‫فصل هجدهم‬

‫برنامه نویسی در آباکوس ( پیتون)‬

‫مقدمه‪:‬‬
‫تمام فعالیتهایی که در واسطه گرافیکی آباکوس انجام میگیرد‪ ،‬بهصورت‬
‫دستوراتی در فایلی با نام ‪ abaqus.rpy‬ذخیره میگردد‪ .‬با هر بار اجرای آباکوس‪ ،‬به پسوند‬
‫فایل ذخیره شده قبلی یک عدد اضافه شده و مجدداً دستورات جدید در فایل ‪abaqus.rpy‬‬
‫ذخیره میگردد‪.‬‬
‫از طرف دیگر میتوان تمام دستورات واسط گرافیکی را بهصورت توابع و دستوراتی‬
‫در فایلی با پسوند ‪ *.py‬نوشت و سپس فایل آماده شده را در آباکوس اجرا کرد‪ .‬قواعد‬
‫حاکم بر نگارش این دستورات از زبان برنامه نویسی پیتون(‪ )Python‬تبعیت میکند و‬
‫عالوه بر توابع اختصاصی آباکوس‪ ،‬دستورات پیتون نیز توسط آباکوس شناخته شده است‪.‬‬
‫به عبارت دیگر حلقههای تکرار وشرطی و کلیه توابع پیتون را میتوان در آباکوس اجرا‬
‫کرد‪ .‬به این ترتیب مدلسازی اجسامی که از الگوریتم خاصی پیروی میکنند و یا بهینه‬
‫سازی مدل بر اساس یک روند تکراری‪ ،‬براحتی امکان پذیر است‪ .‬برای استفاده از این‬
‫قابلیت آباکوس کاربر باید با زبان برنامه نویسی پیتون آشنایی داشته باشد‪.‬‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪264‬‬

‫در این قسمت ابتدا برنامهنویسی پیتون معرفی میگردد‪ .‬ذخیره سازی و کنترل جریان‬
‫برنامه و سایر ابزارهای مورد نیاز برای برنامه نویسی در پیتون مورد بررسی قرار گرفته‪،‬‬
‫سپس به برنامه نویسی در آباکوس پرداخته خواهد شد‪ .‬هدف این بخش آموزش سریع و‬
‫کاربردی برنامه نویسی در آباکوس است و فرض میشود که خواننده حداقل با یک زبان‬
‫برنامه نویسی آشنایی کامل دارد‪.‬‬
‫برنامه پیتون را میتوانید از سایت رسمی پیتون ‪ www.python.org‬دانلود کنید‪ .‬البته‬
‫نسخههای دیگری از این نرمافزار نیز وجود دارند که برخی از آنها دارای ویرایشگرهای‬
‫مناسبتری هستند‪ .‬نسخه ‪ ActivePython‬نسخه نسبتاً مناسبتری از این نرم افزار است و‬
‫استفاده از آن توصیه میشود‪ .‬البته از ویرایشگر آباکوس نیز میتوان استفاده کرد که در‬
‫شکل زیر طریقه اجرای آن نشان داده شده است‪.‬‬

‫شکل‪ 1-18‬مسیر ‪ABAQUS PDE‬‬

‫‪265‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫شکل زیر محیط ‪ Interactive Window‬را در نسخه ‪ ActivePython‬نشان میدهد‪.‬‬

‫با باز کردن پنجره جدید از طریق مسیر ‪ ،File→ new→ "Python Script"_OK‬میتوان‬
‫از محیط برنامه نویسی آن بهره برد‪.‬‬

‫شکل ‪ 2-18‬محیط ‪Active python‬‬

‫برنامه نویسی درپیتون‬

‫این بخش به اختصار موارد زیر را شامل میشود‪:‬‬
‫‪ .1‬انواع دادهها در پیتون‬

‫‪ .2‬دستورات کنترل جریان برنامه‬

‫‪ .3‬ذخیره سازی اطالعات در فایل‬

‫‪ .4‬توابع‬

‫‪ .5‬کالس‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪266‬‬

‫‪ .6‬ماژول‬

‫انواع دادهها در پیتون‬

‫در برنامه نویسی پیتون محدوده اعداد صحیح از ‪ -2147483647‬تا ‪2147483648‬‬
‫است‪ .‬این دامنه برای دادههای غیر صحیح از ‪  4.9e - 324‬تا‬
‫‪  1.7976931348623157e308‬میباشد‪ .‬عملیات ریاضی جمع(‪ ، ) +‬منها (‪، ) -‬‬
‫ضرب( * ) ‪ ،‬تقسیم( ‪ ) /‬و توان ( ** ) در این برنامه تعریف شدهاند‪ .‬برخی از توابع‬
‫کاربردی مثل توابع مثلثاتی را میتوان با وارد کردن ماژول ‪ math‬به برنامه پیتون فعال کرد‪.‬‬
‫به مثال زیر توجه کنید‪:‬‬
‫ابتدا به برنامه پیتون وارد میشویم‪ .‬با نوشتن دستور ‪ ،import math‬کلیه توابع تعریف‬
‫شده در ماژول ‪ math‬قابل استفادهاند‪.‬‬
‫‪>>> import math‬‬
‫برای استفاده از توابع موجود در ‪ math‬از فرمت "نام تابع ‪ "math.‬استفاده میشود‪.‬‬
‫دستور ‪ math.pi‬نوشته میشود‪ .‬دستور زیر مقدار ‪ ‬را می‪-‬‬ ‫‪‬‬ ‫مثال برای دسترسی به عدد‬
‫‪2‬‬
‫دهد‪.‬‬
‫‪>>> math.pi/2‬‬
‫‪1.5707963267948966‬‬
‫به همین ترتیب برای محاسبه )‪ ، sin(x‬دستور )‪ math.sin(x‬نوشته میشود‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫دستورات زیر ) (‪ sin‬و ) (‪ cos‬را محاسبه میکند‪.‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‪>>> math.sin(math.pi/2‬‬
‫‪1.0‬‬
‫)‪>>> math.cos(math.pi/2‬‬
‫‪6.1230317691118863e-017‬‬
‫را‬ ‫‪‬‬ ‫در مثالهای باال ماژول ‪ math‬امکان دسترسی به توابع سینوس و کسینوس و عدد‬
‫فراهم کرده است‪ .‬به همین ترتیب میتوان از سایر توابع ماژول ‪ math‬نیز استفاده کرد‪.‬‬
‫‪267‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫رشتهها‬
‫رشتهها یکی دیگر از انواع دادهها هستند که با نوشتن بین " " یا ' ' مشخص میشوند‪.‬‬
‫مثالً "‪ 'job' ، "job‬و "_" و '_' و "‪ "1‬و '‪ '1‬همگی رشته هستند‪ .‬عمل جمع و ضرب برای‬
‫رشتهها نیز قابل تعریف است‪ .‬به عنوان مثال حاصل جمع سه رشته '‪'job‬و'_'و'‪ '1‬که به‬
‫صورت زیر نوشته میشود‪:‬‬
‫'‪>>> 'job'+'_'+'1‬‬
‫برابر رشته زیر است‪:‬‬
‫'‪'job_1‬‬
‫به همین ترتیب ضرب یک رشته در عدد صحیح بهصورت زیر خواهد بود‪.‬‬
‫‪>>> 'job'*2‬‬
‫'‪'jobjob‬‬
‫هم رشتهها و هم اعداد را میتوان در یک متغیر با استفاده از ( = ) ذخیره نمود‪ .‬نام‬
‫یک متغیر نمی تواند با عدد شروع شود و به بزرگی یا کوچکی حروف نیز حساس است‪ .‬به‬
‫مثالهای زیر توجه کنید‪:‬‬
‫‪>>> a=2.‬‬
‫که ‪ a‬یک متغیر اعشاری است‪.‬‬
‫‪>>> b=4‬‬
‫که ‪ b‬یک متغیر صحیح است‪.‬‬
‫'_‪>>> c='job‬‬
‫که ‪ c‬یک رشته است‪ .‬عبارات باال را میتوان با عبارت زیر برابر دانست‪:‬‬
‫'_‪>>> a,b,c=2.,4,'job‬‬
‫همچنین بهجای ‪:‬‬
‫‪>>> a=2‬‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪268‬‬

‫‪>>> b=2‬‬

‫عبارت زیر را میتوان بهکار برد‪:‬‬

‫‪>>> a=b=2‬‬
‫سادهسازیهای فوق در آباکوس مکرر استفاده میشود‪ .‬اعداد را میتوان با استفاده از‬
‫تابع )(‪ str‬به رشته تبدیل کرد‪ .‬به عنوان مثال در عبارت زیر مقدار ‪ i‬که برابر عدد ‪ 4‬است به‬
‫رشته '‪ '4‬تبدیل خواهد شد‪:‬‬
‫‪>>> i=4‬‬
‫)‪>>> str(i‬‬
‫'‪'4‬‬
‫بنابراین )‪ str(i‬و یا )‪ str(4‬رشته هستند و میتوان آنها را با یک رشته دیگر جمع کرد‪.‬‬
‫در مثال زیر این موضوع نشان داده شده است‪.‬‬
‫)‪>>> 'job_'+str(i‬‬
‫'‪'job_4‬‬
‫از توابع )(‪ int‬و یا )(‪ float‬نیز میتوان برای تبدیل رشته به عدد صحیح یا اعشار‬
‫استفاده نمود‪ .‬به بیان دیگر این دو دستور عکس تابع)(‪ str‬هستند‪.‬‬
‫)'‪>>> int('5‬‬
‫‪5‬‬
‫)'‪>>> float('5.3‬‬
‫‪5.2999999999999998‬‬

‫در برخی موارد یک رشته دارای چند قسمت است که بین قسمتهای مختلف فضای خالی‬
‫وجود دارد‪ .‬قسمتهای مختلف را میتوان توسط دستور ‪ split‬از هم مجزا کرد‪ .‬به مثال‬
‫زیر نوجه کنید‪:‬‬
‫'‪>>> aa='12 32 1‬‬
‫‪269‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫)(‪>>> aa.split‬‬
‫]'‪['12', '32', '1‬‬

‫در این مثال دستور (متد) )(‪ split‬رشته ‪ aa‬را به قسمتهای مجزا تبدیل کرده و درون‬
‫یک داده چند قسمتی به اسم لیست قرار میدهد‪.‬‬

‫لیست‬
‫لیست یک نوع داده چند قسمتی است که بهصورت [‪ ]elt0, elt1,..., eltn-1‬مشخص‬
‫میشود‪ .‬به مثالهای زیر توجه کنید‪:‬‬
‫'‪>>> a,b,c=1,5,'e‬‬
‫]‪>>> [1,2,3‬‬
‫]‪[1, 2, 3‬‬
‫]‪>>> L=[a,b,c‬‬
‫‪>>> L‬‬
‫]'‪[1, 5, 'e‬‬
‫در مثال فوق‪ ،‬لیست ‪ L‬را با استفاده از متغیرهای ‪ a,b,c‬مشخص کردهایم‪ .‬البته با تغییر‬
‫متغیرهای ‪ a,b,c‬لیست ‪ L‬تغییر نخواهد کرد‪ .‬دستورات زیر را در ادامه دستورات فوق‬
‫بنویسید‪:‬‬
‫‪>>> a=3‬‬
‫‪>>> L‬‬
‫]'‪[1, 5, 'e‬‬
‫به دادههای داخل یک لیست میتوان بهصورت زیر دسترسی پیدا کرد‪:‬‬

‫]اندیس[‪>>> L‬‬

‫در پیتون اندیس از صفر آغاز میشود‪ .‬در شکل زیر طریقه اندیسگذاری در پیتون‬
‫نشان داده شده است‪.‬‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪270‬‬

‫با توجه به شکل فوق مشاهده میشود که دو روند اندیسگذاری وجود دارد‪ .‬در یک‬
‫روند‪ ،‬داده اول با صفر شروع شده و به ترتیب سایر دادهها اندیسگذاری میشوند‪ .‬در روند‬
‫دوم داده انتها با اندیس ‪ -1‬نشان داده شده و سایر دادهها به ترتیب از انتها با اندیسگذاری‬
‫منفی مشخص میشوند‪ .‬به مثالهای زیر توجه کنید‪:‬‬
‫]‪>>> L[0‬‬
‫‪1‬‬
‫]‪>>> L[-3‬‬
‫‪1‬‬
‫]‪>>> L[-1‬‬
‫'‪'e‬‬
‫]‪>>> L[2‬‬
‫'‪'e‬‬
‫در واقع در پیتون برای دسترسی به یک داده‪ ،‬دو راه وجود دارد که در مثالهای باال‬
‫نحوه دسترسی به دادههای یک لیست مشخص شده است‪ .‬میتوان با استفاده از عمل جمع (‬
‫‪ ) +‬به دادههای یک لیست افزود‪ .‬به عبارت دیگر با کمک عالمت جمع میتوان یک‬
‫لیست را به یک لیست دیگر اضافه کرد‪ .‬این موضوع از نظر کاربردی بسیار مهم است‪ .‬زیرا‬
‫به راحتی میتوان اعضای جدیدی به یک لیست افزود‪ .‬به مثال زیر توجه کنید‪:‬‬
‫]'‪>>> ['job_1','job_3']+['job_5‬‬
‫]'‪['job_1', 'job_3', 'job_5‬‬
‫برای حذف یکی از دادههای درون لیست نیز میتوان از تابع ) (‪ del‬استفاده کرد‪:‬‬
‫‪271‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫]'‪>>> L=['job_1', 'job_3', 'job_5‬‬

‫]‪>>> del L[1‬‬
‫‪>>> L‬‬
‫]'‪['job_1', 'job_5‬‬
‫ممکن است برخی از دادههای یک لیست‪ ،‬خود لیستی دیگر باشند‪ .‬مثال زیر دستیابی‬
‫به دادههای یک لیست داخلی را مشخص میکند‪.‬‬
‫]]‪>>> L=['job_1','job_3',[1,3,5‬‬
‫]‪>>> L[2][1‬‬
‫‪3‬‬
‫در این مثال‪ ،‬اندیس نوشته شده در براکت اول مربوط به لیست بزرگتر است و به‬
‫لیست ]‪ [1,3,5‬اشاره دارد‪ .‬اندیس براکت دوم مربوط به لیست داخلی بوده و مقدار ‪ 3‬را‬
‫مشخص میکند‪.‬‬
‫میتوان از تابع )‪ range(start,stop,step‬و یا )‪ range(stop‬برای تولید لیست اعداد‬
‫صحیح استفاده نمود که در آن ‪ start‬مقدار اولیه‪ stop ،‬مقدار نهایی و ‪ step‬گام است که‬
‫باید عدد صحیح باشد ‪ .‬به عنوان مثال با اجرای دستور زیر لیستی از مقادیر صحیح تولید‬
‫خواهد شد‪:‬‬
‫)‪>>> range(10‬‬
‫]‪[0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9‬‬
‫)‪>>> range(2.2,20.4,4‬‬
‫]‪[2, 6, 10, 14, 18‬‬
‫در قسمتهای بعد خواهید دید که این تابع برای استفاده از دستور ‪ for‬بسیار مهم است‪.‬‬
‫نکته مهم‪ :‬به مثال زیر توجه کنید‪:‬‬
‫]‪>>> a=[1,4,2‬‬
‫‪>>> b=a‬‬
‫‪>>> b[1]=100‬‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪272‬‬

‫‪>>> a‬‬
‫]‪[1, 100, 2‬‬
‫در این مثال متغیر ‪ a‬و ‪ b‬به یک لیست اشاره دارند و تغییرات یکی بر دیگری نیز اثر‬
‫خواهد داشت‪ .‬برای اینکه ‪ a‬و ‪ b‬دو لیست کامال مجزا باشند باید بجای ‪ b=a‬از ]‪b=a[:‬‬
‫استفاده شود‪ .‬مثال زیر را انجام دهید‪.‬‬
‫]‪>>> a=[1,4,2‬‬
‫]‪>>> b=a[:‬‬
‫‪>>> b[1]=100‬‬
‫‪>>> a‬‬
‫]‪[1, 4, 2‬‬

‫تاپل ( ‪) tuple‬‬
‫تاپل نوعی دیگر از دادهها در پیتون است‪ .‬این نوع داده در آباکوس استفاده گسترده‪-‬‬
‫ای دارد‪ .‬به عنوان مثال جدول تنش – کرنش پالستیک بهصورت یک ‪ tuple‬ذخیره می‪-‬‬
‫شود‪ .‬دادهها در ‪ Tuple‬درون ( ) نوشته میشود و با کاما" ‪ " ,‬از یکدیگر جدا میگردند‪.‬‬
‫به مثال زیر توجه کنید‪:‬‬
‫‪>>> data0=1,4‬‬
‫بنابراین ‪ data0‬یک تاپل است‪ .‬در صورت تایپ این تاپل خواهیم داشت‪:‬‬
‫‪>>> data0‬‬
‫)‪(1, 4‬‬
‫‪ .‬عمل جمع برای‪ tuple‬نیز تعریف شده است‪ .‬در مثال زیر تاپل )‪ (3,5‬را به تاپل‬
‫‪ data0‬اضافه میکنیم‪:‬‬
‫)‪>>> data=data0+(3,5‬‬
‫‪>>> data‬‬
‫)‪(1, 4, 3, 5‬‬
‫‪273‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫مشابه لیست میتوانیم یک تاپل را درون تاپل دیگری قرار دهیم‪:‬‬

‫)‪>>> data=data0,(3,5‬‬
‫‪>>> data‬‬
‫))‪((1, 4), (3, 5‬‬
‫)‪>>> data=data,(4,6‬‬
‫‪>>> data‬‬
‫))‪(((1, 4), (3, 5)), (4, 6‬‬
‫روش زیر برای ایجاد یک جدول در آباکوس توصیه میشود‪ .‬به نحوه قرارگیری‬
‫عالمت کاما دقت کنید‪:‬‬
‫)‪>>> data0=((1,4),‬‬
‫‪>>> data0‬‬
‫)‪((1, 4),‬‬
‫)‪>>> data0=data0+((3,5),‬‬
‫‪>>> data0‬‬
‫))‪((1, 4), (3, 5‬‬
‫)‪>>> data0=data0+((4,6),‬‬
‫‪>>> data0‬‬
‫))‪((1, 4), (3, 5), (4, 6‬‬

‫دیکشنری‬
‫بر خالف لیستها که مکان یک داده اندیس آن بهشمار میآید‪ ،‬در دیکشنریها‬
‫اندیس داده را نیز باید مشخص کرد‪ .‬به عبارت دیگر عالوه بر داده‪ ،‬اندیس داده را نیز باید‬
‫مشخص کرد‪ .‬اندیس که میتواند عدد و یا رشته باشد‪ ،‬قبل از داده نوشته شده و با عالمت ‪:‬‬
‫از داده مجزا میگردد‪ .‬به مثال زیر توجه کنید‪:‬‬
‫}‪>>> a={2:3,'weight':4,'lenght':10‬‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪274‬‬

‫]‪>>> a[2‬‬
‫‪3‬‬
‫]'‪>>> a['weight‬‬
‫‪4‬‬
‫پیتون نوعی برنامه نویسی شیئ گراست و دادهها در آن نوعی شیئ هستند‪ .‬توضیحات‬
‫بیشتر در هنگام معرفی کالس ارائه خواهد شد‪ .‬در این قسمت به معرفی توابع (متد) پر‪-‬‬
‫کاربرد در دیکشنری میپردازیم‪ .‬متدها بهصورت زیر فراخوانی میشوند‪.‬‬
‫نام متد ‪ + . +‬نام دیکشنری‬
‫دیکشنری ‪ a‬که قبالً تعریف شده را در نظر بگیرید‪ .‬متدهای زیر هنگام برنامه نویسی‬
‫در آباکوس بسیار کاربردی هستند‪.‬‬

‫)(‪a.values‬‬ ‫لیستی از دادهها را باز میگرداند‪.‬‬

‫)(‪a.keys‬‬ ‫لیستی از اندیسها را باز میگرداند‪.‬‬
‫هر داده به همراه اندیسش را در یک تاپل قرار‬
‫)(‪a.items‬‬
‫داده و مجموعه تاپلها را در یک لیست قرار میدهد‪.‬‬

‫نتیجه این دستورات در زیر نشان داده شدهاست‪.‬‬

‫)(‪>>> a.values‬‬
‫]‪[3, 10, 4‬‬
‫)(‪>>> a.keys‬‬
‫]'‪[2, 'lenght', 'weight‬‬
‫)(‪>>> a.items‬‬
‫])‪[(2, 3), ('lenght', 10), ('weight', 4‬‬
‫در آباکوس اطالعات مربوط به مدل و خروجیهای برنامه در ساختاری شبیه‬
‫دیکشنری ذخیره می گردد‪ .‬در مورد این ساختار در بخش مربوطه توضیحات الزم داده ‪-‬‬
‫خواهد شد‪.‬‬
‫‪275‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫حلقهها و کنترل روند برنامه در پیتون‪:‬‬

‫از دستورات ‪ ... , if , else , for ,while‬میتوان برای ایجاد حلقه و یا کنترل روند‬
‫برنامه استفاده کرد‪ .‬برای استفاده مناسبتر از مثالهای این بخش توصیه میشود بهجای‬
‫استفاده از محیط ‪( ،Interactive window‬مطابق روند گفته شده در ابتدای فصل) پنجره‬
‫جدیدی باز کرده و مثالهای ارائه شده در این بخش را انجام دهید‪.‬‬
‫دستور ‪: if‬‬
‫کلیات این دستور در زیر آورده شده است‪:‬‬

‫بعد از دستور ‪ if‬عبارت شرطی قرار میگیرد‪ .‬بالفاصله بعد از عبارت شرطی‪ ،‬عالمت ‪:‬‬
‫مشخص کننده آغاز بدنه ‪ if‬است‪ .‬بدنه ‪ if‬مجموعه دستوراتی است که میخواهیم در‬
‫صورت برقرار بودن شرط‪ ،‬اجرا گردد‪ .‬تورفتگی بعد از دستور ‪ ، if‬مشخص کنندۀ بدنه‬
‫است و با حذف تورفتگی‪ ،‬می توان انتهای بدنه را مشخص کرد‪ .‬در پیتون دستور ‪endif‬‬
‫وجود ندارد و از حذف تورفتگی برای مشخص کردن انتهای بدنه استفاده میشود‪ .‬به مثال‬
‫زیر توجه کنید‪:‬‬

‫'‪L='job‬‬
‫‪if i < 10:‬‬
‫)‪L=L+str(i‬‬
‫‪print L‬‬
‫' ‪print ' end‬‬

‫در این مثال در صورتی که شرط بعد از ‪ ) i < 10 ( if‬برقرار باشد‪ ،‬دو خط بعد از ‪if‬‬
‫اجرا میشود‪.‬‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪276‬‬

‫مثال زیر دستور ‪ if‬ودستورات وابسته به آن را نشان میدهد‪.‬‬

‫'‪L='job‬‬
‫‪if i == 5:‬‬
‫)‪L=L+str(i‬‬
‫‪print L‬‬
‫‪elif i == 6:‬‬
‫‪print i‬‬
‫‪else:‬‬
‫‪i=0‬‬
‫دستور ‪:while‬‬
‫به مثال زیر توجه کنید‪:‬‬

‫در این دستور همانند دستور ‪ ، if‬بعد از دستور ‪ while‬شرط حلقه قرار میگیرد‪.‬‬
‫بالفاصله بعد از عبارت شرطی‪ ،‬عالمت ‪ :‬مشخص کننده آغاز بدنه ‪ while‬است‪ .‬ایجاد‬
‫تورفتگی در برنامه مشخص کننده بدنه است و حذف تو رفتگی معادل دستور ‪ end‬در سایر‬
‫برنامه نویسیها است‪ .‬به مثال زیر توجه کنید‪:‬‬

‫‪x=1‬‬
‫‪while x < 1000 :‬‬
‫‪x = x*x+3‬‬
‫‪277‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫در این مثال با توجه به اینکه مقدار ‪ x‬در ابتدا برابر یک است‪ ،‬شرط حلقه ارضاء شده‬
‫و دستورات بدنه ‪ (x = x*x+3) while‬اجرا میگردد‪ .‬اجرای این حلقه تا زمانی که مقدار‬
‫‪ x‬کمتر از ‪ 1000‬است ادامه خواهد یافت‪.‬‬

‫دستور ‪: for‬‬
‫طرح کلی این دستور به شکل زیر است‪:‬‬

‫دستور ‪ for‬برای انجام عملیاتهای تکراری استفاده میشود‪ .‬در این دستور بعد از‬
‫کلمه ‪ for‬نام متغیر حلقه نوشته میشود‪ .‬سپس کلمه کلیدی ‪ in‬نوشته شده و در انتها یک‬
‫لیست شامل دادههایی که متغیر به خود اختصاص میدهد نوشته میشود‪ .‬مشابه سایر‬
‫دستورات کنترلکننده روند برنامه‪ ،‬آغاز بدنه این دستور با ‪ :‬و تورفتگی مشخص میشود‪.‬‬
‫متغیر بکار رفته در این دستور هر یک از مقادیر لیست مشخص شده را به خود اختصاص‬
‫میدهد و به ازای هر مقدار اختصاص یافته یک بار حلقه اجرا میگردد‪ .‬به مثال زیر توجه‬
‫کنید‪:‬‬
‫]'‪L=['job_1','job_2','job_3','job_4‬‬
‫‪for v in L:‬‬
‫‪print v‬‬
‫در این مثال متغیر ‪ v‬به ترتیب عناصر لیست ‪ L‬را به خود اختصاص میدهد‪ .‬عالمت ‪:‬‬
‫نشان دهنده آغاز بدنه است‪ .‬در این مثال بدنه ‪ for‬تنها شامل دستور ‪ print‬است که مقادیر ‪v‬‬
‫را چاپ میکند‪.‬‬
‫میتوان از تابع )(‪ range‬برای ایجاد لیست اعداد صحیح استفاده نمود‪ .‬به مثال زیر‬
‫توجه کنید‪:‬‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪278‬‬

‫‪for i in range(1,5,1):‬‬
‫)‪v='job_'+str(i‬‬
‫‪print v‬‬
‫در این مثال تابع ) (‪ range‬لیستی از مقادیر یک تا چهار را تولید میکند‪ .‬متغیر ‪ i‬تک‪-‬‬
‫تک مقادیر لیست را به خود اختصاص داده که این مقادیر در بدنه حلقه بهصورت رشته‬
‫درآمده و با رشته '_‪ 'job‬جمع میشوند‪ .‬نهایتاً رشتههای تولید شده چاپ خواهند شد‪.‬‬
‫از تابع ‪ break‬میتوان برای قطع حلقه و خروج از حلقه در دستورات فوق استفاده‬
‫کرد‪ .‬دستور‪ continue‬نیز یکی از دستورات پرکاربرد در پیتون است‪ .‬با اجرای این دستور‪،‬‬
‫ادامه دستورات حلقه قطع و اجرای برنامه به شرط حلقه باز میگردد‪ .‬این دستور تنها برای‬
‫حلقههای مشروط ( ‪ if‬و‪ ) while‬کاربرد دارد‪.‬‬

‫تابع‪:‬‬
‫احتماال با مفهوم تابع در سایر زبانهای برنامهنویسی تاکنون آشنا شدهاید‪ .‬در بخش‪-‬‬
‫های قبل توابعی همچون )(‪ int‬و )(‪ str‬معرفی شدهاند‪ .‬در پیتون نیز مانند سایر زبانهای‬
‫برنامه نویسی میتوان توابع جدیدی ساخت‪ .‬ساختار کلی تابع بهصورت زیر است‪:‬‬

‫‪ def‬کلمهای است که تابع را معرفی میکند‪ .‬بعد از ‪ def‬نام تابع قرار میگیرد‪.‬‬
‫ورودیهای تابع بین )( بوده و با عالمت کاما ( ‪ ) ,‬از هم جدا میشوند‪ .‬ورودیها میتواند‬
‫به صورت عدد‪ ،‬رشته و یا لیست باشند‪ .‬در صورتی که ورودی یک متغیر تاپل باشد‪ ،‬قبل از‬
‫متغیر * قرار میگیرد‪ .‬البته باید توجه داشت که بین دادهها در تاپل عالمت ‪ ,‬قرار دارد‪.‬‬
‫‪279‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫بنابراین در صورت استفاده از تاپل‪ ،‬استفاده از انواع دیگر متغیرها امکانپذیر نیست‪ .‬برای‬
‫مشخصکردن ورودی دیکشنری‪ ،‬باید قبل از متغیر‪ ،‬عالمت ** قرار داده شود‪ .‬بعد از‬
‫مشخص شدن نام تابع و ورودیهای آن‪ ،‬عالمت ‪ :‬مشخص کننده آغاز تابع است‪ .‬مجموعه‬
‫دستورات مربوط به یک تابع با ایجاد تورفتگی مشخص میشوند‪ .‬در پایان یک تابع‪ ،‬در‬
‫صورت نیاز میتوان با دستور ‪ return‬خروجی دلخواه را در نام تابع ذخیره کرد‪ .‬نوع‬
‫خروجی میتواند عدد‪ ،‬رشته‪ ،‬تاپل‪ ،‬لیست و یا دیکشنری باشد‪ .‬به مثال زیرتوجه کنید‪:‬‬
‫‪def speed_w(*m):‬‬

‫]‪ro=m[0‬‬
‫]‪E=m[1‬‬
‫]‪v=m[2‬‬

‫(‪c=math.sqrt(E/ro‬‬

‫‪return c‬‬
‫در این مثال تاپل ‪ m‬ورودی است‪ .‬بعد از نوشته شدن تابع فوق در برنامه اصلی‪ ،‬می‪-‬‬
‫توان تابع را فراخوانی کرد‪ .‬به ادامه مثال توجه کنید‪:‬‬
‫‪import math‬‬
‫)‪a=speed_w(1,1000,0.3‬‬
‫‪print a‬‬
‫در خط اول‪ ،‬ماژول ‪ math‬فراخوانی شده تا در تابع ‪ speed_w‬مورد استفاده قرار‬
‫گیرد‪ .‬خط دوم با دادن مقادیر مورد نیاز تابع‪ ،‬آن را فراخوانی کرده و در انتها مقدار تابع‬
‫چاپ خواهد شد‪ .‬هنگامی که یک تابع فراخوانی میشود‪ ،‬متغیرهای استفاده شده در آن‬
‫تابع تنها در محدوده آن تابع قابل استفادهاند مگر آنکه بهصورت ‪ global‬تعریف شوند‪.‬‬
‫برای تعریف یک متغیر بهصورت ‪ global‬دستور زیر باید نوشته شود‪:‬‬
‫نام متغیر ‪global‬‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪280‬‬

‫در صورتی که با کمک عالمت تساوی ( = ) تابع به یک متغیر نسبت داده شود‪ ،‬از‬
‫متغیر میتوان مانند تابع اصلی استفاده کرد‪ .‬به مثال زیر به عنوان ادامه مثال قبل توجه کنید‪:‬‬
‫‪f=speed_w‬‬
‫)‪b=f(1,1000,0.3‬‬
‫‪print b‬‬
‫برخالف فراخوانی تابع‪ ،‬در این حالت جلوی تابع عالمت پرانتز وجود ندارد‪ .‬با اجرای‬
‫دستور فوق نام ‪ f‬میتواند مانند نام ‪ speed_w‬تابع ‪ speed_w‬را فراخوانی کند‪.‬‬

‫ماژول‪:‬‬
‫ماژولها کدهایی هستند که مستقیماً در برنامه اصلی نوشته نشدهاند‪ .‬این کدها ممکن‬
‫است با زبان پیتون یا سایر زبان های برنامه نویسی نوشته شده باشند‪ .‬معموال هر ماژول شامل‬
‫مجموعه توابعی است که از یک خانوادهاند‪ .‬به عنوان مثال ماژول ‪ math‬ماژولی است که‬
‫مجموعه توابع ریاضی را دربر دارد‪ .‬کدهایی با پسوند ‪ .dll ,.pyd ,.pyo ,.py‬در پیتون‬
‫شناخته شدهاند‪.‬‬
‫هنگامی که بخواهیم از یک ماژول خاص در برنامه استفاده کنیم‪ ،‬ابتدا باید برای‬
‫برنامه اصلی مشخص کنیم که قصد استفاده از آن ماژول را داریم‪ .‬این کار با دستور‬
‫‪ import‬انجام میگیرد‪ .‬شکل کلی این دستور بهصورت زیر است‪:‬‬

‫نام ماژول ‪import‬‬

‫بعد وارد کردن یک ماژول در برنامه اصلی میتوان از توابع داخل آن بهصورت زیر‬
‫استفاده کرد‪:‬‬

‫() نام تابع ‪ .‬نام ماژول‬

‫به مثال زیر توجه کنید‪:‬‬
‫‪>>> import math‬‬
‫‪>>> math.pi‬‬
‫‪281‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫‪3.1415926535897931‬‬
‫)‪>>> math.sin(0‬‬
‫‪0.0‬‬
‫با دستور زیر میتوان به توابع داخل ماژول بهصورت مستقیم دسترسی پیدا کرد‪:‬‬
‫نام ماژول ‪from‬‬ ‫‪import‬‬ ‫*‬

‫در این حالت هنگام استفاده از توابع ماژول‪ ،‬نیازی به تکرار نام ماژول نیست‪ .‬به مثال‬
‫زیر توجه کنید‪:‬‬
‫* ‪>>> from math import‬‬
‫‪>>> pi‬‬
‫‪3.1415926535897931‬‬
‫)‪>>> sin(0‬‬
‫‪0.0‬‬
‫اگر بخواهیم تنها یک تابع را از یک ماژول فراخوانی کنیم‪ ،‬از فرم زیر استفاده می‪-‬‬
‫کنیم‪:‬‬
‫نام ماژول ‪from‬‬ ‫نام تابع ‪import‬‬

‫در برنامهنویسی ممکن است به ماژولهای جدیدی نیاز داشته باشیم‪ .‬برای ساختن یک‬
‫ماژول جدید کافی است توابع مورد نظر را در ساختاری مانند شکل زیر نوشت و در یک‬
‫فایل با نام ماژول مورد نظر ذخیره نمود‪.‬‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪282‬‬

‫برای آنکه بتوان ماژولهای جدید نوشته شده را فراخوانی کرد‪ ،‬باید آدرس آن را‬
‫برای پیتون مشخص کرد‪ .‬برای این منظور ابتدا باید ماژول ‪ sys‬را فراخوانی کنیم‪.‬‬
‫‪>>> import sys‬‬
‫دستور زیر مسیرهای تعریف شده را نشان میدهد‪:‬‬
‫‪>>> sys.path‬‬
‫و با دستور زیر میتوان مسیر جدید را به مسیرهای قبل اضافه کرد‪:‬‬
‫) ' مسیر جدید ' ( ‪>>> sys.path.append‬‬

‫با دستور ‪ dir‬میتوان توابع داخل یک ماژول را دید‪ .‬فرم کلی دستور در زیر آمده‪-‬‬
‫است‪:‬‬
‫) نام ماژول ( ‪dir‬‬
‫‪283‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫با نوشتن ماژولهای تخصصی و فراخوانی آن توسط آباکوس‪ ،‬میتوان بر قابلیتهای‬

‫این نرم افزار افزود‪.‬‬

‫باز کردن‪ ،‬خواندن و ذخیره اطالعات در فایل‬

‫از فایل برای ذخیره کردن و یا خواندن اطالعات از حافظه جانبی کامپیوتر استفاده‬
‫می شود‪ .‬برای خواندن و یا نوشتن اطالعات در فایل‪ ،‬ابتدا باید فایل مورد نظر باز شود‪ .‬باز‬
‫کردن فایل با استفاده از دستور ) ( ‪ open‬که فرم کلی آن در زیر آورده شده است‪ ،‬انجام‬
‫میگیرد‪.‬‬
‫)' حالت باز کردن فایل ' ‪ ' ,‬مسیر ' ( ‪ = open‬نام متغیر‬
‫در این فرم کلی ‪ ،‬دستور ) ( ‪ open‬به نام متغیر نوشته شده نسبت داده میشود که از‬
‫آن برای عملیاتهای بعدی استفاده خواهد شد‪ .‬حالتهای مختلف بازکردن فایل‪ ،‬مشخص‬
‫کننده نوع استفاده از فایل است که در جدول زیر آمدهاست‪.‬‬

‫’‪‘w’,’wb‬‬ ‫نوشتن در فایل‬

‫’‪‘r’,’rb‬‬ ‫خواندن از فایل‬
‫’‪‘r+’,’r+b‬‬ ‫خواندن و نوشتن‬
‫’‪‘a’,’ab‬‬ ‫اضافه کردن داده به فایل‬

‫به عنوان مثال دستور‬

‫)'‪>>> file = open ( ' e:\\ data.txt ' , 'w‬‬
‫فایل ‪ data.txt‬را در آدرس ‪ e:\\data.txt‬برای نوشتن اطالعات باز کرده و به متغیر‬
‫‪ file‬نسبت می دهد‪ .‬در صورت عدم وجود فایل فوق‪ ،‬برنامه پیتون این فایل را در آدرس‬
‫داده شده خواهد ساخت‪.‬‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪284‬‬

‫بعد از باز شدن فایل‪ ،‬توابع زیر برای خواندن اطالعات استفاده میشوند‪ .‬در جدول‬
‫زیر منظور از متغیر‪ ،‬نام متغیری است که هنگام باز کردن فایل دستور )(‪ open‬را به آن‬
‫نسبت دادیم‪..‬‬

‫جدول ‪ 1-18‬توابع خواندن اطالعات از فایل‬

‫)(‪ . readline‬متغیر‬ ‫یک خط از دادههای درون فایل را بر میگرداند‪.‬‬
‫همه داده را بهصورت لیست برمیگرداند‪ .‬هر داده‬
‫)(‪ . readlines‬متغیر‬
‫از لیست حاوی یک خط از دادههای فایل است‪.‬‬
‫)(‪ . tell‬متغیر‬ ‫مکان انجام عملیات در فایل را نشان میدهد‪.‬‬

‫برای نوشتن اطالعات در فایل از دستور زیر میتوان استفاده کرد‪:‬‬

‫)رشته(‪. write‬متغیر‬
‫در انتها با استفاده از دستور زیر فایل بازشده بسته خواهد شد و به این ترتیب ذخیره‬
‫سازی اطالعات در فایل تکمیل میگردد‪.‬‬

‫)(‪. close‬متغیر‬

‫کالس‪:‬‬
‫برنامه پیتون یک برنامه شییگراست و برنامه آباکوس از این خاصیت بهره بسیاری‬
‫برده است‪ .‬در این بخش مفاهیم کالس و شیئ بطور مختصر معرفی میشود‪ .1‬اگر چه در‬
‫عمل از کالس به ندرت در برنامه نویسیهای مربوط به آباکوس استفاده میشود با این‬
‫وجود انتظار میرود که خواننده با مطالعه این فصل بتواند درک بهتری از دستورات‬
‫آباکوس و پیتون بدست آورد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫عالقه مندان میتوانند برای اطالعات بیشتر به کتابهای برنامه نویسی به زبان پیتون مراجه کنند‪.‬‬
‫‪285‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫مفهوم کالس و شیی از مفاهیم اساسی یک برنامهنویسی شییگراست‪ .‬کالس را می‪-‬‬

‫توان به یک قالب و شیی را محصولی از آن قالب تشبیه کرد‪ .‬به عنوان مثال لیست نوعی‬
‫کالس است و متغیرهایی که بهصورت لیست ساخته میشوند‪ ،‬اشیایی از کالس لیست‬
‫هستند‪ .‬یک کالس حاوی مجموعهای از عملگرها ( متدها‪ ) 2‬و اعداد (خواص) است و‬
‫نمایش کلی آن بهصورت زیر است‪.‬‬

‫متدها توابعی هستند که عملیاتی را روی شیئ انجام میدهند‪ .‬بنابراین خود شیئ همیشه‬
‫یکی از ورودیهای متد است و به طور قراردادی با کلمه ‪ self‬نشان داده میشود‪ .‬مثالهای‬
‫پیش رو نحوه عملکرد کالس را بیشتر روشن میکند‪.‬‬
‫مثال ‪ - 1‬کالس زیر مشخصکننده کالس مستطیل است که ابعاد آن (بهعنوان خواص‬
‫کالس) بطور پیش فرض ‪ 11‬انتخاب شده است‪.‬‬
‫‪>>> class rectangle:‬‬
‫‪...‬‬ ‫‪lenght=1‬‬
‫‪...‬‬ ‫‪width=1‬‬

‫‪2‬‬
‫متدها توابعی هستند که درون کالس تعریف میشوند‪.‬‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪286‬‬

‫‪...‬‬
‫>>>‬
‫با نوشتن عبارت زیر‪ ،‬شیئ ‪ a‬از کالس ‪ rectangle‬ساخته میشود‪.‬‬
‫)(‪>>> a=rectangle‬‬
‫و برای مشاهده دادههای این کالس و یا تغییر آن بهصورت زیر میتوان عمل کرد‪.‬‬
‫‪>>> a.lenght‬‬
‫‪1‬‬
‫‪>>> a.width‬‬
‫‪1‬‬
‫‪>>> a.lenght=4‬‬
‫‪>>> a.lenght‬‬
‫‪4‬‬
‫>>>‬
‫که در خط پنجم مقدار ‪ length‬به مقدار ‪ 4‬تغییر مییابد‪.‬‬
‫متغیر ‪ a‬در دستورات فوق یک شیء که قالب کالس ‪ rectangle‬به آن داده شده‬
‫است‪ .‬می توان تعداد زیادی شیئ با استفاده از یک کالس ساخت‪ .‬این اشیاء از یکدیگر‬
‫مستقل بوده و تغییر یکی بر دیگری اثر نمیگذارد‪.‬‬

‫مثال ‪ -2‬کالس تعریف شده درزیر عالوه بر داده (خواص کالس)‪ ،‬دارای دو متد‬
‫است‪.‬‬
‫‪>>> class rectangle:‬‬
‫‪...‬‬ ‫‪lenght=1‬‬
‫‪...‬‬ ‫‪width=1‬‬
‫‪...‬‬ ‫‪def area(self):‬‬
‫‪...‬‬ ‫‪A=self.lenght*self.width‬‬
‫‪287‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫‪...‬‬ ‫‪return A‬‬

‫‪...‬‬ ‫‪def extension(self,dx,dy):‬‬
‫‪...‬‬ ‫‪self.lenght=self.lenght+dx‬‬
‫‪...‬‬ ‫‪self.width=self.width+dy‬‬
‫‪...‬‬
‫همانگونه مشاهده میشود‪ ،‬از کلمه ‪ self‬برای نشان دادن شیئ استفاده شده است‪.‬‬
‫مشابه قبل دستورات زیر اشیاء ‪ a,b‬را با ابعاد ‪ 1 1‬میسازد‪.‬‬
‫)(‪>>> a=rectangle‬‬
‫)(‪>>> b=rectangle‬‬
‫این اشیاء مستقل بوده و تغییر در یکی تاثیری بر دیگری ندارد‪ .‬دستورات زیر طریقه‬
‫استفاده از متد را نشان میدهد‪ .‬با اجرای این دستورات‪ ،‬ویژگیهای شیئ ‪ a‬و مقادیر ‪ 2‬و ‪4‬‬
‫درون متد ‪ extension‬قرار گرفته‪ ،‬طول و عرض آن به اندازه ‪2‬و ‪ 4‬افزایش مییابد‪ .‬در پایان‬
‫متد ‪ area‬اجرا گردیده و مساحت مستطیل محاسبه میگردد‪.‬‬
‫)‪>>> a.extension(2,4‬‬
‫‪>>> a.lenght‬‬
‫‪3‬‬
‫‪>>> a.width‬‬
‫‪5‬‬
‫)(‪>>> a.area‬‬
‫‪15‬‬
‫در این مثال مشاهده میکنید که با مستطیل مانند یک شیء برخورد شده است‪ .‬برای‬
‫محاسبه مساحت در دیدگاه تابعگرا یک تابع مجزا نوشته میشد‪ .‬در حالیکه در دیدگاه‬
‫شیءگرا مقدار مساحت از خود شیء درخواست میشود‪.‬‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪288‬‬

‫مقدمهای که از زبان برنامهنویسی پیتون ارائه شد‪ ،‬اگرچه کامل نیست با این وجود‬
‫انتظار میرود که تمام نیازهای کاربران آباکوس را برآورده سازد‪ .‬در ادامه به بررسی‬
‫اشیائی میپردازیم که به طور اختصاصی در برنامه آباکوس مورد استفاده قرار میگیرند‪.‬‬

‫استفاده از قابلیت برنامه نویسی در آباکوس‬

‫مقدمه‪ :‬کالسها و اشیاء آباکوس‬

‫فرض کنید که میخواهیم اطالعات مربوط به خمش یک تیر االستیک را برای‬
‫آباکوس مشخص کنیم ‪ .‬برای این منظور‪ ،‬اطالعات مربوط به هندسه ‪ ،‬نوع ماده‪ ،‬شرایط‬
‫مرزی‪ ،‬نوع حل و ‪ ...‬را بهصورت مجزا در صفحات مختلفی که ‪ MODULE‬نامیده میشود‬
‫وارد میکنیم‪ .‬این نحوه دادن اطالعات مشابه پر کردن صفحات یک شناسنامه است‪ .‬این‬
‫اطالعات ورودی در آباکوس به عنوان ‪ model base data‬شناخته میشود و یکی از‬
‫مهمترین اشیائ آباکوس است‪.‬‬
‫همانگونه که گفته شد‪ ،‬پیتون اشیایی مانند دیکشنری و لیست را برای استفاده در‬
‫اختیار کاربر قرار میدهد‪ .‬عالوه بر این اشیاء‪ ،‬آباکوس از نوع دیگری از اشیاء طبقاتی نیز‬
‫استفاده میکند‪ .‬بطور کلی در آباکوس سه دسته شیئ اساسی وجود دارد که عبارتند از‪:‬‬
‫‪ Mdb() ‬و یا ‪ model base data‬که مربوط به مدلسازی و اطالعات مورد نیاز‬
‫برای حلگر است‪.‬‬

‫‪ Odb() ‬که اطالعات حاصل از حل مسئله در آن قرار گرفته است‪.‬‬

‫‪ Session() ‬که مربوط به نمایش است‪.‬‬

‫شکل زیر ساختار این اشیاء را نشان میدهد‪.‬‬
‫‪289‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫شکل ‪ 3-18‬ساختار اشیاء آباکوس‬

‫ساختار این اشیاء در آباکوس با آنچه تاکنون در برنامهنویسی پیتون مشاهده شد‪ ،‬کمی‬
‫متفاوت است‪ .‬این اشیاء شباهتهایی با دیکشنری دارند و البته برخی از متدهای معرفی‬
‫شده در دیکشنری در اینجا نیز قابل استفاده است‪ .‬همانگونه که گفته شد اشیاء آباکوس به‪-‬‬
‫صورت طبقاتی و سلسله وار است‪ .‬به این معنی که برای اجرای هر دستور و یا دسترسی به‬
‫دادهها‪ ،‬باید مسیر آن نوشته شود‪ .‬بعد از نوشتن هر سر شاخه‪ ،‬با گذاشتن یک نقطه وارد زیر‬
‫شاخه می شویم‪ .‬با توجه به گسترده بودن این اشیاء‪ ،‬امکان توضیح کامل آن در این کتاب‬
‫مقدور نیست‪ .‬بنابراین تنها به نکات مهم و کاربردی اشاره خواهد شد تا کاربر با سرعت‬
‫بیشتری بتواند از برنامه نویسی پیتون در آباکوس بهره ببرد‪ .‬در این فصل به بررسی دو شیئ‬
‫)(‪ Mdb‬و)(‪ Odb‬خواهیم پرداخت‪.‬‬

‫شیئ ‪ Mdb‬و دستورات مربوط به مدلسازی در آباکوس‬

‫فرض کنید که میخواهیم فایل پیتون مربوط به مدلسازی یک قطعه را آماده کنیم‪.‬‬
‫اگر بخواهید تمام دستورات مربوط به مدلسازی را حفظ کرده و آنها را بکار ببرید عمالً‬
‫غیر ممکن است‪ .‬لذا همانگونه که در بخشهای بعد توضیح داده خواهد شد‪ ،‬میتوانید‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪290‬‬

‫فایل ‪ ABAQUS.rpy‬را با استفاده از یک ویرایشگر برنامه نویسی پیتون و یا ‪ABAQUS‬‬

‫‪ PDE‬باز کرده و دستورات اجرا شده در واسط گرافیکی ( ‪ ) CAE‬را مرحله به مرحله‬
‫مشاهده کنید‪ .‬بدین ترتیب میتوانید در هر مرحله از مدلسازی دستورات مورد نظر را به‬
‫فایل دیگری انتقال داده و مطابق نیاز ویرایش کنید‪ .‬بنابراین یادگیری دقیق دستورات‬
‫مربوط به مدلسازی الزامی نخواهد بود‪ .‬در این فصل با ذکر چند مثال برخی نکات کلیدی‬
‫مربوط به این دستورات توضیح داده خواهد شد‪.‬‬

‫مثال – مدلسازی پارامتریک یک مکعب مستطیل‪.‬‬

‫برنامه آباکوس را اجرا کرده و یک مکعب ‪ 25  20 20‬را بسازید‪ .‬برای ساختن این‬
‫استفاده نکنید‪ .‬توسط ویرایشگر پیتون‪ ،‬فایل ‪ ABAQUS.rpy‬را باز‬ ‫مکعب از دستور‬
‫کرده و همزمان به دستورات نوشته شده در فایل ‪ ABAQUS.rpy‬دقت کنید‪.‬‬
‫در قسمت اول این فایل دستوراتی را میبینید که به عالمت ‪ #‬آغاز شدهاند‪ .‬مانند‬
‫دستورات زیر‪:‬‬
‫‪# -*- coding: mbcs -*-‬‬
‫‪#‬‬
‫‪# Abaqus/CAE Version 6.8-1 replay file‬‬
‫‪# Internal Version: 2008_05_02-13.37.42 86896‬‬
‫‪# Run by shd on Sun Jun 13 23:39:50 2010‬‬
‫‪. . .‬‬
‫‪. . .‬‬
‫این دستورات توضیحات برنامه بوده و در پیتون اجرا نمیشود‪ .‬بعد از این دستورات‪،‬‬
‫آباکوس ماژولهای مورد نیاز خود را فراخوانی میکند‪ .‬به عنوان مثال دستور‬
‫* ‪from abaqus import‬‬
‫تمامی توابع موجود در ماژول آباکوس را فراخوانی میکند‪ .‬بعد از دستورات مربوط‬
‫به فراخوانی ماژولها دستوراتی مشاهده میشوند که با ‪ session.‬شروع شدهاند مانند‬
‫دستورات زیر‪:‬‬
‫‪291‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫‪session.Viewport(name='Viewport: 1', origin=(0.0, 0.0),‬‬

‫)‪width=200.5947265625, height=169.375004768372‬‬
‫)(‪session.viewports['Viewport: 1'].makeCurrent‬‬
‫)(‪session.viewports['Viewport: 1'].maximize‬‬
‫این دستورات عموماً مربوط به نمایش صفحه گرافیکی است‪ .‬در این دستورات تو‬
‫رفتهگی نشان دهنده ادامه خط قبلی است‪.‬‬
‫همانگونه که گفته شد اشیاء آباکوس حالت درختی و سلسلهوار دارند‪ .‬برای رفتن از‬
‫یک سرشاخه به یک زیرشاخه نقطه گذاشته میشود ( مثل ‪ session.Viewport‬در‬
‫دستورات باال )‪ .‬بعد از نام هر شاخه ممکن است بالفاصله نقطه گذاشته شود ( مانند‬
‫‪ .) session.‬به این گونه اشیاء‪ ،‬اشیاء تک قسمتی گفته میشود‪ .‬در برخی موارد نیز بعد‬
‫از نام شاخه عالمت براکت ( ][ ) و یا پراتز( () ) مشاهده میشود (مانند ‪.)Viewport‬‬
‫عالمت پراتز در دو حالت بکار میرود‪ .‬در حالت اول در مقابل نام یک شاخه بکار‬
‫میرود که ویژگیهای شیء را مشخص میکند مانند دستور ‪ Viewport‬در سطر زیر‪:‬‬
‫‪session.Viewport(name='Viewport: 1', origin=(0.0, 0.0),‬‬
‫)‪width=200.5947265625, height=169.375004768372‬‬
‫در این دستور نام‪ ،‬مبداء‪ ،‬طول و عرض به عنوان ویژگیهای شیء فوق مشخص شده‪-‬‬
‫اند‪.‬‬
‫در حالت دوم پرانتز مقابل یک متد گذاشته میشود مانند ‪ maximize‬در دستور‬
‫زیر‪:‬‬
‫)(‪session.viewports['Viewport: 1'].maximize‬‬
‫در این حالت متد یک فعالیت انجام میدهد‪.‬‬
‫زمانی که یک شیء چند قسمتی باشد در مقابل آن براکت گذاشته و نام قسمت مورد‬
‫نظر در آن نوشته میشود‪ .‬این موضوع در سطر زیر نشان داده شده است‪.‬‬
‫()‪session.viewports['Viewport: 1'].makeCurrent‬‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪292‬‬

‫دستورات مربوط به گرافیک با وارد شدن به هر ماژول و یا بزرگ و کوچک کردن‬

‫مدل در آباکوس و عملیاتی مشابه نوشته میشود‪ .‬بنابراین در صورت اصالح یک‬
‫اسکریپت تمام دستوراتی که با ‪ session‬آغاز میشوند قابل حذف هستند‪.‬‬
‫دستور‬
‫)(‪Mdb‬‬
‫دستوری است که اطالعات مربوط به مدل را (در صورت وجود) پاک کرده و برنامه‬
‫آباکوس را آماده دریافت اطالعات مربوط به مدل جدید میکند‪ .‬بنابراین میتوان این‬
‫دستور را اولین دستور اجرایی آباکوس دانست‪.‬‬
‫در اسکریپت آباکوس میتوان یک مسیر را در یک متغیر ذخیره کرد و از آن متغیر به‬
‫عنوان آن مسیر استفاده کرد‪ ،‬به عنوان مثال در‪:‬‬
‫=‪s = mdb.models['Model-1'].ConstrainedSketch(name‬‬
‫)‪'__profile__', sheetSize=200.0‬‬
‫مسیر را در متغیر ‪ s‬ذخیره کردهایم‪ .‬البته بیان صحیحتر این است که گفته شود‪ :‬از‬
‫شیء‬
‫=‪mdb.models['Model-1'].ConstrainedSketch(name‬‬
‫)‪'__profile__', sheetSize=200.0‬‬
‫یک معادل با نام ‪ s‬ساخته شده است‪ .‬بنابراین شیء ‪ s‬تمامی ویژگیهای شیء اولیه را‬
‫داشته و دقیقاً بجای آن قابل استفاده است‪ .‬بنابراین دستورات‪:‬‬
‫=‪s = mdb.models['Model-1'].ConstrainedSketch(name‬‬
‫)‪'__profile__', sheetSize=200.0‬‬
‫‪c=s.geometry‬‬
‫معادل دستور زیر است‪:‬‬
‫=‪c= mdb.models['Model-1'].ConstrainedSketch(name‬‬
‫‪'__profile__', sheetSize=200.0).geometry‬‬
‫‪293‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫همانگونه که در دستورات فوق مشاهده میکنید‪ ،‬بعد از ‪( mdb.‬که همان شیء مربوط‬
‫به مدل است) زیر شاخه ‪ models‬نوشته شده است‪ .‬این زیر شاخه خود یک شیء چند‬
‫قسمتی است که در براکت مقابل آن بخش مربوطه نوشته شده است (‬
‫]'‪ .) models['Model-1‬الزم به یادآوری است که میتوان در آباکوس به طور‬
‫همزمان چند مدل مختلف ساخت‪.‬‬
‫در آباکوس معموالً مفهوم دستورات مشخص بوده و نیازی به ‪ help‬آباکوس وجود‬
‫ندارد‪ .‬به عنوان مثال دستور زیر ‪:‬‬
‫))‪s.rectangle(point1=(0.0, 0.0), point2=(20.0, 20.0‬‬
‫نشان دهنده مستطیلی است که مختصات نقاط روی قطر آن داده شده است‪ .‬میتوان‬
‫این مختصات را بهصورت دلخواه تغییر داد‪ .‬در انتهای دستورات مربوط به ساخت یک‬
‫قطعه همیشه دستور زیر وجود دارد‪:‬‬
‫]'__‪del mdb.models['Model-1'].sketches['__profile‬‬
‫برای نوشتن یک اسکریپت مناسب‪ ،‬کافی است که اسکریپت بدست آمده از فایل‬
‫‪ ABAQUS.rpy‬را در فایل جدیدی کپی کرده و خطوط اضافی آن را (خطوطی که با ‪#‬‬
‫یا ‪ session‬آغاز میشوند) حذف کنید‪ .‬پیتون بدست آمده در زیر نشان داده شده است‪.‬‬
‫* ‪from abaqus import‬‬
‫* ‪from abaqusConstants import‬‬
‫* ‪from caeModules import‬‬
‫‪from driverUtils import executeOnCaeStartup‬‬
‫)(‪executeOnCaeStartup‬‬
‫)(‪Mdb‬‬
‫=‪s = mdb.models['Model-1'].ConstrainedSketch(name‬‬
‫)‪'__profile__', sheetSize=200.0‬‬
‫‪g,v,d,c=s.geometry,s.vertices,s.dimensions,s.constraints‬‬
‫)‪s.setPrimaryObject(option=STANDALONE‬‬
‫))‪s.rectangle(point1=(0.0, 0.0), point2=(20.0, 20.0‬‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪294‬‬

‫‪p = mdb.models['Model-1'].Part(name='Part-1',‬‬
‫)‪dimensionality=THREE_D, type=DEFORMABLE_BODY‬‬
‫]'‪p = mdb.models['Model-1'].parts['Part-1‬‬
‫)‪p.BaseSolidExtrude(sketch=s, depth=25.0‬‬
‫)(‪s.unsetPrimaryObject‬‬
‫]'‪p = mdb.models['Model-1'].parts['Part-1‬‬
‫]'__‪del mdb.models['Model-1'].sketches['__profile‬‬
‫میتوان این اسکریپ را از طریق آدرس زیر در آباکوس اجرا کرد‪:‬‬
‫‪file→ run script‬‬
‫این دستورات از طریق ‪ kernel command‬نیز قابل اجرا است‪ .‬برای باز شدن این‬
‫که در قسمت پایینی پنجره آباکوس قرار دارد کلیک کنید‪.‬‬ ‫پنجره بر دکمه‬

‫مثال‪ :‬مشخص کردن ماده یک بخش خاص‬

‫طریقه نوشتن یک اسکریپت با کمک فایل ‪ ABAQUS.rpy‬در قسمت قبل توضیح‬
‫داده شد‪ .‬همان روند برای قسمت ‪( property modul‬و بقیه قسمتها) نیز قابل استفاده‬
‫است با این تفاوت که در قسمت ‪ property modul‬باید چند نکته در نظر گرفته شود‪ .‬به‬
‫منظور همراهی با این مثال‪ ،‬یک جسم ساده سه بعدی را در محیط گرافیکی مدلسازی‬
‫کرده و ماده آن را نیز مشخص کنید‪ .‬در صورتی که دستورات نوشته شده در فایل‬
‫‪ ABAQUS.rpy‬را دنبال کنید به دستوراتی مشابه زیر میرسید‪:‬‬
‫)'‪mdb.models['Model-1'].Material(name='Material-1‬‬
‫[‪mdb.models['Model-1'].materials‬‬
‫)) ‪'Material-1'].Density(table=((7800.0, ),‬‬
‫[‪mdb.models['Model-1'].materials‬‬
‫‪'Material-1'].Elastic(table=((200000000000.0,‬‬
‫)) ‪0.3),‬‬
‫=‪mdb.models['Model-1'].HomogeneousSolidSection(name‬‬
295 )‫ (پیتون‬ABAQUS ‫برنامه نویسی در‬

'Section-1', material='Material-1',
thickness=None)
p = mdb.models['Model-1'].parts['Part-1']
c = p.cells
cells = c.getSequenceFromMask(mask=('[#7 ]', ), )
region = regionToolset.Region(cells=cells)
p = mdb.models['Model-1'].parts['Part-1']
p.SectionAssignment(region=region, sectionName=
'Section-1', offset=0.0, offsetType=
MIDDLE_SURFACE, offsetField='')
.‫دسته اول این دستورات مربوط به مشخص کردن ماده میباشد‬
mdb.models['Model-1'].Material(name='Material-1')
mdb.models['Model-1'].materials[
'Material-1'].Density(table=((7800.0, ), ))
mdb.models['Model-1'].materials[
'Material-1'].Elastic(table=
((200000000000.0, 0.3), ))
‫ سپس در‬.‫در خط اول مشاهده میشود که در بین پرانتز نام ماده مشخص شده است‬
‫ در صورتی که بخواهید خواص ماده را با‬.‫سطور بعدی خواص مربوط به ماده آمده است‬
‫ دقت کنید که خواص ماده بهصورت تاپل آورده شده‬،‫الگوریتم مشخصی تعیین کنید‬
.‫است‬
:‫ است‬section ‫دسته دوم دستورات مربوط به تعریف‬
mdb.models['Model-1'].HomogeneousSolidSection(name=
'Section-1', material='Material-1',thickness=None)
.‫که معموالً در اسکریپت نویسی بدون تغیر باقی خواهد ماند‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪296‬‬

‫دسته سوم دستورات مربوط به ‪ assign‬کردن ‪ section‬است که در زیر آورده شده‬

‫است‪:‬‬
‫]'‪p = mdb.models['Model-1'].parts['Part-1‬‬
‫‪c = p.cells‬‬
‫) ‪cells = c.getSequenceFromMask(mask=('[#7 ]', ),‬‬
‫)‪region = regionToolset.Region(cells=cells‬‬
‫]'‪p = mdb.models['Model-1'].parts['Part-1‬‬
‫=‪p.SectionAssignment(region=region, sectionName‬‬
‫‪'Section-1',‬‬ ‫‪offset=0.0,‬‬
‫)''=‪offsetType=MIDDLE_SURFACE, offsetField‬‬
‫در خط اول از روی ]'‪ mdb.models['Model-1'].parts['Part-1‬یک شیء با نام ‪p‬‬
‫ساخته میشود‪ .‬همانگونه که در بخش قبل توضیح داده شد‪ ،‬این شیء میتواند بهجای‬
‫شیء اصلی استفاده شود‪ .‬در خط دوم نیز از ‪ p.cells‬یک شیء با نام ‪ c‬ساخته میشود‪ .‬کلمه‬
‫‪ cells‬به دلیل سه بعدی بودن جسم است‪ .‬در صورتی که جسم دو بعدی و یا یک پوسته‬
‫‪ shell‬باشد‪ ،‬کلمه ‪ faces‬بهجای ‪ cells‬نوشته میشود‪ .‬معموالً دستورات گفته شده در این‬
‫پاراگراف باید عیناً از فایل ‪ ABAQUS.rpy‬به اسکریپت مورد نظر منتقل شود‪.‬‬
‫دستور خط سوم شماره مربوط به قسمتهای مختلف را که ‪ section‬باید به آنها‬
‫‪ assign‬شود‪ ،‬در پارامتر ‪ cells‬ذخیره میکند‪ .‬استفاده از متد ‪getSequenceFromMask‬‬
‫در بسیاری از موارد چندان ساده نیست‪ .‬اعدادی مثل ‪ #7‬در‬
‫) ‪cells = c.getSequenceFromMask(mask=('[#7 ]', ),‬‬
‫از الگوریتمی پیروی میکند که با استفاده از آن یک یا چند قسمت بهطور همزمان با‬
‫یک عدد نمایش داده میشود‪ .‬به عنوان مثال عدد ‪ 7‬نشان دهنده قسمتهایی با شمارههای‬
‫‪ 7  4  2  1  3,2,1‬است‪.‬‬
‫میتوان بهجای این دستور‪ ،‬از دستورات معادل دیگری استفاده کرد که دقیقاً‬
‫جایگزین عبارت‬
‫) ‪cells = c.getSequenceFromMask(mask=('[#7 ]', ),‬‬
‫‪297‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫شود‪ .‬این مجموعه دستورات در ادامه نوشته شده است‪:‬‬

‫)‪f11=c.findAt((x,y,z),‬‬
‫‪f12=f11.index‬‬
‫]‪cells=c[f12:f12+1‬‬
‫این دستورات دقیقاً میتواند جایگزین سطر مذکور شود‪ x,y,z .‬در خط اول یک نقطه‬
‫از قسمت مورد نظر است‪ .‬متد ‪ findAt‬قسمت قرار گرفته در مکان ‪ x,y,z‬را مشخص می‪-‬‬
‫کند‪ .‬این متد برای مشخص کردن سطوح و یا لبهها نیز بکار میرود ( در صورت نیاز می‪-‬‬
‫توانید از ‪ help‬آباکوس اطالعات بیشتری بدست آورید)‪ .‬بنابراین ‪ f11‬برابر شیء زیر‬
‫خواهد شد‪.‬‬
‫]‪mdb.models['Model-1'].parts['Part-1'].cells[0‬‬
‫که البته اندیس صفر در ]‪ cells[0‬در هر مثال متفاوت است‪ .‬مقدار اندیس برای‬
‫استفاده در دستورات بعدی مورد نیاز است‪ .‬به منظور بدست آوردن این اندیس ( مشابه‬
‫روند گفته شده در دیکشنری ) میتوان از متد ‪ index‬استفاده کرد‪ .‬بنابراین دستور‬
‫‪ f11.index‬مقدار اندیس شیء را مشخص میکند‪ .‬حاصل سطر انتهایی نیز برابر شیء زیر‬
‫خواهد شد‪:‬‬
‫[‪mdb.models['Model-1'].parts‬‬
‫(‪'Part-1'].cells.getSequenceFromMask‬‬
‫)‪mask=('[#1 ]',),‬‬
‫در شیء باال عدد ‪ #1‬مشاهده میشود که نشان دهنده عضو شماره ‪ 1‬است‪ .‬سایر‬
‫دستورات مربوط به ‪ assign‬کردن ‪ section‬به شیء بدون تغییر خواهد ماند‪.‬‬

‫اجراهای متوالی‬
‫در بسیاری از موارد تکرار حل اجتناب ناپذیر است‪ .‬به عنوان مثال در یک الگوریتم‬
‫بهینه سازی بعد از هر اجرا با توجه به نتایج بدست آمده باید نسبت به اصالح مدل و اجرای‬
‫مجّدد اقدام نمود‪ .‬در ساده ترین حالت ممکن است بخواهیم مدلی را با انجام تغییراتی روی‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪298‬‬

‫آن بطور متوالی اجرا کنیم‪ .‬باید توجه داشت که دستورات در آباکوس خط به خط و به‬
‫ترتیب اجرا نمیگردد و اجرا بهصورت سینکرون است‪ .‬به عبارت دیگر در صورت زمانبر‬
‫بودن یک دستور‪ ،‬برنامه پیتون به خط بعد رفته و دستور بعدی را همزمان اجرا میکند‪.‬‬
‫بنابراین در صورتی که در یک حلقه دستور ‪ submit‬استفاده شده باشد‪ ،‬با توجه به زمانبر‬
‫بودن هر اجرا‪ ،‬بعد از هر ‪ submit‬برنامه ادامه یافته و مجدداً دستور ‪ submit‬اجرا میشود‪.‬‬
‫بنابراین تعداد زیادی اجرا بهصورت همزمان انجام خواهد گرفت‪ .‬در حالتی که ادامه‬
‫الگوریتم نیاز به نتایج حل داشته باشد‪ ،‬به دلیل عدم اجرای مرحله قبل‪ ،‬حل متوقف خواهد‬
‫شد‪ .‬به منظور حل این مشکل باید از دستور زیر بعد از دستور ‪ submit‬استفاده کرد‪:‬‬
‫‪mdb.jobs[' job‬‬ ‫)(‪ '].waitForCompletion‬نام‬

‫با اجرای این دستور‪ ،‬برنامه تا اتمام اجرای ‪ job‬منتظر میماند و بعد از اتمام آن‪ ،‬برنامه‬
‫ادامه مییابد‪ .‬به عنوان مثال فرض کنید که میخواهیم یک مدل را با ‪amplitude‬های‬
‫مختلف بارگذاری کنیم‪ .‬میتوان با انجام مراحل زیر ‪ -‬که در این مثال انجام آن بر عهده‬
‫خواننده گذاشته شده است ‪ -‬به این هدف دست یافت‪:‬‬
‫مدل مربوطه را ساخته و پس از مشبندی ذخیره میکنیم‪ .‬در این مثال نام مدل‬ ‫‪‬‬

‫‪ book.cae‬بوده و در مسیر ‪ c:/book‬ذخیره شده است‪.‬‬

‫با باز کردن یک صفحه جدید‪ ،‬مدل قبل را پاک کرده و دستوراتی که از این مرحله به‬ ‫‪‬‬

‫بعد در فایل ‪ ABAQUS.rpy‬نوشته میشود را به یک فایل جدید منتقل میکنیم‪.‬‬

‫ابتدا فایل ذخیره شده را باز کرده وسپس ‪ amplitude‬را اصالح میکنیم‪ .‬در انتها مدل را‬ ‫‪‬‬

‫‪ submit‬میکنیم‪ .‬به این ترتیب دستورات مورد نیاز بدست خواهد آمد‪.‬‬
‫خطوط اضافی را پاک کرده و مجموعه دستورات را در درون یک حلقه میگذاریم‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫سپس مقدار ‪ amplitude‬را بهصورت پارامتری مشخص میکنیم‪ .‬در انتها از متد‬
‫)(‪ waitForCompletion‬استفاده میکنیم‪.‬‬
‫اسکریپت زیر بدست خواهد آمد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪for num in [2,6,7]:‬‬

299 )‫ (پیتون‬ABAQUS ‫برنامه نویسی در‬

openMdb(pathName='C:/book/book.cae')
mdb.models['Model-1'].amplitudes['Amp-1'].setValues(
timeSpan=STEP, data=((0.0,0.0), (1.0, num)))
mdb.Job(name='test_'+str(num), model='Model-1',
type=ANALYSIS,explicitPrecision=SINGLE,
nodalOutputPrecision=SINGLE, description='',
parallelizationMethodExplicit=DOMAIN,
multiprocessingMode=DEFAULT,numDomains=1,
userSubroutine='', numCpus=1, memory=50,
memoryUnits=PERCENTAGE, scratch='',
echoPrint=OFF, modelPrint=OFF,contactPrint=OFF,
historyPrint=OFF)
mdb.jobs['test_'+str(num)].submit(
consistencyChecking=OFF)
mdb.jobs['test_'+str(num)].waitForCompletion()
num ‫ باز شده و سپس مقدار متغیر‬book.cae ‫ فایل‬،‫در این مثال در هر اجرای حلقه‬
‫ از‬،‫ به منظور پرهیز از پاک شدن اجرای قبل‬.‫ بارگذاری قرار میگیرد‬amplitude ‫در‬
‫ به رشته تبدیل‬str() ‫ این شمارنده با استفاده از دستور‬.‫ استفاده شده است‬num ‫شمارنده‬
‫ بنابراین فایلهای خروجی دارای نامهای مختلفی‬.‫' اضافه میگردد‬test_' ‫شده و به رشتۀ‬
‫ مانع از ادامه برنامه بدون تکمیل‬، waitForCompletion ‫ در انتها دستور‬.‫خواهند بود‬
.‫اجرای قبل خواهد شد‬

‫گرفتن اطالعات از کاربر‬

‫برخی مواقع الزم است که اسکریپت نوشته شده اطالعات ورودی را در حین اجرا از‬
‫ در این موارد دستورات مناسبی‬getInputs()‫ و‬getInput() ‫ دستور‬.‫کاربر دریافت کند‬
‫ در مثال زیر طریقه کاربرد این دستورات و نتیجه اجرای آن در صفحه‬.‫خواهند بود‬
:‫گرافیکی نشان داده شده است‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪300‬‬

‫)' توضیحات ‪ \t‬متغیر '(‪a1= getInput‬‬

‫‪'),‬پیش فرض متغیر ‪ ','1‬متغیر ‪a2=getInputs (((' 1‬‬

‫‪'),‬پیش فرض متغیر ‪ ','2‬متغیر ‪(' 2‬‬

‫‪(' ……..','………………..'),‬‬
‫‪(' ……..','………………..')),‬‬
‫)'نام پنجره'‪',‬توضیحات'‬

‫همانگونه که در دستور اول نشان داده شده است‪ ،‬آنچه قبل از ‪ \t‬نوشته شود (متغیر)‬
‫در پنجره باز شده نوشته میشود و رشته بعد از ‪ \t‬به محض قرار دادن نشانگر موس زیر‬
‫نوشته اصلی ظاهر میشود‪ .‬مقدار ورودی داده شده توسط پنجره باز شده‪ ،‬بهصورت رشته‬
‫در ‪ a1‬ذخیره میگردد‪ .‬میتوان در صورت لزوم این مقدار را توسط توابع )(‪ int‬و یا‬
‫)(‪ float‬به مقدار عددی تبدیل کرد‪.‬‬
‫دستور دوم سه آرگومان میپذیرد‪ .‬آرگومان اول یک تاپل است که خود از تاپلهای‬
‫دوتایی تشکیل یافته است‪ .‬عضو اول تاپلهای دوتایی عنوان متغیری است که در پنجره نشان‬
‫داده میشود و عضو دوم مقدار پیش فرض آن متغیر است‪ .‬شکل فوق به طور دقیق این‬
‫موضوع را نشان میدهد‪ .‬آرگومانهای دوم و سوم رشته هستند که مطابق شکل قبل‬
‫‪301‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫توضیحات و نام پنجره در آن مشخص میشود‪ .‬خروجی این دستور (‪ ) a2‬یک لیست‬
‫خواهد بود که اعضاء آن رشته هستند‪ .‬در صورت تغییر نکردن پیشفرضها‪ ،‬خود پیش‪-‬‬
‫فرضها در لیست خروجی قرار میگیرند‪ .‬مشابه حالت قبل میتوان در صورت لزوم مقادیر‬
‫لیست را توسط توابع )(‪ int‬و یا )(‪ float‬به مقادیر عددی تبدیل کرد‪.‬‬
‫در صورت نیاز به یک واسط گرافیکی مناسبتر در صفحه ‪ CAE‬آباکوس‪ ،‬از طریق‬
‫مسیر‬
‫‪Plug-ins → Abaqus → RSG Dialog Builder‬‬
‫برنامه طراحی واسط گرافیکی را اجرا کنید‪ .‬در این برنامه میتوان به راحتی واسط‬
‫گرافیکی دلخواه را ایجاد نمود‪ .‬جهت یادگیری طریقه ساخت صفحات واسط گرافیکی در‬
‫کلیک کنید‪.‬‬ ‫این قسمت‪ ،‬بر گزینه‬

‫شیئ ‪ ODB‬و خواندن نتایج‬

‫در قسمت قبل گفته شد که برای نوشتن یک اسکریپت‪ ،‬میتوان از دستورات نوشته‬
‫شده در فایل ‪ ABAQUS.rpy‬استفاده کرد‪ .‬برخالف قسمت قبل‪ ،‬استفاده از دستورات‬
‫فایل ‪ ABAQUS.rpy‬برای خواندن فایل نتایج امکانپذیر نیست‪ .‬در این بخش چگونگی‬
‫ذخیره اطالعات در شیء ‪ ODB‬و همچنین نکات کلیدی برای خواندن فایل نتایج گفته‬
‫خواهد شد‪.‬‬

‫ساختار کلی شیء ‪ ODB‬و باز کردن فایل نتایج‬

‫به طور کلی با کمک شیئ ‪ odb‬میتوان ‪ 3‬دسته فعالیت انجام داد‪ .‬دسته اول فعالیتها‬
‫مربوط به استخراج نتایج حاصل از حلگر آباکوس است‪ .‬دسته دوم مربوط به نوشتن‬
‫اطالعات در یک ‪ odb‬و دسته سوم شامل مجموعه فعالیتهای محاسباتی است‪ .‬هدف از‬
‫این بخش آموزش دسته اول این فعالیتها است‪.‬‬
‫شیء ‪ odb‬به دو قسمت عمده تقسیم میشوند‪ .‬قسمت اول حاوی دادههایی است که‬
‫مربوط به اطالعات مدل (‪ )model data‬بوده و مکان نودها‪ ،‬المانها‪ ،‬سطوح و ‪ ...‬در آن‬
‫ذخیره شده است‪ .‬قسمت دوم حاوی اطالعات مربوط به نتایج حل (‪ )result data‬است و‬
‫آنچه که از حل مسئله بدست میآید (مانند جابجاییها‪ ،‬فرکانس‪ ،‬تنش و ‪ )....‬در این‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪302‬‬

‫قسمت ذخیره میشود‪ .‬این اطالعات بهصورت درختی و سلسلهوار ذخیره میشوند‪ .‬شکل‬
‫‪ 4-18‬این دو دسته اطالعات را نشان میدهد‪:‬‬

‫شکل ‪ 4-18‬شیء ‪odb‬‬

‫با توجه به شکل ‪ 4-18‬مشاهده میشود که در الیه اول شیئ ‪ odb‬اشیایی چون‬
‫‪ rootAssembly, parts, …, steps‬وجود دارد‪ .‬معموالً نام اشیاء مشخص کننده عملکرد‬
‫آنها است‪ .‬به عنوان مثال شیئ ‪ steps‬و زیرمجموعههای آن‪ ،‬شامل اطالعات و فعالیتهای‬
‫مربوط به نتایج یک ‪ step‬خاص است که نام آن ‪ step‬در براکتی مقابل شیئ ‪ steps‬نوشته‬
‫میشود‪ .‬البته شیء مشابه دیگری با نام ‪ Step‬نیز وجود دارد که مربوط به اضافه کردن یک‬
‫‪ step‬به شیئ ‪ odb‬است و اطالعات ‪ step‬درون پرانتز مقابل این شیئ نوشته میشود‪.‬‬
‫همانگونه که قبالً هم اشاره شد هدف این کتاب بررسی این گونه اشیاء نخواهد بود‪ .‬در‬
‫ادامه این بخش دید کاملتری نسبت به شیئ ‪ odb‬پیدا خواهید نمود‪.‬‬
‫‪303‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫برای دسترسی به شیئ ‪ odb‬ابتدا باید ماژول مربوط به دسترسی به شیء ‪ odb‬فراخوانده‬
‫شود‪ .‬با نوشتن دستور زیر در ابتدای اسکریپت‪ ،‬ماژول مذکور فراخوانی میشود‪.‬‬
‫* ‪from odbAccess import‬‬
‫در برخی موارد ماژولهای زیر نیز باید فراخوانی شوند‪ .‬در مجموعه فعالیتهای مورد‬
‫نظر این کتاب‪ ،‬نیازی به فراخوانی این ماژولها نیست‪.‬‬
‫* ‪from abaqusConstants import‬‬
‫* ‪from odbMaterial import‬‬
‫* ‪from odbSection import‬‬

‫پس از فراخوانی ماژول ‪ odbAccess‬میتوان فایل ‪ odb‬را باز نمود‪ .‬دستور ‪openOdb‬‬
‫برای باز کردن فایل مورد استفاده قرار میگیرد‪.‬‬
‫)'‪p1=openOdb('C:\ book\Job-1.odb‬‬
‫در دستور فوق فایل نتایج از مسیر مورد نظر باز شده و با توجه به ویژگی شیئگرایی‬
‫در پیتون‪ ،‬یک شیئ با نام ‪ p1‬از روی آن ساخته میشود‪ .‬در آباکوس‪ ،‬اشیایی چون ‪odb‬‬
‫ساختاری الیه گونه دارند و برای دسترسی به اطالعات درونی باید مسیر آن را مشخص‬
‫کرد‪ .‬برای این منظور‪ ،‬بعد از باز کردن فایل مربوطه‪ ،‬از مسیرهای نشان داده در شکل ‪4-18‬‬
‫برای دسترسی به اطالعات مورد نظر استفاده میشود‪ .‬به عنوان مثال برای دسترسی به مقادیر‬
‫تنش‪ ،‬باید مسیر زیر نوشته شود‪:‬‬
‫[‪S11=openOdb('C:\ book\Job-1.odb').steps‬‬
‫[‪'Step-1'].frames[-1].fieldOutputs['S'].values‬‬
‫]‪10].data[0‬‬
‫البته میتوان این مسیر را بهصورت مرحله به مرحله نیز طی کرد‪:‬‬
‫)'‪p1=openOdb('C:\ book\Job-1.odb‬‬
‫]‪p2=p1.steps['Step-1'].frames[-1‬‬
‫]‪p3=p2.fieldOutputs['S'].values[10‬‬
‫]‪S11=p3.data[0‬‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪304‬‬

‫همانگونه که گفته شد‪ ،‬اطالعات در شیئ ‪ odb‬بهصورت الیه به الیه ذخیره میگردد‪.‬‬
‫برای رفتن از یک الیه به الیه دیگر از نقطه ( ‪ ) .‬استفاده میشود‪ .‬مثالً در خط دوم مثال‬
‫باال بعد از الیه ‪ ، steps‬عالمت ( ‪ ) .‬را قرار داده و به الیه مربوط به اطالعات ‪ frames‬وارد‬
‫میشویم‪ .‬درون براکت مقابل ‪ ،steps‬نام ‪ step‬مورد نظر نوشته میشود‪ .‬به همین ترتیب‬
‫درون براکت مقابل ‪ ،frames‬شماره ‪ frame‬مربوطه باید نوشته شود ( توجه داشته باشید که‬
‫در واسط گرافیکی آباکوس و در ‪ step modul‬تعداد ‪ fram‬هایی که اطالعات باید در آنها‬
‫ذخیره شود را مشخص کردهایم‪ .).‬با نوشتن ‪ -1‬نشان دادهایم که اطالعات مربوط به ‪frame‬‬
‫آخر فراخوانده شود(مشابه لیست)‪ .‬در خط سوم مثال فوق یازدهمین مقدار ذخیره شده در‬
‫میدان تنش را ( که با ‪ 10‬نشان داده شده است) در ‪ p3‬ذخیره کردهایم‪ .‬این مقدار شامل همه‬
‫تنشهای موجود در المان ‪ 11‬است‪ .‬در این رابطه ‪ p3‬یک لیست است که داده اول این‬
‫لیست ‪ S11‬است‪.‬‬
‫برای استفاده از اطالعات شیئ ‪ odb‬الزم است که از مسیر و نحوه ذخیره اطالعات در‬
‫این شیئ آشنایی کافی داشته باشید‪ .‬همچنین استفاده از متدهایی که در بخش دیکشنری‬
‫گفتهشد‪ ،‬میتواند در بسیاری موارد راهگشا باشد‪ .‬عالوه بر این در صورت استفاده از‬
‫‪ ،kernel command‬میتوان جهت تکمیل مسیر و راهنمایی‪ ،‬از کلید ‪ Tab‬استفاده کرد‪ .‬در‬
‫قسمتهای بعد به بررسی چند مثال مهم پرداخته خواهد شد‪.‬‬

‫استفاده از متدهای دیکشنری برای مشخص کردن ‪step‬ها و میدانهای موجود‬

‫در ‪( result data‬متدهای ‪ keys‬و ‪) items‬‬
‫در بسیاری از موارد میتوان از متدهای معرفی شده در بخش دیکشنری استفاده کرد‪.‬‬
‫فرض کنید که میخواهیم در مرحله ‪step ،steps‬های موجود در حل را ببینیم‪ .‬برای این‬
‫منظور میتوان از متد ‪ ( .keys‬که در بخش مربوط به دیکشنری معرفی شده است) استفاده‬
‫کرد‪ .‬در سایر موارد مشابه نیز میتوان از این متد استفاده کرد‪ .‬به عنوان مثال در سطرهای‬
‫زیر از فایل '‪ 'c:\book\job-1.odb‬باز شده و با متد‪ .keys‬لیستی از ‪ step‬های آن (که در‬
‫این مثال فقط '‪ 'Step-1‬وجود دارد) بدست خواهد آمد‪:‬‬
‫* ‪>>> from odbAccess import‬‬
‫)'‪>>> p1=openOdb('c:\book\job-1.odb‬‬
‫‪305‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫)(‪>>> p1.steps.keys‬‬
‫]'‪['Step-1‬‬
‫از متد ‪ items‬نیز میتوان در این موارد استفاده کرد‪:‬‬
‫)(‪>>> p1.steps.items‬‬
‫[‪[('Step-1', openOdb(r'c:\book\job-1.odb').steps‬‬
‫])]'‪'Step-1‬‬
‫برای دسترسی به اطالعات شیء ‪ ،steps‬باید به شاخه بعدی ‪ frames‬رفت‪ .‬در این‬
‫شیء شماره فریم مورد نظر باید در براکت مقابل آن نوشته شود که عدد ‪ -1‬نشان دهنده‬
‫آخرین فریم است‪ .‬بعد از شیئ ‪ frames‬برای دسترسی به اطالعات میدان باید وارد زیر‬
‫شاخه ‪ fieldOutputs‬شد‪ .‬میدان تنش‪ ،‬کرنش‪ ،‬جابجایی و ‪ ...‬اطالعاتی است که در این‬
‫زیرشاخه وجود دارد‪ .‬برای اطالع از نام این میدانها میتوان از متد‪ .keys‬استفاده نمود‪.‬‬
‫مثال زیر را انجام دهید‪:‬‬
‫)(‪p1.steps['Step-1'].frames[-1].fieldOutputs.keys‬‬
‫همانگونه که گفته شد شیئ ‪ fieldOutputs‬حاوی مقادیر میدانی است‪ .‬با این وجود‪،‬‬
‫استفاده از آن مستلزم ذکر نکاتی است که در بخش بعدی بیان خواهد شد‪.‬‬

‫خواندن مقادیر میدان مربوط به یک ‪ instance‬خاص‬

‫همانطور که میدانید‪ ،‬در ماژول ‪ ،assembly‬میتوان چندین نمونه(‪ )instance‬از یک‬
‫قطعه را که در ماژول ‪ part‬مدلسازی شده است‪ ،‬وارد کرد‪ .‬در فایل نتایج‪ ،‬میدانهای‬
‫مربوط به یک نمونه(‪ )instance‬بهصورت مجزا وجود ندارد‪ .‬در این بخش نحوه یافتن‬
‫میدانهای مربوط به یک نمونه(‪)instance‬توضیح داده خواهد شد‪.‬‬
‫در ‪ odb‬میدانهای بدست آمده از حل بر اساس المانها یا نودها ذخیره شدهاند‪.‬‬
‫میدانهای تنش و کرنش از جمله میدانهایی هستند که در نقاط انتگرالگیری المان ذخیره‬
‫می شوند‪ .‬مسیر زیر طریقه دسترسی به میدان تنش را در آخرین فریم از ‪ step-1‬نشان می‪-‬‬
‫دهد‪.‬‬
‫* ‪from odbAccess import‬‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪306‬‬

‫)'‪p1=openOdb('c:\book\job-1.odb‬‬
‫[‪p1.steps['Step-1'].frames[-1].fieldOutputs‬‬
‫]‪'S'].values[i‬‬
‫در این مسیر‪ ،‬مقادیر میدان‪ ،‬شماره المان‪ ،‬شماره نقطه انتگرالگیری و همچنین نام‬
‫نمونهای( ‪ ) instance‬که المان بر آن قرار دارد موجود است‪ .‬قبل از بررسی طریقه دستیابی‬
‫به این مقادیر‪ ،‬کمی توضیح در مورد مسیر فوق اجتناب ناپذیر است‪.‬‬
‫حرف ‪ S‬در براکت مقابل ‪ ، fieldoutputs‬نشان دهنده میدان تنش است‪ .‬در صورت‬
‫نیاز به سایر متغیرهای میدان‪ ،‬کافی است حروف نشان دهنده آن میدان نوشته شود‪ .‬ساده‪-‬‬
‫ترین راه برای یافتن حروف نماینده میدان‪ ،‬استفاده از واسط گرافیکی ( ماژول‬
‫‪ visualization‬و قسمت ‪ ) field output‬است‪ .‬در انتها عبارت ]‪ values[i‬امکان‬
‫دسترسی به اطالعات مربوط به مقادیر میدان را فراهم میسازد‪ .‬بعد از معرفی چند متد مهم‪،‬‬
‫در مورد مقدار ‪ i‬در ]‪ values[i‬توضیحات الزم ارائه خواهد شد‪.‬‬
‫در صورت نیاز به مقادیر این میدان باید از متد ‪ data‬بهصورت زیر استفاده شود‪:‬‬
‫[‪p1.steps['Step-1'].frames[-1].fieldOutputs['S'].values‬‬
‫‪i].data‬‬
‫و به همین ترتیب برای دستیابی به شماره المان میتوان از متد ‪ elementLabel‬استفاده‬
‫کرد‪:‬‬
‫[‪p1.steps['Step-1'].frames[-1].fieldOutputs‬‬
‫‪'S'].values[i].elementLabel‬‬
‫متد ‪ integrationPoint‬و ‪ instance.name‬برای بدست آوردن شماره نقطه انتگرال‪-‬‬
‫گیری و نام نمونه ( ‪ ) instance‬مربوطه بکار میرود‪.‬‬
‫[‪p1.steps['Step-1'].frames[-1].fieldOutputs‬‬
‫‪'S'].values[i].integrationPoint‬‬

‫[‪p1.steps['Step-1'].frames[-1].fieldOutputs‬‬
‫‪'S'].values[i].instance.name‬‬
‫‪307‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫مقدار ‪ i‬در دستورات فوق بر اساس شماره المان و شماره نقطه انتگرالگیری است‪.‬‬
‫به عنوان مثال ‪ i = 0‬مربوط به نقطه اول انتگرالگیری المان اول است و ‪،i=1‬در صورتی که‬
‫المان اول بیش از یک نقطه انتگرالگیری داشته باشد‪ ،‬مربوط به نقطه دوم انتگرالگیری‬
‫است‪ .‬در صورت وجود چند ‪ instance‬شمارهگذاری بهصورت متوالی ادامه مییابد‪ .‬به‬
‫عنوان مثال یک مدل با دو‪ instance‬با نامهای ‪ PART-1-1‬و ‪ PART-2-1‬را در نظر‬
‫بگیرید (شکل ‪.)5-18‬‬

‫شکل‪ 5-18‬شماره نقطه انتگرالگیری‬

‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪308‬‬

‫در این شکل دو نمونه با نامهای ‪ PART-1-1‬و ‪ PART-2-1‬وجود دارد که هر یک‬

‫دارای چهار المان است‪ .‬هر المان دارای چهار نقطه انتگرالگیری است که با مربع تو پر‬
‫نشان داده شده است‪ .‬همانگونه که مشاهده میشود‪ ،‬مقدار ‪ i‬مربوط به کل مدل است‪ .‬به‬
‫عبارت دیگر ‪ i‬شماره المان در یک ‪ instance‬خاص را نشان نمیدهد‪.‬‬
‫شماره و مختصات نودهای هر المان در مسیر جداگانهای در ‪( model data‬شکل ‪-18‬‬
‫‪ )4‬ذخیره شدهاند و بر خالف قسمت قبل‪ ،‬این مقادیر بر اساس ‪ instance‬های موجود در‬
‫مدل طبقهبندی شده است‪ .‬بنابراین برای بدست آوردن مقدار میدان در یک مکان دلخواه‪،‬‬
‫باید برنامهای نوشته شود که بطور همزمان نام نمونه و شماره المان را از قسمت ‪result data‬‬
‫استخراج کرده و سپس با کمک ‪ ،model data‬مکان آنها را مشخص کند‪ .‬نوشتن چنین‬
‫برنامهای بر عهده خواننده گذاشته میشود‪ .‬در اینجا تنها به معرفی مسیرها و متدهای مورد‬
‫نیاز پرداخته خواهد شد‪.‬‬
‫مسیر زیر نودهای المان ‪ j‬ام را از یک ‪ instance‬با نام ‪ PART-1-1‬مشخص میکند‪:‬‬
‫* ‪from odbAccess import‬‬
‫)'‪p1=openOdb('c:\book\job-1.odb‬‬
‫[‪p1.rootAssembly.instances['PART-1-1'].elements‬‬
‫‪j-1].connectivity‬‬
‫حاصل متد ‪ connectivity‬یک تاپل است که شماره نودها در آن ذخیره شده است‪.‬‬
‫با بدست آمدن شماره نود میتوان مختصات آن را نیز مشخص کرد‪ .‬مسیر زیر‬
‫مختصات اولیه نود ‪ k‬ام که در ‪ Part-1-1‬قرار دارد را تعیین میکند‪.‬‬
‫‪p1.rootAssembly.instances['PART-1-1'].nodes[k-‬‬
‫‪1].coordinates‬‬
‫باید توجه داشت که شماره المانها و نودها از یک آغاز میشوند‪ .‬به عنوان مثال‬
‫]‪ nodes[0‬نشان دهنده نود شماره ‪ 1‬است‪.‬‬
‫‪309‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫مشخص کردن میدان ذخیره شده در نودها و یافتن مکان اولیه نود‬
‫مشابه مثال قبل‪ ،‬میتوان به میدان ذخیره شده در نودها نیز دسترسی داشت‪ .‬میدانهایی‬
‫مانند جابجایی‪ ،‬سرعت و یا دوران ‪ ،‬میدانهایی هستند که در نودها ذخیره شدهاند‪ .‬مسیر‬
‫زیر مقدار میدان سرعت در نود ‪ i+1‬ام در آخرین فریم را نشان میدهد‪:‬‬
‫* ‪from odbAccess import‬‬
‫)'‪p1=openOdb('c:\book\job-1.odb‬‬
‫]‪p2=p1.steps['Step-1'].frames[-1‬‬
‫‪p3=p2.fieldOutputs['V'].values[i].data‬‬
‫در صورتی که بخواهیم مکان اولیه این نود را بیابیم‪ ،‬ابتدا باید از مسیر زیر شماره نود‬
‫و نام ‪ instance‬را نیز بیابیم‪.‬‬
‫‪k=p2.fieldOutputs['V'].values[i].nodeLabel‬‬
‫‪name=p2.fieldOutputs['V'].values[i].instance.name‬‬
‫حاصل خط اول شماره نود و خط دوم نام ‪ instance‬وابسته به مقدار ‪ i‬ام است‪ .‬با‬
‫مشخص شدن این مقادیر‪ ،‬از طریق ‪( model data‬شکل ‪ )4-18‬و مسیر زیر‪ ،‬مختصات اولیه‬
‫نود قابل دسترسی است‪ .‬باید توجه داشت که شماره نود بدست آمده از دستور باال‪ ،‬از یک‬
‫شروع شده در صورتی که در پیتون مقادیر از صفر شروع میگردند‪ .‬بنابراین در دستورات‬
‫زیر بجای مقدار ‪،k‬مقدار ‪ k-1‬قرار داده میشود‪.‬‬
‫[‪p4=p1.rootAssembly.instances[name].nodes‬‬
‫‪k-1].coordinates‬‬

‫خواندن فرکانس طبیعی‬

‫برخی نتایج ذخیره شده در شیئ ‪ odb‬مانند کمانش و یا فرکانس طبیعی‪ ،‬در زیرشاخه‬
‫‪ fieldOutputs‬ذخیره نشده است‪ .‬به عنوان مثال مسیر زیر دسترسی به فرکانس طبیعی را‬
‫فراهم میآورد‪:‬‬
‫* ‪from odbAccess import‬‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪310‬‬

‫)'‪p1=openOdb('c:\book\job-1.odb‬‬
‫‪p1.steps['Step-1'].frames[i].frequency‬‬
‫‪p1.steps['Step-1'].frames[i].mode‬‬
‫که'‪ 'Step-1‬نام ‪step‬ای است که در آن تحلیل فرکانس طبیعی انتخاب شده است‪.‬‬
‫مسیر زیر نیز دسترسی به مقادیر بار بحرانی را امکانپذیر میسازد‪:‬‬
‫‪p1.steps['Step-1'].frames[i].description‬‬
‫باید توجه داشت که دستور فوق یک رشته ارائه میدهد که میتوان با استفاده از‬
‫دستورات گفته شده در بخشهای قبل‪ ،‬مقدار عددی آن را نیز استخراج کرد‪.‬‬

‫اجرا کردن اسکریپ آباکوس در ایر نرم افزارهای برنامه نویسی (متلب و‬
‫فرترن)‬
‫در بسیار ی از موارد‪ ،‬حل اجزاء محدود تنها یک قسمت از انجام یک پروژه صنعتی‬
‫است‪ .‬در واقع حل اجزاء محدود یک حلقه از زنجیره طراحی و یا تحلیل است‪ .‬در این‬
‫موارد نیاز داریم که اسکریپت نوشته شده در آباکوس در یک برنامه خارجی بهصورت‬
‫یک تابع مورد استفاده قرار گیرد‪ .‬مطالب این قسمت کمک میکند که خواننده بتواند در‬
‫چنین مواردی مشکل خود را بر طرف کند‪.‬‬
‫هنگامی که بر آیکون ‪ shortcut‬آباکوس کلیک میکنید‪ ،‬عمالً ‪ abq681.bat‬را که‬
‫در پوشه ‪ commands‬قرار دارد اجرا کردهاید‪ .‬شما میتوانید اجرای آباکوس را از طریق‬
‫‪ Command Prompt‬و یا ‪ Abaqus Command‬نیز انجام دهید‪ .‬به عنوان مثال میتوانید با‬
‫رفتن به پوشه‪ commands‬و نوشتن ‪ ،abaqus cae‬نرم افزار آباکوس را اجرا کنید‪ .‬به عنوان‬
‫مثال دستور زیر با شرط صحت مسیر نصب آباکوس‪ ،‬نرم افزار آباکوس را اجرا میکند‪:‬‬
‫‪C:\SIMULIA\Abaqus\Commands\abaqus cae‬‬
‫در زبانهای برنامه نویسی نیز میتوان با نوشت عبارت باال‪ ،‬نرم افزار آباکوس را اجرا‬
‫کرد‪ .‬در نرم افزار متلب این عمل با نوشتن عبارت عالمت ! انجام میگیرد بنابراین اگر در‬
‫نرم افزار متلب دستور زیر نوشته شود‪ ،‬آباکوس اجرا خواهد شد‪.‬‬
‫‪! C:\SIMULIA\Abaqus\Commands\ abaqus cae‬‬
‫‪311‬‬ ‫برنامه نویسی در ‪( ABAQUS‬پیتون)‬

‫و به همین ترتیب در زبان فرترن بهصورت زیر میتوان نوشت‪:‬‬

‫)" ‪a=system("C:\SIMULIA\Abaqus\Commands\abaqus cae‬‬
‫که در آن ‪ a‬نام متغیری است که نشان دهنده وضعیت اجرای دستور است‪ .‬عالوه بر‬
‫اجرای متداول نرم افزار آباکوس‪ ،‬میتوان دستوری نوشت که یک اسکریپت نیز اجرا‬
‫شود‪ .‬به عنوان مثال در صورتی دستورات زیر در متلب نوشته شود‪ ،‬با شرط مشابه بودن‬
‫مسیر نصب آباکوس‪ ،‬اسکریپت مورد نظر اجرا خواهد شد‪:.‬‬
‫=‪! C:\SIMULIA\Abaqus\Commands\abaqus cae script‬‬

‫نام و آدرس فایل پیتون‬

‫به همین ترتیب در زبان فرترن نیز میتوان بهصورت زیر عمل کرد‪:‬‬
‫=‪a=system("C:\SIMULIA\Abaqus\Commands\ abaqus cae script‬‬

‫)" نام و آدرس فایل پیتون‬

‫به این ترتیب فایل پیتون در آباکوس از طریق فرترن و یا متلب قابل اجرا خواهد بود‪.‬‬
‫بعد از اجرا شدن فایل پیتون در آباکوس‪ ،‬تا زمانی که برنامه آباکوس باز باشد‪ ،‬اجرای‬
‫برنامه مت لب و یا فرترن ادامه نخواهد یافت‪ .‬برای ادامه یافتن برنامه‪ ،‬باید در انتهای برنامه‬
‫پیتون‪ ،‬دستور بسته شدن آباکوس(یا پیتون) نوشته شده باشد‪ .‬با توجه به اینکه دستور بسته‬
‫شدن پیتون در ماژول ‪ sys‬وجود دارد‪ ،‬بنابراین برای بستن آباکوس دستورات زیر نوشته‬
‫میشود‪:‬‬
‫‪import sys‬‬
‫)(‪sys.exit‬‬
‫الزم به ذکر است که نوشتن این دستور بالفاصله بعد از دستور ‪ submit‬باعث عدم‬
‫تکمیل اجرای برنامه آباکوس خواهد شد‪ .‬به منظور پرهیز از این مشکل باید از دستور زیر‬
‫بعد از دستور ‪ submit‬استفاده کرد‪:‬‬
‫‪mdb.jobs[' job‬‬ ‫)(‪ '].waitForCompletion‬نام‬
‫آشنایی و طرز کار با نرم افزار ‪ABAQUS‬‬ ‫‪312‬‬

‫به این ترتیب میتوان از طریق زبان برنامه نویسی متلب (و یا فرترن) ‪ ،‬یک پیتون‬
‫مشخص را اجراکرد‪ .‬عالوه بر این با ذخیره کردن اطالعات در یک فایل نوشتاری در زبان‬
‫برنامه نویسی متلب (و یا فرترن) و باز کردن آن در پیتون و بالعکس‪ ،‬میتوان بین دو زبان‬
‫برنامه نویسی پل ارتباطی ایجاد کرد‪.‬‬