vü‰
4. z+ wü+ ìs¡è‘·jT˚ kÕ«Vü‰ 9. z+ Ä+ ÁãVü≤àDÒ kÕ«Vü‰
5. z+ e+ es¡TD≤j·T kÕ«Vü‰ 10. z+ ÁV”≤+ nq+‘êj·T kÕ«Vü‰
69
` ~ø±Œ\ø±j·TT<Ûä Vü≤√eTeTT `
1. z+ eÁC≤j·T kÕ«Vü‰ 6. z+ n+≈£îXÊj·T kÕ«Vü‰
2. z+ X¯¬øÌÔ ´ kÕ«Vü‰ 7. z+ >∑<ëjÓTÆ kÕ«Vü‰
3. z+ <ä+&Üj·T kÕ«Vü‰ 8. z+ X¯S˝≤j·T kÕ«Vü‰
4. z+ K&ÜZjT· kÕ«Vü‰ 9. z+ |ü<ëàj·T kÕ«Vü‰
5. z+ bÕXÊj·T kÕ«Vü‰ 10. z+ #·Áø±j·T kÕ«Vü‰
á $<Û+ä >± Vü≤√e÷ìï Ä#·]+∫q ‘·sT¡ yê‘· ÁdüTeeTT‘√ Hê\T>∑TkÕs¡T¢
H˚‹ì rdüTø=ì ÁdüT≈£îÿq+<äT y˚dæ ÁdüTeeTTqT ÁdüT≈£îÿô|’ uÀ]¢+∫ <ëìj·T+<äT
ˇø£ |ü⁄e⁄«qT ñ+∫ s¬ +&ÉT #˚‘T· \‘√ yêeTdüqÔ eTT m‘·TeÔ s¡≈î£ |ü≥Tº≈î£ ì ˝Ò∫
≈£î&çø±\T eTT+<äT≈£î y˚dæ ªªz+ yÓX’ Ê«qs¡ C≤‘·y<˚ ä ÇVü‰ eVü≤ ˝ÀVæ≤‘êø£å düs«¡ ø£sêàDÏ
kÕ<Ûäj·T yÍwü{Ÿμμ nì Vü≤√eTeTT #˚j·÷*. ‘·s¡Tyê‘· ≈£Ls¡TÃì ≈£î+&ÜìøÏ
qeTdüÿ]+∫ #˚‹˝À nø£‘å \· T ˙s¡T rdüTø=ì ≈£î+&ÉeTTq≈£î (n–ïøÏ) ‘·÷s¡TŒq
˙fi¯ófl e÷Á‘·yT˚ ñ+∫ |ü•Ãe÷q nø£‘å \· T y˚j÷· *.
ÁbÕvTàU≤π>ï eTeT n_ÛeTTUÀuÛeÑ , düTeTTUÀuÛeÑ
düTÁ|üdHü √ïuÛeÑ , es¡<√ uÛeÑ , j·T<Û√ø£Ô õVü≤«j·÷
Vü≤$s¡èZ Vü‰D ˆˆz+ uÛ÷Ñ s¡T“¤edüT‡e'
nì ˙fi¯ófl #·*¢ ˙fi¯fl‘√ n–ïøÏ #·T≥÷º Á|ü<øä D åÏ |ü<‹∆ä q Á‹bÕŒ*.
` ≈£î+&Éy˚TU˝≤ |üP» `
1. ‘·÷s¡TŒq`n>∑ïj˚T qeT' 5. |ü•Ãe÷q`<˚eeTTU≤j·T qeT'
2. nπ>ïj·÷q`VüQ‘·eVü‰j·T qeT' 6. yêj·TTyê´q`dü|õÔü Vü‰«j·T qeT'
3. <äøDåÏ ≤q`VüQ‘ê•H˚ qeT' 7. ñ‘·sÔ êq ` yÓX’ Ê«qsêj·T qeT'
4. HÓ’s¡T‹q`ø£èwüíes¡ Ô àH˚ 8. áXÊHê´q`C≤‘·y<˚ ùä d qeT'
nqT#·T mì$T~ ~≈£îÿ\j·T+<äT nø£‘å \· ‘√ ≈£î+&ÉeTTô|’ |üP» #˚j÷· *.
<äs“¡ \¤ ø=q\T ‘·÷s¡TŒ yÓ|’ ⁄ü q≈£î>±q÷, ñ‘·sÔ y¡ |’Ó ⁄ü q≈£î>±q÷ ñ+&˚≥≥T¢ Hê\T>∑T
yÓ|’ ⁄ü \ y˚j÷· *.
70
` eTVü‰ >∑D|ü‹ Vü≤√eTeTT `
1. z+ kÕ«Vü‰
A
2. z+ l+ kÕ«Vü‰
3. z+ l+ ÁV”≤+ kÕ«Vü‰
4. z+ l+ ÁV”≤+ ø°+¢ kÕ«Vü‰
5. z+ l+ ÁV”≤+ ø°+¢ >ö¢+ kÕ«Vü‰
6. z+ l+ ÁV”≤+ ø°+¢ >ö¢+ >∑+ kÕ«Vü‰
7. z+ l+ ÁV”≤+ ø°+¢ >ö¢+ >∑+ >∑D|ü‘j · T˚ kÕ«Vü‰
8. z+ l+ ÁV”≤+ ø°+¢ >ö¢+ >∑+ >∑D|ü‘j · T˚ es¡es¡<ä kÕ«Vü‰
9. z+ l+ ÁV”≤+ ø°+¢ >ö¢+ >∑+ >∑D|ü‘j · T˚ es¡es¡<ä düs«¡ »q+ kÕ«Vü‰
10. z+ l+ ÁV”≤+ ø°+¢ >ö¢+ >∑+ >∑D|ü‘j · T˚ es¡es¡<ä düs«¡ »q+ y˚T kÕ«Vü‰
11. z+ l+ ÁV”≤+ ø°+¢ >ö¢+ >∑+ >∑D|ü‘j · T˚ es¡es¡<ä düs«¡ »q+ y˚T
eX¯e÷qj·T kÕ«Vü‰ kÕ«Vü‰
nì #ÓãT‘·÷ 11 kÕs¡T¢ ÄVüQ‘·T\T y˚j÷· *.
|æeTà≥ Hê\T>∑T|üsê´j·TeTT\T |üP]Ô >∑D|ü‹ eT+Á‘·eTT‘√ ÄVüQ‘·T\T y˚j÷· *.
`|
Á <ü ëÛ q <˚e‘ê Vü≤√eTeTT `
l >∑Ts¡TuÛÀ´qeT' nì >∑Ts¡Te⁄q≈£î qeTdüÿ]+∫ z+ l e≥Tø£us’…Û e¡
<˚e‘ê jÓ÷>∑|s” êƒ j·T qeT' nì ˇø£ e÷s¡T ÄVüQ‹>±˙, nø£‘å \· T>±˙ y˚j÷· *.
nì l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘·eTTqT |ü~kÕs¡T¢ ñ#·Ã]+∫ <ëì‘√
<˚e‘·qT n–ïj·T+<äT ne‘·]+|ü #˚j÷· *. <˚e‘ê j·T+Á‘·eTTqT ≈£î+&ÉeTTq+<äT
uÛ≤$+∫ <˚e‘ê ÁbÕD Á|ü‹wü̃ #˚j÷· *.
z+ Ä ÁV”≤+ Áø√+ j·T+ s¡+ \+ e+ X¯+ wü+ dü+ Vü≤+
z+ ø£+å dü+ Vü≤+ dü' ÁV”≤+ z+ Vü≤+ dü' l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘êÁbÕD≤ ÇVü≤ ÁbÕD≤'
71
z+ Ä+ ÁV”≤+ Áø√+ j·T+ s¡+ \+ e+ X¯+ wü+ dü+ Vü≤+
z+ ø£+å dü+ Vü≤+ dü' ÁV”≤+ z+ Vü≤+ dü' l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê Je ÇVü≤dæ‘ú '·
z+ Ä+ ÁV”≤+ Áø√+ j·T+ s¡+ \+ e+ X¯+ wü+ dü+ Vü≤+
z+ ø£+å dü+ Vü≤+ dü' ÁV”≤+ z+ Vü≤+ dü'
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê düsπ «+Á~j·÷DÏ yêvàq' #·≈îå£ ÁXÀÁ‘·
Á|ò÷ü D ÁbÕD≤ ÇôV≤’ e Ä>∑‘´· düTK+ ∫s¡+‹wü̃+‘·T kÕ«Vü‰
z+ ø£+å dü+ Vü≤+ dü' ÁV”≤+ z+
ô|’ yÓTT‘·eÔ TT eT+Á‘·eTTqT eT÷&ÉTkÕs¡T¢ »|æ+#·T#·T ≈£î+&ÉeTTô|’ #˚sTT
e⁄+∫ ÁbÕDÁ|ü‹wü̃ #˚j÷· *. Ä ‘·sT¡ yê‘· \$T‘ê´~ |ü+#·|Pü » #˚j÷· *.
\$T‘ê´~ |ü+#·|üP»\T
|ü+#·bÕÁ‘·˝À ˙{Ïì ñ<ä]∆ D‘√ rdüT≈£îì l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êjÓTÆ
qeT' bÕ<ä´+ düeTs¡Œj·÷$T ns¡È ´+ düeTs¡Œj·÷$T Ä#·eTq+ düeTs¡Œj·÷$T n+≥÷
Vü≤√eT≈£î+&É+˝À ˇø£ Á|üøÿ£ >± y˚j÷· *.
\+ |üè~∏M ‘·‘ê«‹àø±jÓTÆ l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êjÓTÆ >∑+<Û+ä <Ûës¡j÷· $T
Vü≤+ Äø±X¯‘‘· ê«‹àø±jÓTÆ l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êjÓTÆ |ü⁄ôwŒÌ ' |üP»j·÷$T
j·T+ yêj·TT‘·‘ê«‹àø±jÓTÆ l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êjÓTÆ <Û÷ä |ü+ nÁ|ò÷ü |üj÷· $T
s¡+ ‘˚»dü‘Ô ê«‹àø±jÓTÆ l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êjÓTÆ B|ü+ <äsÙ¡ qj·÷$T
nì #Ó|⁄ü ‘·÷ ñ<äs∆ D
¡ ‘Ï √ ˙{Ïì ◊<äT kÕs¡T¢ n]y˚D+ (|üfiflË +)˝À y˚j÷· *.
<Û÷ä |üBbÕq+‘·s+¡ Ä#·eTq+ düeTs¡Œj·÷$T
e+ neTè‘·‘‘· ê«‹àø±jÓTÆ l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êjÓTÆ neTè‘· HÓy’ <˚ ´ä + düeTs¡Œj·÷$T
nì #ÓãT‘·÷ >∑+<∏ëìï, |ü⁄cÕŒìï, <Ûä÷bÕìï (n>∑s¡Tã‹Ô / kÕ+Áu≤DÏ)
Vü≤√eT≈£î+&É+˝À y˚dæ BbÕsê<Ûqä #˚dqæ BbÕìï #·÷|æ, HÓy’ <˚ ´ä +>± düTqTï+&ÉqT
ø±ì, |ü+&É¢ eTTø£ÿ\qT ø±ì ôVAeT≈£î+&ÉeTT˝À y˚j÷· *.
72
Ç|ü⁄Œ&ÉT n–ï ` l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘ê @ø°ø£s¡D≤s¡∆+ |ü+#·$+X¯‹
ÄVüQ‹+ Vü≤√cÕ´$T nì n–ïøÏ <˚e‘·≈£î eÅø£Ô @ø°ø£s¡DeTTqT dü+ø£*Œ+∫
eT÷\eT+Á‘·eTT‘√ 25 ÄVüQ‘·T\T y˚j÷· *.
‘·s¡Tyê‘· n–ï`l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘ê Hê&û dü+<ÛëHês¡∆+ @ø±<äX¯
ÄVüQ‹+ Vü≤√cÕ´$T nì Hê&û dü+<ÛëqeTTqT dü+ø£*Œ+∫, l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê
eT+Á‘·eTT‘√ 11 ÄVüQ‘·T\T y˚j÷· *. Ç|üŒ{ÏøÏ n–ïøÏ <˚e‘·≈î£ @ø°øs£ D ¡ eTT
»]–q≥T¢>± uÛ≤$+#ê*.
z+ eT+&É÷ø±~ |üs‘¡ ‘· ê«+‘· |”s<¡ƒ e˚ ‘êuÛ´Ñ 'kÕ«Vü‰
nì ˇø£ ÄVüQ‹ y˚j÷· *.
@ Á|ü<˚X¯+˝À nsTT‘˚ Vü≤√eT+ #˚kÕÔyÓ÷ Ä Äes¡D˝ÀH˚ <˚e‘·\≈£î
Ä |”s+¡ƒ ˝Àì <˚e‘·\≈£î z+ düeTdüÔ Äes¡D <˚e‘êjÓTÆ kÕ«Vü‰, z+ düeTdüÔ |”s¡ƒ
<˚e‘êjÓÆT kÕ«Vü‰ nì |”sƒ¡<˚e‘·\≈£î, Äes¡D <˚e‘·\≈£î ˇø=ÿø£ÿ ÄVüQ‹
düeT]Œ+#ê*. nq+‘·s+¡
nì #ÓãT‘·÷ l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘ê Vü≤√eT eT+Á‘·eTT‘√ 10
ÄC≤´VüQ‘·T\T y˚j÷· *. Ä ‘·sT¡ yê‘· ø±eT´ Á<äeéTT\‘√ Vü≤√eTeTT #˚j÷· *.
n–ï, <˚ e ‘ê dü + <Û ë qeTT #˚ j · T ã&ç q ~ >∑ q Tø£ Vü ≤ √eTeTT˝À
ªªÇ<ä+ q eTeTμμ n$ ‘ê´>∑eTT #Ó|Œü e\dæ |üì˝Ò<Tä .
` Vü≤√eT bÁ Õs¡+uÛ+Ñ `
nìô|’ eT+Á‘·+ ∫es¡ kÕ«Vü‰ nì ñ#·Ã]dü÷Ô ÄVüQ‘·T\T y˚j÷· *.
73
` Vü≤√e÷+‘· $~Û `
Ç˝≤ eT÷\eT+Á‘·+‘√ Vü≤√eT+ |üP]Ô#d˚ qæ ‘·sT¡ yê‘· Vü≤√eT |ü]|üPs¡‘í ·
ø=s¡≈£î »j·÷~ eT+Á‘·eTT\‘√ Vü≤√eTeTT #˚j·÷*. »j·÷<äT\ ã<äT\T>±
eTVü‰yê´Vü≤è‹ Vü≤√eTeTT, ÁãVü‰às¡ŒD eT+Á‘·V≤ü √eTeTT #˚jT· e#·TÃqT.
` eTVü‰yê´Vü≤è‹ Vü≤√eTeTT `
z+ uÛ÷Ñ ' n>∑ïj˚T #· |üè~Ûy´’Ó #· eTVü≤‘˚ #· kÕ«Vü‰
z+ uÛTÑ e' yêj·Ty˚ #· n+‘·]øå±j·T #· eTVü≤‘˚ #· kÕ«Vü‰
z+ düTe' Ä~‘ê´j·T #· ~y˚ #· eTVü≤‘˚ #· kÕ«Vü‰
z+ uÛ÷Ñ s¡T“¤edüT‡e' #·+Á<äeTùd #· qπøÁå ‘·u´ÑÛ X¯Ã ~>∑“´¤ X¯Ã eTVü≤‘˚#· kÕ«Vü‰
nì 4 ÄVüQ‘·T\T y˚j÷· *.
` ãÁ Vü‰às¡ŒD eT+Á‘V
· ≤ü √eTeTT `
z+ ‘·‘‡· ‘Y Ç‘·' |üPs¡«+ ÁbÕDãT~∆ <˚V≤ü <Ûsä êà~Ûø±s¡ C≤Á>∑‘Y dü«|üï
düTwüß|üÔékÕúdüT eTqkÕ yê#ê ø£s¡àD≤ j·T‘Y düà è‘·+ j·T<äTø£Ô+ j·T#·Ãø£è‘·+
‘·‘‡· s¡«+ ÁãVü‰às¡ŒD+ uÛyÑ ‘˚ .Y uÛ÷Ñ ' kÕ«Vü‰ kÕ«Vü‰
nqT#·T 8 ÄVüQ‘·T\T y˚j÷· *.
` <˚e‘ê ã* `
|üPsêíVQü ‹ eTT+<äT ªeT+∫ >∑TeTà&çø±j·Tμ eT+Á‘· |üPs¡«ø£eTT>± K+&ç+∫
düeT]Œ+#·e#·TÃqT. Ç~ Ä≥+ø£eTT\qT, Ä|ü<\ä qT ‘=\–+∫ n;Ûweºü TT\qT
Á|ükÕ~+#·TqT. ˝Ò<ë ø=ã“]ø±j·T |üP]Ô>± |”#T· rdæ ≈£î+≈£îeTsêdæ |ü>T∑ \ø=≥º≈î£ +&É
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êjÓTÆ ã*+ düeTs¡Œj·÷$T
n+≥÷ ≈£î+&ÉeTT˝À y˚j÷· *.
74
` |üPsêíVQü ‹ `
|üPsêíVQü ‹ì dü+ø£*Œ+∫ ª|üPsêíVQü ‹+ EVü≤√$Tμ nì nqe˝…qT.
|üfiflË eTTq+<äT ø=ã“]ø±j·T>±˙, Ks¡÷s® |¡ ⁄ü ø±j·T>±˙, b˛ø£ø±j·T>±ì
ñ+∫ nø£‘å \· T, C≤õø±j·T, |ü≥Tº>T∑ &É,¶ |üP\T, C≤|üÁ‹ eTTqï>∑T düT>∑+<Ûä Á<äyê´\qT
|üPsêíVQü ‹øÏ ñ|üj÷Ó –+#·e#·TÃqT.
|üPsêíVQü ‹ Á<äyê´ìï ˇø£ <˚e‘·>± uÛ≤$+∫ <Û÷ä |üB|ü HÓy’ <˚ ´ä eTT\qT
düeT]Œ+#ê*. 12kÕs¡T¢ eT÷\eT+Á‘·eTT‘√ H˚‹ì rdüTø=ì |üPsêíVQü ‹ Á<äe´|ü⁄
ø±j·Tô|’ b˛j·Te˝…qT. á dü+<äs“¡ e¤ TTq ÁdüT≈£îÿq+<äT ÁdüTeeTT‘√ 12kÕs¡T¢ H˚‹ì
y˚dæ |üPsêíVQü ‹ #˚jT· T≥ Ä#ês¡+. ˝Ò∫ qT+#=ì
ÁV”≤+ ã≥Tø±j·T Ä|ü<Tä <äs› D¡ ≤j·T ≈£îs¡T≈£îs¡T ã≥Tø±j·T ÁV”≤+ yÍwü{Ÿ
nì eT÷\eT+Á‘· e TTqT ñ#· Ã ]dü ÷ Ô |ü P sêí V ü Q ‹ Á<ä y ê´ìï
ôVAeT≈£î+&ÉeTT˝À y˚j÷· *. Ç+‘·{‘Ï √ |üPsêíVQü ‹ |üPs¡eÔ ⁄‘·T+~.
Vü≤√eTdüeTj·÷q n–ïC≤«\‘√ u≤>± $»è+_Û+∫q≥T¢ #·÷#·Tø=qe˝…qT.
nsTTqqT n|ü&É|ü &ÉT yê&çq Á<äyê´\qT ã{Ïº C≤«\\T u≤>± ñ+&Éøb£ ˛e#·TÃqT.
ø£qTø£, n–ï$Vü≤s¡D <√wüìs¡düHês¡∆eTT l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘ê eT+Á‘·eTT‘√
25 ÄC≤´VüQ‘·T\qT y˚j÷· *.
‘·sT¡ yê‘· Äes¡D <˚e‘·\≈£î ÄVüQ‘·T\T y˚j÷· *.
` ~ø±Œ\ø£ ã* `
|üPsêíVQü ‹ nq+‘·se¡ TT, ~ø±Œ\≈£î\≈£î mÁs¡ nqïeTT eTT<ä>› ±ì, ø√dæ
≈£î+≈£îeT n~›q ìeTàø±j·T&ç|Œü >±ì, >±¬s\T >±ì á ÁøÏ+~ eT+Á‘·eTT\T #Ó|ü #·÷
ã* düeT]Œ+#ê*. ≈£î+&ÉeTT ãj·T≥ mì$T~ ~≈£îÿ\˝À ‘·eT\bÕ≈£î\T ô|{Ïº
Äj·÷~≈£îÿ\˝À es¡Tdü>± ã* düeTs¡ŒD #˚j÷· *.
75
1. ‘·÷s¡TŒ`\+ Ç+Á<ëj·T qeT' 6. yêj·TeéTT`j·T+ yêj·Ty˚ qeT'
2. Äπ>ïj·TeTT`s¡+ Äπ>ïj·T qeT' 7. ñ‘·sÔ +¡ `dü+ k˛e÷j·T qeT'
3. <äøD åÏ eTT`Vü≤+ j·Te÷j·T qeT' 8. áXÊqéTT`X¯+ áXÊHêj·T qeT'
4. HÓã’ TT‹`wü+ ìãTT‘·jT˚ qeT' 9. }s¡«ú +`Ä+ ÁãVü≤àDÒ qeT'
5. |ü&eÉ Ts¡è+ es¡TD≤j·T qeT' 10. n<Û√`ÁV”≤+ nq+‘êj·T qeT'
(á |ü~ ~≈£îÿ\ eT+Á‘ê\≈£î ∫es¡ e⁄qï qeT' ‘·s¡Tyê‘·
ã*+ düeTs¡Œj·÷$T nì #Ó|Œü e˝…qT)
` uÛ÷Ñ ‘· ã* `
Vü≤√eT≈£î+&ÜìøÏ áXÊqéTTq Ä≈£îy˚dæ ô|<ä› mÁs¡ nqïeTT eTT<äô› |{Ïº
á ÁøÏ+~ eT+Á‘·eTT‘√ uÛ÷Ñ ‘·eTT\≈£î ã* düeT]Œ+#ê*. ˝Ò<ë ø=ã“]ø±j·Tø={Ïº
≈£î+≈£îeTy˚dæ ˙s¡T#·*¢ ã*ì düeT]Œ+#·e#·TÃqT.
j˚T söÁ<ë söÁ<äøs£ êàD√ söÁ<äkÕúq ìyêdæq'
jÓ÷–H√VüQ´Á>∑s÷¡ bÕX¯Ã >∑D≤Hê+ n~ÛbÕX¯Ãj˚T
uÛ÷Ñ #·sê' UÒ#s· êXËÃ’ e j˚T ‹wü̃+‘·´+‘·]ø£>å ±'
‘˚ düsπ « Á|”‘e· Tqk˛ uÛ÷Ñ ‘ê« >∑èVü≤+í ‹«eT+ ã*+
düs¡« $|òüTïø£è<ä“¤´' düs¡«uÛÑ÷‘˚uÛÀ´ VüQ+|òü{Ÿ kÕ«Vü‰
nì #Ó|ü#·÷ nø£å‘·\T, ˙fi¯ófl e<ä\e˝…qT. Çø£ÿ&É ø=ã“]ø±j·TqT
uÛ÷Ñ ‘·ã* ø=s¡≈î£ ñ|üj÷Ó –+#·e#·TÃ.
~ø±Œ*ø£ ã*ÁøÏ+<ä $TqTeTT\T, ô|s¡T>∑T ø£*|æ sTT#·TÃ≥ ø=ìï#√≥¢
Ä#ês¡eTT. ìeTàø±j·T ø√dæ ≈£î+≈£îeT n~› ≈£L&É Çj·Té#·TÃ.
∫es¡>± Vü≤√eT≈£î+&ÜìøÏ qeTdüÿ]+∫ 11kÕs¡T¢ Á|ü<øä DåÏ #˚dæ
≈£î+&ÉudÑÛ àü eTT H=dü≥ <Û]ä +∫ <˚e‘êÁ|ükÕ<äeTTqT d”«ø£]+#ê*.
76
` <˚e‘ê ñ<ë«düqeTT `
>∑#Ã· ¤ >∑#Ã· ¤ uÛeÑ ‘Y kÕúq+ ø±s¡´+ ø£è‘ê« l uÛs’… e¡
j·TÁ‘· ÁãVü‰à<äj÷Ó <˚yê' q$<äT' |üse¡ T+ |ü<+ä ˆˆ
nì #ÓãT‘·÷ Vü≤√eT≈£î+&É+ qT+&ç <˚e‘·≈î£ ñ<ë«düq |ü\Tø±*.
` n–ï ñ<ë«düqeTT `
>∑#Ã· ¤ ‘·«+ uÛ>Ñ e∑ Hé eùV≤ï dü«kÕúq+ ≈£î+&ÉeT<Û´ä ‘·' ˆ
j·TÁ‘· ÁãVü‰à<äj÷Ó <˚yê' ‘·Á‘· >∑#Ã· ¤ VüQ‘êX¯q ˆˆ
nì #ÓãT‘·÷ Vü≤√eT≈£î+&É+˝Àì n–ïøÏ ñ<ë«düq |ü\Tø£e˝…qT.
nH˚q eTj·÷ ø£è‘˚q Vü≤√y˚Tq l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê düTÁ|üdHü √ï es¡<√
uÛeÑ ‘·T nì ≈£î+&ÉeTT˝À ˙fi¯ófl nø£‘å \· ‘√ ø£*|æ e<ä˝≤*.
düTes¡T“¤es¡÷“¤s√$T‹ ~–«yÓ÷ø£' nì ~–«yÓ÷#·qeTT #˚j÷· *.
Bì‘√ Vü≤√eT$~Û |üPs¡eÔ ⁄‘·T+~.
77
\|òüTT Vü≤ÀeT |ü<ä∆‹
dü+düÿ è‘· uÛ≤cÕ |ü]C≤„q+ ˝Òìyês¡T Vü≤√e÷ìï dü+øÏ|å +Ôü >±
á ÁøÏ+~ ‘Ó*|æq |ü<‹∆ä ˝À #˚dTü ø√e#·TÃ.
ø±fi¯ófl, #˚‘·T\T, eTTK+ ø£&ÉTø=ÿì X¯óÁuÛÑyÓTÆq eÅkÕÔ\T ø£≥Tºø=ì
‘·÷s¡TŒyÓ’|ü⁄ø±ì, ñ‘·Ôs¡eTT yÓ’|ü⁄ø±ì ‹]–, ˇø£ |”≥ô|’ø±ì, ÄdüqeTTô|’ø±ì
≈£Ls√Ãyê*. m<äTs¡T>± Ç≥Tø£\‘√ #˚dqæ ‘ê‘êÿ*ø£ ≈£î+&ÉeTTqT @sêŒ≥T #˚døæ =ì
ñ+&Ée˝…qT. MT eTT+<äT »\bÕÁ‘·qT ô|≥Tºø=ì <ëì˝À ñ<ä]∆ Dy˚dæ ˇø£ Ä≈£î‘√
˙{Ïì Á‹|ü‘·÷ ªªÁãVü≤à,$wüß,í eTùV≤X¯«s¡T˝≤sê! düeTTÁ<äeTT˝≤sê! uÛ÷Ñ <˚e‘ê!
>∑+>∑, j·TeTTq, >√<ëe], ø£èwüí yÓTT<ä\>∑T q<äT˝≤sê! á ˙{Ï˝À Á|üy•˚ +∫
rs¡eú TT\T>± e÷s¡Ãe\dæ+<äì ÁbÕ]údTü HÔ êïeTT. nì qeTdüÿ]+#ê*. ‘·sT¡ yê‘·...
z+ eTVü≤', z+ »q', z+ ‘·|'ü , z+ dü‘´· +, z+ ‘·‘‡· $‘·Ts¡«sπ D´+,
uÛsÑ √Z<e˚ dü´BeTVæ≤, ~Ûj÷Ó jÓ÷q' Á|ü#√<äj÷· ‘Y. z+ nb˛ CÀ´r s¡k˛eTè‘·+
ÁãVü≤à uÛ÷Ñ s¡T“¤edüT‡es√yéT nì #ÓbÕŒ*.
<Ûë´q+ :
Hê ø√]ø£ dæ~+∆ #·T≥ ø=s¡≈î£ l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘· ôVAeTeTT
#˚jT· T#·THêïqT. l >∑Ts¡TuÛÀ´qeT' nì >∑Ts¡Te⁄\≈£î qeTdüÿ]+∫ eT÷\eT+Á‘·eTTqT
düà]+#·T#·T ø£\X¯eTT˝Àì ˙s¡T ø=+#ÓeTT rdüTø=ì ≈£î+&ÉeTT˝À #·\¢e˝…qT.
n<˚$<Ûeä TT>± |üdTü |ü⁄, ≈£î+≈£îeT, nø£‘å \· T, |üP\T <ëì˝Ày˚dæ ªªl e≥Tø£us’…Û e¡
<˚e‘ê ôVAeT≈£î+&Üj·T qeT'μμ nì Vü≤√eT≈£î+&ÉeTTq≈£î qeTkÕÿs¡eTT #˚j÷· *.
≈£î+&ÉeTT jÓTTø£ÿ n+#·T\ MT<ä 8 ~≈£îÿ\j·T+<äT nø£‘å \· ‘√ á ÁøÏ+~ eT+Á‘·eTT\T
#Ó|ü #·÷ |üPõ+#ê*.
1. ‘·÷s¡TŒ ` n>∑ïj˚T qeT' 5. |ü&eÉ Ts¡ ` <˚eeTTU≤j·T qeT'
2. Äπ>ïj·TeTT ` VüQ‘·eVü‰j·T qeT' 6. yêj·TeéTT ` dü|õÔü Vü‰«j·T qeT'
3. <äøD åÏ eTT ` VüQ‘ê•H˚ qeT' 7. ñ‘·sÔ e¡ TT ` yÓX’ Ê«qsêj·T qeT'
4. HÓã’ TT‹ ` ø£èwüeí s¡Ô àH˚ qeT' 8. áXÊq´+ ` C≤‘·y<˚ ùä d qeT'
78
n–ï|”s| ¡ƒ Pü » :
≈£î+&ÉeTT ˝À|ü\ <äX(¯ 10) ~≈£îÿ\ j·T+<äT nø£‘å ˝· ‘√ |üPõ+#·e˝…qT.
1. ‘·÷s¡TŒ ` z+ |”‘êjÓTÆ qeT' 5. |ü&eÉ Ts¡ ` z+ <Û÷ä Áe÷jÓTÆ qeT'
2.Äπ>ïj·T ` z+ X‚«‘êjÓTÆ qeT' 6. yêj·Te´+ ` z+ rÁyêjÓTÆ qeT'
3.<äøD åÏ + ` z+ ns¡TD≤jÓTÆ qeT' 7. ñ‘·sÔ +¡ ` z+ $düTŒ¤*+–HÓ´’ qeT'
4.HÓã’ TT‹ ` z+ ø£ècÕíjTÆÓ qeT' 8. áXÊq´+`z+ s¡T∫sêjÓTÆ qeT'
9.}s¡«ú eTT ` (áXÊqéTT ` ‘·÷s¡TŒ eT<Û´ä ) z+ C≤«*HÓ’ qeT'
10.n<Û√~≈£îÿ` (HÓã’ TT‹`|ü&eÉ Ts¡ eT<Û´ä ) z+ s¡+ düs«¡ X¯øÔÏ ø£eT˝≤düHêj·T qeT'
Ädüq |üP» :
ªªs¡+ eVü‰ï´düHêj·TqeT'μμ nì n–ï ÄdüqeTTq≈£î qeTdüÿ]+#ê*.
n–ï »«\qeTT :
Vü≤√eT≈£î+&É+˝À ∫qï ø£f…ºeTTø£ÿ\T, |æ&Éø£\ eTTø£ÿ\T y˚dæ, yêìô|’
ø£s÷¡ Œs¡eTTô|{Ïº n–ïì yÓ*–+#·e\j·TTqT. 8 kÕs¡T¢ ªz+μø±s¡eTTqT ñ#·Ã]+∫
neTè‘· ;»eT>∑T ªe+μ eT÷&ÉTkÕs¡T¢ ñ#·Ã]+∫ ªs¡+μ nqT n–ï;»eTTqT 7
kÕs¡T¢ ñ#·Ã]+∫ ªs¡+ eVæ≤ï eT÷s¡j Ô T˚ qeT' nqT#·÷ eT+{˝ÀìøÏ n–ï<˚e⁄&ÉT
~–q≥T¢>± uÛ≤$+∫ qeTdüÿ]+#ê*.
≈£î&ç#‹˚ ˝À ˙fi¯óflb˛düTø=ì ≈£î+&ÉeTT #·T≥÷º ªVüQ+|ò{ü Ÿμ nì |ü\T≈£î#·÷
n–ï#·T≥÷º s¡ø±å ø£e#·eTT ì]à+∫q≥T¢ uÛ≤$+#·T#·T ˙s¡T b˛j·÷*.
eT+&ÉT#·Tqï ø£f|º… ⁄ü \¢˝À qT+&ç ˇø£|⁄ü \¢qT rdæ VüA+|ò{ü Ÿ Áø£yê´<˚u´ÑÛ '
kÕ«Vü‰ nqT#·÷ HÓã’ TT‹ ~≈£îÿq y˚dæ <ëìì sêø£då Tü \≈£î n]Œ+∫q≥T¢ uÛ≤$+#ê*.
n–ï<˚e⁄&ÉT |üP]Ô>± ne‘·]+∫ nqTÁ>∑V≤æ +#·T≥ ø=s¡≈î£ á eT+Á‘·eTT\T
#·<äyê*.
79
1. uÛÑ÷s¡T“¤edüT‡es√+ 2. ÁVüA+ eVæ≤ï#Ó‘’ H· ê´j·T qeT'
3. ∫‹Œ+>∑fi¯ Vü≤qVü≤q <äV≤ü <äV≤ü |ü#|· #ü · düs«¡ »„ nC≤„|j ü T· kÕ«Vü‰.
4. ÁV”≤+ ÁV”≤+ »«\»«\ Á|ü»«\ Á|ü»«\ VüQ+ |ò{ü ŸkÕ«Vü‰.
5. z+ yÓX’ Êqs¡ C≤‘·y<˚ ä ÇVü‰eVü≤ ˝ÀVæ≤‘êø£å düs«¡ ø£sêàDÏ kÕ<Ûj ä T· kÕ«Vü‰.
6. n–ï+ Á|ü»«*‘·+ e+<˚ C≤‘·y<˚ +ä VüQ‘êX¯q+, düTes¡í es¡eí TeT\+
dü$T<ä+∆ $X¯«‘√eTTK+ - nì n–ï <˚e⁄q≈£î qeTdüÿ]+#ê*.
|ü+#· |üP»\T :
z+ ` n>∑ïj˚TqeT' bÕ<ä´+ düeTs¡Œj·÷$T,
ns¡È ´+ düeTs¡Œj·÷$T, Ä#·eTq+ düeTs¡Œj·÷$T
nì ñ<ä]∆ D…&TÉ ˙fi¯ófl eT÷&ÉTkÕs¡T¢ ≈£î+&ÉeTT˝À y˚j÷· *.
\+ ` |üèBÛ«‘·‘ê«‹àø±j·T qeT' ` >∑+<Û+ä <Ûës¡j÷· $T
nì ‘·&ç >∑+<Ûeä TTqT #·˝≤¢*.
Vü≤+ ` Äø±X¯‘‘· ê«‹àø±j·T qeT' ` |ü⁄ôwŒ’ ' |üP»j·÷$T
nqT#·T |üP\T y˚j÷· *.
j·T+ ` yêj·TT‘·‘ê«‹àø±j·T qeT' ` <Û÷ä |üe÷Á|ò÷ü |üj÷· $T
nì n>∑sT¡ e‹Ô‘√ <Û÷ä |üeTT #·÷|æ+#ê*.
s¡+ ` ‘˚»dü‘Ô ê«‹àø±j·T qeT' ` B|ü+ <äsÙ¡ j·÷$T
nqT#·T B|üeTTqT yÓ*–+∫ #·÷|æ+#ê*.
ª<Û÷ä |ü BbÕq+‘·s+¡ Ä#·eTq+ düeTs¡Œj·÷$Tμ
nqT#·T ˇø£ #·Tø£ÿ ˙s¡T y˚j÷· *.
e+ ` neTè‘· ‘·‘ê«‹àø±jÓTÆ qeT'μ ªHÓy’ <˚ ´ä + düeTs¡Œj·÷$Tμ
nqT#·T eT<ÛTä s¡ |ü<ës¡eú TT\qT / düTqTï+&É / |ü+&É¢ eTTø£ÿ\T
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êeT+Á‘·eTT #·<Tä e⁄#·÷ düeT]Œ+#ê*.
m<äTs¡T>± H˚‹bÕÁ‘·qT ô|≥Tºø=ì <äs¡“¤‘√ ≈£î+&ÉeTT˝À <ëìì ø±*Ã
80
Ä eT+≥qT H˚‹˝À Á|ü‹|òü*+|ü #˚j·÷*. ÄVüQ‘·T\T y˚j·TT≥≈£î ªÁdüT≈£îÿμ
(ø=j·T´‘√#˚dqæ ô|<ä› eT÷‹>∑\ bı&ÉT>±{Ï >∑]f…) ÁdüTeeTT (ø=j·T´‘√ #˚dqæ
∫qï eT÷‹>∑\ #Ó+#êe+{Ï~) ñ|üj÷Ó –+#ê*.
bÕÁ‘·˝À qT+&ç ÁdüTeeTT‘√ ≈£î&çÁ|üøÿ£ qT+&ç H˚‹ì rdæø=ì ªz+ n>∑ïj˚T
kÕ«Vü‰μ nì ÄVüQ‹ y˚j÷· *. m&ÉeTuÛ≤>∑eTT qT+&ç qeT' nì rdæø=ì ªz+
k˛e÷j·TkÕ«Vü‰μ nì ÄVüQ‹ y˚j÷· *. eT<Û´ä qT+&ç rdæø=ì z+ n–ï k˛e÷uÛ≤´+
kÕ«Vü‰ nì ÄVüQ‹ y˚j÷· *.
eTs¡\ ≈£î&çy|’Ó ⁄ü qT+&ç qeT' nì rdüTø=ì z+ n>∑ïj˚T dæ«wüº ø£è‘˚
kÕ«Vü‰ nì ÄVüQ‹ y˚j÷· *. eT<Û´ä qT+&ç H˚‹ì rdüTø=ì
1. z+ uÛ÷Ñ ' kÕ«Vü‰ 2. z+ uÛTÑ e' kÕ«Vü‰
3. z+ düTe' kÕ«Vü‰ 4. z+ uÛ÷Ñ s¡T“¤edüT‡e' kÕ«Vü‰
nì ÄVüQ‘·T\T y˚j÷· *.
ªªz+ yÓX’ Ê«düs¡ C≤‘·y<˚ ä ÇVü‰eVü≤ ˝ÀVæ≤‘êø£å düs«¡ ø£sêàDÏ kÕ<Ûj
ä T· kÕ«Vü‰μμ
nì 3 kÕs¡T¢ ÄVüQ‘·T\T y˚j÷· *.
á ÁøÏ+~ eT+Á‘·eTT\‘√ ˇø=ÿø£ÿ ÄVüQ‹ì y˚j÷· *.
1. z+ n^ïõVü‰«uÛ´Ñ ' kÕ«Vü‰ 4. z+ nwüeº ÷]Ôu´ÑÛ ' kÕ«Vü‰
2. z+ õVü‰«~Û<e˚ ‘êuÛ´Ñ ' kÕ«Vü‰ 5. z+ nwüeº ÷‘·èø±uÛ´Ñ ' kÕ«Vü‰
3. z+ wü&+É >∑<e˚ ‘êuÛ´Ñ ' kÕ«Vü‰ 6. z+ nwüuº s’…Û y¡ u˚ ´ÑÛ ' kÕ«Vü‰
7. z+ nwü~º ø±Œ\πøuÛ´Ñ ' kÕ«Vü‰
ÁdüTeeTT‘√ 4 kÕs¡T¢ H˚‹ì rdæø=ì ÁdüT≈£îÿq+<äT y˚dæ <ëìô|’ ˇø£ |ü⁄e⁄«
qT+∫ ÁdüTeeTTqT <ëìô|’ uÀ]¢+∫ ªªz+ yÓX’ Ê«qs¡ C≤‘·y<˚ ä ÇVü‰eVü≤ ˝ÀVæ≤‘êø£å
düs«¡ ø£sêàDÏ kÕ<Ûj
ä T· yÍwü{Ÿμμ nqT#·T ÄVüQ‹ y˚j÷· *.
81
z+ l+ ÁV”≤+ ø°¢+ >ö¢+ >∑+ >∑D|ü‘·j˚T |üs¡es¡<ä düs¡«»q+y˚T
eX¯e÷qj·T kÕ«Vü‰ kÕ«Vü‰ nqT#·T ˇø£ ÄVüQ‹ y˚j÷· *.
l >∑Ts¡TuÛÀ´qeT' kÕ«Vü‰ nì >∑Ts¡Te⁄qT düà]+#·T#·÷ ˇø£ ÄVüQ‹
y˚j·÷*.
ªz+ ÁV”≤+ dæ<>∆ä T∑ s√Á|üd<” ä ÁV”≤+ z+μμ nì 11 ÄVüQ‘·T\T kÕ«Vü≤+‘·eTT>±
y˚jT· T≥ n~Ûø£ |ò\ü <ëj·Tø£eTT.
z+ l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê jÓ÷>∑|s” êƒ j·T qeT' kÕ«Vü‰ nqT#·÷ ˇø£
ÄVüQ‹ y˚j÷· *.
Ä ‘·sT¡ yê‘· ô|’ e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘·eTTqT 10 kÕs¡T¢ ñ#·Ã]dü÷Ô
<˚e‘·qT n–ïj·T+<äT ne‘·]+|ü #˚j÷· *. ÁbÕDÁ|ü‹cÕ˜ eT+Á‘·eTT |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D
#˚dqæ yês¡T <ëìì ñ|üj÷Ó –+#·e#·TÃ.
n–ï, Çwü<º e˚ ‘·\ eTTKeTT ˇø£{Ï n>∑T≥≈£î l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê
eT+Á‘·eTT‘√ 25 ÄC≤´ ÄVüQ‘·T\T ÁdüTeeTT‘√ y˚j÷· *. Ç<äs› T¡ <˚e‘·\Hê&ÉT\T
ˇø£{Ï n>∑T≥≈£î 11 ÄC≤´ ÄVüQ‘·T\T l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘·eTT‘√
y˚j·÷*.
Ç|ü&ÉT <˚e‘· n–ï˝ÀøÏ ne‘·]+∫q~ ø£qTø£ bÕ<äéTT, ns¡È éTT,
Ä#·eTqeTT, >∑+<Ûeä TT, |ü⁄wüŒeTT, <Û÷ä |üeTT, B|üeTT, HÓy’ <˚ ´ä eTT düeT]Œ+#ê*.
HÓy’ <˚ ´ä eTTqT l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘·eTT #Ó|ü #·÷ kÕ«Vü‰ nqT#·÷ n–ï˝À
y˚j·÷*.
‘·sT¡ yê‘· l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘·eTT‘√ 10 ÄVüQ‘·T\T y˚j÷· *.
ÁdüT≈£îÿ, ÁdüTeeTT˝Òìyês¡T ñ<ä]∆ D\T yê&Ée#·TÃ.
82
Ç|ü&ÉT kÕ<Û≈ä î£ \T ‘·q Á|üj÷Ó »qeTTqT nqTdü]+∫ ‘·–q edüTeÔ ⁄\‘√
ôVAeTeTT #˚j÷· *.
nì eT÷\eT+Á‘êìï ñ#·Ã]¤ dü÷Ô ÄVüQ‘·T\T y˚j÷· *. #˚jT· <ä\#·Tø=qï
ÄVüQ‘·T\ dü+U´ |üPs¡sÔ TTq ‘·sT¡ yê‘· á ÁøÏ+~ eT+Á‘·eTT\‘√ eTVü‰yê´Vü≤è‹
Vü≤√eTeTT #˚j÷· *.
1. z+ uÛ÷Ñ ' n>∑ïj˚T #· |üè~Ûy´’Ó #· eTVü≤‘˚ #· kÕ«Vü‰
2. z+ uÛTÑ e' yêj·Ty˚#· n+‘·]øå±j·T #· eTVü≤‘˚ #· kÕ«Vü‰
3. z+ düTe' Ä~‘ê´j·T #· ~y˚ #· eTVü≤‘˚ #· kÕ«Vü‰
4. z+ uÛ÷Ñ s¡T“¤edüT‡e' #·+Á<äeTùd #· qπøÁå ‘·u´ÑÛ X¯Ã ~>∑“¤ ´X¯Ã eTVü≤‘˚ #· kÕ«Vü‰
nqT#·T 4 ÄVüQ‘·T\T düeT]Œ+#ê*. ‘·sT¡ yê‘·
ÁãVü‰às¡ŒD eT+Á‘·ôVAeTeTT.
z+ ‘·‘·‡‘Y Ç‘·' |üPs¡«+ ÁbÕDãT~∆ <˚Vü≤<Ûäsêà~Ûø±s¡ C≤Á>∑‘Y dü«|üï
düTwüß|ü´Ô ekÕúdTü eTqkÕyê#ê ø£sà¡ D≤j·T‘Ydàü è‘·+ j·T<äTø£+Ô j·T#·Ãø£è‘·+ ‘·‘‡· s¡«+
ÁãVü‰às¡ŒD+ uÛyÑ ‘˚ Y uÛ÷Ñ 'kÕ«Vü‰ ` nì ÄVüQ‹ y˚j÷· *.
<˚e‘ê ã* :
|üPsêíVQü ‹ eTT+<äT ªeT+∫ >∑TeTà&çø±j·Tμ eT+Á‘· |üPs¡«ø£eTT>± K+&ç+∫
düeT]Œ+#·e#·TÃ. Ç~ Ä≥+ø£eTT\qT, Ä|ü<ä\qT ‘=\–+∫ n;ÛwüºeTT\qT
Á|ükÕ~düT+Ô ~. ˝Ò<ë ø=ã“]ø±j·T |üP]Ô>± |”#T· rdæ ≈£î+≈£îeTsêdæ |ü>T∑ \ø={Ïº
l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘êjÓTÆ ã*+ düeTs¡Œj·÷$T n+≥÷ ≈£î+&ÉeTT˝À y˚jT· e#·TÃ.
83
|üPsêíVQü ‹ :
|üPsêíVüQ‹ Á<äyê´ìï ˇø£ |üfiËfl+˝À e⁄+∫ l e≥Tø£uÛ…’s¡e <˚e‘ê
eT+Á‘·+‘√ 12 kÕs¡T¢ ÁdüTeeTT‘√ H˚‹ì Ä Á<äe´+ô|’ y˚dæ ÁdüT≈£îÿô|’ ÁdüTyêìï
uÀ]¢+∫
ÁV”≤+ ã≥Tø±j·T Ä|ü<Tä <äs› D¡ ≤j·T ≈£îs¡T≈£îs¡T ã≥Tø±j·T ÁV”≤+ yÍwü{Ÿ
nì eT÷\eT+Á‘êìï #ÓãT‘·÷ ì\ã&ç ª|üPsêíVQü ‹+EVü≤√$Tμ nqT#·T
n–ï˝À y˚j÷· *. |üPsêíVQü ‹ Á<äeéTT\‘√ bÕ≥T ø=ã“]ø±j·T>±ì, Ks¡÷s® ø¡ ±j·T
>±ì, b˛ø£ø±j·T (eø£ÿ)ø±ì <˚e‘êes¡eí TT >∑*–q |ü≥Tº>T∑ &É˝¶ À ô|{Ïº |üPsêíVQü ‹
Á<äeéTT>± ñ|üj÷Ó –+#·e#·TÃ. Bì˝À qes¡‘êï\T ø£÷&Ü y˚jT· e#·TÃ. Ç+<äT˝À
H˚‹‘√ 12 ÄVüQ‘·T\T e÷Á‘·yT˚ $~Û. $T–*q$ n~Ûø£ X¯ø<ÔÏ ëj·Tø±\T e÷Á‘·yT˚ .
~ø±Œ\ø£ ã* :
|üPsêíVQü ‹ nq+‘·se¡ TT, ~ø±Œ\≈£î\≈£î mÁs¡ nqïeTT eTT<ä>› ±ì, ø√dæ
≈£î+≈£îeT n~›q ìeTàø±j·T&ç|üŒ>±ì á ÁøÏ+~ eT+Á‘·eTT\T #Ó|ü#·÷ ã*
düeT]Œ+#ê*. ≈£î+&ÉeTT ãj·T≥ 8 ~≈£îÿ\˝À ‘·eT\bÕ≈£î\T ô|{Ïº Äj·÷~≈£îÿ\˝À
ã* düeTs¡ŒD #˚j÷· *.
1. ‘·÷s¡TŒ`\+ Ç+Á<ëj·T qeT' 6. yêj·TeéTT`j·T+ yêj·Ty˚ qeT'
2. Äπ>ïj·TeTT`s¡+ Äπ>ïj·T qeT' 7. ñ‘·sÔ +¡ `dü+ k˛e÷j·T qeT'
3. <äøD åÏ eTT`Vü≤+ j·Te÷j·T qeT' 8. áXÊqéTT` X¯+ áXÊHêj·T qeT'
4. HÓã’ TT‹`wü+ ìãTT‘·jT˚ qeT' 9. }s¡«ú +` Ä+ ÁãVü≤àDÒ qeT'
5. |ü&eÉ Ts¡è+ es¡TD≤j·T qeT' 10. n<Û√` ÁV”≤+ nq+‘êj·T qeT'
(á |ü~ ~≈£îÿ\ eT+Á‘ê\≈£î ∫es¡ e⁄qï qeT' ‘·s¡Tyê‘·
ã*+ düeTs¡Œj·÷$T nì #Ó|üŒe˝…qT)
84
uÛ÷Ñ ‘·ã* : áXÊqéTTq Ä≈£îy˚dæ ô|<ä› mÁs¡ nqïeTT eTT<äô› |{Ïº á ÁøÏ+~
eT+Á‘·eTT‘√ uÛ÷Ñ ‘·eTT\≈£î ã* düeT]Œ+#ê*. ˝Ò<ë ø=ã“]ø±j·Tø={Ïº ≈£î+≈£îeTy˚dæ
˙s¡T#·*¢ ã*ì düeT]Œ+#·e#·TÃ.
ªªqeT' düs¡« $|òüTï ø£ï<ä“¤´' düs¡«uÛÑ÷‘˚uÛÀ´ VüQ+ |òü{Ÿ kÕ«Vü‰μμ
nì #Ó|Œæ Vü≤√eT≈£î+&É+ #·T≥÷º 3 kÕs¡T¢ Á|ü<øä D åÏ #˚j÷· *. ôVAeT
uÛdÑ àü eTTqT H˚‹‘√ ø£*|æ u§≥Tº ô|≥Tºø√yê*.
e≥Tø£ uÛs’… e¡ ã*<Ûëq+
XÊs¡<ë‹\ø£+˝À ã(e)≥Tø£ uÛs’… e¡ ⁄&ç ã* s¬ +&ÉT $<Ûë\T>± #Ó|Œü ã&ç+~.
1. sê»dü ã* :e÷+kÕ<äT\T s¡ødÔ£ Vü ≤æ ‘· nqï+‘√ düeT]Œ+#˚~.
2. kÕ‹«ø£ ã* : ô|düs|¡ |ü ⁄ü Œ, bÕj·Tdü+ Á‹eT<ÛTä s¡ düeTì«‘·+>± düeT]Œ+#˚~.
á kÕ‹«ø£ ã*ì Ä#·]+#·≥+ n+<ä]ø° ÁX‚j÷Ó <ëj·Tø£+.
ã*eT+Á‘·+ : @Væ≤ @Væ≤ $<äTwæ |ü⁄s¡T|ü⁄s¡T uÛ+Ñ »j·T uÛ+Ñ »j·T,
qs¡Ôj·T qs¡Ôj·T $|òüTï $|òüTï ªã≥Tø£uÛ…’s¡eμ ã*+>∑èVü≤í >∑èVü≤íˆ
á eT+Á‘êìï |ü]dƒ ÷ü Ô »bÕq+‘·+, Vü≤√e÷q+‘·+ ã≥Tø£ uÛs’… e¡ ⁄&çøÏ
ã*ì düeT]Œ+#ê*.
ñ<ë«düq :
1. <˚e‘·≈£î ` z+ l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê Hê n;Ûweºü TTqT HÓsy¡ ]˚ Ã eTs¡\ H˚qT
|æ*Ãq|ü&ÉT e#·TÃq≥T¢>± Á|üdTü ‘Ô e· TT ˙ dü«kÕúqeTTq≈£î yÓfifl¯ e\dæq~>±
ÁbÕ]údTü HÔ êïeTTμμ nì #Ó|Œæ ≈£î&ç#‹˚ ˝À ˙fi¯óflb˛düTø=ì ≈£î+&ÉeTT˝À e<ä˝≤*.
2. n–ïøÏ ` z n–ï<˚yê! Hê n;Ûweºü TTqT Á|ükÕ~+∫ eTs¡\ H˚qT |æ*∫q|ü⁄&ÉT
e#·TÃq≥T¢>± ˙ dü«kÕúqeTTq≈£î yÓfifl¯ e\dæ+~>± ÁbÕ]údTü HÔ êïqT. nì ≈£î&ç#‹˚ ˝À
˙fi¯ófl b˛düTø=ì ≈£î+&ÉeTT˝À e<ä˝≤*.
Bì‘√ Vü≤√eTeTT |üPs¡Ôe⁄‘·T+~.
85
Vü≤√eT eé~Û
<äXÊ+X¯ Vü≤√e÷ìï ˝Ò<ë ø±eT´Vü≤√e÷ìï kÕ<Ûä≈£î\ X¯ø±Ô´qTkÕs¡+
1`2`3`5 s√E\˝À Vü≤√eT+ #˚dTü ø√e#·TÃ. á s√E˝˝À Vü≤√eT≈£î+&É+˝À
n–ï Äs¡≈î£ +&Ü C≤Á>∑‘|Ô· &ü Ü*.
|ü⁄s¡X¯Ãs¡D≈£î Vü≤√eTÁ<äeéTT\T
|ü⁄s¡XÃ¯ s¡D˝À uÛ≤>∑eTT>± <˚e‘êÁ|”‹øÏ
1.q\¢qTe⁄«\T, 2.qTe⁄«\q÷HÓ, 3.qTe⁄«+&É\T, 4.$TqTeTT\T, 5.$Tq|ü
düTqTï+&É\T, ñ\e\T, Ks¡÷s® +¡ 6.$$<Ûä s¡+>∑T\ |ü⁄e⁄«\T, 7. $$<Ûä s¡+>∑T\
eTT>∑T|Z +æ &ç, 8. dü$T<Û\ä T, 9.<äs“¡ \¤ T
Vü≤√eTeTT eT<Û´ä ˝Òee\dæq e∫Ãq#√
1. z+ uÛ÷Ñ ' kÕ«Vü‰ 2. z+ uÛTÑ e' kÕ«Vü‰
3. z+ düTe' kÕ«Vü‰ 4. z+ uÛ÷Ñ s¡T“¤edüT‡e' kÕ«Vü‰
nì 4 ÄVüQ‘·T\T y˚dæ ˝Ò∫ eT∞fl e∫Ã Çy˚ Hê\T>∑T ÄVüQ‘·T\T y˚dæ
Vü≤√eTeTT eTs¡\ #˚j÷· *. eT<Û´ä ø±\eTT˝À n–ï Äs¡sê<äT. ˇø£s√CÒø±ø£ m≈£îÿe
s√E\T #˚dHæ ê ` Ç<˚ |ü<‹∆ä .
>∑eTìø£ : l e≥Tø£us’…Û e¡ <˚e‘ê eT+Á‘êìï <äXÊ+X¯ Vü≤√eT+ #˚dæ |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D
|üP]Ô#X˚ Êø£ kÕ<Û≈ä î£ \T ‘·eT ø±eT´Vü≤√e÷*ï #˚dTü ø√e#·TÃ. n+fÒ MT≈£î @ ø√]ø£
e⁄+fÒ Ä ø√]ø£ dü+ø£\Œ+˝À #Ó|ü ≈£îì Äj·÷ ø±e÷´\≈£î XÊg+˝À #Ó|Œæ q
Á<äyê´*ï ñ|üj÷Ó –+∫ Vü≤√e÷ìï #˚dTü ≈£îì l e≥Tø£us’…Û e¡ ~yê´qTÁ>∑V‰ü ìï bı+~
‘·eT ‘·eT ø√]ø£\T HÓsy¡ s˚ T¡ Ãø√e#·TÃ.
ø±eT´Vü≤√e÷\˝À ≈£L&Ü ªVü≤√eT$<Ûëq+μ ˇø£f.Ò kÕ<Û≈ä î£ \ X¯ø±Ô´qTkÕs¡+
|üP]Ô Vü≤√eT|ü<‹∆ä >±˙, \|òTü TVü≤√eT |ü<‹∆ä >±˙ Ä#·]+#·e#·TÃ.
O
86
Vü≤√eT ≈£î+&Ü\T (XÊs¡<ë ‹\ø£+)
#·‘T· s¡Ádü+ jÓ÷ì eT<äs#∆¡ +· Á<ä+ Á‘·´Ádü+ düTes¡T\Ô yéT ˆ
wü&ÁÉ dü+ |ü+ø£C≤ø±s¡eTcÕºÁdü+ ‘êì HêeT‘·' ˆˆ
#·‘T· s¡Ádü+, jÓ÷ì, ns¡#∆ +· Á<ä+, Á‹ø√D+, es¡T\Ô +, wü{ÀÿD+, |ü<ëàø±s¡+,
nwüøº √D+ nì Vü≤√eT≈£î+&Ü\T 8 s¡ø±\T.
#·‘·Ts¡Ádü+ jÓ÷ì
ns¡∆#·+Á<ä+ Á‹ø√D+
es¡TÔ\+ wü{ÀÿD+
|ü<ëàø±s¡+ nwüºø√D+
87
e≥Tø£uÛ…’s¡e eT+Á‘· |ü⁄s¡X¯Ãs¡D
XÊs¡<ë‹\ø£+ Á|üø±s¡+ á eT+Á‘êìï nø£så \¡ ø£\å T nq>± 21 \ø£\å T
»|æ+∫ ‘·<X›ä Ê+X¯+ nq>± s¬ +&ÉT \ø£\å |ü~y˚\kÕs¡T¢ bÕ\T, ‘˚H,Ó |ü+#·<ës¡‘√
ø£*|æq qTe⁄«\T, Vü≤$düT‡‘√ Vü≤√eT+ #˚j÷· *. $T–*q |ü⁄s¡XÃ¯ s¡D≤+>±\˙ï
j·T<Ûë$~Û>± Ä#·]+#ê*.
ø±eT´ Á|üj÷Ó >±\T
<Ûqä <ÛëHê´~ dü+|ü<\ä T ø√s¡T≈£îH˚yês¡T _j·T´+ qTe⁄«\T ø£*|æ Vü≤√eT+
#˚j·÷*.
e÷πs&ÉT |ò˝ü ≤\‘√ Vü≤√eT+ #˚ùdÔ ◊X¯«s¡´+ \_ÛdTü +Ô ~.
Á‹eT<ÛTä sê\T nq>± bÕ\T, ‘˚H,Ó |ü+#·<ës¡ ø£*|æq ñ|ü⁄Œ‘√ Vü≤√eT+ #˚ùdÔ
ÅdÔ” eoø£sD ¡ ø£\T>∑T‘·T+~.
nqï+‘√ Vü≤√eT+ #˚ùdÔ <Ûqä <ÛëHê´_Ûeè~∆ ø£\T>∑T‘·T+~.
øπ e\+ ‘˚H‘Ó √ eT÷&ÉTs√E\T Vü≤√eT+ #˚ùdÔ eoø£sD ¡ dæ~∆ ø£\T>∑T‘·T+~.
ñ|ü‘√ Vü≤√eT+ #˚ùdÔ ø±sê>±s¡+ qT+&ç $eTTøÏÔ ø£\T>∑T‘·T+~.
<Ûqä <ÛëHê´~ dü+|ü<\ä T ø√s¡Tø£Hy˚ ês¡T qTe⁄«\T _j·T´+‘√, e÷πs&ÉT |ò˝ü ≤\‘√
Vü≤√eT+ #˚j÷· *.
ÅdÔ” eoø£sD ¡ ø√s¡Tø£Hy˚ ês¡T Á‹eT<ÛTä sê\T (‘˚H`Ó bÕ\T`|ü+#·<ës¡) ø£*|æq
ñ|ü⁄Œ‘√ Vü≤√eT+ #˚j÷· *.
nqï+‘√ Vü≤√eT+ #˚ùdÔ <Ûqä <ÛëHê´_Ûeè~∆, ‘˚H‘Ó √ Vü≤√eT+ #˚ùdÔ eoø£sD ¡
dæ~∆ ø£\T>∑T‘êsTT.
s√>∑ìyês¡D ø√s¡T≈£îH˚yês¡T Äj·TTπs«<ä+˝À s√>±ìøÏ #Ó|Œü ã&É¶ eT÷*ø£*ï
ñ|üj÷Ó –+∫ Vü≤√eT+#˚ùdÔ Äj·÷ s√>±\T ìyê]+#·ã&É‘êsTT.
me¬sH’ ê ø±sê>±s¡+ qT+∫ $eTTøÏÔ bı+<ë\qT≈£î+fÒ ñ|ü⁄Œ‘√ |ü~y˚\kÕs¡T¢
Vü≤√eT+ #˚j÷· *.
uÛ÷Ñ ‘·, Á>∑V≤ü u≤<Ûëìyês¡D »s¡>{∑ ≤ìøÏ |ü~y˚\kÕs¡T¢ qTe⁄«\‘√ Vü≤√eT+ #˚j÷· *.
88
l <˚M uÛ≤>∑e‘·+˝À #Ó|üŒã&çq ø±eT´Vü≤√eT Á<äyê´\T
uÛ>Ñ y∑ êHé yê´dü eTVü≤]¸ s¡∫+∫q l <˚M uÛ≤>∑e‘·+ düTÁ|üd<æ ∆ä |ü⁄sêD
Á>∑+<∏+ä . Ç+<äT˝À 11e düÿ+<Û+ä 23.e n<Ûë´j·T+˝À $$<Ûä s¡ø±\ ø±e÷´\≈£î
(ø√]ø£\≈£î) @@ Á<äyê´\‘√ ôVAeT+ #˚j÷· ˝À ‘Ó*j·T#˚jT· ã&ç+~. ñbÕdü≈î£ \T
Çø£ÿ&É ‘Ó\T|üuÀj˚T Á<äyê´\‘√ Vü≤√e÷\T #˚dTü ≈£îì Çwüøº ±eT´ dæ~ì∆ bı+<ä>\∑ s¡ì
Ä•düTÔHêïeTT.
Vü≤√eT Á<äeéTT HÓsy¡ sπ̊ ø±eTéTT
1. bÕ\T, ô|s¡T>∑T, HÓsTT´, ` ø£Hê´˝≤uÛ+Ñ , es¡˝≤uÛ+Ñ ,
ù|˝≤\‘√ Vü≤√eT+ ` $yêVü≤+
2. e÷πs&ÉT dü$T<Û\ä T, Ä≈£î\T,
ø±j·T\T, y˚sT¡ ,¢ |üP\T M{Ï‘√ Vü≤√eT+ ` ◊X¯«s¡´+ Á|ü<+ä .
3. >∑]ø£, bÕ\T, ‘˚H,Ó ô|s¡T>∑T, HÓsTT´ ` n|üeTè‘·T´ ìyês¡D
4. õ˝Ò&¢ TÉ dü$T<Û\ä ‘√ Vü≤√eT+ ` düs«¡ Á‘ê $»j·T+, ø±s¡´dæ~∆
5. ñ|ü, ‘˚H\Ó ‘√ Vü≤√eT+ ` Çwü»º q eoø£sD ¡
6. mÁs¡ø\£ Te\T, C≤õ|üP\T, eT˝…|¢ Pü \T ` ◊X¯«s¡´ Á|ü<+ä
7. bÕ\T>±¬s ‹|üŒ r>∑‘√ Vü≤√eT+ ` Äj·TTs¡«è~∆, düs«¡ s√>∑V‰ü s¡+
8. e÷$T&ç #Ó≥Tº dü$T<Û\ä ‘√ Vü≤√eT+ ` »«s¡s√>∑ Vü≤s¡+
9. e#· (edü)‘√ Vü≤√eT+ ` ø£jå T· s√>∑ ñ|üXe¯ Tq+
10. y˚T&ç#≥ Ó Tº dü$T<Û\ä ‘√ Vü≤√eT+ ` n‹y˚TVü≤ s√>∑ Vü≤s¡+
11. #ÓsT¡ ≈£î, ‘˚H\Ó ‘√ Vü≤√eT+ ` Á|üyT˚ Vü≤ s√>∑ Vü≤s¡+
12. nqï+‘√ Vü≤√eT+ ` nqïeè~∆
13. bÕj·Tdü+, HÓsTT´‘√ Vü≤√eT+ ` dü+‘êq ÁbÕ|æÔ
14. yÓ÷<äT>∑ dü$T<Û\ä ‘√ Vü≤√eT+ ` ÁãVü≤à es¡ÃdüT‡
15. H˚‹‘√ Vü≤√eT+ ` ãT~∆X¯øÏÔ
16. bÕ\‘√ Vü≤√eT+ ` y˚T<ÛëX¯øÏÔ
17. qTe⁄«\T, _j·T´+‘√ Vü≤√eT+ ` ◊X¯«s¡´+, eoø£sD ¡
ø±eT´ôVAe÷ìï ô|’ ‘Ó*|æq Á<äyê´\‘√ ø£˙dü+ 10,000 kÕs¡T¢ #Ój÷· ´*
89
$$<Ûä ôVAeT≈£î+&É |òü*‘ê\T
düs«¡ dæ~ø∆ s£ +¡ ≈£î+&É+ #·‘T· s¡ÁdüeTT<ëVü≤è‘·+
|ü⁄Á‘·Á|ü<+ä jÓ÷ì≈£î+&É+ eTπs<› ë«uÛ+Ñ X¯óuÛÁÑ |ü<+ä ˆˆ
X¯Á‘·Tø£jå T· ø£s+¡ Á‘·´Ádü+ es¡T\Ô + XÊ+‹ø£sà¡ DÒ,
UÒ<eä ÷s¡DjÓ÷' ≈£î+&É+ wü&ÁÉ dü+ |ü<àä düìïuÛyÑ Té ˆˆ
eèwæ<º +ä s√>∑Xe¯ Tq+ ≈£î+&ÉeTcÕºÁdüMT]‘·+ˆ
$ÁbÕD≤+ #·‘T· s¡Ádü+kÕ´Á<ëC≤„+ es¡T\Ô $Twü´‘˚ ˆˆ
yÓX’ Ê´HêeTs¡#∆ +· Á<ëuÛ≤+ X¯SÁ<ëD≤+ Á‘·´ÁdüMT]‘·+ ˆ
#·‘T· s¡Ádü+‘·T düsπ «cÕ+ øπ ∫~#·Ã+¤ ‹ ‘ê+Á‹ø±' ˆˆ (XÊs¡<ë‹\ø£+ 3e |ü≥\+)
düTÁ|üd<æ e∆ä T+Á‘·XÊÅdÁÔü >∑+<∏+ä ªXÊs¡<ë‹\ø£+μ˝À #·‘T· s¡Ádü ≈£î+&É\+˝À ôVAeT+
#˚ùdÔ düs«¡ dæ<Tä \∆ T \_ÛkÕÔjT· ì, dü+‘êq+ ø√dü+ jÓ÷ì≈£î+&Üìï ñ|üj÷Ó –+#ê\ì,
ns¡#∆ +· Á<ä≈î£ +&É düs«¡ X¯óuÛÁÑ |ü<eä Tì, Á‘·´Ádü≈î£ +&É+ X¯‘è· HêX¯HêìøÏ ñ|üj÷Ó –düT+Ô <äì,
es¡T˝Ô ≤ø±s¡+ ≈£î+&É+˝À #˚ùd ôVAeT+ XÊ+‹ Á|ü<eä Tì, wü&ÁÉ dü (Äs¡Tø√D≤\)
≈£î+&É+ e÷s¡Dø£sà¡ \ ø√düeTì, |ü<ëàø±s¡ ≈£î+&É+˝À ôVAeT+ dü+|ü<ìä düT+Ô <äì,
ncÕºÁdü≈î£ +&É+ (mì$T~ø√D≤\) s√>∑HêX¯Hêìï ø£*–+∫ Äs√>±´ìï ÇdüT+Ô <äì
#Ó|üŒã&ç+~.
Áu≤Vü≤àDes¡+í yês¡T #·‘T· s¡Ádü≈î£ +&Üìï, ø£Áå ‹j·TT\T es¡T˝Ô ≤ø±s¡ ≈£î+&Üìï,
yÓX’ ó¯ ´\T ns¡#∆ +· Á<ä≈î£ +&Üìï, X¯SÁ<äes¡+í yês¡T Á‘·´Ádü≈î£ +&Üìï ñ|üj÷Ó –+#·&+É
ÁX‚ j · T dü ÿ s¡ e Tì, #· ‘ · T s¡ Á dü ≈ £ î +&É + n˙ï esêí \ yê]øÏ X¯ ó uÛ Ñ Á |ü < ä y Ó T Æ q <ä ì
‘Ó*j·TCÒjT· &É+ »]–+~. ø£qTø£ kÕ<Û≈ä î£ \T ø±eT´ôVAe÷ìï Ä#·]+#˚≥|ü&ÉT
MT≈£îqï ø±e÷´ìï nqTdü]+∫, <ëìøÏ ‘·–q ôVAeT≈£î+&Üìï @s¡Œs¡T#·Tø=ì
n+<äT˝À ôVAe÷ìï #˚ùdÔ n;Ûw|ü̃ ˝üò ≤ìï bı+<ä>\∑ s¡T.
X
90
ëTÁ<eä ´ |ü]e÷D+ (XÊs¡<ë ‹\ø£+)
n<ÛëÁ‘· ëT Á<äyê´D≤+ Á|üe÷D eT_Û BÛjT· ‘˚
ø£s¸¡ e÷Á‘·+ |òTü è‘·+ ÿ˚T X¯óøÏÔ e÷Á‘·+ |üjT· ' düà è‘·+....... (|ü+#·eT|ü≥\+)
q÷HÓ, HÓsTT´‘√ ëT+ #˚ùd≥|ü&ÉT ˇø£ ªø£s¸¡ μ Á|üe÷D+˝À y˚j÷· *.
bÕ\T 1 X¯óøÏÔ Á|üe÷D+˝À ëT+#˚j·÷*. |ü+#·>∑yê´\ì ≈£L&Ü 1 X¯óøÏÔ
Á|üe÷D+‘√H˚ ëT+˝À düeT]Œ+#ê*. ô|s¡T>∑T`2 |ü˝≤\ #=|üq y˚j÷· *.
ù|˝≤\T ˇø£ eTTwæº (>∑Tô|Œ&ÉT) dü‘T· |Ô +æ &ç ≈£L&Ü >∑Tô|Œ&ÉT #=|üq düeT]Œ+#ê*.
u…\+¢ , #·ø¬ ÿs¡ ns¡|∆ \ü + #=|üq ëT+#˚j÷· *.
|üÁ‘ê\T, |ü⁄cÕŒ\T, nbÕŒ\T, »+‹ø£\T e+{Ï uÛøÑ ±å ´\T ˇø=ÿø£ÿ{Ï>±H˚
y˚j·÷*. ‘·T+∫ y˚j·T≈£L&É<äT. n˝≤π> ns¡{Ï|ü+&ÉT, Hê]+» e+{Ï |üfi¯ófl
ˇø=ÿø£ÿ{Ï>±H˚ y˚j÷· *. eTTø£ÿ\T y˚jT· ≈£L&É<Tä . |üqdü|+ü &ÉT ‘=q\T y˚jT· ≈£L&É<Tä .
Ä |ü+&ÉTqT |ü~ eTTø£ÿ\T>± #˚dæ ˇø√ÿ uÛ≤>±ìï ëT+ #˚j÷· *. n<˚ $<Û+ä >±
ø=ã“]ø±j·TqT ≈£L&Ü mì$T~ eTTø£ÿ\T #˚dæ ˇø√ÿeTTø£ÿ‘√ ëT+ #˚j÷· *.
<√düø±j·T, yÓ\>∑|ü+&ÉT, e÷πs&ÉTø±j·TqT ëT+ #˚ùd≥|ü&ÉT Ä ø±j·TqT
3 eTTø£ÿ\T>± #˚dæ y˚j÷· *. n˝≤π> Ç‘·s¡ |ò˝ü ≤\qT ≈£L&Ü 3 eTTø£ÿ\T #˚dæ
yê{Ï‘√ ëT+ #˚j÷· *.
ëT+ #˚ùd dü$T<Û\ä T |ü~ n+>∑Tfi≤\ bı&Ée⁄ e⁄+&Ü*. <ä÷s¡«\T
(>∑]ø£) ø£˙dü+ 3 n+>∑Tfi≤\ bı&Ée⁄ e⁄+&Ü*. ‹|üŒr>∑ Hê\T>∑T n+>∑Tfi≤\
bı&Ée⁄ e⁄+&Ü*. ø£+<äT\T, $TqTeTT\T, ô|dü\T, >√<ÛTä eT\T, j·Te\T, C§qï,
dü»\® T, sê>∑T\T e+{Ï ‘·èD<ÛëHê´\qT eTTwæº (>∑Tô|Œ&ÉT) Á|üe÷D+˝À Vü≤eq+
#˚j÷· *. _j·T´+ ns¡∆ >∑Tô|Œ&ÉT, ‹\\T (qTe⁄«\T) Äyê\T ˇø£ #·T\Tø£+ (ns¡#‹˚
eT<Û´ä >∑T+≥˝À |ü{qºÏ +‘·) Á>∑V≤æ +∫ ëT+ #˚j÷· *. ñ|ü 1 ø£s¸¡ + Á|üe÷D+˝À
Á>∑V≤æ +#ê*. $T]j·÷\T 21 rdüT≈£îì (ˇø£ ÄVüQ‹øÏ) düeT]Œ+#ê*. >∑T–Z\+,
Ç+>∑Te, #·+<äq+, n>∑sT¡ , ø£s÷¡ Œs¡+, ø£d÷ü ]Ô , ≈£î+≈£îeT|ü⁄e⁄«, ∫+‘·–+»\T
2 XÀD≤\ |ü]e÷D+˝À Á>∑V≤æ +∫ ëT+ #˚j÷· *.
Vü≤√eT+ #˚ùd&É|ü &ÉT n+<äT˝À y˚ùd Á<äyê´\qT
u§≥qÁy˚\T, eT<Û´ä Áy˚\T, ñ+>∑s+¡ Áy˚\T‘√ ø£*|æ |ü≥Tº≈î£ +fÒ m+‘√ edüT+Ô <√
n+‘˚ Á|üe÷D+‘√ Vü≤√eT+ #˚jT· ≥+ Ä#ês¡+.
91
ëTø£T+&É+˝À n–ï $X‚cÕ\T
(XÊs¡<ë ‹\ø£+`|ü+#·eT|ü≥\+)
1. kÕ<Û≈ä î£ &ÉT dü$T<Û\ä ‘√ ë÷ìï #˚ùd≥|ü&ÉT n–ï¨Á‘·TDÏí ì\ã&ç ñqï≥Tº>±
<Ûë´ì+#ê*. øπ e\+ H˚sTT‘√ ëT+ #˚dTü qÔ ï|ü⁄&ÉT n–ïì |ü&TÉ ≈£îqï≥Tº>±
uÛ≤$dü÷,Ô Ç‘·s¡ Á<äyê´\‘√ ëT+ #˚ùd≥|ü&ÉT n–ïì ≈£Ls¡TÃqï≥Tº>± uÛ≤$dü÷Ô
ëT+ #˚j÷· *.
2. bı>∑‘√ ì+&çb˛sTTq n–ïì •s¡dTü ‡ n+{≤s¡T. bı>∑˝ìÒ n–ïì #·≈îå£ e⁄ (ø£qTï)
n+{≤s¡T. q\¢>± »«*+#˚ n–ïì ø£s+í¡ (#Ó$) n+{≤s¡T. øπ e\+ ø±wüe˜ ÷Á‘·+>±
yÓ\T>∑T‘·Tqï n–ïì Hêdæø£ n+{≤s¡T. ëT+ #˚ùd kÕ<Û≈ä î£ &ÉT #·øÿ£ >± »«*düTqÔ ï
õVü≤« nH˚ n–ï˝À e÷Á‘·yT˚ ëT+ #˚j÷· *. n–ï ø£sí¡ kÕúq+˝À nq>±
q\¢>± »«*düTqÔ ï|ü&ÉT ëT+ #˚ùdÔ yê´~Û ø£\T>∑T‘·T+~. H˚Á‘· kÕúq+˝À
nq>± @ e÷Á‘·+ bı>∑ ˝Ò≈î£ +&Ü e⁄qï n–ï˝À ëT+ #˚ùdÔ eTH√yê´~Û
ø£\T>∑T‘·T+~. n–ï ‘·\ kÕúq+˝À ñqï|ü&ÉT nq>± |üP]Ô>± bı>∑‘√
ì+&çb˛sTTq|ü⁄&ÉT ëT+ #˚ùdÔ <ä]Á<ä+, <Ûqä qwü+º #˚dqæ yê&çøÏ ø£\T>∑T‘êsTT.
3. ëT>∑T+&É+˝À e⁄qï n–ï dæ+<ä÷s¡+, ã+>±s¡+ ñ<äsTT+#˚ dü÷s¡T´&ÉT
≈£î+≈£îeT|ü⁄e⁄«, ‘˚HÓ s¡+>∑T\˝À e⁄+&Ü*. M{Ï˝À ã+>±s¡T s¡+>∑T ÁX‚w+ü̃ .
4. ëT+ #˚düTÔqï|ü&ÉT ëT≈£î+&É+ qT+∫ uÛÒØ, y˚T|òüT >∑s¡®q, @qT>∑T
|òT” +ø±s¡+ ˝≤+{Ï X¯u≤›\T eùdÔ eT+∫~. n˝≤π> ≈£î+&É+ qT+∫ Hê>∑, dü+ô|+>∑,
eT*¢, C≤õ, bÕ≥\, ø£\Te, HÓsTT´, >∑T–Z\+, >∑+<Û+ä ˝≤+{Ï düTyêdüq\T sêyê*.
5. ëT+ #˚düTÔqï|ü&ÉT ≈£î+&É+˝À n–ï C≤«\ >=&ÉT>∑T˝≤>± ≈£î&çyÓ’|ü⁄øÏ
‹s¡T>∑T‘·T+fÒ j·T»e÷ìøÏ X¯óuÛ+Ñ »s¡T>∑T‘·T+~. n˝≤π> n–ï qT+∫ yÓ\Te&˚
<Û÷ä eT+ (bı>∑) ‘Ó\>¢ ± ˝Òø£ mÁs¡>± e⁄+fÒ eT]+‘· X¯óuÛÁÑ |ü<+ä .
6. ëT>∑T+&É+ qT+∫ <äTs¡+Z <Û+ä eùdÔ ëT+ #˚ùdyê&çøÏ <äT'K+ ø£\T>∑T‘·T+~.
n–ï•K\T ∫+<äse¡ +<äs>¡ ± @s¡Œ&ç‘˚ j·T»e÷ìøÏ eTs¡D+ ˝Ò<ë s√>∑+ ˝Ò<ë
<Ûqä qwü+º »s¡T>∑T‘êsTT. ëT≈£î+&É+ qT+∫ e#˚Ã bı>∑ Ä≈£î|ü#Ã· s¡+>∑T
˝Òø£ bÕe⁄s¡+ s¡+>∑T˝À e⁄+fÒ |üXó¯ qwü+º »s¡T>∑T‘·T+~. ëT+ #˚dTü qÔ ï|ü&ÉT
á $<Ûyä TÓ qÆ <√cÕ\T ø£qã&ç‘˚ kÕ<Û≈ä î£ &ÉT eT÷\eT+Á‘êìï |ü]+ƒ ∫ <√wü
|ü]Vü‰sês¡+ú nì dü+ø£\Œ+ #Ó|Œæ 25 ÄVüQ‘·T*ï Ä»´+‘√ düeT]Œ+#ê*.
92
’… le
l uÛs ¡ uÛ…’seT+Á
¡e eT+Á‘‘
· kÕ<Û
· uÛäq<
Ò ë\T
1) l eTVü‰ø±\uÛ…’s¡e eT+Á‘+·
z+ qyÓ÷uÛ>Ñ e∑ ‘˚ eTVü‰ø±\uÛs’… y¡ êj·T ø±˝≤–ï ‘˚»ùd neTTø£+
y˚T X¯Á‘·T+ e÷s¡jT· e÷s¡jT· b˛<∏j ä T· b˛<∏j
ä T· VüQ+ |ò{ü Ÿ
z+ ndü´ l eTVü‰ø±\uÛs’… e¡ eT+Á‘·d´ü , uÛs’… e¡ ãTTwæ' $sê{Ÿ #Û+· <ä',
l eTVü‰ø±\uÛ…’s¡y√<˚e‘ê, VüA+ ;»+, ÁV”≤+ X¯øÏÔ', kÕ«Vü‰ ø°\ø£+,
leTVü‰ø±\uÛs’… e¡ Á|”‘´· s¡+∆ »ù| $ìjÓ÷>∑'ˆ
ø£s¡Hê´dü+ Vü≤è<äj·THê´dü+
z+ ÁVü‰+ n+>∑TcÕ˜u≤Û ´+ qeT' ÁVü‰+ Vü≤è<äj÷· j·T qeT'
z+ ÁV”≤+ ‘·s˙®¡ uÛ≤´+ qeT' ÁV”≤+ •s¡ùdkÕ«Vü‰
z+ ÁVüA+ eT<Û´ä e÷uÛ≤´+ qeT' ÁVüA+ •U≤jÓTÆ ewü{Ÿ
z+ ÁôV≤’ + nHê$Tø±uÛ≤´+ qeT' ÅôV≤’ + ø£e#êj·T VüQ+
z+ ÁVü≤Ö+ ø£ìwæ̃ø±uÛ≤´+ qeT' ÁVü≤Ö+ H˚Á‘·Á‘·j÷· j·TÚwü{Ÿ
z+ ÁVü≤' ø£s‘¡ \· ø£s|¡ èü cÕ˜u≤Û ´+ qeT' ÁVü≤' nÁkÕÔjT· |ò{ü Ÿ
<Ûë´q+ : ø√{Ïø±˝≤q˝≤uÛ≤dü+ #·‘T· s¡T“¤»+ Á‹˝À#·qyéT ˆ
X¯àXÊHêwüºø£ eT<Ûä´düú+ eTT+&Üwüºø£ $uÛÑ÷wæ‘·yéT ˆˆ
|ü+#·Áù|‘·d‘∆æ +· <˚e+ Á‹X¯S\+ &ÉeTs¡÷+ ‘·<ëÛ ˆ
K&ÉZ #· Ks¡÷Œs¡+ #Óe’ yêeT <äøD åÏ jÓ÷>∑‘'· ˆˆ
$ÁuÛeÑ T+ düT+<äs+¡ <˚V≤ü + X¯àXÊquÛdÑ àü uÛ÷Ñ wæ‘y· Té ˆ
HêHêX¯y’Ó Áø°&eÉ ÷q+ ø±[ø±Vü≤è<äjT· dæ‘∆ y· Té ˆˆ
˝≤\j·T+‘·+ s¡‘êdüø+Ô£ |òTü Às¡#T· +ãq ‘·‘Œ· s¡yTé ˆ
>∑è<Û>ä √e÷j·TT dü+j·TTø£+Ô ù|sò M¡ >∑D dü+j·TT‘·yTé ˆˆ
»{≤|ü≥\ XÀuÛ≤&Û´É + düs«¡ X¯SHê´\j·Tdæ‘ú y· Té ˆ
düs«¡ X¯Sq´+ eTT+&Éu÷ÑÛ wü+ Á|üdqü ïe<äq+ •e+ ˆˆ
|ü⁄s¡XÃ¯ s¡D : ô|’ eT+Á‘êìï \ø£kå Õs¡T¢ »|æ+#ê*.
93
2) dü«sêíø£s¡¸D uÛ…’s¡eeT+Á‘·+ (eT+Á‘e· TVü‰s¡eí +)
◊+ ÁV”≤+ l+ Ä|ü<Tä <ë∆sD¡ ≤j·T ÁVü‰+ ÁV”≤+ VüA+
nC≤eT\ã<ë∆jT· ˝ÀπøX¯«sêj·T dü«sêíøs£ ¸¡ D uÛs’… y¡ êj·T
eTeT<ë]Á<ä´ $<˚«wüD≤j·T eTVü‰uÛs’… y¡ êj·T qeT' l+ ÁV”≤+ ◊+
z+ ÁãVü≤às¡¸jT˚ qeT' •s¡dˆæ |ü+øÏ#Ô +·Û <äùd qeT' eTTUÒˆ dü«sêíøs£ ¸¡ D
uÛs’… e¡ <˚e‘êjÓTÆ qeT' Vü≤è~ˆ ÁV”≤+ ;C≤j·T qeT' >∑TùV≤´ˆ ÁV”≤+ X¯øj Ô£ T˚ qeT'
bÕ<äj÷Ó ' ˆ z+ ø°\ø±j·T qeT' düsê«+π>ˆ
ø£s¡Hê´dü+ Vü≤è<äj·THê´dü+
◊+ ÁV”≤+ l+ Ä|ü<Tä <äs∆ D ¡ ≤j·T n+>∑TcÕ˜u≤Û ´+ qeT' Vü≤è<äj÷· j·T qeT'
ÁVü‰+ ÁV”≤+ VüA+ nC≤eT\ã<ë∆jT· ‘·s˙®¡ uÛ≤´+ qeT' •s¡ùd kÕ«Vü‰
˝ÀπøX¯«sêj·T eT<Û´ä e÷uÛ≤´+ qeT' •U≤jÓTÆ ewü{Ÿ
dü«sêíø£s¡¸D uÛs’… y¡ êj·T nHê$Tø±uÛ≤´+ qeT' ø£e#êj·T VüQ+
eTeT<ë]Á<ä´ $<˚«wüD≤j·T ø£ìwæ̃ø±uÛ≤´+ qeT' H˚Á‘·Á‘·j·÷j·TÚwü{Ÿ
eTVü‰uÛs’… y¡ êj·T qeT' l+ÁV”≤+ ◊+ ø£s‘¡ \· ø£s|¡ èü cÕ˜u≤Û ´+ qeT' nÁkÕÔjT· |ò{ü Ÿ
<Ûë´q+ : |”‘e· s¡+í #·‘T· sê“VüQ+ Á‹H˚Á‘·+ |”‘y· êdüd+ü ˆ
nø£jå T· dü«s¡eí ÷DÏø´£ + ‘·&‘ç ÷· Œ]‘· bÕÁ‘·øy£ Té ˆ
n_Û\wæ‘+· eTVü‰X¯S\+ ‘√eTs¡+ #êeTs¡ <ä«j·TyéT ˆ
dü«sêíusÑÛ D¡ dü+|üqï+ eTTø±ÔV‰ü s√|ü XÀ_Û‘y· Té ˆˆ
|ü⁄s¡XÃ¯ s¡D :
á eT+Á‘êìï \ø£åkÕs¡T¢ »|æ+#ê*. <äXÊ+X¯Vü≤√e÷ìï qTe⁄«\T
bÕj·Tdü+‘√ #˚j·÷*. ‘·s¡Tyê‘· ‘·s¡ŒD≤~ |ü⁄s¡X¯Ãs¡D≤+>±\˙ï j·T<Ûë$~Û>±
Ä#·]+#ê*. Ç˝≤ #˚ùdÔ eT+Á‘·+ dæ~d∆ Tü +Ô ~.
94
ø±eT´Á|üj÷Ó >±\T :
eT+Á‘·+ dæ~b∆ ı+~q kÕ<Û≈ä î£ &ÉT |ü~y˚\kÕs¡T¢ á eT+Á‘êìï »|æùdÔ <ë]Á<ä´
u≤<Û\ä qT+∫ $eTTøÏÔ bı+~ ◊X¯«s¡é+‘·T&Ée⁄‘ê&ÉT.
ø£s¡Ms¡ |ü⁄cÕŒ\‘√, C≤õ|üP\‘√ Vü≤√eT+#˚ùdÔ düø£\ X¯óuÛÑ|òü*‘ê\T
ø£\T>∑T‘êsTT.
Äe⁄H˚‹‘√ Vü≤√eT+ #˚ùdÔ ◊Væ≤ø±eTTVæ≤àø£ |ò˝ü ≤\T \_ÛkÕÔsTT.
(>∑eTìø£ : ø±eT´Vü≤√e÷\ì ø£˙dü+ 10y˚\ kÕs¡T¢ #˚j÷· *)
95
l e≥Tø£u’s…Û e
¡ düV≤ü d
Á Hü êeT k˛Ô‘Á +·
z+ ndü´l e≥Tø£ uÛs’… e¡ düV≤ü ÁdüHêeT k˛ÔÁ‘·d´ü <äTsê«kÕ ãTTwæ', nqTwüß|º t
#Û+· <ä', l e≥Tø£ uÛs’… y¡ √<˚e‘ê, eTeT düs«¡ ø±s¡´dæ<´∆ä sπ ,ú düs«¡ X¯Á‘·T ìyês¡D≤πsú
bÕπsƒ $ìjÓ÷>∑' ˆˆ
z+ qyÓ÷ uÛs’… e¡ s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ uÛÁÑ <äd«ü s¡÷bÕj·T »>∑<ë<ä´ qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' ø£\Œdü«s¡÷bÕj·T $ø£˝≤Œj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeT' X¯ó<ä∆ dü«s¡÷bÕj·T düTÁ|üø±XÊj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qeT' ø£+ø±fi¯s÷¡ bÕj·T ø±\s¡÷|æHé qyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆ
qeTÅd´Ôü +ãø£ s¡÷bÕj·T ø±\s¡÷|ü qyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆˆ
qeT' dü+kÕs¡kÕsêj·T XÊs¡<ëj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ uÛs’… e¡ s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' øπ Áå ‘· ìyêkÕj·T øπ Áå ‘·bÕ˝≤j·T ‘˚ qeT' ˆ
πøåÁ‘· πøåÁ‘· dü«s¡÷bÕj·T πøåÁ‘· ø£ÅπsÔ qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ Hê>∑$˝≤kÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ e÷‘·+>∑ s¡÷bÕj·T uÛ≤es¡÷|æHé qyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆˆ
qeT' dæ~∆ dü«s¡÷bÕj·T dæ~<∆ ëj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ _+<äT dü«s¡÷bÕj·T _+<äT dæ+<ÛTä Á|üø±•H˚ ˆˆ
qyÓ÷ eT+>∑fis¯ ÷¡ bÕj·T <Ûsä à¡ <ëj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ dü+ø£wºü HêXÊj·T X¯+ø£sêj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ <Ûsä à¡ dü«s¡÷bÕj·T <Ûsä à¡ <ëj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷-q+‘· dü«s¡÷bÕj·T @ø£s÷¡ |ü qyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆˆ
qyÓ÷ yÓ÷Vü≤q s¡÷bÕj·T yÓ÷ø£så ÷¡ bÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ »\<äs÷¡ bÕj·T XÊéTs¡÷|ü qyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆˆ 10
96
qeT' dü÷\ú dü«s¡÷bÕj·T X¯ó<äs∆ ÷¡ bÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ ˙\dü«s¡÷bÕj·T s¡+>∑ s¡÷bÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ eT+&É\s¡÷bÕj·T eT+&É˝≤j·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ s¡TÁ<ä dü«s¡÷bÕj·T eT+&É˝≤j·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ ÁãVü≤à dü«s¡÷bÕj·T ÁãVü≤àVü≤ÅHÔ̊ qyÓ÷ qeT' ˆ
qeTÅdÔæ X¯S\<Ûsä êj·T <Ûsä ê<Ûë]qïyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆˆ
qeTdü‡+kÕs¡;C≤j·T $s¡÷bÕj·T qyÓ÷qeT' ˆ
qyÓ÷ $eT\s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ »+>∑eTs¡÷bÕj·T »\C≤j·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ ø±\dü«s¡÷bÕj·T ø±\s¡TÁ<ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ uÛs’… e¡ s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeTX¯ÙÁ‘·T $HêXÊj·T ;ÛwDü ≤j·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeTXÊÙ+‘êj·T <ë+‘êj·T ÁuÛeÑ Ts¡÷|ü qyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆ
Hê´j·T>∑e÷´j·T X¯ó<ë∆jT· jÓ÷–<Ûë´j·÷j·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qeT' ø£eT\ø±+‘êj·T ø±\eè<ë∆jT· ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ CÀ´‹dü«s¡÷bÕj·T düTÁ|üø±XÊj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qeT' ø£\Œdü«s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ »j·Tdü«s¡÷bÕj·T »>∑C≤®&´É ìyê]DÒ ˆˆ
eTVü‰uÛ÷Ñ ‘êj·T uÛ÷Ñ ‘êj·T uÛ÷Ñ ‘êHê+ |ü‘j · T˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ q+<ëj·T e+<ëj·T e+~H˚ ÁãVü≤àyê~H˚ ˆˆ
qyÓ÷ yê<äd«ü s¡÷bÕj·T Hê´j·T>∑e÷´j·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ uÛ≤edü«s¡÷bÕj·T e÷j·÷ ìsêàD s¡÷|æDÒ ˆˆ
$X¯«e+<ë´j·T e+<ë´j·T qyÓ÷ $X¯«+uÛsÑ êj·T ‘˚ ˆ
qyÓ÷ H˚Á‘·d«ü s¡÷bÕj·T H˚Á‘· s¡÷|æqïyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆˆ 22
97
qyÓ÷ es¡TDs¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ j·TeTdü«s¡÷bÕj·T eè<äs∆ ÷¡ bÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ ≈£îuÒss¡ ÷¡ bÕj·T ø±\Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT áXÊqs¡÷bÕj·T n–ïs¡÷bÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ yêj·TT dü«s¡÷bÕj·T $X¯«s¡÷bÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' ÁbÕDdü«s¡÷bÕj·T ÁbÕD≤~Û|‘ü j · T˚ qeT' ˆˆ
qeT' dü+Vü‰s¡s÷¡ bÕj·T bÕ\Hêj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeTX¯ÃÅqd› «ü s¡÷bÕj·T #·+&És÷¡ bÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ eT+<äsy¡ êkÕj·T yêdæH˚ düs«¡ jÓ÷–HêyéT ˆ
jÓ÷–>∑e÷´j·T jÓ÷>±´j·T jÓ÷–Hê+ |ü‘j · T˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ »+>∑eTyêkÕj·T yêeT<˚yêj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' X¯Á‘·T $HêXÊj·T ˙\ø£+sƒêj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ uÛøÑ $ÔÏ H√<ëj·T <äTs¡“>¤ ±j·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ e÷q´dü«s¡÷bÕj·T e÷q<ëj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ uÛøÑ ÔÏ $uÛyÑ êj·T uÛ$Ñ ‘êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ s¡»dü«s¡÷bÕj·T kÕ‹«ø±j·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeTkÕÔeTdüs÷¡ bÕj·T ‘ês¡D≤j·T qeT' ˆ
qyÓ÷ >∑+>±$H√<ëj·T »{≤dü+<Ûë]DÒ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ uÛs’… e¡ s¡÷bÕj·T ;ÛwDü ≤j·T qyÓ÷ qeT' ˆ
dü+Á>±eT kÕs¡ s¡÷bÕj·T dü+Á>±eT»j·T<ësTTH˚ ˆˆ
eTqdü‡+Á>±eT s¡÷bÕj·T j·TeHêj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ eè~∆ dü«s¡÷bÕj·T eè~∆ <ëj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeTÅdÔæ X¯S\ Vü≤kÕÔjT· X¯S\dü+Vü‰]DÒ qeT' ˆ
qyÓ÷ <ä«+<ä«dü«s¡÷bÕj·T s¡÷|ü<ëj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ 34
98
qyÓ÷' X¯Á‘·T$HêXÊj·T X¯Á‘·TãT~∆$Hê•H˚ ˆ
eTVü‰ø±˝≤j·T ø±\j·T ø±\Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qeTX¯Ù+uÛTÑ dü«s¡÷bÕj·T X¯+uÛTÑ s¡÷|æHé qyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆˆ
qeT' ø£eT\Vü≤kÕÔjT· &ÉeTs¡T ÁuÛ≤õH˚ qeT' ˆ
qeT' ≈£î≈£îÿs¡ yêVü‰j·T eVü≤Hêj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ $eT\H˚Á‘êj·T Á‹H˚Á‘êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeT' dü+kÕs¡ s¡÷bÕj·T kÕs¡yT˚ j·T düTyêVæ≤H˚ ˆˆ
qyÓ÷ C≤„qdü«s¡÷bÕj·T C≤„qHê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ eT+>∑fis¯ ÷¡ bÕj·T eT+>∑fi≤j·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ Hê´j·T$XÊ˝≤j·T eT+Á‘· s¡÷bÕj·T‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ j·TÅqÔ dü«s¡÷bÕj·T j·TÅq<Ô ëÛ ]qïyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆˆ
qeT' ø£fi+¯ ø£s÷¡ bÕj·T ø£fi+¯ ø±j·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' dü+kÕs¡bÕsêj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
s¡T+&Ée÷˝≤ $uÛ÷Ñ cÕj·T ;ÛwDü ≤j·T qyÓ÷qeT' ˆˆ
qyÓ÷ <äT'K ìyêsêj·T $bÕsêj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ <ä+&Éd«ü s¡÷bÕj·T ø£Då s¡÷bÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ eTTVüAs¡sÔ ÷¡ bÕj·T $Vü‰sêj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ yÓ÷<äd«ü s¡÷bÕj·T ÁXÀD s¡÷bÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ qø£Áå ‘· s¡÷bÕj·T øπ Áå ‘·s÷¡ bÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ $wüßsí ÷¡ bÕj·T _+<äTs¡÷bÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ ÁãVü≤àdü«s¡÷bÕj·T ÁãVü≤à#ê]qïyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆ
qyÓ÷ ø£HêúìyêkÕj·T e≥yêkÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ 46
99
qyÓ÷ »«\qs¡÷bÕj·T »«\Hê<∏ä qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ e≥Tø£s÷¡ bÕj·T <Û÷ä s¡sÔ ÷¡ bÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ yÓ<’ ´ä dü«s¡÷bÕj·T yÓ<’ ´ä s¡÷|æqïyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆˆ
qeT Wwü<säÛ ÷¡ bÕj·T Wwü<ëÛ j·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ yê´~Ûìyêsêj·T yê´~Ûs÷¡ |æ qïyÓ÷qeT' ˆˆ
qyÓ÷ »«s¡ìyêsêj·T »«s¡s÷¡ bÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ s¡TÁ<äd«ü s¡÷bÕj·T s¡TÁ<ëD≤+ |ü‘j · T˚ qeT' ˆˆ
$s¡÷bÕøå±j·T <˚yêj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ Á>∑V≤ü dü«s¡÷bÕj·T Á>∑V‰ü D≤+ |ü‘j · T˚ qeT' ˆˆ
qeT' |ü$Á‘·<ëÛ sêj·T |üsX¡ ó¯ <Ûësêj·T ‘˚ qeT' ˆ
j·TCÀ„|Mü ‘·<y˚ êj·T <˚e <˚e qyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆˆ
qyÓ÷ j·T»„d«ü s¡÷bÕj·T j·TC≤„Hê+ |ò\ü <ësTTH˚ ˆ
qyÓ÷ s¡DÁ|ü‘êbÕj·T ‘ê|üHêj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ >∑DXÒ s¯ ÷¡ bÕj·T >∑Ds¡÷bÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ s¡•àdü«s¡÷bÕj·T s¡•às¡÷bÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ eT\j·Ts¡÷bÕj·T eT\j·÷j·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ $uÛøÑ sÔÏ ÷¡ bÕj·T $eT˝≤j·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ eT<ÛTä s¡s÷¡ bÕj·T eT~Û|Pü s¡øí ˝£ ≤|æH˚ ˆ
ø±˝ÒX«¯ sêj·Tø±˝≤j·T ø±\Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ $X¯«Á|üø±XÊj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ jÓ÷ìdü«s¡÷bÕj·T ÁuÛ≤‘·ès¡÷bÕj·T‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ uÛ>Ñ d∑ «ü s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ eèwüd«ü s¡÷bÕj·T ø£sà¡ s¡÷bÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ 58
100
qyÓ÷ y˚<ë+‘· y˚<ë´j·T y˚<ä dæ<ë∆+‘· kÕ]DÒ ˆ
qeTXÊÙø± Á|üø±XÊj·T |ü⁄s¡TcÕj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' Á|üøè£ ‹s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ $X¯«dü«s¡÷bÕj·T •es¡÷bÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ CÀ´‹dü«s¡÷bÕj·T ìs¡TDZ ≤j·T qyÓ÷ qeT' ˆ
ìs¡+»Hêj·T XÊ+‘êj·T ì]«ø±sêj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
ìs¡àe÷j·T $yÓ÷Vü‰j·T $X¯«Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' ø£+sƒÁ¡ |üø±XÊj·T X¯Á‘·THêX¯jT· ‘˚ qeT' ˆˆ
qeT ÄXÊ Á|üø±XÊj·T ÄXÊ|üPs¡í ø£è‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ eT‘·‡´dü«s¡÷bÕj·T jÓ÷>∑s÷¡ bÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ yêsêVü≤s¡÷bÕj·T yêeTHêj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeT Äq+<äs÷¡ bÕj·T »«\‘˚ÿXÊj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ nqs¡øπÈ XÊj·T ÄqHê›jT· qyÓ÷ qeT' ˆ
qeT' bÕ|ü $yÓ÷øå±j·T $yÓ÷øå±j·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' ø¬ ˝’ ≤dü Hê<∏ëj·T ø±\Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ _+<äT<ä_+<ëj·T _+<äTuÛ≤j·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' Á|üDes¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ y˚Ts¡T ìyêkÕj·T uÛøÑ yÔ£ êkÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ y˚Ts¡T dü«s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ uÛÁÑ <äd«ü s¡÷bÕj·T uÛÁÑ <äs÷¡ bÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ jÓ÷–dü«s¡÷bÕj·T jÓ÷>∑ s¡÷bÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ yÓTÁÆ r dü«s¡÷bÕj·T $TÁ‘·s÷¡ bÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ ÁãVü≤àìyêkÕj·T ø±oHê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ ÁãVü‰à+&ÉyêkÕj·T ÁãVü≤àyêkÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ 70
101
qyÓ÷ e÷‘·+>∑yêkÕj·T dü÷ø£ÎyêkÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ e÷‘·èìyêkÕj·T ÁuÛ≤‘·èyêkÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ »>∑ìïyêkÕj·T »˝≤yêkÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' øö\ ìyêkÕj·T H˚Á‘·yêkÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ uÛs’… e¡ yêkÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeTdü‡eTTÁ<ä yêkÕj·T eVæ≤ïyêkÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qeTX¯ÃÅqì› yêkÕj·T #·+Á<äyêkÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' ø£[+>∑yêkÕj·T ø£[+>±j·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT ñ‘·ÿfi¯yêkÕj·T eTùV≤Åqk› ÕújT· ‘˚ qeT' ˆ
qeT' ø£s÷¡ Œs¡yêkÕj·T dæ~y∆ êkÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qeT' düT+<äs¡ yêkÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeT' Äø±X¯yêkÕj·T yêdæH˚ düs«¡ jÓ÷–HêyéT ˆˆ
qyÓ÷ Áu≤Vü≤àDyêkÕj·T X¯SÁ<äyêkÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' ø£Áå ‹j·T yêkÕj·T yÓX’ ´¯ yêkÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qeT' |üøìåÏ yêkÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeT' bÕ‘êfi¯ eT÷˝≤j·T eT÷\yêkÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ s¡kÕ‘·\kÕújT· düs«¡ bÕ‘ê\yêdæH˚ ˆ
qeT' ø£+ø±\ yêkÕj·T ø£+ø£yêkÕj·T‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ eT+Á‘· ìyêkÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ Vü≤+ø±s¡ s¡÷bÕj·T s¡CÀs¡÷bÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qeT' dü‘«Ô· ìyêkÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ q*qs¡÷bÕj·T q*Hê+>∑ Á|üø±•H˚ ˆˆ
qeT' dü÷s¡´dü«s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
|ü+#·j÷Ó ì Á|üø±XÊj·T #·‘T· s√´ì Á|üø±•H˚ ˆˆ 82
102
qejÓ÷ì Á|üø±XÊj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeT' c˛&ÉXs¯ ÷¡ bÕj·T qeT' c˛&ÉX<¯ ëÛ ]DÒ ˆˆ
#·‘T· ' wüwºæ Á|üø±XÊj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ _+<äT Á|üø±XÊj·T düTÁ|üø±XÊj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ >∑Ddü«s¡÷bÕj·T düTKs¡÷|ü qyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆ
qyÓ÷-+ãs¡ dü«s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ HêHê dü«s¡÷bÕj·T düTKs¡÷|ü qyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆ
qyÓ÷ <äTsêZ dü«s¡÷bÕj·T <äT'KVü≤+Á‘˚ qyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆˆ
qyÓ÷ $X¯ó<ä<∆ V˚ ‰ü j·T ~e´<˚V‰ü j·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' Áù|‘· ìyêkÕj·T |æXÊ#êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ ìXÊ Á|üø±XÊj·T ìXÊs¡÷|ü qyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆˆ
qeTk˛‡e÷s¡ú sêe÷j·T <Ûsä êBÛXÊj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' dü+kÕs¡ uÛ≤sêj·T uÛ≤s¡ø±j·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ <˚V≤ü dü«s¡÷bÕj·T n<˚V‰ü j·T qyÓ÷ qeT' ˆ
<˚e<˚V‰ü j·T <˚yêj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
$X‚«X¯«sêj·T $XÊ«j·T $X¯«<Ûë]qïyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆ
dü«Á|üø±X¯ Á|üø±XÊj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
dæ‹ú s¡÷bÕj·T dæ‘ú ê´j·T dærú Hê+ |ü‘j · T˚ qeT' ˆ
düTdæsú êj·T düTøπ XÊj·T øπ X¯yêj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
dü$ú cÕ˜jT· >∑]cÕ˜jT· Áù|cÕ˜jT· |üs¡e÷‘·àH˚ ˆ
qyÓ÷ bÕs¡<sä ÷¡ bÕj·T |ü$Á‘êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ y˚<øäÛ s£ ÷¡ bÕj·T nì+<ë´j·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ 94
103
qeT X¯Ùã›d«ü s¡÷bÕj·T X¯u≤›r‘êj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ ì+<ëdü«s¡÷bÕj·T nì+<ëj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ $X¯«dü«s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ X¯sD¡ ´ X¯sD¡ X¯sD¡ ≤´Hê düTU≤j·T‘˚ ˆ
qeT' X¯sD¡ ´s¡ø±å j·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' kÕ«Vü‰dü«s¡÷bÕj·T dü«<Ûës¡÷bÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ yÍwü{Ÿ dü«s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
nø£så êj·T qeTdüTuÔ ´ÑÛ + Á‹<Ûë e÷Á‘ê dü«s¡÷|æDÒ ˆ
qyÓ÷ø£så êj·T X¯ó<ë∆jT· uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
ns¡e› ÷Á‘êj·T |üPsêíjT· |ü]|üPsêíjT· ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷-wüº #·Áø£s÷¡ bÕj·T ÁãVü≤às¡÷bÕj·T ‘˚-qeT' ˆ
qyÓ÷uÛs’… e¡ s¡÷bÕj·T, uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ düèwædº «ü s¡÷bÕj·T düèwæøº Å£ sπ Ô eTVü‰‘·àH˚ ˆ
qeT' bÕ\´dü«s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
düHê‘·Hêj·T ì‘ê´j·T ìs¡TDZ ≤j·T >∑TD≤j·T ‘˚ ˆ
qeT' dæ<ë∆jT· XÊ+‘êj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ <Ûësêdü«s¡÷bÕj·T K&ÉVZ ≤ü kÕÔjT· ‘˚ qeT' ˆ
qeTÅdXÔæ S¯ \Vü≤kÕÔjT· uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' ≈£î+&É\ esêíjT· X¯eeTT+&É $uÛ÷Ñ wæDÒ qeT' ˆ
eTVü‰Á≈£î<ë∆jT· #·+&Üj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ yêdüTøÏ uÛ÷Ñ cÕj·T düs«¡ uÛ÷Ñ cÕj·T‘˚ qeT' ˆ
qeT' ø£bÕ\Vü≤kÕÔjT· uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ 106
104
bÕqbÕÁ‘˚ Á|üeT‘êÔjT· eT‘·sÔ ÷¡ bÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
eT<Û´ä eTø±s¡Á|æj÷· j·T e÷<Ûyä êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeT' ≈£îe÷s¡s÷¡ bÕj·T ÅdXÔ” S¯ sêŒj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ >∑+<Ûä dü«s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ <äTs¡+Z <Ûsä ÷¡ bÕj·T düT>∑+<Ûëj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' |ü⁄s¡Twü s¡÷bÕj·T |ü⁄wüŒuÛ≤wüD ‘˚ qeT' ˆ
qeT' |ü⁄wüŒ Á|üø±XÊj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' |ü⁄wüŒ $H√<ëj·T |ü⁄wüŒ|üPC≤j·T‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ uÛøÑ ìÔÏ yêkÕj·T uÛøÑ <Ô£ Tä 'K ìyê]DÒ ˆˆ
uÛøÑ ÁÔ£ |æj÷· j·T XÊ+‘êj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ uÛøÑ dÔ£ «ü s¡÷bÕj·T s¡÷|ü<ëj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ yêkÕj·T uÛÁÑ <ëj·T Ms¡uÁÑÛ <ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qeT' dü+Á>±eT kÕsêj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeT' K{≤«+>∑V≤ü kÕÔjT· ø±\Vü≤kÕÔjT· ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷-|òüTÀsêj·T |òüTÀsêj·T |òüTÀsê|òüTÀs¡ dü«s¡÷|æDÒ ˆ
|òTü Às¡|Tüò s¡àD´ |òTü Àsêj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
|òTü Às¡Á‹X¯S\ Vü≤kÕÔjT· |òTü Às¡yêkÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
|òTü Àsêj·T ˙\s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
|òTü Às¡ yêVü≤q>∑e÷´j·T n>∑e÷´j·T qyÓ÷ qeT' ˆ
|òTü Às¡ ÁãVü≤àdü«s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
|òüTÀs¡ X¯u≤›j·T |òüTÀsêj·T |òüTÀs¡<˚Vü‰j·T ‘˚ qeT' ˆ
|òüTÀs¡ Á<äyê´j·T |òüTÀsêj·T uÛ…’s¡yêj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ 118
105
|òTü Às¡d+ü >±j·T dæ+Vü‰j·T qs¡d+æ Vü‰j·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' Á|ü#+· &É dæ+Vü‰j·T dæ+Vü≤s¡÷bÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qeT' dæ+Vü≤ Á|üø±XÊj·T düTÁ|üø±XÊj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ $»j·Ts¡÷bÕj·T »>∑<ë<ä´ qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ uÛ≤s¡eZ s¡÷bÕj·T uÛsÑ sZ¡ ÷¡ bÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ y˚T<Ûë´j·T X¯ó<ë∆jT· e÷j·÷BÛXÊj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ y˚T|òTü Á|üø±XÊj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
<äTsYCj „Ò ÷· j·T <äTdüsÔ êj·T <äTs¡u¢ ≤Û j·T <äTsê‘·àH˚ ˆ
uÛøÑ \ÔÏ uÛ≤´j·T uÛyÑ ê´j·T uÛ≤$‘êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ >ös¡es¡÷bÕj·T >ös¡yêj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ uÛs’… e¡ s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷qeT' ˆˆ
qyÓ÷ $|òTü ï ìyêsêj·T $|òTü ïHê•qïyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆ
$|ò÷ü ïHê+ $Á<ëeD≤j·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' øÏ+X¯óø£s÷¡ bÕj·T s¡CÀs¡÷bÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ ˙\dü«s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ >∑Ddü«s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ $X¯«Á|üø±XÊj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ jÓ÷–Á|üø±XÊj·T jÓ÷–>∑e÷´j·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ ùV≤s¡+ã s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeTÅd<Ôæ ëÛ s¡ s¡÷bÕj·T s¡÷|ü<ëj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeT' dü«s¡d«ü s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeTdü‡s¡d«ü r s¡÷|ü ãT~∆s÷¡ |ü qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ e+<ä´dü«s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ 130
106
qeTÅd$Ôæ Áø£eT s¡÷|ü Á‹dü«s¡÷bÕj·T‘˚ qeT' ˆ
qeTX¯ÙXÊ+ø£s÷¡ bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ yê´|üøs£ ÷¡ bÕj·T yê´<Ûsä ÷¡ bÕj·T‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ $X¯<sä ÷¡ bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeT' dü‘«Ô· dü«s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeTdü÷‡øÏdÔ «ü s¡÷bÕj·T •e<ëj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ >∑+>±dü«s¡÷bÕj·T j·TeTTHês¡÷|æDÒ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ >öØdü«s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ <äT'K$HêXÊj·T <äT'KyÓ÷ø£Då s¡÷|æDÒ ˆˆ
eTVü‰#·˝≤j·T yÓ<’ ë´j·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ qì›d«ü s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' Hê>∑d«ü s¡÷bÕj·T dæ‘ú s· ÷¡ bÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' øπ [dü«s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' øπ Áå ‘·ìyêkÕj·T yêdæH˚ ÁãVü≤àyê~H˚ ˆ
qeT XÊÙ+‘êj·T X¯ó<ë∆jT· uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ qs¡à<ës¡÷bÕj·T »\s¡÷bÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ $X¯«$H√<ëj·T »j·T<ëj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ eTùV≤Åq› s¡÷bÕj·T eTVü≤˙j·÷j·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' dü+düÿ è‹s¡÷bÕj·T X¯sD¡ ≤´j·T #· ‘˚ qeT' ˆˆ
qeTdæ‡qT∆ìyêkÕj·T u≤\ø±j·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeT' dü+kÕs¡ kÕsêj·T düsk¡ Õ+ |ü‘j · T˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷- »s¡d«ü s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeT' ø±s¡TD´s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ 142
107
qyÓ÷ >√ø£ssí¡ ÷¡ bÕj·T ÁãVü≤àeèøå±j·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷düTÔ X¯+Kø£sêíjT· Vü≤dæøÔ s£ êíjT· ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ $wüsº ø¡ s£ êíjT· j·T»„øs£ êíjT· ‘˚ qeT' ˆ
qeT X¯Ù+ãTø£ ø£sêíjT· uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ ~e´düTø£sêíjT· ø±\ø£sêíjT· ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ uÛjÑ T· <äøs£ êíjT· uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ Äø±X¯øs£ êíjT· ø±\ø£sêíjT· ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ ~Á>∑÷|üøs£ êíjT· uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ $X¯ó<ä∆ ø£sêíjT· $eT˝≤j·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeT' düV≤ü Ádüøs£ êíjT· uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ H˚Á‘·Á|üø±XÊj·T düTH˚Á‘êj·T#·‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ es¡<Hä Á˚ ‘êj·T »j·TH˚Á‘êj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ $eT\H˚Á‘êj·T jÓ÷>∑HÁ˚ ‘êj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' düV≤ü ÁdüHÁ˚ ‘êj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' ø£[+<äs÷¡ bÕj·T ø£[+<ëj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ CÀ´‹dü«s¡÷bÕj·T CÀ´‹cÕj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeTkÕÔsÁ¡ |üø±XÊj·T ‘ês¡s÷¡ |æHé qyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆ
qyÓ÷ s¡•àdü«s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT Äq+<äs÷¡ bÕj·T »>∑<ëq+<äs÷¡ |æDÒ ˆ
qyÓ÷ Á<ä$&És÷¡ bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' X¯+K ìyêkÕj·T X¯+ø£sêj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ eTTÁ<ëÁ|üø±XÊj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ Hê´düd«ü s¡÷bÕj·T Hê´düs÷¡ |ü qyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆ
qyÓ÷ _+<äT dü«s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ 154
108
qyÓ÷ $düssZ¡ ÷¡ bÕj·T ÁeDs¡÷bÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ eT+Á‘·Á|üø±XÊj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ »+ãTø£s÷¡ bÕj·T »+>∑e÷j·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ >∑sT¡ &És÷¡ bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ \+ãTø£s÷¡ bÕj·T \+_ø±j·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ \ø°Îdü«s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ Ms¡d«ü s¡÷bÕj·T Ms¡D≤j·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeT' Á|ü#+· &És÷¡ bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ &ÉeTs¡T s¡÷bÕj·T &ÉeTs¡T<Ûë]DÒ qeT' ˆ
qeT' ø£fi+¯ ø£HêXÊj·T ø±\Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ eè~∆Á|üø±XÊj·T dæ~<∆ ëj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeT' dæ~d∆ «ü s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ <Ûsä à¡ Á|üø±XÊj·T <Ûsä à¡ <Û̊´j·÷j·T ‘˚ qeT' ˆ
<Ûsä êàj·T <Ûsä à¡ sêC≤j·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ <Ûsä êà~Û|‘ü j · T˚ <Ûsä à¡ <Û̊´j·÷j·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ <Ûsä êàs¡Ô dæ<ë∆jT· uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ $s¡»s¡s÷¡ bÕj·T s¡÷bÕs¡÷|ü Á|üø±•H˚ ˆ
qyÓ÷ sê»Á|üø±XÊj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' Á|ü‘ê|üd+æ Vü‰j·T Á|ü‘êbÕj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeT' ø√{ÏÁ|ü‘êbÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' düV≤ü Ádüs÷¡ bÕj·T ø√{Ï s¡÷bÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' Äq+<äs÷¡ bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' dü+Vü‰s¡ã+<Ûëj·T ã+<Ûøä ±j·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ $wüßdí «ü s¡÷bÕj·T yê´|üø±j·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ 166
109
qyÓ÷ e÷+>∑\´Hê<∏ëj·T •eHê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' ø±˝≤j·T yê´Á|ò÷ü j·T yê´Á|òTü s¡÷|ü qyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆˆ
qyÓ÷ yê´\$uÛ÷Ñ cÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ $<ë´Á|üø±XÊj·T $<ë´Hê+ |ü‘j · T˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ jÓ÷–dü«s¡÷bÕj·T Á≈£Ls¡s÷¡ bÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' dü+Vü‰s¡s÷¡ bÕj·T X¯Á‘·THêXÊj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qeT' bÕ\ø£s÷¡ bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeT' ø±s¡TD´<˚yêj·T <˚e<˚yêj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ $X¯«$˝≤kÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ qeT' Á|üø±XÊj·T ø±oyêdæqïyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆˆ
qyÓ÷ uÛs’… e¡ øπ Áå ‘êj·T øπ Áå ‘·bÕ˝≤j·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ uÛÁÑ <äd«ü s¡÷bÕj·T uÛÁÑ <äø±j·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ uÛÁÑ <ë~Û|‘ü j · T˚ uÛj Ñ T· Vü≤ÅHÔ̊ qyÓ÷düT‘Ô ˚ ˆ
qyÓ÷ e÷j·÷ $H√<ëj·T e÷sTTH˚ eT<äs÷¡ |æDÒ ˆˆ
qyÓ÷ eT‘êÔjT· XÊ+‘êj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ eT\j·T yêkÕj·T ø¬ ˝’ ≤kÕj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' dü+kÕs¡kÕsêj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ e÷‘·è$H√<ëj·T $eT˝≤j·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ j·TeTÁ|üø±XÊj·T ìj·Te÷j·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qeT' ÁbÕDÁ|üø±XÊj·T <Ûë´Hê~Û|‘ü j · T˚ qeT' ˆˆ
qeT' düe÷~Ûs÷¡ bÕj·T ìs¡TDZ ≤j·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ eT+Á‘·Á|üø±XÊj·T eT+Á‘·s÷¡ bÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ eè+<ä$H√<ëj·T eè+<äø±j·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ eèVü≤+‹s¡÷bÕj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ 178
110
qyÓ÷ e÷q´dü«s¡÷bÕj·T e÷q<ëj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ $X¯«Á|üø±XÊj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ HÓd’ súæ |¡ s” êƒ j·T dæ<|∆ä s” êƒ j·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ eT+&É\|”sêƒ j·T Á‘·ø|Ô£ s” êƒ j·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ j·TXÀ<ëHê<∏ëj·T ø±eTHê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ $H√<äHê<∏ëj·T dæ~H∆ ê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ Hê<∏ëj·T Hê<∏ëj·T C≤„qHê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' X¯+ø£s¡ Hê<∏ëj·T »j·THê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ eTT<ä\Z Hê<∏ëj·T ˙\Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ u≤\ø£Hê<∏ëj·T <Ûsä à¡ Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
$X¯«Hê<∏ëj·T Hê<∏ëj·T ø±s¡´Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ uÛs’… e¡ Hê<∏ëj·T eTVü‰Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ ÁãVü≤àdüHê<∏ëj·T jÓ÷>∑Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ $X¯«$Vü‰sêj·T $X¯«uÛ≤sêj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ s¡+>∑dHü ê<∏ëj·T s¡+>∑Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ yÓ÷ø£då Hü ê<∏ëj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ >√s¡øHå£ ê<∏ëj·T >√s¡ø±å j·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ eT+<ës¡ Hê<∏ëj·T q+<äHê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ eT+>∑fiH¯ ê<∏ëj·T #·+bÕHê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ dü‡+‘√wüHê<∏ëj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ ìs¡q∆ Hê<∏ëj·T düTKHê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' ø±s¡TD´Hê<∏ëj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ Á<ä$&ÉHê<∏ëj·T <ä]Á<äHê<∏ëj·T qeT' ˆ
qeT' dü+kÕs¡ Hê<∏ëj·T »>∑Hêï<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ 190
111
qyÓ÷ e÷BÛ«ø£Hê<∏ëj·T eT+Á‹Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ Hê´dü düHê<∏ëj·T <Ûë´qHê<∏ëj·T‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ >√ø£sHí¡ ê<∏ëj·T eTVü‰Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' X¯óÁuÛdÑ Hü ê<∏ëj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ $eT\Hê<∏ëj·T eT+&É\bÕj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT dü‡s√»Hê<∏ëj·T dü‘´· Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ uÛøÑ dÔ£ Hü ê<∏ëj·T uÛøÑ HÔÏ ê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ yÓ÷Vü≤qHê<∏ëj·T e‘·‡Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ e÷‘·èdüHê<∏ëj·T $X¯«Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ _+<äT düHê<∏ëj·T »j·THê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ eT+>∑fiH¯ ê<∏ëj·T <Ûsä à¡ Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ >∑+>±düHê<∏ëj·T uÛ÷Ñ $THê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ BÛsd¡ Hü ê<∏ëj·T _+<äTHê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ ø£+#·TøÏHê<∏ëj·T X¯è+–Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qeT' düeTTÁ<äHê<∏ëj·T –]Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ e÷+>∑\´Hê<∏ëj·T ø£Á<ä÷Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ y˚<ëqÔHê<∏ëj·T lHê<∏ëj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ ÁãVü‰à+&É Hê<∏ëj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ –ØX¯Hê<∏ëj·T yêeTHê<∏ëj·T‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ ;»düHê<∏ëj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ eT+~s¡Hê<∏ëj·T eT<äHê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ uÛs’… M¡ Hê<∏ëj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
n+ãHê<∏ëj·T Hê<∏ëj·T »+‘·THê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' ø±∞düHê<∏ëj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ 202
112
qyÓ÷ eTT≈£î+<ä Hê<∏ëj·T ≈£î+<äHê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ ≈£î+&É\ Hê<∏ëj·T uÛs’… y¡ êj·T qeT' ˆˆ
qyÓ÷wü#º Á· ø£Hê<∏ëj·T #·Áø£Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ $uÛ÷Ñ ‹ Hê<∏ëj·T X¯S\Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ Hê´j·TdüHê<∏ëj·T Hê´j·THê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ »+>∑eTHê<∏ëj·T <äj÷· Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ $X¯« düHê<∏ëj·T »>∑Hêï<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ ø±$Tø£Hê<∏ëj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' øπ Áå ‘·dHü ê<∏ëj·T JeHê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeTXËÃ’ \düHê<∏ëj·T #Ó\’ Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ e÷Á‘êdüHê<∏ëj·T ne÷Á‘êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ <ä«+<ä«düHê<∏ëj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeT' X¯Ss¡dHü ê<∏ëj·T X¯Ss¡Hê<∏ëj·T‘˚ qeT' ˆ
qeT kÂ‡»q´Hê<∏ëj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ <äTwüdº Hü ê<∏ëj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ uÛj Ñ T· düHê<∏ëj·T _+ãHê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ e÷j·÷düHê<∏ëj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ $≥+ø£Hê<∏ëj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qeTX¯Ãs¡àdüHê<∏ëj·T K&ÉHZ ê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' X¯ødÔÏ Hü ê<∏ëj·T <Ûqä Tsêï<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ yêqdüHê<∏ëj·T XÊ|üHê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ j·T+Á‘·dHü ê<∏ëj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ >∑+&É÷wüHê<∏ëj·T >∑+&É÷cÕj·T qyÓ÷ qeT' ˆ
qyÓ÷ &ÜøÏ˙ Hê<∏ëj·T uÛs’… y¡ êj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ 214
113
qyÓ÷ &É+ø£dHü ê<∏ëj·T &É+ø£Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ &ÜeTs¡Hê<∏ëj·T &ÜeTsêj·T qyÓ÷ qeT' ˆˆ
qyÓ÷ e÷+&Ée´Hê<∏ëj·T j·T»„Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qyÓ÷ j·TE'düHê<∏ëj·T Áø°&ÜHê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
qeT' düe÷düHê<∏ëj·T düs«¡ Hê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆ
qeT' X¯SHê´j·T Hê<∏ëj·T dü«s¡HZ ê<∏ëj·T ‘˚ qeT' ˆˆ 217
|ò\ü XÁ ó¯ ‹ :
Ç<ä+ HêeTdüV≤ü Ádü+ y˚T s¡TÁ<˚D |ü]ø°]‘Ô y· Té ˆ
j·T' |üsπ ‘ƒ Y bÕsƒj¡ T˚ <ë«|æ dü @e eTeT ùdeø£' ˆˆ
j·T+j·T+ ∫+‘·jT· ‘˚ ø±eT+ ø±s¡+ø±s¡+ Á|æj÷· ø£è‹yéT ˆ
j·T' ÁX¯óD√‹ <äTsêj·TqÔ+ ‘·+‘·+ ÁbÕb˛ï‹ e÷eTø£' ˆˆ
sê»<ë«πs X¯àXÊH˚ ‘·T |üè~∏yê´+ »\düìï<ÛÍ ˆ
j·T' |üsπ Hƒ êàqy√ ì‘·´+ dü X¯Ss¡' kÕ´qï dü+X¯jT· ' ˆˆ
@ø£ø±\+ ~«ø±\+ yê Á‹ø±\+ yê |üsπ qƒ ïs¡' ˆ
dü uÛyÑ <˚ é ãT~∆e÷Hé˝Àπø dü‘´· y˚Te q dü+X¯jT· ' ˆˆ
j·T' X¯èD√‹ qs√ uÛøÑ ±Ô´ dü @e >∑TDkÕ>∑s'¡ ˆ
j·T' ÁX¯<j ∆ä ÷· sêÁ‹ø±˝Ò X¯èD√‹ |üs‘¡ƒ ˚ #· yê ˆˆ
dü @e kÕ<Ûäø£' Áb˛ø£Ô' düs¡«<äTwüº $HêX¯ø£' ˆ
ns¡∆sêÁ‘˚ |üπsƒ<Ûä´düTÔ dü @e |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeT' ˆˆ
Á‹dü+<Û´ä jÓ÷ <˚e>∑èùV≤ X¯àXÊH˚ #· $X‚w‘ü '· ˆ
eH˚ #· e÷s¡>Z e∑ TH˚ ã˝Ò <äTs¡q® düìï<ÛÍ ˆˆ
j·T' |üsπ ‘ƒ Y Á|üjT· ‘√ ì‘·´+ dü düTF kÕ´qï dü+X¯jT· ' ˆ
$<ë´Øú \uÛ‘Ñ ˚ $<ë´+ <ÛHä êØú \uÛ‘Ñ ˚ <Ûqä yéT ˆˆ
XÖsê´Øú \uÛ‘Ñ ˚ XÖs¡´+ |ü⁄Á‘êØú |ü⁄Á‘·e÷|ü⁄ïj·÷‘Y ˆ
@e+ $+X¯‹eTÅHDÔ˚ nø£åπsD düôV’≤e #· ˆˆ 9
114
j·T' |üsπ ‘ƒ Y ÁbÕ‘·sT¡ ‘êújT· düs«¡ ø±eTeTyê|ü⁄ïj·÷‘Y ˆ
s¡kÕØú bÕsƒe¡ ÷Á‘˚D s¡d+ü ÁbÕb˛ï‹ ì‘·´X¯' ˆˆ
nHêïØú \uÛ‘Ñ ˚ #êqï+ düTU≤Øú düTKe÷|ü⁄ïj·÷‘Y ˆ
s√^ Á|üeTT#·´‘˚ s√>±<ä“<√∆ eTT#˚´‘· ã+<ÛHä ê‘Y ˆˆ
XÊbÕØú \uÛ‘Ñ ˚ XÊ|ü+ düs«¡ X¯Á‘·T$HêX¯qyéT ˆ
kÕúes¡+ »+>∑eT+ yê|æ $wü+ düs«¡ + Á|üDX¯´‹ ˆˆ
düs«¡ ˝Àø£ Á|æjT· ' XÊ+‘√ e÷‘·èÁ|æjT· ø£sX¡ Ã¯ j·T' ˆ
dü+Á>±y˚T $»j·TdüdÔ ´ü j·T' |üsπ ‘ƒ Y uÛøÑ ÔÏ dü+j·TT‘·' ˆˆ
düs¡«Á‘· »j·T<ä+ <˚M k˛ÔÁ‘·y˚T‘·‘Y Á|üø°]Ô‘·yéT ˆ
Ç<ä+ k˛ÔÁ‘·+ eTVü≤‘·TŒD´+ ìq›ø±j·T q <äsÙ¡ j˚T‘Y ˆˆ
nkÕ<Ûøä ±j·T <äTcÕºjT· e÷‘·è|æ‘è· $ø±]DÒ ˆ
n<Ûë]àø±≈£î©HêuÛ≤´+ HÓ‘’ ‘· kY ˛ÔÁ‘·+ Á|üø±X¯jT˚ ‘Y ˆˆ
kÕ<Ûøä ±j·T #· uÛøÑ ±ÔjT· jÓ÷–H˚ <Ûë]àø±j·T #· ˆ
>∑Ts¡TuÛøÑ ±ÔjT· XÊHêÔjT· <äsÙ¡ j˚T‘Y kÕ<Ûøä √‘·eÔ T' ˆˆ
Ç<ä+ k˛ÔÁ‘·+ #· s¡TÁ<˚D sêeTkÕ´|æ eTTUÒ]Œ‘·yTé ˆ
‘·qTàU≤ìï'düè‘·+ ˝Àπø <ä]Á<ëj·÷|æ kÕ<Ûyä ˚ ˆˆ
sêy˚TD ø£~‘∏ +· ÁuÛ≤Á‘˚ \ø£ÎD≤j·T eTVü‰‘·àH˚ ˆ
‘·‘√ <äTsê«dükÕ ÁbÕ|ü+Ô bÕ+&Éyq˚ ‘·<e’Ó∏ #· ˆˆ
bÕ+&Éy√|ü´ ÁãM‘Y ø£èwü+í ø£èwüHí H˚ <˚ +ä Á|üø]° ‘Ô y· Té ˆ
ndü´k˛ÔÁ‘·d´ü e÷Vü‰‘·à´+ sêyÓ÷ C≤Hê‹ ‘·‘«Ô· ‘·' ˆˆ
sêyÓ÷|æ sê»´+ dü+ÁbÕb˛Ô Vü≤´dü´ k˛ÔÁ‘·d´ü bÕsƒ‘¡ '· ˆ
bÕ+&Éy√|æ ‘·<ë∏ sê»´+ dü+ÁbÕb˛Ô uÛs’… e¡ dü´ #· ˆˆ
nH˚q k˛ÔÁ‘·bÕπsqƒ øÏeT\uÛ´Ñ + uÛyÑ ~˚ ‹ ˆ
düs«¡ ˝Àø£d´ü |üP»´düTÔ C≤j·T‘˚ HêÁ‘· dü+X¯jT· ' ˆˆ 21
W
115
e≥Tø£ uÛ…’s¡e ` nc˛º‘·Ôs¡ X¯‘·HêeT k˛ÔÁ‘·+

z+ ÁV”≤+ uÛ…’s¡y√ uÛÑ÷‘·Hê<∏äX¯Ã uÛÑ÷‘ê‘êà uÛÑ÷‘·uÛ≤eq' ˆ
πøåÁ‘·»„' πøåÁ‘·bÕ\X¯Ã πøåÁ‘·<ä' ø£åÁ‹jÓ÷ $sê{Ÿ ˆˆ
X¯àXÊqyêd” e÷+kÕo Ks¡Œsêo düàsêqÔøè£ ‘Y ˆ
s¡ø£Ô|ü' bÕq|ü' dæ<ä∆' dæ~∆<ä' dæ<ä∆ùd$‘·' ˆˆ
ø£+ø±\' ø±\X¯eTq' ø±\ø±cÕ˜‘q· T' ø£$' ˆ
Á‹H˚Á‘√ ãVüQH˚Á‘·X¯Ã ‘·<∏ë |æ+>∑fi¯˝À#·q' ˆˆ
X¯S\bÕDÏ' K&ÉbZ ÕDÏ' ø£+ø±∞ <Û÷ä ÁeT˝À#·q' ˆ
n;Ûs√ uÛ…’s¡MHê<∏√ uÛÑ÷‘·b˛ jÓ÷–˙|ü‹' ˆˆ
<Ûäq<√ <ÛäqVü‰Ø #· <ÛäqTcÕàHé Á|”‹ uÛ≤eq' ˆ
Hê>∑Vü‰s√ Hê>∑πøXÀ y√éTπøX¯' ø£bÕ\uÛÑè‘Y ˆˆ
ø±\' ø£bÕ\e÷© #· ø£$T˙j·T' ø£fi≤ì~Û' ˆ
Á‹˝À#·H√ C≤„qH˚Á‘·ÁdæÔ•F #· Á‹˝Àø£uÛÑè‘Y ˆˆ
Á‹H˚Á‘·‘·qjÓ÷ &ç+uÛÑ' XÊ+‘·' XÊ+‘·»qÁ|æj·T' ˆ
e≥Tø√ e≥TπøX¯X¯Ã K{≤«+>∑es¡<Ûës¡ø£' ˆˆ
uÛÑ÷‘ê<Ûä´ø£å' |üX¯ó‹]“¤≈£åîø£' |ü]#ês¡ø£' ˆ
<Û÷ä s√Ô ~–+ãs¡XS¯ Ùs√ Vü≤]D' bÕ+&ÉT˝À#·q' ˆˆ
Á|üXÊ+‘·' XÊ+‹<ä' dæ<ä∆' X¯+ø£s¡' Á|æj·Tu≤+<Ûäe' ˆ
nwüºeT÷]Ô]ïBÛX¯X¯Ã C≤„q#·≈£åîdüÔb˛eTj·T' ˆˆ
ncÕº<ëÛ s¡' wü&Ü<Ûës¡' düsŒ¡ j·TTø£'Ô •FdüTK' ˆ
uÛÑ÷<Ûäs√ uÛÑ÷<äsêBÛXÀ uÛÑ÷|ü‹s¡÷“¤<Ûäsê‘·à»' ˆˆ
116
ø£bÕ\<ÛëØ eTT+&û #· Hê>∑jT· CÀ„|Mü ‘·yêHé ˆ
»è+uÛÑD√ yÓ÷Vü≤q'düÔ+;Û e÷s¡D' øå√uÛÑDdüÔ<∏ë ˆˆ
X¯ó<ä∆ ˙˝≤+»qÁ|üK´ <˚Vü≤ eTT+&É $uÛÑ÷wüD' ˆ
ã*uÛTÑ >¥ ã*uÛTÑ vŸHê<∏√ u≤˝À u≤\|üsêÁø£eT' ˆˆ
düsê«|ü<äT<ä∆s√ <äTs√Z <äTwüºuÛÑ÷‘·ìùw$‘·' ˆ
ø±MT ø£fi≤ì~Û' ø±dü'Ô ø±$T˙ eX¯øè£ <éeo ˆˆ
düs¡«dæ~∆Á|ü<√ yÓ’<ä´' Á|üuÛÑT]«wüßí]re Væ≤ ˆ
nc˛º‘·Ôs¡X¯‘·+ Hêe÷ï+ uÛ…’s¡edü´ eTVü‰‘·àq' ˆˆ
l ø±\uÛ…’s¡yêwüºø£yéT
<˚esê» ùdeé÷q bÕeHê+Á|òTæ |ü+ø£»+
yê´fi¯jT· »„d÷ü Á‘·$T+<äT X‚Ks¡+ ø£èbÕø£s+¡
Hês¡<ë~jÓ÷–ãè+<äe+~‘·+ ~>∑+ãs¡+
ø±•ø±|ü⁄sê~ÛHê<∏ä ø±\uÛ…’s¡e+ uÛÑCÒ ˆˆ 1
uÛ≤qTø√{Ï uÛ≤dü«s¡+ uÛÑyê_∆‘ês¡ø£+ |üs¡+
˙\ø£+sƒM¡ T|æ‡‘ês¡<ú ëj·Tø£+ Á‹˝À#·q+
ø±\ø±\eT+ãTC≤ø£åeTø£åX¯S\eTø£ås¡+
X¯S\≥+ø£ bÕX¯ <ä+&ÉbÕDÏ e÷~ø±s¡D+
XÊéTø±j·T e÷~<˚e eTø£så +¡ ìsêeTj·T+
;ÛeT$Áø£eT+ Á|üuÛÑT+ $∫Á‘· bÕ+&Ée Á|æj·T+
uÛÑTøÏÔeTTøÏÔ <ëj·Tø£+ Á|üX¯düÔ #ês¡T $Á>∑Vü≤+
uÛÑø£Ôe‘·‡\+ dæú‘·+ düeTdüÔ ˝Àø£ìÁ>∑Vü≤+
117
ìø£«DqàH√»„ùV≤eTøÏ+øÏD°\dü‘·ÿ{Ï+
<Ûäs¡àùd‘·T bÕ\ø£+ ‘·«<Ûäs¡àe÷s¡Z HêX¯ø£+
ø£s¡àbÕX¯ yÓ÷#·ø£+ düTX¯s¡à <ëj·Tø£+ $uÛÑT+
dü«s¡íes¡í πøX¯bÕX¯ XÀ_Û‘ê+>∑ eT+&É\+
s¡‘ï· bÕ<äTø±Á|üu≤Û _ÛsêeT bÕ<äjT· T>∑àø£+
ì‘·éT~«rj·T $Twüº <Óe’ ‘·+ ìs¡+»q+
eTè‘·T´<äs¡ŒHêX¯q+ ø£sêfi¯ <ä+Áwüº ;ÛwüD+
n≥ºV‰ü dü_qÛ ï|ü<àä C≤+&Éø√{Ï dü+‘·‹+
<äèwæbº Õ‘· qwübº Õ|üC≤\eTTÁ>∑HêX¯q+
nwüdº ~æ <∆ ëj·Tø£+ ø£bÕ\e÷*ø±<Ûsä +¡
uÛ÷Ñ ‘·d+ü |òTü Hêj·Tø£+ $XÊ\ø°]<Ô ëj·Tø£+
ø±•yêdæ˝Àø£|⁄ü D´bÕ|üXÀ<Ûøä +£ $uÛTÑ +
˙‹e÷s¡Zø√$<ä+ |ü⁄sê‘·q+ »>∑Á‘·ŒuÛÑT+
|òü\ÁX¯ó‹ :
ø±\uÛ…’s¡yêwüºø£+ |üsƒ¡+‹ j˚T eTH√Vü≤s¡+
C≤„qeTTøÏÔ kÕ<Ûäq+ $∫Á‘· |ü⁄Dés¡∆q+
XÀø£yÓ÷Vü≤<Ó’q´˝ÀuÛÑø√|ü‘ê|üHêX¯q+
‘˚ Á|üj·÷+‹ ø±\uÛ…’s¡yê+Á|òæT düìï~Û+ Á<ÛäTeyéT
W
118
rø£åí<ä+Åwüº ø±\uÛ…’s¡yêwüºø£yéT
j·T+j·T+j·T+ j·Tø£så ÷¡ |ü+ <äX~¯ •$~‘·+ uÛ÷Ñ $Tø£+bÕj·Te÷q+
dü+dü+ dü+Vü‰s¡eT÷]Ô+ •s¡eTT≈£î≥»{≤ X‚Ks¡+ #·+Á<ä_+ãyéT ˆ
<ä+<ä+<ä+ Bs¡øÈ ±j·T+ $ø£è‘·qKeTTK+ #√s¡«› s√eT+ ø£sêfi¯+
|ü+|ü+|ü+ bÕ|üHêX¯+ Á|üDeT‘· dü‘‘· +· uÛs’… e¡ + øπ Áå ‘·bÕ\yéT ˆˆ 1
s¡+s¡+s¡+ s¡øeÔ£ s¡+í ø£{øÏ {£ ‘Ï ‘· q· T+ rø£íå <ä+ÁcÕºøs£ êfi¯+
|òüT+ |òüT+ |òüT+ |òüTÀwü|òüTÀwü+ |òüT|òüT|òüT|òüT |òüT{Ï‘·+ |òüTs¡Ès¡+ |òüTÀs¡Hê<äyéT ˆ
ø£+ø£+ø£+ ø±\bÕX¯+ <Ûèä ø£<èäÛ ø£ <Ûèä øÏ‘+· C≤«*‘·+ ø±eT<˚V≤ü +
‘·+‘·+‘·+ ~e´<˚V≤ü + Á|üDeT‘· dü‘‘· +· uÛs’… e¡ + øπ Áå ‘·bÕ\yéT ˆˆ 2
\+\+\+\+ e<ä+‘·+ \\\\ \*‘·+ Bs¡õÈ Vü‰« ø£sêfi¯+
<ÛTä +<ÛTä +<ÛTä + <Û÷ä ÁeTes¡+í düTŒ¤≥$ø£≥eTTK+ uÛ≤düÿs¡+ ;ÛeTs¡÷|üyTé ˆ
s¡T+s¡T+s¡T+ s¡T+&Ée÷\+ s¡$‘·qT ìj·T‘·+ ‘êÁeTH˚Á‘·+ ø£sêfi¯+
q+q+q+ q>∑ïuÛ÷Ñ wü+ Á|üDeT‘· dü‘‘· +· uÛs’… e¡ + øπ Áå ‘·bÕ\yéT ˆˆ 3
|ü+|ü+|ü+ yêj·TTy˚>+∑ q‘·»qdü<j ä T· + ÁãVü≤àbÕs¡+ |üs+¡ ‘·+
K+K+K+ K&ÉVZ ≤ü dü+Ô Á‹uÛTÑ eq$\j·T+ uÛ≤düÿs¡+ ;ÛeTs¡÷|üyTé ˆ
#·+#·+#·+#·+ #·*‘ê« #·\#·\#·*‘ê #êÃ*‘·+ uÛ÷Ñ $T#·Áø£+
eT+eT+eT+ e÷sTTs¡÷|ü+ Á|üDeT‘· dü‘‘· +· uÛs’… e¡ + øπ Áå ‘·bÕ\yéT ˆˆ 4
X¯+X¯+X¯+ X¯+KVü≤düÔ+ X¯•ø£s¡<Ûäefi¯+ yÓ÷ø£ådü+|üPs¡í‘˚»+
eT+eT+eT+eT+ eTVü‰+‘·+ ≈£î\eT≈£îfi¯≈î£ \+ eT+Á‘· >∑T|ü+Ô düTì‘·ýéT ˆ
j·T+j·T+j·T+ uÛ÷Ñ ‘·Hê<∏+ä øÏ*øÏ*ø£*‘·+ u≤\πø[Á|ü<ëÛ q+
n+n+n+ n+‘·]ø£+å Á|üDeT‘· dü‘‘· +· uÛs’… e¡ + øπ Áå ‘·bÕ\yéT ˆˆ 5
119
K+K+K+ K&ÉuZ <ÒÛ +ä $wüeTeTè‘·eTj·T+ ø±\ø±\+ ø£sêfi¯+
ø£+å ø£+å ø£+å øÏÁå |üy>˚ +∑ <äV≤ü <äV≤ü <äV≤ü q+ ‘·|dÔü +ü B|üé÷qyéT ˆ
Vü≤Ö+Vü≤Ö+Vü≤Ö+ ø±s¡Hê<ä+ Á|üø{£ ‘Ï · >∑V≤ü q+ >∑]‘® s’Ó ÷¡ “¤$Tø£+|ü+
e+e+e+ yê\©\+ Á|üDeT‘· dü‘‘· +· uÛs’… e¡ + øπ Áå ‘·bÕ\yéT ˆˆ 6
dü+dü+dü+ dæ~j
∆ ÷Ó >∑+ düø\£ >∑TDeTK+ <˚e<˚e+ Á|üdqü ï+
|ü+|ü+|ü+ |ü<àä Hê<∏+ä Vü≤]Vü≤s¡eTj·Tq+ #·+Á<äd÷ü sê´–ï H˚Á‘·yTé
◊+◊+ ◊X¯«s¡´Hê<∏+ä dü‘‘· u· j
ÑÛ T· Vü≤s¡+ |üPs¡«<˚e dü«s¡÷|ü+
sö+sö+sö+ söÁ<äs÷¡ |ü+ Á|üDeT‘· dü‘‘· +· uÛs’… e¡ + øπ Áå ‘·bÕ\yéT ˆˆ 7
Vü≤+Vü≤+Vü≤+ Vü≤+düj÷· q+ Vü≤|æ‘ø· \£ Vü≤ø£+ eTTø£j Ô ÷Ó >±≥ºV‰ü dü+
<Û+ä <Û+ä <Û+ä H˚Á‘·s÷¡ |ü+ •s¡eTT≈£î≥»{≤ã+<Ûä ã+<ÛëÁ>∑V≤ü düyÔ Té ˆ
≥+≥+ ≥+ø±s¡Hê<ä+ Á‹<äX\¯ ≥\≥+ ø±eT>∑sê«|üV‰ü s¡+
uÛÑè+uÛÑè+uÛÑè+ uÛÑ÷‘·Hê<∏ä+ Á|üDeT‘· dü‘·‘·+ uÛ…’s¡e+ πøåÁ‘·bÕ\yéT ˆˆ 8
Ç‘˚é+ ø±eTj·TTø£+Ô Á|ü|sü ‹¡ƒ ìj·T‘·+ uÛs’… e¡ kÕ´wüøº +£ jÓ÷
ì]«|òTü ï+ <äT'KHêX¯+ düTs¡uj ÑÛ T· Vü≤s¡D+ &ÜøÏ˙XÊøÏ˙HêyéT
qX‚´~∆ yê´Á|òTü düsöŒVüQ‘·eVü≤dü*˝Ò sê»´X¯+düd´ü X¯Sq´+
düsê«qX¯´+‹ <ä÷s¡+ $|ü<ä Ç‹ uÛèÑ X¯+ ∫+‘·Hê‘·‡s¡«dæ~y∆ Té 9
uÛs’… e¡ kÕ´wüøº £ $T<ä+ cÕD≤àdü+ j·T' |üsπ qƒ ïs¡'
q j·÷‹ |üse¡ T+ kÕúq+ j·TÁ‘·<y˚ √ eTùV≤X¯«s¡' 10
O
120

5 6179345211701854588 PDF

Uploaded by

Document Informationclick to expand document information

Copyright:

Available Formats

5 6179345211701854588 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

5 6179345211701854588 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

0l uÛ…’s¡e eT+Á‘· kÕ<Ûäq)

dü+ø£\q+ : &Üø£sº Y »j·T+‹ #·Áø£e]Ô

SAI VENKATESWARA BOOK DEPOT

á ≈£Ls¡à#·Áø£+ MT<ä z+ Ä<Ûës¡Xø¬¯ ´ÌÔ qeT', z+ ≈£Lsêàj·T qeT', z+

eTè>∑eTTÁ<ä Q ÁdüT≈£îÿ ` ÁdüTeeTT

Vü≤√eT≈£î+&É+ ` n–ï j·T+Á‘·eTT

e≥Tø£ uÛ…’s¡e ` nc˛º‘·Ôs¡ X¯‘·HêeT k˛ÔÁ‘·+

You might also like