PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀPÁðgÀ

UÀtÂvÀ

ed
ish
re S
bl
B
9
pu
be TK
©

MA¨sÀvÀÛ£Éà vÀgÀUÀw

¨sÁUÀ - 2
to
t
No

gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄAqÀ½

NATIONAL COUNCIL OF EDUCATIONAL RESEARCH AND TRAINING

PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå ¥ÀĸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ (j)

100 Cr ªÀvÀÄð® gÀ¸ÉÛ, §£À±ÀAPÀj 3£Éà ºÀAvÀ,
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ - 560 005
 Foreword
The National Curriculum Framework (NCF), 2005, recommends that children’s life at school must be
linked to their life outside the school. This principle marks a departure from the legacy of bookish learning
which continues to shape our system and causes a gap between the school, home and community. The
syllabi and textbooks developed on the basis of NCF signify an attempt to implement this basic idea.
They also attempt to discourage rote learning and the maintenance of sharp boundaries between different
subject areas. We hope these measures will take us significantly further in the direction of a child-centred

ed
system of education outlined in the national Policy on Education (1986).

The success of this effort depends on the steps that school principals and teachers will take to
encourage children to reflect on their own learning and to pursue imaginative activities and questions.

ish
We must recognize that, given space, time and freedom, children generate new knowledge by engaging
with the information passed on to them by adults. Treating the prescribed textbook as the sole basis of
examination is one of the key reasons why other resources and sites of learning are ignored. Inculcating
re S
creativity and initiative is possible if we perceive and treat children as participants in learning, not as

bl
receivers of a fixed body of knowledge.
B
This aims imply considerable change is school routines and mode of functioning. Flexibility in the
pu
be T
daily time-table is as necessary as rigour in implementing the annual calendar so that the required number
of teaching days are actually devoted to teaching. The methods used for teaching and evaluation will also
K

determine how effective this textbook proves for making children’s life at school a happy experience,
rather then a source of stress or boredom. Syllabus designers have tried to address the problem of curricular
burden by restructuring and reorienting knowledge at different stages with greater consideration for child
©

psychology and the time available for teaching. The textbook attempts to enhance this endeavour by
giving higher priority and space to opportunities for contemplation and wondering, discussion in small
groups, and activities requiring hands-on experience.

The National Council of Educational Research and Training (NCERT) appreciates the hard work
done by the textbook development committee responsible for this book. We wish to thank the Chairperson
of the advisory group in science and mathematics, Professor J.V. Narlikar and the Chief Advisor for
this book, Professor P. Sinclair of IGNOU, New Delhi for guiding the work of this committee. Several
to

teachers contributed to the development of this textbook; we are grateful to their principals for making
this possible. We are indebted to the institutions and organizations which have generously permitted us
to draw upon their resources, material and personnel. We are especially grateful to the members of the
National Monitoring Committee, appointed by the Department of Secondary and Higher Education,
t

Ministry of Human Resource Development under the Chairpersonship of Professor Mrinal Miri and
No

Professor G.P. Deshpande, for their valuable time and contribution. As an organisation committed to
systemic reform and continuous improvement in the quality of its products, NCERT welcomes comments
and suggestions which will enable us to undertake further revision and refinement.

Director
New Delhi National Council of Educational
20 December 2005 Research and Training

ii
 Textbook Development Committee

Chairperson, Advisory Group in Science and Mathematics

J.V. Narlikar, Emeritus Professor, Chairman, Advisory Committee, Inter University
Centre for Astronomy & Astrophysics (IUCAA), Ganeshkhind, Pune University, Pune

Chief Advisor

ed
P. Sinclair, Director, NCERT and Professor of Mathematics , IGNOU,
New Delhi

ish
Chief Coordinator
Hukum Singh, Professor (Retd.), DESM, NCERT
re S
Members

bl
A.K. Wazalwar, Professor and Head, DESM, NCERT
B
Anjali Lal, PGT, DAV Public School, Sector-14, Gurgaon
pu
be T

Anju Nirula, PGT, DAV Public School, Pushpanjali Enclave, Pitampura, Delhi
G.P. Dikshit, Professor (Retd.), Department of Mathematics & Astronomy, Lucknow
K

University, Lucknow
K.A.S.S.V. Kameswara Rao, Associate Professor, Regional Institute of Education,
©

Bhubaneswar
Mahendra R. Gajare, TGT, Atul Vidyalya, Atul, Dist. Valsad
Mahendra Shanker, Lecturer (S.G.) (Retd.), NCERT
Rama Balaji, TGT, K.V., MEG & Centre, ST. John’s Road, Bangalore
Sanjay Mudgal, Lecturer, CIET, NCERT
Shashidhar Jagadeeshan, Teacher and Member, Governing Council, Centre for
to

Learning, Bangalore
S. Venkataraman, Lecturer, School of Sciences, IGNOU, New Delhi
Uaday Singh, Lecturer, DESM, NCERT
t

Ved Dudeja, Vice-Principal (Retd.), Govt. Girls Sec. School, Sainik Vihar, Delhi
No

Member-Coordinator
Ram  Avtar, Professor (Retd.), DESM, NCERT (till December 2005)
R.P. Maurya, Professor, DESM, NCERT (Since January 2006)

iii
 Acknowledgements

The Council gratefully acknowledges the valuable contributions of the following participants
of the Textbook Review Workshop: A.K. Saxena, Professor (Retd.), Lucknow University,
Lucknow; Sunil Bajaj, HOD, SCERT, Gurgaon; K.L. Arya, Professor (Retd.), DESM, NCERT;
Vandita Kalra, Lecturer, Sarvodaya Kanya Vidyalya, Vikas Puri, District Centre, New Delhi;
Jagdish Singh, PGT, Sainik School, Kapurthala; P.K. Bagga, TGT, S.B.V. Subhash Nagar,

ed
New Delhi; R.C. Mahana, TGT, Kendriya Vidyalya, Sambalpur; D.R. Khandave, TGT,
JNV, Dudhnoi, Goalpara; S.S. Chattopadhyay, Assistant Master, Bidhan Nagar Government
High School, Kolkata; V.A. Sujatha, TGT, K.V. Vasco No. 1, Goa; Akila Sahadevan,

ish
TGT, K.V., Meenambakkam, Chennai; S.C. Rauto, TGT, Central School for Tibetans,
Mussoorie; Sunil P. Xavier, TGT, JNV, Neriyamangalam, Ernakulam; Amit Bajaj, TGT,
re S
CRPF Public School, Rohini, Delhi; R.K. Pande, TGT, D.M. School, RIE, Bhopal;

bl
V. Madhavi, TGT, Sanskriti School, Chanakyapuri, New Delhi; G. Sri Hari Babu, TGT,
B
JNV, Sirpur Kagaznagar, Adilabad; and R.K. Mishra, TGT, A.E.C. School, Narora.
pu
be T

Special thanks are due to M. Chandra, Professor and Head (Retd.), DESM, NCERT
for her support during the development of this book.
K

The Council acknowledges the efforts of Computer Incharge, Deepak Kapoor; D.T.P.
©

Operator, Naresh Kumar; Copy Editor, Pragati Bhardwaj; and Proof Reader, Yogita Sharma.

Contribution of APC–Office, administration of DESM, Publication Department and

Secretariat of NCERT is also duly acknowledged.
t to
No

iv
 ¥Àj«r
¨sÁUÀ - 2
¥ÀÅl¸ÀASÉå

8. ºÉgÁ£ï£À ¸ÀÆvÀæ 1 - 13

ed
8.1 ¦ÃpPÉ 1
8.2 wæ¨sÀÄdzÀ «¹ÛÃtð- ºÉgÁ£ï£À ¸ÀÆvÀæ 4

ish
8.3 ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä ºÉgÁ£ï£À ¸ÀÆvÀæzÀ C£ÀéAiÀÄ 8
8.4 ¸ÁgÁA±À
re S 13

9. ¤zÉÃð±ÁAPÀ gÉÃSÁUÀtÂvÀ 14 - 28

bl
B
9.1 ¦ÃpPÉ 14
9.2 PÁnð¶AiÀÄ£ï ¥ÀzÀÞw 17
pu
be T
9.3 MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼À£ÀÄß PÉÆnÖgÀĪÁUÀ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ ªÉÄïÉ
D ©AzÀĪÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄ. 24
K

9.4. ¸ÁgÁA±À 28
©

10. JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ 29 - 41

10.1 ¦ÃpPÉ 29
10.2 gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ: 29
10.3 MAzÀÄ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ ¥ÀjºÁgÀ 31
10.4 JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ £ÀPÉë 33
10.5 x – CPÀë ªÀÄvÀÄÛ y – CPÀëUÀ½UÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÁVgÀĪÀ gÉÃSÉUÀ¼À ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ 39
10.6 ¸ÁgÁA±Àö 41
to

11. ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ wæ¨sÀÄdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ 42 - 57

11.1 ¦ÃpPÉ 42
t

11.2 MAzÉà ¥ÁzÀ ºÁUÀÆ MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀ DPÀÈwUÀ¼ÀÄ 44
No

11.3 MAzÉà ¥ÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀ
¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼ÀÄ: 46
11.4 MAzÉà ¥ÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀ wæ¨sÀÄdUÀ¼ÀÄ 50
11.5 ¸ÁgÁA±À 57

12. ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ 58 - 78
12.1 ¦ÃpPÉ 58
12.2 ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ: MAzÀÄ CªÀ¯ÉÆÃPÀ£À 59

v
 12.3 ªÀÈvÀÛzÀ ªÉÄð£À MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À°è eÁå¢AzÀ GAmÁzÀ PÉÆãÀ 61
12.4 ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæ¢AzÀ eÁåPÉÌ J¼ÉzÀ ®A§ 63
12.5 ªÀÄÆgÀÄ ©AzÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ªÀÈvÀÛ 64
12.6 ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ eÁåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÀæ¢AzÀ CªÀÅUÀ½VgÀĪÀ zÀÆgÀ 66
12.7 ªÀÈvÀÛzÀ PÀA¸À¢AzÀ K¥ÀðlÖ PÉÆãÀ 69
12.8 ZÀQæÃAiÀÄ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼ÀÄ 72
12.9 ¸ÁgÁA±À 77

ed
13. ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À¥sÀ®UÀ¼ÀÄ 79 - 108
13.1 ¦ÃpPÉ 79

ish
13.2 DAiÀÄvÀWÀ£À ªÀÄvÀÄÛ WÀ£ÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð 79
13.3 £ÉÃgÀ ªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ¹°AqÀgï£À ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð 85
13.4 £ÉÃgÀªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ±ÀAPÀÄ«£À ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð 88

re S
13.5 MAzÀÄ UÉÆüÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð 93

bl
13.6 MAzÀÄ DAiÀÄvÀWÀ£ÀzÀ WÀ£À¥sÀ® 96
B
13.7 ¹°AqÀgï£À WÀ£À¥sÀ®
pu 99
be T
13.8 MAzÀÄ £ÉÃgÀªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ±ÀAPÀÄ«£À WÀ£À¥sÀ® 102
13.9 UÉÆüÀzÀ WÀ£À¥sÀ® 104
K

13.10 ¸ÁgÁA±À 108

14. ¸ÀASÁå±Á¸ÀÛçÀ 109 - 141
©

14.1 ¦ÃpPÉ 109

14.2 zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀ 110
14.3 zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¥Àæ¸ÀÄÛw 111
14.4 zÀvÁÛA±ÀU¼À £
À ÄÀ ß £ÀPA
ëÉ iÀÄ°è ¥Àw
æ ¤¢ü¸ÄÀ ªÀÅzÀÄ 118
14.5 PÉÃA¢æÃAiÀÄ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ C¼ÀvÉUÀ¼ÀÄ 132
14.6 ¸ÁgÁA±À : 141
to

15. ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ 142 - 156

15.1 ¦ÃpPÉ 142
15.2 ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ - MAzÀÄ ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ ¥ÀzÀÞw 143
t

15.3 ¸ÁgÁA±À 156

No

C£ÀħAzsÀ - 2 157 - 174

A 2.1 ¦ÃpPÉ 157
A 2.2 ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À ¥ÀÄ£ÀgÁªÀ¯ÉÆÃPÀ£À 158
A 2.3 PÉ®ªÀÅ UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjUÀ¼ÀÄ 162
A 2.4 UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtzÀ ¥ÀæQæAiÉÄ ºÁUÀÆ CzÀgÀ Ew«ÄwUÀ¼ÀÄ. 170
A 2.5 ¸ÁgÁA±À 173
GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ / ¸ÀĽªÀÅ 175 - 195
vi
ºÉgÁ£ï£À ¸ÀÆvÀ
æ 1

CzsÁåAiÀÄ - 8

ed
ºÉgÁ£ï£À ¸ÀÆvÀæ

ish
8.1 ¦ÃpPÉ re S
¤ÃªÀÅ »A¢£À vÀgÀUÀwAiÀÄ°è ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ DPÁgÀzÀ DPÀÈwUÀ¼ÁzÀ ZËPÀUÀ¼ÀÄ, DAiÀÄvÀUÀ¼ÀÄ, wæ¨sÀÄdUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ

bl
B
ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼À §UÉÎ PÀ°wgÀÄ«j. DAiÀÄvÀ, ZËPÀ ªÀÄÄAvÁzÀ DPÀÈwUÀ¼À ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ «¹ÛÃtðUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀºÀ ¤ÃªÀÅ ¯ÉQ̹¢ÝÃj. GzÁºÀgÀuÉUÉ, ¤ªÀÄä vÀgÀUÀwAiÀÄ £É®zÀ ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß FUÀ ¤ÃªÀÅ
pu
be T
PÀAqÀÄ»rAiÀħºÀÄzÀÄ.
£ÁªÀÅ vÀgÀUÀwAiÀÄ £É®zÀ §¢AiÀÄ°è ¨ÁºÀÄ«£À ¸ÀÄvÀÛ®Æ £ÀqÉAiÀÄÄvÁÛ MAzÀÄ ¸ÀÄvÀÄÛ ºÁPÉÆÃt. £ÁªÀÅ
K

£ÉqÉzÀ zÀÆgÀªÀÅ CzÀgÀ ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉAiÀiÁVzÉ. vÀgÀUÀwAiÀÄ £É®ªÀÅ DªÀj¹gÀĪÀ ¨sÁUÀªÉà CzÀgÀ «¹ÛÃtðªÁVzÉ.
MAzÀÄ ªÉÃ¼É ¤ªÀÄä vÀgÀUÀwAiÀÄÄ DAiÀÄvÁPÁgÀzÀ°èzÀÄÝ, EzÀgÀ GzÀݪÀÅ 10 m ªÀÄvÀÄÛ CUÀ® 8 m
©

DVzÀÝgÉ. CzÀgÀ ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉAiÀÄÄ 2(10 m + 8 m) = 36 m ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ «¹ÛÃtðªÀÅ 10 m × 8 m = 80 m2

DUÀÄvÀÛzÉ.
GzÀÝ ªÀÄvÀÄÛ CUÀ®UÀ¼À£ÀÄß C¼ÉAiÀÄĪÀ KPÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß «ÄÃlgï (m) CxÀªÁ ¸ÉAn«ÄÃlgï (cm)
EvÁå¢ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîvÉÛêÉ.
AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÀªÀÄvÀ¯ÁPÀÈwAiÀÄ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄĪÀ KPÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ZÀzÀgÀ «ÄÃlgï (m2)
CxÀªÁ ZÀzÀgÀ ¸ÉAn«ÄÃlgï (cm2) EvÁå¢ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîvÉÛêÉ.
o

MAzÀÄ ªÉÃ¼É ¤ÃªÀÅ wæ¨sÀÄeÁPÀÈwAiÀÄ GzÁå£ÀªÀ£ÀzÀ°è PÀĽw¢ÝÃj JAzÀÄ ¨sÁ«¹PÉƽî. CzÀgÀ

tt

«¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ ºÉÃUÉ PÀAqÀÄ»rAiÀÄÄwÛÃj? ¤ªÀÄä F »A¢£À vÀgÀUÀwUÀ¼À°è ¤ÃªÀÅ w½zÀÄPÉÆArgÀĪÀAvÉ.

1
No

wæ¨sÀÄdzÀ «¹ÛÃtð = 2 × ¥ÁzÀ × JvÀÛgÀ (I)

 2 UÀtÂvÀ

£ÁªÀÅ UÀªÄÀ ¤¹zÀAvÉ ®A§PÉÆãÀ wæ¨ÄÀs dªÁVzÀÝg,É

®A§PÉÆãÀª£ À ÄÀ ß GAlĪÀiÁqÀĪÀ JgÀqÄÀ ¨ÁºÀÄUÀ¼° À è MAzÀ£ÄÀ ß
¥ÁzÀªÁV ªÀÄvÀÄÛ E£ÉÆßAzÀ£ÄÀ ß JvÀg Û ª
À ÁV vÉUz É ÄÀ PÉÆAqÀÄ £ÉÃgÀªÁV
¸ÀÆvÀª
æ £
À ÄÀ ß C£À¬ é ĸÀ§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgu À U
É É ®A§PÉÆãÀ wæ¨ÄÀs d
ABC AiÀÄ°è ¨ÁºÀÄUÀ¼ÄÀ 5 cm, 12 cm, 13 cm DVgÀ°. £ÁªÀÅ
12 cm ¨ÁºÀĪÀ£ÄÀ ß ¥ÁzÀªÁV 5 cm ¨ÁºÀĪÀ£ÄÀ ß JvÀg Û ª
À ÁV
vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîvÉÛêÉ. (avÀæ 8.1 UÀªÀĤ¹).

ed
£ÀAvÀgÀzÀ°è, D ABC AiÀÄ «¹ÛÃtð
1
= 2 × ¥ÁzÀ × JvÀÛgÀ

ish
1
re S = 2
× 12 × 5 cm2

= 30 cm2

bl
B
£ÁªÀÅ 5cm ¨ÁºÀĪÀ£ÀÄß ¥ÁzÀªÁV
pu ªÀÄvÀÄÛ 12cm ¨ÁºÀĪÀ£ÀÄß JvÀÛgÀªÁVAiÀÄÆ ¸ÀºÀ
vÉUÉzÀÄPÉƼÀÀÄzÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹.
be T

¨ÁºÀÄ«£À GzÀÝ 10 cm EgÀĪÀ MAzÀÄ ¸ÀªÀĨÁºÀÄ

K

wæ¨sÀÄd PQR£À «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ PÀAqÀÄ»rAiÀĨÉÃPÁVzÉ

JAzÀÄ ¨sÁ«¹ (avÀæ 8.2 UÀªÀĤ¹). EzÀgÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß
©

PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä £ÀªÀÄUÉ CzÀgÀ JvÀÛgÀ ¨ÉÃPÁVzÉ. ¤ÃªÀÅ F

wæ¨sÀÄdzÀ JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀåªÉ ?
wæ¨sÀÄdzÀ ¨ÁºÀÄUÀ¼ÀÄ UÉÆwÛzÁÝUÀ, CzÀgÀ JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß ºÉÃUÉ
PÀAqÀÄ»rAiÀĨÉÃPÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß E°è ¸Àäj¹PÉƼÉÆîÃt. EzÀÄ
MAzÀÄ ¸ÀªÀĨÁºÀÄ wæ¨sÀÄdzÀ°è ¸ÁzsÀå«zÉ. M ©AzÀĪÀ£ÀÄß QR
¨ÁºÀÄ«£À ªÀÄzsÀå ©AzÀĪÁV vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß
P UÉ ¸ÉÃj¹. PMQ MAzÀÄ ®A§PÉÆãÀ wæ¨sÀÄdªÁVzÉ JAzÀÄ
o

£ÀªÀÄUÉ w½¢zÉ. DzÀÝjAzÀ ¥ÉÊxÁUÉÆÃgÀ¸ï ¥ÀæªÉÄÃAiÀĪÀ£ÀÄß

tt

G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉÆAqÀÄ, PM ¨ÁºÀÄ«£À GzÀݪÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ F PɼÀV£ÀAvÉ PÀAqÀÄ»rAiÀħºÀÄzÀÄ.

PQ2 = PM2 + QM2

No

  CAzÀgÉ,   (10)2 = PM2 + 52 ( QM = MR)

\

DzÀÝjAzÀ PM2 = 75

  CAzÀgÉ, PM = 75 cm

   = 5 3 cm
ºÉgÁ£ï£À ¸ÀÆvÀ
æ 3

1
£ÀAvÀgÀ D PQR £À «¹ÛÃtð = 2 × ¥ÁzÀ × JvÀÛgÀ

1
= 2 × 10 × 5 3 cm2

= 25 3 cm2

FUÀ ¸ÀªÀÄ¢é¨ÁºÀÄ wæ¨sÀÄdzÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ¸ÀºÀ F ¸ÀÆvÀæzÀ ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ¯ÉQ̸À®Ä £ÀªÀÄUÉ

ed
¸ÁzsÀåªÉà ? JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÉÆÃt. GzÁºÀgÀuÉUÉ, wæ¨sÀÄd XYZ £ÀÀ°è XY ªÀÄvÀÄÛ XZ C¼ÀvÉ 5 cm
EgÀĪÀAvÉ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀªÀĨÁºÀÄ YZ £À C¼ÀvÉ 8 cm EgÀĪÀAvÉ vÉUÉzÀÄPÉƼÉÆîÃt. [avÀæ 8.3 UÀªÀĤ¹].

ish
F ¥ÀæPÀgÀtzÀ°èAiÀÄÆ ¸ÀºÀ, £ÁªÀÅ wæ¨sÀÄdzÀ JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß w½zÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ. CzÀPÁÌV £ÁªÀÅ YZ
¨ÁºÀÄ«UÉ X ±ÀÈAUÀ ©AzÀÄ«¤AzÀ XP ®A§gÉÃSÉAiÀÄ£ÀÄß J¼ÉAiÉÆÃt. XP ®A§gÉÃSÉAiÀÄÄ wæ¨sÀÄdzÀ
¥ÁzÀ YZ C£ÀÄß JgÀqÀÄ ¸ÀªÀĨsÁUÀUÀ¼ÁV «¨sÁV¸ÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.
re S 1

bl
DzÀÝjAzÀ, YP = PZ = 2 YZ = 4 cm
B
£ÀAvÀgÀ ¥ÉÊxÁUÉÆgÀ¸ï£À ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ¢AzÀ
pu
be T

XP2 = XY2 - YP2

K

  = 52 - 42
©

  = 25 - 16

  =9

∴ XP = 3 cm

1
FUÀ D XYZ£À «¹ÛÃtð = 2 × ¥ÁzÀ YZ × JvÀÛgÀ XP
o
tt

1
= 2
× 8 × 3 cm2
No

= 12 cm2.
 4 UÀtÂvÀ

FUÀ, MAzÀÄ ªÉÃ¼É £ÀªÀÄUÉ C¸ÀªÀĨÁºÀÄ wæ¨sÀÄdzÀ ªÀÄÆgÀÄ ¨ÁºÀÄUÀ¼À C¼ÀvÉUÀ¼ÀÄ w½¢zÉ ªÀÄvÀÄÛ
CzÀgÀ JvÀÛgÀzÀ C¼ÀvÉAiÀÄÄ w½¢®è JAzÀÄPÉƼÉÆîÃt. F wæ¨sÀÄdzÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ FUÀ®Æ
PÀAqÀÄ»rAiÀħºÀÄzÉÃ? GzÁºÀgÀuÉUÉ, ¤ªÀÄä ºÀwÛgÀ 40 m , 32 m ªÀÄvÀÄÛ 24 m ¨ÁºÀÄUÀ¼À GzÀݪÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀĪÀ wæ¨sÀÄeÁPÁgÀzÀ GzÁå£ÀªÀ£À«zÉ. ¤ÃªÀÅ CzÀgÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ºÉÃUÉ ¯ÉPÀÌ ºÁPÀÄ«j. ¤ÃªÀÅ
wæ¨sÀÄdzÀ ¸ÀÆvÀæªÀ£ÀÄß C£Àé¬Ä¸À¨ÉÃPÁzÀgÉ, CzÀgÀ JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ ªÉÆzÀ®Ä ¯ÉQ̸À¯ÉèÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ
£ÀªÀÄUÉ CzÀgÀ JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß ¯ÉÀQ̸À®Ä AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÀĽªÀÅ E®è. EzÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹. MAzÀÄ ªÉüÉ
¤ªÀÄUÉ JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀ¢zÀÝ°è, ¤ÃªÀÅ ªÀÄÄA¢£À «¨sÁUÀPÉÌ ºÉÆÃV.
8.2 wæ¨sÀÄdzÀ «¹ÛÃtð- ºÉgÁ£ï£À ¸ÀÆvÀæ

ed
ºÉgÁ£ï ¸ÀĪÀiÁgÀÄ Qæ.±À.10gÀ°è Ff¥ïÖ zÉñÀzÀ C¯ÉÃPÁìAræAiÀiÁzÀ°è
d¤¹zÀgÀÄ. CªÀgÀÄ C£Àé¬ÄPÀ UÀtÂvÀzÀ §UÉÎ PÉ®¸À ªÀiÁrzÁÝgÉ.

ish
UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sËwPÀ «µÀAiÀÄzÀ ªÉÄÃ¯É CªÀgÀÄ ««zsÀ ¥ÀæPÁgÀzÀ
§ºÀ¼ÀµÀÄÖ PÉ®¸À ªÀiÁrzÁÝgÉ DzÀÝjAzÀ CA¢£À ¢£ÀzÀ°è CªÀgÀ£ÀÄß
F PÉëÃvÀæUÀ¼À°è J£ÉìöÊPÉÆèærAiÀiÁ J£ÀÄßwÛzÀÝgÀÄ JAzÀÄ w½AiÀįÁVzÉ.
re S
CªÀgÀ eÁå«ÄwAiÀÄ PÉ®¸ÀUÀ¼ÀÄ ºÉZÁÑV PÉëÃvÀæUÀtÂvÀzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À ªÉÄïÉ

bl
B
EzÀÄÝ CzÀ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ ¥ÀĸÀÛPÀUÀ¼À°è §gÉ¢zÁÝgÉ. ªÉÆzÀ® ¥ÀĸÀÛPÀªÀÅ
ZËPÀUÀ¼À, DAiÀÄÄvÀUÀ¼À, wæ¨sÀÄdUÀ¼À, vÁæ¦då (Trapezia) UÀ¼À, ¨ÉÃgÉ ºÉgÁ£ï
pu
be T
¨ÉÃgÉ «²µÀ× gÀÆ¥ÀzÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼À, ¤AiÀÄ«ÄvÀ §ºÀĨsÀÄeÁPÀÈwUÀ¼À, (Qæ.±À. 10 - Qæ.±À. 75)
ªÀÈvÀÛUÀ¼À «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ºÁUÀÆ ¹°AqÀgïUÀ¼À, ±ÀAPÀÄUÀ¼À, UÉÆüÀUÀ¼À avÀæ 8.4
K

ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼À §UÉÎ «ªÀj¸ÀÄvÀÛzÉ. F

¥ÀĸÀÛPÀzÀ°è ºÉgÁ£ïgÀªÀgÀÄ wæ¨sÀÄdzÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß CzÀgÀ ªÀÄÆgÀÄ ¨ÁºÀÄUÀ¼À°è ªÀåPÀÛ¥Àr¹ ¥Àæ¹zÀݪÁzÀ
©

¸ÀÆvÀæªÀ£ÀÄß ¤gÀƦ¹zÁÝgÉ.

wæ¨sÀÄdzÀ «¹ÛÃtðzÀ ¸ÀÆvÀæªÀ£ÀÄß ºÉgÁ£ï PÉÆnÖzÁÝgÉ. F ¸ÀÆvÀæªÀ£ÀÄß ºÉgÉÆøï (Hero's) ¸ÀÆvÀæ

JAzÀÆ ¸ÀºÀ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.

CzÀgÀ ºÉýPÉAiÀÄÄ wæ¨sÀÄdzÀ «¹ÛÃtð = s(s - a) (s - b) (s - c) (II)

E°è a, b ªÀÄvÀÄÛ c UÀ¼ÀÄ wæ¨sÀÄdzÀ ¨ÁºÀÄUÀ¼ÁVªÉ. ªÀÄvÀÄÛ s = CzsÀð ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉ, CAzÀgÉ wæ¨sÀÄdzÀ CzsÀð
o

¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉ = a + b + c .
2
tt

wæ¨sÀÄdzÀ JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀgÀ¼ÀªÁV PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀå«gÀzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è F ¸ÀÆvÀæªÀÅ

vÀÄA¨Á G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁVzÉ. EzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ ªÉÄÃ¯É ºÉýzÀ wæ¨sÀÄeÁPÁgÀzÀ GzÁå£ÀªÀ£À
ABC AiÀÄ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä C£Àé¬Ä¸ÉÆÃt (avÀæ 8.5 UÀªÀĤ¹.)
No

a = 40 m, b = 24 m, c = 32 m JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉƼÉÆîÃt.
DUÀ s = 40 + 24 + 32 m
2
= 48 m

(s - a) = (48 - 40) = 8 m,
avÀæ 8.5
(s - b) = (48 - 24) = 24 m,
ºÉgÁ£ï£À ¸ÀÆvÀ
æ 5

(s - c) = (48 - 32) = 16 m
DzÀÝjAzÀ, GzÁå£ÀªÀ£À ABC AiÀÄ «¹ÛÃtð

= s(s - a) (s - b) (s - c)

= 48 × 8 × 24 × 16
= 384 m2
E°è, 322 + 242 = 1024 + 576 = 1600 = 402 JAzÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ GzÁå£ÀªÀ£ÀzÀ

ed
¨ÁºÀÄUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ ®A§PÉÆãÀ wæ¨sÀÄdªÀ£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. zÉÆqÀØ ¨ÁºÀÄ CAzÀgÉ BC AiÀÄÄ
40 m EzÀÄÝ CzÀÄ wæ¨sÀÄdzÀ «PÀtðªÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄvÀÄÛ AB ºÁUÀÆ AC UÀ¼À £ÀqÀÄ«£À PÉÆãÀªÀÅ 90°
DVgÀÄvÀÛzÉ.

ish
ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ ¸ÀÆvÀª
æ £
À ÄÀ ß G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉÆAqÀÄ, £ÁªÀÅ GzÁ壪
À £
À z
À À «¹ÛÃtðªÀ£ÄÀ ß ¥Àj²Ã°¸À§ºÀÄzÀÄ.
1
«¹ÛÃtð = 2 × 32 × 24 m = 384 m 2 2
re S
bl
ºÉgÁ£ï£À ¸ÀÆvÀæzÀ ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ PÀAqÀÄ»rzÀ «¹ÛÃtðªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ £ÁªÀÅ ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ ¸ÀÆvÀæ
B
G¥ÀAiÉÆÃV¹ ¥ÀqÉzÀ «¹ÛÃtðPÉÌ ¸ÀªÀĪÁV EgÀĪÀÅzÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.
pu
be T
FUÀ ¤ÃªÀÅ ºÉgÁ£ï£À ¸ÀÆvÀæªÀ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹, F ªÉÆzÀ®Ä ZÀað¹zÀ wæ¨sÀÄdzÀ «¹ÛÃtðUÀ¼À£ÀÄß
PÀAqÀÄ»rzÀÄ ¸ÀÆvÀæzÀ ¸ÀvÁåA±ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¸À§ºÀÄzÀÄ. CAzÀgÉ,
K

(i) ¨ÁºÀÄ«£À GzÀÝ 10 cm EgÀĪÀ ¸ÀªÀĨÁºÀÄ wæ¨sÀÄd

(ii) ¥Àæw ¸ÀªÀĨÁºÀÄ«£À C¼ÀvÉ 5 cm ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀªÀÄ ¨ÁºÀÄ«£À C¼ÀvÉ 8 cm EgÀĪÀ ¸ÀªÀÄ¢é¨ÁºÀÄ
©

wæ¨sÀÄd.
¤ÃªÀÅ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ.
10 + 10 + 10
(i) jAzÀ, £ÀªÀÄUÉ s = 2
= 15 cm

wæ¨sÀÄdzÀ «¹ÛÃtð = 15(15 - 10) (15 - 10) (15 - 10) cm2

o

= 15 × 5 × 5 × 5 cm2
tt

     = 25 3 cm2
8+5+5
No

(ii) jAzÀ, £ÀªÀÄUÉ s = 2

= 9 cm

wæ¨sÀÄdzÀ «¹ÛÃtð = 9 (9 - 8) (9 - 5) (9 - 5) cm2

=9×1×4×4 cm2

= 12 cm2
FUÀ £ÁªÀÅ E£ÀÆß PÉ®ªÀÅ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ©r¸ÉÆÃt.
 6 UÀtÂvÀ

GzÁºÀgÀuÉ 1: JgÀqÀÄ ¨ÁºÀÄUÀ¼ÀÄ 8 cm ºÁUÀÆ 11 cm ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉAiÀÄÄ 32cm EgÀĪÀ

wæ¨sÀÄdzÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj. [avÀæ 8.6 UÀªÀĤ¹]
¥ÀjºÁgÀ: E°è wæ¨sÀÄdzÀ ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉ = 32 cm, a = 8 cm ªÀÄvÀÄÛ b = 11 cm
ªÀÄÆgÀ£Éà ¨ÁºÀÄ c = 32 cm - (8 + 11) cm = 13 cm

32
2s = 32 cm CAzÀgÉ s = = 16 cm
2
avÀæ 8.6
(s - a) = (16 - 8) cm = 8 cm

ed
(s - b) = (16 - 11) cm = 5 cm

(s - c) = (16 - 13) cm = 3 cm

ish
DzÀÝjAzÀ, wæ¨sÀÄdzÀ «¹ÛÃtð =
re S s(s - a) (s - b) (s - c)

bl
= 16 × 8 × 5 × 3 cm2
B
    
pu = 8 30 cm2
be T

GzÁºÀgÀuÉ 2: wæ¨sÀÄeÁPÀÈwAiÀÄ GzÁå£ÀªÀ£À ABC AiÀÄ ¨ÁºÀÄUÀ¼À GzÀÝUÀ¼ÀÄ 120 m, 80 m ªÀÄvÀÄÛ

50 m DVªÉÉ [avÀæ 8.7 UÀªÀĤ¹]. GzÁå£ÀªÀ£ÀzÀ ªÀiÁ° zsÁ¤AiÀiÁ CzÀgÀ ¸ÀÄvÀÛ®Æ ¨Éð ºÁPÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ
K

CzÀgÀ°è ºÀÄ®Äè ¨É¼É¸À®Ä EaÒ¹zÁݼÉ. CªÀ¼ÀÄ ºÀÄ®Äè ¨É¼É¸À¨ÉÃPÁzÀ PÉëÃvÀæzÀ «¹ÛÃtð JµÀÄÖ? MAzÀÄ
§¢AiÀÄ°è ¨ÁV°UÁV 3 m CUÀ®zÀ eÁUÀ©lÄÖ, ¥Àæw «ÄÃlgïUÉ ` 20 gÀAvÉ ªÀÄļÀÄîvÀAw¬ÄAzÀ ¨Éð
©

ºÁPÀ®Ä vÀUÀ®ÄªÀ ªÉZÀѪÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

¥ÀjºÁgÀ: GzÁå£ÀªÀ£ÀzÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä, £ÀªÀÄä ºÀwÛgÀ
2s = 50 m + 80 m + 120 m = 250 m

CAzÀgÉ s = 125 m

FUÀ, (s - a) = (125 - 120) m = 5 m

o

(s - b) = (125 - 80) m = 45 m avÀæ 8.7

tt

(s - c) = (125 - 50) m = 75 m
s(s - a) (s - b) (s - c)
No

DzÀÝjAzÀ, GzÁå£ÀªÀ£ÀzÀ «¹ÛÃtð =

= 125 × 5 × 45 × 75 m2
     = 375 15 m2

GzÁå£ÀªÀ£ÀzÀ ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉ = AB + BC + CA = 250 m

ºÉgÁ£ï£À ¸ÀÆvÀ
æ 7

DzÀÝjAzÀ GzÁå£ÀªÀ£ÀzÀ ¸ÀÄvÀÛ®Æ ¨Éð ºÁPÀ®Ä ¨ÉÃPÁzÀ vÀAwAiÀÄ GzÀÝ = 250 m – 3 m (¨ÁV°UÉ
3 m eÁUÀªÀ£ÀÄß ©nÖzÉ) = 247 m

ªÀÄvÀÄÛ ¨Éð ºÁPÀ®Ä vÀUÀ®ÄªÀ ªÉZÀÑ = ` 20 × 247

= ` 4,940
GzÁºÀgÀuÉ 3: wæ¨sÀÄeÁPÁgÀzÀ eÁUÀzÀ ¨ÁºÀÄUÀ¼À C£ÀÄ¥ÁvÀªÀÅ 3 : 5 : 7 DVzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉAiÀÄÄ
300 m. DzÀgÉ CzÀgÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

ed
¥ÀjºÁgÀ: wæ¨sÀÄeÁPÁgÀzÀ eÁUÀzÀ ¨ÁºÀÄ«£À GzÀÝUÀ¼ÀÄ 3x, 5x, 7x «ÄÃlgïUÀ¼ÁVgÀ° [avÀæ 8.8 UÀªÀĤ¹].
FUÀ, eÁUÀzÀ ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉ = 3x + 5x + 7x = 300 JAzÀÄ £ÀªÀÄUÉ w½¢zÉ.
DzÀÝjAzÀ,   15x = 300

ish
re S x = 20
avÀæ 8.8

bl
B
DzÀÝjAzÀ wæ¨sÀÄeÁPÁgÀzÀ eÁUÀzÀ ¨ÁºÀÄUÀ¼À GzÀÝUÀ¼ÀÄ 3 × 20 m, 5 × 20 m, 7 × 20 m
pu
be T

CAzÀgÉ, 60 m, 100 m, ªÀÄvÀÄÛ 140 m.

K

FUÀ ¤ÃªÀÅ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ºÉgÁ£ï£À ¸ÀÆvÀæ G¥ÀAiÉÆÃV¹ PÀAqÀÄ»rAiÀħºÀÄzÉÃ?

60 + 100 + 140
©

£ÀªÀÄUÉ w½¢gÀĪÀAvÉ, s = m = 150 m

2

ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ «¹ÛÃtð = 150 (150 − 60 )(150 − 100 )(150 − 140 ) m2

= 150 × 90 × 50 × 10 m2

= 1500 3 m2
o

C¨sÁå¸À 8.1
tt

1. "ªÀÄÄAzÉ ±Á¯É EzÉ" JAzÀÄ ¸ÀÆa¸ÀĪÀ ¸ÀAZÁgÀ ¸ÀAeÁÕ¥À®PÀªÀÅ ¸ÀªÀĨÁºÀÄ wæ¨sÀÄeÁPÁgÀzÀ°èzÀÄÝ

CzÀgÀ ¨ÁºÀÄ 'a' DVzÉ. ¸ÀAeÁÕ¥À®PÀzÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ºÉgÁ£ï£À ¸ÀÆvÀæ G¥ÀAiÉÆÃV¹
No

PÀAqÀÄ»r¬Äj. ¸ÀAeÁÕ¥À®PÀzÀ ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉ 180 cm DzÀgÉ, CzÀgÀ «¹ÛÃtð JµÁÖUÀÄvÀÛzÉ?

2. MAzÀÄ ªÉÄîĸÉÃvÀĪÉAiÀÄ wæ¨sÀÄeÁPÁgÀzÀ §¢AiÀÄ UÉÆÃqÉUÀ¼À£ÀÄß eÁ»gÁvÀÄ §gÉAiÀÄ®Ä
G¥ÀAiÉÆÃV¹zÉ. UÉÆÃqÉAiÀÄ ¨ÁºÀÄUÀ¼À GzÀݪÀÅ 122 m, 22 m ªÀÄvÀÄÛ 120 m EªÉ [avÀæ
8.9 UÀªÀĤ¹]. eÁ»gÁvÀÄ ªÀµÀðPÉÌ ¥Àæw m2 UÉ ` 5000 zzÀAvÉv DzÁAiÀÄUÀ½¸ÀÄvÀÛzÉ. MAzÀÄ
PÀA¥À¤AiÀÄÄ F UÉÆÃqÉUÀ¼À°è MAzÀ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ wAUÀ½UÁV ¨ÁrUÉUÉ ¥ÀqÉzÀgÉ, CzÀÄ ¤ÃqÀĪÀ
¨ÁrUÉ JµÀÄÖ?
 8 UÀtÂvÀ

avÀæ 8.9

ed
3. MAzÀÄ GzÁå£ÀªÀ£ÀzÀ°è eÁgÀħAqɬÄzÉ. CzÀgÀ MAzÀÄ §¢AiÀÄ UÉÆÃqÉAiÀÄ°è PÉ®ªÀÅ §tÚ¢AzÀ
"F GzÁå£ÀªÀ£ÀªÀ£ÀÄß ºÀ¹gÁV ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀéZÀÒªÁVr" JAzÀÄ §gÉ¢zÉ [avÀæ 8.10 UÀªÀĤ¹]. UÉÆÃqÉAiÀÄ
¨ÁºÀÄUÀ¼ÀÄ 15m, 11m ªÀÄvÀÄÛ 6m EzÀÝgÉ §tÚ §½zÀ eÁUÀzÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

ish
re S
bl
B
pu
be TK

avÀæ 8.10
©

4. JgÀqÀÄ ¨ÁºÀÄUÀ¼ÀÄ 18cm ªÀÄvÀÄÛ 10cm EzÉ. ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉAiÀÄÄ 42cm EgÀĪÀ wæ¨sÀÄdzÀ
«¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
5. MAzÀÄ wæ¨sÀÄdzÀ ¨ÁºÀÄUÀ¼À C£ÀÄ¥ÁvÀªÀÅ 12 : 17 : 25 ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉAiÀÄÄ 540cm DVzÉ,
CzÀgÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
6. MAzÀÄ ¸ÀªÀÄ¢é¨ÁºÀÄ wæ¨sÀÄdzÀ ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉAiÀÄÄ 30cm ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¸ÀªÀĨÁºÀÄUÀ¼À GzÀÝ 12cm
DVzÉ. wæ¨sÀÄdzÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
o

8.3 ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä ºÉgÁ£ï£À ¸ÀÆvÀæzÀ C£ÀéAiÀÄ

tt

M§â PÀȶPÀ¼ÀÄ vÀ£Àß d«ÄãÀ£ÀÄß PÀȶ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁVzÉ. D GzÉÝñÀ¢AzÀ CªÀ¼ÀÄ PÉ®ªÀÅ PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ£ÀÄß
CªÀgÀ ªÉÃvÀ£ÀªÀÅ CªÀgÀÄ PÀȶ ªÀiÁrzÀ ¥Àæw ZÀzÀgÀ «ÄÃlgï ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ «¹ÛÃtðPÉÌ C£ÀÄUÀÄtªÁV
No

¯ÉQ̸À¯ÁUÀĪÀ µÀgÀwÛ£ÉÆA¢UÉ £ÉëĹPÉƼÀÄîvÁÛ¼É. CªÀ¼ÀÄ EzÀ£ÀÄß ºÉÃUÉ ªÀiÁqÀÄvÁÛ¼É? ºÉZÁÑV

d«ÄãÀÄUÀ¼ÀÄ ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ DPÁgÀzÀ°è EgÀÄvÀÛªÉ. £ÁªÀÅ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼À£ÀÄß wæ¨sÀÄeÁPÁgÀzÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÁV
ªÀiÁrPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ, £ÀAvÀgÀ ¸ÀÆvÀæ G¥ÀAiÉÆÃV¹ wæ¨sÀÄdUÀ¼À «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ¯ÉQ̸À¨ÉÃPÀÄ. £ÁªÀÅ FUÀ F
¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß £ÉÆÃqÉÆÃt.
GzÁºÀgÀuÉ 4: PÀªÀÄ®¼ÀÄ vÀ£Àß §½ EgÀĪÀ 240m, 200m, 360m §¢UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ wæ¨sÀÄeÁPÁgÀzÀ
d«Ää£À°è UÉÆâüAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¢zÁݼÉ. F d«ÄäUÉ ºÉÆA¢PÉÆAqÀAvÉ EgÀĪÀ E£ÉÆßAzÀÄ
wæ¨sÀÄeÁPÁgÀzÀ d«Ää£À°è ¨ÁºÀÄUÀ¼À GzÀݪÀÅ 240m, 320m, 400m EªÉ. EzÀgÀ°è CªÀ¼ÀÄ D®ÆUÀqÉØ
ªÀÄvÀÄÛ FgÀĽîAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä EaÒ¹zÁÝ¼É [avÀæ 8.11 UÀªÀĤ¹]. CªÀ¼ÀÄ CzÀgÀ Cw GzÀÝzÀ ¨ÁºÀÄ«£À
 ºÉgÁ£ï£À ¸ÀÆvÀ
æ 9

ªÀÄzsÀå©AzÀĪÀ£ÀÄß C©üªÀÄÄRzÀ ±ÀÈAUÀ©AzÀÄ«UÉ ¸ÉÃj¹ ºÉÆ®ªÀ£ÀÄß JgÀqÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÁV «¨sÁV¹zÁݼÉ.

ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ MAzÀÄ ¨sÁUÀzÀ°è D®ÆUÀqÉØ, E£ÉÆßAzÀÄ ¨sÁUÀzÀ°è FgÀĽîAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄÄvÁÛ¼É. UÉÆâü,
D®ÆUÀqÉØ ªÀÄvÀÄÛ FgÀÄ½î ¨É¼ÉzÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ºÉPÀÖÉÃgïUÀ¼À°è PÀAqÀÄ»r¬Äj [1 ºÉPÀÖÉÃgï= 10,000 m2]
¥ÀjºÁgÀ : ABC wæ¨sÀÄeÁPÁgÀzÀ d«Ää£À°è UÉÆâüAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¢zÁݼÉ. ACD d«ÄãÀ£ÀÄß AD AiÀÄ
ªÀÄzsÀå ©AzÀÄ E AiÀÄ£ÀÄß C UÉ ¸ÉÃj¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ JgÀqÀÄ «¨sÁUÀ ªÀiÁrzÉ. ABC wæ¨sÀÄdzÀ°è

a = 200m, b = 240m, c = 360m

200 + 240 + 360

ed
=
DzÀÝjAzÀ, s = m 400 m
2
UÉÆâüAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼ÉzÀ «¹ÛÃtð

ish
       = 400 (400 − 200)(400 − 240)(400 − 360) m 2

= 400 × 200 × 160 × 40 m 2

     
re S =

bl
2
   =16000 2 m
B
   
   =1.6 2 ºÉPÉÖÃgïUÀ¼ÀÄ
    
pu
be T

       =2.26 ºÉPÉÖÃgïUÀ¼ÀÄ (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÀÄ)

K

FUÀ ACD wæ¨sÀÄdzÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÉÆÃt.

©

240 + 320 + 400

=
E°è, s = m 480 m
2 avÀæ 8.11
D ACD zÀ «¹ÛÃtð = 480 (480 − 240)(480 − 320)(480 − 400) m 2

  = 480 × 240 × 160 × 80 m 2

       = 38400 m2
o

= 3.84 ºÉPÉÖÃgïUÀ¼ÀÄ
tt

AD ¨ÁºÀÄ«£À ªÀÄzsÀå©AzÀÄ E AiÀÄ£ÀÄß C ©AzÀÄ«UÉ ¸ÉÃj¸ÀĪÀ gÉÃSÁRAqÀªÀÅ ACD wæ¨sÀÄdªÀ£ÀÄß

JgÀqÀÄ ¸ÀªÀĨsÁUÀUÀ¼ÁV «¨sÁV¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ £ÁªÀÅ UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ. EzÀPÉÌ ¤ÃªÀÅ PÁgÀtªÀ£ÀÄß
¤ÃqÀÄ«gÁ? ªÁ¸ÀÛªÀªÁV CªÀÅUÀ¼ÀÄ AE ªÀÄvÀÄÛ ED ¸ÀªÀÄ ¥ÁzÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. ºÁUÀÆ CªÀÅUÀ¼À
No

ªÉÄð£À JvÀÛgÀªÀÅ ¸ÀºÀ ¸ÀªÀĪÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ D®ÆUÀqÉØAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼ÉzÀ eÁUÀzÀ «¹ÛÃtð = FgÀĽî
¨É¼ÉzÀ eÁUÀzÀ «¹ÛÃtð.
  = (3.84 ÷ 2) ºÉPÉÖÃgïUÀ¼ÀÄ = 1.92 ºÉPÉÖÃgïUÀ¼ÀÄ
GzÁºÀgÀuÉ 5: MAzÀÄ ±Á¯ÉAiÀÄ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ¸ÀéZÀÒvÁ DAzÉÆî£ÀzÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀĪÀ£ÀÄß DAiÉÆÃf¹zÁÝgÉ.
CªÀgÀÄ NtÂAiÀÄ°è JgÀqÀÄ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÁV £ÀqÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. MAzÀÄ UÀÄA¥ÀÄ AB, BC ªÀÄvÀÄÛ CA NtÂAiÀÄ°è
£ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ºÉÆÃzÀgÉ, E£ÉÆßAzÀÄ UÀÄA¥ÀÄ AC, CD ªÀÄvÀÄÛ DA NtÂAiÀÄ°è £ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ºÉÆÃUÀÄvÁÛgÉ
 10 UÀtÂvÀ

[avÀæ 8.12 £ÉÆÃr]. £ÀAvÀgÀ CªÀgÀÄ £ÀqÉzÀ Nt¬ÄAzÀ DªÀÈvÀªÁzÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ¸ÀÑZÀÒUÉƽ¸ÀÄvÁÛgÉ. AB
= 9m, BC = 40m, CD = 15m, DA = 28m ªÀÄvÀÄÛ B = 90° DzÀgÉ AiÀiÁªÀ UÀÄA¥ÀÄ ºÉZÀÄÑ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß
¸ÀéZÀÒUÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ JµÀÄÖ ºÉZÁÑVzÉ ? «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ¸ÀéZÀÒUÉƽ¹zÀ MlÄÖ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß
NtÂAiÀÄ CUÀ®ªÀ£ÀÄß UÀt£ÉUÉ vÉUÉzÀÄPÉƼÀîzÉ PÀAqÀÄ»r¬Äj.
¥ÀjºÁgÀ: AB = 9 m ªÀÄvÀÄÛ BC = 40 m, B = 90°
=
AC 92 + 402 m

= 81 + 1600 m

ed
= 1681 m avÀæ 8.12

= 41 m

ish
DzÀÝjAzÀ, ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ UÀÄA¥ÀÄ ®A§PÉÆãÀ wæ¨sÀÄd ABC AiÀÄ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ¸ÀÑZÀÒUÉƽ¸À¨ÉÃPÁVzÉ.
1 1
re S
∆ ABC AiÀÄ «¹ÛÃtð =
2
× ¥ÁzÀ × JvÀÛgÀ =
2
× 40 × 9 = 180 m2

bl
B
JgÀqÀ£ÉAiÀÄ UÀÄA¥ÀÄ 41m, 15m ªÀÄvÀÄÛ 28m ºÉÆA¢gÀĪÀ C¸ÀªÀĨÁºÀÄ wæ¨sÀÄd ACD AiÀÄ
pu
be T
«¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ¸ÀÑZÀÒUÉƽ¸À¨ÉÃPÁVzÉ.

41 + 15 + 28
K

=
E°,è s = m 42 m
2
©

DzÀÝjAzÀ D ACD AiÀÄ «¹ÛÃtð = s(s - a) (s - b) (s - c)

= 42 (42 − 41)(42 − 15)(42 − 28) m 2

= 42 × 1 × 27 × 14 m 2
= 126 m2
o

ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ UÀÄA¥ÀÄ ¸ÀéZÀÒUÉƽ¹zÀ «¹ÛÃtðªÀÅ 180 m2. EzÀÄ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ UÀÄA¥ÀÄ ¸ÀÑZÀÒUÉƽ¹zÀ
«¹ÛÃtðQÌAvÀ (180 - 126) m2 = 54 m2 ºÉZÁÑVzÉ.
tt

J¯Áè «zÁåyðUÀ½AzÀ ¸ÀéZÀÑUÉƽ¹zÀ MlÄÖ «¹ÛÃtðªÀÅ = (180 + 126) m2 = 306 m2

GzÁºÀgÀuÉ 6: ¸Á£Àå¼À §½¬ÄgÀĪÀ MAzÀÄ vÀÄAqÀÄ d«ÄãÀÄ ªÀeÁæPÀÈwAiÀÄ°èzÉ.
No

[avÀæ 8.13 UÀªÀĤ¹]. CªÀ¼ÀÄ vÀ£Àß M§â ªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ M§â ªÀÄUÀ£ÀÄ d«Ää£À°è ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁr
JgÀqÀÄ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ zsÁ£ÀåUÀ¼À£ÀÄß CªÀgÀÄ ¨É¼ÉAiÀĨÉÃPÀÄ JAzÀÄPÉÆArzÁݼÉ. CªÀ¼ÀÄ d«ÄãÀ£ÀÄß JgÀqÀÄ
¸ÀªÀÄ «¨sÁUÀªÁV ªÀiÁqÀÄvÁÛ¼É. d«Ää£À ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉAiÀÄÄ 400 m ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ MAzÀÄ PÀtðªÀÅ 160 m
DzÀgÉ ¥ÀæwAiÉƧâjUÀÆ CªÀgÀ ¨É¼É ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä ¹UÀĪÀ d«Ää£À «¹ÛÃtðªÉµÀÄÖ?
ºÉgÁ£ï£À ¸ÀÆvÀ
æ 11

¥ÀjºÁgÀ : ABCD AiÀÄÄ d«ÄãÀÄ DVgÀ°.

CzÀgÀ ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉ = 400 m
400
ºÁUÁzÀgÉ, CzÀgÀ ¥Àæw ¨ÁºÀÄ«£À GzÀÝ = m = 100 m
4
CAzÀgÉ, AB = AD = 100 m
CzÀgÀ PÀtð BD = 160 m avÀæ 8.13
100 + 100 + 160

ed
D ABD AiÀÄ CzsÀð ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉAiÀÄÄ, s = m = 180 m
2
DzÀÝjAzÀ, D ABD «¹ÛÃtð = 180 (180 − 100 )(180 − 100 )(180 − 160 ) m 2

ish
= 180 × 80 × 80 × 20 m 2

= 4800 m2
 
re S
bl
DzÀÝjAzÀ, ¥ÀæwAiÉƧâgÀÄ ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ d«Ää£À «¹ÛÃtðªÀÅ 4800 m2 DVgÀÄvÀÛzÉ.
B
¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ «zsÁ£À:
pu
be T

CE ⊥ BD J¼É¬Äj [avÀæ 8.14 UÀªÀĤ¹]

BD = 160 m
K

DE = 160 m ÷ 2 = 80 m
©

ªÀÄvÀÄÛ DE2 + CE2 = DC2, EzÀjAzÀ

CE = DC2 − DE 2 = 1002 − 802 m = 60 m avÀæ 8.14

1
DzÀÝjAzÀ D BCD AiÀÄ «¹ÛÃtð = × 160 × 60 m2 = 4800 m2
2
C¨sÁå¸À 8.2
o

1. MAzÀÄ GzÁå£ÀªÀ£ÀªÀÅ ABCD ZÀvÀĨsÀÄðeÁPÁgÀzÀ°èzÉ. CzÀgÀ°è C =90°, AB = 9 m,

BC = 12 m, CD = 5 m ªÀÄvÀÄÛ AD = 8 m. CzÀÄ DPÀæ«Ä¸ÀĪÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
tt

AB = 3 cm, BC = 4cm, CD = 4 cm, DA = 5 cm ªÀÄvÀÄÛ AC = 5 cm EgÀĪÀ ABCD

2.
ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ «¹ÛÃtð PÀAqÀÄ»r¬Äj.
No

3. avÀæ 8.15 gÀ°è vÉÆÃj¹gÀĪÀAvÉ, MAzÀÄ «ªÀiÁ£ÀzÀ avÀæªÀ£ÀÄß gÁzsÁ¼ÀÄ §tÚzÀ PÁUÀzÀ¢AzÀ
ªÀiÁrzÀ¼ÀÄ. CªÀ¼ÀÄ G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀ PÁUÀzÀzÀ MlÄÖ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
 12 UÀtÂvÀ

ed
ish
re S
bl
avÀæ 8.15
B
4.
MAzÀÄ wæ¨sÀÄd ºÁUÀÆ MAzÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdªÀÅ MAzÉà ¥ÁzÀªÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ
pu
«¹ÛÃtðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. wæ¨sÀÄdzÀ ¨ÁºÀÄUÀ¼ÀÄ 26 cm, 28 cm ªÀÄvÀÄÛ 30 cm ºÁUÀÆ
be T

¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdªÀÅ 28 cm ¥ÁzÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¤AwzÀÝgÉ, ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß

K

PÀAqÀÄ»r¬Äj.
5. MAzÀÄ ªÀeÁæPÀÈwAiÀÄ DPÁgÀzÀ°ègÀĪÀ d«ÄãÀÄ 18 ºÀ¸ÀÄUÀ¼ÀÄ ªÉÄÃAiÀÄ®Ä ºÀ¹gÀÄ ºÀÄ®èè£ÀÄß
©

ºÉÆA¢zÉ. ªÀeÁæPÀÈwAiÀÄ ¥Àæw ¨ÁºÀÄ«£À GzÀݪÀÅ 30m ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ zÉÆqÀØzÁzÀ PÀtðzÀ GzÀݪÀÅ
48m DzÀgÉ, ¥Àæw DPÀ½UÉ ¹UÀĪÀ ºÀÄ°è£À d«Ää£À «¹ÛÃtð JµÀÄÖ?
6. JgÀqÀÄ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ §tÚUÀ½AzÀ ªÀiÁrzÀ ºÀvÀÄÛ wæ¨sÀÄeÁPÁgÀzÀ §mÉÖAiÀÄ£ÀÄß ºÉƯÉzÀÄ MAzÀÄ
bÀwæ ªÀiÁrzÉ [avÀæ 8.16 UÀªÀĤ¹]. ¥Àæw vÀÄAqÀÄ §mÉÖAiÀÄ C¼ÀvÉAiÀÄÄ 20 cm, 50 cm ªÀÄvÀÄÛ
48 cm DVzÉ. bÀwæUÉ ¥Àæw §tÚzÀ JµÀÄÖ «¹ÛÃtðzÀ §mÉÖ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ?
7. PÀtð 32cm EgÀĪÀ ZËPÀªÀ£ÀÄß ºÁUÀÆ 8 cm ¥ÁzÀªÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæwà ¨ÁºÀÄ 6 cm EgÀĪÀ
¸ÀªÀÄ¢é¨ÁºÀÄ wæ¨sÀÄdzÀ DPÁgÀzÀ°ègÀĪÀ UÁ½¥ÀlªÀÅ ªÀÄÆgÀÄ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ bÁAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß avÀæ 8.17
o

gÀ°ègÀĪÀAvÉ ºÉÆA¢zÉ. EzÀgÀ°è G¥ÀAiÉÆÃV¹gÀĪÀ ¥Àæwà bÁAiÉÄAiÀÄ PÁUÀzÀzÀ «¹ÛÃtðªÉµÀÄÖ?

tt
No

   avÀæ 8.16   
avÀæ 8.17
ºÉgÁ£ï£À ¸ÀÆvÀ
æ 13

8. £É®zÀ ªÉÄðgÀĪÀ MAzÀÄ ºÀÆ«£À «£Áå¸ÀªÀÅ 16

wæ¨sÀÄeÁPÁgÀzÀ ºÁ¸ÀÄUÀ®ÄèUÀ½AzÀ ªÀiÁqÀ®ànÖzÉ. F
wæ¨sÀÄdzÀ ¨ÁºÀÄUÀ¼ÀÄ 9cm, 28cm ªÀÄvÀÄÛ 35cm DVªÉ.
[avÀæ 8.18 UÀªÀĤ¹]. F ºÁ¸ÀÄUÀ®ÄèUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæw cm2 UÉ
50 ¥ÉʸÉAiÀÄAvÉ £ÀÄtÄ¥ÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä vÀUÀ®ÄªÀ ªÉZÀѪÀ£ÀÄß
PÀAqÀÄ»r¬Äj.
9. MAzÀÄ d«ÄãÀ vÁæ¦dåzÀ DPÁgÀzÀ°èzÉ. CzÀgÀ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ
¨ÁºÀÄUÀ¼ÀÄ 25 m ªÀÄvÀÄÛ 10 m ºÁUÀÆ CzÀgÀ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÀ®èzÀ

ed
¨ÁºÀÄUÀ¼ÀÄ 14 m ªÀÄvÀÄÛ 13 m DVªÉ, d«Ää£À «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß
PÀAqÀÄ»r¬Äj. avÀæ 8.18

ish
8.4 ¸ÁgÁA±À
F ¥ÁoÀzÀ°è ¤ÃªÀÅ F PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀ°wgÀÄ«j.
re S
bl
1. a,b ªÀÄvÀÄÛ c ¨ÁºÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ wæ¨sÀÄdzÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ºÉgÁ£ï£À ¸ÀÆvÀæ G¥ÀAiÉÆÃV¹
B
¯ÉQ̸À§ºÀÄzÁVzÉ. ¸ÀÆvÀæzÀ ºÉýPÉAiÀÄÄ,
wæ¨sÀÄdzÀ «¹ÛÃtð = s(s - a) (s - b) (s - c)

pu
be T

a+b+c
E°è s =
K

DVgÀÄvÀÛzÉ.
2
2. ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ ¨ÁºÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ MAzÀÄ PÀtðªÀ£ÀÄß PÉÆmÁÖUÀ, ZÀvÀĨsÀÄðdªÀ£ÀÄß JgÀqÀÄ
©

wæ¨sÀÄdUÀ¼ÁV «AUÀr¹, ºÉgÁ£ï£À ¸ÀÆvÀæªÀ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹ ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß

PÀAqÀÄ»rAiÀħºÀÄzÀÄ.


o
tt
No
 14 UÀtÂvÀ

CzsÁåAiÀÄ - 9

ed
¤zÉÃð±ÁAPÀ gÉÃSÁUÀtÂvÀ

ish
What's the good of Mercator's North Poles and Equators, Tropics, Zones and Meridian
Lines?' So the Bellman would cry; and crew would reply 'They are merely conventional
signs!'
re S
bl
LEWIS CARROLL, The Hunting of the Snark
B
pu "GvÀÛgÀ zsÀÄæªÀ¢A zÀQët zsÀÄæªÀPÀÄ ZÀÄA§PÀ UÁ½AiÀÄÄ ©Ã¸ÀÄwzÉ.'
¸ÀªÀĨsÁdPÀ ¸ÀAPÁæAw gÉÃSÉUÀ¼Éà «±ÁæAvÀ,
be T

¨sÀƪÀÄzsÀå¢A - RªÀÄzsÀåPÉ fV¢zÉAiÉÆà gÉÃSÉ

K

- JAzɯÁè KPÉ gÉÆâ¸ÀÄ«gÉÆà UÀÄgÀÄUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ,

CªÉ®èªÀÇ §jà ¸ÀAPÉÃvÀ!
©

9.1 ¦ÃpPÉ
MAzÀÄ ¸ÀASÁågÉÃSÉAiÀÄ°è MAzÀÄ ©AzÀĪÀ£ÀÄß
UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄ ºÉÃUÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ FUÁUÀ¯ÉÃ
PÀ°w¢ÝÃj. gÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À
¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÃUÉ «ªÀj¸À¨ÉÃPÉA§ÄzÀ£ÀÆß ¤ÃªÀÅ
w½¢¢ÝÃj. MAzÀÄ ©AzÀĪÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä,
CzÀgÀ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß MAzÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ gÉÃSÉUÀ½UÉ
o

¸ÀA§A¢ü¹ «ªÀj¸À¨ÉÃPÁUÀĪÀAvÀºÀ EvÀgÀ C£ÉÃPÀ

tt

¸À¤ßªÉñÀUÀ½ªÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, PɼÀV£À ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À£ÀÄß

UÀªÀĤ¹:
I. avÀæ 9.1 gÀ°è ¥ÀƪÀð-¥À²ÑªÀÄ ¢QÌ£À°è
No

ZÁaPÉÆArgÀĪÀ MAzÀÄ ªÀÄÄRågÀ¸ÉÛ ªÀÄvÀÄÛ

¥À²ÑªÀÄ¢AzÀ ¥ÀƪÀðzÉqÉUÉ ¸ÀASÁåUÀt£É ºÉÆA¢gÀĪÀ
CqÀØgÀ¸ÉÛUÀ½ªÉ. C®èzÉ, ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ CqÀØgÀ¸ÉÛAiÀÄ°èAiÀÄÆ
ªÀģɸÀASÉåUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVzÉ. E°è M§â UɼÀwAiÀÄ
ªÀÄ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀ®Ä MAzÉà MAzÀÄ DzsÁgÀ
©AzÀÄ«£À G¯ÉèÃRªÀÅ ¸ÁPÁUÀ§ºÀÄzÉ? GzÁºÀgÀuÉUÉ, CªÀ¼ÀÄ 2£Éà CqÀØgÀ¸ÉÛAiÀÄ°è ªÁ¸ÀªÁVzÁݼÉ
JAzÀÄ ªÀiÁvÀæ w½¢zÀÝgÉ, CªÀ¼À ªÀÄ£ÉAiÀÄ£ÀÄß £ÁªÀÅ ¥ÀvÉÛºÀZÀÄѪÀÅzÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀªÉÃ? §zÀ¯ÁV ªÀÄ£É EgÀĪÀ
CqÀØgÀ¸ÉÛ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£É ¸ÀASÉå F JgÀqÀÆ ªÀiÁ»wUÀ¼ÀÆ ®¨sÀå«zÀÝgÉ ªÀÄ£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀÅzÀÄ
¤zÉÃð±ÁAPÀ gÉÃSÁUÀtÂv
À 15

E£ÀÆß ¸ÀÄ®¨sÀªÀ®èªÉÃ? 2£ÉAiÀÄ CqÀØgÀ¸ÉÛAiÀÄ°ègÀĪÀ 5£ÉAiÀÄ ¸ÀASÉåAiÀÄ ªÀÄ£ÉAiÀÄ£ÀÄß £ÁªÀÅ vÀ®Ä¥À¨ÉÃPÉAzÀgÉ,

¥ÀæxÀªÀĪÁV £ÁªÀÅ 2£ÉAiÀÄ CqÀØgÀ¸ÉÛAiÀÄ£ÀÆß, DªÉÄÃ¯É CzÀgÀ°è ªÀģɸÀASÉå 5 £ÀÆß UÀÄgÀÄw¸ÀÄvÉÛêÉ. avÀæ
9.1 gÀ°è F ªÀÄ£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß H ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. CzÉà jÃw P AiÀÄÄ 7£ÉAiÀÄ CqÀØgÀ¸ÉÛAiÀÄ°è ªÀģɸÀASÉå
4gÀ ¸ÁÜ£ÀªÁVzÉ.
II. MAzÀÄ PÁUÀzÀzÀ ºÁ¼ÉAiÀÄ°è ¤ÃªÀÅ MAzÀÄ ZÀÄPÉÌAiÀÄ£ÀÄß ºÁQ¢ÝÃj JA¢lÄÖPÉƽî. [avÀæ 9.2(a)].
PÁUÀzÀzÀ ªÉÄÃ¯É D ZÀÄPÉÌ EgÀĪÀ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß w½¸À¨ÉÃPÉAzÀÄ £ÁªÀÅ ºÉýzÀgÉ, ¤ÃªÀzÀ£ÀÄß ºÉÃUÉ w½¸ÀÄ«j?
"ZÀÄPÉÌAiÀÄÄ PÁUÀzÀzÀ ªÉÄîzsÀðzÀ°èzÉ" CxÀªÁ "CzÀÄ PÁUÀzÀzÀ JqÀ CAa£À ¥ÀPÀÌzÀ°èzÉ" CxÀªÁ
"CzÀÄ PÁUÀzÀzÀ JqÀ ¥Á±ÀéðzÀ ªÉÄîÄÛ¢UÉ vÀÄA¨Á ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°èzÉ". EAvÀºÀ ºÀ®ªÀÅ «zsÁ£ÀUÀ¼À°è

ed
¤ÃªÀÅ ¥ÀæAiÀÄw߸À§ºÀÄzÀÄ. EªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ ºÉýPÉ ZÀÄPÉÌAiÀÄ ¤RgÀªÁzÀ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß
zÀÈqsÀ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉAiÉÄ? E®è. DzÀgÉ "ZÀÄPÉÌAiÀÄÄ PÁUÀzÀzÀ JqÀ CAa¤AzÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 5 cm zÀÆgÀzÀ°èzÉ"
JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ ºÉýzÀgÉ ZÀÄPÉÌAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ §UÉÎ ¸Àé®à CAzÁf¸À§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ ¤¢ðµÀÖªÁV UÀÄgÀÄw¸À®Ä

ish
¸ÁzsÀåªÀ®è. E£ÀÆß PÉÆAZÀ «ZÁgÀ ªÀiÁrzÁUÀ, `ZÀÄPÉÌAiÀÄÄ PÁUÀzÀzÀ PɼÀ CAa¤AzÀ 9cm ªÉÄïÁãUÀzÀ°è
PÀÆqÁ EzÉ' JAzÀÄ ºÉüÀ®Ä ¤ªÀÄUÉ ¸ÁzsÀåªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. ZÀÄPÉÌAiÀÄÄ ¤RgÀªÁV J°èzÉ JA§ÄzÀÄ FUÀ
£ÀªÀÄUÉ w½AiÀÄÄvÀÛzÉ!
re S
bl
B
pu
be TK
©

F GzÉÝñÀPÁÌV, 2 ¤UÀ¢vÀ gÉÃSÉUÀ¼ÁzÀ PÁUÀzÀzÀ JqÀ CAZÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PɼÀ CAZÀÄUÀ½AzÀ ZÀÄPÉÌAiÀÄÄ
JµÀÄÖ zÀÆgÀzÀ°èzÉ JAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ¥Àr¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ £ÁªÀÅ CzÀgÀ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¹ÜgÀUÉƽ¹zɪÀÅ. (avÀæ
9.2 (b).) E£ÉÆßAzÀÄ jÃwAiÀÄ°è ºÉüÀĪÀÅzÁzÀgÉ, ZÀÄPÉÌAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä £ÀªÀÄUÉ JgÀqÀÄ
o

¸ÀévÀAvÀæ ªÀiÁ»wUÀ¼À CªÀ±ÀåPÀvÉ EzÉ.

tt

FUÀ, "D¸À£À ªÀåªÀ¸ÉÜ" J£ÀÄߪÀ, F PɼÀV£À ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß vÀgÀUÀwAiÀÄ°è ¤ªÀð»¹.

ZÀlĪÀnPÉ 1 (D¸À£À ªÀåªÀ¸ÉÜ) : ¤ªÀÄä vÀgÀUÀwAiÀÄ°ègÀĪÀ J¯Áè qɸÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß CPÀÌ¥ÀPÀÌzÀ°è eÉÆÃr¹
No

MAzÀÄ D¸À£À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁrj. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ qɸÀÌ£ÀÄß MAzÉÆAzÀÄ ZËPÀ¢AzÀ ¥Àæw¤¢ü¹. qɸÀÌ£ÀÄß
¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀ ZËPÀzÀ M¼ÀUÀqÉ D qɸÀÌ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄwÛzÀÝ «zÁåyðAiÀÄ ºÉ¸ÀgÀ£ÀÄß §gɬÄj. JgÀqÀÄ
¸ÀévÀAvÀæ ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹ vÀgÀUÀwAiÀÄ°ègÀĪÀ ¥ÀæwAiÉƧ⠫zÁåyðAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¤RgÀªÁV
«ªÀj¸À§ºÀÄzÀÄ.
(i) CªÀ¼ÀÄ CxÀªÁ CªÀ£ÀÄ PÀĽvÀÄPÉƼÀÄîªÀ PÀA§¸Á°£À ¸ÀASÉå.
(ii) CªÀ¼ÀÄ CxÀªÁ CªÀ£ÀÄ PÀĽvÀÄPÉƼÀÄîªÀ CqÀظÁ°£À ¸ÀASÉå.
 16 UÀtÂvÀ

¤ÃªÀÅ 5£ÉAiÀÄ PÀA§¸Á®Ä ªÀÄvÀÄÛ 3£ÉAiÀÄ CqÀظÁ°£À°ègÀĪÀ qɹ̣À°è PÀĽvÀÄPÉƼÀÄî«gÉAzÁzÀgÉ (avÀæ

9.3.gÀ°è bÁAiÉÄUÉƽ¹zÀ ZËPÀ¢AzÀ ¸ÀÆa¹gÀĪÀÅzÀÄ), ¤ªÀÄä ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß (5,3) JAzÀÄ §gÉAiÀħºÀÄzÀÄ.
E°è ªÉÆzÀ®Ä PÀA§¸Á°£À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß §½PÀ CqÀظÁ°£À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß §gÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ. (5,3) JA§ÄzÀÄ
(3,5)PÉÌ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÉ? ¤ªÀÄä vÀgÀUÀwAiÀÄ°ègÀĪÀ EvÀgÀ «zÁåyðUÀ¼À ºÉ¸ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß §gɬÄj.
GzÁºÀgÀuÉUÉ, 4£ÉAiÀÄ PÀA§¸Á®Ä ªÀÄvÀÄÛ 1£ÉAiÀÄ CqÀظÁ°£À°è ¸ÉÆäAiÀiÁ PÀĽwzÀÝgÉ EzÀ£ÀÄß S(4,1)
JAzÀÄ §gɬÄj. ²PÀëPÀgÀ qɸÀÄÌ ¤ªÀÄä C¸À£À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¨sÁUÀ C®è. £ÁªÀÅ ²PÀëPÀgÀ£ÀÄß PÉêÀ® M§â
«ÃPÀëPÀgÉA§AvÉ ¥ÀjUÀt¸ÀÄvÉÛêÉ.

ed
ish
re S
bl
B
pu
be TK

MAzÀÄ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ°ègÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ«£À ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß JgÀqÀÄ ®A§gÉÃSÉUÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ

©

¥Àæw¤¢ü¸À§ºÀÄzÉA§ÄzÀ£ÀÄß ªÉÄð£À ZÀZÉð¬ÄAzÀ wêÀÅ UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ. ‘ZÀÄPÉÌAiÀÄ' ¤zÀ±Àð£ÀzÀ°è,

£ÀªÀÄUÉ PÁUÀzÀzÀ PɼÀ CAZÀÄ ºÁUÀÆ JqÀ CAZÀÄUÀ½AzÀ ZÀÄPÉÌVgÀĪÀ zÀÆgÀ UÉÆvÁÛUÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. D¸À£À
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è, £ÀªÀÄUÉ PÀA§¸Á®Ä ªÀÄvÀÄÛ CqÀظÁ°£À ¸ÀASÉåAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉ EgÀÄvÀÛzÉ. F ¸ÀgÀ¼À
«ZÁgÀzÀ°è JAvÀºÀ zÀÆgÀUÁ«Ä ¥ÀjuÁªÀÄUÀ½ªÉ JAzÀgÉ, EzÀÄ "¤zÉÃð±ÁAPÀ gÉÃSÁUÀtÂvÀ" JA§
UÀtÂvÀzÀ MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ±ÁSÉAiÀÄ£Éßà GAlĪÀiÁrzÉ. F CzsÁåAiÀÄzÀ°è, ¤zÉÃð±ÁAPÀ gÉÃSÁUÀtÂvÀzÀ
PÉ®ªÀÅ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ £ÀªÀÄä GzÉÝñÀªÁVzÉ. ¤ªÀÄä ªÀÄÄA¢£À vÀgÀUÀwUÀ¼À°è
¤ÃªÀÅ EªÀÅUÀ¼À §UÉÎ E£ÀÆß ºÉZÀÄÑ PÀ°AiÀÄÄ«j. ¥sÉæAZï vÀvÀéeÁÕ¤ ªÀÄvÀÄÛ UÀtÂvÀdÕ£ÁzÀ gÉ£É qÉPÁmïð
o

(Rene Descartes) JA§ªÀ¤AzÀ DgÀA¨sÀzÀ°è F CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀÅ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢vÀÄ.

tt

17£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ±ÉæõÀ× UÀtÂvÀdÕ£ÁzÀ gÉ£É qÉPÁmïð£ÀÄ, ºÁ¹UÉAiÀÄ°è

ªÀÄ®VPÉÆAqÀÄ AiÉÆÃa¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß EµÀÖ¥ÀqÀÄwÛzÀÝ! MAzÀÄ ¢£À
ºÁ¹UÉAiÀÄ°è «±ÁæAwAiÀÄ°ègÀĪÁUÀ, MAzÀÄ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ°ègÀĪÀ MAzÀÄ
No

©AzÀÄ«£À ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¸ÀĪÀ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß CªÀ£ÀÄ ©r¹zÀ. CªÀ£À

«zsÁ£ÀªÀÅ. CPÁëA±À ªÀÄvÀÄÛ gÉÃSÁA±ÀUÀ¼À ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ
ºÀ¼ÉAiÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹zÀ gÀÆ¥ÀªÁVvÀÄÛ. MAzÀÄ
¸ÀªÀÄvÀ®zÀ°è MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¸ÀĪÀ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß,
qÉPÁmïðUÉ UËgÀªÀzÉÆåÃvÀPÀªÁV, "PÁnð¶AiÀÄ£ï (PÁnð¹AiÀÄ£ï)
¥ÀzÀÞw" JAzÀÄ PÀÆqÁ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.
¤zÉÃð±ÁAPÀ gÉÃSÁUÀtÂv
À 17

C¨sÁå¸À 9.1
1. ¤ªÀÄä PÀ°PÁ ªÉÄÃf£À ªÉÄðgÀĪÀ ªÉÄÃdĢåÀ(table lamp) zÀ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß E£ÉÆߧ⠪ÀåQÛUÉ ¤ÃªÀÅ
ºÉÃUÉ «ªÀj¸ÀÄ«j?
2. gÀ¸ÉÛ AiÉÆÃd£É: £ÀUÀgÀzÀ ªÀÄzsÀå¨sÁUÀzÀ°è MAzÀ£ÉÆßAzÀÄ CqÀØ ºÁzÀĺÉÆÃUÀĪÀAvÉ MAzÀÄ
£ÀUÀgÀzÀ°è JgÀqÀÄ ªÀÄÄRågÀ¸ÉÛUÀ½ªÉ. F JgÀqÀÄ gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÆ MAzÀÄ GvÀÛgÀ - zÀQët ¢QÌ£À®Æè
E£ÉÆßAzÀÄ ¥ÀƪÀð - ¥À²ÑªÀÄ ¢QÌ£À®Æè EªÉ. ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ 200m CAvÀgÀzÀ°ègÀĪÀ EvÀgÀ £ÀUÀgÀzÀ
J¯Áè gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÆ F gÀ¸ÉÛUÀ½UÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÁVªÉ. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¢QÌ£À®Æè 5 gÀ¸ÉÛUÀ½ªÉ.
200m = 1cm JA§ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹ ¤ªÀÄä £ÉÆÃmï ¥ÀĸÀÛPÀzÀ°è £ÀUÀgÀzÀ MAzÀÄ

ed
ªÀiÁzÀj £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹. gÀ¸ÉÛ/CqÀØgÀ¸ÉÛUÀ¼À£ÀÄß KPÀgÉÃSÉUÀ½AzÀ ¥Àæw¤¢ü¹.
¤ªÀÄä ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è C£ÉÃPÀ bÉâ¸ÀĪÀ gÀ¸ÉÛUÀ½ªÉ. EAvÀºÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ eÉÆvÉ bÉâ¸ÀĪÀ gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ,
MAzÀÄ GvÀÛgÀ - zÀQët ¢PÀÄÌ ªÀÄvÀÄÛ E£ÉÆßAzÀÄ ¥ÀƪÀð - ¥À²ÑªÀÄ ¢QÌ£À°ègÀĪÀ JgÀqÀÄ gÀ¸ÉÛUÀ½AzÀ

ish
GAmÁVªÉ. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ eÉÆvÉ bÉâ¸ÀĪÀ gÀ¸ÉÛUÀ¼À£ÀÆß F ªÀÄÄA¢£À PÀæªÀÄzÀ°è DzÀj¸À§ºÀÄzÀÄ.
GvÀÛgÀ - zÀQët ¢QÌ£À°ègÀĪÀ 2£ÉAiÀÄ gÀ¸ÉÛ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀƪÀð - ¥À²ÑªÀÄ ¢QÌ£À°ègÀĪÀ 5£ÉAiÀÄ gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ
MAzÀ£ÉÆßAzÀÄ ¸ÀA¢ü¸ÀĪÀ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ gÀ¸ÉÛ bÉÃzÀ£À (2,5) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ. F ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß
G¥ÀAiÉÆÃV¹.
re S
bl
B
(i) (4,3) JAzÀÄ JµÀÄÖ gÀ¸ÉÛ bÉÃzÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß G¯ÉèÃT¸À§ºÀÄzÀÄ?
(ii) (3,4) JAzÀÄ JµÀÄÖ gÀ¸ÉÛ bÉÃzÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß G¯ÉèÃT¸À§ºÀÄzÀÄ?-JA§ÄzÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
pu
be T

9.2 PÁnð¶AiÀÄ£ï ¥ÀzÀÞw

K

"¸ÀASÁå¥ÀzÀÞw" JA§ CzsÁåAiÀÄzÀ°è ¤ÃªÀÅ ¸ÀASÁågÉÃSÉAiÀÄ §UÉÎ PÀ°w¢ÝÃj. ¸ÀASÁågÉÃSÉAiÀÄ

ªÉÄÃ¯É MAzÀÄ ¹ÜgÀ ©AzÀÄ«zÀÄÝ, CzÀjAzÀ KPÀªÀiÁ£À zÀÆgÀUÀ¼À£ÀÄß, MAzÀÄ ¢QÌ£À°è zsÀ£ÁvÀäPÀªÁVAiÀÄÆ
©

E£ÉÆßAzÀÄ ¢QÌ£À°è IÄuÁvÀäPÀªÁVAiÀÄÆ UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVzÉ. AiÀiÁªÀ ¹ÜgÀ ©AzÀĪÀ£ÀÄß DzsÀj¹ zÀÆgÀUÀ¼À£ÀÄß

UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVzÉAiÉÆà CzÀ£ÀÄß ªÀÄÆ®©AzÀÄ J£ÀÄßvÉÛêÉ. MAzÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ°è ¤UÀ¢vÀ CAvÀgÀzÀ°è
©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀASÉåUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸À®Ä £ÁªÀÅ ¸ÀASÁågÉÃSÉAiÀÄ£ÀÄß §¼À¸ÀÄvÉÛêÉ.
`0' AiÀÄÄ ªÀÄÆ®©AzÀÄ«£À°èzÀÄÝ MAzÀÄ KPÀªÀiÁ£À zÀÆgÀªÀÅ "1" £ÀÆß 3 KPÀªÀiÁ£À zÀÆgÀªÀÅ "3" £ÀÆß
¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄÆ®©AzÀÄ«¤AzÀ zsÀ£ÁvÀäPÀ¢QÌ£À°è r zÀÆgÀzÀ°ègÀĪÀ ©AzÀĪÀÅ r JA§ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß
¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄÆ®©AzÀÄ«¤AzÀ IÄuÁvÀäPÀ ¢QÌ£À°è r zÀÆgÀzÀ°ègÀĪÀ ©AzÀĪÀÅ –r JA§ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß
¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÀÛzÉ. avÀæ 9.5gÀ°è ¸ÀASÁågÉÃSÉAiÀÄ°è ««zsÀ ¸ÀASÉåUÀ¼À ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃj¸À¯ÁVzÉ.
o
tt
No

qÉPÁmÉðAiÀÄÄ MAzÀÄ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ°è EAvÀºÀ JgÀqÀÄ gÉÃSÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ®A§ªÁVj¹, F

gÉÃSÉUÀ¼À£ÀÄß DzsÀj¹ ©AzÀÄUÀ¼À ¸ÁÜ£ÀUÀ¼ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀ «zsÁ£ÀªÉÇAzÀ£ÀÄß D«µÀÌj¹zÀ£ÀÄ. F
®A§gÉÃSÉUÀ¼ÀÄ avÀæ 9.6 gÀ°è vÉÆÃj¹gÀĪÀAvÉ AiÀiÁªÀÅzÉà ¢QÌ£À°ègÀ§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ, F CzsÁåAiÀÄzÀ°è
MAzÀÄ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ ªÉÄð£À AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä MAzÀÄ gÉÃSÉ Qëwd
¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÁVAiÀÄÆ E£ÉÆßAzÀÄ CzÀÀPÉÌ ¨sÀÆ®A§ ¢QÌ£À®Æè EgÀĪÀAvÉ £ÁªÀÅ F JgÀqÀÄ gÉÃSÉUÀ¼À£ÀÄß
Dj¹PÉƼÀÄîvÉÛêÉ. [avÀæ. 9.6 (c) AiÀÄ°è vÉÆÃj¹zÀAvÉ]
 18 UÀtÂvÀ

ed
ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, F gÉÃSÉUÀ¼ÀÄ F ªÀÄÄA¢£ÀAvÉ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛªÉ: JgÀqÀÄ
¸ÀASÁågÉÃSÉUÀ¼ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß X'X ªÀÄvÀÄÛ Y'Y JA§ÄzÁV PÀgɬÄj.
X'X £ÀÄß Qëwd ¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀªÁVj¹ [avÀæ 9.7 (a) AiÀÄ°ègÀĪÀAvÉ] ªÀÄvÀÄÛ

ish
¸ÀASÁågÉÃSÉAiÀÄ°è §gÉ¢gÀĪÀAvÉ CzÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÀASÉåUÀ¼À£ÀÄß §gɬÄj. Y'Y Qëwd
¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÀ®è, ¨sÀÆ®A§ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¹, Y'Y AiÀÄ ªÉÄïÉAiÀÄÆ £ÁªÀÅ EzÉÃ
jÃw ¸ÀASÉåUÀ¼À£ÀÄß §gÉAiÀÄÄvÉÛêÉ. [avÀæ 9.7 (b)].
re S
bl
B
pu
be TK
©

JgÀqÀÄ gÉÃSÉUÀ¼ÀÆ CªÀÅUÀ¼À ªÀÄÆ®©AzÀÄ

o

CxÀªÁ ¸ÉÆ£ÉßAiÀÄ°è MAzÀ£ÉÆßAzÀÄ ¸ÀA¢ü¸ÀĪÀAvÉ

CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¹ (avÀæ 9.8). Qëwd ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ
tt

gÉÃSÉ X'X £ÀÄß x – CPÀëªÉAzÀÄ ¨sÀÆ®A§ gÉÃSÉ Y'Y

£ÀÄß y – CPÀëªÉAzÀÆ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ. X'X ªÀÄvÀÄÛ Y'Y
No

UÀ¼ÀÄ ¸ÀA¢ü¸ÀĪÀ ©AzÀĪÀÅ ªÀÄÆ®©AzÀĪÁVzÀÄÝ

EzÀ£ÀÄß 'O' JAzÀÄ ¸ÀÆa¸ÀÄvÉÛêÉ. OX ªÀÄvÀÄÛ
OY UÀ¼À ¢QÌ£À°è zsÀ£À¸ÀASÉåUÀ½gÀĪÀÅzÀjAzÀ OX
ªÀÄvÀÄÛ OY UÀ¼À£ÀÄß PÀæªÀĪÁV x – CPÀë ªÀÄvÀÄÛ
y – CPÀëUÀ¼À zsÀ£ÁvÀäPÀ ¢PÀÄÌUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßvÉÛêÉ.
CzÉà jÃw OX' ªÀÄvÀÄÛ OY' UÀ¼À£ÀÄß PÀæªÀĪÁV
x – CPÀë ªÀÄvÀÄÛ y – CPÀëUÀ¼À IÄuÁvÀäPÀ ¢PÀÄÌUÀ¼ÀÄ
J£ÀÄßvÉÛêÉ.
¤zÉÃð±ÁAPÀ gÉÃSÁUÀtÂv
À 19

CPÀëUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄvÀ®ªÀ£ÀÄß 4 ¨sÁUÀUÀ¼ÁV «¨sÁV¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß

¤ÃªÀÅ UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ. F £Á®ÄÌ ¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ZÀvÀÄxÀðPÀ
(4£Éà MAzÀÄ ¨sÁUÀ)UÀ¼ÀÄ J£ÀÄßvÉÛêÉ. EªÀÅUÀ½UÉ OX ¤AzÀ
DgÀA©ü¹ C¥ÀæzÀQëuÁPÁªÁV I, II, III, IV JAzÀÄ ¸ÀASÉåUÀ¼À£ÀÄß
¤ÃqÀ¯ÁVzÉ (avÀæ 9.9£ÀÄß UÀªÀĤ¹). »ÃUÉ ¸ÀªÀÄvÀ®ªÀÅ
CPÀëUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ F ZÀvÀÄxÀðPÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. £ÁªÀÅ
¸ÀªÀÄvÀ®ªÀ£ÀÄß PÁnð¶AiÀÄ£ï ¸ÀªÀÄvÀ®, ¤zÉÃð±ÁAPÀ ¸ÀªÀÄvÀ®
CxÀªÁ xy – ¸ÀªÀÄvÀ® J£ÀÄßvÉÛêÉ. CPÀëUÀ¼À£ÀÄß ¤zÉÃð±ÁAPÀ

ed
CPÀëUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßvÉÛêÉ.

ish
FUÀ £ÁªÀÅ, F ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ UÀtÂvÀPÉÌ KPÉ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀªÁzÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÃUÉ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁzÀÄzÀÄ
JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÉÆÃt. UÁæ¥sï ºÁ¼ÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É CPÀëUÀ¼À£ÀÄß J¼É¢gÀĪÀ, PɼÀV£À avÀæªÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹.
re S
P ªÀÄvÀÄÛ Q ©AzÀÄUÀ½UÉ CPÀëUÀ½AzÀ EgÀĪÀ zÀÆgÀUÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃqÉÆÃt. EzÀPÁÌV x – CPÀëzÀ ªÉÄïÉ

bl
PM ªÀÄvÀÄÛ y – CPÀëzÀ ªÉÄÃ¯É PN JA§ ®A§UÀ¼À£ÀÄß J¼ÉAiÉÆÃt. CzÉà jÃw, avÀæ 9.10gÀ°è
B
vÉÆÃj¹gÀĪÀAvÉ, QR ªÀÄvÀÄÛ QS JA§ ®A§UÀ¼À£ÀÄß J¼ÉAiÉÆÃt.
pu
be TK
tt © o
No

¤ÃªÀÅ UÀªÀĤ¸ÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ-

(i) x – CPÀëzÀ zsÀ£ÁvÀäPÀ ¢QÌ£À°è C¼ÉzÁUÀ, y-CPÀë¢AzÀ P ©AzÀÄ«VgÀĪÀ ®A§ zÀÆgÀ
PN = OM = 4 KPÀªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ.
(ii) y – CPÀëzÀ zsÀ£ÁvÀäPÀ ¢QÌ£À°è C¼ÉzÁUÀ, x CPÀë¢AzÀ P ©AzÀÄ«VgÀĪÀ ®A§ zÀÆgÀ PM = ON– 3
KPÀªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ.
 20 UÀtÂvÀ

(iii) x – CPÀëzÀ IÄuÁvÀäPÀ ¢QÌ£À°è C¼ÉzÁUÀ, y CPÀë¢AzÀ Q ©AzÀÄ«VgÀĪÀ ®A§ zÀÆgÀ OR = SQ

= 6 KPÀªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ.

(iv) y – CPÀëzÀ IÄuÁvÀäPÀ ¢QÌ£À°è C¼ÉzÁUÀ, x CPÀë¢AzÀ Q ©AzÀÄ«VgÀĪÀ ®A§zÀÆgÀ OS = RQ

= 2 KPÀªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ.

FUÀ, F zÀÆgÀUÀ¼ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉÆAqÀÄ, AiÀiÁªÀÅzÉà UÉÆAzÀ®«®èzÉ, ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ ºÉÃUÉ

«ªÀj¸À§ºÀÄzÀÄ?
MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀV£À ¥ÀzÀÞwAiÀÄAvÉ £ÁªÀÅ §gÉAiÀÄÄvÉÛêÉ.

ed
(i) MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À x ¤zÉÃð±ÁAPÀªÀÅ, y - CPÀë¢AzÀ x – CPÀëzÀÄzÀÝPÀÆÌ C¼ÀvÉ ªÀiÁrzÀ CzÀgÀ
®A§zÀÆgÀ (x CPÀëzÀ zsÀ£ÁvÀäPÀ ¢QÌ£À°è zsÀ£À ªÀÄvÀÄÛ x CPÀëzÀ IÄuÁvÀäPÀ ¢QÌ£À°è IÄt).

ish
P ©AzÀÄ«UÉ CzÀÄ + 4 ªÀÄvÀÄÛ Q UÉ CzÀÄ – 6. x-¤zÉÃð±ÁAPÀªÀ£ÀÄß Qëwd¸ÀÆZÀPÀ (Abscissa)
JAzÀÄ PÀÆqÁ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ.
(ii) MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À y – ¤zÉÃð±ÁAPÀªÀÅ x-CPÀë¢AzÀ y-CPÀëzÀÄzÀÝPÀÆÌ C¼ÀvÉ ªÀiÁrzÀ ®A§zÀÆgÀ
re S
(y – CPÀëzÀ zsÀ£ÁvÀäPÀ ¢QÌ£À°è zsÀ£À ªÀÄvÀÄÛ y-CPÀëzÀ IÄuÁvÀäPÀ ¢QÌ£À°è IÄt). P ©AzÀÄ«UÉ

bl
B
CzÀÄ + 3 ªÀÄvÀÄÛ Q UÉ CzÀÄ –2. y-¤zÉÃð±ÁAPÀªÀ£ÀÄß ®A§¸ÀÆZÀPÀ (Ordinate) JAzÀÄ PÀÆqÁ
PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ.
pu
be T

(iii) ¤zÉÃð±ÁAPÀ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ°ègÀĪÀ MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉüÀĪÁUÀ, ªÉÆzÀ®Ä

x – ¤zÉÃð±ÁAPÀªÀÇ D §½PÀ y-¤zÉÃð±ÁAPÀªÀÇ §gÀÄvÀÛªÉ. £ÁªÀÅ ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼À£ÀÄß
K

CªÀgÀtzÉƼÀVj¸ÀÄvÉÛêÉ. DzÀÝjAzÀ P AiÀÄ ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (4,3) ªÀÄvÀÄÛ Q £À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ

(–6, –2).
©

¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ°ègÀĪÀ MAzÀÄ ©AzÀĪÀ£ÀÄß C£À£ÀåªÁV «ªÀj¸ÀÄvÀÛªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹.

(3, 4) JA§ÄzÀÄ (4, 3)PÉÌ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÀ®è.
GzÁºÀgÀuÉ 1 : avÀæ 9.11£ÀÄß UÀªÀĤ¹ PɼÀV£À ªÁPÀåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉƽ¹
(i) B ©AzÀÄ«£À Qëwd¸ÀÆZÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ ®A§¸ÀÆZÀPÀUÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV _______ ªÀÄvÀÄÛ _______
DzÀÄzÀjAzÀ B AiÀÄ ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (_______ , _______)
o

(ii) M ©AzÀÄ«£À x – ¤zÉÃð±ÁAPÀ ªÀÄvÀÄÛ y – ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV _______ ªÀÄvÀÄÛ

tt

_______ . DzÀÝjAzÀ M £À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (_______., _______).

(iii) L ©AzÀÄ«£À x – ¤zÉÃð±ÁAPÀ ªÀÄvÀÄÛ y – ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV _______ ªÀÄvÀÄÛ
No

_______ . DzÀÝjAzÀ L £À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (_______ , _______).

(iv) S ©AzÀÄ«£À x – ¤zÉÃð±ÁAPÀ ªÀÄvÀÄÛ y – ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV _______ ªÀÄvÀÄÛ
_______ . DzÀÝjAzÀ S ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (_______ , _______).
¤zÉÃð±ÁAPÀ gÉÃSÁUÀtÂv
À 21

ed
ish
re S
bl
B
pu
be TK
©

¥ÀjºÁgÀ : (i) y - CPÀë¢AzÀ B ©AzÀÄ«VgÀĪÀ zÀÆgÀ 4 KPÀªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ DVgÀĪÀÅzÀjAzÀ, B

©AzÀÄ«£À x – ¤zÉÃð±ÁAPÀ CxÀªÁ PÀëwd¸ÀÆZÀPÀ 4. CAvÉAiÉÄà x CPÀë¢AzÀ B ©AzÀÄ«VgÀĪÀ zÀÆgÀ
3 KPÀªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ. DzÀÝjAzÀ, B ©AzÀÄ«£À y ¤zÉÃð±ÁAPÀ, CAzÀgÉ ®A§¸ÀÆZÀPÀ 3. DzÀÝjAzÀ B
o

©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (4, 3).

tt

ªÉÄÃ¯É (i) gÀ°ègÀĪÀAvÉ

(ii) M ©AzÀÄ«£À x-¤zÉÃð±ÁAPÀ ªÀÄvÀÄÛ y-¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV -3 ªÀÄvÀÄÛ 4. DzÀÝjAzÀ M
No

©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (-3, 4).

(iii) L ©AzÀÄ«£À x – ¤zÉÃð±ÁAPÀ ªÀÄvÀÄÛ y – ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV -5 ªÀÄvÀÄÛ -4. DzÀÝjAzÀ
L ©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (–5, – 4).

(iv) S ©AzÀÄ«£À x – ¤zÉÃð±ÁAPÀ ªÀÄvÀÄÛ y – ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV 3 ªÀÄvÀÄÛ -4. DzÀÝjAzÀ

S ©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (3, -4).
 22 UÀtÂvÀ

GzÁºÀgÀuÉ 2 : avÀæ 9.12 gÀ°è CPÀëUÀ¼À ªÉÄïÉ

UÀÄgÀÄw¹gÀĪÀ ©AzÀÄUÀ¼À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼À£ÀÄß §gɬÄj.
¥ÀjºÁgÀ: ¤ÃªÀÅ £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÉãÉAzÀgÉ :
(i) A ©AzÀĪÀÅ y CPÀë¢AzÀ +4 KPÀªÀiÁ£À
zÀÆgÀzÀ°èAiÀÄÆ, x CPÀë¢AzÀ ¸ÉÆ£Éß
zÀÆgÀzÀ°èAiÀÄÆ EzÉ. DzÀÄzÀjAzÀ, A
©AzÀÄ«£À x – ¤zÉÃð±ÁAPÀ 4 ªÀÄvÀÄÛ
y- ¤zÉÃð±ÁAPÀ 0. »ÃUÉ A AiÀÄ

ed
¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (4, 0).
(ii) B AiÀÄ ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (0, 3). KPÉ?

ish
(iii) C AiÀÄ ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (–5, 0). KPÉ?
(iv) D AiÀÄ ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (0, –4). KPÉ?
re S 2 

bl
(v) E AiÀÄ ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ  ,0 . KPÉ?
3 
B
x CPÀëzÀ°ègÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ©AzÀĪÀÇ, x – CPÀë¢AzÀ ¸ÉÆ£Éß zÀÆgÀzÀ°ègÀĪÀÅzÀjAzÀ (AiÀiÁªÀÅzÉÃ
pu
be T
zÀÆgÀzÀ°è E®è¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ) EAvÀºÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ©AzÀÄ«£À y – ¤zÉÃð±ÁAPÀªÀÅ ¸ÉÆ£Éß DVgÀÄvÀÛzÉ.
»ÃUÉ x-CPÀëzÀ ªÉÄðgÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (x, 0) gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀÄvÀÛªÉ. E°è x
K

JAzÀgÉÀ y – CPÀë¢AzÀ D ©AzÀÄ«VgÀĪÀ zÀÆgÀ. CzÉà jÃw y-CPÀëzÀ ªÉÄðgÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ©AzÀÄ«£À
¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (0, y) gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀÄvÀÛªÉ. E°è y JAzÀgÉ x–CPÀë¢AzÀ D ©AzÀÄ«VgÀĪÀ zÀÆgÀ. KPÉ?
©

ªÀÄÆ®©AzÀÄ 'O' EzÀgÀ ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ? EzÀÄ JgÀqÀÆ CPÀëUÀ½AzÀ ¸ÉÆ£Éß

zÀÆgÀzÀ°èzÉ. »ÃUÉ CzÀgÀ Qëwd¸ÀÆZÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ ®A§¸ÀÆZÀPÀUÀ¼ÉgÀqÀÆ ¸ÉÆ£Éß CVªÉ. DzÀÄzÀjAzÀ ªÀÄÆ®
©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (0, 0).
ªÉÄð£À GzÁºÀgÀuÉUÀ½AzÀ MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼À aºÉßUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ D ©AzÀÄ
EgÀĪÀ ZÀvÀÄxÀðPÀUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀAvÉ ¸ÀA§AzsÀ ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ UÀªÀĤ¹gÀ§ºÀÄzÀÄ.
(i) MAzÀÄ ©AzÀĪÀÅ MAzÀ£ÉAiÀÄ ZÀvÀÄxÀðPÀzÀ°èzÀÝgÉ, CzÀÄ (+, +) gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ. KPÉAzÀgÉÀ 1£ÉAiÀÄ
ZÀvÀÄxÀðPÀªÀÅ zsÀ£ÁvÀäPÀ x – CPÀë ªÀÄvÀÄÛ zsÀ£ÁvÀäPÀ y – CPÀëUÀ½AzÀ DªÀÈvÀªÁVzÉ.
o

(ii) MAzÀÄ ©AzÀĪÀÅ 2£ÉAiÀÄ ZÀvÀÄxÀðzÀ°èzÀÝgÉ, CzÀÄ (–, +) gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ. KPÉAzÀgÉ 2£ÉAiÀÄ
tt

ZÀvÀÄxÀðPÀªÀÅ IÄuÁvÀäPÀ x – CPÀë ªÀÄvÀÄÛ zsÀ£ÁvÀäPÀ y – CPÀëUÀ½AzÀ DªÀÈvÀªÁVzÉ.

(iii) MAzÀÄ ©AzÀĪÀÅ 3£ÉAiÀÄ ZÀvÀÄxÀðPÀzÀ°èzÀÝgÉ, CzÀÄ (–, –) gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ. KPÉAzÀgÉ 3£ÉAiÀÄ
No

ZÀvÀÄxÀðPÀªÀÅ IÄuÁvÀäPÀ x – CPÀë ªÀÄvÀÄÛ IÄuÁvÀäPÀ y – CPÀëUÀ½AzÀ DªÀÈvÀªÁVzÉ.

(iv) MAzÀÄ ©AzÀĪÀÅ 4£ÉAiÀÄ ZÀvÀÄxÀðPÀzÀ°èzÀÝgÉ, CzÀÄ (+, –) gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ. KPÉAzÀgÉ 4£ÉAiÀÄ
ZÀvÀÄxÀðPÀªÀÅ zsÀ£ÁvÀäPÀ x CPÀë ªÀÄvÀÄÛ IÄuÁvÀäPÀ y – CPÀëUÀ½AzÀ DªÀÈvÀªÁVzÉ. (avÀæ 9.13£ÀÄß
UÀªÀĤ¹).
¤zÉÃð±ÁAPÀ gÉÃSÁUÀtÂv
À 23

ed
ish
re S
bl
B
pu
be TK
©

UÀªÀĤ¹: ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ°ègÀĪÀ MAzÀÄ ©AzÀĪÀ£ÀÄß «ªÀj¸À®Ä £ÁªÀÅ ªÉÄÃ¯É ZÀað¹zÀ «zsÁ£ÀªÀÅ

dUÀwÛ£ÁzÀåAvÀ ¹éÃPÀj¹gÀĪÀ ¥ÀzÀÞwAiÀiÁVzÉ. ®A§ ¸ÀÆZÀPÀ ªÉÆzÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ Qëwd¸ÀÆZÀPÀ £ÀAvÀgÀ §gÀĪÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÆ EgÀ§ºÀÄzÁVvÀÄÛ. DzÀgÉ AiÀiÁªÀÅzÉà UÉÆAzÀ®ªÀÅAmÁUÀ¨ÁgÀzÀÄ JA§ GzÉÝñÀ¢AzÀ ErÃ
«±ÀéªÉà £ÁªÀÅ ªÉÆzÀ®Ä «ªÀj¹zÀ ¥ÀzÀÞwUÉ CAnPÉÆArzÉ.
C¨sÁå¸À 9.2
1. PɼÀV£À ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¥Àæ±ÉßUÀÆ GvÀÛgÀ §gɬÄj.
o

(i) PÁnð¶AiÀÄ£ï ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ°è AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸À®Ä J¼ÉzÀ

tt

Qëwd ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆ®A§ gÉÃSÉUÀ¼À ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼ÉãÀÄ?

(ii) F JgÀqÀÄ gÉÃSÉUÀ½AzÀ GAmÁzÀ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¨sÁUÀzÀ ºÉ¸ÀgÉãÀÄ?
No

(iii) F JgÀqÀÄ gÉÃSÉUÀ¼ÀÄ bÉâ¸ÀĪÀ ©AzÀÄ«£À ºÉ¸ÀgÀÄ §gɬÄj.

2. avÀæ 9.14 £ÀÄß £ÉÆÃr, PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß §gɬÄj.
(i) B AiÀÄ ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ
(ii) C AiÀÄ ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ
(iii) (-3,-5) ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ½AzÀ UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀ ©AzÀÄ.
(iv) (2, -4) ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ½AzÀ UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀ ©AzÀÄ.
 24 UÀtÂvÀ

(v) D ©AzÀÄ«£À Qëwd¸ÀÆZÀPÀ

(vi) H ©AzÀÄ«£À ®A§¸ÀÆZÀPÀ
(vii) L ©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ
(viii) M ©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ

ed
ish
re S
bl
B
pu
be TK
© o

9.3 MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼À£ÀÄß PÉÆnÖgÀĪÁUÀ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ ªÉÄÃ¯É D ©AzÀĪÀ£ÀÄß

tt

UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄ.
E°èAiÀĪÀgÉUÉÀ ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ gÀa¹, CªÀÅUÀ¼À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼À£ÀÄß w½¸À®Ä ¤ªÀÄUÉ PÉýzÉݪÀÅ.
No

FUÀ, F ©AzÀÄUÀ¼À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ w½¢zÁÝUÀ, CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ°è ºÉÃUÉ UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ

JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ ¤ªÀÄUÉ vÉÆÃj¹ PÉÆqÀÄvÉÛêÉ. F «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ '©AzÀĪÀ£Àß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄ"
J£ÀÄßvÉÛêÉ.
MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (3,5) DVgÀ°. F ©AzÀĪÀ£ÀÄß ¤zÉÃð±ÁAPÀ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ°è
UÀÄgÀÄw¸À®Ä £ÁªÀÅ §AiÀĸÀÄvÉÛêÉ. JgÀqÀÄ CPÀëUÀ¼À°èAiÀÄÆ 1 cm = 1 ªÀiÁ£À JA§ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß
Dj¹PÉÆAqÀÄ, £ÁªÀÅ ¤zÉÃð±ÁAPÀ CPÀëUÀ¼À£ÀÄß J¼ÉAiÀÄÄvÉÛêÉ. (3.5) JA§ ©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ £ÀªÀÄUÉ
w½¸ÀĪÀÅzÉAzÀgÉ F ©AzÀĪÀÅ x CPÀëzÀ zsÀ£ÁvÀäPÀ ¢QÌ£À°è y – CPÀëgÀ¢AzÀ 3 ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀµÀÄÖ zÀÆgÀzÀ°èzÉ ªÀÄvÀÄÛ
¤zÉÃð±ÁAPÀ gÉÃSÁUÀtÂv
À 25

y – CPÀëzÀ zsÀ£ÁvÀäPÀ ¢QÌ£À°è x CPÀë¢AzÀ 5 ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀµÀÄÖ zÀÆgÀzÀ°èzÉ. ªÀÄÆ® ©AzÀÄ 'O' ¢AzÀ DgÀA©ü¹,
x – CPÀëzÀ zsÀ£ÁvÀäPÀ ¢QÌ£À°è £ÁªÀÅ 3 ªÀiÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß Jt¸ÀÄvÉÛÃªÉ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ ©AzÀĪÀ£ÀÄß A
JAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸ÀÄvÉÛêÉ. FUÀ A ¬ÄAzÀ DgÀA©ü¹, y – CPÀëzÀ zsÀ£ÁvÀäPÀ ¢QÌ£À°è ZÀ°¸ÀÄvÉÛÃªÉ ªÀÄvÀÄÛ 5
ªÀiÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß Jt¹, C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ ©AzÀĪÀ£ÀÄß 'P' JAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸ÀÄvÉÛêÉ. (avÀæ. 9.15 £ÀÄß UÀªÀĤ¹.)
P UÉ y – CPÀë¢AzÀ EgÀĪÀ zÀÆgÀ 3 ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ x CPÀë¢AzÀ EgÀĪÀ zÀÆgÀ 5 ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ
JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ £ÉÆÃqÀÄwÛÃj. »ÃUÉ ©AzÀÄ«£À ¸ÁÜ£ÀªÀÅ P. C®èzÉ P AiÀÄ JgÀqÀÆ ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ
zsÀ£À¸ÀASÉåUÀ¼ÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ P AiÀÄÄ 1£Éà ZÀvÀÄxÀðPÀzÀ°è §gÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹. EzÉà jÃwAiÀÄ°è,
Q (5, –4) ©AzÀĪÀ£ÀÄß ¤zÉÃð±ÁAPÀ ¸ÀªÀÄvÀzÀ°è ¤ªÀÄUÉ UÀÄgÀÄw¸À®Ä ¸ÁzsÀå. y CPÀëzÀ IÄuÁvÀäPÀ ¢QÌ£À°è,
x CPÀë¢AzÀ Q ©AzÀÄ«VgÀĪÀ zÀÆgÀªÀÅ 4 ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ. ºÁUÁV CzÀgÀ y – ¤zÉÃð±ÁAPÀ – 4 (avÀæ

ed
9.15£ÀÄß UÀªÀĤ¹). Q ©AzÀĪÀÅ 4£Éà ZÀvÀÄxÀðPÀzÀ°èzÉ. KPÉ?

ish
re S
bl
B
pu
be TK
tt © o

GzÁºÀgÀuÉ 3: (5, 0), (0, 5), (2, 5), (5, 2), (-3, 5), (-3, -5), (5, -3) ªÀÄvÀÄÛ (6, 1)
No

©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÁnð¹AiÀÄ£ï ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ ªÉÄÃ¯É UÀÄgÀÄw¹.

¥ÀjºÁgÀ : ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß 1cm = 1 ªÀiÁ£À JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ, x ªÀÄvÀÄÛ y CPÀëUÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ
J¼ÉAiÀÄÄvÉÛêÉ. avÀæ 9.16 gÀ°è ©AzÀÄUÀ¼À ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ZÀÄPÉÌUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ vÉÆÃj¸À¯ÁVzÉ.
 26 UÀtÂvÀ

ed
ish
re S
bl
B
pu
be TK
©

¸ÀÆZÀ£É: ªÉÄð£À GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ°è, (5, 0) ªÀÄvÀÄÛ (0, 5) MAzÉà ¸ÁÜ£ÀzÀ°è®è JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ
£ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ. CzÉà jÃw, (5, 2) ªÀÄvÀÄÛ (2, 5)gÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉAiÀiÁVªÉ. (-3, 5) ªÀÄvÀÄÛ
(5, -3) PÀÆqÁ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À°èªÉ. x ≠ y JAzÁzÀgÉ, MAzÀÄ PÁnð¹AiÀÄ£ï ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ°è
(x, y) £À ¸ÁÜ£ÀªÀÅ (y, x)£À ¸ÁÜ£ÀQÌAvÀ ©ü£ÀߪÁVzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß EAvÀºÀ ºÀ®ªÀÅ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
¤ÃªÀÅ PÀAqÀÄPÉƼÀÀÄzÁVzÉ. DzÀÄzÀjAzÀ £ÁªÀÅ x ªÀÄvÀÄÛ y UÀ¼À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼À£ÀÄß CzÀ®Ä §zÀ®Ä
ªÀiÁrzÀgÉ, (y, x) £À ¸ÁÜ£ÀªÀÅ (x, y) £À ¸ÁÜ£ÀQÌAvÀ ©ü£ÀߪÁVgÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ w½AiÀħºÀÄzÀÄ EzÀgÀxÀðªÉãÉAzÀgÉ
o

(x, y) AiÀÄ°è x ªÀÄvÀÄÛ y UÀ¼À PÀæªÀÄ CxÀªÁ CtÂUÉƽ¸ÀÄ«PÉ ªÀÄÄRåªÁzÀÄzÀÄ. DzÀÝjAzÀ (x, y) AiÀÄ£ÀÄß
CtÂvÀAiÀÄÄUÀä J£ÀÄßvÉÛêÉ. x ≠ y DzÁUÀ, CtÂvÀAiÀÄÄUÀä (x, y) ≠ CtÂvÀAiÀÄÄUÀä (y, x). CzÉà jÃw
tt

x = y DzÀgÉ, (x, y) = (y, x).

GzÁºÀgÀuÉ 4 : PɼÀV£À ¸ÀASÉåUÀ¼À CtÂvÀAiÀÄÄUÀäUÀ¼À£ÀÄß PÁnð¹AiÀÄ£ï ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ°è ©AzÀÄUÀ¼ÁV
No

UÀÄgÀÄw¹. 1cm = 1 KPÀªÀiÁ£À JA§ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹.

x -3 0 -1 4 2
y 7 -3.5 -3 4 -3

¥ÀjºÁgÀ : PÉÆõÀÖPÀzÀ°è ¤ÃqÀ¯ÁzÀ ¸ÀASÉåUÀ¼À eÉÆÃrUÀ¼À£ÀÄß (–3, 7), (0, –3.5), (–1, –3), (4, 4)
ªÀÄvÀÄÛ (2, –3) JA§ ©AzÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¥Àæw¤¢ü¸À§ºÀÄzÀÄ. ©AzÀÄUÀ¼À ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ZÀÄPÉÌUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
avÀæ 9.17 gÀ°è vÉÆÃj¸À¯ÁVzÉ.
¤zÉÃð±ÁAPÀ gÉÃSÁUÀtÂv
À 27

ed
ish
re S
bl
B
pu
be TK

ZÀÄlªÀnPÉ 2 : E§âgÀÄ ªÀåQÛUÀ½UÉ MAzÀÄ Dl. (¨ÉÃPÁzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ: JgÀqÀÄ ©¯ÉèUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ
©

£ÁtåUÀ¼ÀÄ, UÁæ¥sï ºÁ¼É, ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ §tÚUÀ¼À - PÉA¥ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀ¹gÀÄ §tÚUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ JgÀqÀÄ
zÁ¼ÀUÀ¼ÀÄ).
¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ©¯ÉèAiÀÄ£ÀÄß (0, 0) AiÀÄ°èj¹. ¥ÀæwAiÉƧâ DlUÁwðAiÀÄÄ 2 zÁ¼ÀUÀ¼À£ÀÄß KPÀPÁ®zÀ°è
J¸ÉAiÀÄÄvÁÛ¼É. ªÉÆ®zÀ£ÉAiÀÄ DlUÁwð »ÃUÉ ªÀiÁrzÁUÀ PÉA¥ÀzÁ¼ÀªÀÅ 3 £ÀÆß ºÀ¹gÀÄ zÁ¼ÀªÀÅ 1 £ÀÆß
vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ JA¢lÄÖPÉƼÉÆîÃt. DUÀ CªÀ¼ÀÄ ©¯ÉèAiÀÄ£ÀÄß (3, 1)gÀ°èj¸ÀÄvÁÛ¼É. CzÉà jÃw JgÀqÀ£É
DlUÁwðAiÀÄÄ PÉA¥ÀÄ zÁ¼ÀzÀ°è 2£ÀÆß ºÀ¹gÀÄ zÁ¼ÀzÀ°è 4£ÀÆß J¸ÉzÀgÉ, CªÀ¼À ©¯ÉèAiÀÄ£ÀÄß (2, 4)
gÀ°èj¸ÀÄvÁÛ¼É. JgÀqÀ£ÉAiÀÄ J¸ÉvÀzÀ°è, ªÉÆzÀ®£ÉUÉ DlUÁwðAiÀÄÄ PÉA¥ÀÄzÁ¼ÀzÀ°è 1 £ÀÆß ºÀ¹gÀÄ
o

zÁ¼ÀzÀ°è 4£ÀÆß J¸ÉzÀgÉ, CªÀ¼ÀÄ ©¯ÉèAiÀÄ£ÀÄß (3, 1)jAzÀ (3 + 1, 1 + 4) PÉÌ PÉÆAqÉÆAiÀÄÄåvÁÛ¼É. CAzÀgÉ
(3, 1) gÀ x-¤zÉÃð±ÁAPÀPÉÌ 1 £ÀÆß y - ¤zÉÃð±ÁAPÀPÉÌ 4£ÀÆß ¸ÉÃj¸ÀÄvÁÛ¼É.
tt

DlzÀ GzÉÝñÀªÉãÉAzÀgÉ UÀÄj «ÄÃgÀzÉÀ (over shoot ªÀiÁqÀzÉ) ªÉÆzÀ®Ä (10, 10)£ÀÄß vÀ®Ä¥À¨ÉÃPÀÄ.
CAzÀgÉ Qëwd¸ÀÆZÀPÀªÁUÀ°Ã, ®A§¸ÀÆZÀPÀªÁUÀ°Ã 10QÌAvÀ ºÉZÁÑUÀ¨ÁgÀzÀÄ. C®èzÉ FUÁUÀ¯ÉÃ
MAzÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°ègÀĪÀ MAzÀÄ ©¯ÉèAiÀÄ ªÉÄÃ¯É E£ÉÆßAzÀÄ ©¯ÉèAiÀÄ£ÀÄß Ej¸À¨ÁgÀzÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÉ
No

ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ DlUÁwðAiÀÄ ©¯ÉèAiÀÄÄ FUÁUÀ¯Éà JgÀqÀ£ÉAiÀÄ DlUÁwðAiÀÄÄ ©¯ÉèAiÀÄ£ÀÄß Ej¹zÀ ¸ÁÜ£ÀPÉÌ

ºÉÆÃUÀ¨ÉÃPÁzÀgÉ, 2£ÉAiÀÄ DlUÁwðAiÀÄ ©¯ÉèAiÀÄÄ (0, 0) UÉ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ. UÀÄj «ÄÃgÀzÉ ZÀ®£É C¸ÁzsÀå
JAzÁzÀgÉ, DlUÁwð D ¸ÀgÀ¢AiÀÄ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉƼÀÄîvÁÛ¼É. C£ÉÃPÀ ªÀÄA¢ UɼÉAiÀÄgÀ eÉÆvÉ DqÀ®Ä
¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀAvÉ ¤ÃªÀÅ F DlªÀ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À§ºÀÄzÀÄ.
UÀªÀĤ¹: PÁnð¶AiÀÄ£ï ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ ªÉÄÃ¯É ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß, ¤ÃªÀÅ »A¢£À vÀgÀUÀwUÀ¼À£ÀÄß
PÀ°vÀ PÁ®-zÀÆgÀ £ÀPÉë, ¨ÁºÀÄ-¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉ £ÀPÉë EvÁå¢ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ¸À¤ßªÉñÀUÀ¼À°è UÁæ¥sï gÀa¸ÀĪÀÅzÀgÉÆA¢UÉ
¸Àé®à ªÀÄnÖUÉ ºÉÆð¸À§ºÀÄzÀÄ. EAvÀºÀ ¸À¤ßªÉñÀUÀ¼À°è x ªÀÄvÀÄÛ y CPÀëUÀ¼À §zÀ¯ÁV £ÁªÀÅ t – CPÀë, d
– CPÀë, s – CPÀë CxÀªÁ p – CPÀë EvÁå¢AiÀiÁV CPÀëUÀ¼À£ÀÄß PÀgÉAiÀħºÀÄzÀÄ.
 28 UÀtÂvÀ

C¨sÁå¸À 9.3
1. (-2, 4), (3, -1), (-1, 0), (1, 2) ªÀÄvÀÄÛ (-3, -5) F ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ©AzÀĪÀÅ AiÀiÁªÀ
ZÀvÀÄxÀðPÀ CxÀªÁ AiÀiÁªÀ CPÀëzÀ ªÉÄðzÉ? PÁnð¹AiÀÄ£ï ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ ªÉÄÃ¯É CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¤ªÀÄä GvÀÛgÀªÀ£ÀÄß vÁ¼É £ÉÆÃr.
2. CPÀëUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¸ÀÆPÀÛ ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀµÀÄÖ zÀÆgÀªÀ£ÀÄß Dj¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ ªÉÄÃ¯É PɼÀV£À
PÉÆõÀÖPÀzÀ°è ¤ÃrgÀĪÀ (x, y) ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹j.

x -2 -1 0 1 3

ed
y 8 7 -1.25 3 -1
9.4. ¸ÁgÁA±À

ish
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è ¤ÃªÀÅ PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀ°wgÀÄ«j:
1. MAzÀÄ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ°è MAzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ CxÀªÁ MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä £ÀªÀÄUÉ
re S
JgÀqÀÄ ®A§gÉÃSÉUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è MAzÀÄ Qëwd ¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÁVAiÀÄÆ, E£ÉÆßAzÀÄ

bl
¨sÀÆ®A§ ¢QÌ£À®Æè EgÀÄvÀÛªÉ.
B
2. ¸ÀªÀÄvÀ®ªÀ£ÀÄß PÁnð¹AiÀÄ£ï CxÀªÁ ¤zÉÃð±ÁAPÀ ¸ÀªÀÄvÀ®ªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛÃªÉ ªÀÄvÀÄÛ
pu
be T
gÉÃSÉUÀ¼À£ÀÄß ¤zÉÃð±ÁAPÀ CPÀëUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ.
3. Qëwd ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉAiÀÄÄ x – CPÀëªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆ®A§ gÉÃSÉAiÀÄÄ
K

y – CPÀëªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀÄvÀÛzÉ.
©

4. ¤zÉÃð±ÁAPÀ CPÀëUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄvÀ®ªÀ£ÀÄß ZÀvÀÄxÀðPÀUÀ¼ÉA§ 4 ¨sÁUÀUÀ¼ÁV «¨sÁV¸ÀÄvÀÛªÉ.

5. CPÀëUÀ¼À bÉÃzÀ£À ©AzÀĪÀÅ ªÀÄÆ®©AzÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀÄvÀÛzÉ.
6 y – CPÀë¢AzÀ MAzÀÄ ©AzÀÄ«VgÀĪÀ zÀÆgÀªÀÅ CzÀgÀ x – ¤zÉÃð±ÁAPÀ CxÀªÁ Qëwd¸ÀÆZÀPÀ
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ x – CPÀë¢AzÀ MAzÀÄ ©AzÀÄ«VgÀĪÀ zÀÆgÀªÀÅ CzÀgÀ
y – ¤zÉÃð±ÁAPÀ CxÀªÁ ®A§¸ÀÆZÀPÀ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀÄvÀÛzÉ.
7. MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À Qëwd¸ÀÆZÀPÀ x ªÀÄvÀÄÛ ®A§¸ÀÆZÀPÀ y DzÀgÉ (x, y) UÀ¼ÀÄ D ©AzÀÄ«£À
o

¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀÄvÀÛªÉ.
8. x CPÀëzÀ°ègÀĪÀ MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (x, 0) gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀÄvÀÛªÉ. ªÀÄvÀÄÛ y CPÀëzÀ°ègÀĪÀ
tt

©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (0, y) gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀÄvÀÛªÉ.

9. ªÀÄÆ®©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ (0,0).
No

10. MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ MAzÀ£ÉAiÀÄ ZÀvÀÄxÀðPÀzÀ°è (+, +), 2£ÉAiÀÄ ZÀvÀÄxÀðPÀzÀ°è
(–, +), 3£ÉAiÀÄ ZÀvÀÄxÀðPÀzÀ°è (–, –) ªÀÄvÀÄÛ 4£ÉAiÀÄ ZÀvÀÄxÀðPÀzÀ°è (+, –) gÀÆ¥ÀUÀ¼À°ègÀÄvÀÛªÉ.
E°è + JA§ÄzÀÄ zsÀ£ÀªÁ¸ÀÛªÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÆß '–' JA§ÄzÀÄ IÄt ªÁ¸ÀÛªÀ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÆß
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛªÉ.
x ≠ y DzÁUÀ , (x, y) ≠ (y, x) ªÀÄvÀÄÛ x = y DzÀgÉ, (x, y) = (y, x).
11.


JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ 29

CzsÁåAiÀÄ - 10

ed
JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ

ish
UÀtÂvÀzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¸À«ÄÃPÀgÀtªÁV ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ D ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁzsÀåªÁzÀµÀÆÖ
CvÀåAvÀ ¸ÀgÀ¼À ¥ÀzÀUÀ¼À°è ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ «±ÉèõÀuÁ PÀ¯ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR G¥ÀAiÉÆÃUÀ.
re S
bl
- JqÀäAqï ºÁå°
B
10.1 ¦ÃpPÉ pu
be T
MAzÀÄ ZÀgÁPÀëgÀ«gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃªÀÅ »A¢£À vÀgÀUÀwUÀ¼À°è PÀ°wgÀÄ«j.
MAzÀÄ ZÀgÁPÀëgÀ«gÀĪÀ MAzÀÄ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ §gÉAiÀħ°ègÁ? x + 1 = 0, x + 2 = 0
K

ªÀÄvÀÄÛ 2 y + 3 = 0 EªÀÅUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ ZÀgÁPÀëgÀ«gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÉAzÀÄ

©

¤ÃªÀÅ ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ. EAvÀºÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ½UÉ KPÉÊPÀ (CAzÀgÉ MAzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ MAzÉà MAzÀÄ) ¥ÀjºÁgÀ
EgÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀÆ ¤ªÀÄUÉ w½¢zÉ. ¥ÀjºÁgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀASÁågÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ ºÉÃUÉ
JA§ÄzÀ£ÀÄß PÀÆqÁ ¤ÃªÀÅ £É£À¦¹PÉƼÀÀÄzÀÄ. F CzsÁåAiÀÄzÀ°è, MAzÀÄ ZÀgÁPÀëgÀ«gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ
¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ¸Àäj¹PÉƼÀî¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀÅzÀPÉÌ CzÀ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
JgÀqÄÀ ZÀgÁPÀgë U
À ¼
À À gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgt
À PÉÌ ¥ÀjºÁgÀ«zÉAiÉÄ? ºËzÀÄ JAzÁzÀgÉ CzÀÄ KPÉÊPÀ (C£À£åÀ )ªÉ?
¥ÀjºÁgÀªÀÅ PÁnð¹AiÀÄ£ï ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ ªÉÄÃ¯É ºÉÃUÉ PÁt¸À§ºÀÄzÀÄ? EAvÀºÀ ¥Àæ±ÉßUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃªÀÅ
¥ÀjUÀt¸ÀÄwÛgÀ§ºÀÄzÀÄ. F ¥Àæ±ÉßUÀ¼À£ÀÄß GvÀÛj¸À®Ä, 3£ÉAiÀÄ CzsÁåAiÀÄzÀ°è ¤ÃªÀÅ PÀ°vÀAvÀºÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß
PÀÆqÁ G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉƼÀÀÄzÀÄ.
o

10.2 gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ:

tt

ªÉÆzÀ®Ä, E°èAiÀĪÀgÉUÉ ¤ÃªÀÅ K£À£ÀÄß PÀ°wgÀÄ«j JA§ÄzÀ£ÀÄß ¸Àäj¹PÉƼÉÆîÃt. PɼÀV£À

¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¹.
No

2x + 5 = 0
EzÀgÀ ¥ÀjºÁgÀ, CAzÀgÉ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ ªÀÄÆ®ªÀÅ 5
− . PɼÀUÉ vÉÆÃj¹gÀĪÀAvÉ EzÀ£ÀÄß
¸ÀASÁågÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥Àæw¤¢ü¸À§ºÀÄzÀÄ. 2
 30 UÀtÂvÀ

MAzÀÄ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß ©r¸ÀĪÁUÀ F PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃªÀÅ AiÀiÁªÁUÀ®Æ

UÀªÀÄ£ÀzÀ°èlÄÖPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
MAzÀÄ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ ¥ÀjºÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É PɼÀV£À ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼ÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀĪÀÅ¢®è.
(i) ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ JgÀqÀÆ §¢UÀ½UÉ ¸ÀªÀiÁ£À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß PÀÆr¸ÀĪÀÅzÀÄ (CxÀªÁ PÀ¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ).
(ii) ¸ÉÆ£ÉßAiÀÄ®èzÀ MAzÉà ¸ÀASÉå¬ÄAzÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ JgÀqÀÆ §¢UÀ½UÉ UÀÄt¸ÀĪÀÅzÀÄ CxÀªÁ
¨sÁV¸ÀĪÀÅzÀÄ.
FUÀ £ÁªÀÅ PɼÀV£À ¸ÀAzÀ¨sÀðªÀ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸ÉÆÃt.
¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ ²æîAPÁUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ £ÁUÀÄàgÀzÀ°è DqÀ¯ÁzÀ KPÀ¢£À CAvÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄ QæPÉmï

ed
¥ÀAzÁåªÀ½AiÀÄ°è E§âgÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¨ÁåmïªÀÄ£ïUÀ¼ÀÄ dAnAiÀiÁV 176 gÀ£ÀÄßUÀ¼À£ÀÄß ¨Áj¹zÀgÀÄ. F
ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß MAzÀÄ ¸À«ÄÃPÀgÀt gÀÆ¥ÀzÀ°è ªÀåPÀÛ¥Àr¹.
E°è AiÀiÁgÉƧâgÀ ¸ÉÆÌÃgïUÀ¼ÀÆ w½¢®èªÉA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ £ÉÆqÀ§ºÀÄzÀÄ. CAzÀgÉ JgÀqÀÄ CªÀåPÀÛ

ish
(UÉÆwÛ®èzÀ) ¥ÀjªÀiÁtUÀ½ªÉ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸À®Ä x ªÀÄvÀÄÛ y UÀ½AzÀ ¸ÀÆa¸ÉÆÃt. DUÀ M§â
zÁArUÀ£ÀÄ(¨ÁåmïìªÀÄ£ï) UÀ½¹zÀ gÀ£ïUÀ¼ÀÄ x ªÀÄvÀÄÛ E£ÉÆߧâ UÀ½¹zÀ gÀ£ïUÀ¼ÀÄ y. JAzÁUÀÄvÀÛzÉ. £ÀªÀÄUÉ
w½¢gÀĪÀÅzÉAzÀgÉ.
re S x + y = 176,

bl
B
EzÀÄ ¨ÉÃPÁzÀ ¸À«ÄÃPÀgÀt.
pu
JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ EzÀÄ GzÁºÀgÀuÉ. EAvÀºÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼À°è
be T

ZÀgÁPÀëgÀUÀ¼À£ÀÄß x ªÀÄvÀÄÛ y UÀ¼À°è ¸ÀÆa¸ÀĪÀÅzÀÄ MAzÀÄ ¥ÀzÀÞw. DzÀgÉ EvÀgÉà CPÀëgÀUÀ¼À£ÀÄß PÀÆqÁ
§¼À¸À§ºÀÄzÀÄ. JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ½UÉ PÉ®ªÀÅ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÉAzÀgÉ :
K

1.2s + 3t = 5, p + 4q =7, π u + 5v = 9 ªÀÄvÀÄÛ 3 = 2 x − 7y .

©

F ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄPÀæªÀĪÁV 1.2s + 3t – 5 = 0, p + 4q – 7 = 0, πu + 5v – 9 = 0 ªÀÄvÀÄÛ

2 x − 7 y − 3 = 0 gÀÆ¥ÀzÀ°è ¤ÃªÀÅ §gÉAiÀħºÀÄzÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹.
DzÀÝjAzÀ a, b ªÀÄvÀÄÛ c ªÁ¸ÀÛªÀ ¸ÀASÉåUÀ¼ÁVgÀĪÀ, a ªÀÄvÀÄÛ b F JgÀqÀÆ ¸ÉÆ£Éß C®è¢gÀĪÀ
ax + by + c = 0 gÀÆ¥ÀzÀ°è §gÉAiÀħºÀÄzÁzÀ, AiÀiÁªÀÅzÉà ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ
gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀt J£ÀÄßvÉÛêÉ. CAzÀgÉ ¤ÃªÀÅ EAvÀºÀ C£ÉÃPÁ£ÉÃPÀ ¸À«ÄÃPÀtUÀ¼À£ÀÄß aAw¸À§ºÀÄzÀÄ.
GzÁºÀgÀuÉ 1 : PɼÀV£À ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß ax + by + c = 0 gÀÆ¥ÀzÀ°è §gɬÄj ªÀÄvÀÄÛ
¥Àæw¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è a, b ªÀÄvÀÄÛ c UÀ¼À ¨É¯ÉUÀ¼À£ÀÄß §gɬÄj.
o

(i) 2x + 3y = 4.37 (ii) x − 4 = 3 y

tt

(iii) 4 = 5x – 3y (iv) 2x = y.
¥ÀjºÁgÀ : (i) 2x + 3y = 4.37 £ÀÄß 2x + 3y – 4.37 = 0 JAzÀÄ §gÉAiÀħºÀÄzÀÄ. E°è a = 2, b = 3
No

ªÀÄvÀÄÛ c = – 4.37

(ii) x − 4 = 3 y JA§ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß x − 3 y − 4 = 0 JAzÀÄ §gÉAiÀħºÀÄzÀÄ. E°è a = 1,

b = − 3 ªÀÄvÀÄÛ c = –4.
(iii) 4 = 5x – 3y JA§ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß 5x – 3y – 4 = 0 JAzÀÄ §gÉAiÀħºÀÄzÀÄ. E°è a = 5, b = –3,
c = – 4. EzÀ£ÀÄß – 5x + 3y + 4 = 0 JAzÀÄ PÀÆqÁ §gÉAiÀħºÀÄzÉAzÀÄ ¤ÃªÀÅ M¥ÀÄà«gÁ? DUÀ
a = – 5, b = 3 ªÀÄvÀÄÛ c = 4.
JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ 31

(iv) 2x = y JA§ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß 2 x – y + 0 = 0 JAzÀÄ §gÉAiÀħºÀÄzÀÄ. E°è a = 2, b = – 1

ªÀÄvÀÄÛ c = 0

ax + b = 0 gÀÆ¥ÀzÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼ÀÆ JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ¼À gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ½UÀÆ ¸ÀºÀ
GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ. AiÀiÁPÉAzÀgÉ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß F jÃw ªÀåPÀÛ¥Àr¸À§ºÀÄzÀÄ.

ax + 0. y + b = 0
GzÁºÀgÀuÉUÉ, 4 – 3x = 0 AiÀÄ£ÀÄß – 3x + 0. y + 4 = 0 JAzÀÄ §gÉAiÀħºÀÄzÀÄ.
GzÁºÀgÀuÉ 2: PɼÀV£À ¥ÀæwAiÉÆAzÀ£ÀÆß JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ MAzÀÄ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÁßV §gɬÄj.

ed
(i) x = –5 (ii) y = 2
(iii) 2x = 3 (iv) 5y = 2

ish
¥ÀjºÁgÀ (i) x = – 5 £ÀÄß 1. x + 0.y = –5 CxÀªÁ 1. x + 0. y + 5 = 0 JAzÀÄ §gÉAiÀħºÀÄzÀÄ.
(ii) y = 2 £ÀÄß 0. x + 1.y = 2 CxÀªÁ 0. x + 1.y – 2 = 0 JAzÀÄ §gÉAiÀħºÀÄzÀÄ.
re S
(iii) 2x = 3 £ÀÄß 2x + 0.y – 3 = 0 JAzÀÄ §gÉAiÀħºÀÄzÀÄ.

bl
B
(iv) 5y = 2 £ÀÄß 0. x + 5y – 2 = 0 JAzÀÄ §gÉAiÀħºÀÄzÀÄ.
C¨sÁå¸À 10.1
pu
be T

1. MAzÀÄ £ÉÆÃmï ¥ÀĸÀÛPÀzÀ ¨É¯ÉAiÀÄÄ MAzÀÄ ¥É¤ß£À ¨É¯ÉAiÀÄ JgÀqÀgÀ¶ÖzÉ. F ºÉýPÉAiÀÄ£ÀÄß

K

¥Àæw¤¢ü¸À®Ä JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ MAzÀÄ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß §gɬÄj.

(MAzÀÄ £ÉÆÃmï ¥ÀĸÀÛPÀzÀ ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß¡` x ªÀÄvÀÄÛ MAzÀÄ ¥É¤ß£À ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ` y JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉƽî)
©

2. PɼÀV£À gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß ax + by + c = 0 gÀÆ¥ÀzÀ°è §gÉzÀÄ, ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ

¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è a, b ªÀÄvÀÄÛ c UÀ¼À ¨É¯ÉUÀ¼À£ÀÄß §gɬÄj.
y
(i) 2x + 3y = 9.35 (ii) x –
– 10 = 0 (iii) –2x + 3y = 6
5
(iv) x = 3y (v) 2x = – 5y (vi) 3x + 2 = 0
y – 2 = 0 (viii) 5 = 2x
(vii)
o

10.3 MAzÀÄ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ ¥ÀjºÁgÀ

tt

MAzÀÄ ZÀgÁPÀëgÀ ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtPÀÆÌ MAzÉà C£À£Àå ¥ÀjºÁgÀ«gÀÄvÀÛzÉ

JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ £ÉÆÃr¢ÝÃj. JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ, MAzÀÄ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ
No

¥ÀjºÁgÀzÀ §UÉÎ ¤ÃªÉãÀÄ ºÉüÀ§°èj? ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ°è JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀÅzÀjAzÀ, MAzÀÄ

¥ÀjºÁgÀªÉAzÀgÉ MAzÀÄ eÉÆvÉ ¨É¯ÉUÀ¼ÀÄ. F ¥ÀjºÁgÀzÀ°è, PÉÆnÖgÀĪÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ ¸ÀjºÉÆAzÀĪÀAvÉ
x UÉ MAzÀÄ ¨É¯É, y UÉ MAzÀÄ ¨É¯É EgÀÄvÀÛzÉ. 2x + 3y = 12 JA§ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸ÉÆÃt.
E°è x = 3, y = 2 JA§ÄzÀÄ ¥ÀjºÁgÀ. ¤ÃrzÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ°è x = 3, y = 2 JAzÀÄ DzÉòzÁUÀ ¤ÃªÀÅ
PÁtĪÀÅzÉAzÀgÉ,

2x + 3y = (2 × 3) + (3 × 2) = 12
 32 UÀtÂvÀ

F ¥ÀjºÁgÀªÀ£ÀÄß, ªÉÆzÀ®Ä x £À ¨É¯É, §½PÀ y AiÀÄ ¨É¯É EgÀĪÀAvÉ, CtÂvÀAiÀÄÄUÀä (3, 2)

JA§ÄzÁV §gÉAiÀħºÀÄzÀÄ. CzÉà jÃw (0, 4) PÀÆqÁ ªÉÄð£À ¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ MAzÀÄ ¥ÀjºÁgÀªÁVzÉ.
DzÀgÉ 2x + 3y = 12 PÉÌ (1,4) JA§ÄzÀÄ MAzÀÄ ¥ÀjºÁgÀªÀ®è. AiÀiÁPÉAzÀgÉ, x = 1, y = 4 JAzÀÄ
DzÉòzÁUÀ 2x + 3y = 14 ¹UÀÄvÀÛzÉ, 12 C®è. (0, 4) ¥ÀjºÁgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ, DzÀgÉ (4, 0) C®è
JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹.
2x + 3y = 12 gÀ PÀ¤µÀÖ JgÀqÀÄ ¥ÀjºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃªÀÅ £ÉÆÃr¢ÝÃj. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ (3, 2) ªÀÄvÀÄÛ
(0, 4). ¨ÉÃgÉ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ ¥ÀjºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß PÁt®Ä ¸ÁzsÀåªÉÃ? (6, 0) E£ÉÆßAzÀÄ ¥ÀjºÁgÀªÉAzÀÄ
¤ÃªÀÅ M¥ÀÄà«gÁ? EzÀ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¹. ¤dªÁV ºÉüÀ¨ÉÃPÉAzÀgÉ, F ªÀÄÄA¢£À jÃwAiÀÄ°è C£ÉÃPÁ£ÉÃPÀ

ed
¥ÀjºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä £ÀªÀÄUÉ ¸ÁzsÀå«zÉ. 2x + 3y = 12 ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ°è x UÉ MAzÀÄ ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß
Dj¹ (x = 2 JA¢gÀ°), FUÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀÅ 4 + 3y = 12 JA§ gÀÆ¥ÀPÉÌ ¸ÀAQë¥ÀÛªÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ MAzÀÄ
8
ZÀgÁPÀëgÀzÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÁVzÉ. EzÀ£ÀÄß ©r¹zÁUÀ, ¤ªÀÄUÉ y =

ish
¹UÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ
3
 8
2x + 3y =12 ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ E£ÉÆßAzÀÄ ¥ÀjºÁgÀ  2,  . EzÉà jÃw, x = – 5 JAzÀÄ Dj¹PÉÆAqÁUÀ
 3
re S
bl
22
¸À«ÄÃPÀgÀtªÀÅ –10 + 3y = 12 JAzÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ £ÉÆÃqÀÄ«j. EzÀjAzÀ y = ¹UÀÄvÀÛzÉ.
B
3
22
DzÀÝjAzÀ  −5,  JA§ÄzÀÄ 2x + 3y = 12 PÉÌ E£ÉÆßAzÀÄ ¥ÀjºÁgÀªÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ JgÀqÀÄ
pu
be T

 3 
K

ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼À ««zsÀ ¥ÀjºÁgÀUÀ½UÉ PÉÆ£É JA§Ä¢®è. CAzÀgÉ JgÀqÀÄ

ZÀgÁPÀëgÀUÀ¼À gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ C¥Àj«ÄvÀ ¥ÀjºÁgÀUÀ½ªÉ.
©

GzÁºÀgÀuÉ 3 : x + 2y = 6 JA§ ¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ 4 «©ü£Àß ¥ÀjºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

¥ÀjºÁgÀ : ¥Àj²Ã®£É¬ÄAzÀ, x = 2, y = 2 JA§ÄzÀÄ MAzÀÄ ¥ÀjºÁgÀ. AiÀiÁPÉAzÀgÉ, x = 2, y = 2

DzÁUÀ, x + 2y = 2 + 4 = 6.
FUÀ, x = 0 JAzÀÄ Dj¹PÉƼÉÆîÃt. x £À F ¨É¯U À ªÀÅ 2y = 6 JAzÀÄ ¸ÀAPÉëæ¸À®àqÄÀ vÀÛz.É
É É ¸À«ÄÃPÀgt
EzÀQÌgÄÀ ªÀ KPÉÊPÀ ¥ÀjºÁgÀªA É zÀgÉ y = 3. DzÀÝjAzÀ, x = 0, y = 3 JA§ÄzÀÄ PÀÆqÁ x + 2 y = 6 gÀ
¥ÀjºÁgÀªÁVzÉ. EzÉà jÃw, y = 0 JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÁUÀ, zÀvÀÛ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀÅ x = 6 JAzÀÄ
o

¸ÀAPÉëæ¸À®àqÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ x = 6, y = 0 JA§ÄzÀÄ PÀÆqÁ x + 2y = 6 gÀ MAzÀÄ ¥ÀjºÁgÀ. PÉÆ£ÉAiÀÄzÁV

tt

y = 1 JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉƼÉÆîÃt. zÀvÀÛ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀÅ FUÀ x + 2 = 6 JAzÀÄ ¸ÀAPÉëæ¸À®àqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ

x = 4 JA§ÄzÀÄ EzÀgÀ ¥ÀjºÁgÀªÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ (4, 1) PÀÆqÁ zÀvÀÛ ¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ MAzÀÄ ¥ÀjºÁgÀªÁVzÉ.
»ÃUÉ, zÀvÀÛ ¸À«ÄÃPÀgÀtQÌgÀĪÀ C¥Àj«ÄvÀ ¥ÀjºÁgÀUÀ¼À°è 4 ¥ÀjºÁgÀUÀ¼ÉAzÀgÉ,
No

(2, 2), (0, 3), (6, 0) ªÀÄvÀÄÛ (4, 1)

UÀªÀĤ¹: ¥ÀjºÁgÀ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¸ÀÄ®¨sÀ «zsÁ£ÀªÉAzÀgÉ, x = 0 JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ
y AiÀÄ ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ. CzÉà jÃw, £ÁªÀÅ y = 0 JAzÀÄ DzÉò¹ C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ x £À
¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ.
GzÁºÀgÀuÉ 4 : PɼÀV£À ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¸À«ÄÃPÀgÀtPÀÆÌ JgÀqÉgÀqÀÄ ¥ÀjºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
(i) 4x + 3y = 12 (ii) 2x + 5y = 0 (iii) 3y + 4 = 0
JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ 33

¥ÀjºÁgÀ :
(i) x = 0 JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÁUÀ, 3y = 12 JAzÀÄ £ÀªÀÄUÉ ¹UÀÄvÀÛzÉ. CAzÀgÉ, y = 4. »ÃUÉ zÀvÀÛ
¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ MAzÀÄ ¥ÀjºÁgÀ (0, 4). EzÉà jÃw, y = 0 JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÁUÀ, x = 3 JAzÀÄ
£ÀªÀÄUÉ ¹UÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÉ (3, 0) PÀÆqÁ MAzÀÄ ¥ÀjºÁgÀ.
(ii) x = 0 JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÁUÀ, 5y = 0 JAzÀÄ ¹UÀÄvÀÛzÉ. CAzÀgÉ y = 0. »ÃUÉ, (0, 0) zÀvÀÛ
¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ MAzÀÄ ¥ÀjºÁgÀ. FUÀ ¤ÃªÀÅ y = 0 JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀgÉ, F ªÉÆzÀ¯Éà zÉÆgÉvÀ
(0, 0) JA§ MAzÀÄ ¥ÀjºÁgÀ ¥ÀÄ£ÀB ¹UÀÄvÀÛzÉ. E£ÉÆßAzÀÄ ¥ÀjºÁgÀ ¹UÀ®Ä x = 1 JA¢lÄÖPÉƽî.
2 2
DUÀ C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ y AiÀÄ ¨É¯É − JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ ¥ÀjÃQë¸À§ºÀÄzÀÄ. »ÃUÉ 1, − 

ed
5 5  
JA§ÄzÀÄ 2x + 5y = 0 AiÀÄ E£ÉÆßAzÀÄ ¥ÀjºÁgÀ.

ish
(iii) 3y + 4 = 0 JA§ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß 0 . x + 3y + 4 = 0 JAzÀÄ §gÉzÀÄPÉÆAqÀgÉ, x £À AiÀiÁªÀÅzÉÃ
4
¨É¯ÉUÀÆ y = − DVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÀÄ«j. »ÃUÉ, 2 ¥ÀjºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß F jÃw PÉÆqÀ§ºÀÄzÀÄ
3

re S
4  4

bl
 0, −  ªÀÄvÀÄÛ 1, − 
3 3
B
 
pu C¨sÁå¸À 10.2
be TK

1. PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀ DAiÉÄÌ ¸ÀjAiÀiÁzÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ KPÉ?

y = 3x + 5 JA§ÄzÀPÉÌ

©

(i) MAzÀÄ C£À£Àå (KPÉÊPÀ) ¥ÀjºÁgÀ«zÉ. (ii) PÉêÀ® JgÀqÀÄ ¥ÀjºÁgÀUÀ½ªÉ.

(iii) C¥Àj«ÄvÀ ¥ÀjºÁgÀUÀ½ªÉ.
2. PɼÀV£À ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¸À«ÄÃPÀgÀtPÀÆÌ £Á®ÄÌ ¥ÀjºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß §gɬÄj.

(i) 2x + y = 7 (ii) πx + y = 9 (iii) x = 4y

3. x – 2y = 4 JA§ ¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ¥ÀjºÁgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÀÅzÀÄ
o

DUÀĪÀÅ¢®è JAzÀÄ ¥ÀjÃQë¹j.

( )
tt

(i)
(0, 2)   (ii) (2, 0)    (iii) (4, 0)   (iv) 2 , 4 2    (v) (1, 1)

4. 2x + 3y = k JA§ ¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ x = 2, y = 1 MAzÀÄ ¥ÀjºÁgÀªÁzÀgÉ k AiÀÄ ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß

No

PÀAqÀÄ»r¬Äj.
10.4 öJgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ £ÀPÉë
¤ÃªÀÅ EzÀĪÀgÉUÉ, ©ÃdUÀtÂwÃAiÀĪÁV, JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ MAzÀÄ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ
¥ÀjºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉ¢¢ÝÃj. FUÀ £ÁªÀÅ CªÀÅUÀ¼À gÉÃSÁUÀtÂwÃAiÀÄ C©üªÀåQÛAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÉÆÃt.
EAvÀºÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¸À«ÄÃPÀgÀtPÀÆÌ C¥Àj«ÄvÀ ¥ÀjºÁgÀUÀ½ªÉAiÉÄAzÀÄ ¤ªÀÄUÉ UÉÆvÀÄÛ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
¤zÉÃð±ÁAPÀ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ°è £ÁªÀÅ ºÉÃUÉ vÉÆÃj¸À§ºÀÄzÀÄ? ¥ÀjºÁgÀªÀ£ÀÄß ¨É¯ÉUÀ¼À eÉÆÃrUÀ¼ÀAvÉ
§gÉAiÀħºÀÄzÉA§ ¸Àé®àªÀÄnÖUÉ ¸ÀĽªÀÅ ¤ªÀÄUÉ §A¢gÀ®Æ§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgÀuÉ 3 gÀ°ègÀĪÀ
 34 UÀtÂvÀ

                         x + 2y = 6 .................. (1)
JA§ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ ¥ÀjºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß PɼÀV£À PÉÆõÀÖPÀzÀ°ègÀĪÀAvÉ, x £À ¨É¯ÉUÀ¼À PɼÀUÉ C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ
y AiÀÄ ¨É¯ÉUÀ¼À£ÀÄß §gÉzÀÄ ªÀåPÀÛ¥Àr¸À§ºÀÄzÀÄ.

PÉÆõÀÖPÀ 1
x 0 2 4 6 ...
y 3 2 1 0 ...

ed
MAzÀÄ UÁæ¥sï ºÁ¼ÉAiÀÄ°è ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÃUÉ UÀÄgÀÄw¸À¨ÉÃPÉA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ »A¢£À
CzsÁåAiÀÄzÀ°è PÀ°wgÀÄ«j. £ÁªÀÅ (0, 3),
(2, 2), (4, 1) ªÀÄvÀÄÛ (6, 0) JA§ ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß

ish
UÁæ¥sï ºÁ¼ÉAiÀÄ°è UÀÄgÀÄw¸ÉÆÃt. FUÀ
EªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ 2 ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß
re S
¸ÉÃj¹ MAzÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ£ÀÄß J¼É¬Äj.

bl
EzÀ£ÀÄß ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉ AB J£ÉÆßÃt. (avÀæ
B
10.2£ÀÄß UÀªÀĤ¹.)
pu
G½zÀgÉqÀÄ ©AzÀÄUÀ¼ÀÆ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉ
be T

AB AiÀÄ ªÉÄðªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ

K

£ÉÆÃr¢gÁ? FUÀ, F ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ

ªÉÄð£À E£ÉÆßAzÀÄ ©AzÀĪÁzÀ (8,–1) £ÀÄß
vÉUÉzÀÄPÉƽî. EzÉÆAzÀÄ ¥ÀjºÁgÀªÉÃ? ¤d
©

ºÉüÀ¨ÉÃPÉAzÀgÉ, 8 + 2 (–1) = 6. DzÀÝjAzÀ

(8, –1) MAzÀÄ ¥ÀjºÁgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀgÀ¼À gÉÃSÉ AB AiÀÄ ªÉÄðgÀĪÀ EvÀgÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ©AzÀĪÀ£ÀÄß
Dj¹, CzÀgÀ ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ ¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ ¸ÀjºÉÆAzÀÄvÀÛªÉAiÉÄà E®èªÉà JAzÀÄ ¥ÀjÃQë¹. FUÀ
AB ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄð®èzÀ MAzÀÄ ©AzÀĪÁzÀ (2, 0) AiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¹. EzÀgÀ ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ
¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ ¸ÀjºÉÆAzÀÄvÀÛªÉAiÉÄÃ? E®è JA§ÄzÀ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¹ £ÉÆÃr. £ÀªÀÄä CªÀ¯ÉÆÃPÀ£ÀªÀ£ÀÄß F
jÃw ¥ÀnÖ ªÀiÁqÉÆÃt:
(1) ¸À«ÄÃPÀgÀt (1) PÉÌ ¸ÀjºÉÆAzÀĪÀ ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ½gÀĪÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ©AzÀĪÀÇ AB ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ
o

ªÉÄðzÉ.
tt

(2) AB ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄðgÀĪÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ©AzÀÄ (a, b) AiÀÄÄ x = a, y = b DUÀĪÀAvÉ

¸À«ÄÃPÀgÀt(1) PÉÌ MAzÀÄ ¥ÀjºÁgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
No

(3) AB ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄð®èzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ©AzÀĪÀÇ ¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ (1) PÉÌ ¥ÀjºÁgÀªÀ®è.

DzÀÝjAzÀ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄðgÀĪÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ©AzÀĪÀÇ ¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ ¸ÀjºÉÆAzÀÄvÀÛzÉ
ªÀÄvÀÄÛ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¥ÀjºÁgÀªÀÇ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄð£À MAzÀÄ ©AzÀĪÁVzÉ JAzÀÄ
¤ÃªÀÅ wêÀiÁð¤¸À§ºÀÄzÀÄ. ªÁ¸ÀÛªÀzÀ°è, JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ MAzÀÄ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß
MAzÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ gÉÃSÁUÀtÂwÃAiÀĪÁV ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÉÛÃªÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀgÀ ªÉÄð£À ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ
¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ ¥ÀjºÁgÀUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀªÁVzÉ. EzÀ£ÀÄß gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ £ÀPÉë (UÁæ¥sï) J£ÀÄßvÉÛêÉ.
DzÀÝjAzÀ JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ £ÀPÉë ¹UÀ¨ÉÃPÉAzÉgÉÀ, CzÀgÀ JgÀqÀÄ ¥ÀjºÁgÀUÀ½UÉ
JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ 35

C£ÀÄUÀÄtªÁzÀ 2 ©AzÀÄUÀ¼ÀÄß UÀÄgÀÄw¹, D ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¹zÀgÉ ¸ÁPÀÄ. ºÁVzÀÝgÀÆ, 2 QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ

©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä ¸À®ºÉ ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. AiÀiÁPÉAzÀgÉ, ¤ªÀÄä £ÀPÉëAiÀÄÄ ¸ÀjAiÀiÁVzÉAiÉÄà JAzÀÄ
vÀPÀët ¥ÀjÃQë¹PÉƼÀÄîªÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ.
UÀªÀĤ¹ - MAzÀ£ÉAiÀÄ WÁvÀzÀ°ègÀĪÀ §ºÀÄ¥ÀzÉÆÃQÛ ¸À«ÄÃPÀgÀt ax + by + c = 0 AiÀÄ£ÀÄß
gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀt J£Àß®Ä PÁgÀtªÉãÉAzÀgÉ CzÀgÀ gÉÃSÁUÀtÂwÃAiÀÄ ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ MAzÀÄ
¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀÄ.

GzÁºÀgÀuÉ 5 : (1, 2) JA§ zÀvÀÛ ©AzÀĪÀÅ EgÀĪÀ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

ed
EAvÀºÀ JµÀÄÖ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉUÀ½ªÉ?
¥ÀjºÁgÀ : E°è (1, 2) JA§ÄzÀÄ ¤ªÀÄUÉ ¨ÉÃPÁzÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ ¥ÀjºÁgÀ. CAzÀgÉ
(1, 2) ©AzÀÄ«£À ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÉà gÉÃSÉ ¤ªÀÄUÉ ¨ÉÃPÁVzÉ. EAvÀºÀ gÉÃSÁvÀäPÀ

ish
¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ MAzÀÄ GzÁºÀgÀuÉ x + y = 3. EvÀgÀ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÉAzÀgÉ y – x = 1, y = 2x. AiÀiÁPÉAzÀgÉ
EªÀÅUÀ¼ÀÆ PÀÆqÁ (1, 2) JA§ ©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ½UÉ ¸ÀjºÉÆAzÀÄvÀÛªÉ. ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, (1, 2)
©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ½UÉ ¸Àj ºÉÆAzÀĪÀ C¥Àj«ÄvÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ½ªÉ. EzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ
re S
awæ¹PÉÆAqÀÄ £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÉ?

bl
B
GzÁºÀgÀuÉ 6 : pu
x + y = 7 gÀ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß §gɬÄj.
be T

¥ÀjºÁgÀ: £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸À®Ä D

K

¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ PÀ¤µÀ× JgÀqÀÄ ¥ÀjºÁgÀUÀ¼ÀÄ

£ÀªÀÄUÉ ¨ÉÃPÀÄ. x = 0, y = 7 ªÀÄvÀÄÛ
©

x = 7, y = 0 EªÀÅUÀ¼ÀÄ zÀvÀÛ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ

¥ÀjºÁgÀUÀ¼ÁVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ
¥ÀjÃQë¸À§ºÀÄzÀÄ. »ÃUÉ, £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸À®Ä
¤ÃªÀÅ PɼÀV£À PÉÆõÀÖPÀªÀ£ÀÄß §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ.
PÉÆõÀÖPÀ 2
x 0 7
y 7 0
o

PÉÆõÀÖPÀ 2gÀ 2 ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß

tt

UÀÄgÀÄw¹, §½PÀ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀgÀ¼À

gÉÃSɬÄAzÀ eÉÆÃr¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¤ÃªÀÅ
£ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸À§ºÀÄzÀÄ. (avÀæ 10.3 £ÀÄß
No

UÀªÀĤ¹.)
GzÁºÀgÀuÉ 7 : MAzÀÄ PÁAiÀÄzÀ ªÉÄÃ¯É GAmÁUÀĪÀ ªÉÃUÉÆÃvÀ̵ÀðªÀÅ, CzÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÁUÀĪÀ
§®PÉÌ £ÉÃgÀ C£ÀÄ¥ÁvÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀÄ £ÀªÀÄUÉ w½¢zÉÀ. F ¸À¤ßªÉñÀªÀ£ÀÄß ªÀåPÀÛ¥Àr¸ÀĪÀ MAzÀÄ
¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß §gÉzÀÄ, ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹.
 36 UÀtÂvÀ

¥ÀjºÁgÀ : E°è §gÀĪÀ ZÀgÁA±ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ §® ªÀÄvÀÄÛ

ªÉÃUÉÆÃvÀ̵Àð. ¥ÀæAiÉÆÃV¸À®àlÖ §®ªÀÅ y ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÁVgÀ°
ªÀÄvÀÄÛ GAmÁzÀ ªÉÃUÉÆÃvÀ̵ÀðªÀÅ x ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÁVgÀ°.
C£ÀÄ¥ÁvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁ£ÀÄ¥ÁvÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ, ¤Ã«zÀ£ÀÄß
y = kx JAzÀÄ ªÀåPÀÛ¥Àr¸À§ºÀÄzÀÄ. E°è k MAzÀÄ ¹ÜgÁAPÀ.
(¤ªÀÄä «eÁÕ£À CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ, ªÁ¸ÀÛªÀzÀ°è k JAzÀgÉ
ªÀ¸ÀÄÛ«£À gÁ² JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ w½¢gÀÄ«j.)
FUÀ, k JAzÀgÉãÉAzÀÄ £ÀªÀÄUÉ w½AiÀÄ¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ

ed
y = kx £À ¤RgÀªÁzÀ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸À®Ä £À«ÄäAzÀ ¸ÁzsÀå«®è.
DzÁUÀÆå, k UÉ PÉ®ªÀÅ ¤¢ðµÀÖ ¨É¯ÉUÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ ¤ÃrzÀgÉ,
£ÀªÀÄUÉ £ÀPÉë gÀa¸À®Ä ¸ÁzsÀå. k = 3 JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉƼÉÆîÃt.

ish
CAzÀgÉ, y = 3x £ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀ gÉÃSÉAiÀÄ£ÀÄß £ÁªÀÅ
gÀa¸ÉÆÃt. EzÀPÉÆÌøÀÌgÀ (0, 0) ªÀÄvÀÄÛ (2, 6) JA§ JgÀqÀÄ
¥ÀjºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ PÀAqÀÄPÉƼÉÆîÃt. (avÀæ 10.4£ÀÄß
UÀªÀĤ¹.)
re S
bl
B
£ÀPÉë¬ÄAzÀ, 3 ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀµÀÄÖ §® ¥ÀæAiÉÆÃUÀ ªÀiÁrzÁUÀ,
1 ªÀiÁ£ÀzÀµÀÄÖ ªÉÃUÉÆÃvÀ̵Àð GAmÁUÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ
pu
be T

£ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ. C®èzÉ £ÀPÉëAiÀÄ ªÉÄÃ¯É (0, 0) EgÀĪÀÅzÀjAzÀ,

§®¥ÀæAiÉÆÃUÀªÀÅ 0 DzÁUÀ GAmÁUÀĪÀ ªÉÃUÉÆÃvÀ̵ÀðªÀÇ 0
K

JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹.
©

UÀªÀĤ¹ : y = kx gÀÆ¥ÀzÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ £ÀPÉëAiÀÄÄ MAzÀÄ gÉÃSÉAiÀiÁVzÀÄÝ, CzÀÄ AiÀiÁªÁUÀ®Æ

ªÀÄÆ®©AzÀÄ«£À ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀĺÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ.

GzÁºÀgÀuÉ 8 : avÀæ 10. 5 gÀ°è ¤ÃrgÀĪÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ £ÀPÉëUÉ ¸ÀjºÉÆAzÀĪÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß

PɼÀV£ÀªÀÅUÀ½AzÀ Cj¹ §gɬÄj.

(a) avÀæ 10. 5 (i) PÉÌ.

(i) x + y = 0 (ii) y = 2x (iii) y = x (iv) y = 2x + 1
o

(b) avÀæ 10. 5 (ii) PÉÌ,

tt

(i) x + y = 0 (ii) y = 2x (iii) y =2x + 4 (iv) y = x – 4

No

(c) avÀæ 10. 5 (iii) PÉÌ,

(i) x + y = 0 (ii) y = 2x (iii) y = 2x + 1 (iv) y = 2x – 4
JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ 37

ed
ish
re S
bl
B
pu
be TK
©

¥ÀjºÁgÀ : avÀæ 10. 5 (i) gÀ°è, ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄðgÀĪÀ ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ (–1, –2), (0, 0), (1, 2).
¥Àj²Ã®£É¬ÄAzÀ, £ÀPÉëUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁzÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÉAzÀgÉ y = 2x. E°è ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ®Æè
y – ¤zÉÃð±ÁAPÀªÀÅ x – ¤zÉÃð±ÁAPÀzÀ zÀÄ¥ÀàlÄÖ JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹.
(b) avÀæ 10.5 (ii) gÀ°è, ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄðgÀĪÀ ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ (–2, 0), (0, 4), (1, 6). £ÀPÉë
(¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉ)AiÀÄ ©AzÀÄUÀ¼À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼ÀÄ y = 2x + 4 ¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ ¸ÀjºÉÆAzÀÄvÀÛªÉ JAzÀÄ £ÀªÀÄUÉ
w½¢zÉ. DzÀÝjAzÀ avÀæ 10.5 (ii) £ÀPÉëUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁzÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÉAzÀgÉ y = 2x + 4.
o

(c) avÀæ 10.5 (iii) gÀ°è. ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄðgÀĪÀ ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ (–1, –6), (0, –4), (1, –2),
tt

(2, 0). ¥Àj²Ã®£É¬ÄAzÀ zÀvÀÛ £ÀPÉë (¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉ)UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁzÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀÅ y = 2x – 4 JA§ÄzÀ£ÀÄß

¤ÃªÀÅ £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.
No

C¨sÁå¸À 10. 3
1. PɼÀUÉ ¤ÃqÀ¯ÁzÀ, JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ £ÀPÉë gÀa¹j.
x + y = 4
(i) (ii) x – y = 2 (iii) y = 3x (iv) 3 = 2x + y
(2, 14) gÀ ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀĺÉÆÃUÀĪÀ JgÀqÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉUÀ¼À ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß §gɬÄj. EAvÀºÀ
2
E£ÉßµÀÄÖ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉUÀ½ªÉ? KPÉ?
3. 3y = ax + 7 JA§ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ £ÀPÉëAiÀÄ ªÉÄÃ¯É (3, 4) ©AzÀĪÀÅ EgÀĪÀÅzÁzÀgÉ, a AiÀÄ
¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
 38 UÀtÂvÀ

4. MAzÀÄ £ÀUÀgÀzÀ°è mÁåQì zÀgÀªÀÅ F jÃw EzÉ: ªÉÆzÀ® Q¯ÉÆëÄÃlgïUÉ zÀgÀªÀÅ ` 8 ªÀÄvÀÄÛ
CzÀgÀ vÀzÀ£ÀAvÀgÀzÀ ¥Àæw zÀÆgÀPÉÌ Q¯ÉÆëÄÃlgïUÉ ` 5. ZÀ°¹zÀ zÀÆgÀªÀ£ÀÄß x km ªÀÄvÀÄÛ MlÄÖ
zÀgÀªÀ£ÀÄß ` y JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉƽî. F ªÀiÁ»wUÉ MAzÀÄ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß §gÉzÀÄ,
CzÀgÀ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹j.
5. PɼÀV£À DAiÉÄÌUÀ½AzÀ, avÀæ 10.6 ªÀÄvÀÄÛ avÀæ 10.7gÀ°è ¤ÃrgÀĪÀ £ÀPÉëUÀ½UÉ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß
Dj¹j.
avÀæ 10.6 PÉÌ avÀæ 10.7 PÉÌ
(i) y = x (i) y = x + 2

ed
(ii) x + y = 0 (ii) y = x – 2
(iii) y = 2x (iii) y = – x + 2

ish
(iv) 2 + 3y = 7x (iv) x + 2y = 6
re S
bl
B
pu
be TK
©

6. ¹ÜgÀªÁzÀ §®¥ÀæAiÉÆÃUÀ¢AzÀ MAzÀÄ PÁAiÀĪÀÅ ªÀiÁqÀĪÀ PÉ®¸ÀªÀÅ, D PÁAiÀĪÀÅ ZÀ°¹zÀ zÀÆgÀPÉÌ

£ÉÃgÀ C£ÀÄ¥ÁvÀzÀ°èzÀÝgÉ. EzÀ£ÀÄß JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ¼À MAzÀÄ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è ªÀåPÀÛ¥Àr¹j
o

ªÀÄvÀÄÛ ¹ÜgÀ §®ªÀÅ 5 ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÉAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ EzÀgÀ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹j. C®èzÉ, ªÀ¸ÀÄÛªÀÅ
ZÀ°¹zÀ zÀÆgÀªÀÅ
tt

(i) 2 ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ (ii) 0 ªÀiÁ£À

No

DzÁUÀ £ÀqÉzÀ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß £ÀPÉëAiÀÄ°è N¢j.

7. MAzÀÄ ±Á¯ÉAiÀÄ 9£ÉAiÀÄ vÀgÀUÀwAiÀÄ «zÁåyð¤AiÀÄgÁzÀ AiÀiÁ«Ä¤ ªÀÄvÀÄÛ ¥sÁwªÀiÁ JA§ªÀgÀÄ
¨sÀÆPÀA¥À ¸ÀAvÀæ¸ÀÛjUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæUÀ¼À ¥ÀjºÁgÀ ¤¢üUÉ, dAnAiÀiÁV
\`100£ÀÄß zÉÃtÂUÉ ¤ÃrzÀgÀÄ. F zÀvÁÛA±ÀPÉÌ ¸ÀjºÉÆAzÀĪÀ MAzÀÄ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß
§gɬÄj. (¤ÃªÀÅ CªÀgÀ zÉÃtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß `x ªÀÄvÀÄÛ `y JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÀÄzÀÄ.) EzÀgÀ
£ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹j.
JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ 39

8. U.S.A. PÉ£ÀqÁzÀAvÀºÀ zÉñÀUÀ¼À°è vÁ¥ÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¥sÁågÀ£ï»Ãmï°èAiÀÄÆ, ¨sÁgÀvÀzÀAvÀºÀ

zÉñÀUÀ¼À°è ¸É°ìAiÀĸï£À°è C¼ÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. E°è ¸É°ìAiÀĸï£ÀÄß ¥sÁågÀ£ï»ÃmïUÉ ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ MAzÀÄ
gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀt«zÉ.
9
F =   C + 32
 5
(i) x – CPÀëzÀ°è ¸É°ìAiÀÄ¸ï ªÀÄvÀÄÛ y – CPÀëzÀ°è ¥sÁågÀ£ï»Ãmï£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉÆAqÀÄ
ªÉÄð£À gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹j.
(ii) vÁ¥ÀªÀiÁ£ÀªÀÅ 30°C DzÁUÀ CzÀÄ ¥sÁågÀ£ï»Ãmï£À°è JµÀÄÖ?

ed

(iii) vÁ¥ÀªÀiÁ£ÀªÀÅ 95°F DzÁUÀ CzÀÄ ¸É°ìAiÀĸï£À°è JµÀÄÖ?
(iv) vÁ¥ÀªÀiÁ£ÀªÀÅ 0°C DzÁUÀ CzÀÄ ¥sÁågÀ£ï»Ãmï£À°è JµÀÄÖ? vÁ¥ÀªÀiÁ£ÀªÀÅ 0°F DzÁUÀ

ish
CzÀÄ ¸É°ìAiÀĸï£À°è JµÀÄÖ?
(v) ¸É°ìAiÀÄ¸ï ªÀÄvÀÄÛ ¥sÁågÀ£ï»Ãmï JgÀqÀgÀ®Æè ¸ÁATåPÀªÁV ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁVgÀĪÀ vÁ¥À
re S
EzÉAiÉÄÃ? EzÀÝgÉ CzÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

bl
10.5 x – CPÀë ªÀÄvÀÄÛ y – CPÀëUÀ½UÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÁVgÀĪÀ gÉÃSÉUÀ¼À ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ
B
PÁnð¹AiÀÄ£ï ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ°ègÀĪÀ MAzÀÄ zÀvÀÛ ©AzÀÄ«£À ¤zÉÃð±ÁAPÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃUÉ
pu
be T

§gÉAiÀÄĪÀÅzÉA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ PÀ°wgÀÄ«j. n JA§ AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ ªÁ¸ÀÛªÀ ¸ÀASÉåUÉÀ, PÁnð¹AiÀÄ£ï

¸ÀªÀÄvÀ®zÀ°è (2, 0), (– 3, 0), (4, 0) ªÀÄvÀÄÛ (n, 0) ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ J°ègÀÄvÀÛªÉ JAzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢zÉAiÉÄ?
K

ºËzÀÄ. CªÀÅUÀ¼É¯Áè x – CPÀëzÀ ªÉÄðgÀÄvÀÛªÉ. DzÀgÉ, KPÉ JAzÀÄ ¤ªÀÄUÉ UÉÆvÉÛ? KPÉAzÀgÉ,
x – CPÀëzÀ ªÉÄïÉ, ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ©AzÀÄ«£À y – ¤zÉÃð±ÁAPÀ 0 DVgÀÄvÀÛzÉ. ªÁ¸ÀÛªÀzÀ°è x - CPÀëzÀ
©

ªÉÄð£À ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ©AzÀĪÀÅ (x, 0) gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ. FUÀ ¤ªÀÄUÉ x – CPÀëzÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß

H»¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÉ? CzÀÄ y = 0 DVzÉ. y = 0 AiÀÄ£ÀÄß 0. x + 1. y = 0 JAzÀÄ ªÀåPÀÛ¥Àr¸À§ºÀÄzÉAzÀÄ
UÀªÀĤ¹. CzÉà jÃw y CPÀëzÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀÅ x = 0 DVgÀĪÀÅzÉAzÀÄ UÀªÀĤ¹.
FUÀ, x –2 = 0 ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¹.
x JA§ MAzÀÄ ZÀgÁPÀëgÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁvÀæ ºÉÆA¢gÀĪÀ
MAzÀÄ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÉAzÀÄ £Á«zÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀgÉ
EzÀPÉÌ x = 2 JA§ KPÉÊPÀ ¥ÀjºÁgÀ«gÀÄvÀÛzÉ
o

ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ ¸ÀASÁågÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄð£À MAzÀÄ

tt

©AzÀĪÁVzÉ. ºÁUÁzÀgÀÆ, JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ

MAzÀÄ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¹zÀgÉ EzÀ£ÀÄß
x + 0.y – 2 = 0 JAzÀÄ ªÀåPÀÛ¥Àr¸ÀºÀÄzÀÄ. EzÀPÉÌ
No

C¥Àj«ÄvÀ ¥ÀjºÁgÀUÀ½ªÉ. ªÁ¸ÀÛªÀzÀ°è EªÀÅUÀ¼É¯Áè

(2, r) gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ r AiÀiÁªÀÅzÉà ªÁ¸ÀÛªÀ
¸ÀASÉåAiÀiÁVzÉ. (2, r) gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀĪÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ
©AzÀĪÀÇ F ¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ ¥ÀjºÁgÀªÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß
¤ÃªÀÅ ¥ÀjÃQë¸À§ºÀÄzÀÄ. DzÀÝjAzÀ, JgÀqÀÄ
ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ MAzÀÄ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÁV,
x – 2 = 0 AiÀÄÄ avÀæ 10. 8 gÀ°ègÀĪÀ gÉÃSÉ
AB ¬ÄAzÀ ¥Àæw¤¢ü¸À®àqÀÄvÀÛzÉ.
 40 UÀtÂvÀ

GzÁºÀgÀuÉ 9 : 2x + 1 = x – 3 ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß ©r¹ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß (i) ¸ÀASÁågÉÃSÉAiÀÄ

ªÉÄÃ¯É (ii) PÁnð¹AiÀÄ£ï ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæw¤¢ü¹.
¥ÀjºÁgÀ : 2x + 1 = x – 3 £ÀÄß £ÁªÀÅ ©r¹zÁUÀ ¹UÀĪÀÅzÀÄ,

2x – x = –3 – 1

CAzÀgÉ x=–4

(i) ¥ÀjºÁgÀª£ æ ¤¢ü¸ÄÀ ªÀÅzÀ£ÄÀ ß avÀæ 10.9 gÀ°è vÉÆÃj¸À¯ÁVzÉ. E°è x = – 4 £ÀÄß
À ÄÀ ß ¸ÀASÁågÃÉ SÉAiÀÄ°è ¥Àw

ed
MAzÀÄ ZÀgÁPÀëgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÁV ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ.

ish
re S
bl
B
(ii) x = – 4£ÀÄß x + 0. y = – 4 JAzÀÄ §gÉAiÀħºÀÄzÉAzÀÄ
pu
£ÀªÀÄUÉ w½¢zÉ. EzÀÄ x ªÀÄvÀÄÛ y ZÀgÁPÀëgÀUÀ¼À°è£À
be T

MAzÀÄ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÁVzÉ. EzÀ£ÀÄß MAzÀÄ

K

¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSɬÄAzÀ ¥Àæw¤¢ü¸À¯ÁVzÉ. FUÀ y UÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃ

¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÀÄzÀÄ. AiÀiÁPÉAzÀgÉ,
©

0. y JA§ÄzÀÄ AiÀiÁªÁUÀ®Æ 0. ºÁUÉAzÀÄ, x = – 4

¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ x £À ¨É¯É ¸ÀjºÉÆAzÀ¨ÉÃPÀÄ. »ÃUÉ, zÀvÀÛ
¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ JgÀqÀÄ ¥ÀjºÁgÀUÀ¼ÀÄ x = – 4, y = 0
ªÀÄvÀÄÛ x = – 4, y = 2.
£ÀPÉë AB AiÀÄÄ y CPÀëPÉÌ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÁzÀ MAzÀÄ
¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉ ªÀÄvÀÄÛ y CPÀë¢AzÀ 4 KPÀªÀiÁ£À zÀÆgÀzÀ°è
o

JqÀ¨sÁUÀzÀ°èzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹. (avÀæ 10.10£ÀÄß

UÀªÀĤ¹.)
tt

EzÉà jÃw y = 3 CxÀªÁ 0 . x + 1. y = 3 gÀÆ¥ÀzÀ

¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV x CPÀëPÉÌ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÁzÀ
No

MAzÀÄ gÉÃSÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ.

JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ 41

C¨sÁå¸À 10.4
1. öy = 3 JA§ MAzÀÄ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀÅ
(i) MAzÀÄ ZÀgÁPÀëgÀªÀ£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀAvÉ

(ii) JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀAvÉ - gÉÃSÁUÀtÂwÃAiÀĪÁV ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ¥Àr¹.

2. 2x + 9 = 0 JA§ MAzÀÄ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀÅ
(i) MAzÀÄ ZÀgÁPÀëgÀªÀ£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀAvÉ

ed
(ii) JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀAvÉ - gÉÃSÁUÀtÂwÃAiÀĪÁV ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ¥Àr¹.
10.6 ö¸ÁgÁA±Àö

ish
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è ¤ÃªÀÅ PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀ°wgÀÄ«j.
1. a, b ªÀÄvÀÄÛ c UÀ¼ÀÄ ªÁ¸ÀÛªÀ ¸ÀASÉåUÀ¼ÁVgÀĪÀAvÉ ªÀÄvÀÄÛ a ºÁUÀÆ b JgÀqÀÆ ¸ÉÆ£Éß C®è¢gÀĪÀAvÉ,
re S
ax + by + c = 0 gÀÆ¥ÀzÀ MAzÀÄ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀt

bl
B
J£ÀÄßvÉÛêÉ.
2. JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀÅ C¥Àj«ÄvÀ ¥ÀjºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ.
pu
be T

3. JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ £ÀPÉëAiÀÄÄ MAzÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀiÁVzÉ.

K

4. x = 0 JA§ÄzÀÄ y – CPÀëzÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ y = 0 JA§ÄzÀÄ x – CPÀëzÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÁVzÉ.

5. x = a AiÀÄ £ÀPÉëAiÀÄÄ y – CPÀëPÉÌ ¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀªÁzÀ MAzÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀiÁVzÉ.
©

6. y = a AiÀÄ £ÀPÉëAiÀÄÄ x – CPÀëPÉÌ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÁzÀ MAzÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀiÁVzÉ.

7. y = mx «zsÀzÀ MAzÀÄ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀÅ ªÀÄÆ®©AzÀÄ«£À ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀĺÉÆÃUÀĪÀ
¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÀÛzÉ.
8. JgÀqÀÄ ZÀgÁPÀëgÀUÀ½gÀĪÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ £ÀPÉëAiÀÄ°ègÀĪÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ©AzÀĪÀÇ
gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtPÉÌ ¥ÀjºÁgÀªÁVzÉ. EzÉà C®èzÉ, gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ
¥ÀjºÁgÀªÀÅ, CzÀgÀ gÉÃSÁvÀäPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtzÀ £ÀPÉëAiÀÄ ªÉÄð£À MAzÀÄ ©AzÀĪÁVzÉ.
o
tt


No
 42 UÀtÂvÀ

CzsÁåAiÀÄ - 11

ed
¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ wæ¨sÀÄdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ

ish
11.1 ¦ÃpPÉ re S
¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¥Àj«ÄwAiÀÄ£ÀÄß «¨sÁV¹, ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ¨sÁUÀUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¸ÀĪÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è, CzÀ£ÀÄß

bl
C¼ÀvÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÄSÁAvÀgÀ gÉÃSÁUÀtÂvÀzÀ CzsÀåAiÀÄ£À DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ 2£ÉAiÀÄ
B
CzsÁåAiÀÄzÀ°è PÀ°wgÀÄ«j. GzÁ : §Ä¢üAiÀiÁ JA§ gÉÊvÀ ªÀÄ»¼ÉAiÉƧâgÀÄ wæPÉÆãÁPÁgÀzÀ d«ÄãÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ. CzÀ£ÀÄß DPÉAiÀÄÄ vÀ£Àß E§âgÀÄ ºÉtÄÚ ªÀÄPÀ̼ÀÄ ºÁUÀÆ M§â ªÀÄUÀ¤UÉ ¸ÀªÀÄ£ÁV ºÀAZÀ®Ä
pu
be T

¤zsÀðj¹zÀgÀÄ. D d«Ää£À ¤dªÁzÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ¯ÉPÀÌ ºÁPÀzÉ, DPÉAiÀÄÄ D wæ¨sÀÄeÁPÁgÀzÀ d«Ää£À

MAzÀÄ §¢AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ ªÀÄÆgÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¹zÁUÀ zÉÆgÀQzÀ JgÀqÀÄ ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß CzÀgÀ
K

C©üªÀÄÄR ±ÀÈAUÀPÉÌ ¸ÉÃj¹zÀ¼ÀÄ. F jÃwAiÀiÁV DPÉAiÀÄÄ d«ÄãÀ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¹,

MAzÉÆAzÀÄ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß vÀ£Àß ªÀÄPÀ̽UÉ PÉÆlÖ¼ÀÄ. DPɬÄAzÀ »ÃUÉ zÉÆgÀQzÀ ªÀÄÆgÀÆ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ¤dªÁV
©

¸ÀªÀÄ£ÁzÀ «¹ÛÃtðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ ¨sÁ«¸ÀÄ«gÁ ? F jÃwAiÀÄ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EzÀPÉÌ
¸ÀA§A¢ü¹zÀ EvÀgÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß GvÀÛj¸À®Ä ¤ÃªÀÅ »A¢£À vÀgÀUÀwUÀ¼À°è PÀ°wgÀĪÀ ¸ÀªÀÄvÀ¯ÁPÀÈwUÀ¼À
«¹ÛÃtðUÀ¼À §UÉÎ ¥ÀÄ£ÀgÁªÀ¯ÉÆÃPÀ£À ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
MAzÀÄ ¸ÀgÀ¼À DªÀÈvÀ DPÀÈw¬ÄAzÀ
CªÀj¸À®àlÖ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ ¨sÁUÀPÉÌ DPÀÈwAiÀÄ
¸ÀªÀÄvÀ¯ÁPÀÈw ¥ÀæzÉñÀ J£ÀÄßvÉÛêÉ. JA§ÄzÀ£ÀÄß
¤ÃªÀÅ ¸Àäj¹PÉƼÀÀÄzÀÄ. F ¸ÀªÀÄvÀ¯ÁPÀÈwAiÀÄ
o

¥ÀæzÉñÀzÀ ¥ÀjªÀiÁt CxÀªÁ C¼ÀvÉAiÉÄà CzÀgÀ

«¹ÛÃtðªÁVzÉ. F ¥ÀjªÀiÁt CxÀªÁ
tt

C¼ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß £ÁªÀÅ ¸ÁATåPÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è

¸ÀÆa¸ÀÄvÉÛêÉ. (PÉ®ªÀÅ ªÀÄÆ®ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ)
No

GzÁ 5cm2, 8m2, 3 ºÉPÉÖÃgïUÀ¼ÀÄ EvÁå¢.

DPÀÈwAiÀÄ «¹ÛÃtðªÀÅ MAzÀÄ ¸ÀASÉåAiÀiÁVzÀÄÝ (PÉ®ªÀÅ ªÀÄÆ®ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ), EzÀÄ DPÀÈwAiÀÄÄ
DªÀj¸À®àlÖ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ ¨sÁUÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ JAzÀÄ £ÁªÀÅ ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ.
CzsÁåAiÀÄ 5 ºÁUÀÆ »A¢£À vÀgÀUÀwUÀ¼À°è ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ DPÀÈwUÀ¼À ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ ¥ÀjZÀAiÀÄ
ºÉÆA¢zÉÝêÉ. MAzÉà DPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ UÁvÀæUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ JgÀqÀÄ DPÀÈwUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ
DPÀÈwUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßvÉÛêÉ. E£ÉÆßAzÀÄ jÃwAiÀÄ°è ºÉüÀĪÀÅzÁzÀgÉ avÀæ 11.1 gÀ°è vÉÆÃj¹gÀĪÀ DPÀÈw
A ªÀÄvÀÄÛ B UÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀð¸ÀªÀĪÁzÀgÉ, CgÉ ¥ÁgÀzÀ±ÀðPÀ ºÁ¼ÉAiÀÄ (tracing paper) ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ
CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ DPÀÈwAiÀÄÄ E£ÉÆßAzÀÄ DPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁV DªÀj¸ÀĪÀAvÉ, MAzÀgÀ ªÉÄïÉ
¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ wæ¨sÀÄdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ 43

E£ÉÆßAzÀ£ÀÄß ºÉÆA¢PÉ DUÀĪÀAvÉ awæ¸À§ºÀÄzÀÄ. DzÀÝjAzÀ A ªÀÄvÀÄÛ B DPÀÈwUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀð¸ÀªÀĪÁzÀgÉ,

CªÀÅUÀ¼À «¹ÛÃtð ¸ÀªÀĪÁVgÀ¯ÉèÉÃPÀÄ. DzÀgÉ F ºÉýPÉAiÀÄ «¯ÉÆêÀĪÀÅ ¸ÀvÀåªÀ®è. E£ÉÆßAzÀÄ
jÃwAiÀÄ°è ºÉüÀĪÀÅzÁzÀgÉ ¸ÀªÀiÁ£À «¹ÛÃtð ºÉÆA¢gÀĪÀ JgÀqÀÄ DPÀÈwUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀð¸ÀªÀĪÁVgÀ¨ÉÃPÁV®è.
GzÁ : avÀæ 11.2 gÀ°è DAiÀÄvÀ ABCD ªÀÄvÀÄÛ EFGH UÀ¼ÀÄ MAzÉà «¹ÛÃtð (9 × 4cm2 ªÀÄvÀÄÛ
6× 6cm2) ºÉÆA¢zÀÝgÀÆ PÀÆqÁ CªÀÅUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀð¸ÀªÀĪÀ®è JA§ÄzÀÄ ¸ÀàµÀÖ (AiÀiÁPÉ ?)

ed
ish
avÀæ 11.2
re S
FUÀ PɼÀUÉ PÉÆnÖgÀĪÀ 11.3 avÀæªÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¸ÉÆÃt

bl
B
pu
be TK

avÀæ 11.3
©

DPÀÈw T ¬ÄAzÀ DªÀj¸À®àlÖ ¸ÀªÀÄvÀ¯ÁPÀÈw ¨sÁUÀªÀÅ, DPÀÈw P ªÀÄvÀÄÛ DPÀÈw Q UÀ½AzÀ DªÀj¸À®àlÖ
¸ÀªÀÄvÀ¯ÁPÀÈw ¨sÁUÀUÀ½AzÀ GAmÁVªÉ JAzÀÄ £ÁªÀÅ UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ.
DPÀÈw T AiÀÄ «¹ÛÃtð = DPÀÈw P AiÀÄ «¹ÛÃtð + DPÀÈw Q £À «¹ÛÃtð JAzÀÄ £ÁªÀÅ ªÉÄð£À
avÀæ¢AzÀ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ.
DPÀÈw A AiÀÄ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß «(A) DPÀÈw B AiÀÄ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß «(B) JAzÀÆ DPÀÈw T AiÀÄ
«¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß «(T) EvÁå¢AiÀiÁV ¸ÀÆa¸À§ºÀÄzÀÄ. DPÀÈwAiÀÄ «¹ÛÃtðªÀÅ MAzÀÄ ¸ÀASÉåAiÀiÁVzÀÄÝ (PÉ®ªÀÅ
o

ªÀÄÆ®ªÀiÁ£À«gÀĪÀ) EzÀÄ DPÀÈwAiÀÄÄ DªÀj¸ÀàlÖ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ ¨sÁUÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀÄÝ F PɼÀV£À JgÀqÀÄ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢zÉ.
tt

1. A ªÀÄvÀÄÛ B UÀ¼ÀÄ JgÀqÀÄ ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ DPÀÈwUÀ¼ÁzÀgÉ «(A)=«(B) ªÀÄvÀÄÛ

2. DPÀÈw T AiÀÄ ¸ÀªÀÄvÀ¯ÁPÀÈw ¥ÀæzÉñÀªÀÅ MAzÀgÀ ªÉÄïÉÆAzÀÄ E®èzÀAvÉ EgÀĪÀ DPÀÈw P ªÀÄvÀÄÛ DPÀÈw
No

Q £À ¸ÀªÀÄvÀ¯ÁPÀÈw ¥ÀæzÉñÀUÀ½AzÀÀ ªÀiÁqÀ®àlÖgÉ «(T)=«(P)+«(Q)

»A¢£À vÀgÀUÀwUÀ¼À°è ¤ÃªÀÅ DAiÀÄvÀ, ªÀUÀð, ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd, wæ¨sÀÄd ªÀÄÄAvÁzÀ DPÀÈwUÀ¼À
«¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀ ¸ÀÆvÀæUÀ¼À §UÉÎ w½¢gÀÄ«j. ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ CzsÁåAiÀÄzÀ°è MAzÉà ¥ÁzÀ ºÁUÀÆ
MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀ, JgÀqÀÄ eÁå«ÄwÃAiÀÄ DPÀÈwUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼À
£ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß C¨sÁå¸À ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄÄSÁAvÀgÀ, F ¸ÀÆvÀæUÀ¼À eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß MUÀÆÎr¸ÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß
ªÀiÁqÉÆÃt. F CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀÅ "wæPÉÆãÀUÀ¼À ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄvÉ" AiÀÄ PÉ®ªÀÅ ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß CxÉÊð¹PÉƼÀî®Ä
PÀÆqÁ ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVzÉ.
 44 UÀtÂvÀ

11.2 : MAzÉà ¥ÁzÀ ºÁUÀÆ MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀ DPÀÈwUÀ¼ÀÄ
F avÀæUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¹

ed
avÀæ 11.4
avÀæ 11.4 (i) gÀ°è vÁæ¦då ABCD ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd EFCD UÀ¼ÀÄ MAzÉà ¸ÁªÀiÁ£Àå
¨ÁºÀÄ DC AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. vÁæ¦då ABCD ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd EFCD UÀ¼ÀÄ MAzÉÃ

ish
¥ÁzÀ DC AiÀÄ ªÉÄðªÉ JAzÀÄ £ÁªÀÅ ºÉüÀÄvÉÛêÉ. ºÁUÉAiÉÄà avÀæ 11.4(ii) gÀ°è PQRS ªÀÄvÀÄÛ MNRS
¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀ SR £À ªÉÄðzÉ. avÀæ 11.4(iii) gÀ°è wæ¨sÀÄd ABC ªÀÄvÀÄÛ
wæ¨sÀÄd DBC UÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀ BC AiÀÄ ªÉÄðzÉ. avÀæ 11.4(iv) gÀ°è ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd ABCD
re S
bl
ªÀÄvÀÄÛ wæ¨sÀÄd PDC UÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀ DC AiÀÄ ªÉÄ°zÉ.
B
F PɼÀV£À avÀæUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¹
pu
be TK
©

avÀæ 11.5
avÀæ 11.5(i) gÀ°è vÁæ¦då ABCD ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd EFCD UÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀ DC
AiÀÄ ªÉÄðgÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀàµÀÖªÁVzÉ. A ªÀÄvÀÄÛ B ±ÀÈAUÀUÀ¼ÀÄ (ABCD vÁæ¦då) ºÁUÀÆ E ªÀÄvÀÄÛ F ±ÀÈAUÀUÀ¼ÀÄ
(EFCD ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd) DC ¥ÁzÀPÉÌ C©üªÀÄÄRªÁVzÀÄÝ AF gÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄðªÉ. ªÀÄvÀÄÛ DC
¥ÁzÀPÉÌ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÁVzÉ.
o

vÁæ¦då ABCD ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd EFCD UÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀ DC AiÀÄ ªÉÄðzÀÄÝ
MAzÉà ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉ AF ªÀÄvÀÄÛ DC UÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EªÉ. JAzÀÄ £ÁªÀÅ ºÉüÀÄvÉÛêÉ. ºÁUÉAiÉÄÃ
tt

¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd PQRS ªÀÄvÀÄÛ MNRS UÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀ SR ªÉÄðzÀÄÝ MAzÉà ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ
gÉÃSÉUÀ¼ÁzÀ PN ªÀÄvÀÄÛ SR UÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EªÉ. [avÀæ 11.5 (ii)] £ÉÆÃr. PQRS £À P ªÀÄvÀÄÛ Q ±ÀÈAUÀUÀ¼ÀÄ
No

MNRS £À M ªÀÄvÀÄÛ N ±ÀÈAUÀUÀ¼ÀÄ PN gÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄðªÉ. CzÉà jÃw wæ¨sÀÄd ABC ªÀÄvÀÄÛ DBC
wæ¨sÀÄdUÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀ BC AiÀÄ ªÉÄðzÀÄÝ MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼ÁzÀ AD ªÀÄvÀÄÛ BC
UÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EªÉ. [avÀæ 11.5(iii) UÀªÀĤ¹] ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd ABCD ºÁUÀÆ wæ¨sÀÄd PCD
UÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀ DC AiÀÄ ªÉÄðzÀÄÝ MAzÉà ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼ÁzÀ AP ªÀÄvÀÄÛ DC UÀ¼À £ÀqÀĪÉ
EªÉ.(avÀæ 11.5(iv) UÀªÀĤ¹).
CzÀÝjAzÀ JgÀqÀÄ DPÀÈwUÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EªÉ
JAzÀÄ ºÉüÀ¨ÉÃPÁzÀgÉ CªÀÅUÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀzÀ ªÉÄðzÀÄÝ D ¥ÁzÀPÉÌ C©üªÀÄÄRªÁVgÀĪÀ ±ÀÈAUÀUÀ¼ÀÄ ¥ÁzÀPÉÌ
¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÁVgÀĪÀ gÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄðgÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ wæ¨sÀÄdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ 45

EzÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ ∆PQR ªÀÄvÀÄÛ ∆DQR (avÀæ 11.6(i)) EªÀÅUÀ¼ÀÄ MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉ
l ªÀÄvÀÄÛ QR UÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EzÉ JAzÀÄ ºÉüÀ®Ä ¸ÁzÀå«®è.

ed
avÀæ 11.6
ºÁUÉAiÉÄà avÀæ 11.6(ii) gÀ°è ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd EFGH ªÀÄvÀÄÛ MNGH UÀ¼ÀÄ EF||GH
gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EªÉ JAzÁUÀ°Ã, avÀæ 11.6(iii) gÀ°è ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd ABCD ªÀÄvÀÄÛ EFCD

ish
UÀ¼ÀÄ AB ªÀÄvÀÄÛ DC ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EªÉ JAzÁUÀ°Ã ºÉüÀ®Ä ¸ÁzsÀå«®è. (CªÀÅUÀ¼ÀÄ
MAzÉà ¥ÁzÀ DC ºÁUÀÆ AD||BC
gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EzÀÝgÀÆ PÀÆqÁ)
re S
JgÀqÀÄ ¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À°è

bl
MAzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå ¥ÁzÀªÀ£ÀÄß
B
ºÉÆA¢gÀĪÀ gÉÃSÉAiÀiÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ
JA§ÄzÀ£ÀÄß ¸ÀàµÀÖªÁV UÀªÀĤ¸À¨ÉÃPÀÄ.
pu
be T

avÀæ 11.7(1)gÀ°è wæ¨sÀÄd ABC

ªÀÄvÀÄÛ wæ¨sÀÄd DBE UÀ¼ÀÄ MAzÉÃ
K

¥ÁzÀzÀ ªÉÄð®èªÉA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹. avÀæ 11.7

ºÁUÉAiÉÄà avÀæ 11.7 (ii)
©

gÀ°è wæ¨sÀÄd ABC ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ

ZÀvÀĨsÀÄðd PQRS UÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀzÀ ªÉÄð®è.
C¨sÁå¸À 11.1
1. F PɼÀV£À avÀæUÀ¼À°è MAzÉà ¥ÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀĪÉ
EgÀĪÀ DPÀÈwUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ? CAvÀºÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è ¸ÁªÀiÁ£Àå¥ÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ JgÀqÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ
¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
o
tt
No

avÀæ 11.8
 46 UÀtÂvÀ

11.3 MAzÉà ¥ÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ
ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼ÀÄ:
FUÀ MAzÉà ¥ÁzÀ ºÁUÀÆ MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼À
«¹ÛÃtðUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÉãÀÄ? JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß w½AiÀÄĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß ªÀiÁqÉÆÃt. CzÀPÁÌV F
PɼÀV£À ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÉÆÃt.
ZÀlĪÀnPÉ 1 : MAzÀÄ UÁæ¥sï (D¯ÉÃR) ºÁ¼ÉAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ avÀæ 11.9gÀ°è vÉÆÃj¹gÀĪÀAvÉ
ABCD ªÀÄvÀÄÛ PQCD JA§ JgÀqÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹¸ÉÆÃt.

ed
ish
re S
bl
avÀæ 11.9
B
ªÉÄð£À JgÀqÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀ DC AiÀÄ ªÉÄðzÀÄÝ PB ªÀÄvÀÄÛ
pu
be T
DC ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EªÉ. KPÀªÀiÁ£À «¹ÛÃtðzÀ ZËPÀUÀ¼À ¸ÀASÉåUÀ¼À£ÀÄß Jt¹PÉÆAqÀÄ
¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼À£ÀÄß ¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁqÀĪÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¸Àäj¹PÉƼÀÀÄzÀÄ.
K

F «zsÁ£ÀzÀ°è KPÀªÀiÁ£À «¹ÛÃtðzÀ ¥ÀÆtðZËPÀUÀ¼À£ÀÄß ¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁqÀĪÁUÀ, CzsÀðQÌAvÀ

ºÉZÀÄÑ ¨sÁUÀ«gÀĪÀ ZËPÀUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ ¥ÀÆtðZËPÀªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¹ ¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ. DzÀgÉ
©

CzsÀðQÌAvÀ PÀrªÉÄ ¨sÁUÀ«gÀĪÀ ZËPÀÀªÀ£ÀÄß ©lÄÖ©qÀ¨ÉÃPÀÄ. JgÀqÀÆ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼À «¹ÛÃtUÀ¼ÀÄ

15cm2 (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÁV) JAzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½AiÀÄÄvÀÛzÉ. E£ÀÄß ºÉZÀÄÑ eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼À£ÀÄß
UÁæ¥sï ºÁ¼ÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ©r¹ F ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÄ£ÀgÁªÀwð¹* ¤ÃªÉãÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¸ÀÄ«j? JgÀqÀÆ
¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀĪÁVªÉAiÉÄ? CxÀªÁ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉAiÀiÁVªÉAiÉÄ?
CªÀÅUÀ¼ÀÄ RArvÀªÁV ¸ÀªÀĪÁVªÉ. DzÀÝjAzÀ MAzÉà ¥ÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ MAzÉà ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀĪÉ
EgÀĪÀ JgÀqÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ JA§ wêÀiÁð£ÀPÉÌ ¤ÃªÀÅ §gÀ§ºÀÄzÀÄ.
ºÁVzÀÝgÀÆ EzÀÄ §gÉà vÁ¼É£ÉÆÃqÀĪÀ «zsÁ£À JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß £É£À¦lÄÖPÉƽî.
o
tt

ZÀlĪÀnPÉ 2: MAzÀÄ gÀlÄÖ CxÀªÁ zÀ¥Àà PÁUÀzÀzÀ

ºÁ¼ÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ABCD ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdªÀ£ÀÄß
gÀa¹. FUÀ, avÀæ 11.10gÀ°è vÉÆÃj¹gÀĪÀAvÉ DE JA§
No

gÉÃSÁRAqÀªÀ£ÀÄß gÀa¹.

avÀæ 11.10

* F ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß fAiÉÆèÉÆÃqïð G¥ÀAiÉÆÃV¹ PÀÆqÁ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.

¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ wæ¨sÀÄdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ 47

£ÀAvÀgÀ ∆ ADE UÉ ¸ÀªÀð¸ÀªÀĪÁVgÀĪÀAvÉ

∆ A1D1E1 £ÀÄß mÉæùAUï ¥ÉÃ¥Àgï£À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ¥ÀævÉåÃPÀ
ºÁ¼ÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÀvÀÛj¹ ªÀÄvÀÄÛ A1D1 EzÀÄ BC AiÀÄ ªÉÄïÉ
LPÀåªÁUÀĪÀAvÉ avÀæ 11.11 gÀ°è vÉÆÃj¹gÀĪÀAvÉ eÉÆÃr¹.
ABCD ªÀÄvÀÄÛ EE1CD ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðUÀ¼ÀÄ
MAzÉà ¥ÁzÀ CD ªÀÄvÀÄÛ AE 1ªÀÄvÀÄÛ DC ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ
gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹. EªÀÅUÀ¼À
«¹ÛÃtðUÀ¼À §UÉÎ ¤ÃªÉãÀÄ ºÉüÀÄ«j? avÀæ 11.11

ed
∆ ADE ≅ ∆ A1D1E1
DzÀÝjAzÀ « (ADE) = « (A1D1E1) (« = «¹ÛÃtð)

ish
ªÀÄvÀÄÛ « (ABCD) = « (ADE) + « (EBCD)
= « (A1D1E1) + « (EBCD)
= « (EE1CD).
re S
bl
DzÀÝjAzÀ JgÀqÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀÄ.
B
EAvÀºÀ JgÀqÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß £Á«ÃUÀ ¸Á¢ü¸À®Ä
pu
¥ÀæAiÀÄw߸ÉÆÃt.
be T

¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ: 11.1: MAzÉà ¥ÁzÀzÀ ªÉÄÃ¯É ªÀÄvÀÄÛ MAzÉà eÉÆvÉ

K

¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀ JgÀqÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ

ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀĪÁVgÀÄvÀÛªÉ.
©

¸ÁzsÀ£É : ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd ABCD ªÀÄvÀÄÛ

¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd EFCD UÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀ
DC AiÀÄ ªÉÄðzÀÄÝ MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼ÁzÀ
AF ªÀÄvÀÄÛ DC UÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EªÉ. (avÀæ 11.12 UÀªÀĤ¹) avÀæ 11.12
£ÁªÀÅ ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁzÀÄzÀÄ « (ABCD ) = « (EFCD)
∆ ADE ªÀÄvÀÄÛ ∆ BCF UÀ¼À°è
∠DAE = ∠CBF (C£ÀÄgÀÆ¥À PÉÆãÀUÀ¼ÀÄ, AD || BC ªÀÄvÀÄÛ AF bÉÃzÀPÀgÉÃSÉ) ............ (1)
o

∠AED = ∠BFC (C£ÀÄgÀÆ¥À PÉÆãÀUÀ¼ÀÄ. ED || FC ªÀÄvÀÄÛ AF bÉÃzÀPÀgÉÃSÉ) ............ (2)

tt

DzÀÝjAzÀ, ∠ADE = ∠BCF ( wæ¨sÀÄdzÀ PÉÆãÀUÀ¼À ªÉÆvÀÛzÀ UÀÄt®PÀët) ............ (3)

ºÁUÉAiÉÄÃ, AD = BC. (ABCD ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ C©üªÀÄÄR ¨ÁºÀÄUÀ¼ÀÄ) ............ (4)
No

DzÀÝjAzÀ, ∆ADE ≅ ∆BCF(ASA ¹zÁÞAvÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ 1 ªÀÄvÀÄÛ 3 ªÀÄvÀÄÛ 4jAzÀ)

DzÀÝjAzÀ, « (ADE) = «(BCF) (¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ DPÀÈwUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ) ............ (5)
FUÀ, « (ABCD) = «(ADE) + « (EDCB)
= «(BCF) + « (EDCB) [5 jAzÀ]
= «(EFCD)
DzÀÝjAzÀ ABCD ªÀÄvÀÄÛ EFCD ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀÄ.
 48 UÀtÂvÀ

ªÉÄð£À ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄzÀ G¥ÀAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß PÉ®ªÀÅ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀàµÀà¥Àr¸ÉÆÃt.

GzÁºÀgÀuÉ 1 : avÀæ 11.13 gÀ°è ABCD MAzÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ
ZÀvÀĨsÀÄðd ªÀÄvÀÄÛ EFCD MAzÀÄ DAiÀÄvÀ.
ºÁUÉAiÉÄÃ, AL ⊥ DC
(i) « (ABCD) = « (EFCD)
(ii) « (ABCD) = DC × AL JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
¥ÀjºÁgÀ: (i) DAiÀÄvÀªÀÇ PÀÆqÁ MAzÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ

ed
avÀæ 11.13
ZÀvÀĨsÀÄðdªÁVzÉ.
DzÀÝjAzÀ « (ABCD) = « (EFCD) (¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 11.1)

ish
(ii) ªÉÄð£À ¥sÀ°vÁA±À¢AzÀ, « (ABCD) = DC × FC (DAiÀÄvÀzÀ «¹ÛÃtð = GzÀÝ × CUÀ®)
............ (1)
AL ⊥ DC DVzÉ. DzÀÝjAzÀ AFCL PÀÆqÁ DAiÀÄvÀªÁVzÉ. »ÃUÉ AL = FC
re S
............ (2)

bl
B
DzÀÝjAzÀ, « (ABCD) = DC × AL (1 ªÀÄvÀÄÛ 2 jAzÀ)
ªÉÄð£À (ii) £Éà ¥sÀ°vÁA±À¢AzÀ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ «¹ÛtðªÀÅ CzÀgÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÉÆAzÀÄ
pu
be T

¨ÁºÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÉÌ C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ JvÀÛgÀUÀ¼À UÀÄt®§ÞªÁVgÀÄvÀÛzÉ JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ UÀªÀĤ¹¢ÝÃgÁ?

¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ «¹ÛÃtð PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀ F ¸ÀÆvÀæªÀ£ÀÄß 7£Éà vÀgÀUÀwAiÀÄ°è PÀ°wgÀĪÀÅzÀÄ
K

¤ªÀÄUÉ £É£À¦zÉAiÉÄÃ? F ¸ÀÆvÀæzÀ DzsÁgÀ¢AzÀ ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 11.1 £ÀÄß »ÃUÉ §gÉAiÀħºÀÄzÀÄ.

MAzÉà ¥ÁzÀ CxÀªÁ ¸ÀªÀÄ¥ÁzÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀĪÉ
©

EgÀĪÀ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀĪÁVgÀÄvÀÛªÉ.

ªÉÄð£À ºÉýPÉAiÀÄ «¯ÉÆêÀĪÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ §gÉAiÀħºÀÄzÉ? CzÀÄ »ÃVzÉ "¸ÀªÀÄ£ÁzÀ «¹ÛÃtð
ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ MAzÉà ¥ÁzÀzÀ CxÀªÁ ¸ÀªÀÄ¥ÁzÀUÀ¼À ªÉÄðgÀĪÀ JgÀqÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼ÀÄ
MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EªÉ. F «¯ÉÆêÀÄ ºÉýPÉ ¸ÀjAiÉÄÃ? ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ
ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ «¹ÛÃtðzÀ ¸ÀÆvÀæ¢AzÀ «¯ÉÆêÀÄ ºÉýPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¹.
GzÁºÀgÀuÉ 2: MAzÀÄ wæPÉÆãÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĪÀÄÄðRUÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀzÀ ªÉÄðzÀÄÝ, MAzÉÃ
eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EzÀÝgÉ wæPÉÆãÀzÀ «¹ÛÃtðªÀÅ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĪÀÄÄðRzÀ «¹ÛÃtðzÀ
o

CzsÀðzÀµÀÄÖ EgÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.

¥ÀjºÁgÀ: ∆ ABP ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd
tt

ABCD UÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀ AB AiÀÄ ªÉÄðzÀÄÝ AB ªÀÄvÀÄÛ PC

¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EªÉ JA¢lÄÖPÉƼÉÆîÃt. (avÀæ
11.14 UÀªÀĤ¹)
No

¤ÃªÀÅ ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁVgÀĪÀÅzÀÄ,
« (PAB) = 1 « (ABCD) avÀæ 11.14
2
ABQP JA§ E£ÉÆßAzÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdªÀ£ÀÄß
¥ÀqÉAiÀÄ®Ä BQ II AP gÀa¸À¨ÉÃPÀÄ.
FUÀ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd ABQP ªÀÄvÀÄÛ ABCD UÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀ ABAiÀÄ ªÉÄðzÀÄÝ AB
ªÀÄvÀÄÛ PC ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EªÉ.
¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ wæ¨sÀÄdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ 49

DzÀÝjAzÀ: « (ABQP)= « (ABCD) (¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 11.1 gÀ ¥ÀæPÁgÀ) ............... (1)

DzÀgÉ ∆PAB ≅ ∆ BQP (PB PÀtðªÀÅ ABQP ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdªÀ£ÀÄß JgÀqÀÄ ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ
wæ¨sÀÄdUÀ¼ÁV «AUÀr¸ÀÄvÀÛzÉ).
ºÁUÁV, « (PAB) = « (BQP) ............... (2)
1
DzÀÝjAzÀ « (PAB) = « (ABQP) - [2 jAzÀ] ............... (3)
2
1
« (PAB) = (ABCD)

ed
EzÀjAzÀ (1 ªÀÄvÀÄÛ 3 jAzÀ)
2
C¨sÁå¸À 11.2

ish
1. avÀæ 11.15 gÀ°è ABCD MAzÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd
AE ⊥ DC ªÀÄvÀÄÛ CF ⊥ AD DVzÉ. AB = 16cm
AE = 8cm, CF = 10cm DzÀgÉ AD AiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
re S
bl
2. E,F,G ªÀÄvÀÄÛ H UÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV ABCD ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ
B
ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ ¨ÁºÀÄUÀ¼À ªÀÄzsÀå©AzÀÄUÀ¼ÁzÀgÉ,
1 avÀæ 11.15
pu
be T
« (EFGH) = « (ABCD) JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
2
3. P ªÀÄvÀÄÛ Q UÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ABCD
K

ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ DC ªÀÄvÀÄÛ AD ¨ÁºÀÄUÀ¼À
ªÉÄð£À AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ JgÀqÀÄ ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ.
©

«(APB) = « (BQC) . JAzÀÄ vÉÆÃj¹.

4. avÀæ 11.16 gÀ°è P AiÀÄÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ
M¼ÀV£À AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÉÆAzÀÄ ©AzÀÄ DzÀgÉ, avÀæ 11.16
1
(i) « (ABP) + « (PCD) = « (ABCD)
2
(ii) « (APD) + « (PBC) = « (APB) + « (PCD) JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
o

[¸ÀļÀĺÀÄ: PAiÀÄ ªÀÄÄSÁAvÀgÀ AB UÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÁV MAzÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ£ÀÄß J¼É¬Äj]

tt

5. avÀæ 11.17 gÀ°è PQRS ªÀÄvÀÄÛ ABRS UÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ

ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼ÀÄ. X JA§ÄªÀÅzÀÄ BR ªÉÄð£À
No

AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ ©AzÀÄ DzÀgÉ,

(i) « (PQRS) = « (ABRS)UÀ¼ÀÄ

1 avÀæ 11.17
(ii) « (AXS) = « (PQRS) JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
2
 50 UÀtÂvÀ

6. PÀȶPÀ¼ÉƧâ¼À ºÉÆ®ªÀÅ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd PQRS £À DPÀÈwAiÀÄ°èzÉ. DPÉAiÀÄÄ RS ¨ÁºÀÄ«£À

ªÉÄÃ¯É A ©AzÀĪÀ£ÀÄß UÀÄwð¹ CzÀ£ÀÄß P ªÀÄvÀÄÛ Q ±ÀÈAUÀUÀ½UÉ ¸ÉÃj¹zÀ¼ÀÄ. ºÉÆ®ªÀÅ JµÀÄÖ
¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀqÀuÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ? F ¨sÁUÀUÀ¼À DPÁgÀ AiÀiÁªÀÅzÀÄ? D PÀȶPÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ
¨sÁUÀUÀ¼À°è UÉÆâü ªÀÄvÀÄÛ PÁ¼ÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀævÉåÃPÀªÁV ©vÀÛ®Ä EaѹzÀgÉ CzÀ£ÀÄß DPÉAiÀÄÄ ºÉÃUÉ
ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ?
11.4 MAzÉà ¥ÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀ wæ¨sÀÄdUÀ¼ÀÄ.
avÀæ 11.18 £ÀÄß UÀªÀĤ¹ EzÀgÀ°è wæ¨sÀÄd ABC ªÀÄvÀÄÛ wæ¨sÀÄd
PBC UÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀ BC AiÀÄ ªÉÄðzÀÄÝ BC ªÀÄvÀÄÛ AP

ed
¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EªÉ. F wæ¨sÀÄdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ
ºÉÃVgÀ§ºÀÄzÀÄ? F ¥Àæ±ÉßUÉ GvÀÛj¸À®Ä, MAzÉà ¥ÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ MAzÉÃ
eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀAvÉ MAzÀÄ UÁæ¥sï

ish
ºÁ¼ÉAiÀÄ°è ºÀ®ªÀÅ eÉÆvÉ wæPÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹ CzÀgÀ M¼ÀUÉ §gÀĪÀ
ªÀUÀðUÀ¼À£ÀÄß Jt¹ «¹ÛÃtð PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀ ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß
ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è JgÀqÀÆ wæ¨sÀÄdUÀ¼À avÀæ 11.18
re S
«¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀÄ (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÁV) JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ

bl
B
UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ. F ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß fAiÉÆèÉÆÃqïð G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉÆAqÀÄ PÀÆqÁ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.
¥ÀÄ£ÀB JgÀqÀÄ wæ¨sÀÄdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀĪÁVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÁV) ¤ÃªÀÅ
pu
be T
UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ.
ªÉÄð£À ¥Àæ±ÉßUÉ vÁQðPÀ GvÀÛgÀ ¥ÀqÉAiÀĨÉÃPÁzÀgÉ ¤ÃªÀÅ »ÃUÉ ªÀÄÄAzÀĪÀj¸À§ºÀÄzÀÄ.
K

avÀæ 11.18 gÀ°è D ªÀÄvÀÄÛ RUÀ¼ÀÄ AP gÉÃSÉAiÀÄ

ªÉÄðgÀĪÀAvÉ CD || BA ªÀÄvÀÄÛ CR || BP gÀa¸À¨ÉÃPÀÄ. (avÀæ.
©

11.19 £ÀÄß UÀªÀĤ¹)

EzÀjAzÀ ¹UÀĪÀ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼ÁzÀ PBCR
ªÀÄvÀÄÛ ABCD UÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀ BCAiÀÄ ªÉÄðzÀÄÝ MAzÉÃ
eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼ÁzÀ BC ªÀÄvÀÄÛ ARUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ avÀæ 11.19
EªÉ.
DzÀÝjAzÀ: « (ABCD) = « (PBCR) (AiÀiÁPÉ?).
o

FUÀ ∆ ABC ≅ ∆ CDA ªÀÄvÀÄÛ ∆ PBC ≅ ∆ CRP (AiÀiÁPÉ?)

tt

1 1
ºÁUÉAiÉÄà « (ABC) = « (ABCD) ªÀÄvÀÄÛ « (PBC) = « (PBCR) (AiÀiÁPÉ?)
2 2
No

DzÀÝjAzÀ « (ABC) = « (PBC)

»ÃUÉ ¤ÃªÀÅ F PɼÀV£À ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄPÉÌ §gÀÄwÛÃj.
¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ wæ¨sÀÄdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ 51

¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 11.2 MAzÉà ¥ÁzÀ (¸ÀªÀĪÁzÀ)zÀ ªÉÄðgÀĪÀ ºÁUÀÆ

MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀ wæPÉÆãÀUÀ¼À
«¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀĪÁVgÀÄvÀÛªÉ.
(avÀæ 11.20 UÀªÀĤ¹) FUÀ ABCD MAzÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ
ZÀvÀĨsÀÄðdªÁVgÀ° AC CzÀgÀ MAzÀÄ PÀtð AN ⊥ DC
DVgÀ°.

avÀæªÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹ ∆ ADC ≅ ∆ CBA (AiÀiÁPÉ?) avÀæ 11.20

ed
DUÀ « (ADC) = « (CBA) (AiÀiÁPÉ?)
1
DzÀÝjAzÀ « (ADC) =
« (ABCD)
2

ish
= 1 (DC × AN) (AiÀiÁPÉ?)
2
1
DUÀ « (ADC) = × ¥ÁzÀ DC × C£ÀÄgÀÆ¥À JvÀÛgÀ AN.
re S2

bl
CxÀªÁ wæ¨sÀÄdzÀ «¹ÛçÃtðªÀÅ CzÀgÀ ¥ÁzÀ (AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÉÆAzÀÄ ¨ÁºÀÄ) ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÉÌ C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ
B
JvÀÛgÀUÀ¼À UÀÄt®§ÝzÀ CzsÀðzÀ¶ÖgÀÄvÀÛzÉ. wæPÉÆãÀzÀ «¹ÛÃtð PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀ F ¸ÀÆvÀæªÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ
7£Éà vÀgÀUÀwAiÀÄ°è PÀ°wgÀĪÀÅzÀÄ £É£É¦zÉAiÉÄÃ? MAzÉà ¥ÁzÀ CxÀªÁ ¸ÀªÀĪÁzÀ ¥ÁzÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ
pu
be T

«¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀĪÁVgÀĪÀ JgÀqÀÄ wæ¨sÀÄdUÀ¼À C£ÀÄgÀÆ¥À JvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛªÉ JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß

F ¸ÀÆvÀæ¢AzÀ ¤ÃªÀÅ w½AiÀħºÀÄzÀÄ.
K

JgÀqÀÄ wæ¨sÀÄdUÀ¼À C£ÀÄgÀÆ¥À JvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÁUÀ¨ÉÃPÁzÀgÉ D wæ¨sÀÄdUÀ¼ÀÄ MAzÉà eÉÆvÉ

¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀ¯ÉèÉÃPÀÄ. EzÀjAzÀ ¤ÃªÀÅ ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 11.2 gÀ «¯ÉÆêÀÄPÉÌ §gÀ§ºÀÄzÀÄ.
©

¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 11.3: MAzÉà ¥ÁzÀ (¸ÀªÀÄ£ÁzÀ ¥ÁzÀ) ºÉÆA¢gÀĪÀ JgÀqÀÄ wæ¨sÀÄdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÁzÀgÉ
D JgÀqÀÄ wæ¨sÀÄdUÀ¼ÀÄ MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀÄvÀÛªÉ.
ªÉÄð£À ¥sÀ°vÁA±ÀzÀ G¥ÀAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß ¸ÁzÀȱÀå¥Àr¸À®Ä FUÀ PÉ®ªÀÅ GºÁºÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß w½zÀÄPÉƼÉÆîÃt.
GzÁºÀgÀuÉ 3: wæ¨sÀÄdzÀ ªÀÄzsÀågÉÃSÉAiÀÄÄ wæ¨sÀÄdªÀ£ÀÄß JgÀqÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ «¹ÛÃtð«gÀĪÀ JgÀqÀÄ
wæ¨sÀÄdUÀ¼ÁV «AUÀr¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
o

¥ÀjºÁgÀ: ABC MAzÀÄ wæ¨sÀÄdªÁVgÀ°. AD AiÀÄÄ CzÀgÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÉÆAzÀÄ ªÀÄzsÀågÉÃSÉAiÀiÁVgÀ°.

(avÀæ 11.21 £ÀÄß UÀªÀĤ¹)
tt

¤ÃªÀÅ ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁVgÀĪÀÅzÀÄ,
« (ABD) = « (ACD)
No

«¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀ ¸ÀÆvÀæªÀÅ JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß

M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ PÁgÀt, AN ⊥ BC AiÀÄ£ÀÄß gÀa¸ÉÆÃt.
1
FUÀ « (ABD) = × ¥ÁzÀ × ∆ ABD AiÀÄ JvÀÛgÀ
2 avÀæ 11.21
= 1 × BD × AN
2
1
= × CD × AN (BD = CD DVgÀĪÀÅzÀjAzÀ)
2
 52 UÀtÂvÀ

1
= × ¥ÁzÀ × ∆ ACD AiÀÄ JvÀÛgÀ
2
= « (ACD)
GzÁºÀgÀuÉ 4 : avÀæ 11.22 gÀ°è ABCD MAzÀÄ ZÀvÀĨsÀÄðd
BE || AC ªÀÄvÀÄÛ BE AiÀÄÄ DC AiÀÄ ªÀÈ¢Þ¹zÀ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß
E £À°è ¸ÀA¢ü¸ÀÄvÀÛzÉ. ∆ ADE AiÀÄ «¹ÛÃtðªÀÅ ABCD
ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ «¹ÛÃtðPÉÌ ¸ÀªÀÄ JAzÀÄ ¸Á¢¹.

ed
¥ÀjºÁgÀ : avÀæªÀ£ÀÄß JZÀÑgÀ¢AzÀ UÀªÀĤ¹.

∆ ABC ªÀÄvÀÄÛ ∆ EAC UÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀ AC ªÉÄðzÀÄÝ

avÀæ 11.22
AC ªÀÄvÀÄÛ BE JA§ MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À

ish
£ÀqÀÄªÉ EzÉ.
DzÀÝjAzÀ «(BAC) = «(EAC) (¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 11.2 gÀ ¥ÀæPÁgÀ)
re S
DzÀPÁgÀt : «(BAC) + «(ADC) = «(EAC) + «(ADC) (¸ÀªÀiÁ£À «¹ÛÃtðUÀ¼À£ÀÄß JgÀqÀÆ

bl
B
§¢UÀ½UÉ ¸ÉÃj¹zÁUÀ) pu
CxÀªÁ «(ABCD) = «(ADE)
be TK

C¨sÁå¸À 11.3
(1) avÀæ 11.23 gÀ°è ∆ ABC AiÀÄ AD ªÀÄzsÀågÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄð£À
©

ªÀÄzsÀå ©AzÀÄ E DzÀgÉ « (ABE) = « (ACE) JAzÀÄ

¸Á¢ü¹.

(2) ∆ ABC AiÀÄ°è AD ªÀÄzsÀågÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄð£À ©AzÀÄ E

1
DzÀgÉ «(BED) = «(ABC) JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
4
o

(3) ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ PÀtðUÀ¼ÀÄ CzÀ£ÀÄß ¸ÀªÀiÁ£À avÀæ 11.23

«¹ÛÃtðzÀ £Á®ÄÌ wæ¨sÀÄdUÀ¼ÁV «AUÀr¸ÀÄvÀÛªÉ JAzÀÄ
tt

¸Á¢ü¹
(4) avÀæ 11.24 gÀ°è ∆ABC ªÀÄvÀÄÛ ∆ABD UÀ¼ÀÄ MAzÉÃ
No

¥ÁzÀ ABAiÀÄ ªÉÄðªÉ. CD gÉÃSÁRAqÀªÀ£ÀÄß

AB AiÀÄÄ O £À°è C¢üð¹zÀgÉ «(ABC) = « (ABD)
JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.

avÀæ 11.24
¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ wæ¨sÀÄdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ 53

(5) D,E ªÀÄvÀÄÛ F UÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV ∆ ABC AiÀÄ ¨ÁºÀÄUÀ¼ÁzÀ BC,

CA ªÀÄvÀÄÛ AB UÀ¼À ªÀÄzsÀå©AzÀÄUÀ¼ÁzÀgÉ,
(i) BDEF MAzÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd.
1
(ii) «(DEF) = «(ABC)
4
1
(iii) «(BDEF) = «(ABC) JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
2
(6) avÀæ 11.25 gÀ°è ABCD ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ PÀtðUÀ¼ÁzÀ avÀæ 11.25

ed
AC ªÀÄvÀÄÛ BD UÀ¼ÀÄ OB = OD DUÀĪÀAvÉ O £À°è
¥ÀgÀ¸ÀàgÀ PÀvÀÛj¸ÀÄvÀÛªÉ. AB = CD DzÀgÉ
(i) « (DOC) = « (AOB)

ish
(ii) « (DCB) = « (ACB)
(iii) DA || CB CxÀªÁ ABCD MAzÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
re S
[¸ÀļÀĺÀÄ D ªÀÄvÀÄÛ B UÀ½AzÀ AC UÉ ®A§UÀ¼À£ÀÄß gÀa¹]

bl
B
(7) ∆ ABC AiÀÄ AB ªÀÄvÀÄÛ AC ¨ÁºÀÄUÀ¼À ªÀÄzsÀå©AzÀÄUÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV D ªÀÄvÀÄÛ E DVªÉ.
«(DBC) = «(EBC) DzÀgÉ DE || BC JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
pu
be T

(8) XYAiÀÄÄ ∆ABC AiÀÄ BC ¨ÁºÀÄUÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ªÁVgÀĪÀ MAzÀÄ gÉÃSÉAiÀiÁVzÉ.

BE || AC ªÀÄvÀÄÛ CF || AB UÀ¼ÀÄ XY AiÀÄ£ÀÄß PÀæªÀĪÁV E ªÀÄvÀÄÛ F UÀ¼À°è ¸ÀA¢¹zÀgÉ
K

« (ABE) = « (ACF) JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.

(9) ABCD ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ AB ¨ÁºÀĪÀ£ÀÄß
©

AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ ©AzÀÄ P ªÀgÉUÉ ªÀȢݸÀ¯ÁVzÉ.

A ªÀÄÆ®PÀ CP UÉ J¼ÉzÀ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÁzÀ
¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄÄ CB ¬ÄAzÀ ªÀȢݹzÀ gÉÃSÉAiÀÄ£ÀÄß
Q £À°è ¸ÀA¢¹zÉ. ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd
PBQR £ÀÄß ¥ÀÆtðUÉƽ¹zÉ. (avÀæ 11.26 UÀªÀĤ¹)
« (ABCD ) = « (PBQR) JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
[¸ÀļÀĺÀÄ : AC ªÀÄvÀÄÛ PQ UÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¹. DUÀ
o

avÀæ 11.26
« (ACQ) ªÀÄvÀÄÛ « (APQ) UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆð¹]
tt

(10) ABCD vÁæ¦dåzÀ°è AB || DC. AC ªÀÄvÀÄÛ BD

PÀtðUÀ¼ÀÄ O ©AzÀÄ«£À°è ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ PÀvÀÛj¸ÀÄvÀÛªÉ.
«(AOD) = «(BOC) JAzÀÄ ¸Á¢ü¹
No

(11) avÀæ 11.27 gÀ°è ABCDE MAzÀÄ ¥ÀAZÀ¨sÀÄeÁPÀÈw B

¤AzÀ AC UÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÁV J¼ÉzÀ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄÄ
DC AiÀÄ ªÀȢݹzÀ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß F £À°è ¸ÀA¢¹zÉ
(i) « (ACB) = « (ACF)
(ii) « (AEDF) = « (ABCDE) JAzÀÄ ¸Á¢ü¹. avÀæ 11.27
 54 UÀtÂvÀ

(12) ºÀ½îAiÉÆAzÀgÀ°è EvïªÁj JA§ÄªÀjUÉ ¸ÉÃjzÀ d«ÄãÀÄ ZÀvÀĨsÀÄðeÁPÁgÀzÀ°èzÉ. D Hj£À

UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄÄ MAzÀÄ DgÉÆÃUÀå PÉÃAzÀæªÀ£ÀÄß PÀlÖ®Ä EvïªÁjAiÀĪÀgÀ d«Ää£À
ªÀÄƯÉAiÉÆAzÀgÀ ¸Àé®à ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀî®Ä wêÀiÁð¤¹vÀÄ. EvïªÁjAiÀÄÄ vÀ£Àß d«Ää£À
¨sÁUÀPÉÌ §zÀ¯ÁV CµÉÖà zÉÆqÀØzÁzÀ ¥ÀPÀÌzÀ°ègÀĪÀ ºÁUÀÆ CzÀ£ÀÄß CªÀgÀ d«ÄäUÉ ¸ÉÃj¹zÁUÀ
wæPÉÆãÁPÁgÀ gÀZÀ£ÉAiÀiÁUÀĪÀAwgÀĪÀ eÁUÀªÀ£ÀÄß PÉÆqÀ¨ÉÃPÉA§ ±Àwð£À ªÉÄÃgÉUÉ M¦àPÉÆAqÀgÀÄ.
ºÁUÁzÀgÉ F M¥ÀàAzÀªÀ£ÀÄß ºÉÃUÉ ¸ÁPÁgÀUÉƽ¸À§ºÀÄzÉA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß «ªÀj¹.
(13) ABCD vÁæ¦dåzÀ°è AB || DC. AC UÉ
¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÁVgÀĪÀ gÉÃSÁRAqÀªÀÅ AB

ed
AiÀÄ£ÀÄß X £À°è ºÁUÀÆ BC AiÀÄ£ÀÄß Y £À°è
PÀvÀÛj¹zÉ. DzÀgÉ «(ADX) = «(ACY)
JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.

ish
[¸ÀļÀĺÀÄ CX £ÀÄß ¸ÉÃj¹]
(14) avÀæ 11.28 gÀ°è AP||BQ||CR CzÀgÉ
« (AQC) = « (PBR) JAzÀÄ ¸Á¢ü¹. avÀæ 11.28
re S
bl
(15) ∆AOD AiÀÄ «¹ÛÃtðªÀÅ ∆BOC AiÀÄ
B
«¹ÛÃtðPÉÌ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀĪÀAvÉ ABCD
ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ PÀtðUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ O £À°è
pu
be T

PÀvÀÛj¸ÀÄvÀÛªÉ. ABCD MAzÀÄ vÁæ¦då JAzÀÄ

¸Á¢ü¹.
K

(16) avÀæ 11.29 gÀ°è «(DRC) = «(DPC) ªÀÄvÀÄÛ

«(BDP) = «(ARC) DzÀgÉ ABCD ªÀÄvÀÄÛ
©

DCPR ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼ÀÄ vÁæ¦dåUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ avÀæ 11.29

¸Á¢ü¹.
C¨sÁå¸À 11.4 (LaÑPÀ)
(1) ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd ABCD ªÀÄvÀÄÛ ABEF DAiÀÄvÀUÀ¼ÀÄ AB ¥ÁzÀzÀ ªÉÄðzÀÄÝ «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ
¸ÀªÀÄ£ÁVªÉ. DzÀgÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉAiÀÄÄ DAiÀÄvÀzÀ ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉVAvÀ ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛzÉ
JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
o

(2) avÀæ 11.30 gÀ°è BD=DE=EC. DUÀĪÀAvÉ BC

tt

AiÀÄ ªÉÄÃ¯É D ªÀÄvÀÄÛ E ©AzÀÄUÀ½ªÉ. DzÀgÉ

«(ABD)=«(ADE) = «(AEC) JAzÀÄ
¸Á¢ü¹.
No

F CzsÁåAiÀÄzÀ ¦ÃpPÉAiÀÄ°è PÉüÀ¯ÁzÀ,

§Ä¢üAiÀiÁ vÀ£Àß d«ÄãÀ£ÀÄß ¸ÀªÀiÁ£À «¹ÛÃtðzÀ
ªÀÄÆgÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¹gÀĪÀ¼ÉÃ? JA§
¥Àæ±ÉßUÉ FUÀ ¤ÃªÀÅ GvÀÛj¸À§°ègÁ? avÀæ 11.30

* ¥ÀjÃPÁë zÀȶ֬ÄAzÀ F C¨sÁå¸À¬Ä®è

¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ wæ¨sÀÄdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ 55

[UÀªÀĤ¹ : BD = DE = EC JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀjAzÀ ∆ ABC AiÀÄÄ ¸ÀªÀÄ«¹ÛÃtð«gÀĪÀ

∆ ABD, ∆ ADE ªÀÄvÀÄÛ ∆AEC UÀ¼ÁV «¨sÁUÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. ºÁUÉAiÉÄà BC AiÀÄ£ÀÄß n
¸ÀªÀĨsÁUÀUÀ¼ÁV «¨sÁV¸ÀĪÀ ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß CzÀgÀ C©üªÀÄÄR ±ÀÈAUÀPÉÌ ¸ÉÃj¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ ∆ ABC
AiÀÄÄ ¸ÀªÀÄ«¹ÛÃtð ºÉÆA¢gÀĪÀ n wæ¨sÀÄdUÀ¼ÁV «¨sÁV¸À®àqÀÄvÀÛzÉ]
(3) avÀæ 11.31 gÀ°è ABCD, DCFE ªÀÄvÀÄÛ ABFE UÀ¼ÀÄ
¸ÀªiÀ ÁAvÀgÀ ZÀvÄÀ ¨sÄÀ ðdUÀ¼ÄÀ DzÀgÉ « (ADE) = « (BCF)
JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.

ed
avÀæ 11.31

ish
(4) avÀæ 11.32 gÀ°è ABCD MAzÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd.
re S
AD = CQ DUÀĪÀAvÉ BC AiÀÄ£ÀÄß Q ªÀgÉUÉ ªÀȢݹzÉ.

bl
AQ gÉÃSÁRAqÀªÀÅ DC AiÀÄ£ÀÄß P £À°è PÀvÀÛj¹zÀgÉ
B
« (BPC) = « (DPQ) JAzÀÄ ¸Á¢ü¹
pu
(¸ÀļÀĺÀÄ : AC AiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃj¹)
be T

K
©

avÀæ 11.32
(5) avÀæ 11.33 gÀ°è ABC ªÀÄvÀÄÛ BDE UÀ¼ÀÄ JgÀqÀÄ
¸ÀªÀĨÁºÀÄ wæ¨sÀÄdUÀ¼ÀÄ. D AiÀÄÄ BC AiÀÄ ªÀÄzsÀå©AzÀÄ DVzÉ. AE AiÀÄÄ BC AiÀÄ£ÀÄß F £À°è
PÀvÀÛj¹zÀgÉ,
1
(i) « (BDE) = « (ABC)
4
o

1
(ii) « (BDE) = « (BAE)
2
tt

(iii) « (ABC) = 2 « (BEC)

(iv) « (BFE) = « (AFD)
No

(v) « (BFE) = 2 « (FED)

1
(vi) «(FED) =
«(AFC) JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
8
[¸ÀļÀĺÀÄ : EC ªÀÄvÀÄÛ AD UÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¹ avÀæ 11.33
BE || AC ªÀÄvÀÄÛ DE || AB EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß
¸Á¢ü¹]
 56 UÀtÂvÀ

(6) ABCD ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ PÀtðUÀ¼ÁzÀ AC ªÀÄvÀÄÛ BD UÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ P £À°è PÀvÀÛj¸ÀÄvÀÛªÉ.

« (APB) × « (CPD) = « (APD) × « (BPC) JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.

[¸ÀļÀĺÀÄ : A ªÀÄvÀÄÛ C UÀ½AzÀ PÀæªÀĪÁV BD UÉ ®A§UÀ¼À£ÀÄß gÀa¹.]

(7) ∆ ABC AiÀÄ°è P ªÀÄvÀÄÛ Q UÀÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV AB ªÀÄvÀÄÛ AC UÀ¼À ªÀÄzsÀå©AzÀÄUÀ¼ÀÄ. R JA§ÄzÀÄ
AP AiÀÄ ªÀÄzsÀå©AzÀÄ. DzÀgÉ
1 3

ed
(i) «(PRQ) = «(ARC) (ii) «(RQC) = «(ABC)
2 8
(iii) «(PBQ) = «(ARC) JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
(8) avÀæ 11.34 gÀ°è ABC AiÀÄÄ A AiÀÄ°è ®A§PÉÆãÀ ºÉÆA¢gÀĪÀ ®A§PÉÆãÀ wæ¨sÀÄdªÁVzÉ.

ish
BCED, ACFG ªÀÄvÀÄÛ ABMN UÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV BC, CA, AB ¨ÁºÀÄUÀ¼À ªÉÄÃ¯É gÀa¹gÀĪÀ
ªÀUÀðUÀ¼ÁVªÉ. gÉÃSÁRAqÀ AX ⊥ DE AiÀÄÄ BC AiÀÄ£ÀÄß Y £À°è ¸ÀA¢ü¹zÉ.
re S
bl
B
pu
be TK
©

avÀæ 11.34
o

(i) ∆ MBC ≅ ∆ ABD (ii) «(BYXD)=2«(MBC)

tt

(iii) «(BYXD) =« (ABMN) (iv) ∆ FCB ≅ ∆ ACE

No

(v) «(CYXE) = 2 « (FCB) (vi) « (CYXE) = « (ACFG)

(vii) «(BCED) = « (ABMN) + « (ACFG) JAzÀÄ ¸Á¢ü¹
¸ÀÆZÀ£É : (vii) £Éà ¥sÀ°vÁA±ÀªÀÅ ¥Àæ¹zÀݪÁzÀ ¥ÉÊxÁUÉÆgÀ¸ï£À ¥ÀæªÉÄÃAiÀĪÁVzÉ. 10£Éà vÀgÀUÀwAiÀÄ°è
¤ÃªÀÅ EzÀgÀ ¸ÀgÀ¼ÀªÁzÀ ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀ°AiÀÄÄ«j.
¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ wæ¨sÀÄdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ 57

11.5 ¸ÁgÁA±À
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è ¤ÃªÀÅ F PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀ°wgÀÄ«j.
(1) DPÀÈwAiÀÄ «¹ÛÃtðªÀÅ PÉ®ªÀÅ ªÀÄÆ®ªÀiÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ MAzÀÄ ¸ÀASÉåAiÀiÁVzÀÄÝ EzÀÄ
DPÀÈwAiÀÄÄ DªÀj¸À®àlÖ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ ¨sÁUÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ.
(2) JgÀqÀÄ ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ DPÀÈwUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀÄ DzÀgÉ EzÀgÀ «¯ÉÆêÀÄ ¤dªÁVgÀ
¨ÉÃPÁV®è.

ed
(3) DPÀÈwAiÀÄÄ T AiÀÄ ¸ÀªÀÄvÀ¯ÁPÀÈw ¥ÀæzÉñÀªÀÅ MAzÀgÀ ªÉÄïÉÆAzÀÄ E®èzÀAvÉ EgÀĪÀ DPÀÈw P ªÀÄvÀÄÛ
DPÀÈw Q £À ¸ÀªÀÄvÀ¯ÁPÀÈw ¥ÀæzÉñÀUÀ½AzÀ ªÀiÁqÀ®àlÖgÉ «(T) = «(P) + «(Q),
«(X) = DPÀÈw X£À «¹ÛÃtð JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.

ish
(4) JgÀqÀÄ DPÀÈwUÀ¼À MAzÉà ¥ÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EªÉ JAzÀÄ
ºÉüÁ¨ÉÃPÁzÀgÉ, CªÀÅUÀ½UÉ MAzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå ¥ÁzÀ(¨ÁºÀÄ)«zÀÄÝ F ¥ÁzÀPÉÌ C©üªÀÄÄRªÁVgÀĪÀ
re S
±ÀÈAUÀUÀ¼ÀÄ ¥ÁzÀPÉÌ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÁVgÀĪÀ gÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄðgÀÄvÀÛªÉ.

bl
B
(5) MAzÉà ¥ÁzÀ (¸ÀªÀĪÁzÀ ¥ÁzÀ) zÀ ªÉÄðgÀĪÀ ºÁUÀÆ MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À
£ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀĪÁVgÀÄvÀÛªÉ.
pu
be T

(6) ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ «¹ÛÃtðªÀÅ CzÀgÀ ¥ÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÉÌ C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ JvÀÛgÀUÀ¼À
K

UÀÄt®§ÞPÉÌ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛzÉ.
(7) MAzÉà ¥ÁzÀ (¸ÀªÀÄ£ÁzÀ ¥ÁzÀ) zÀ ªÉÄðzÀÄÝ ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ «¹ÛÃtðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ
©

ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼ÀÄ MAzÉà eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EªÉ.

(8) MAzÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd ºÁUÀÆ MAzÀÄ wæ¨sÀÄdUÀ¼ÀÄ MAzÉà ¥ÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ MAzÉà eÉÆvÉ
¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EzÀÝgÉ wæPÉÆãÀzÀ «¹ÛÃtðªÀÅ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ «¹ÛÃtðzÀ
CzsÀðzÀ¶ÖgÀÄvÀÛzÉ.
(9) MAzÉà ¥ÁzÀ (¸ÀªÀÄ£ÁzÀ ¥ÁzÀ) ªÀÄvÀÄÛ MAzÉà ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀ JgÀqÀÄ
wæ¨sÀÄdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀÄ.
o

(10) wæPÉÆãÀzÀ «¹ÛÃtðªÀÅ CzÀgÀ ¥ÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ D ¥ÁzÀPÉÌ C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ JvÀÛgÀUÀ¼À UÀÄt®§ÞzÀ
tt

CzsÀðzÀ¶ÖgÀÄvÀÛzÉ.
(11) MAzÉà ¥ÁzÀ (¸ÀªÀÄ£ÁzÀ ¥ÁzÀ) zÀ ªÉÄðzÀÄÝ ¸ÀªÀÄ «¹ÛÃtð ºÉÆA¢gÀĪÀ wæ¨sÀÄdUÀ¼ÀÄ MAzÉÃ
No

eÉÆvÉ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÃSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀÄvÀÛªÉ.

(12) wæ¨sÀÄdzÀ ªÀÄzsÀågÉÃSÉAiÀÄÄ D wæ¨sÀÄdªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ «¹ÛÃtð EgÀĪÀ JgÀqÀÄ wæ¨sÀÄdUÀ¼ÁV
«AUÀr¸ÀÄvÀÛzÉ.


 58 UÀtÂvÀ

CzsÁåAiÀÄ -12

ed
ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ

ish
12.1 ¦ÃpPÉ re S
ªÁºÀ£ÀUÀ¼À ZÀPÀæUÀ¼ÀÄ, §¼ÉUÀ¼ÀÄ, UÀrAiÀiÁgÀzÀ qÀAiÀįïUÀ¼ÀÄ, 50 ¥ÉʸÉ, 1gÀÆ 5gÀÆ ªÀÄÄAvÁzÀ £ÁtåUÀ¼ÀÄ,

bl
Qð UÉÆAZÀ®ÄUÀ¼ÀÄ, CAVAiÀÄ §l£ïUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ zÀÄAqÀVgÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃªÀÅ ¤vÀå
B
fêÀ£ÀzÀ°è £ÉÆÃrgÀÄwÛÃj. (avÀæ 12.1 UÀªÀĤ¹) UÀrAiÀiÁgÀzÀ°è ¸ÉPÉAqïUÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀĪÀ ªÀÄļÀÄî
UÀrAiÀiÁgÀzÀ qÀAiÀÄ°£À ¸ÀÄvÀÛ®Æ ªÉÃUÀªÁV ZÀ°¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ vÀÄ¢AiÀÄÄ zÀÄAqÀVgÀĪÀ ¥ÀxÀzÀ°è
pu
be T
ZÀ°¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ £ÉÆÃrgÀ§ºÀÄzÀÄ. ¸ÉPÉAqï£À ªÀÄĽî£À vÀÄ¢AiÀÄÄ ZÀ°¹zÀ zÁjAiÉÄà ªÀÈvÀÛªÁVzÉ.
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è ¤ÃªÀÅ ªÀÈvÀÛUÀ¼À §UÉÎ, CzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÉ®ªÀÅ ¥ÀzÀUÀ¼À£ÀÄß, ºÁUÀÆ ªÀÈvÀÛzÀ PÉ®ªÀÅ
K

UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÆß PÀ°AiÀÄ°wÛÃj.
tt © o
No
ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ 59

12.2 : ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ: MAzÀÄ CªÀ¯ÉÆÃPÀ£À

MAzÀÄ PÉʪÁgÀ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ CzÀPÉÌ MAzÀÄ ¥É¤ì¯ï C£ÀÄß
eÉÆÃr¹. CzÀgÀ ZÀÆ¥ÁzÀ vÀÄ¢AiÀÄ£ÀÄß ºÁ¼ÉAiÀÄ ªÉÄð£À
MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À°è Er. PÉʪÁgÀzÀ E£ÉÆßAzÀÄ ¨sÀÄdªÀ£ÀÄß ¸Àé®à
J¼ÉzÀÄ «¸ÀÛj¹. ZÀÆ¥ÁzÀ vÀÄ¢AiÀÄ£ÀÄß ¥ÉÃ¥Àgï ºÁ¼ÉAiÀÄ CzÉÃ
©AzÀÄ«£À°è ElÄÖPÉÆAqÀÄ PÉʪÁgÀzÀ E£ÉÆßAzÀÄ ¨ÁºÀĪÀ£ÀÄß
CzÀgÀ ¸ÀÄvÀÛ®Æ MAzÀÄ ¸ÀÄvÀÄÛ wgÀÄV¹. FUÀ PÁUÀzÀzÀ ºÁ¼ÉAiÀÄ
ªÉÄÃ¯É ¥É¤ì¯ï¤AzÀ UÀÄgÀÄw¸À®àlÖ DªÀÈvÀ DPÀÈw AiÀiÁªÀÅzÀÄ?

ed
¤ÃªÀÅ w½zÀAvÉ EzÉÆAzÀÄ ªÀÈvÀÛªÁVzÉ. (avÀæ 12.2 UÀªÀĤ¹).
ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ ºÉÃUÉ ¥ÀqÉ¢j? ¤ÃªÀÅ MAzÀÄ ©AzÀĪÀ£ÀÄß
¹ÜgÀªÁVlÄÖPÉÆAqÀÄ. (avÀæ 12.2 gÀ°ègÀĪÀ A ©AzÀÄ) A ¤AzÀ ¸ÀªÀiÁ£À

ish
zÀÆgÀzÀ°ègÀĪÀ J®è ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥É¤ì¯ï£À vÀÄ¢¬ÄAzÀ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÉÃj¹j.
EzÀÄ £ÀªÀÄUÉ PɼÀV£À ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
re S
MAzÀÄ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ ªÉÄðgÀĪÀ MAzÀÄ ¹ÜgÀ ©AzÀÄ«¤AzÀ

bl
¸ÀªÀiÁ£À zÀÆgÀzÀ°ègÀĪÀ J®è ©AzÀÄUÀ¼À UÀtªÉà ªÀÈvÀÛ.
B
¹ÜgÀ ©AzÀĪÀ£ÀÄß ªÀÈvÀÛzÀ PÉÃAzÀæªÉAzÀÆ ªÀÄvÀÄÛ ¹ÜgÀ
zÀÆgÀªÀ£ÀÄß ªÀÈvÀÛzÀ wædåªÉAzÀÆ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. avÀæ 12.3 gÀ°è O
pu
be T

ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ OP AiÀÄÄ ªÀÈvÀÛzÀ wædåªÁVzÉ.

K

UÀªÀĤ¹: ªÀÈvÀÛzÀ ªÉÄðgÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ©AzÀĪÀ£ÀÄß PÉÃAzÀæPÉÌ

¸ÉÃj¸ÀĪÀ gÉÃSÁRAqÀªÉà ªÀÈvÀÛzÀ wædåªÁVzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß
©

UÀªÀĤ¹. `wædå' ªÀ£ÀÄß JgÀqÀÄ CxÀðUÀ¼À°è ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ. MAzÀÄ

gÉÃSÁRAqÀ JA§ CxÀðzÀ°è, E£ÉÆßAzÀÄ CzÀgÀ GzÀÝ JA§
CxÀðzÀ°è,
6£ÉAiÀÄ vÀgÀUÀwAiÀÄ°è ¤ÃªÀÅ F PɼÀV£À PÉ®ªÀÅ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À ¥ÀjZÀAiÀÄ ºÉÆA¢gÀÄ«j. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
£Á«ÃUÀ ¸Àäj¹PÉƼÉÆîÃt.
ªÀÈvÀÛªÀÅ vÁ¤gÀĪÀ ¸ÀªÀÄvÀ®ªÀ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÁV «¨sÁV¸ÀÄvÀÛzÉ.
CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ,
o

(1) ªÀÈvÀÛzÀ M¼À¨sÁUÀ CxÀªÁ ªÀÈvÀÛzÀ DAvÀjPÀ ¨sÁUÀ

tt

(2) ªÀÈvÀÛ ªÀÄvÀÄÛ

(3) ªÀÈvÀÛzÀ ºÉÆgÀ¨sÁUÀ CxÀªÁ §»gï ¨sÁUÀ. (avÀæ 12.4 UÀªÀĤ¹). ªÀÈvÀÛ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ M¼À¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ
No

MlÄÖ ¸ÉÃj ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.

¤ÃªÀÅ ªÀÈvÀÛzÀ ªÉÄÃ¯É P ªÀÄvÀÄÛ Q JA§ JgÀqÀÄ ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀgÉ PQ gÉÃSÁRAqÀªÀ£ÀÄß
ªÀÈvÀÛzÀ eÁå J£ÀÄßvÁÛgÉ. (avÀæ 12.5 UÀªÀĤ¹). ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæzÀ ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀ eÁåªÀ£ÀÄß ªÀÈvÀÛzÀ
ªÁå¸À J£ÀÄßvÁÛgÉ. wædåzÀAvÉ ªÁå¸ÀªÀ£ÀÄß PÀÆqÁ gÉÃSÁRAqÀªÁV ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ GzÀݪÁV JA§ JgÀqÀÄ
CxÀðUÀ¼À°è §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ. ªÀÈvÀÛzÀ ªÁå¸ÀQÌAvÀ GzÀݪÁzÀ eÁåªÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ PÁtÄ«gÁ? E®è, ªÁå¸ÀªÀÅ
ªÀÈvÀÛzÀ CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ eÁå ºÁUÀÆ J¯Áè ªÁå¸ÀUÀ¼ÀÆ ¸ÀªÀĪÁzÀ C¼ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ
wædåzÀ C¼ÀvÉAiÀÄ JgÀqÀgÀ¶ÖgÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ. avÀæ 12.5gÀ°è AOB AiÀÄÄ ªÀÈvÀÛzÀ
ªÁå¸ÀªÁVzÉ. MAzÀÄ ªÀÈvÀÛPÉÌ JµÀÄÖ ªÁå¸ÀUÀ½ªÉ?
 60 UÀtÂvÀ

MAzÀÄ ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß J¼ÉzÀÄ CzÀgÀ°è JµÀÄÖ ªÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß J¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ

JA§ÄzÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
AiÀiÁªÀÅzÉà JgÀqÀÄ ©AzÀÄUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ªÀÈvÀÛzÀ MAzÀÄ ¨sÁUÀªÉÃ
PÀA¸À. avÀæ 12.6gÀ°è P ªÀÄvÀÄÛ Q ©AzÀÄUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ªÀÈvÀÛzÀ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß
UÀªÀĤ¹. C°è JgÀqÀÄ ¨sÁUÀUÀ½zÀÄÝ, MAzÀÄ zÉÆqÀØ ¨sÁUÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ
aPĄ̀sÁUÀ JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ. (avÀæ 12.7gÀ°è UÀªÀĤ¹).
zÉÆqÀØ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß C¢üPÀ PÀA¸À PQ JAzÀÆ aPÀÌ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ®WÀÄPÀA¸À PQ
ªÉAzÀÆ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ®WÀÄPÀA¸À PQ ªÀ£ÀÄß PQ JAzÀÄ ¸ÀÆa¸ÀÄvÁÛgÉ.

ed

C¢üPÀ PÀA¸À PQ ªÀ£ÀÄß PRQ JAzÀÆ ¸ÀÆa¸ÀÄvÁÛgÉ. E°è R JA§ÄªÀÅzÀÄ
P ªÀÄvÀÄÛ Q ©AzÀÄUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À PÀA¸ÀzÀ ªÉÄðgÀĪÀ MAzÀÄ ©AzÀÄ.
¸ÀàµÀÖªÁV ºÉüÀzÀ ºÉÆgÀvÀÄ PÀA¸À PQ CxÀªÁ PQ  ®WÀÄPÀA¸ÀªÀ£ÀÄß

ish
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. P ªÀÄvÀÄÛ Q UÀ¼ÀÄ ªÁå¸ÀzÀ CAvÀå©AzÀÄUÀ¼ÁzÁUÀ, JgÀqÀÆ
PÀA¸ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÁVzÀÄÝ ¥ÀæwAiÉÆAzÀ£ÀÄß CzsÀðªÀÈvÀÛ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
re S
ªÀÈvÀÛzÀ ¥ÀÆtð GzÀݪÀ£ÀÄß CzÀgÀ ¥Àj¢ü J£ÀÄßvÁÛgÉ. eÁå ªÀÄvÀÄÛ

bl
PÀA¸ÀUÀ½AzÀ DªÀÈvÀªÁzÀ ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ªÀÈvÀÛRAqÀ J£ÀÄßvÁÛgÉ. JgÀqÀÄ jÃwAiÀÄ
B
ªÀÈvÀÛRAqÀUÀ½ªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ UÀªÀĤ¹§ºÀÄzÀÄ. CªÀÅUÀ¼ÀÄ C¢üPÀ
ªÀÈvÀÛRAqÀ ªÀÄvÀÄÛ ®WÀĪÀÈvÀÛ RAqÀ (avÀæ 12.8£ÀÄß UÀªÀĤ¹) ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæªÀ£ÀÄß
pu
be T

PÀA¸ÀzÀ CAvÀå©AzÀÄUÀ½UÉ ¸ÉÃj¸ÀĪÀ JgÀqÀÄ wædå ªÀÄvÀÄÛ PÀA¸ÀUÀ½AzÀ

DªÀj¸À®àlÖ ¨sÁUÀªÉà wæeÁåAvÀgÀ RAqÀ. ªÀÈvÀÛ RAqÀzÀAvÉAiÉÄà ®WÀÄPÀA¸ÀPÉÌ
K

C£ÀÄUÀÄtªÁV ®WÀÄwÛeÁåAvÀgÀRAqÀ C¢üPÀ PÀA¸ÀPÉÌ C£ÀÄUÀÄtªÁV C¢üPÀ

wæeÁåAvÀgÀRAqÀ«zÉ. avÀæ 12.9gÀ°è OPQ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ ®WÀÄ wæeÁåAvÀgÀ
©

RAqÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈvÀÛzÀ G½zÀ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ C¢üPÀ wæeÁåAvÀgÀRAqÀ. JgÀqÀÄ

PÀA¸ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀĪÁzÁUÀ ¥Àæw¨sÁUÀªÀÇ CzsÀð ªÀÈvÀÛªÁVgÀÄvÀÛzÉ. DUÀ
JgÀqÀÆ ªÀÈvÀÛRAqÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ JgÀqÀÆ wæeÁåAvÀgÀ RAqÀUÀ¼ÀÄ MAzÉÃ
DVgÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæwAiÉÆAzÀ£ÀÄß CzsÀðªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ¥ÀæzÉñÀ J£ÀÄßvÁÛgÉ.

C¢üPÀ wæeÁåAvÀgÀ RAqÀ

o
tt
No

ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ 61

C¨sÁå¸À 12.1
1. ©lÖ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ vÀÄA©j.
(i) ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæªÀÅ ªÀÈvÀÛzÀ _______ ¨sÁUÀzÀ°èzÉ (ºÉÆgÀ/M¼À).
(ii) ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæ¢AzÀ MAzÀÄ ©AzÀÄ«VgÀĪÀ zÀÆgÀªÀÅ ªÀÈvÀÛzÀ wædåQÌAvÀ ºÉZÁÑVzÀÝgÉ D ©AzÀÄ
ªÀÈvÀÛzÀ __________ ¨sÁUÀzÀ°èzÉ (ºÉÆgÀ/M¼À).
(iii) ªÀÈvÀÛzÀ CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ eÁåªÀÅ ªÀÈvÀÛzÀ ________ DVzÉ.
(iv) MAzÀÄ PÀA¸ÀzÀ vÀÄ¢UÀ¼ÀÄ ªÁå¸ÀzÀ CAvÀå©AzÀÄUÀ¼ÁzÀgÉ D PÀA¸ÀªÀÅ __________ .

ed

(v) ªÀÈvÀÛRAqÀªÀÅ ªÀÈvÀÛzÀ PÀA¸À ªÀÄvÀÄÛ _________ UÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¥ÀæzÉñÀ.
(vi) ªÀÈvÀÛªÀÅ CzÀÄ EgÀĪÀ ¸ÀªÀÄvÀ®ªÀ£ÀÄß __________ ¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸ÀÄvÀÛzÉ.

ish
2. ¸ÀjAiÉÆà vÀ¥ÉÆàà PÁgÀt ¸À»vÀ w½¹.
1 ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæªÀ£ÀÄß ªÀÈvÀÛzÀ ªÉÄð£À AiÀiÁªÀÅzÉà ©AzÀÄ«UÉ ¸ÉÃj¸ÀĪÀ gÉÃSÁRAqÀªÉà ªÀÈvÀÛzÀ
re S
wædå.

bl
B
2 MAzÀÄ ªÀÈvÀÛPÉÌ ¥Àj«ÄvÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ eÁåUÀ½ªÉ.
pu
3 MAzÀÄ ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀĪÁzÀ 3 ¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¹zÀgÉ, ¥Àæw ¨sÁUÀªÀÅ C¢üPÀ PÀA¸ÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
be T

4 wædåzÀ JgÀqÀgÀµÀÄÖ GzÀÝ«gÀĪÀ eÁåªÉà ªÀÈvÀÛzÀ ªÁå¸ÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ.

K

5 wæeÁåAvÀgÀ RAqÀªÀÅ eÁå ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÉÌ C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁVgÀĪÀ PÀA¸ÀUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À

¥ÀæzÉñÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
©

6 ªÀÈvÀÛªÀÅ ¸ÀªÀÄvÀ¯ÁPÀÈw DVzÉ.

12.3 ªÀÈvÀÛzÀ ªÉÄð£À MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À°è eÁå¢AzÀ GAmÁzÀ PÉÆãÀ
MAzÀÄ gÉÃSÁRAqÀ PQ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ªÉÄð®èzÀ MAzÀÄ ©AzÀÄ R £ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƽî. PR ªÀÄvÀÄÛ QR
UÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¹. (avÀæ 12.10 UÀªÀĤ¹).
o
tt
No

PRQ PÉÆãÀªÀ£ÀÄß PQ gÉÃSÁRAqÀ¢AzÀ R ©AzÀÄ«£À°è GAmÁzÀ PÉÆãÀ J£ÀÄßvÁÛgÉ. avÀæ

12.11 gÀ°è POQ , PRQ ªÀÄvÀÄÛ PSQ UÀ¼À£ÀÄß K£ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ? POQ EzÀÄ PQ eÁå¢AzÁV
`O' PÉÃAzÀæzÀ°è GAmÁzÀ PÉÆãÀªÁVzÉ. PRQ ªÀÄvÀÄÛ PSQ UÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV PQ eÁå¢AzÁV R ªÀÄvÀÄÛ
S ©AzÀÄUÀ¼À°è C¢üPÀPÀA¸À ªÀÄvÀÄÛ ®WÀÄPÀA¸ÀUÀ¼À°è K¥ÀðlÖ PÉÆãÀUÀ¼ÁVªÉ.
 62 UÀtÂvÀ

eÁåzÀ GzÀÝ ªÀÄvÀÄÛ CzÀjAzÁV PÉÃAzÀæzÀ°è GAmÁUÀĪÀ PÉÆãÀUÀ¼À

£ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß £Á«ÃUÀ ¥ÀjÃQë¸ÉÆÃt. ªÀÈvÀÛzÀ°è ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ
eÁåUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹ CªÀÅUÀ½AzÁV ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæzÀ°è GAmÁUÀĪÀ PÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß
C¼ÉzÁUÀ eÁåzÀ C¼ÀvÉAiÀÄÄ ºÉZÁÑzÀAvÉ PÉÃAzÀæzÀ°è GAmÁUÀĪÀ PÉÆãÀzÀ
C¼ÀvÉ PÀÆqÁ ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ
ªÀÈvÀÛzÀ JgÀqÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ eÁåUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÁUÀ K£ÁUÀ§ºÀÄzÀÄ?
DUÀ PÉÃAzÀæzÀ°è GAmÁUÀĪÀ PÉÆãÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀĪÁVªÉAiÉÄà CxÀªÁ
E®èªÉÃ?

ed
JgÀqÀÄ CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ ¸ÀªÀÄeÁåUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ ªÀÈvÀÛPÉÌ gÀa¹ CzÀgÀ
PÉÃAzÀæzÀ°è K¥ÀðqÀĪÀ PÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß C¼É¬Äj. (avÀæ 12.12 UÀªÀĤ¹).
PÉÃAzÀæzÀ°è D eÁåUÀ½AzÁV K¥ÀðqÀĪÀ PÉÆãÀUÀ¼À C¼ÀvÉUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛªÉ JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ

ish
w½AiÀħºÀÄzÀÄ. FUÀ EzÀPÉÌ MAzÀÄ ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÉÆÃt.
¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.1: ªÀÈvÀÛzÀ°è ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ eÁåUÀ¼ÀÄ PÉÃAzÀæzÀ°è ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ PÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
¸ÁzsÀ£É : AB ªÀÄvÀÄÛ CD UÀ¼ÀÄ O PÉÃAzÀæ«gÀĪÀ ªÀÈvÀÛzÀ°è JgÀqÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ
re S
bl
eÁåUÀ¼ÀÄ (avÀæ 12.13 UÀªÀĤ¹)
B
¤ÃªÀÅ ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁzÀÄzÀÄ. AOB = COD
pu
be T
∆ AOB ªÀÄvÀÄÛ ∆ COD UÀ¼À°è
OA = OC (MAzÉà ªÀÈvÀÛzÀ wædåUÀ¼ÀÄ)
K

OB = OD (MAzÉà ªÀÈvÀÛzÀ wædåUÀ¼ÀÄ)

©

AB = CD (zÀvÀÛ)

DzÀÝjAzÀ ∆ AOB ≅ ∆ COD (¨Á ¨Á ¨Á ¹zÁÞAvÀ)

EzÀjAzÀ AOB = COD JAzÀÄ ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ.
(¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ wæ¨sÀÄdUÀ¼À C£ÀÄgÀÆ¥À ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ)
UÀªÀĤ¹: £ÀªÀÄä C£ÀÄPÀÆ®PÁÌV "¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ wæ¨sÀÄdUÀ¼À C£ÀÄgÀÆ¥À ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ" JA§ÄzÀ£ÀÄß §gÉAiÀÄ®Ä
o

¸À.wæ.C.¨sÁ. (CPCT) JA§ ¸ÀAQë¥ÀÛ gÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄvÉÛêÉ.

tt

FUÀ JgÀqÀÄ eÁåUÀ¼ÀÄ PÉÃAzÀæzÀ°è ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ PÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß

GAlĪÀiÁrzÀgÉ, D eÁåUÀ¼ÀÄ ºÉÃVgÀÄvÀÛªÉ JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ
ºÉüÀÄwÛÃj? CªÀÅUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÁVªÉAiÉÄÃ? E®èªÉÃ? CzÀ£ÀÄß F
No

PɼÀV£À ZÀlĪÀnPɬÄAzÀ ¥ÀjÃQë¸ÉÆÃt.

MAzÀÄ mÉæùAUï ¥ÉÃ¥Àgï vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ CzÀgÀ°è MAzÀÄ
ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß J¼É¬Äj. D ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß PÀvÀÛj¹, r¸ïÌ (Disk) £À DPÁgÀzÀ
ºÁ¼ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqɬÄj. CzÀgÀ PÉÃAzÀæ A ªÀÄvÀÄÛ B UÀ¼ÀÄ ªÀÈvÀÛzÀ ªÉÄð£À
©AzÀÄUÀ¼ÁVgÀĪÀAvÉ `O' ©AzÀÄ«£À°è AOB AiÀÄ£ÀÄß gÀa¹. O
PÉÃAzÀæzÀ°è AOB UÉ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀĪÀAvÉ E£ÉÆßAzÀÄ POQ ªÀ£ÀÄß
gÀa¹. AB ªÀÄvÀÄÛ PQ UÀ¼À GzÀÝPÀÆÌ F ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ºÁ¼ÉAiÀÄ£ÀÄß
ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ 63

PÀvÀÛj¹. (avÀæ 12.14 UÀªÀĤ¹) ¤ÃªÀÅ ACB ªÀÄvÀÄÛ PRQ ªÀÈvÀÛRAqÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄ«j. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
MAzÀgÀ ªÉÄïÉÆAzÀÄ ElÖgÉ ¤ÃªÉãÀÄ UÀªÀĤ¸ÀÄ«j? CªÀÅUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀÄ£ÁV ºÉÆA¢PÉƼÀÄîvÀÛªÉ.
CAzÀgÉ CªÀÅUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ. DzÀÝjAzÀ AB = PQ ¤ÃªÀÅ F ¤¢ðµÀÖ ¥ÀæPÀgÀtzÀ°è EzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹zÀgÀÆ
PÀÆqÁ ¨ÉÃgÉ ¸ÀªÀĪÁzÀ PÉÆãÀUÀ½UÀÆ EzÀ£ÀÄß ¥ÀæAiÀÄwß¹. F PɼÀV£À ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ¢AzÁV, J¯Áè eÁåUÀ¼ÀÄ
¸ÀªÀÄ£ÁVgÀĪÀÅzÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.
¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.2: ªÀÈvÀÛzÀ eÁåUÀ½AzÀ ªÀÈvÀÛzÀ PÉÃAzÀæzÀ°è K¥ÀðlÖ PÉÆãÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÁVzÀÝgÉ D eÁåUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ
¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛzÉ.
ªÉÄð£À ¥ÀæªÉÄÃAiÀĪÀÅ ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.1 gÀ «¯ÉÆêÀĪÁVzÉ.

ed
avÀæ 12.13 gÀ°è UÀªÀĤ¹:
¤ÃªÀÅ AOB = COD JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀgÉ

ish
DUÀ, ∆ AOB ≅ ∆ COD (AiÀiÁPÉ ?)
FUÀ ¤ÃªÀÅ AB = CD JAzÀÄ UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÉà ?
re S
bl
C¨sÁå¸À 12.2
B
1. JgÀqÀÄ ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ wædåUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÉ CªÀÅUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¸Àäj¹PÉƽî.
pu
be T
¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ ªÀÈvÀÛUÀ¼À ¸ÀªÀÄeÁåUÀ¼ÀÄ ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæzÀ°è ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ PÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛªÉ
JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
K

2. ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ ªÀÈvÀÛUÀ¼À eÁåUÀ¼ÀÄ PÉÃAzÀæzÀ°è ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ PÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß GAlĪÀiÁrzÀgÉ D eÁåUÀ¼ÀÄ

¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀÄ JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
©

12.4 ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæ¢AzÀ eÁåPÉÌ J¼ÉzÀ ®A§

ZÀlĪÀnPÉ : MAzÀÄ mÉæùAUï ºÁ¼ÉAiÀÄ (¥ÉÃ¥Àgï) ªÉÄÃ¯É MAzÀÄ
ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß J¼É¬Äj. `O' CzÀgÀ PÉÃAzÀæ DVgÀ°. CzÀgÀ°è eÁå
AB gÀa¹. eÁåzÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ MAzÀgÀ ªÉÄïÉÆAzÀÄ
©Ã¼ÀĪÀAvÉ `O' ©AzÀÄ«£À ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀĺÉÆÃUÀĪÀ UÉgÉAiÀÄ
ªÉÄÃ¯É ºÁ¼ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄqÀa. F ªÀÄqÀazÀ UÉgÉAiÀÄÄ AB AiÀÄ£ÀÄß
M £À°è PÀvÀÛj¸À°. DUÀ OMA = OMB = 90° CxÀªÁ OM gÉÃSÉ
o

AB UÉ ®A§ªÁVzÉ. B ©AzÀĪÀÅ A ©AzÀÄ«£ÉÆA¢UÉ ¸ÀjAiÀiÁV

ºÉÆA¢PÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÀAiÉÄà ? (avÀæ 12.15£ÀÄß UÀªÀĤ¹) ºËzÀÄ ¸ÀjAiÀiÁV
tt

ºÉÆA¢PÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ MA = MB.

OA ªÀÄvÀÄÛ OB UÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¹ ®A§PÉÆãÀ ∆ OMA ªÀÄvÀÄÛ ∆ OMB UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ JAzÀÄ
No

¤ÃªÉà ¸ÀévÀºÀB ¸Á¢ü¹. F GzÁgÀuÉAiÀÄÄ F PɼÀV£À ¥sÀ°vÁA±ÀPÉÌ ¤¢üðµÀÖªÁzÀ ¤zÀ±Àð£ÀªÁVzÉ.

¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.3 : PÉÃAzÀæ¢AzÀ eÁåPÉÌ J¼É¢gÀĪÀ ®A§ªÀÅ eÁåªÀ£ÀÄß C¢üð¸ÀÄvÀÛzÉ.
F ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄzÀ «¯ÉÆêÀĪÉãÀÄ? EzÀ£ÀÄß §gÉAiÀÄ®Ä ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.3 gÀ°è AiÀiÁªÀÅzÀ£ÀÄß GºÁPÀ°à¸À¯ÁVzÉ?
ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÀÅzÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À¯ÁVzÉ? JA§ÄzÀ£ÀÄß ¸ÀàµÀÖ¥Àr¹PÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ. ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæ¢AzÀ eÁåPÉÌ ®A§
J¼ÉAiÀįÁVzÉ JAzÀÄ PÉÆnÖgÀÄvÁÛgÉ. ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ eÁåªÀ£ÀÄß C¢üð¸ÀÄvÀÛzÉ JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÀÄ.
DzÀÝjAzÀ «¯ÉÆêÀÄzÀ°è HºÁPÀ®à£ÉAiÀÄÄ "ªÀÈvÀÛzÀ PÉÃAzÀæ¢AzÀ J¼ÉzÀ gÉÃSÉAiÀÄÄ eÁåªÀ£ÀÄß C¢üð¹zÀgÉ"
"D gÉÃSÉAiÀÄÄ eÁåPÉÌ ®A§ªÁVgÀÄvÀÛzÉ" JAzÀÄ ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÀÄ. «¯ÉÆêÀĪÀ£ÀÄß »ÃUÉ §gÉAiÀħºÀÄzÀÄ.
 64 UÀtÂvÀ

¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.4 : eÁåªÀ£ÀÄß C¢üð¸ÀĪÀAvÉ ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæzÀ ªÀÄÆ®PÀ J¼ÉzÀ

gÉÃSÉAiÀÄÄ eÁåPÉÌ ®A§ªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
EzÀÄ ¸ÀjAiÉÄà ? PÉ®ªÀÅ ¥ÀæPÀgÀtUÀ½UÉ EzÀ£ÀÄß ¥ÀæAiÀÄwß¹
£ÉÆÃr. F ¥ÀæPÀgÀtUÀ¼À°è EzÀÄ ¸ÀjAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ
UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ. F PɼÀV£À C¨sÁå¸ÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁr, ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV
CzÀÄ ¸ÀjAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉAiÉÆà JAzÀÄ £ÉÆÃr. £ÁªÀÅ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß
§gÉzÀgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃªÀÅ PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß PÉÆr.
O PÉÃAzÀæ«gÀĪÀ ªÀÈvÀÛzÀ°è AB eÁå DVgÀ°, O ©AzÀĪÀ£ÀÄß

ed
AB AiÀÄ ªÀÄzsÀå©AzÀÄ M UÉ ¸ÉÃj¸À¯ÁVzÉ. ¤ÃªÀÅ ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁzÀÄzÀÄ
OM ⊥ AB. OA ªÀÄvÀÄÛ OB UÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¹ (avÀæ 12.16£ÀÄß UÀªÀĤ¹).
∆ OAM ªÀÄvÀÄÛ ∆ OBM UÀ¼À°è,

ish
OA = OB (AiÀiÁPÉ?)
AM = BM (AiÀiÁPÉ?)
re S
bl
OM = OM (¸ÁªÀiÁ£Àå ¨ÁºÀÄ)
B
DzÀÝjAzÀ, ∆ OAM ≅ ∆ OBM (ºÉÃUÉ?)
pu
be T

EzÀjAzÀ, OMA = OMB = 90° (AiÀiÁPÉ?)

K

12.5 : ªÀÄÆgÀÄ ©AzÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ªÀÈvÀÛ

MAzÀÄ gÉÃSÉAiÀÄ£ÀÄß ¤zsÀðj¸À®Ä 2 ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÁPÀÄ JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ 3£ÉAiÀÄ CzsÁåAiÀÄzÀ°è
©

PÀ°wgÀÄ«j. CAzÀgÉ JgÀqÀÄ ©AzÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ MAzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ MAzÉà MAzÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉ ªÀiÁvÀæ ºÁzÀÄ
ºÉÆÃUÀ§ºÀÄzÀÄ. MAzÀÄ ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸À®Ä JµÀÄÖ ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÁPÁUÀÄvÀÛªÉ? JA§ MAzÀÄ ¸Áé¨sÁ«PÀ
¥Àæ±Éß GzÀ㫸ÀÄvÀÛzÉ.
P ©AzÀĪÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƽî. F ©AzÀÄ«£À ªÀÄÆ®PÀ JµÀÄÖ ªÀÈvÀÛUÀ¼À£ÀÄß J¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ ? F
©AzÀÄ«£À ªÀÄÆ®PÀ ¤ªÀÄUÉ EµÀÖªÁzÀµÀÄÖ ªÀÈvÀÛUÀ¼À£ÀÄß J¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ.
(avÀæ 12.17(1) UÀªÀĤ¹). FUÀ P ªÀÄvÀÄÛ Q JA§ JgÀqÀÄ ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƽî. P ªÀÄvÀÄÛ Q ©AzÀÄUÀ¼À
ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀĺÉÆÃUÀĪÀAvÉ C¸ÀASÁåvÀ ªÀÈvÀÛUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸À§ºÀÄzÀÄ JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ. (avÀæ
o

12.17 (ii) UÀªÀĤ¹). A,B,C JA§ ªÀÄÆgÀÄ ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÁUÀ K£ÁUÀ§ºÀÄzÀÄ? ªÀÄÆgÀÄ
tt

¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÁUÀvÀ ©AzÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀĺÉÆÃUÀĪÀAvÉ ¤ÃªÀÅ MAzÀÄ ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß J¼ÉAiÀħºÀÄzÉÃ? E®è.

©AzÀÄUÀ¼ÀÄ MAzÉà ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄðzÀÝgÉ 3£ÉAiÀÄ ©AzÀĪÀÅ ªÀÈvÀÛzÀ ºÉÆgÀUÉ CxÀªÁ M¼ÀUÉ EzÀÄÝ,
G½zÉgÀqÀÄ ©AzÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ªÀÈvÀÛªÀÅ ºÁzÀÄ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ. (avÀæ 12.18 UÀªÀĤ¹)
No
ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ 65

FUÀ, MAzÉà ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ°è®èzÀ A,B,C JA§ ªÀÄÆgÀÄ

©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÉÆîÃt. (avÀæ 12.19(1)£ÀÄß UÀªÀĤ¹). AB
ªÀÄvÀÄÛ BC UÀ¼À ®A¨ÁzsÀðPÀ gÉÃSÉUÀ¼ÁzÀ PQ ªÀÄvÀÄÛ RS UÀ¼À£ÀÄß gÀa¹.
F ®A¨ÁzsÀðPÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ O ©AzÀÄ«£À°è bÉâ¸À°. (PQ ªÀÄvÀÄÛ
RSUÀ¼ÀÄ MAzÀ£ÉÆßAzÀÄ bÉâ¸ÀÄvÀÛªÉ. KPÉAzÀgÉ CªÀÅUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÀ®è
JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹) (avÀæ 12.19 (ii)£ÀÄß UÀªÀĤ¹).
O ©AzÀĪÀÅ AB AiÀÄ ®A¨ÁzsÀðPÀ gÉÃSÉ PQ £À ªÉÄðzÉ.
MAzÀÄ gÉÃSÉAiÀÄ ®A¨ÁzsÀðPÀzÀ ªÉÄð£À ¥Àæw ©AzÀĪÀÇ

ed
CzÀgÀ CAvÀå ©AzÀÄUÀ½AzÀ ¸ÀªÀiÁ£À zÀÆgÀzÀ°ègÀĪÀÅzÀjAzÀ
OA = OB (EzÀ£ÀÄß CzsÁåAiÀÄ 5gÀ°è ¸Á¢ü¹zÉ.)

ish
re S
bl
B
pu
be TK

ºÁUÉAiÉÄÃ, O ©AzÀĪÀÅ BC AiÀÄ ®A¨ÁzsÀðPÀ gÉÃSÉ RS ªÉÄðgÀĪÀ PÁgÀt OB = OC.

©

DzÀÝjAzÀ OA = OB = OC., EzÀgÀ CxÀðªÉãÉAzÀgÉ A,B ªÀÄvÀÄÛ C ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ O PÉÃAzÀæ¢AzÀ ¸ÀªÀiÁ£À

zÀÆgÀzÀ°èªÉ. DzÀÝjAzÀ ¤Ã«ÃUÀ OA wædå«gÀĪÀAvÉ O PÉÃAzÀæ«gÀĪÀ ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß gÀa¹zÁUÀ CzÀÄ B ªÀÄvÀÄÛ
C ©AzÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ PÀÆqÁ ºÁzÀĺÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ. A,B ªÀÄvÀÄÛ C JA§ ªÀÄÆgÀÄ ©AzÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
ºÁzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀAvÀºÀ ªÀÈvÀÛ EzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß EzÀÄ vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ. JgÀqÀÄ gÉÃSÉUÀ¼ÀÄ (®A¨ÁzsÀðPÀ
gÉÃSÉUÀ¼ÀÄ) MAzÉà MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À°è ªÀiÁvÀæ PÀvÀÛj¸ÀÄvÀÛªÉ JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ w½¢¢ÝÃj. CAzÀgÉ OA
wædå«gÀĪÀ MAzÉà MAzÀÄ ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ J¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ JAzÀxÀð. CxÀªÁ A,B ªÀÄvÀÄÛ C UÀ¼À
ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀĺÉÆÃUÀĪÀAvÉ MAzÉà MAzÀÄ ªÀÈvÀÛ ªÀiÁvÀæ EgÀ®Ä ¸ÁzsÀå. F PɼÀV£À ¥ÀæªÉÄÃAiÀĪÀ£ÀÄß
¤Ã«ÃUÀ ¸Á¢ü¹¢ÝÃj.
o

¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.5 : ªÀÄÆgÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÁUÀvÀªÀ®èzÀ ©AzÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀĺÉÆÃUÀĪÀAvÉ MAzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ

tt

MAzÉà MAzÀÄ ªÀÈvÀÛ ªÀiÁvÀæ EgÀ®Ä ¸ÁzsÀå.

UÀªÀĤ¹ : ABC MAzÀÄ wæ¨sÀÄdªÁzÀgÉ ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.5 gÀ ¥ÀæPÁgÀ wæPÉÆãÀzÀ A,B ªÀÄvÀÄÛ C ±ÀÈAUÀUÀ¼À
No

ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀĺÉÆÃUÀĪÀ MAzÉà MAzÀÄ ªÀÈvÀÛ«gÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß ∆ABC AiÀÄ ¥ÀjªÀÈvÀÛ J£ÀÄßvÁÛgÉ. EzÀgÀ
PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ wædåªÀ£ÀÄß PÀæªÀĪÁV wæ¨sÀÄdzÀ ¥ÀjPÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjwædåªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
GzÁºÀgÀuÉ 1 : MAzÀÄ ªÀÈvÀÛ PÀA¸ÀªÀ£ÀÄß PÉÆnÖzÉ. D ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉƽ¹.
¥ÀjºÁgÀ : ªÀÈvÀÛzÀ PQ PÀA¸ÀªÀ£ÀÄß PÉÆnÖzÁÝgÉ JA¢lÄÖPÉƼÉÆîÃt. D ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉƽ¸À¨ÉÃPÁzÀgÉ
£ÁªÀÅ CzÀgÀ PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ wædåUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀĨÉÃPÀÄ. F PÀA¸ÀzÀ ªÉÄÃ¯É R JA§ ©AzÀĪÀ£ÀÄß
 66 UÀtÂvÀ

vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ PR ªÀÄvÀÄÛ RQ UÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¸À¨ÉÃPÀÄ. 12.5 ¥ÀæªÉÄÃAiÀĪÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀ

gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹ ªÀÈvÀÛzÀ PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ wædåªÀ£ÀÄß
PÀAqÀÄ»r¬Äj.
»ÃUÉ zÉÆgÉvÀ PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ wædåªÀ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹
ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉƽ¸À§ºÀÄzÀÄ (avÀæ 12.20 UÀªÀĤ¹)

C¨sÁå¸À 12.3

ed
1. ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ªÀÈvÀÛUÀ¼À eÉÆvÉUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹. ¥Àæw eÉÆvÉ
ªÀÈvÀÛUÀ½UÉ JµÀÄÖ ¸ÁªÀiÁ£Àå ©AzÀÄUÀ½ªÉ? ¸ÁªÀiÁ£Àå
©AzÀÄUÀ¼À UÀjµÀÖ ¸ÀASÉåAiÉĵÀÄÖ?

ish
2. MAzÀÄ ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß ¤ªÀÄUÉ PÉÆqÀ¯ÁVzÉ. CzÀgÀ PÉÃAzÀæªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä MAzÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
w½¹.
re S
bl
3. JgÀqÀÄ ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ JgÀqÀÄ ©AzÀÄUÀ¼À°è PÀvÀÛj¹zÀgÉ CªÀÅUÀ¼À PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ D ªÀÈvÀÛUÀ¼À ¸ÁªÀiÁ£Àå
B
eÁåzÀ ®A¨ÁzsÀðPÀzÀ ªÉÄðgÀÄvÀÛªÉ JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
pu
be T
12.6 ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ eÁåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÀæ¢AzÀ CªÀÅUÀ½VgÀĪÀ zÀÆgÀ
AB MAzÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀiÁVgÀ°. P MAzÀÄ ©AzÀĪÁVgÀ°. AB ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É C¸ÀASÁåvÀ
K

©AzÀÄUÀ½gÀĪÀÅzÀjAzÀ F ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß P ©AzÀÄ«UÉ ¸ÉÃj¹zÀgÉ ¤ÃªÀÅ PL1, PL2, PM, PL3, PL4.......
EvÁå¢, C¸ÀASÁåvÀ gÉÃSÁRAqÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄwÛÃj. EªÀÅUÀ¼À°è AB ¤AzÀ P UÉ EgÀĪÀ zÀÆgÀ AiÀiÁªÀÅzÀÄ?
©

MAzÀÄ PÀët AiÉÆÃa¹, ¤ÃªÀÅ GvÀÛgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ. EªÀÅUÀ¼À°è

P ¤AzÀ AB VgÀĪÀ ®A§ PM CvÀåAvÀ PÀ¤µÀÖ zÀÆgÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
(avÀæ 12.21£ÀÄß UÀªÀĤ¹) UÀtwÃAiÀĪÁV, PÀ¤µÀÖ C¼ÀvÉ PM EzÀÄ
AB ¤AzÀ P UÉ EgÀĪÀ zÀÆgÀªÁVzÉ JAzÀÄ £ÁªÀÅ ¤gÀƦ¸À§ºÀÄzÀÄ.
DzÀÝjAzÀ ¤Ã«ÃUÀ EzÀ£ÀÄß ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ.
MAzÀÄ ©AzÀÄ«¤AzÀ MAzÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉVgÀĪÀ ®A§zÀ
o

GzÀݪÉà D ©AzÀÄ«¤AzÀ D ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉVgÀĪÀ zÀÆgÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.

tt

©AzÀĪÀÅ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄïÉAiÉÄà EzÀÝgÉ D ©AzÀÄ«¤AzÀ

¸ÀgÀ¼À gÉÃSÉUÉ EgÀĪÀ zÀÆgÀªÀÅ ¸ÉÆ£Éß JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹.
No

MAzÀÄ ªÀÈvÀÛªÀÅ C¸ÀASÁåvÀ eÁåUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ§ºÀÄzÀÄ. MAzÀÄ ªÀÈvÀÛPÉÌ eÁåUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÁUÀ, zÉÆqÀØ
eÁåªÀÅ aPÀÌ eÁåQÌAvÀ PÉÃAzÀæPÉÌ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ. MAzÀÄ ªÀÈvÀÛPÉÌ
¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ C¼ÀvÉAiÀÄ eÁåUÀ¼À£ÀÄß J¼ÉzÀÄ PÉÃAzÀæ¢AzÀ CªÀÅUÀ½VgÀĪÀ zÀÆgÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀÅzÀjAzÀ
¤Ã«zÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ. CvÀåAvÀ GzÀÝzÀ eÁå DzÀ ªÁå¸ÀPÀÆÌ, ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæPÀÆÌ EgÀĪÀ zÀÆgÀªÉãÀÄ?
PÉÃAzÀæªÀÅ ªÁå¸ÀzÀ ªÉÄðgÀĪÀ PÁgÀt zÀÆgÀªÀÅ ¸ÉÆ£ÉßAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. eÁåzÀ C¼ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÀæ¢AzÀ eÁåPÉÌ
EgÀĪÀ zÀÆgÀ EªÀÅUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀzÀ §UÉÎ ¤ªÀÄUÉ w½¢zÉAiÉÄ? FUÀ £ÁªÀzÀ£ÀÄß w½AiÉÆÃt.
ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ 67

ed
ish
ZÀlĪÀnPÉ : mÉæùAUï ºÁ¼ÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É AiÀiÁªÀÅzÉà wædå«gÀĪÀ ªÀÈvÀÛ gÀa¹. CzÀgÀ°è AB ªÀÄvÀÄÛ CD JA§
re S
JgÀqÀÄ ¸ÀªÀÄ eÁåUÀ¼À£Éß¼ÉzÀÄ CªÀÅUÀ¼À ªÉÄÃ¯É O PÉÃAzÀæ¢AzÀ OM ªÀÄvÀÄÛ ON ®A§UÀ¼À£ÀÄß J¼É¬Äj. B

bl
AiÀÄÄ D AiÀÄ ªÉÄÃ¯É ºÁUÀÆ A AiÀÄÄ C AiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¤®ÄèªÀAvÉ avÀæªÀ£ÀÄß ªÀÄqÀa (avÀæ 12.22 (1)£ÀÄß
B
UÀªÀĤ¹). O ©AzÀĪÀÅ ªÀÄqÀazÀ gÉÃSÉAiÀÄ ªÉÄðgÀÄvÀÛzÉ. ºÁUÀÆ N ©AzÀĪÀÅ M ©AzÀÄ«£À ªÉÄïÉ
EgÀÄvÀÛzÉ JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ. DzÀÝjAzÀ OM = ON. O ªÀÄvÀÄÛ O1 PÉÃAzÀæ«gÀĪÀ
pu
be T

¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ ªÀÈvÀÛUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹ CzÀgÀ°è AB ªÀÄvÀÄÛ CD JA§ ¸ÀªÀÄ eÁåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ªÀÈvÀÛzÀ°è
MAzÀgÀAvÉ gÀa¹, F ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÄ£ÀgÁªÀwð¹. F eÁåUÀ¼À ªÉÄÃ¯É OM ªÀÄvÀÄÛ O1N ®A§UÀ¼À£ÀÄß
K

J¼É¬Äj (avÀæ 12.22 (ii)£ÀÄß UÀªÀĤ¹). MAzÀÄ ªÀævÁÛPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß PÀvÀÛj¹, AB AiÀÄ ªÉÄÃ¯É CD UÉ
¸ÀjAiÀiÁV ºÉÆA¢PÉƼÀÄîªÀAvÉ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ªÀÈvÁÛPÀÈwAiÀÄ ªÉÄÃ¯É Er. DUÀ O ªÀÄvÀÄÛ O1 ºÁUÀÆ M ªÀÄvÀÄÛ
©

N UÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ºÉÆA¢PÉƼÀÄîªÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ.

»ÃUÉÉ F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃªÀÅ ¥Àj²Ã°¹¢ÝÃj.

¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.6 : ªÀÈvÀÛzÀ (¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ ªÀÈvÀÛUÀ¼À) ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ eÁåUÀ¼ÀÄ PÉÃAzÀæ¢AzÀ(PÉÃAzÀæUÀ½AzÀ) ¸ÀªÀiÁ£À
zÀÆgÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ.
£ÀAvÀgÀ, F ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄzÀ «¯ÉÆêÀĪÀÅ ¸ÀjAiÉÆÃ, C®èªÉÇà JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÉÆÃt. EzÀPÉÌ
o

O PÉÃAzÀæ«gÀĪÀ MAzÀÄ ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß J¼É¬Äj. ªÀÈvÀÛ PÉÃAzÀæ `O' ¢AzÀ ¸ÀªÀÄ C¼ÀvÉAiÀÄ OL ªÀÄvÀÄÛ OM
JA§ gÉÃSÁRAqÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÈvÀÛzÀ M¼ÀUÉ J¼É¬Äj. (avÀæ 12.23 (1)£ÀÄß UÀªÀĤ¹). OL ªÀÄvÀÄÛ OM UÀ½UÉ
tt

®A§ªÁVgÀĪÀAvÉ PQ ªÀÄvÀÄÛ RS eÁåUÀ¼À£ÀÄß J¼É¬Äj. (avÀæ 12.23 (ii)£ÀÄß UÀªÀĤ¹). PQ ªÀÄvÀÄÛ RS

UÀ¼À GzÀÝUÀ¼À£ÀÄß C¼É¬Äj. EªÀÅUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ DVªÉAiÉÄ? E®è JgÀqÀÆ ¸ÀªÀÄ£ÁVªÉ. E£ÀÆß ºÉZÀÄÑ
¸ÀªÀÄ£ÁzÀ gÉÃSÁRAqÀUÀ¼À£ÀÄß J¼ÉzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ½UÉ ®A§ªÁVgÀĪÀAvÉ eÁåUÀ¼À£ÀÄß J¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀgÀ
No

ªÀÄÆ®PÀ F ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÄ£ÀgÁªÀwð¹.

 68 UÀtÂvÀ

ed
EzÀÄ ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.6 gÀ «¯ÉÆêÀĪÀ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ »ÃUÉ ¤gÀƦ¸À®ànÖzÉ.

ish
¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.7: ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæ¢AzÀ ¸ÀªÀiÁ£À zÀÆgÀzÀ°ègÀĪÀ eÁåUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛªÉ.
ªÉÄð£À ¥sÀ°vÁA±ÀzÀ G¥ÀAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä F PɼÀV£À GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÉÆîÃt.
re S
GzÁºÀgÀuÉ 2 : MAzÀÄ ªÀÈvÀÛzÀ, ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ bÉâ¸ÀĪÀ JgÀqÀÄ

bl
B
eÁåUÀ¼ÀÄ CªÀÅUÀ¼À bÉÃzÀPÀ ©AzÀÄ«£À ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀĺÉÆÃUÀĪÀ
ªÁå¸ÀzÉÆA¢UÉ ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ PÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß GAlĪÀiÁrzÀgÉ D
pu
be T
eÁåUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛªÉ JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
¥ÀjºÁgÀ : `O' PÉÃAzÀæªÀżÀî ªÀÈvÀÛzÀ°è AB ªÀÄvÀÄÛ CD UÀ¼ÀÄ
K

¥ÀgÀ¸ÀàgÀ E ©AzÀÄ«£À°è bÉâ¸ÀĪÀ eÁåUÀ¼ÁVªÉ JAzÀÄ PÉÆnÖzÉ.

AEQ = DEQ (avÀæ 12.24 UÀªÀĤ¹) DUÀĪÀAvÉ PQ ªÀÅ
©

E ©AzÀÄ«£À ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀĺÉÆÃUÀĪÀ ªÁå¸ÀªÁVzÉ. ¤ÃªÀÅ

¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁzÀÄzÀÄ AB = CD
AB ªÀÄvÀÄÛ CD eÁåUÀ¼À ªÉÄÃ¯É PÀæªÀĪÁV OL ªÀÄvÀÄÛ OM ®A§UÀ¼À£ÀÄß J¼É¬Äj. FUÀ

LOE = 180° − 90° − LEO = 90° − LEO (∆ zÀ PÉÆãÀUÀ¼À ªÉÆvÀÛ 180)

= 90° − AEQ = 90° − DEQ
o

= 90° − MEO = MOE

tt

∆ OLE ªÀÄvÀÄÛ ∆ OME UÀ¼À°è

LEO = MEO (AiÀiÁPÉ?)
No

LOE = MOE (ªÉÄÃ¯É ¸Á¢ü¹zÉ)

EO = EO (G¨sÀAiÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå¨ÁºÀÄ)
DzÀÝjAzÀ ∆OLE ≅ ∆OME
(AiÀiÁPÉÉ?)
EzÀjAzÀ OL = OM (¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ wæ¨sÀÄdUÀ¼À C£ÀÄgÀÆ¥À ¨ÁºÀÄUÀ¼ÀÄ)
DzÀgÉ AB = CD (AiÀiÁPÉ?)
ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ 69

C¨sÁå¸À 12.4
1. 5cm ªÀÄvÀÄÛ 3cm wædåUÀ½gÀĪÀ JgÀqÀÄ ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ JgÀqÀÄ ©AzÀÄUÀ¼À°è PÀvÀÛj¸ÀÄvÀÛªÉ.
CªÀÅUÀ¼À PÉÃAzÀæUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À zÀÆgÀ 4cm DzÀgÉ CªÀÅUÀ¼À ¸ÁªÀiÁ£Àå eÁåzÀ GzÀÝ PÀAqÀÄ»r¬Äj.
2 ªÀÈvÀÛªÉÇAzÀgÀ ¸ÀªÀĪÁzÀ eÁåUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ªÀÈvÀÛzÀ¯Éèà bÉâ¹zÀgÉ MAzÀÄ eÁåzÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ CzÀPÉÌ
C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ eÁåzÀ ¨sÁUÀUÀ½UÉ ¸ÀªÀÄ JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
3 MAzÀÄ ªÀÈvÀÛzÀ ¸ÀªÀÄeÁåUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ªÀÈvÀÛzÉƼÀUÉ bÉâ¹zÀgÉ.
bÉÃzÀPÀ ©AzÀĪÀ£ÀÄß PÉÃAzÀæPÉÌ ¸ÉÃj¸ÀĪÀ gÉÃSÉAiÀÄÄ eÁåUÀ¼ÉÆA¢UÉ

ed
¸ÀªÀÄ£ÁzÀ PÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛªÉ JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
4 MAzÀÄ gÉÃSÁRAqÀªÀÅ O PÉÃAzÀæ«gÀĪÀ JgÀqÀÄ KPÀ PÉÃA¢æÃAiÀÄ
ªÀÈvÀÛUÀ¼À£ÀÄß (MAzÉà PÉÃAzÀæ«gÀĪÀ ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ) A,B,C ªÀÄvÀÄÛ D

ish
UÀ¼À°è bÉâ¹zÀgÉ. AB = CD JAzÀÄ ¸Á¢ü¹ (avÀæ 12.25£ÀÄß
UÀªÀĤ¹).
re S
5 gÉõÁä, ¸À¯Áä, ªÀÄA¢Ã¥ï JA§ ªÀÄƪÀgÀÄ ºÀÄqÀÄVAiÀÄgÀÄ MAzÀÄ

bl
GzÁå£ÀªÀ£ÀzÀ°è 5 «Äà wædå«gÀĪÀ ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è ¤AvÀÄ DlªÁqÀÄwÛzÁÝgÉ. gÉõÁä
B
¸À¯Áä½UÉ ZÉAqÀÄ J¸ÉzÀgÉ, ¸À¯Áä ªÀÄA¢Ã¥ïUÉ ºÁUÀÆ ªÀÄA¢Ã¥ï gÉõÁä½UÉ ZÉAqÀÄ J¸ÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
gÉõÁä ªÀÄvÀÄÛ ¸À¯Áä ºÁUÀÆ ¸À¯Áä ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄA¢Ã¥ï EªÀgÀÄUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À zÀÆgÀ 6m, DzÀgÉ
pu
be T
gÉõÁä ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄA¢Ã¥ï £ÀqÀÄ«£À zÀÆgÀªÉãÀÄ?
6 MAzÀÄ PÁ¯ÉÆäAiÀÄ°è 20m wædå«gÀĪÀ ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ GzÁå£ÀªÀ£À«zÉ. CAPÀÄgÀ, ¸ÉÊAiÀÄzï,
K

qÉëqï JA§ ªÀÄÆgÀÄ ºÀÄqÀÄUÀgÀÄ F GzÁå£ÀªÀ£ÀzÀ CAa£À°è ¸ÀªÀÄzÀÆgÀUÀ¼À°è PÀĽwgÀÄvÁÛgÉ.

¥ÀæwAiÉƧâgÀ°èAiÀÄÆ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ªÀiÁvÀ£ÁqÀ®Ä DnPÉAiÀÄ mÉ°¥sÉÆãï EzÉ. ¥Àæw ¥sÉÆä£À vÀAwAiÀÄ
©

GzÀݪÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
12.7 ªÀÈvÀÛzÀ PÀA¸À¢AzÀ K¥ÀðlÖ PÉÆãÀ:
ªÁå¸ÀªÀ®èzÀ eÁåUÀ¼À CAvÀå ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß C¢üPÀPÀA¸À ªÀÄvÀÄÛ ®WÀÄPÀA¸ÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸ÀÄvÀÛªÉ
JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ w½¢gÀÄ«j. MAzÀÄ ªÉÃ¼É JgÀqÀÄ eÁåUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀĪÁzÀgÉ DUÀ ªÀÈvÀÛPÀA¸ÀUÀ¼À GzÀÝUÀ¼À
§UÉÎ ¤ÃªÉãÀÄ ºÉüÀÄ«j ? MAzÀÄ eÁå¢AzÀ K¥ÀðlÖ PÀA¸ÀªÀÅ E£ÉÆßAzÀÄ eÁå¢AzÀ K¥ÀðlÖ CzÀPÉÌ
C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ PÀA¸ÀPÉÌ ¸ÀªÀÄ£ÁVzÉAiÉÄà ? ¤dªÁV CªÀÅUÀ¼ÀÄ C¼ÀvÉUÀ¼À°è ¸ÀªÀĪÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼ÀÄ
o

¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ ºÉÃUÉAzÀgÉ §VθÀzÉ wgÀÄV¸ÀzÉ MAzÀ£ÀÄß E£ÉÆßAzÀgÀ ªÉÄðlÖgÉ CªÀÅUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀÄ£ÁV
ºÉÆA¢PÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
tt

F ¸ÀvÁåA±ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ ¥Àj²Ã°¸À®Ä avÀæ 12.26gÀ°è vÉÆÃj¹zÀAvÉ

CD eÁå¢AzÁV GAmÁVgÀĪÀ PÀA¸ÀªÀ£ÀÄß CD eÁåzÀ GzÀÝPÀÆÌ PÀvÀÛj¹
No

CzÀ£ÀÄß AB eÁåªÀÅ GAlĪÀiÁrgÀĪÀ PÀA¸ÀzÀ ªÉÄÃ¯É eÉÆÃr¹zÁUÀ

CD AiÀÄÄ AB AiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¸ÀjAiÀiÁV ºÉÆA¢PÉƼÀÄîvÀÛzÉ JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß
w½AiÀħºÀÄzÀÄ. (avÀæ 12.26 UÀªÀĤ¹) EzÀjAzÀ MAzÀÄ ªÀÈvÀÛzÀ°è ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ
eÁåUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ PÀA¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÁUÀÆ «¯ÉÆêÀĪÁV ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ PÀA¸ÀUÀ¼ÀÄ
¸ÀªÀÄ eÁåUÀ¼À£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ.
¤ÃªÀÅ EzÀ£ÀÄß »ÃUÉ ¤gÀƦ¸À§ºÀÄzÀÄ.
 70 UÀtÂvÀ

ªÀÈvÀÛzÀ JgÀqÀÄ eÁåUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÁVzÀÝgÉ, CªÀÅUÀ½UÉ C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ

PÀA¸ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «¯ÉÆêÀĪÁV, ªÀÈvÀÛzÀ JgÀqÀÄ PÀA¸ÀUÀ¼ÀÄ
¸ÀªÀð¸ÀªÀĪÁVzÀÝgÉ CªÀÅUÀ½UÉ C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ eÁåUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀĪÁVgÀÄvÀÛzÉ.
MAzÀÄ PÀA¸À¢AzÀ PÉÃAzÀæzÀ°è K¥ÀðlÖ PÉÆãÀªÉAzÀgÉ D PÀA¸ÀPÉÌ
C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ eÁå¢AzÀ PÉÃAzÀæzÀ°è K¥ÀðlÖ PÉÆãÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
ºÉÃUÉAzÀgÉ ®WÀÄPÀA¸ÀªÀÅ PÉÃAzÀæzÀ°è MAzÀÄ PÉÆãÀªÀ£ÀÄß K¥Àðr¹zÀgÉ
C¢üPÀ PÀA¸ÀªÀÅ PÉÃAzÀæzÀ°è ¸ÀgÀ¼Á¢üPÀ PÉÆãÀªÀ£ÀÄß K¥Àðr¸ÀÄvÀÛzÉ.
DzÀÝjAzÀ avÀæ 12.27gÀ°è ®WÀÄPÀA¸À PQ ¤AzÁV PÉÃAzÀæzÀ°è

ed
K¥ÀðlÖPÉÆãÀ POQ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÀ PÀA¸À PQ ¤AzÁV PÉÃAzÀæ O
£À°è K¥ÀðlÖ PÉÆãÀªÀÅ ¸ÀgÀ¼Á¢üPÀ POQ DVzÉ.
ªÉÄð£À CA±À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.1 £ÀÄß UÀªÀĤ¹zÁUÀ PɼÀV£À

ish
¥sÀ°vÁA±ÀªÀÅ ¸ÀjAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ.
ªÀÈvÀÛzÀ ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ PÀA¸ÀUÀ¼ÀÄ (¸ÀªÀÄ£ÁzÀ PÀA¸ÀUÀ¼ÀÄ) ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæzÀ°è ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ PÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß K¥Àðr¸ÀÄvÀÛªÉ.
re S
DzÀÝjAzÀ MAzÀÄ ªÀÈvÀÛzÀ eÁå¢AzÀ PÉÃAzÀæzÀ°è K¥ÀðlÖ PÉÆãÀªÀÅ CzÀPÉÌ C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ

bl
®WÀÄPÀA¸ÀªÀÅ PÉÃAzÀæzÀ°è K¥Àðr¸ÀĪÀ PÉÆãÀPÉÌ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛzÉ. PɼÀV£À ¥ÀæªÉÄÃAiÀĪÀÅ ªÀÈvÀÛzÀ PÀA¸ÀªÀÅ
B
PÉÃAzÀæzÀ°è K¥Àðr¸ÀĪÀ PÉÆãÀ ºÁUÀÆ ªÀÈvÀÛzÀ EvÀgÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ©AzÀÄ«£À°è K¥Àðr¸ÀĪÀ PÉÆãÀUÀ¼À
pu
£ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ.
be T

¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.8: MAzÀÄ PÀA¸À¢AzÁV ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæzÀ°è K¥ÀðlÖ PÉÆãÀªÀÅ CzÉà PÀA¸À¢AzÁV ªÀÈvÀÛzÀ EvÀgÀ
K

AiÀiÁªÀÅzÉà ©AzÀÄ«£À°è K¥ÀðlÖ PÉÆãÀzÀ JgÀqÀgÀ¶ÖgÀÄvÀÛzÉ.

¸ÁzsÀ£É:- PÉÆnÖgÀĪÀ PÀA¸À PQ ¤AzÁV PÉÃAzÀæzÀ°è POQ ºÁUÀÆ ªÀÈvÀÛzÀ EvÀgÀ ¨sÁUÀzÀ A ©AzÀÄ«£À°è
©

PAQ ªÀ£ÀÄß GAlĪÀiÁrzÉ. £ÁªÀÅ ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁVgÀĪÀÅzÀÄ POQ = 2 PAQ .

o
tt
No

avÀæ 12.28 gÀ°è PÉÆnÖgÀĪÀ ªÀÄÆgÀÄ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ¥ÀæPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÉÆîÃt.

i. gÀ°è PQ ®WÀÄPÀA¸À ii. gÀ°è PQ CzsÀðªÀÈvÀÛPÀA¸À iii. gÀ°è PQ C¢üPÀ PÀA¸ÀªÁVzÉ.
AO ªÀ£ÀÄß ¸ÉÃj¹ CzÀ£ÀÄß B AiÀĪÀgÉUÉ ªÀÈ¢Þ¸ÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ DgÀA©ü¸ÉÆÃt.

J¯Áè ¥ÀæPÀgÀtUÀ¼À°è BOQ = OAQ + AQO
KPÉAzÀgÉ MAzÀÄ wæPÉÆãÀzÀ ºÉÆgÀPÉÆãÀªÀÅ CzÀgÀ CAvÀ¸ÁÜ©üªÀÄÄR PÉÆãÀUÀ¼À ªÉÆvÀÛPÉÌ
¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛzÉ.
ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ 71

ºÁUÉAiÉÄà ∆OAQ £À°è

OA = OQ ................ (MAzÉà ªÀÈvÀÛzÀ wædåUÀ¼ÀÄ)
DzÀÝjAzÀ, OAQ = OQA ................ (¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 5.5)
EzÀjAzÀ, BOQ = 2 OAQ ................ (1)
ºÁUÉAiÉÄà BOP = 2 OAP ................ (2)
1 ªÀÄvÀÄÛ 2 jAzÀ BOP + BOQ = 2 ( OAP + OAQ )

ed
CAzÀgÉ POQ = 2 PAQ ................ (3)
¥ÀæPÀgÀt (iii) gÀ°è PQ C¢üPÀPÀA¸ÀªÁVzÉ. (3) £ÀÄß »ÃUÉ §gÉAiÀħºÀÄzÀÄ. ¸ÀgÀ¼Á¢üPÀ POQ = 2 PAQ

ish
UÀªÀĤ¹: ªÉÄð£À avÀæzÀ°è MAzÀÄ ªÉÃ¼É P ªÀÄvÀÄÛ Q UÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¹. PQ eÁåªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀgÉ DUÀ PAQ
ªÀ£ÀÄß PAQP ªÀÈvÀÛRAqÀzÀ°è K¥ÀðlÖ PÉÆãÀ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
re S
¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.8gÀ°è ®WÀÄPÀA¸À PQ ªÀ£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹ A AiÀÄÄ

bl
ªÀÈvÀÛzÀ ªÉÄð£À AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÉÆAzÀÄ ©AzÀĪÁVgÀ°, DzÀÝjAzÀ MAzÀÄ
B
ªÉÃ¼É ªÀÈvÀÛzÀ ªÉÄÃ¯É E£ÉÆßAzÀÄ ©AzÀÄ C AiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀgÉ
pu
(avÀæ 12.29 UÀªÀĤ¹) DUÀ
be T

POQ = 2 PCQ = 2 PAQ

K

DzÀÝjAzÀ : PCQ = PAQ

©

EzÀÄ PɼÀV£À ¥ÀæªÉÄÃAiÀĪÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀÄvÀÛzÉ.

¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.9 : MAzÀÄ ªÀÈvÀÛzÀ MAzÉà RAqÀzÀ°ègÀĪÀ PÉÆãÀUÀ¼ÀÄ
¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀÄ.
¥ÀÄ£ÀB ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.8gÀ ¥ÀæPÀgÀt (ii) £ÀÄß ¥ÀævÉåÃPÀªÁV ZÀað¸ÉÆÃt.
E°è PAQ EzÀÄ ªÀÈvÀÛRAqÀzÀ PÉÆãÀ.
1 1
CzÀÄ CzsÀðªÀÈvÀÛRAqÀzÀPÉÆãÀ ªÀÄvÀÄÛ PAQ = POQ = × 180° = 90° CzsÀðªÀÈvÀÛzÀ ªÉÄïÉ
o

2 2
¨ÉÃgÉÆAzÀÄ ©AzÀÄ C AiÀÄ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀgÉ ¥ÀÄ£ÀB ¤ÃªÀÅ PCQ = 90° JAzÀÄ ¥ÀqÉAiÀÄÄwÛÃj.
tt

DzÀÝjAzÀ ¤ÃªÀÅ ªÀÈvÀÛzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ UÀÄtªÀ£ÀÄß »ÃUÉ ¥ÀqÉAiÀÄÄ«j.

CzsÀðªÀÈvÀÛ RAqÀzÀ°è K¥ÀðqÀĪÀ PÉÆãÀªÀÅ ®A§PÉÆãÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
No

¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.9gÀ «¯ÉÆêÀĪÀÇ ¸Àj, EzÀ£ÀÄß »ÃUÉ ¤gÀƦ¸À§ºÀÄzÀÄ.

¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.10: JgÀqÀÄ ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¸ÀĪÀ gÉÃSÁRAqÀªÀÅ D gÉÃSÁRAqÀzÀ MAzÉà §¢AiÀÄ°ègÀĪÀ
JgÀqÀÄ ©AzÀÄUÀ¼À°è ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ PÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß GAlĪÀiÁrzÀgÉ D £Á®ÄÌ ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÈvÀÛzÀ ªÉÄðªÉ.
(CAzÀgÉ CªÀÅUÀ¼ÀÄ ªÀÈwÛÃAiÀÄ ©AzÀÄUÀ¼ÁVªÉ).
 72 UÀtÂvÀ

F ¥sÀ°vÁA±ÀzÀ ¸ÀvÁåA±ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ »ÃUÉ ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ.

avÀæ 12.30 gÀ°è AB AiÀÄÄ MAzÀÄ gÉÃSÁRAqÀ EzÀÄ C ªÀÄvÀÄÛ D UÀ¼À°è
¸ÀªÀÄ£ÁzÀ PÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
CAzÀgÉ, ACB = ADB
A,B,C ªÀÄvÀÄÛ D ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÈvÀÛzÀ ªÉÄðªÉ JAzÀÄ
vÉÆÃj¸À¨ÉÃPÁzÀgÉ A,B,C ©AzÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀĺÉÆÃUÀĪÀAvÉ
MAzÀÄ ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß gÀa¹. MAzÀÄ ªÉÃ¼É EzÀÄ D ©AzÀÄ«£À ªÀÄÆ®PÀ
ºÁzÀÄ ºÉÆÃUÀ¢zÀÝgÉ CzÀÄ AD AiÀÄ£ÀÄß (CxÀªÁ AD AiÀÄ ªÀÈ¢Þ¹zÀ

ed
¨sÁUÀªÀ£ÀÄß) E ©AzÀÄ«£À°è CxÀªÁ (E1 £À°è) PÀvÀÛj¸ÀÄvÀÛzÉ.
A,C,E ªÀÄvÀÄÛ B ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÈvÀÛzÀ ªÉÄðzÀÝgÉ

ish
ACB = AEB (AiÀiÁPÉ?)
DzÀgÉ ACB = ADB
re S (zÀvÀÛ)
DzÀÝjAzÀ AEB = ADB

bl
B
E ªÀÄvÀÄÛ D UÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ LPÀåªÁUÀ¢zÀÝgÉ EzÀÄ ¸ÁzsÀå«®è (AiÀiÁPÉ?)
ºÁUÉAiÉÄà E1 EzÀÄ D AiÉÆA¢UÉ LPÀåªÁUÀ¯ÉèÉÃPÀÄ.
pu
be T

12.8 ZÀQæÃAiÀÄ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼ÀÄ

K

ABCD ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ J¯Áè £Á®ÄÌ ±ÀÈAUÀUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ ªÀÈvÀÛzÀ ªÉÄðzÀÝgÉ,

CzÀ£ÀÄß ZÀQæÃAiÀÄ ZÀvÀĨsÀÄðd JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. (avÀæ 12.31£ÀÄß
©

UÀªÀĤ¹). F jÃwAiÀÄ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼À°è ¤ÃªÀÅ MAzÀÄ «±ÉõÀªÁzÀ

UÀÄt®PÀëtªÀ£ÀÄß PÁtÄ«j. ««zsÀ C¼ÀvÉAiÀÄ ¨ÁºÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ
ºÀ®ªÀÅ ZÀQæÃAiÀÄ ZÀvÀĨsÀÄðdUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ABCD
JAzÀÄ ºÉ¸Àj¹ (¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ wædåUÀ½gÀĪÀ ºÀ®ªÀÅ ªÀÈvÀÛUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹.
CzÀgÀ ªÉÄÃ¯É £Á®ÄÌ ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß UÀÄwð¹ EzÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ).
C©üªÀÄÄR PÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß C¼ÉzÀÄ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀV£À PÉÆõÀÖPÀzÀ°è
§gɬÄj.
o

ZÀvÀÄð¨sÀÄðdUÀ¼À PÀæ.¸ÀA A B C D A+ C B+ D
tt

2
No

6
ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ 73

F PÉÆõÀÖPÀ¢AzÀ ¤ÃªÀÅ AiÀiÁªÀ wêÀiÁð£ÀPÉÌ §gÀÄ«j?

A + C = 180 ªÀÄvÀÄÛ B + D = 180° JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ ¥ÀqÉAiÀÄÄ«j. C¼ÀvÉAiÀįÁèzÀ
vÀ¥ÀÄàUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸À¢zÀÝgÉ EzÀÄ F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀÄvÀÛzÉ.
¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.11 : MAzÀÄ ZÀQæÃAiÀÄ ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ C©üªÀÄÄR PÉÆãÀUÀ¼À ªÉÆvÀÛ 1800 DVgÀÄvÀÛzÉ.
F ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄzÀ «¯ÉÆêÀĪÀÇ ¸Àj. CzÀ£ÀÄß F PɼÀV£ÀAvÉ ¤gÀƦ¸À§ºÀÄzÀÄ.
¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.12 : MAzÀÄ ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ°è MAzÀÄ eÉÆvÉ C©üªÀÄÄR PÉÆãÀUÀ¼À ªÉÆvÀÛ 1800 DVzÀÝgÉ CzÀÄ
ZÀQæÃAiÀÄ ZÀvÀĨsÀÄðdªÁVgÀÄvÀÛzÉ.

ed
¤ÃªÀÅ F ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄzÀ ¸ÀvÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß w½AiÀÄ®Ä ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.10 gÀ°è C¼ÀªÀr¹zÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß
C£ÀĸÀj¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.

ish
GzÁºÀgÀuÉ 3: avÀæ 12.32 gÀ°è AB AiÀÄÄ ªÀÈvÀÛzÀ ªÁå¸ÀªÁVzÉ. CD
AiÀÄÄ ªÀÈvÀÛzÀ wædåPÉÌ ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ eÁåªÁVzÉ. AC ªÀÄvÀÄÛ BD UÀ¼À£ÀÄß
ªÀȢݹzÁUÀ CªÀÅUÀ¼ÀÄ E ©AzÀÄ«£À°è bÉâ¸ÀÄvÀÛªÉ. AEB = 60°
re S
JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.

bl
¥ÀjºÁgÀ: OC, OD ªÀÄvÀÄÛ BC UÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¹
B
∆ODC AiÀÄÄ ¸ÀªÀĨÁºÀÄwæ¨sÀÄdªÁVzÉ (AiÀiÁPÉ?)
pu
be T

DzÀÝjAzÀ COD = 60°

K

1
FUÀ: CBD =
COD (¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.8)
2
EzÀjAzÀ CBD = 30°
©

ªÀÄvÀÄÛ ACB = 90° (AiÀiÁPÉ?)

ºÁUÉ BCE = 180° − ACB = 90°

EzÀjAzÀ CEB = 90° − 30° = 60° CAzÀgÉ AEB = 60°

GzÁºÀgÀuÉ 4: avÀæ 12.33gÀ°è ABCD MAzÀÄ ZÀQæÃAiÀÄ ZÀvÀĨsÀÄðd.
AC ªÀÄvÀÄÛ BD UÀ¼ÀÄ PÀtðUÀ¼ÀÄ DBC = 55° , ªÀÄvÀÄÛ BAC = 45°
o

DzÀgÉ BCD PÀAqÀÄ»r¬Äj.

tt

¥ÀjºÁgÀ: CAD = DBC = 55° (MAzÉà ªÀÈvÀR

Û AqÀz°
À g
è ÄÀ ªÀ PÉÆãÀU¼
À ÄÀ )
DzÀÝjAzÀ DAB = CAD + BAC = 55° + 45° = 100°
No

DzÀgÉ DAB + BCD = 180° (ZÀQæÃAiÀÄ ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ C©üªÀÄÄR PÉÆãÀUÀ¼ÀÄ)

DzÀÄzÀjAzÀ BCD = 180° − 100 = 80°
GzÁºÀgÀuÉ 5 : JgÀqÀÄ ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ A ªÀÄvÀÄÛ B UÀ¼À°è bÉâ¸ÀÄvÀÛªÉ. AD ªÀÄvÀÄÛ AC UÀ¼ÀÄ ªÀÈvÀÛUÀ¼À
ªÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ. (avÀæ 12.34 £ÀÄß UÀªÀĤ¹). B AiÀÄÄ DC gÉÃSÁRAqÀzÀ ªÉÄðzÉ JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
 74 UÀtÂvÀ

¥ÀjºÁgÀ : AB AiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃj¹

ABD = 90°
 CzsÀð ªÀÈvÀÛRAqÀzÀ PÉÆãÀ
ABC = 90° 

DzÀÝjAzÀ ABD + ABC = 90° + 90° = 180°

DzÀÝjAzÀ DBC MAzÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉ. CAzÀgÉ B AiÀÄÄ DC
gÉÃSÁRAqÀzÀ ªÉÄðzÉ.

ed
GzÁºÀgÀuÉ 6 : MAzÀÄ ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ M¼ÀPÉÆãÁzsÀðPÀ gÉÃSÉUÀ½AzÀ K¥ÀðlÖ ZÀvÀĨsÀÄðdªÀÅ ZÀQæÃAiÀÄ
ZÀvÀĨsÀÄðd JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
¥ÀjºÁgÀ : avÀæ 12.35 gÀ°è ZÀvÀĨsÀÄðd ABCD AiÀÄ°è AH, BF, CF ªÀÄvÀÄÛ DH UÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV

ish
A, B, C, D UÀ¼À PÉÆãÁzsÀðPÀ gÉÃSÉUÀ¼ÁVzÀÄÝ CªÀÅ EFGH ZÀvÀĨsÀÄðdªÀ£ÀÄß GAlĪÀiÁrzÉ.

FUÀ FEH = AEB = 180 − ( EAB − EBA ) (KPÉ?)

re S
bl
1
( A + B)
= 180° −
B
2
ªÀÄvÀÄÛ FGH = CGD = 180° − GCD − GDC (KPÉ?)
pu
be T

1
= 180° − ( C + D)
K

2
DzÀÝjAzÀ,
©

1 1
FEH + FGH = 180° − ( A + B) + 180° − ( C + D)
2 2
1
= 360° − ( A + B + C + D)
2
1
= 360° − × 360°
2
= 3600 – 1800 = 1800
o

DzÀÝjAzÀ ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.12jAzÀ EFGH ZÀvÀĨsÀÄðdªÀÅ ZÀQæÃAiÀÄ

tt

ZÀvÀĨsÀÄðdªÁVzÉ.
C¨sÁå¸À 12.5
No

1.
avÀæ 12.36 gÀ°è O PÉÃAzÀæ«gÀĪÀ ªÀÈvÀÛzÀ°è
BOC = 30° ªÀÄvÀÄÛ AOB = 60° EgÀĪÀAvÉ A,B,C UÀ¼ÀÄ
ªÀÄÆgÀÄ ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ. PÀA¸À ABC AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹ D
AiÀÄÄ ªÀÈvÀÛzÀ ªÉÄð£À ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ©AzÀĪÁzÀgÉ ADC AiÀÄ£ÀÄß
PÀAqÀÄ»r¬Äj.
ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ 75

2. MAzÀÄ ªÀÈvÀÛzÀ eÁåªÀÅ CzÀgÀ wædåPÉÌ ¸ÀªÀÄ£ÁVzÉ. D eÁå¢AzÁV

ªÀÈvÀÛzÀ ®WÀÄPÀA¸ÀzÀ ªÉÄð£À MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À°è ºÁUÀÆ
C¢üPÀPÀA¸ÀzÀ ªÉÄð£À MAzÀÄ ©AzÀÄ«£À°è K¥ÀðqÀĪÀ
PÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

ed
3. avÀæ 12.37 gÀ°è PQR = 100° P,Q,R UÀ¼ÀÄ O PÉÃAzÀæ«gÀĪÀ
ªÀÈvÀÛzÀ ªÉÄð£À ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ, OPR PÀAqÀÄ»r¬Äj.

ish
re S
bl
4.
avÀæ 12.38 gÀ°è ABC = 69°, ACB = 31° DzÀgÉ
B
BDC PÀAqÀÄ»r¬Äj.
pu
be TK
©

5. avÀæ 12.39 gÀ°è A,B,C ªÀÄvÀÄÛ D UÀ¼ÀÄ ªÀÈvÀÛzÀ ªÉÄð£À

£Á®ÄÌ ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ BEC = 130° ªÀÄvÀÄÛ ECD = 20°
EgÀĪÀAvÉ AC ªÀÄvÀÄÛ BD UÀ¼ÀÄ E £À°è bÉâ¸ÀÄvÀÛªÉ.
BAC PÀAqÀÄ»r¬Äj.
o
tt
No

ABCD AiÀÄÄ ZÀQæÃAiÀÄ ZÀvÀĨsÀÄðd. CzÀgÀ PÀtðUÀ¼ÀÄ E £À°è bÉâ¸ÀÄvÀÛªÉ. DBC = 70°, BAC = 30°
6.
DzÀgÉ BCD AiÀÄ£ÀÄß ºÁUÉAiÉÄà AB = BC DzÀgÉ ECD AiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
7. MAzÀÄ ZÀQæÃAiÀÄ ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ PÀtðUÀ¼ÀÄ ªÀÈvÀÛzÀ ªÁå¸ÀUÀ¼ÁzÀgÉ D ZÀvÀĨsÀÄðdªÀÅ DAiÀÄvÀªÉAzÀÄ
¸Á¢ü¹.
8. MAzÀÄ vÁæ¦dåzÀ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÀ®èzÀ ¨ÁºÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀĪÁzÀgÉ CzÀÄ ZÀQæÃAiÀÄ JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
 76 UÀtÂvÀ

9. JgÀqÀÄ ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ B ªÀÄvÀÄÛ C UÀ¼À°è ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ

bÉâ¸ÀÄvÀÛªÉ. B AiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ J¼ÉzÀ ABD ªÀÄvÀÄÛ
PBQ gÉÃSÁRAqÀUÀ¼ÀÄ ªÀÈvÀÛUÀ¼À£ÀÄß PÀæªÀĪÁV A,D,P
ªÀÄvÀÄÛ Q UÀ¼À°è PÀvÀÛj¸ÀÄvÀÛzÉ. (avÀæ 12.40 UÀªÀĤ¹)
ACP = QCD JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.

ed
10. wæ¨sÀÄdzÀ JgÀqÀÄ ¨ÁºÀÄUÀ¼ÀÄ ªÁå¸ÀªÁVgÀĪÀAvÉ JgÀqÀÄ ªÀÈvÀÛUÀ¼À£ÀÄß J¼ÉzÀgÉ, F ªÀÈvÀÛUÀ¼À bÉÃzÀPÀ

ish
©AzÀĪÀÅ wæ¨sÀÄdzÀ 3£ÉAiÀÄ ¨ÁºÀÄ«£À ªÉÄðgÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
∆ABC ªÀÄvÀÄÛ ∆ADC UÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå «PÀtð AC AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ JgÀqÀÄ ®A§PÉÆãÀ
11.
wæ¨sÀÄdUÀ¼ÀÄ CAD = CBD JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
re S
bl
12. ZÀQæÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðdªÀÅ DAiÀÄvÀªÁVzÉ JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
B
C¨sÁå¸À 12.6 (LaÒPÀ)
pu
be T

1. JgÀqÀÄ bÉâ¸ÀĪÀ ªÀÈvÀÛUÀ¼À PÉÃAzÀæUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À gÉÃSÉAiÀÄÄ CªÀÅUÀ¼ÀÄ bÉâ¸ÀĪÀ ©AzÀÄ«£À°è

K

¸ÀªÀÄ£ÁzÀ PÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.

2. 5cm ªÀÄvÀÄÛ 11cm C¼ÀvÉ ºÉÆA¢gÀĪÀ AB ªÀÄvÀÄÛ CD eÁåUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÁVzÀÄÝ,
©

ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæzÀ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ¥Á±ÀéUÀ¼À°èªÉ. AB ªÀÄvÀÄÛ CD UÀ¼À £ÀqÀÄ«£À zÀÆgÀ 6cm DzÀgÉ ªÀÈvÀÛzÀ
wædå PÀAqÀÄ»r¬Äj.
3. 6cm ªÀÄvÀÄÛ 8cm C¼ÀvÉAiÀÄ eÁåUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ ªÀÈvÀÛzÀ°è ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ. aPÀÌ eÁåªÀÅ
ªÀÈvÀÛ PÉÃAzÀæ¢AzÀ 4cm zÀÆgÀzÀ°èzÀÝgÉ E£ÉÆßAzÀÄ eÁåªÀÅ PÉÃAzÀæ¢AzÀ JµÀÄÖ zÀÆgÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ?
4. ABC AiÀÄ ±ÀÈAUÀªÀÅ ªÀÈvÀÛzÀ ºÉÆgÀVzÉ. CzÀgÀ ¨ÁºÀÄUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀĪÁzÀ AD ªÀÄvÀÄÛ CE
eÁåUÀ¼À£ÀÄß bÉâ¹zÀgÉ ABC AiÀÄÄ AC ªÀÄvÀÄÛ DE eÁåUÀ½AzÀ PÉÃAzÀæzÀ°è GAmÁzÀ PÉÆãÀUÀ¼À
o

ªÀåvÁå¸ÀzÀ CzsÀðzÀ¶ÖgÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.

tt

5. ªÀeÁæPÀÈwAiÀÄ MAzÀÄ ¨ÁºÀĪÀ£ÀÄß ªÁå¸ÀªÁVgÀĪÀAvÉ MAzÀÄ ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀgÉ, CzÀÄ PÀtðUÀ¼ÀÄ

bÉâ¸ÀĪÀ ©AzÀÄ«£À ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀĺÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
No

ABCD MAzÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ ZÀvÀĨsÀÄðd A,B,C ©AzÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀĺÉÆÃUÀĪÀ ªÀÈvÀÛªÀÅ CD

6.
AiÀÄ£ÀÄß (CUÀvÀå«zÀÝ°è CD ªÀÈ¢Þ¹zÀ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß) E £À°è bÉâ¹zÀgÉ AE = AD JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.

* ¥ÀjÃPÁë zÀȶ֬ÄAzÀ F C¨sÁå¸À¬Ä®è

ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ 77

7. AC ªÀÄvÀÄÛ BD ªÀÈvÀÛ eÁåUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ C¢üð¸ÀÄvÀÛªÉ. ºÁUÁzÀgÉ,

1. AC ªÀÄvÀÄÛ BD UÀ¼ÀÄ ªÁå¸ÀUÀ¼ÁVªÉ.
2. ABCD DAiÀÄvÀªÁVzÉ JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
∆ ABC AiÀÄ A, B ªÀÄvÀÄÛ C PÉÆãÀU¼
8. À À PÉÆãÁzsð À ÄÀ ∆ ABC AiÀÄ ¥ÀjªÀÈvÀª
À PÀgÃÉ SÉU¼ Û £ æ ÄÀ ªÁV D,E
À ÄÀ ß PÀª
1 1 1
À è bÉâ¹zÀgÉ ∆ DEF £À PÉÆãÀU¼
ªÀÄvÀÄÛ F ©AzÀÄUÀ¼° À ÄÀ 90° − A, 90° − B ªÀÄvÀÄÛ 90° − C
2 2 2
JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.

ed
9. JgÀqÀÄ ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ A ªÀÄvÀÄÛ B UÀ¼À°è bÉâ¸ÀÄvÀÛzÉ. P ªÀÄvÀÄÛ Q UÀ¼ÀÄ JgÀqÀÄ ªÀÈvÀÛUÀ¼À
ªÉÄðgÀĪÀAvÉ A AiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ PAQ gÉÃSÁRAqÀªÀ£ÀÄß J¼É¢zÉ. DzÀgÉ BP = BQ JAzÀÄ
¸Á¢ü¹.

ish
∆ ABC AiÀÄ°è A AiÀÄ PÉÆãÁzsÀðPÀgÉÃSÉ ºÁUÀÆ BC AiÀÄ ®A¨ÁzsÀðPÀ gÉÃSÉUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ
10.
bÉâ¸ÀÄvÀÛªÉ. CªÀÅUÀ¼ÀÄ ∆ ABC AiÀÄ ¥ÀjªÀÈvÀÛzÀ ªÉÄÃ¯É bÉâ¸ÀÄvÀÛªÉ JAzÀÄ ¸Á¢ü¹.
re S
bl
12.9 ¸ÁgÁA±À:
B
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è ¤ÃªÀÅ F PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀ°wgÀÄ«j.
pu
be T
1. MAzÀÄ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ ªÉÄðgÀĪÀ MAzÀÄ ¹ÜgÀ©AzÀÄ«¤AzÀ ¸ÀªÀÄzÀÆgÀzÀ°ègÀĪÀ J¯Áè ©AzÀÄUÀ¼À
¸ÀAUÀæºÀªÉà ªÀÈvÀÛ.
K

2. ªÀÈvÀÛzÀ ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ eÁåUÀ¼ÀÄ (CxÀªÁ ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ ªÀÈvÀÛUÀ¼À eÁåUÀ¼ÀÄ) PÉÃAzÀæzÀ°è ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ

©

PÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.

3.
JgÀqÀÄ eÁåUÀ½AzÁV ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæzÀ°è GAmÁzÀ PÉÆãÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÁVzÀÝgÉ D eÁåUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀÄ.

4. PÉÃAzÀæ¢AzÀ eÁåPÉÌ J¼É¢gÀĪÀ ®A§ªÀÅ eÁåªÀ£ÀÄß C¢üð¸ÀÄvÀÛzÉ.

5. ªÀÈvÀÛ PÉÃAzÀæ¢AzÀ eÁåPÉÌ J¼É¢gÀĪÀ gÉÃSÉAiÀÄÄ eÁåªÀ£ÀÄß C¢üð¹zÀgÉ CzÀÄ eÁåPÉÌ ®A§ªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
o

6. ªÀÄÆgÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÁUÀvÀªÀ®èzÀ ©AzÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ MAzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ MAzÉà MAzÀÄ ªÀÈvÀÛ ªÀiÁvÀæ
tt

ºÁzÀĺÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ.

7. ªÀÈvÀÛzÀ°è CxÀªÁ ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ ªÀÈvÀÛzÀ ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ eÁåUÀ¼ÀÄ ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæ¢AzÀ CxÀªÁ ¸ÀªÀÄgÀÆ¥À

No

PÉÃAzÀæUÀ½AzÀ ¸ÀªÀÄzÀÆgÀzÀ°ègÀÄvÀÛªÉ.

8. ªÀÈvÀÛzÀ°è CxÀªÁ ¸ÀªÀÄgÀÆ¥À ªÀÈvÀÛUÀ¼À°è ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæ¢AzÀ CxÀªÁ ¸ÀªÀÄgÀÆ¥À ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæ¢AzÀ

¸ÀªÀÄzÀÆgÀzÀ°ègÀĪÀ eÁåUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛªÉ.
 78 UÀtÂvÀ

9. ªÀÈvÀÛzÀ JgÀqÀÄ PÀA¸ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ£ÁVzÀÝgÉ CzÀPÉÌ C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ eÁåUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛªÉ.

ªÀÄvÀÄÛ «¯ÉÆêÀĪÁV ªÀÈvÀÛzÀ JgÀqÀÄ eÁåUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÁVzÀÝgÉ CzÀPÉÌ C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ PÀA¸ÀUÀ¼ÀÄ
(®WÀÄ C¢üPÀ) ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛªÉ.

10. ªÀÈvÀÛzÀ°è ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ PÀA¸ÀUÀ¼ÀÄ PÉÃAzÀæzÀ°è ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ PÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.

11. ªÀÈvÀÛzÀ MAzÀÄ PÀA¸À¢AzÁV PÉÃAzÀæzÀ°è K¥ÀðlÖ PÉÆãÀªÀÅ CzÉà PÀA¸À¢AzÁV ªÀÈvÀÛzÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃ
EvÀgÀ ©AzÀÄ«£À°è K¥ÀðlÖ PÉÆãÀzÀ JgÀqÀgÀ¶ÖgÀÄvÀÛzÉ.

ed
12. MAzÉà ªÀÈvÀÛRAqÀzÀ PÉÆãÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀªÀĪÁVgÀÄvÀÛªÉ.

ish
13. CzsÀðªÀÈvÀÛ RAqÀzÀ°è K¥ÀðqÀĪÀ PÉÆãÀªÀÅ ®A§PÉÆãÀªÁVzÉ.

14. JgÀqÀÄ ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¸ÀĪÀ gÉÃSÁRAqÀªÀÅ CzÀgÀ MAzÉà §¢AiÀÄ°ègÀĪÀ JgÀqÀÄ ©AzÀÄUÀ¼À°è
re S
¸ÀªÀÄ£ÁzÀ PÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß K¥Àðr¹zÀgÉ D £Á®ÄÌ ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÈvÀÛzÀ ªÉÄðgÀÄvÀÛzÉ.

bl
B
15. MAzÀÄ ZÀQæÃAiÀÄ ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ C©üªÀÄÄR PÉÆãÀUÀ¼À ªÉÆvÀÛ 180° DVgÀÄvÀÛzÉ.
pu
be T

16. MAzÀÄ ZÀvÀĨsÀÄðdzÀ MAzÀÄ eÉÆvÉ C©üªÀÄÄR PÉÆãÀUÀ¼À ªÉÆvÀÛ 180° DzÀgÉ D ZÀvÀĨsÀÄðdªÀÅ
K

ZÀQæÃAiÀÄ ZÀvÀĨsÀÄðdªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
©


o
tt
No
ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À¥sÀ®UÀ¼ÀÄ 79

CzsÁåAiÀÄ- 13

ed
ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À¥sÀ®UÀ¼ÀÄ

ish
13.1 ¦ÃpPÉ re S
£ÁªÀÅ J°è £ÉÆÃrzÀgÀÆ, ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV WÀ£À ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß PÁtÄvÉÛêÉ. E°èªÀgÉUÉ £ÁªÀÅ £ÉÆÃmï¥ÀĸÀÛPÀzÀ°è

bl
CxÀªÁ PÀ¥ÀÄà ºÀ®UÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¸ÀgÀ¼ÀªÁV §gÉAiÀħºÀÄzÁzÀ avÀæUÀ¼À §UÉÎAiÉÄà PÀ°wzÉÝêÉ.
B
EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀÄvÀ¯ÁPÀÈwUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ. £ÀªÀÄUÉ FUÁUÀ¯Éà DAiÀÄvÀ, ZËPÀ, ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈvÀÛUÀ¼À
§UÉÎ w½¢zÉ. EªÀÅUÀ¼À ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ «¹ÛÃtðUÀ¼À CxÀð K£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ ºÉÃUÉ
pu
be T

PÀAqÀÄ»rAiÀħºÀÄzÉA§ÄzÀÆ £ÀªÀÄUÉ w½¢zÉ. EªÀÅUÀ¼À §UÉÎ £ÁªÀÅ £ÀªÀÄä »A¢£À vÀgÀUÀwUÀ¼À°è PÀ°wÛzÉÝêÉ.
MAzÀÄ ªÉÃ¼É £ÁªÀÅ PÁqïð¨ÉÆÃqïð£À°è MAzÉà DPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ C¼ÀvÉAiÀÄ C£ÉÃPÀ ¸ÀªÀÄvÀ¯ÁPÀÈwUÀ¼À£ÀÄß
K

PÀvÀÛj¹, MAzÀgÀ ªÉÄÃ¯É MAzÀ£ÀÄß ®A§ªÁV ¸ÉÃj¹zÁUÀ K£ÁUÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀÄ PÀÄvÀƺÀÀ®ªÀ£ÀÄß

GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. F ¥ÀæQæAiÉĬÄAzÀ £ÁªÀÅ DAiÀÄvÀWÀ£À, ¹°AqÀgï ªÀÄÄAvÁzÀ WÀ£ÁPÀÈwUÀ¼À£ÀÄß
©

(¸ÀAQë¥ÀÛªÁV WÀ£À J£ÀÄßvÉÛêÉ) ¥ÀqÉAiÀÄÄvÉÛêÉ. ¤ÃªÀÅ ¤ªÀÄä »A¢£À vÀgÀUÀwUÀ¼À°è DAiÀÄvÀWÀ£À, WÀ£À ªÀÄvÀÄÛ
¹°AqÀgïUÀ¼À ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À¥sÀ®UÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä PÀ°wÛâÝj. FUÀ £ÁªÀÅ
DAiÀÄvÀWÀ£À ¹°AqÀgïUÀ¼À ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À¥sÀ®UÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß «ªÀgÀªÁV
PÀ°AiÉÆÃt ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ WÀ£ÁPÀÈwUÀ¼ÁzÀ ±ÀAPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÉÆüÀUÀ½UÉ F PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸ÉÆÃt.
13.2 DAiÀÄvÀWÀ£À ªÀÄvÀÄÛ WÀ£ÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð
¤ÃªÀÅ C£ÉÃPÀ ºÁ¼ÉUÀ¼À MAzÀÄ PÀlÖ£ÀÄß £ÉÆÃr¢ÝgÁ? CzÀÄ ºÉÃUÉ PÁtÄvÀÛzÉ? CzÀÄ avÀæ 13.1
o

gÀ°ègÀĪÀAvÉ ¤ªÀÄUÀzÀÄ PÁtÄvÀÛzÉAiÉÄÃ?

tt
No

CzÉÆAzÀÄ DAiÀÄvÀWÀ£ÀªÀ£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. F DAiÀÄvÀWÀ£ÀPÉÌ PÀAzÀÄ §tÚzÀ ºÁ¼É¬ÄAzÀ

ªÉÄïÉäöÊUÉ ºÉÆ¢PÉAiÀÄ£ÀÄß ºÁPÀ®Ä JµÀÄÖ PÁUÀzÀ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ FUÀ £ÁªÀÅ £ÉÆÃqÉÆÃt.
 80 UÀtÂvÀ

FUÀ £ÀªÀÄUÉ ªÉÆzÀ°UÉ PÁUÀzÀzÀ PÀnÖ£À PɼÀ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ºÉÆ¢¸À®Ä

DAiÀÄvÁPÁgÀzÀ PÀAzÀÄ §tÚzÀ ºÁ¼ÉAiÀÄÄ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ avÀæ 13.2
(a) £À°è vÉÆÃj¹zÀAvÉ PÁtÄvÀÛzÉ.

C£ÀAvÀgÀ £ÀªÀÄUÉ JgÀqÀÄ §¢UÀ½UÉ ºÉÆ¢¸À®Ä JgÀqÀÄ GzÀݪÁzÀ

DAiÀÄvÁPÁgÀzÀ PÀAzÀÄ §tÚzÀ ºÁ¼ÉAiÀÄÄ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. CzÀÄ avÀæ 13.2
(b) £À°è vÉÆÃj¹zÀAvÉ PÁtÄvÀÛzÉ.

ed
CzÉÃjÃw £ÀªÀÄUÉ PÁUÀzÀzÀ vÀnÖ£À ªÀÄÄA¢£À ªÀÄvÀÄÛ »A¢£À
¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ºÉÆ¢¸À®Ä, ¨ÉÃgÉ C¼ÀvÉAiÀÄ E£ÀÆß JgÀqÀÄ DAiÀÄvÁPÁgÀzÀ
ºÁ¼ÉUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛªÉ. £ÀªÀÄUÉ DUÀ avÀæ 13.2 (c) £À°è vÉÆÃj¹zÀAvÉ

ish
DPÀÈwAiÀÄÄ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.

F DPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß ©r¹ UÀªÀĤ¹zÁUÀ CzÀÄ avÀæ 13.2 (d) £À°è

re S
bl
vÉÆÃj¹zÀAvÉ PÁtÄvÀÛzÉ.
B
pu
be TK

PÉÆ£ÉAiÀÄzÁV, PÁUÀzÀzÀ PÀnÖ£À ªÉÄïÁãUÀzÀ°è ºÉÆ¢¸À®Ä,

PɼÀ¨sÁUÀzÀ°è C¼ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ, E£ÉÆßAzÀÄ DAiÀÄvÁPÁgÀzÀ
©

ºÁ¼ÉAiÀÄÄ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ §®¨sÁUÀzÀ°è eÉÆÃr¹zÀgÉ,

CzÀÄ avÀæ 13.2 (e) £À°è vÉÆÃj¹gÀĪÀAvÉ PÁtÄvÀÛzÉ.
»ÃUÉ DAiÀÄvÀWÀ£ÀzÀ ºÉÆgÀªÉÄÊAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV ºÉÆ¢¸À®Ä
DAiÀÄvÁPÁgÀzÀ DgÀÄ ºÁ¼ÉUÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ G¥ÀAiÉÆÃV¹zɪÀÅ.

EzÀÄ £ÀªÀÄUÉ DAiÀÄvÀWÀ£ÀzÀ ºÉÆgÀ ªÉÄïÉäöÊAiÀÄÄ DgÀÄ

o

DAiÀÄvÀUÀ½AzÀ ªÀiÁqÀ®ànÖzÉ JAzÀÄ vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ. (ªÁ¸ÀÛªÀªÁV

F DAiÀÄvÁPÁgÀzÀ ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß DAiÀÄvÀWÀ£ÀzÀ ªÀÄÄRUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ
tt

PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ). ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ªÀÄÄRzÀ GzÀÝ ªÀÄvÀÄÛ CUÀ®UÀ¼À£ÀÄß

¥ÀævÉåÃPÀªÁV UÀÄt¹, zÉÆgÉAiÀÄĪÀAvÀºÀ DgÀÄ «¹ÛÛÃtðUÀ¼À ªÉÆvÀÛªÀ£ÀÄß
PÀAqÀÄ»rzÀÄ DAiÀÄvÀWÀ£ÀzÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ.
No

FUÀ £ÁªÀÅ DAiÀÄvÀ WÀ£ÀzÀ GzÀݪÀ£ÀÄß l JAzÀÆ, CUÀ®ªÀ£ÀÄß `b' JAzÀÆ, JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß h JAzÀÆ
vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀgÉ, F C¼ÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ DPÀÈwAiÀÄÄ avÀæ 13.2 (f) £À°è vÉÆÃj¹zÀAvÉ PÁtÄvÀÛzÉ.
ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À¥sÀ®UÀ¼ÀÄ 81

DzÀÄzÀjAzÀ DgÀÄ DAiÀÄvÀUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼À ªÉÆvÀÛªÀÅ :

DAiÀÄvÀ 1 gÀ «¹ÃÛtð (= l × h)
+
DAiÀÄvÀ 2 gÀ «¹ÛÃtð (= l × b)
+
DAiÀÄvÀ 3 gÀ «¹ÛÃtð (= l × h)
+

ed
DAiÀÄvÀ 4 gÀ «¹ÛÃtð (= l × b)
+
DAiÀÄvÀ 5 gÀ «¹ÛÃtð (= b × h)

ish
+
DAiÀÄvÀ 6 gÀ «¹ÛÃtð (= b × h).

re S
= 2(l × b) + 2(b × h) + 2(l × h)

bl
B
= 2 (lb + bh +hl)
EzÀjAzÀ £ÁªÀÅ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÉãÉAzÀgÉ,
pu
be T

DAiÀÄvÀWÀ£ÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 2 (lb + bh +hl)

K

E°è l, b ªÀÄvÀÄÛ h UÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV DAiÀÄvÀWÀ£ÀzÀ ªÀÄÆgÀÄ CAZÀÄUÀ¼ÁVªÉ.

©

¸ÀÆZÀ£É : «¹ÛÃtðzÀ KPÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß MAzÀÄ ZÀzÀgÀªÀiÁ£À JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸ÀÄvÉÛÃªÉ KPÉAzÀgÉ KPÀªÀiÁ£À

GzÀÝzÀ §¢UÀ½gÀĪÀ ZËPÀUÀ¼À£ÀÄß vÀÄA©¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ £ÁªÀÅ MAzÀÄ ªÀ®AiÀÄzÀ ¥ÀjªÀiÁtªÀ£ÀÄß
C¼ÉAiÀÄÄvÉÛêÉ.
GzÁºÀgÀuÉUÉ, GzÀÝ, CUÀ® ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV 15 cm, 10 cm ªÀÄvÀÄÛ 20 cm EgÀĪÀ
MAzÀÄ DAiÀÄvÀWÀ£ÀªÀÅ £ÀªÀÄä°èzÀÝgÉ,
CzÀgÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀÅ
o

=2 [(15 × 10) + (10 × 20) + (20 × 15)] cm2

tt

=2 [150 + 200 + 300] cm2

= 2 × 650 cm2
No

= 1300 cm2
MAzÀÄ DAiÀÄvÀWÀ£ÀzÀ°è GzÀÝ, CUÀ® ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÁzÀgÉ CzÀ£ÀÄß WÀ£À JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß ¸Àäj¹PÉƽî. WÀ£ÀzÀ ¥Àæw CAa£À GzÀݪÀÅ 'a' DVzÀÝgÉ, CzÀgÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀÅ
2[a × a + a × a + a × a] = 6a2 [avÀæ 13.3 UÀªÀĤ¹]. EzÀjAzÀ £ÀªÀÄUÉÉ w½AiÀÄĪÀÅzÉãÉAzÀgÉ,

WÀ£ÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 6a2

E°è a AiÀÄÄ WÀ£ÀzÀ CAZÀÄ DVzÉ.
 82 UÀtÂvÀ

ed
ish
MAzÀÄ DAiÀÄvÀWÀ£ÀzÀ DgÀÄ ªÀÄÄRUÀ¼À°è, ªÉÄïÁãUÀ ªÀÄvÀÄÛ PɼÀ¨sÁUÀzÀ ªÀÄÄRUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ ¥Àr¹,
G½zÀ 4 ªÀÄÄRUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ PÀAqÀÄ»rAiÀĨÉÃPÀÄ JA¢lÄÖPÉƼÉÆîÃt. F ¸À¤ßªÉñÀzÀ°è
F £Á®ÄÌ ªÀÄÄRUÀ¼À «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß DAiÀÄvÀWÀ£ÀzÀ ¥Á±Àéð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉÉ. GzÀÝ
re S
l, CUÀ® b ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀ h DVgÀĪÀ DAiÀÄvÀWÀ£ÀzÀ ¥Á±Àéð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀÅ 2lh + 2bh CxÀªÁ

bl
B
2 (l + b)h UÉ ¸ÀªÀĪÁVgÀÄvÀÛzÉ. CzÉà jÃwAiÀiÁV 'a' ¨ÁºÀĪÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ WÀ£ÀzÀ ¥Á±Àéð ªÉÄïÉäöÊ
«¹ÛÃtðªÀÅ 4a2 UÉ ¸ÀªÀĪÁVgÀÄvÀÛzÉ.
pu
be T

ªÉÄð£À CA±ÀªÀ£ÀÄß UÀªÀÄ£ÀzÀ°è ElÄÖPÉÆAqÀÄ, MAzÀÄ DAiÀÄvÀWÀ£ÀzÀ (CxÀªÁ MAzÀÄ WÀ£ÀzÀ) ªÉÄïÉäöÊ
«¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÉ®ªÉǪÉÄä ¥ÀÆtð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð JAzÀÆ ºÉüÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. FUÀ £ÁªÀÅ PÉ®ªÀÅ
K

GzÁºÀgÀuÁ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ©r¸ÉÆÃt.

©

GzÁºÀgÀuÉ 1 : ªÉÄÃjAiÀÄÄ vÀ£Àß Qæ¸ïªÀÄ¸ï ªÀÈPÀëªÀ£ÀÄß C®APÀj¸À®Ä

§AiÀĹzÁݼÉ. ¸ÀAvÁPÁè¸ï£À avÀæ EgÀĪÀAvÉ, ªÀÈPÀëPÉÌ §tÚzÀ
PÁUÀzÀªÀ£ÀÄß ºÉÆ¢¹ CzÀ£ÉÆßAzÀÄ ªÀÄgÀzÀ ¥ÉnÖUÉAiÀÄ°èqÀ®Ä
CªÀ¼ÀÄ §AiÀĹzÁݼÉ. [avÀæ 13.4 UÀªÀĤ¹]. EzÀgÀ ¸À®ÄªÁV
PÉƼÀî¨ÉÃPÁzÀ ºÉÆ¢PÉ PÁUÀzÀzÀ ¤RgÀªÁzÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß
CªÀ¼ÀÄ w½zÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÁVzÉ.
¥ÉnÖUÉAiÀÄ GzÀÝ, CUÀ®, ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV
o

80 cm, 40 cm ªÀÄvÀÄÛ 20 cm DzÀgÉ ¨ÁºÀÄ«£À GzÀÝ

40 cm EgÀĪÀ ZËPÁPÁgÀzÀ JµÀÄÖ PÁUÀzÀzÀ ºÁ¼ÉÀUÀ¼ÀÄ CªÀ½UÉ
tt

¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛªÉ?
¥ÀjºÁgÀ : ªÉÄÃjAiÀÄÄ ¥ÉnÖUÉAiÀÄ ºÉÆgÀ¨sÁUÀzÀ ªÉÄïÉäöÊUÉ
No

PÁUÀzÀªÀ£ÀÄß CAn¸À¨ÉÃPÁVzÉ. ¨ÉÃPÁzÀ PÁUÀzÀzÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ

DAiÀÄvÀWÀ£ÁPÀÈwAiÀÄ DPÁgÀzÀ°ègÀĪÀ ¥ÉnÖUÉAiÀÄ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðPÉÌ
¸ÀªÀÄ£ÁVzÉ. F ¥ÉnÖUÉAiÀÄ C¼ÀvÉAiÀÄÄ, GzÀÝ = 80 cm,
CUÀ® = 40 cm, JvÀÛgÀ = 20 cm ºÉÆA¢zÉ.
¥ÉnÖUÉAiÀÄ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 2[lb + bh + hl]
= 2 [(80 × 40) + (40 × 20) + (20 × 80) ] cm2
= 2 [3200 + 800 + 1600 ] cm2
ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À¥sÀ®UÀ¼ÀÄ 83

= 2 × 5600 cm2 = 11200 cm2

¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ PÁUÀzÀzÀ ºÁ¼ÉAiÀÄ «¹ÛÃtð = 40 × 40 cm2

= 1600 cm2
¥ÉnÖUÉAiÀÄ ª ÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð
DzÀÝjAzÀ, ¨ÉÃPÁUÀĪÀ ºÁ¼ÉUÀ¼À ¸ÀASÉå =
MAzÀÄ ºÁ¼ÉAiÀÄ «¹ÛÃtð
11200
= = 7

ed
1600
CªÀ½UÉ ¨ÉÃPÁzÀ ºÁ¼ÉUÀ¼À ¸ÀASÉå = 7
GzÁºÀgÀuÉ 2 : ºÀ«ÄÃzÀ£ÀÄ vÀ£Àß ªÀÄ£ÉUÉ 1.5 m CAZÀÄ ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ

ish
ªÀÄÄZÀѼÀ«gÀĪÀ WÀ£ÁPÀÈwAiÀÄ MAzÀÄ ¤Ãj£À mÁåAPÀ£ÀÄß PÀnÖ¹zÁÝ£É. mÁåAPï£À
vÀ¼À¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ©lÄÖ mÁåAPÀ£À G½zÀ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß CªÀ£ÀÄ 25 cm CAZÀÄ ºÉÆA¢gÀĪÀ
ZËPÁPÁgÀzÀ ºÁ¸ÀÄUÀ°è¤AzÀ ºÉÆ¢¸ÀÄvÁÛ£É. [avÀæ 13.5 UÀªÀĤ¹] MAzÀÄ qÀd£ï
re S
ºÁ¸ÀÄUÀ°è£À ¨É¯É ` 360 gÀAvÉ, CªÀ£ÀÄ ºÁ¸ÀÄUÀ°èUÉ ªÀiÁrzÀ RZÀÄð JµÀÄÖ ?

bl
B
¥ÀjºÁgÀ : ºÀ«ÄÃzÀ£ÀÄ ¤Ãj£À mÁåAPï£À LzÀÄ ªÀÄÄRUÀ½UÉ ºÁ¸ÀÄUÀ®Äè
ºÉÆ¢¸ÀÀ¨ÉÃPÁVzÉ. vÀgÀ¨ÉÃPÁzÀ ºÁ¸ÀÄUÀ°è£À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ¤zsÀðj¸À®Ä CªÀ£ÀÄ
pu
be T
mÁåAPï£À ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß w½zÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÁVzÉ.
WÀ£ÁPÁgÀzÀ mÁåAPï£À CAa£À GzÀÝ = a = 1.5 m = 150 cm
K

DzÀÝjAzÀ, mÁåAPï£À ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 5 ×150 ×150 cm2
©

¥Àw è À «¹ÛÃtð = ¨ÁºÀÄ × ¨ÁºÀÄ = 25 × 25 cm2

æ AiÉÆAzÀÄ ªÀUÁðPÁgÀzÀ ºÁ¸ÀÄUÀ°£
mÁåAPï£À ª ÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð
DzÀÝjAzÀ, ¨ÉÃPÁzÀ ºÁ¸ÀÄUÀ°è£À ¸ÀASÉå = ¥Àæw ºÁ¸ÀÄUÀ°è£À «¹ÛÃtð

5 × 150 × 150
= = 180
25 × 25
MAzÀÄ qÀd£ï ºÁ¸ÀÄUÀ°è£À ¨É¯É, CAzÀgÉ 12 ºÁ¸ÀÄUÀ¼À°è£À ¨É¯É = ` 360
o

360
tt

DzÀÝjAzÀ, MAzÀÄ ºÁ¸ÀÄUÀ°è£À ¨É¯É = ` = ` 30

12
ºÁUÁzÀgÉ 180 ºÁ¸ÀÄUÀ®ÄèUÀ¼À ¨É¯É = 180 × ` 30 = ` 5400
No

C¨sÁå¸À 13.1
1. 1.5m GzÀÝ, 1.25m CUÀ® ªÀÄvÀÄÛ 65 cm C¼À«gÀĪÀ MAzÀÄ ¥Áè¹ÖPï ¥ÉnÖUÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁVzÉ.
CzÀgÀ ªÉÄïÁãUÀªÀÅ vÉgÉ¢zÉ. ¥Áè¹ÖPï ºÁ¼ÉAiÀÄ zÀ¥ÀàªÀ£ÀÄß £ÀUÀtåªÁVj¹.
(i) ¥ÉnÖUÉAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À®Ä ¨ÉÃPÁzÀ ¥Áè¹ÖPï ºÁ¼ÉAiÀÄ «¹ÛÃtð ºÁUÀÆ
(ii) 1 m2 ¥Áè¹ÖPï ºÁ¼ÉUÉ ` 20 gÀAvÉ, CzÀPÉÌ ¨ÉÃPÁzÀ ºÁ¼ÉAiÀÄ ªÉZÀѪÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
 84 UÀtÂvÀ

2. MAzÀÄ PÉÆoÀrAiÀÄ GzÀÝ, CUÀ® ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV 5m, 4m ªÀÄvÀÄÛ 3m DVªÉ.
PÉÆoÀrAiÀÄ UÉÆÃqÉUÀ½UÉ ªÀÄvÀÄÛ bÁªÀtÂÉUÉ ¸ÀÄtÚ §½AiÀÄ®Ä ¥Àæw ZÀzÀgÀ «ÄÃlgïUÉ ` 7.50 gÀAvÉ
vÀUÀ®ÄªÀ ªÉZÀѪÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
3 DAiÀiÁPÁgÀzÀ°ègÀĪÀ MAzÀÄ ¸À¨sÁAUÀtzÀ £É®zÀ ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉAiÀÄÄ 250m DVzÉ. ¸À¨sÁAUÀtzÀ £Á®ÄÌ
UÉÆÃqÉUÀ½UÉ §tÚ §½AiÀÄ®Ä ¥Àæw ZÀzÀgÀ «ÄÃlgïUÉ ` 10 gÀAvÉ vÀUÀ®ÄªÀ ªÉZÀÑ ` 15000 DzÀgÉ,
D ¸À¨sÁAUÀtzÀ JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
(¸ÀĽªÀÅ : £Á®Ä UÉÆÃqÉUÀ¼À «¹ÛÃtð = ¥Á±Àéð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð)

ed
4. MAzÀÄ qÀ§âzÀ°ègÀĪÀ §tÚªÀÅ 9.375 m2 «¹ÛÃtðzÀ ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ºÀZÀÑ®Ä ¸ÁPÁUÀÄvÀÛzÉ. F
qÀ§âzÀ°ègÀĪÀ §tÚ¢AzÀ 22.5 cm × 10 cm × 7.5 cm C¼ÀvÉAiÀÄ JµÀÄÖ EnÖUÉUÀ½UÉÉ §tÚ
ºÀZÀѧºÀÄzÀÄ?

ish
5. MAzÀÄ WÀ£ÁPÀÈwAiÀÄ ¥ÉnÖUÉAiÀÄ ¥Àæw CAZÀÄ 10 cm DVzÉ ªÀÄvÀÄÛ DAiÀÄvÀWÀªÁPÁgÀzÀ E£ÉÆßAzÀÄ
¥ÉnÖUÉAiÀÄÄ 12.5 cm GzÀÝ, 10 cm DUÀ® ªÀÄvÀÄÛ 8cm JvÀÛgÀ«zÉ.
re S
(i) EªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀ ¥ÉnÖUÉAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑ ¥Á±Àéð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ ªÀÄvÀÄÛ

bl

B
ºÉÆðPÉAiÀÄ°è JµÀÄÖ ºÉZÁÑVzÉ?
(ii) EªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀ ¥ÉnÖUÉAiÀÄÄ PÀrªÉÄ ¥ÀÆtð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ ªÀÄvÀÄÛ

pu
be T

ºÉÆðPÉAiÀÄ°è JµÀÄÖ PÀrªÉÄ EzÉ?

K

6. MAzÀÄ ¸ÀtÚ M¼ÁAUÀt ¸À¸Àå¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄ(herbarium)ªÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV UÁf£À ¥sÀ®PÀUÀ½AzÀ

vÀ¼À¨sÁUÀ ¸À»vÀ ¸ÀĨsÀzÀæªÁV mÉÃ¥ï CAn¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁrzÉ. CzÀÄ 30 cm GzÀÝ, 25 cm
©

CUÀ® ªÀÄvÀÄÛ 25 cm JvÀÛgÀ EzÀÝgÉ,

(i) UÁf£À ¥sÀ®PÀUÀ¼À «¹ÛÃtð JµÀÄÖ?
(ii) J¯Áè 12 CAZÀÄUÀ½UÉ ¨ÉÃPÁUÀĪÀÀ mÉÃ¥ï£À ¥ÀæªÀiÁt JµÀÄÖ?
7. ±ÁAw ¹» CAUÀrAiÀĪÀgÀÄ ¹»wArUÀ¼À£ÀÄß PÀlÖ®Ä PÁqïð¨ÉÆÃqïð£À qÀ§âªÀ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À®Ä
ºÉýzÁÝgÉ. CªÀjUÉ JgÀqÀÄ C¼ÀvÉUÀ¼À qÀ§âUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃPÁVªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è zÉÆqÀØ qÀ§âzÀ C¼ÀvÉAiÀÄÄ
25cm × 20 cm × 5 cm ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀtÚ qÀ§âzÀ C¼ÀvÉAiÀÄÄ 15 cm × 12 cm × 5 cm DVzÉ.
o

CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄqÀZÀ®Ä qÀ§âzÀ ¥ÀÆtð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðzÀ 5% ºÉaÑ£À PÁqïð ¨ÉÆÃqï

tt

¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. PÁqïð¨ÉÆÃqïð£À ¨É¯ÉAiÀÄÄ ¥Àæw 1000 cm2 UÉ ` 4 DzÀgÉ, F §UÉAiÀÄ 250

qÀ§âUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉÊPÉ ªÀiÁqÀ®Ä ¨ÉÃPÁzÀ PÁqïð¨ÉÆÃqïð£À ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
No

8. ¥À«ð£ï CªÀ¼À PÁgÀ£ÀÄß ¤°è¸À®Ä MAzÀÄ vÁvÁÌ°PÀÀ ¸ÀÆgÀÄ (Shelter) ªÀiÁqÀ¨ÉÃQzÉ. EzÀÄ
PÁj£À £Á®ÄÌ ¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄïÁãUÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÄZÀÄѪÀ jÃwAiÀÄ°è mÁ¥Àð°£ï¤AzÀ ¥ÉnÖUÉAiÀÄ
DPÁgÀzÀ°è (ªÀÄÄA¢£À ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÄvÀÄÛvÁÛ ªÉÄÃ¯É JvÀÄÛªÀ ºÁUÉ) ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁVzÉÉ. CzÀ£ÀÄß
ºÉÆ°AiÀÄĪÀ CAZÀÄ vÀÄA¨Á aPÀÌ¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ £ÀUÀtåªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¹, JvÀÛgÀ 2.5 m ªÀÄvÀÄÛ
CzÀgÀ ¥ÁzÀzÀ C¼ÀvÉ 4 m × 3 m EgÀĪÀ ¸ÀÆgÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä JµÀÄÖ mÁ¥Àð°£ï ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ
JAzÀÄ PÀAqÀÄ»r¬Äj?
ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À¥sÀ®UÀ¼ÀÄ 85

13.3 £ÉÃgÀ ªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ¹°AqÀgï£À ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð

PÁUÀzÀ¢AzÀ ªÀiÁrzÀ ªÀÈvÀÛPÁgÀzÀ ºÁ¼ÉUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÉÆîÃt ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ®A§ªÁV MAzÀgÀ
ªÉÄÃ¯É MAzÀgÀAvÉ F ªÉÆzÀ®Ä DAiÀÄvÁPÁgÀzÀ ºÁ¼ÉAiÀÄ£ÀÄß eÉÆÃr¹zÀ ºÁUÉAiÉÄà eÉÆÃr¸ÉÆÃt.
£ÀªÀÄUÉ K£ÀÄ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ? (avÀæ 13.6 UÀªÀĤ¹)

ed
ish
re S
bl

B
E°è £ÁªÀÅ ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ºÁ¼ÉUÀ¼À£ÀÄß MAzÀgÀ ªÉÄÃ¯É MAzÀ£ÀÄß ®A§ªÁV ¸ÉÃj¹zÀgÉ §gÀĪÀ
pu
DPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß £ÉÃgÀ ªÀÈvÀ¥ÁzÀ ¹°AqÀgï JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. KPÉAzÀgÉ ¥ÁzÀªÀÅ ªÀÈvÀÛPÁgÀzÀ°èzÉ ªÀÄvÀÄÛ
be T

CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁzÀPÉÌ ®A§PÉÆãÀzÀ°è Ej¸À¯ÁVzÉ.

K

FUÀ £ÁªÀÅ AiÀiÁªÀ «zsÀzÀ ¹°AqÀgï £ÉÃgÀ ªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ¹°AqÀgï C®è JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÉÆÃt.
avÀæ 13.7(a) gÀ°è ¤ÃªÀÅ MAzÀÄ jÃwAiÀÄ
©

ªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ¹°AqÀgï £ÉÆÃqÀÄwÛ¢ÝÃj. DzÀgÉ EzÀÄ

¥ÁzÀPÉÌ ®A§PÉÆãÀzÀ°è E®è. DzÀÝjAzÀ £ÁªÀÅ
EzÀ£ÀÄß £ÉÃgÀ ªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ¹°AqÀgï JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®Ä
¸ÁzÀå«®èè.
¤ªÀÄä ºÀwÛgÀ ¥ÁzÀªÀÅ ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ°è®èzÀ
¹°AqÀgï EzÀÝgÉ, avÀæ 13.7(b) AiÀÄ°è vÉÆÃj¹zÀAvÉ,
RArvÀªÁVAiÀÄÆ ¤ÃªÀÅ CzÀ£ÀÄß £ÉÃgÀ ªÀÈvÁÛ¥ÁzÀ
o

¹°AqÀgï JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzÀå«®è.

tt

UÀªÀĤ¹ : E°è £ÁªÀÅ PÉêÀ® £ÉÃgÀ ªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ¹°AqÀgï£À §UÉÎ ªÀiÁvÀæ ZÀað¸ÀÄwÛzÉÝêÉ. DzÀÝjAzÀ
No

¹°AqÀgï JAzÀgÉ £ÉÃgÀ ªÀÈvÁÛ¥ÁzÀ ¹°AqÀgï JAzÀÄ w½zÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.

FUÀ ¹°AqÀgï£ÀÄß §tÚzÀ ºÁ¼É¬ÄAzÀ ºÉÆ¢¸À¨ÉÃPÁVzÉ. ¸ÁzÀåªÁzÀµÀÄÖ PÀrªÉÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ
PÁUÀzÀªÀ£ÀÄß §¼À¹ EzÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ºÉÃUÉ? ªÉÆzÀ®Ä DAiÀÄvÁPÁgÀzÀ PÁUÀzÀzÀ ºÁ¼ÉAiÀÄ£ÀÄß
vÉUÉzÀÄPÉƽî, CzÀgÀ GzÀݪÀÅ ¹°AqÀgï£ÀÄß MªÉÄä ¸ÀÄvÀÄÛªÀAwgÀ° ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ CUÀ®ªÀÅ ¹°AqÀgï£ÀÀ
JvÀÛgÀPÉÌ avÀæ 13.8gÀ°è vÉÆÃj¹zÀAvÉ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁVgÀ°.
 86 UÀtÂvÀ

ed
PÁUÀzÀzÀ ºÁ¼ÉAiÀÄ «¹ÛÃtðªÀÅ ¹°AqÀgï£À ¥Á±Àéð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß £ÀªÀÄUÉ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
ºÁ¼ÉAiÀÄ GzÀݪÀÅ ¹°AqÀgï£À ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ¥ÁzÀzÀ ¥Àj¢üUÉ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ UÀªÀĤ¹. CzÀÄ
2πr UÉ ¸ÀªÀĪÁVzÉ.

ish
DzÀÝjAzÀ, ¹°AqÀgï£À ¥Á±Àéð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = DAiÀÄvÁPÁgÀzÀ ºÁ¼ÉAiÀÄ «¹ÛÃtð
= GzÀÝ × CUÀ®

re S = ¹°AqÀ£À ¥ÁzÀzÀ ªÀÈvÀÛzÀ ¥Àj¢ü × h

bl
B
= 2 πr × h
DzÀÝjAzÀ, ¹°AqÀgï£À ¥Á±Àéð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 2πrh
pu
be T

E°è r ¹°AqÀgï£À ¥ÁzÀzÀzÀ wædå ªÀÄvÀÄÛ h ¹°AqÀgï£À JvÀÛgÀªÁVzÉ.

K

UÀªÀĤ¹ : ¹°AqÀgïUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¨ÉÃgÉãÀ£ÀÆß ºÉüÀzÀ ºÉÆgÀvÀÄ, "¹°AqÀgï£À

wædå" JAzÀgÉ "¹°AqÀgï£À ¥ÁzÀzÀ wædå" JAzÀÄ CxÀð.
©

¹°AqÀgï£À ªÉÄð£À ªÀÄvÀÄÛ PɼÀ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¸ÀºÀ ºÉÆ¢¸À¨ÉÃPÁzÀgÉ, £ÀªÀÄUÉ

r wædå«gÀĪÀ E£ÀÆß JgÀqÀÄ ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ (RArvÀªÁVAiÀÄÆ ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ
¥ÀæzÉñÀ) ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ªÀÈvÀÛzÀ «¹ÛÃtðªÀÅ πr2 EgÀÄvÀÛzÉ.
(avÀæ 13.9 UÀªÀĤ¹) EzÀjAzÀ £ÀªÀÄUÉ ¥ÀÆtð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀÅ
2πrh + 2πr2 = 2πr(r + h) JAzÀÄ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.

DzÀÝjAzÀ, ¹°AqÀgï£À ¥ÀÆtð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 2πr(r + h)

o

E°è r ¹°AqÀgï£À ¥ÁzÀzÀzÀ wædå ªÀÄvÀÄÛ h ¹°AqÀgï£À JvÀÛgÀªÁVzÉ.

tt

UÀªÀĤ¹ : ¤ÃªÀÅ ªÉÆzÀ® CzsÁåAiÀÄzÀ°è π MAzÀÄ C¨sÁUÀ®§Þ ¸ÀASÉåAiÀiÁVzÉ JAzÀÄ PÀ°wgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß

¸Àäj¹PÉƽî. DzÀÝjAzÀ π AiÀÄ ¨É¯ÉAiÀÄÄ CAvÀåUÉƼÀîzÀ, ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£ÉAiÀiÁUÀzÀ zÀ±ÀªÀiÁA±À ¸ÀASÉåAiÀiÁVzÉ.
No

DzÀgÉ £ÁªÀÅ £ÀªÀÄä ¯ÉPÁÌZÁgÀzÀ°è, CzÀgÀ ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Àj¸ÀĪÀiÁgÁV 22 CxÀªÁ 3.14 JAzÀÄ
vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîvÉÛêÉ. 7
GzÁºÀgÀuÉ 3 : ¸Á«wæAiÀÄÄ «eÁÕ£ÀzÀ AiÉÆÃd£ÉUÁV (Project) ¹°AqÀj£ÁPÁgÀzÀ ‘««zsÀ
avÀæzÀ±ÀðPÀ’ (Kaleidoscope)zÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁVzÉ. CªÀ¼ÀÄ ZÁmïð£À PÁUÀzÀªÀ£ÀÄß
PÉ°qÉÆøÉÆÌÃ¥ï£À ¥Á±Àéð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÁV ªÀiÁqÀ®Ä §¼À¸ÀÄvÁÛ¼É. (avÀæ 13.10 UÀªÀĤ¹). GzÀÝ
25 cm ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ wædå 3.5 cm EgÀĪÀAvÉ PÉ°qÉÆøÉÆÌÃ¥ï ªÀiÁqÀ®Ä CªÀ½UÉ ¨ÉÃPÁUÀĪÀ ZÁmïð
22
PÁUÀzÀzÀ «¹ÛÃtð JµÀÄÖ? ¤ÃªÀÅ π = JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÀÄzÀÄ.
7
ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À¥sÀ®UÀ¼ÀÄ 87

¥ÀjºÁgÀ : ¹°AqÀj£ÁPÁgÀzÀ PÉ°qÉÆøÉÆÌÃ¥ï£À ¥ÁzÀzÀ wædå r = 3.5 cm

PÉ°qÉÆøÉÆÌÃ¥ï JvÀÛgÀ (GzÀÝ) h = 25 cm
¨ÉÃPÁUÀĪÀ £ÀPÉëAiÀÄ PÁUÀzÀzÀ «¹ÛÃtð = PÉ°qÉÆøÉÆÌÃ¥ï£À ¥Á±Àéð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð
= 2prh
22
2×
= × 3.5 × 25cm2
7
= 550 cm2

ed
ish
C¨sÁå¸À 13.2
22
(p UÉ EvÀgÉà ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀ¢zÀÝ°è p =
re S 7
JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¹.)

bl
1. MAzÀÄ £ÉÃgÀªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ¹°AqÀgï£À JvÀÛgÀ 14 cm ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¥Á±Àéð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀÅ
B
88 cm2 DzÀgÉ ¹°AqÀgï£À ¥ÁzÀzÀ ªÁå¸ÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
pu
be T
2. ¯ÉÆúÀzÀ ºÁ¼É¬ÄAzÀ 1m JvÀÛgÀ ªÀÄvÀÄÛ 140 cm ªÁå¸À EgÀĪÀ MAzÀÄ ªÀÄÄaÑzÀ ¹°AqÀj£ÁPÁgÀzÀ
¤Ãj£À vÉÆnÖAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁVzÉ. EzÀPÁÌV ¨ÉÃPÁUÀĪÀ ¯ÉÆúÀzÀ ºÁ¼ÉAiÀÄ£ÀÄß ZÀzÀgÀ
K

«ÄÃlgï£À°è w½¹.
3. MAzÀÄ ¯ÉÆúÀzÀ PÉƼÀªÉAiÀÄÄ 77 cm GzÀÝ«zÉ. CzÀgÀ CqÀعýPÉAiÀÄ M¼ÀªÁå¸ÀªÀÅ
©

4 cm, ºÉÆgÀ ªÁå¸ÀªÀÅ 4.4 cm EzÉ. (avÀæ 13.11 UÀªÀĤ¹) DzÀgÉ

(i) M¼À ¥Á±Àéð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð
(ii) ºÉÆgÀ ¥Á±Àéð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð
(iii) ¥ÀÆtð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
o

4. MAzÀÄ gÉÆîgï£À ªÁå¸ÀªÀÅ 84 cm ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ GzÀݪÀÅ 120 cm DVzÉ. DlzÀ ªÉÄÊzÁ£ÀzÀ
tt

ªÉÄÃ¯É MAzÀÄ ¸Áj ¸ÀÄwÛ ¸ÀªÀÄvÀlÄÖ ªÀiÁqÀ®Ä CzÀÄ 500 ¥ÀÆtð¸ÀÄvÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîvÀÛzÉ.
DlzÀ ªÉÄÊzÁ£ÀzÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ZÀzÀgÀ «ÄÃlgïUÀ¼À°è PÀAqÀÄ»r¬Äj.
No

5. ¹°AqÀj£ÁPÁgÀzÀ PÀA§zÀ ªÁå¸ÀªÀÅ 50 cm ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ JvÀÛgÀªÀÅ 3.5 m DVzÉ. ZÀzÀgÀ

«ÄÃlgïUÉ ` 12.50 zÀgÀzÀAvÉ PÀA§zÀ ¥Á±Àéð ªÉÄïÉäöÊUÉ §tÚ §½AiÀÄ®Ä vÀUÀ®ÄªÀ ªÉZÀѪÀ£ÀÄß
PÀAqÀÄ»r¬Äj.
6. £ÉÃgÀªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ¹°AqÀgï£À ¥Á±Àéð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀÅ 4.4 m2 DVzÉ. ¹°AqÀgï£À ¥ÁzÀzÀ
wædåªÀÅ 0.7 m DzÀgÉ, CzÀgÀ JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
 88 UÀtÂvÀ

7. ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ¨Á«AiÀÄ M¼À ªÁå¸ÀªÀÅ 3.5 m DVzÉ. CzÀgÀ D¼ÀªÀÅ 10 m DVzÉ.

(i) CzÀgÀ M¼À ¥Á±Àéð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð
(ii) ¥Àæw ZÀzÀgÀ «ÄÃlgÀUÉ ` 40 zÀgÀzÀAvÉ CzÀgÀ M¼À ¥Á±Àéð ªÉÄïÉäöÊAiÀÄ£ÀÄß UÁgÉ (Plastering)
ªÀiÁqÀ®Ä vÀUÀ®ÄªÀ ªÉZÀѪÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
8. ¤ÃgÀ£ÀÄß ©¹ ªÀiÁqÀĪÀ MAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è, 28 m GzÀÝzÀ ¹°AqÀj£ÁPÁgÀzÀ PÉƼÀªÉ EzÉ
ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ªÁå¸ÀªÀÅ 5 cm DVzÉ. F ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è MlÄÖ «QgÀt ºÉÆgÀ¸ÀƸÀĪÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß
PÀAqÀÄ»r¬Äj.
9. (i) ¹°AqÀj£ÁPÁgÀzÀ ¥ÉmÉÆæÃ¯ï ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀ vÉÆnÖAiÀÄ ªÁå¸ÀªÀÅ 4.2 m ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀ 4.5 m

ed
EzÀÝgÉ CzÀgÀ ¥Á±Àéð CxÀªÁ ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

(ii) F ¥ÉmÉÆæïï vÉÆnÖAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÁUÀ §¼À¹zÀ ¹Öïï£À°è 1 gÀµÀÄÖ £ÀµÀÖªÁzÀgÉ

ish
ªÁ¸ÀÛ«PÀªÁV §¼À¹zÀ ¹Öïï JµÀÄÖ? 12

10. avÀæ 13.12gÀ°è ¤ÃªÀÅ ¢Ã¥ÀzÀ ¨É¼ÀPÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀ ºÀAzÀgÀ

(frame)ªÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÀÄwÛÃj. EzÀ£ÀÄß C®APÁjPÀ §mÉÖ¬ÄAzÀ
re S
ºÉÆ¢¸À¨ÉÃPÁVzÉ. F ¹°AqÀj£ÁPÁgÀzÀ ºÀAzÀgÀzÀ ¥ÁzÀzÀ ªÁå¸ÀªÀÅ

bl
20 cm ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀ 30 cm DVzÉ. ºÀAzÀgÀzÀ ªÉÄïÁáUÀ ªÀÄvÀÄÛ PɼÀ¨sÁUÀUÀ¼À°è
B
§mÉÖAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄqÀZÀ®Ä 2.5 cm ºÉZÀÄѪÀj CAZÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¨ÉÃPÁVzÉ. EzÀPÁÌV
pu
be T
ºÀAzÀgÀPÉÌ ºÉÆ¢¸À®Ä ¨ÉÃPÁUÀĪÀ §mÉÖ JµÀÄÖ?
K

11. MAzÀÄ ±Á¯ÉAiÀÄ «zÁåyðUÀ½UÉ PÁqïð¨ÉÆÃqïð¤AzÀ ªÀiÁrzÀ ¹°AqÀj£ÁPÁgÀzÀ ¯ÉÃR¤

zsÁgÀPÀªÀ£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ C®APÁgÀ ªÀiÁqÀĪÀ ¸ÀàzsÉðAiÀÄ£ÀÄß ±Á¯ÉAiÀÄÄ K¥Àðr¹zÉ. ¸ÀàzsÉðUÉ
©

¨ÉÃPÁUÀĪÀ PÁqïð¨ÉÆÃqïð£ÀÄß ¸ÀàzsÁð¼ÀÄUÀ½UÉ ±Á¯ÉAiÀÄÄ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. ¥Àæw ¯ÉÃR¤ zsÁgÀPÀzÀ

wædå 3 cm ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀ 10.5 cm EgÀ¨ÉÃPÀÄ. ¸ÀàzsÉðAiÀÄ°è 35 ¸ÀázsÁð¼ÀÄUÀ½zÀÝgÉ, ¸ÀàzsÉðUÉ
Rjâ¸À¨ÉÃPÁzÀ PÁqïð¨ÉÆÃqïð£À «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
13.4 £ÉÃgÀªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ±ÀAPÀÄ«£À ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð
E°èAiÀĪÀgÉUÉ £ÁªÀÅ ¸ÀªÀð¸ÀªÀĪÁzÀ DPÀÈwUÀ¼À£ÀÄß MAzÀgÀ ªÉÄÃ¯É MAzÀ£ÀÄß EqÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ
WÀ£ÁPÀÈwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÉÝêÉ. F WÀ£ÁPÀÈwUÀ¼À£ÀÄß “¥ÀlÖPÀ (prisms)UÀ¼ÀÄ” J£ÀÄßvÉÛêÉ. FUÀ £ÁªÀÅ E£ÉÆßAzÀÄ
o

jÃwAiÀÄ DzÀgÉ ¥ÀlÖPÀªÀ®èzÀ WÀ£ÁPÀÈwUÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃqÉÆÃt. [F jÃwAiÀÄ WÀ£ÁPÀÈwUÀ¼À£ÀÄß UÉÆÃ¥ÀÄgÀ

(pyramid)UÀ¼ÀÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ]. FUÀ £ÁªÀÅ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃUÉ GAlĪÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ JAzÀÄ £ÉÆÃqÉÆÃt.
tt

ZÀlĪÀnPÉ : PÉÆãÀ BAiÀÄÄ ®A§PÉÆãÀªÁVgÀĪÀAvÉ MAzÀÄ ®A§PÉÆãÀ wæ¨sÀÄd ABC AiÀÄ£ÀÄß

PÀvÀÛj¹PÉƽî. ®A§PÉÆãÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÉÆAzÀÄ ¨ÁºÀÄ«UÉ (AB UÉ)GzÀݪÁzÀ,
No

zÀ¥ÀàªÁVgÀĪÀ MAzÀÄ vÀAwAiÀÄ£ÀÄß CAn¹. [avÀæ 13.13 (a) UÀªÀĤ¹]. wæ¨sÀÄdzÀ JgÀqÀÆ §¢AiÀÄ°è
PÉʬÄAzÀ vÀAwAiÀÄ£ÀÄß »rzÀÄPÉÆ½î ªÀÄvÀÄÛ vÀAwAiÀÄ£ÀÄß CPÀëªÁV ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ wæ¨sÀÄdªÀ£ÀÄß ºÀ®ªÀÅ
¨Áj wgÀÄV¹. FUÀ K£ÁUÀÄvÀÛzÉ? vÀAwAiÀÄ ¸ÀÄvÀÛ®Æ wæ¨sÀÄdªÀ£ÀÄß wgÀÄV¹zÁUÀ GAmÁUÀĪÀ DPÁgÀªÀ£ÀÄß
¤ÃªÀÅ UÀÄgÀÄw¸À§°ègÁ? [avÀæ 13.3 b UÀªÀĤ¹] EAvÀºÀ DPÁgÀzÀ°è L¸ïQæªÀiï C£ÀÄß ºÉaÑ£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è
vÀÄA©PÉÆAqÀÄ F »AzÉ wA¢zÀÝ£ÀÄß £É£À¦¸ÀÄwÛ®èªÉ? [avÀæ 13.3 (c) ªÀÄvÀÄÛ (d) UÀªÀĤ¹].
ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À¥sÀ®UÀ¼ÀÄ 89

ed
avÀæ 13.13

ish
EzÀ£ÀÄß £ÉÃgÀªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ±ÀAPÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ±ÀAPÀÄ«£À avÀæ 13.13 (c)zÀ°è, A ©AzÀĪÀ£ÀÄß
±ÀÈAUÀ ©AzÀÄ, AB AiÀÄ£ÀÄß JvÀÛgÀ, BC AiÀÄ£ÀÄß wædå ªÀÄvÀÄÛ AC AiÀÄ£ÀÄß ±ÀAPÀÄ«£À NgÉJvÀÛgÀ JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. E°è B ©AzÀĪÀÅ ±ÀAPÀÄ«£À ªÀÈvÁÛPÁgÀ ¥ÁzÀzÀ PÉÃAzÀæªÁVzÉ. ±ÀAPÀÄ«£À JvÀÛgÀ, wædå ªÀÄvÀÄÛ
re S
NgÉ JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV h, r ªÀÄvÀÄÛ l ¢AzÀ C£ÀÄPÀæªÀĪÁV ¸ÀÆa¸ÀÄvÁÛgÉ.

bl
B
FUÀ £ÁªÀÅ E£ÉÆßAzÀÄ ¨Áj AiÀiÁªÀ «zsÀzÀ ±ÀAPÀĪÀÅ £ÉÃgÀ
pu
ªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ±ÀAPÀĪÀ®è JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÉÆÃt. avÀæ 13.14 gÀ°è.
be T

¤ÃªÀÅ £ÉÆÃqÀÄwÛgÀĪÀ DPÀÈwAiÀÄÄ £ÉÃgÀ ªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ±ÀAPÀÄUÀ¼À®è.

KPÉAzÀgÉ avÀæ (a) zÀ°è ±ÀÈAUÀ©AzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁzÀzÀ PÉÃAzÀæªÀ£ÀÄß
K

¸ÉÃj¸ÀĪÀ gÉÃSÉAiÀÄÄ ¥ÁzÀzÉÆA¢UÉ ®A§PÉÆãÀªÀ£ÀÄß GAlÄ

ªÀiÁqÀĪÀÅ¢®è ªÀÄvÀÄÛ avÀæ (b) zÀ°è ¥ÁzÀªÀÅ ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ°è E®è.
©

¹°AqÀgï£À°è EgÀĪÀAvÉ, £ÁªÀÅ E°è PÉêÀ® £ÉÃgÀ ªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ±ÀAPÀÄ«£À §UÉÎ ªÀiÁvÀæ NzÀÄvÉÛêÉ.
F ¥ÁoÀzÀ°è ±ÀAPÀÄ CAzÀgÉ £ÉÃgÀ ªÀÈvÀÛ ¥ÁzÀ ±ÀAPÀÄ JAzÀÄ CxÀð JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ £É£À¦£À°èr.
o

ZÀlĪÀnPÉ : (i) PÁUÀzÀªÀÅ MAzÀgÀ ªÉÄÃ¯É ªÁ妹gÀzÀAvÉ, PÁUÀzÀ¢AzÀ CZÀÄÑPÀmÁÖV ªÀiÁrzÀ ±ÀAPÀĪÀ£ÀÄß
CzÀgÀ §¢AiÀÄ°è £ÉÃgÀªÁV PÀvÀÛj¹, PÁUÀzÀªÀ£ÀÄß ©r¹. ¤ÃªÀÅ £ÉÆÃqÀĪÀ PÁUÀzÀzÀ DPÁgÀªÀÅ ±ÀAPÀÄ«£À
tt

¸ÀªÀÄvÀ® ªÉÄïÉäöÊ DVgÀÄvÀÛzÉ. (¤ÃªÀÅ ±ÀAPÀĪÀ£ÀÄß PÀvÀÛj¹zÀ gÉÃSÉAiÀÄÄ ±ÀAPÀÄ«£À NgÉ JvÀÛgÀªÁVzÉ. CzÀ£ÀÄß
l ¢AzÀ ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÉÛêÉ.) EzÀÄ ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ PÉÃPï£À ¨sÁUÀzÀAvÉ PÁtÄvÀÛzÉ.
No

(ii) avÀæ 13.15 (c)gÀÀ°è, A ªÀÄvÀÄÛ B JAzÀÄ UÀÄgÀÄw¹zÀ ¨ÁºÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃªÀÅ ºÀwÛgÀ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ
§AzÀgÉ, GAmÁUÀĪÀ ªÀPÀæ¨sÁUÀªÀÅ ±ÀAPÀÄ«£À ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ¥ÁzÀªÀ£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛªÉ JAzÀÄ
¤ÃªÀÅ £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.
 90 UÀtÂvÀ

ed
(iii) avÀæ 13.15 (c) £À°è EgÀĪÀ DPÁgÀzÀ PÁUÀzÀªÀ£ÀÄß ‘O’ ©AzÀÄ«¤AzÀ J¼ÉzÀ gÉÃSÉUÀ¼À

ish
GzÀÝPÉÌ £ÀÆgÁgÀÄ ¸ÀtÚ vÀÄAqÀÄUÀ¼ÁV PÀvÀÛj¹zÀgÉ, ¥Àæw vÀÄAr£À ¨sÁUÀªÀÅ §ºÀÄvÉÃPÀªÁV ¸ÀtÚ
wæ¨sÀÄdªÁVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ JvÀÛgÀªÀÅ ±ÀAPÀÄ«£À NgÉ JvÀÛgÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
1
re S
(iv) FUÀ ¥Àæw wæ¨sÀÄdzÀ «¹ÛÃtð =
2
× ¥Àæw wæ¨sÀÄdzÀ ¥ÁzÀ × l

bl
B
DzÀÝjAzÀ Erà PÁUÀzÀzÀ «¹ÛÃtð
pu
= J¯Áè ¸ÀtÚ wæ¨sÀÄdUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼À ªÉÆvÀÛ
be T

1 1
= b,1+ 1 b2l + b3l + …….
K

2 2 2

=1 l [b1 + b2 + b3 + …….. ]
©

2
=1 l [avÀæ 13.15 (c)AiÀÄ Erà ªÀPÀæ ¹ÃªÀiÁgÉÃSÉAiÀÄ GzÀÝ]
2
(b1 + b2 + b3 + …….. avÀæzÀ ªÀPÀægÉÃSÉAiÀÄ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛzÉ).
DzÀgÉ avÀæzÀ ªÀPÀægÉÃSÉAiÀÄ ¨sÁUÀªÀÅ ±ÀAPÀÄ«£À ¥ÁzÀzÀ ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉAiÀiÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀAPÀÄ«£À ¥ÁzÀzÀ
¥Àj¢ü = 2pr, E°è r ±ÀAPÀÄ«£À ¥ÁzÀzÀ wædåªÁVzÉ.
o

DzÀÝjAzÀ, ±ÀAPÀÄ«£À ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 1 × l × 2pr = prl

tt

E°è, r CzÀgÀ ¥ÁzÀzÀ wædå ªÀÄvÀÄÛ l CzÀgÀ NgÉ JvÀÛgÀªÁVzÉÀ

No

UÀªÀĤ¹ : ¥ÉÊxÁUÉÆÃgÀ¸À£À ¥ÀæªÉÄÃAiÀĪÀ£ÀÄß C£Àé¬Ä¹zÁUÀ l2 = r2 + h2 DVzÉ

(avÀæ 13.16£ÀÄß UÀªÀĤ¹). E°è h ±ÀAPÀÄ«£À JvÀÛgÀªÁVzÉ.
DzÀÝjAzÀ=l r 2 + h2
FUÀ ±ÀAPÀÄ«£À ¥ÁzÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÄZÀÑÀ®Ä, ªÀÈvÀÛzÀ wædå r EgÀĪÀ ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ
PÁUÀzÀ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ «¹ÛÃtðªÀÅ pr2 EgÀÄvÀÛzÉ.
ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À¥sÀ®UÀ¼ÀÄ 91

DzÀÝjAzÀ, ±ÀAPÀÄ«£À ¥ÀÆtð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = prl + pr2 = pr (l + r)

GzÁºÀgÀuÉ 4 : £ÉÃgÀ ªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ±ÀAPÀÄ«£À NgÉ JvÀÛgÀ 10 cm ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁzÀzÀ wædå 7 cm EzÀÝgÉ CzÀgÀ
ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
¥ÀjºÁgÀ : ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = prl
22
= × 7 × 10 cm2
7
= 220 cm2

ed
GzÁºÀgÀuÉ 5 : ±ÀAPÀÄ«£À JvÀÛgÀ 16 cm ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¥ÁzÀzÀ wædåªÀÅ 12 cm. ±ÀAPÀÄ«£À ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ
«¹ÛÃtð ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÆtð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj. (p = 3.14 JAzÀÄ G¥ÀAiÉÆÃV¹)
¥ÀjºÁgÀ : E°è h = 16 cm ªÀÄvÀÄÛ r = 12 cm

ish
DzÀÝjAzÀ, l2 = h2 + r2 ¢AzÀ
l= 162 + 122 cm = 20 cm
re S
DzÀÝjAzÀ, ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = prl

bl
B
3.14 × 12 × 20cm2
=
753.6 cm2
=
pu
be T

ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀÄ, ¥ÀÆtð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = prl + pr2

K

(753.6 + 3.14 × 12 × 12)cm2

=
(753.6 + 452.16) cm2
=
©

1205.76 cm2
=
GzÁºÀgu À É 6 : ªÉÄPÉÌeÆÉ Ã¼ÀzÀ vÉ£A
É iÀÄÄ ¸ÀĪÀiÁgÁV ±ÀAPÀÄ«£À CPÁgÀz°
À zè .É CzÀgÀ
CUÀ®ªÁzÀ ¨sÁUÀzÀ wædåªÅÀ 2.1 cm ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ GzÀÝ (JvÀÛgÀ)ªÀÅ 20 cm EzÉ. CzÀgÀ°è
¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ 1cm2 «¹ÛÃtðzÀ°è ¸ÀgÁ¸ÀjAiÀiÁV 4 ªÉÄPÉÌeÉÆüÀzÀ PÁ¼ÀÄUÀ½zÀÝgÉ,
ªÉÄPÉÌeÉÆüÀzÀ vÉ£ÉAiÀÄ°è EgÀ§ºÀÄzÁzÀ J¯Áè PÁ¼ÀÄUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
¥ÀjºÁgÀ : ªÉÄPÉÌeÉÆüÀzÀ vÉ£ÉAiÀÄ°è PÁ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ CzÀgÀ ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðzÀ°è ªÀiÁvÀæ
o

PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ. CzÀgÀ°è EgÀ§ºÀÄzÁzÀ PÁ¼ÀÄUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä £ÁªÀÅ

ªÉÄPÉÌeÉÆüÀzÀ vÉ£ÉAiÀÄ ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀĨÉÃPÀÄ. F ¥Àæ±ÉßAiÀÄ°è
tt

£ÀªÀÄUÉ JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. DzÀgÉ £ÁªÀÅ NgÉ JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß ¯ÉQ̸À¨ÉÃPÀÄ.

E°è l = r 2 + h2 = (2.1)2 + 202 cm
No

=404.41 cm
= 20.11 cm
DzÀÝjAzÀ, vÉ£ÉAiÀÄ ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = prl
22 × 2.1 × 20.11cm2 = 132.726 cm2
=
7
= 132.73 cm2 (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÀÄ)
 92 UÀtÂvÀ

1cm2 ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðzÀ°è EgÀ§ºÀÄzÁzÀ PÁ¼ÀÄUÀ¼À ¸ÀASÉå = 4

DzÀÝjAzÀ, vÉ£ÉAiÀÄ ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðzÀ°è EgÀ§ºÀÄzÁzÀ PÁ¼ÀÄUÀ¼À ¸ÀASÉå = 132.73 × 4
= 530.92
= 531 (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÀÄ)
DzÀÝjAzÀ, ªÉÄPÉÌeÉÆüÀzÀ vÉ£ÉAiÀÄ°è EgÀ§ºÀÄzÁzÀ ªÉÄPÉÌeÉÆüÀzÀ PÁ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ 531 DVªÉÉ.
C¨sÁå¸À 13.3

ed
22
(π UÉ ¨ÉÃgÉAiÀiÁªÀÅzÉà ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀzÉà EzÀÝ°è π = JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¹.)
7
1. MAzÀÄ ±ÀAPÀÄ«£À ¥ÁzÀzÀ ªÁå¸ÀªÀÅ 10.5cm ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ NgÉ JvÀÛgÀªÀÅ 10cm EzÉ. CzÀgÀ ªÀPÀæ

ish
ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
2. MAzÀÄ ±ÀAPÀÄ«£À NgÉ JvÀÛgÀªÀÅ 21 m ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¥ÁzÀzÀ ªÁå¸À 24 cm DzÀgÉ ±ÀAPÀÄ«£À
¥ÀÆtð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
re S
3. MAzÀÄ ±ÀAPÀÄ«£À ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀÅ 308 cm2 ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ NgÉ JvÀÛgÀªÀÅ 14 cm DVzÉ.

bl
±ÀAPÀÄ«£À
B
(i) ¥ÁzÀzÀ wædå ªÀÄvÀÄÛ
pu
(ii) ¥ÀÆtð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
be T

4. MAzÀÄ ±ÀAPÀÄ«£ÁPÁgÀzÀ qÉÃgÉAiÀÄ JvÀÛgÀªÀÅ 10 m ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¥ÁzÀzÀ wædåªÀÅ 24 m DVzÉ.

K

(i) qÉÃgÉAiÀÄ NgÉ JvÀÛgÀ

(ii) 1 m2 PÁå£ïªÁ¸ï (canvas) §mÉÖÉAiÀÄ ¨É¯ÉAiÀÄÄ ` 70. DzÀgÉ qÉÃgÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä ¨ÉÃPÁzÀ
©

PÁå£ïªÁ¸ï (canvas) §mÉÖÉAiÀÄ ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

5. JvÀÛgÀ 8 m ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁzÀzÀ wædå 6 m EgÀĪÀ ±ÀAPÀÄ«£ÁPÁgÀzÀ qÉÃgÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä ¨ÉÃPÁzÀ
3 m CUÀ®zÀ mÁ¥Áð°£ï£ÀÀ GzÀÝ JµÀÄÖ EgÀ¨ÉÃPÀÄ? qÉÃgÉAiÀÄ CAZÀ£ÀÄß ºÉÆ°AiÀÄ®Ä ªÀÄvÀÄÛ
PÀvÀÛj¹zÁUÀÀ ªÀåxÀðªÁUÀĪÀÅzÀjAzÀ 20 cm ºÉZÀÄѪÀj mÁ¥Áð°£ï ¨ÉÃQzÉ JAzÀÄ H»¹.
(p = 3.14 JAzÀÄ G¥ÀAiÉÆÃV¹)
6. MAzÀÄ ±ÀAPÀÄ«£ÁPÁgÀzÀ UÀĪÀÄälzÀ NgÉ JvÀÛgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁzÀzÀ ªÁå¸ÀªÀÅ PÀæªÀĪÁV 25 m ªÀÄvÀÄÛ
14 m DVzÉÉ. ¥Àæw 100 m2 UÉ ` 210gÀAvÉ CzÀgÀ ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊUÉÉ ¸ÀÄtÚ §½AiÀÄ®Ä DUÀĪÀ
ªÉZÀѪÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
o

7. M§â «zÀƵÀPÀ£À mÉÆæAiÀÄÄ £ÉÃgÀ ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ±ÀAPÀÄ«£ÁPÁgÀzÀ°è EzÉ. CzÀgÀ ¥ÁzÀzÀ wædå
7 cm ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀªÀÅ 24 cm DzÀgÉ CAvÀºÀ 10 mÉÆæAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À®Ä ¨ÉÃPÁzÀ ºÁ¼ÉAiÀÄ
tt

«¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
8. ªÀÄgÀħ¼ÀPÉ ªÀiÁrzÀ PÁqïð¨ÉÆÃqïð¤AzÀ vÀAiÀiÁj¹zÀ 50 mÉƼÁîzÀ ±ÀAPÀÄUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹
No

PÉÆAqÀÄ §¸ï ¤¯ÁÝtªÀ£ÀÄß gÀ¸ÉÛAiÀÄ G½zÀ ¨sÁUÀ¢AzÀ ¥ÀævÉåÃQ¹zÉ. ¥Àæw ±ÀAPÀÄ«£À ¥ÁzÀzÀ ªÁå¸À
40 cm ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀ 1 m EzÉ. CzÀgÀ ºÉÆgÀ ¨sÁUÀPÉÌ §tÚ §½AiÀĨÉÃPÁVzÉ. ¥Àæw 1 m2 UÉÉ
` 12 ªÉZÀѪÁzÀgÉ, F J¯Áè ±ÀAPÀÄUÀ½UÉ §tÚ §¼ÉAiÀÄ®Ä vÀUÀ®ÄªÀ ªÉZÀѪÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
(p = 3.14 ªÀÄvÀÄÛ 1.04 = 1.02 JAzÀÄ G¥ÀAiÉÆÃV¹.)
ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À¥sÀ®UÀ¼ÀÄ 93

13.5 MAzÀÄ UÉÆüÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð

UÉÆüÀ JAzÀgÉãÀÄ? EzÀÄ ªÀÈvÀÛzÀAvÉ EzÉAiÉÄÃ? ¤ÃªÀÅ PÁUÀzÀzÀ ªÉÄÃ¯É ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß J¼ÉAiÀħ°ègÁ?
ºËzÀÄ, ¤ÃªÀÅ J¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ, KPÉAzÀgÉ ªÀÈvÀÛªÀÅ MAzÀÄ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ°è£À DªÀÈvÀªÁzÀ DPÀÈw. CzÀgÀ
ªÉÄðgÀĪÀ J¯Áè ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ©AzÀÄ«¤AzÀ ¹ÜgÀ zÀÆgÀzÀ°èªÉ. F ¹ÜgÀzÀÆgÀªÀ£ÀÄß
wædåªÉAzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¹ÜgÀ ©AzÀĪÀ£ÀÄß ªÀÈvÀÛzÀ PÉÃAzÀæªÉAzÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ. FUÀ ¤ÃªÀÅ MAzÀÄ
vÀAwAiÀÄ£ÀÄß ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ªÁå¸ÀPÉÌ CAn¹j ªÀÄvÀÄÛ »A¢£À «¨sÁUÀzÀ°è wæ¨sÀÄdªÀ£ÀÄß wgÀÄV¹zÀAvÉ F
ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß wgÀÄV¹j. FUÀ ¤ÃªÀÅ ºÉƸÀzÁzÀ WÀ£ÁPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß PÁtÄwÛÃj avÀæ 13.18 £ÀÄß UÀªÀĤ¹).
CzÀÄ AiÀiÁªÀ WÀ£ÁPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆîÄvÀÛzÉ? MAzÀÄ ZÉAr£ÁPÀÈwAiÉÄÃ? ºËzÀÄ, EzÀ£ÀÄß UÉÆüÀ (Sphere)

ed
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ.

ish
re S
bl
B
pu
be TK
©

ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß wgÀÄV¸ÀĪÀzÀjAzÀ GAmÁzÀ UÉÆüÀzÀ°è, ªÀÈvÀÛzÀ PÉÃAzÀæªÀÅ K£ÁUÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ

H»¸À§°ègÁ? RArvÀªÁVAiÀÄÆ. CzÀÄ UÉÆüÀzÀ PÉÃAzÀæªÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ MAzÀÄ UÉÆüÀªÀÅ
MAzÀÄ ªÀÄÆgÀÄ DAiÀiÁªÀÄzÀ DPÀÈw (WÀ£ÁPÀÈw)AiÀiÁVzÀÄÝ, EzÀgÀ J¯Áè ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ CªÀPÁ±ÀzÀ°è MAzÀÄ
¹ÜgÀ©AzÀÄ«¤AzÀ ¹ÜgÀzÀÆgÀzÀ°è EgÀÄvÀÛªÉ. F ¹ÜgÀ ©AzÀĪÀ£ÀÄß UÉÆüÀzÀ PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¹ÜgÀ zÀÆgÀªÀ£ÀÄß
UÉÆüÀzÀ wædå JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ.
UÀªÀĤ¹ : UÉÆüÀªÀÅ MAzÀÄ ZÉÀAr£À ªÉÄïÉäöÊAiÀÄAvÉ EgÀÄvÀÛzÉ. ‘WÀ£ÀUÉÆüÀ’ JA§ ±À§ÝªÀ£ÀÄß MAzÀÄ
UÉÆüÁPÁgÀ ªÉÄïÉäöÊ ºÉÆA¢gÀĪÀ WÀ£ÁPÀÈwUÉ §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
o

ZÀlĪÀnPÉ : ¤ÃªÀÅ MAzÀÄ §ÄUÀÄjAiÉÆA¢UÉ DlªÁr¢ÝÃgÁ? CxÀªÁ AiÀiÁgÁzÀgÀÆ MAzÀÄ

tt

§ÄUÀÄjAiÉÆA¢UÉ DlªÁqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ £ÉÆÃr¢ÝÃgÁ? §ÄUÀÄjUÉ ZÁnAiÀÄ£ÀÄß (zÁgÀªÀ£ÀÄß) ºÉÃUÉ

¸ÀÄvÀÄÛvÁÛgÉ JAzÀÄ ¤ªÀÄUÉ Cj«gÀ¨ÉÃPÀÄ. FUÀ £ÁªÀÅ MAzÀÄ gÀ§âgï ZÀAqÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÉÆîÃt. CzÀPÉÌ
MAzÀÄ ¸ÀtÚ ªÉƼÉAiÀÄ£ÀÄß ¨sÀzÀæªÁV ¹Q̸ÉÆÃt. ªÉƼÉAiÀÄ DzsÁgÀ¢AzÀ £ÁªÀÅ ZÉAr£À ¸ÀÄvÀÛ®Ä zÁgÀªÀ£ÀÄß
No

¸ÀA¥ÀÆtðªÁV ¸ÀÄvÉÆÛÃt. UÀÄAqÀÄ ¦£ÀÄßUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹, zÁgÀªÀÅ eÁgÀzÀAvÉ ZÉAr£À G½zÀ

¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV zÁgÀ¢AzÀ ¸ÀÄwÛj. (avÀæ 13.19 a UÀªÀĤ¹) zÁgÀzÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀzÀ ªÀÄvÀÄÛ
CAwªÀÄ ©AzÀĪÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄvÀÄ ªÀiÁrj ªÀÄvÀÄÛ ¤zsÁ£ÀªÁV zÁgÀªÀ£ÀÄß ZÀAr£À ªÉÄïÉäöʬÄAzÀ ©aÑj.
FUÀ ²PÀëPÀgÀ ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ, ¤ÃªÀÅ ZÉAr£À ªÁå¸ÀªÀ£ÀÄß C¼É¬Äj. EzÀjAzÀ ¤ÃªÀÅ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV
wædåªÀ£ÀÄß ¯ÉQ̸À§ºÀÄzÀÄ. D£ÀAvÀgÀzÀ°è, PÁUÀzÀzÀ ºÁ¼ÉAiÀÄ°è, ZÉÀAr£À wædåPÉÌ ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ wædåªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀĪÀ £Á®ÄÌ ªÀÈvÀÛUÀ¼À£ÀÄß J¼É¬Äj. ZÉAr£À ¸ÀÄvÀÛ®Æ ¸ÀÄwÛzÀ zÁgÀªÀ£ÀÄß F ªÀÈvÀÛUÀ½UÉ MAzÁzÀ
£ÀAvÀgÀ MAzÀ£ÀÄß ¸ÀÄwÛj. [avÀæ 13.19 (b) UÀªÀĤ¹]
 94 UÀtÂvÀ

ed
ish
EzÀjAzÀ ¤ÃªÀÅ J£ÀߣÀÄß ¸Á¢ü¹zÀAvÁ¬ÄvÀÄ?
UÉÆüÀzÀ ªÉÄïÉäöÊAiÀÄ ¸ÀÄvÀÛ®Ä ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV ¸ÀÄwÛzÀÝ zÁgÀªÀ£ÀÄß, UÉÆüÀzÀ wædåPÉÌ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀĪÀ
£Á®ÄÌ ªÀÈvÀÛzÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¥ÀÆtðªÁV, zÁgÀ G½AiÀÄzÀAvÉ ¸ÀÄvÀÛ¯ÁVzÉ. EzÀjAzÀ K£ÀÄ CxÀðªÁUÀÄvÀÛzÉ?
re S
EzÀÄ ¸ÀÆa¸ÀĪÀÅzÉãÉAzÀgÉ, wædå r EgÀĪÀ UÉÆüÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = wædå r EgÀĪÀ ªÀÈvÀÛzÀ

bl
B
«¹ÛÃtðzÀ £Á®ÌgÀµÀÄÖ = 4 × (pr2)
MAzÀÄ UÉÆüÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 4p r2
pu
DzÀÝjAzÀ,
be T

E°è r UÉÆüÀzÀ wædåªÁVzÉ.

K

UÉÆüÀzÀ ªÉÄïÉäöÊAiÀÄ°è JµÀÄÖ ªÀÄÄRUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃªÀÅ PÁtÄwÛÃj? CzÀÄ PÉêÀ® MAzÀÄ ªÀPÀæªÁVgÀĪÀ
ªÉÄïÉäöÊ ªÀÄÄR.
©

FUÀ £ÁªÀÅ MAzÀÄ WÀ£ÀUÉÆüÁPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ CzÀ£ÀÄß CzÀgÀ PÉÃAzÀæzÀ ªÀÄÆ®PÀ

ªÀÄzsÀåzÀ°è ºÁzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀAvÉ ¸ÀjAiÀiÁV MAzÀÄ ¸ÀªÀÄvÀ®¢AzÀ PÀvÀÛj¸ÉÆÃt. FUÀ UÉÆüÀPÉÌ K£ÀÄ
DUÀÄvÀÛzÉ?
ºËzÀÄ, CzÀÄ JgÀqÀÄ ¸ÀªÀĨsÁUÀªÁV C¢üð¸ÀÄvÀÛzÉ. [avÀæ 13.20 UÀªÀĤ¹]
F ¥Àæw CzsÀð¨sÁUÀªÀ£ÀÄß K£ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ? CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß CzsÀðUÉÆüÀ
(hemisphere) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ? [KPÉAzÀgÉ hemi CAzÀgÉ CzsÀð] ªÀÄvÀÄÛ
o

CzÀgÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀÅ K£ÁVgÀÄvÀÛzÉ? CzÀÄ JµÀÄÖ ªÀÄÄRUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ?

JgÀqÀÄ ! CzÀgÀ°è MAzÀÄ ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ ªÀÄÄR, E£ÉÆßAzÀÄ ¸ÀªÀÄvÀ® ªÀÄÄR
tt

(¥ÁzÀ).
CzsÀðUÉÆüÀzÀ ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀÅ CzÀgÀ UÉÆüÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðzÀ
No

CzsÀðzÀ¶ÖgÀÄvÀÛzÉ. CAzÀgÉ, 1 × 4pr2

2
DzÀÝjAzÀ, CzsÀðUÉÆüÀzÀ ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 2pr2
E°è, r UÉÆüÀzÀ ¨sÁUÀªÁVgÀĪÀ CzsÀðUÉÆüÀzÀ wædåªÁVzÉ
EUÀ MAzÀÄ CzsÀðUÉÆüÀzÀ JgÀqÀÄ ªÀÄÄRUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÁUÀ, CªÀÅUÀ¼À «¹ÛÃtðªÀÅ 2pr2 + pr2
ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À¥sÀ®UÀ¼ÀÄ 95

DzÀÝjAzÀ, CzsÀðUÉÆüÀzÀ ¥ÀÆtðªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 3pr2

GzÁºÀgÀuÉ 7 : wædå 7 cm EgÀĪÀ MAzÀÄ UÉÆüÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

22
¥ÀjºÁgÀ : wædå 7 cm EgÀĪÀ MAzÀÄ UÉÆüÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 4pr2 = 4 × × 7 × 7 cm2
7
= 616 cm2
GzÁºÀgÀuÉ 8 : 21 cm wædå«gÀĪÀ MAzÀÄ CzsÀðUÉÆüÀzÀ (i) ªÀPÀæªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð (ii) ¥ÀÆtð
ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

ed
¥ÀjºÁgÀ : 21 cm wædå«gÀĪÀ MAzÀÄ CzsÀðUÉÆüÀzÀ ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð

2pr2 = 2 × 22 × 21 × 21 cm2 = 2772 cm2

ish
=
7
22
(ii) CzsÀðUÉÆüÀzÀ ¥ÀÆtðªÉÄïÉäöÊ«¹ÛÃtð = 3pr2 = 3 × × 21 × 21 cm2 = 4158 cm2
7
re S
bl
GzÁºÀgÀuÉ 9 : ªÁå¸ÀªÀÅ 7 m EgÀĪÀ MAzÀÄ mÉƼÁîzÀ UÉÆüÀzÀ°è MAzÀÄ ¸ÀPÀð¸ï£À ¨ÉÊPï ¸ÀªÁgÀ£ÀÄ
B
vÀ£Àß ¸ÁºÀ¸À ¥ÀæzÀ±Àð£ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁr vÉÆÃj¸ÀÄvÁÛ£É. DzÀgÉ ¨ÉÊPï ¸ÀªÁgÀ¤UÉ ¸ÀªÁjUÁV zÉÆgÀPÀĪÀ
eÁUÀzÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
pu
be T

¥ÀjºÁgÀ : UÉÆüÀzÀ ªÁå¸À = 7 m. DzÀÝjAzÀ, wædåªÀÅ 3.5 m. ¨ÉÊPï ¸ÀªÁgÀ¤UÉ ¸ÀªÁjUÁV zÉÆgÀPÀĪÀ
¸ÀܼÀªÀÅ `UÉÆüÀzÀ' ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðPÉÌ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛzÉ.
K

CzÀÄ, 4pr2 = 4 × 22 × 3.5 × 3.5 m2 = 154 m2

©

7
GzÁºÀgÀuÉ 10: MAzÀÄ PÀlÖqÀzÀ CzsÀðUÉÆüÁPÁgÀzÀ°ègÀĪÀ UÀĪÀÄälPÉÌ §tÚ ºÀZÀѨÉÃPÁVzÉ (avÀæ 13.21
UÀªÀĤ¹). UÀĪÀÄälzÀ ¥ÁzÀzÀ ¥Àj¢üAiÀÄÄ 17.6 m ¥Àæw 100 m2 UÉ ` 5 gÀAvÉ EzÀPÉÌ §tÚ ºÀZÀÑ®Ä
vÀUÀ®ÄªÀ ªÉZÀѪÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
¥ÀjºÁgÀ : UÀĪÀÄälzÀ zÀÄAqÀVgÀĪÀ ªÉÄïÉäöÊUÉ ªÀiÁvÀæ §tÚ ºÀZÀѨÉÃPÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ, £ÁªÀÅ §tÚ ºÀZÀѨÉÃPÁzÀ
«¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ¤RgÀªÁV w½AiÀÄ®Ä CzsÀðUÉÆüÀzÀ ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀĨÉÃPÁVzÉ.
FUÀ UÀĪÀÄälzÀ ¥Àj¢ü = 17.6 m CAzÀgÉ, 17.6 m = 2pr
o

7
DzÀÝjAzÀ, UÀĪÀÄälzÀ wædå = r = 17.6 × m = 2.8 m
2 × 22
tt

UÀĪÀÄälzÀ ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 2pr2

= 2 × 22 × 2.8 × 2.8 m2
No

7
= 49.28 m2
FUÀ, 100 cm2 §tÚ ºÀZÀÑ®Ä vÀUÀ®ÄªÀ ªÉZÀÑ = ` 5
1 m2 §tÚ ºÀZÀÑ®Ä vÀUÀ®ÄªÀ ªÉZÀÑ = ` 500
DzÀÝjAzÀ, UÀĪÀÄälPÉÌ ¸ÀÀA¥ÀÆtðªÁV §tÚ ºÀZÀÑ®Ä vÀUÀ®ÄªÀ ªÉZÀÑ = ` 500 × 49.28
` 24,640
=
 96 UÀtÂvÀ

C¨sÁå¸À 13.4
22
p UÉ AiÀiÁªÀÅzÉà ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀzÉ EzÀÝ°è p = JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¹.
7
1. F PɼÀV£À wædåUÀ¼ÀļÀî UÉÆüÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ«¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
(i) 10.5 cm (ii) 5.6 cm (iii) 14 cm
2. F PɼÀV£À ªÁå¸ÀªÀżÀî UÉÆüÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
(i) 14 cm (ii) 21 cm (iii) 3.5 m

ed
3. MAzÀÄ CzsÀðUÉÆüÀzÀ wædåªÀÅ 10 cm EzÉ. CzÀgÀ ¥ÀÆtð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
(p = 3.14 G¥ÀAiÉÆÃV¹)
4. MAzÀÄ UÉÆüÁPÁgÀzÀ §®Æ£ïUÉ UÁ½AiÀÄ£ÀÄß vÀÄA©zÁUÀ CzÀgÀ wædåªÅÀ 7 cm ¢AzÀ 14

ish
cm UÉ ºÉZÁÑUÄÀ vÀz
Û .É F JgÀqÄÀ ¥ÀPæ gÀ t À zÀ°è §®Æ£ï£À ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼À C£ÀÄ¥ÁvÀª£
À ÄÀ ß
PÀAqÀÄ»r¬Äj.
5. »vÁۼɬÄAzÀ ªÀiÁrzÀ MAzÀÄ CzsÀðUÉÆüÁPÁgÀzÀ ¥ÁvÉæAiÀÄ M¼À ªÁå¸ÀªÀÅ 10.5 cm DVzÉ.
re S
¥ÁvÉæAiÀÄ M¼À¨sÁUÀzÀ°è PÀ¯Á¬ÄAiÀÄ£ÀÄß ºÁQ¸À®Ä ¥Àæw 100 cm2 UÉ ` 16 gÀAvÉ vÀUÀ®ÄªÀ

bl
B
ªÉZÀѪÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
6. MAzÀÄ UÉÆüÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀÅ 154 cm2 DzÀgÉ CzÀgÀ wædåªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
pu
be T

7. ZÀAzÀæ£À ªÁå¸ÀªÀÅ ¸Àj¸ÀĪÀiÁgÁV ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÁå¸ÀzÀ £Á®Ì£Éà MAzÀgÀ¶ÖzÉ. CªÀÅUÀ¼À ªÉÄïÉäöÊ

K

«¹ÛçÃtðUÀ¼À C£ÀÄ¥ÁvÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

8. ¹Öïï¤AzÀ ªÀiÁrzÀ MAzÀÄ CzsÀðUÉÆüÁPÁgÀzÀ°ègÀĪÀ ¥ÁvÉæAiÀÄ zÀ¥ÀàªÀÅ 0.25 cm DVzÉ. D
©

¥ÁvÉæAiÀÄ M¼ÀwædåªÀÅ 5 cm. CzÀgÀ ºÉÆgÀ ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

r wædå«gÀĪÀ MAzÀÄ UÉÆüÀªÀ£ÀÄß MAzÀÄ £ÉÃgÀ ªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ¹°AqÀgï,
9.
¸ÀjAiÀiÁV DªÀj¹PÉÆArzÉÉ. [avÀæ 13.22 UÀªÀĤ¹]
(i) UÉÆüÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð,
(ii) ¹°AqÀgï£À ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð,
(iii) (i) & (ii) gÀ°è §AzÀ «¹ÛÃtðUÀ¼À C£ÀÄ¥ÁvÀ PÀAqÀÄ»r¬Äj.
o

13.6 MAzÀÄ DAiÀÄvÀWÀ£ÀzÀ WÀ£À¥sÀ®

tt

¤ÃªÀÅ FUÁUÀ¯Éà ¤¢ðµÀÖ DPÀÈwUÀ¼À (ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À) WÀ£À¥sÀ®UÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä ¤ªÀÄä »A¢£À vÀgÀUÀwAiÀÄ°è
PÀ°w¢ÝÃj. WÀ£ÀªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¹PÉƼÀÄîvÀÛªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¸Àäj¹PÉƽî. DPÀæ«Ä¹PÉÆAqÀ F
CªÀPÁ±ÀzÀ C¼ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß D ªÀ¸ÀÄÛ«£À WÀ£À¥sÀ® JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ.
No

UÀªÀĤ¹ : MAzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛªÀÅ WÀ£ÁPÀÈwAiÀiÁVzÀÝgÉ, CzÀÄ DPÀæ«Ä¸ÀĪÀ CªÀPÁ±ÀzÀ C¼ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ

ªÀÄvÀÄÛ EzÀ£ÀÄß ªÀ¸ÀÄÛ«£À WÀ£À¥sÀ® JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. E£ÉÆßAzÀÄ jÃwAiÀÄ°è ªÀ¸ÀÄÛªÀÅ mÉƼÁîVzÀÝgÉ,
CzÀgÀ M¼À¨sÁUÀªÀÅ SÁ°AiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß UÁ½¬ÄAzÀ CxÀªÁ ¸ÀAUÁæºÀPÀzÀ DPÁgÀªÀ£ÀÄß
vÉUÉzÀÄPÉƼÀÀÄzÁzÀ zÀæªÀ¢AzÀ vÀÄA§ÄªÀAwzÀÝgÉ, CzÀgÀ M¼À¨sÁUÀzÀ°è vÀÄA§§ºÀÄzÁzÀ, ªÀ¸ÀÄÛ«£À
WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß D ¸ÀAUÁæºÀPÀzÀ ¸ÁªÀÄxÀåð JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV ªÀ¸ÀÄÛ«£À WÀ£À¥sÀ®ªÀÅ, CzÀÄ
DPÀæ«Ä¸ÀĪÀ CªÀPÁ±ÀzÀ C¼ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ M¼À¨sÁUÀzÀ°è ±ÉÃRj¸À§ºÀÄzÁzÀ ªÀ¸ÀÄÛ«£À ¸ÁªÀÄxÀåðªÁVgÀÄvÀÛzÉ
»ÃUÁV, JgÀqÀÆ jÃwAiÀÄ°è CzÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄĪÀ KPÀªÀiÁ£ÀªÀÅ “WÀ£ÀªÀiÁ£À” DVgÀÄvÀÛzÉ.
ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À¥sÀ®UÀ¼ÀÄ 97

DzÀÝjAzÀ £ÁªÀÅ DAiÀÄvÀWÀ£ÀzÀ WÀ£À¥sÀ®ªÉA§ÄzÀ£ÀÄß ªÀiÁvÀ£ÁrzÁUÀ, £ÁªÀÅ DAiÀÄvÀWÀ£ÀªÀÅ

CªÀPÁ±ÀzÀ°è DPÀæ«Ä¹zÀ ¥ÀjªÀiÁtzÀ C¼ÀvÉ JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¨ÉÃPÀÄ.
ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀÄ, «¹ÛÃtð CxÀªÁ WÀ£À¥sÀ®ªÀÅ MAzÀÄ PÉëÃvÀæzÀ ¥ÀjªÀiÁtzÀ C¼ÀvÉAiÀiÁVzÉ. »ÃUÁV
¤RgÀªÁV ºÉüÀ¨ÉÃPÉAzÀgÉ, £ÁªÀÅ UÉÆüÁPÁgÀzÀ PÉëÃvÀæzÀ «¹ÛÃtð CxÀªÁ DAiÀÄvÀWÀ£ÁPÀÈwAiÀÄ PÉëÃvÀæzÀ
WÀ£À¥sÀ® CxÀªÁ UÉÆüÁPÁgÀzÀ PÉëÃvÀæzÀ WÀ£À¥sÀ® ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄÄvÉÛêÉ.
£ÁªÀÅ ªÀÈvÀÛzÀ «¹ÛÃtð PÀAqÀÄ»r¬Äj, DAiÀÄvÀWÀ£À CxÀªÁ UÉÆüÀzÀ WÀ£À¥sÀ® PÀAqÀÄ»r¬Äj
JAzÁUÀ CzÀÄ PÉêÀ® CªÀÅUÀ¼À ¹ÃªÀiÁgÉÃSÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁvÀæ ¸ÀÆa¹zÀgÀÆ, ¸ÀgÀ¼ÀvÉAiÀÄ ¸À®ÄªÁV D jÃw
ºÉüÀÄvÉÛêÉ.

ed
ish
re S
avÀæ 13.23 UÀªÀĤ¹. ¥Àæw DAiÀÄvÀzÀ «¹ÛÃtðªÀÅ A DVgÀ°, DAiÀÄvÀUÀ¼À£ÀÄß MAzÀgÀ ªÉÄïÉ

bl
MAzÀgÀAvÉ JvÀÛgÀ h ªÀgÉUÉ eÉÆÃr¹zÉ ªÀÄvÀÄÛ DAiÀÄvÀWÀ£ÀzÀ WÀ£À¥sÀ®ªÀÅ V JA¢gÀ°. ¤ÃªÀÅ V, A ªÀÄvÀÄÛ
B
h UÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀªÀÅ K¤gÀ§ºÀÄzÀÄ JAzÀÄ ºÉüÀ§ºÀÄzÉÃ?
pu
be T
¥Àæw DAiÀÄvÀ DªÀj¹zÀ ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ PÉëÃvÀæzÀ «¹ÛÃtð × JvÀÛgÀ
= DAiÀÄvÀWÀ£À¢AzÀ CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß DªÀj¹zÀ ¥ÀjªÀiÁt
K

DzÀÝjAzÀ, £ÀªÀÄUÉ A × h = V
DAiÀÄvÀ WÀ£ÀzÀ WÀ£À¥sÀ® = ¥ÁzÀzÀ «¹ÛÃtð × JvÀÛgÀ = GzÀÝ × CUÀ® × JvÀÛgÀ
©

CAzÀgÉ,
CxÀªÁ l × b × h,
E°è l, b ªÀÄvÀÄÛ h UÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV DAiÀÄvÀWÀ£ÀzÀ GzÀÝ, CUÀ® ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛªÉ.
UÀªÀĤ¹ : £ÁªÀÅ CªÀPÁ±ÀzÀ°è£À PÉëÃvÀæzÀ ¥ÀjªÀiÁt, CAzÀgÉ CªÀPÁ±ÀzÀ°è WÀ£ÀªÀÅ DPÀæ«Ä¹zÀ C¼ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß
C¼ÉAiÀÄĪÁUÀ, £ÁªÀÅ CzÀgÀ°è ¤RgÀªÁV ¸ÉÃjzÀ KPÀªÀiÁ£À ¨ÁºÀĪÀżÀî WÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß Jt¸ÀÄvÉÛêÉÉ.
DzÀÝjAzÀ, WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß C¼ÀvÉ ªÀiÁqÀĪÀ KPÀªÀiÁ£ÀªÀÅ WÀ£ÀªÀiÁ£ÀªÁVzÉ.
DzÀÝjAzÀ, WÀ£ÀzÀ WÀ£À¥sÀ® = CAZÀÄ × CAZÀÄ × CAZÀÄ = a3
o
tt

E°è ‘a’ AiÀÄÄ WÀ£ÀzÀ CAZÀÄ. [avÀæ 13.24 UÀªÀĤ¹]

No

DzÀÝjAzÀ, MAzÀÄ WÀ£ÀzÀ CAa£À GzÀݪÀÅ 12 cm EzÀÝgÉ,

WÀ£ÀzÀ WÀ£À¥sÀ®ªÀÅ = 12 × 12 × 12 cm3
= 1728 cm3
F ¸ÀÆvÀæUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃªÀÅ »A¢£À vÀgÀUÀwAiÀÄ°è PÀ°wgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß
¸Àäj¹PÉƽî. FUÀ £ÁªÀÅ PÉ®ªÀÅ GzÁºÀgÀuÉUÀ½AzÀ ¸ÀÆvÀæUÀ¼À£ÀÄß
G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß «ªÀj¸ÉÆÃt.
 98 UÀtÂvÀ

GzÁºÀgÀuÉ 11 : GzÀÝ 10 m EgÀĪÀ MAzÀÄ UÉÆÃqÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉÄÊzÁ£ÀzÀ°è PÀlÖ¨ÉÃPÁVzÉ. UÉÆÃqÉAiÀÄ

JvÀÛgÀ 4 m ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ zÀ¥ÀàªÀÅ 24 cm DVzÉ. F UÉÆÃqÉAiÀÄ£ÀÄß 24 cm × 12 cm × 8 cm C¼ÀvÉAiÀÄ
EnÖUÉUÀ½AzÀ PÀlÖ¨ÉÃPÁVzÀÝgÉ, JµÀÄÖ EnÖUÉUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃPÁVªÉ?
¥ÀjºÁgÀ : UÉÆÃqÉAiÀÄÄ DªÀj¸ÀĪÀ CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß EnÖUÉUÀ¼ÀÄ vÀÄA§ÄvÀÛªÉ. FUÀ £ÁªÀÅ DAiÀÄvÀ
WÀ£ÁPÀÈwAiÀÄ°ègÀĪÀ UÉÆÃqÉAiÀÄ WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀĨÉÃPÁVzÉ.
E°è, GzÀÝ = 10 m = 1000 cm
z˴ˈ = 24 cm

ed
JvÀÛgÀ = 4 m = 400 cm
DzÀÝjAzÀ, UÉÆÃqÉAiÀÄ WÀ£À¥sÀ® = GzÀÝ × CUÀ® × JvÀÛgÀ

ish
= 1000 × 24 × 400 cm3
re S
FUÀ, ¥Àæw EnÖUÉAiÀÄÄ MAzÀÄ DAiÀÄvÀ WÀ£ÁPÀÈwAiÀiÁVzÉ.

bl
B
CzÀgÀ GzÀÝ = 24 cm, CUÀ® = 12 cm ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀ = 8 cm
DzÀÝjAzÀ, ¥Àæw EnÖUÉAiÀÄ WÀ£À¥sÀ® = GzÀÝ × CUÀ® × JvÀÛgÀ
pu
be T

24 × 12 × 8 cm3
=
K

UÆ É ÃqÉAiÄÀ W£
À À¥À®
s
DzÀÝjAzÀ, ¨ÉÃPÁUÀĪÀ EnÖUÉUÀ¼À ¸ÀASÉå =
©

¥Àæw EnÖUÉAiÄÀ W£À ¥

À À®
s

= 1000 × 24 × 400
24 × 12 × 8
= 4166.6
DzÀÝjAzÀ, UÉÆÃqÉUÉ ¨ÉÃPÁzÀ EnÖUÉUÀ¼À ¸ÀASÉå = 4167
GzÁºÀgÀuÉ 12 : WÀ£ÁPÁgÀzÀ°ègÀĪÀ DnPÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ (building blocks) DqÀÄwÛgÀĪÀ MAzÀÄ ªÀÄUÀÄ.
o

avÀæ 13.25 gÀ°è vÉÆÃj¹zÀ DPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß PÀlÄÖvÁÛ¼É. ¥Àæw WÀ£ÀzÀ ¨ÁºÀÄ«£À GzÀݪÀÅ 3 cm EzÀÝgÉ. ªÀÄUÀÄ
tt

PÀnÖzÀ DPÀÈwAiÀÄ WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

¥ÀjºÁgÀ : ¥Àæw WÀ£ÀzÀ WÀ£À¥sÀ® = ¨ÁºÀÄ × ¨ÁºÀÄ × ¨ÁºÀÄ
No

= 3 × 3 × 3 cm3
= 27 cm3
DPÀÈwAiÀÄ°ègÀĪÀ MlÄÖ WÀ£ÀUÀ¼À ¸ÀASÉå = 15
DzÀÝjAzÀ, DPÀÈwAiÀÄ WÀ£À¥sÀ® = 27 × 15 cm3
405 cm3
=
ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À¥sÀ®UÀ¼ÀÄ 99

C¨sÁå¸À 13.5
1. MAzÀÄ PÀrØ¥ÉnÖUÉAiÀÄ C¼ÀvÉAiÀÄÄ 4 cm × 2.5 cm × 1.5 cm EzÉ. EAvÀºÀ 12 ¥ÉnÖUÀÉUÀ½gÀĪÀ
MAzÀÄ ¥ÉÆlÖtzÀ WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
2. DAiÀÄvÀ WÀ£ÁPÁgÀzÀ MAzÀÄ ¤Ãj£À vÉÆnÖAiÀÄÄ 6 m GzÀÝ, 5 m CUÀ® ªÀÄvÀÄÛ 4.5 m D¼À«zÉ.
CzÀgÀ°è JµÀÄÖ °Ãlgï ¤ÃgÀÄ »rAiÀÄÄvÀÛzÉ? (1 m3 = 1000 l)
3. DAiÀÄvÀ WÀ£ÁPÁgÀzÀ MAzÀÄ ¥ÁvÉæAiÀÄÄ 10 m GzÀÝ ªÀÄvÀÄÛ 8 m CUÀ®«zÉ. CzÀgÀ°è 380
WÀ£À«ÄÃlgï zÀæªÀªÀ£ÀÄß vÀÄA§®Ä JvÀÛgÀ J¶ÖgÀ¨ÉÃPÀÄ?

ed
8 m GzÀÝ, 6 m CUÀ® ªÀÄvÀÄÛ 3 m D¼À«gÀĪÀ DAiÀÄvÀWÀ£ÁPÀÈwAiÀÄ MAzÀÄ UÀÄArAiÀÄ£ÀÄß
4.
CUÉAiÀÄ®Ä ¥Àæw m3 ` 30 gÀÀAvÉ vÀUÀ®ÄªÀ ªÉZÀÑ JµÀÄÖ?
5. DAiÀÄvÀ WÀ£ÁPÁgÀzÀ MAzÀÄ ¤Ãj£À vÉÆnÖAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ 50,000 °Ãlgï DVzÉ. CzÀgÀ GzÀÝ

ish
ªÀÄvÀÄÛ C¼ÀªÀÅ PÀæªÀĪÁV 10 m ªÀÄvÀÄÛ 2.5 m DzÀgÉ CzÀgÀ CUÀ®ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
6. MAzÀÄ UÁæªÀÄzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ 4000 EzÉ. ¥ÀæwAiÉƧâjUÀÆ MAzÀÄ ¢£ÀPÉÌ 150 °Ãlgï
re S
¤ÃgÀÄ ¨ÉÃPÀÄ. ºÀ½îAiÀÄ°è EgÀĪÀ vÉÆnÖAiÀÄ C¼ÀvÉAiÀÄÄ 20 m × 15 m × 6 m EzÉ. ºÁUÁzÀgÉ

bl
vÉÆnÖAiÀÄ°ègÀĪÀ ¤ÃgÀÄ JµÀÄÖ ¢£ÀPÉÌ ¸ÁPÁUÀÄvÀÛzÉ?
B
MAzÀÄ UÉÆÃzÁ«Ä£À C¼ÀvÉAiÀÄÄ 40 m × 25 m × 15 m EzÉ. EzÀgÀ°è 1.5 m × 1.25 m × 0.5 m
7.
pu
be T
C¼ÀvɬÄgÀĪÀ UÀjµÀ× JµÀÄÖ ªÀÄgÀzÀ PÀ¥ÁlÄUÀ¼À£ÀÄß eÉÆÃr¸À§ºÀÄzÀÄ.
8. ¨ÁºÀÄ«£À GzÀÝ 12 cm EgÀĪÀ WÀ£ÀªÉÇAzÀÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄUÁvÀæªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ JAlÄ WÀ£ÀUÀ¼ÁV
K

PÀvÀÛj¹zÉ. F ºÉƸÀ WÀ£ÀzÀ ¨ÁºÀÄ«£À GzÀݪÉãÀÄ? CªÀÅUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼À

C£ÀÄ¥ÁvÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
©

9. D¼À 3 m ªÀÄvÀÄÛ 40 m CUÀ®«gÀĪÀ MAzÀÄ £À¢AiÀÄÄ ¥Àæw UÀAmÉUÉ 2 Q¯ÉÆëÄÃlgï ªÉÃUÀ¢AzÀ

ºÀjAiÀÄÄvÀÛzÉ. MAzÀÄ ¤«ÄµÀzÀ°è, ¸ÀªÀÄÄzÀæPÉÌ ºÀjAiÀÄĪÀ ¤Ãj£À ¥ÀæªÀiÁt JµÀÄÖ?
13.7 ¹°AqÀgï£À WÀ£À¥sÀ®
DAiÀÄvÀWÀ£ÁPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß MAzÉà C¼ÀvÉAiÀÄ DAiÀÄvÀUÀ½AzÀ ¤«Äð¹zÀ ºÁUÉAiÉÄÃ, £ÁªÀÅ £ÉÃgÀ ªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ
¹°AqÀgï£ÀÄß MAzÉà C¼ÀvÉAiÀÄ ªÀÈvÀÛUÀ½AzÀ ¤«Äð¸À§ºÀÄzÀÄ. DAiÀÄvÀWÀ£ÁPÀÈwUÉ G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀ
vÀPÀðªÀ£ÀÄß §¼À¹ £ÁªÀÅ ¹°AqÀgï£À WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀħºÀÄzÀÄ.
o

WÀ£À¥sÀ® = ¥ÁzÀzÀ «¹ÛÃtð × JvÀÛgÀ

tt

= ªÀÈvÁPÁgÀzÀ ¥ÁzÀzÀ «¹ÛÃtð × JvÀÛgÀ

= pr2h
No

DzÀÝjAzÀ, ¹°AqÀgï£À WÀ£À¥sÀ® = pr2h

E°è r ¥ÁzÀzÀ wædå ªÀÄvÀÄÛ h ¹°AqÀgï£À JvÀÛgÀªÁVzÉ.
GzÁºÀgÀuÉ 13 : UÀÄrAiÀÄ PÀA§UÀ¼ÀÄ ¹°AqÀgï£À DPÁgÀzÀ°è EªÉ. [avÀæ 13.26 UÀªÀĤ¹] ¥Àæw PÀA§UÀ¼À
ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ¥ÁzÀzÀ wædåªÀÅ 20 cm ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀ 10 m EzÀÝgÉ, EAvÀºÀ 14 PÀA§UÀ¼À£ÀÄß PÀlÖ®Ä ¨ÉÃPÁzÀ
PÁAQæÃmï «Ä±ÀætzÀ ¥ÀæªÀiÁt JµÀÄÖ?
¥ÀjºÁgÀ : PÁAQæÃmï «Ä±ÀætªÀ£ÀÄß §¼À¹ PÀnÖzÀ PÀA§UÀ¼ÀÄ PÀA§zÀ°è£À ¸ÀA¥ÀÆtð CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß
 100 UÀtÂvÀ

DPÀæ«Ä¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀjAzÀ E°è £ÁªÀÅ ¹°AqÀgï£À WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀĨÉÃPÁVzÉ.

MAzÀÄ ¹°AqÀgï£À ¥ÁzÀzÀ wædå = 20 cm
¹°AqÀj£ÁPÁgÀzÀ PÀA§zÀ JvÀÛgÀ = 10 m = 1000 cm
DzÀÝjAzÀ, ¥Àæw ¹°AqÀgï£À WÀ£À¥sÀ® = pr2h
22
× 20 × 20 × 1000 cm3
=
7
= 8800000 cm3
7

ed
= 8.8 m3 [ 1000000 cm3 = 1m3]
∴
7
DzÀÝjAzÀ, 14 PÀA§UÀ¼À WÀ£À¥sÀ® = ¥Àæw ¹°AqÀgï£À WÀ£À¥sÀ® × 14

ish
8.8
= × 14 m3
7
= 17.6 m3
re S
DzÀÝjAzÀ, 14 PÀA§UÀ½UÉ 17.6 m3 £ÀµÀÄÖ PÁAnæÃmï «Ä±Àæt ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.

bl
B
GzÁºÀgÀuÉ 14 : gÀAeÁó£ï ªÉÄüÀzÀ°è M§â DºÁgÀzÀ CAUÀrAiÀĪÀ£ÀÄ 15 cm ¥ÁzÀzÀ wædå ºÉÆA¢gÀĪÀ
¹°AqÀj£ÁPÁgÀzÀ zÉÆqÀØzÁzÀ ¥ÁvÉæAiÀÄ°è 32 cm JvÀÛgÀPÉÌ QvÀÛ¼É ºÀtÂÚ£À gÀ¸ÀªÀ£ÀÄß vÀÄA©PÉÆArzÁÝ£É.
pu
be T
EzÀ£ÀÄß 3 cm wædå EgÀĪÀ ¸ÀtÚ ¹°AqÀj£ÁPÁgÀzÀ ¯ÉÆÃlzÀ°è 8 cm JvÀÛgÀPÉÌ vÀÄA© ¥Àæw ¯ÉÆÃlPÉÌ
` 3 gÀAvÉ ªÀiÁgÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV ºÀtÂÚ£À gÀ¸À ªÀiÁjzÀ £ÀAvÀgÀ CAUÀrAiÀĪÀ¤UÉ zÉÆgÉAiÀÄĪÀ
K

ºÀtªÀÅ JµÀÄÖ?
¥ÀjºÁgÀ : ¥ÁvÉæAiÀÄ°ègÀĪÀ ºÀtÂÚ£À gÀ¸ÀzÀ WÀ£À¥sÀ®
©

= ¹°AqÀj£ÁPÁgÀzÀ ¥ÁvÉæAiÀÄ WÀ£À¥sÀ®

=p R2H
(E°è R ªÀÄvÀÄÛ H UÀ¼À£ÀÄß ¥ÁvÉæAiÀÄ wædå ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀ JAzÀÄ
PÀæªÀĪÁV vÉUÉzÀÄPÉÆArzÉ)
= p × 15 × 15 × 32 cm3
CzÉà jÃwAiÀiÁV, ¥Àæw ¯ÉÆÃlzÀ°è »rAiÀÄĪÀ ºÀtÂÚ£À gÀ¸ÀzÀ
Wˣ˴s˨ = pr2h
o

(E°è r ªÀÄvÀÄÛ h UÀ¼À£ÀÄß ¥Àæw ¯ÉÆÃlzÀ wædå ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀ JAzÀÄ

PÀæªÀĪÁV vÉUÉzÀÄPÉÆArzÉ)
tt

= p × 3 × 3 × 8 cm3
¥ÁvÉæAiÄÀ W£
À À¥À®
s
DzÀÝjAzÀ, ªÀiÁjzÀ ºÀtÂÚ£À gÀ¸ÀzÀ ¯ÉÆÃlUÀ¼À ¸ÀASÉå =
No

¥Àæw ¯Æ
É ÃlzÀ W£ À ¥ À À®
s
π × 15 × 15 × 32
=
π ×3×3×8
= 100
DzÀÝjAzÀ, CAUÀrAiÀĪÀ¤UÉ zÉÆgÉvÀ ºÀt = ` 3 × 100
` 300
=
ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À¥sÀ®UÀ¼ÀÄ 101

C¨sÁå¸À 13.6
22
[π £À AiÀiÁªÀÅzÉà ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀzÉ EzÀÝ°è π = JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¹.]
7
1. MAzÀÄ ¹°AqÀj£ÁPÁgÀzÀ ¥ÁvÉæAiÀÄ ¥ÁzÀzÀ ¥Àj¢üAiÀÄÄ 132cm ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ JvÀÛgÀ 25cm.
EzÀgÀ°è »rAiÀÄĪÀ ¤Ãj£À ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß °ÃlgïUÀ¼À°è PÀAqÀÄ»r¬Äj. (1000 cm3 = 1l)
2. ¹°AqÀj£ÁPÁgÀzÀ PÀnÖUÉAiÀÄ PÉƼÀªÉAiÀÄ M¼ÀªÁå¸ÀªÀÅ 24 cm ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ºÉÆgÀªÁå¸ÀªÀÅ
28 cm. PÉƼÀªÉAiÀÄ GzÀݪÀÅ 35 cm DV, 1 cm3 PÀnÖUÉAiÀÄÄ 0.6 g gÀ zÀæªÀågÁ²AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÉ,
PÉƼÀªÉAiÀÄ zÀæªÀågÁ²AiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

ed
3. vÀA¥ÀÄ ¥Á¤ÃAiÀĪÀÅ F PɼÀV£ÀAvÉ JgÀqÀÄ jÃwAiÀÄ ¥ÉÆlÖtUÀ¼À°è zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
(i) GzÀÝ 5 cm, CUÀ® 4 cm ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀ 15 cm. EgÀĪÀ DAiÀÄvÁPÁgÀzÀ ¥ÁzÀªÀ£ÀÄß

ish
ºÉÆA¢gÀĪÀ ¯ÉÆúÀzÀ qÀ§âzÀ°è,
(ii) CzÀgÀ ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ¥ÁzÀzÀ ªÁå¸À 7 cm ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀ 10 cm EgÀĪÀ ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ¥ÁzÀ
re S
ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥Áè¹ÖPï ¹°AqÀgï£À DPÁgÀzÀ°è, AiÀiÁªÀÅzÀÄ ºÉaÑ£À ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ

bl
ªÀÄvÀÄÛ JµÀÄÖ ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛzÉ?
B
4. MAzÀÄ ¹°AqÀgï£À ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀÅ 94.2 cm2 ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ JvÀÛgÀªÀÅ 5 cm EzÉ.
pu
be T
(i) ¥ÁzÀzÀ wædå
(ii) CzÀgÀ WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj. (p = 3.14 G¥ÀAiÉÆÃV¹)
K

5. 10 m D¼À«gÀĪÀ MAzÀÄ ¹°AqÀj£ÁPÁgÀzÀ ¥ÁvÉæAiÀÄ M¼À ªÉÄïÉäöÊUÉ §tÚ ºÀZÀÑ®Ä DzÀ RZÀÄð
` 2200. CzÀPÉÌ §tÚ ºÀZÀÄѪÀ zÀgÀªÀÅ ¥Àæw ZÀzÀgÀ «ÄÃlgïUÉ ` 20 DzÀgÉ
©

(i) ¥ÁvÉæAiÀÄ M¼À ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð

(ii) ¥ÁzÀzÀ wædåªÀ£ÀÄß
(iii) ¥ÁvÉæAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåð PÀAqÀÄ»r¬Äj.
6. 1 m JvÀÛgÀ EgÀĪÀ ªÀÄÄaÑzÀ ¹°AqÀj£ÁPÁgÀzÀ ¥ÁvÉæAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ 15.4 °Ãlgï DVzÉ.
F ¹°AqÀgÀ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À®Ä ¨ÉÃPÁzÀ ¯ÉÆúÀzÀ ºÁ¼ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß ZÀzÀgÀ «ÄÃlgï£À°è
o

PÀAqÀÄ»r¬Äj.
tt

7. MAzÀÄ ¥É¤ì¯ï (¹Ã¸ÀzÀ PÀrØ) ¹°AqÀj£ÁPÁgÀzÀ PÀnÖUÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, CzÀgÀ ªÀÄzsÀåzÀ

M¼À¨sÁUÀzÀ°è ¹°AqÀj£ÁPÁgÀzÀ WÀ£À UÁæ¥sÉÊmï ºÉÆA¢zÉ. ¹Ã¸ÀzÀ PÀrØAiÀÄ ªÁå¸ÀªÀÅ 7 mm ªÀÄvÀÄÛ
UÁæ¥sÉÊmï ªÁå¸ÀªÀÅ 1 mm DVzÉ. ¹Ã¸ÀzÀ PÀrØAiÀÄ GzÀݪÀÅ 14 cm DzÀgÉ PÀnÖUÉ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ¥sÉÊmïUÀ¼À
No

WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
8. D¸ÀàvÉæAiÀÄ M§â gÉÆÃVUÉ ¥Àæw¢£ÀªÀÇ 7 cm ªÁå¸À ºÉÆA¢gÀĪÀ §lÖ°£À°è ¸ÀÆ¥À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ.
F ¥ÁvÉæAiÀÄ°è ¸ÀÆ¥À£ÀÄß 4 cm JvÀÛgÀPÉÌ vÀÄA© ¤ÃrzÀgÉ ¥Àæw¢£ÀªÀÇ D¸ÀàvÉæAiÀÄ 250 gÉÆÃVUÀ½UÉ
vÀAiÀiÁj¸À¨ÉÃPÁzÀ ¸ÀÆ¥À£ÀÄß ¯ÉQ̹.
 102 UÀtÂvÀ

13.8 MAzÀÄ £ÉÃgÀªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ±ÀAPÀÄ«£À WÀ£À¥sÀ®

avÀæ 13.28gÀ°è, £ÉÃgÀªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ¹°AqÀgï ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃgÀªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ
±ÀAPÀĪÀÅ MAzÉà ¥ÁzÀzÀ wædå ªÀÄvÀÄÛ MAzÉà JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ UÀªÀĤ¸ÀÄwÛ¢ÝÃgÁ ?
ZÀlĪÀnPÉ : MAzÉà ¥ÁzÀzÀ wædå ªÀÄvÀÄÛ MAzÉà JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀĪÀ mÉƼÁîzÀ ¹°AqÀgï ªÀÄvÀÄÛ mÉƼÁîzÀ ±ÀAPÀĪÀ£ÀÄß
ªÀiÁqÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹. [avÀæ 13.28 UÀªÀĤ¹] £ÀAvÀgÀ £ÉÃgÀ
ªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ±ÀAPÀÄ«£À WÀ£À¥sÀ®ªÀÅ K£ÁVgÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß

ed
w½AiÀÄ®Ä ¸ÀºÀPÀj¸ÀĪÀ MAzÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÉÆÃt.

ish
re S
bl
B
pu
be TK
©

CzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ »ÃUÉ ¥ÁægÀA©ü¸ÉÆÃt.

±ÀAPÀÄ«£À°è CzÀgÀ vÀÄ¢AiÀĪÀgÉUÉ ªÀÄgÀ¼À£ÀÄß vÀÄA©, CzÀ£ÀÄß ¹°AqÀgï£À°è ºÁQj. CzÀÄ
¹°AqÀgï£À°è PÉêÀ® ¸Àé®à ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁvÀæ vÀÄA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ PÀAqÀÄPÉƼÀÄîwÛÃj. [avÀæ 13.29 (a)
UÀªÀĤ¹.]
ªÀÄvÉÛ £ÁªÀÅ ±ÀAPÀÄ«£À vÀÄ¢AiÀĪÀgÉUÉ ªÀÄgÀ¼À£ÀÄß vÀÄA© ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß ¹°AqÀgï£À°è ºÁQzÁUÀ®Æ
¸ÀºÀ ¹°AqÀgï ¥ÀÆtðªÁV vÀÄA§¢gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÀÄwÛÃj. [avÀæ 13.29 (b)]
±ÀAPÀĪÀ£ÀÄß ªÀÄgÀ½¤AzÀ ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ ¨Áj vÀÄA© ¹°AqÀgï£À°è ºÁQ SÁ° ªÀiÁrzÁUÀ,
o

¹°AqÀgï ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV vÀÄ¢AiÀĪÀgÉUÉ vÀÄA©gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß PÁtÄvÉÛÃªÉ [avÀæ 13.29 (c)]

tt

EzÀjAzÀ, £ÁªÀÅ AiÀiÁªÀÅzÉà C£ÀĪÀiÁ£À«®èzÀAvÉ ±ÀAPÀÄ«£À WÀ£À¥sÀ®zÀ ªÀÄÆgÀgÀµÀÄÖ ¹°AqÀgï£À

WÀ£À¥sÀ®PÉÌ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ wêÀiÁð¤¸À§ºÀÄzÀÄ. E°è ±ÀAPÀÄ«£À ªÀÄvÀÄÛ ¹°AqÀgï£À ¥ÁzÀzÀ wædå
No

ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀ MAzÉà DVgÀ¨ÉÃPÀÄ. EzÀgÀ CxÀðªÀÅ ±ÀAPÀÄ«£À WÀ£À¥sÀ®ªÀÅ ¹°AqÀgï£À WÀ£À¥sÀ®zÀ ªÀÄÆgÀ£ÉÃ
MAzÀÄ ¨sÁUÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.

DzÀÝjAzÀ, ±ÀAPÀÄ«£À WÀ£À¥sÀ® = 1 p r2h

3

E°è r ¥ÁzÀzÀ wædå ªÀÄvÀÄÛ h ±ÀAPÀÄ«£À JvÀÛgÀªÁVzÉ.

ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À¥sÀ®UÀ¼ÀÄ 103

GzÁºÀgÀuÉ 15 : MAzÀÄ ±ÀAPÀÄ«£À JvÀÛgÀ ªÀÄvÀÄÛ NgÉ JvÀÛgÀªÀÅ PÀæªÀĪÁV 21 cm ªÀÄvÀÄÛ 28 cm DVzÉ.
±ÀAPÀÄ«£À WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
¥ÀjºÁgÀ : l2 = r2 + h2 ¢AzÀ
r = l 2 − h2
= 282 − 212 cm = 7 7 cm

DzÀÝjAzÀ, ±ÀAPÀÄ«£À WÀ£À¥sÀ® = 1 p r2h

3

ed
1 22
= × × 7 7 × 7 7 × 21 cm3
3 7
= 7546 cm3

ish
GzÁºÀgÀuÉ 16 : ªÉÆäPÁ¼À ºÀwÛgÀ 551 m2 «¹ÛÃtðzÀ PÁå£Áé¸ï §mÉÖ EzÉ. CªÀ¼ÀÄ CzÀ£ÀÄß 7 m
¥ÁzÀzÀ wædå«gÀĪÀ ±ÀAPÀÄ«£ÁPÁgÀzÀ mÉAmï ªÀiÁqÀ®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄvÁÛ¼É. mÉAl£ÀÄß ºÉƯÉAiÀÄ®Ä
re S
©qÀĪÀ CAZÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀvÀÛj¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀåxÀðªÁVgÀĪÀ §mÉÖAiÀÄÄ ¸Àj¸ÀĪÀiÁgÁV 1 m2 DVzÀÝgÉ, mÉAn£À

bl
WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
B
¥ÀjºÁgÀ : PÁå£Áé¸ï£À «¹ÛÃtð = 551 m2 ªÀÄvÀÄÛ ªÀåxÀðªÁzÀ PÁå£Áé¸ï §mÉÖAiÀÄ «¹ÛÃtðªÀÅ 1 m2
pu
DzÀjAzÀ, mÉAmï ªÀiÁqÀ®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀ PÁå£Áé¸À = (551 - 1) m2
be T

= 550 m2
K

FUÀ mÉAn£À ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 550 m2 ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÃPÁzÀ mÉAn£À ¥ÁzÀzÀ wædå = 7 m
©

mÉAmï PÉêÀ® ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ JAzÀÄ UÀªÀĤ¹. (mÉAn£À £É®ªÀ£ÀÄß
PÁå£Áé¸À¢AzÀ ºÉÆ¢¸ÀĪÀÅ¢®è.)
DzÀÝjAzÀ, mÉAn£À ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 550 m2
CAzÀgÉ . p rl = 550
22
× 7 × l = 550
7
550
l= m = 25 m
o

22
tt

FUÀ l2 = r2 + h2
DzÀjAzÀ, h = l2 − r2
No

= 252 − 7 2 m = 625 − 49 m = 576 m

= 24 m
DzÀÝjAzÀ, ±ÀAPÀÄ«£ÁPÁgÀzÀ mÉAn£À WÀ£À¥sÀ® = 1 p r2h
3
1 22
= × × 7 × 7 × 24 m3
3 7
1232 m3
=
 104 UÀtÂvÀ

C¨sÁå¸À 13.7
22
[p £À AiÀiÁªÀÅzÉà ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀzÉ EzÀÝ°è p = JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¹.]
7
1. F PɼÀV£À £ÉÃgÀªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ±ÀAPÀÄ«£À WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
(i) wædå 6 cm, JvÀÛgÀ 7 cm (ii) wædå 3.5 cm JvÀÛgÀ 12 cm
2. F PɼÀV£À ±ÀAPÀÄ«£ÁPÁgÀzÀ ¥ÁvÉæAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß °ÃlgÀUÀ¼À°è PÀAqÀÄ»r¬Äj.
(i) wædå 7 cm, NgÉ JvÀÛgÀ 25 cm (ii) JvÀÛgÀ 12 cm NgÉ JvÀÛgÀ 13 cm

ed
3. MAzÀÄ ±ÀAPÀÄ«£À JvÀÛgÀ 15 cm EzÉ. CzÀgÀ WÀ£À¥sÀ®ªÀÅ 1570 cm3 EzÀÝgÉ, CzÀgÀ ¥ÁzÀzÀ
wædåªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj. (p = 3.14 G¥ÀAiÉÆÃV¹)

ish
4. JvÀÛgÀ 9 EgÀĪÀ £ÉÃgÀªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ±ÀAPÀÄ«£À WÀ£À¥sÀ®ªÀÅ 48p cm3 EzÀÝgÉ, CzÀgÀ ¥ÁzÀzÀ ªÁå¸ÀªÀ£ÀÄß
PÀAqÀÄ»r¬Äj.
5. ±ÀAPÀÄ«£ÁPÁgÀzÀ MAzÀÄ ºÉÆAqÀzÀ ªÉÄïÁãUÀzÀ ªÁå¸À 3.5 m, D¼À 12 m EzÉ. CzÀgÀ
re S
bl
¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß Q¯ÉÆðÃlgï£À°è PÀAqÀÄ»r¬Äj.
B
6. MAzÀÄ £ÉÃgÀ ªÀÈvÀÛ¥ÁzÀ ±ÀAPÀÄ«£À WÀ£À¥sÀ®ªÀÅ 9856 cm3 EzÉ. CzÀgÀ ¥ÁzÀzÀ ªÁå¸ÀªÀÅ 28 cm
pu
DzÀgÉ
be T

(i) ±ÀAPÀÄ«£À JvÀÛgÀ

K

(ii) ±ÀAPÀÄ«£À NgÉ JvÀÛgÀ

(iii) ±ÀAPÀÄ«£À ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
©

7. ®A§PÉÆãÀ wæ¨ÄÀs d ABC AiÀÄ°è£À ¨ÁºÀÄUÀ¼ÄÀ 5 cm, 12 cm ªÀÄvÀÄÛ 13 cm EzÉ. EzÀ£ÄÀ ß 12 cm

¨ÁºÀÄ«£À DzsÁgÀz° À è wgÀÄV¹zÁUÀ GAmÁUÀĪÀ WÀ£z À À WÀ£¥
À ®
Às ªÀ£ÄÀ ß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
8. ªÉÄð£À ¥Àæ±Éß 7 gÀ°è£À wæ¨sÀÄd ABC AiÀÄ£ÀÄß 5 cm GzÀÝzÀ ¨ÁºÀÄ«£À DzsÁgÀzÀ°è wgÀÄV¹zÁUÀ
GAmÁUÀĪÀ WÀ£ÀzÀ WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj. ¥Àæ±Éß 7 ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ±Éß 8 gÀ°è£À JgÀqÀÆ WÀ£ÀUÀ¼À
WÀ£À¥sÀ®UÀ¼À C£ÀÄ¥ÁvÀ PÀAqÀÄ»r¬Äj.
9. UÉÆâüAiÀÄ gÁ²AiÀÄÄ ±ÀAPÀÄ«£ÁPÁgÀzÀ°èzÉ. CzÀgÀ ªÁå¸À 10.5 m ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀ 3 m EzÀÝgÉ
o

CzÀgÀ WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj. EzÀ£ÀÄß ªÀļɬÄAzÀ gÀQë¸À®Ä PÁå£Áé¸ï §mÉÖ¬ÄAzÀ

tt

ªÀiÁrzÀ §mÉÖAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆ¢¸À¨ÉÃPÁVzÉ. EzÀPÉÌ ¨ÉÃPÁUÀĪÀ PÁå£Áé¸ï §mÉÖAiÀÄ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß

PÀAqÀÄ»r¬Äj.
No

13.9 UÉÆüÀzÀ WÀ£À¥sÀ®

FUÀ £ÁªÀÅ UÉÆüÀzÀ WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß ºÉÃUÉ C¼ÀvÉ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ JAzÀÄ £ÉÆÃqÉÆÃt. ªÉÆzÀ®Ä ¨ÉÃgÉ
¨ÉÃgÉ wædåUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ JgÀqÀÄ CxÀªÁ ªÀÄÆgÀÄ UÉÆüÀUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ½î ªÀÄvÀÄÛ F ªÀÄÆgÀÄ
UÉÆüÀUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ ¸À®PÉÌ MAzÀgÀAvÉ ¥Àæw UÉÆüÀªÀ£ÀÄß ºÁPÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀAvÀºÀ zÉÆqÀØzÁzÀ
¸ÀAUÁæºÀPÀªÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƽî. F ¸ÀAUÁæºÀPÀªÀ£ÀÆß ¸ÀºÀ EqÀ§ºÀÄzÁzÀ zÉÆqÀØ vÉÆnÖ (trough) AiÀÄ£ÀÄß
vÉUÉzÀÄPÉƽîj. £ÀAvÀgÀzÀ°è vÉÆnÖAiÀÄ°è EnÖgÀĪÀ ¸ÀAUÁæºÀPÀzÀ CAa£ÀªÀgÉUÀÆ ¤ÃgÀ£ÀÄß vÀÄA©j. (avÀæ
13.30 (a) UÀªÀĤ¹].
ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À¥sÀ®UÀ¼ÀÄ 105

FUÀ, ¤ÃªÀÅ MAzÀÄ UÉÆüÀªÀ£ÀÄß vÉÆnÖAiÀÄ°è EnÖgÀĪÀ ¸ÀAUÁæºÀPÀzÀ°è JZÀÑjPɬÄAzÀ ºÁQj. ¸Àé®à ¤ÃgÀÄ
¸ÀAUÁæºÀPÀ¢AzÀ vÉÆnÖAiÀÄ°è ©Ã¼ÀÄvÀÛzÉ. [avÀæ 13.30 (b) UÀªÀĤ¹] vÉÆnÖAiÀÄ°è£À ¤ÃgÀ£ÀÄß C¼ÀvÉ
ªÀiÁqÀĪÀ ¹°AqÀgï£À°è ºÁQj. [CAzÀgÉ, C¼ÀvÉAiÀÄ UÀÄgÀÄvÀÄ ºÉÆA¢gÀĪÀ ¹°AqÀj£ÁPÁgÀzÀ eÁgï]
ºÉZÁÑV ºÀjzÀÄ §AzÀ ¤Ãj£À ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß C¼ÀvÉ ªÀiÁr [avÀæ 13.30 (c)] MAzÀÄ ªÉÃ¼É ªÀÄļÀÄV¹zÀ
UÉÆüÀzÀ wædåªÀÅ r DVgÀ°. (¤ÃªÀÅ UÉÆüÀzÀ ªÁå¸ÀªÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ wædåªÀ£ÀÄß
4 3
PÀAqÀÄ»rAiÀħºÀÄzÀÄ) £ÀAvÀgÀ πr ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj. ¤ªÀÄUÉ F ¨É¯ÉAiÀÄÄ ºÉÆgÀPÉÌ ZÉ°èzÀ
3
¤Ãj£À WÀ£À¥sÀ®PÉÌ §ºÀĪÀÄnÖUÉ ¸ÀªÀÄ«gÀĪÀÅzÀÄ PÀAqÀħgÀÄwÛzÉAiÉÄ?

ed
ish
re S
bl
B
pu
be T

F «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¨ÉÃgÉ wædåªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ UÉÆüÀzÉÆA¢UÉ ¥ÀÄ£ÀgÁªÀwð¹. UÉÆüÀzÀ wædå R

K

PÀAqÀÄ»rzÀÄ £ÀAvÀgÀzÀ°è 4 π R 3 ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¯ÉQ̹ PÀAqÀÄ»r¬Äj. F ¨É¯ÉAiÀÄÄ UÉÆüÀªÀÅ ¸ÀܼÁAvÀj¹zÀ

3
©

(ºÉÆgÀ ZÉ°èzÀ) ¤Ãj£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ C¼ÀvÉUÉ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ £ÀªÀÄUÉ K£À£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ? UÉÆüÀzÀ
WÀ£À¥sÀ®ªÀÅ UÉÆüÀ¢AzÀ ¸ÀܼÁAvÀj¹zÀ ¤Ãj£À WÀ£À¥sÀ®PÉÌ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛzÉ. F ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÄ£ÀB
¥ÀÄ£ÀB ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ wædåUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ UÉÆüÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ªÀiÁrzÁUÀ §gÀĪÀ ¥sÀ°vÁA±ÀªÀÅ MAzÉÃ
4
DVgÀÄvÀÛzÉ. CAzÀgÉ UÉÆüÀzÀ WÀ£À¥sÀ®ªÀÅ wædåzÀ WÀ£ÀzÀ π gÀµÀÖPÉÌ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛzÉ DzÀÝjAzÀ £ÀªÀÄUÉ
F PɼÀV£À ¸ÀÆvÀæªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. 3

DzÀÝjAzÀ, UÉÆüÀzÀ WÀ£À¥sÀ® = 4 πr 3

o

3
E°è r UÉÆüÀzÀ wædåªÁVzÉ.
tt

EzÀ£ÀÄß ªÀÄÄA¢£À vÀgÀUÀwAiÀÄ°è ¸Á¢ü¹ vÉÆÃj¸ÀwÛÃj. DzÀgÉ F ºÀAvÀzÀ°è £ÁªÀÅ EzÀ£ÀÄß ¤d

JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉƼÉÆîÃt.
No

CzsÀðUÉÆüÀªÀÅ UÉÆüÀzÀ CzsÀðzÀ¶ÖgÀĪÀÅzÀjAzÀ, ¤ÃªÀÅ CzsÀðUÉÆüÀzÀ WÀ£À¥sÀ® JµÀÄÖ EgÀÄvÀÛzÉ

JAzÀÄ H»¸À§ºÀÄzÉÃ? ºËzÀÄ CzÀÄ 1 × 4 πr 3 = 2 πr 3
2 3 3

DzÀÝjAzÀ, CzsÀðUÉÆüÀzÀ WÀ£À¥sÀ® = 2 πr 3

3
E°è r CzsÀðUÉÆüÀzÀ wædåªÁVzÉ.
F ¸ÀÆvÀæUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß PÉ®ªÀÅ GzÁºÀgÀuÉUÀ½AzÀ ¸ÀàµÀÖ ¥Àr¸ÉÆÃt.
 106 UÀtÂvÀ

GzÁºÀgÀuÉ 17 : 11.2 cm wædå«gÀĪÀ UÉÆüÀzÀ WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

¨ÉÃPÁzÀ WÀ£À¥sÀ® = 4 πr 3
3
= × 22 ×11.2×11.2×11.2 cm3
4
3 7
= 5887.32 cm3
GzÁºÀgÀuÉ 18 : ¯ÉÆúÀ¢AzÀ ªÀiÁrzÀ UÉÆüÁPÁgÀzÀ J¸ÉvÀzÀ UÀÄAr£À wædåªÀÅ 4.9 cm EzÉ. ¯ÉÆúÀzÀ
¸ÁAzÀævÉAiÀÄÄ 7.8 g/cm3 DzÀgÉ J¸ÉvÀzÀ UÀÄAr£À zÀæªÀågÁ²AiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

ed
¥ÀjºÁgÀ : J¸ÉvÀzÀ UÀÄAqÀÄ ¯ÉÆúÀ¢AzÀ ªÀiÁrzÀ WÀ£ÀUÉÆüÀªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ zÀæªÀågÁ²AiÀÄÄ WÀ£À¥sÀ®
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁAzÀævÉAiÀÄ UÀÄt®§ÞPÉÌ ¸ÀªÀÄ£ÁVzÉ. £ÁªÀÅ UÉÆüÀzÀ WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀĨÉÃPÁVzÉ.

ish
4 3
FUÀ UÉÆüÀzÀ WÀ£À¥sÀ® = πr
3
4 22

re S = ×
3 7
× 4.9 × 4.9 × 4.9 cm3

bl
B
493 cm3 (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÁV)
=
1 cm3 UÁvÀæzÀ ¯ÉÆúÀzÀ zÀæªÀågÁ²AiÀÄÄ 7.8 g DVzÉ.
pu
be T

DzÀÝjAzÀ, J¸ÉvÀzÀ UÀÄAr£À zÀæªÀågÁ²

K

=7.8 × 493 g
=3845.44 g
©

=3.85 kg (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÁV)
GzÁºÀgÀuÉ 19 : CzsÀðUÉÆüÁPÀÈwAiÀÄ ¥ÁvÉæAiÀÄ wædå 3.5 cm. F ¥ÁvÉæAiÀÄ°è »rAiÀÄĪÀ ¤Ãj£À
UÁvÀæªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
¥ÀjºÁgÀ : ¥ÁvÉæAiÀÄ°è »rAiÀħºÀÄzÁzÀ ¤Ãj£À WÀ£À¥sÀ® = 2 πr 3
3
2 22
= × × 3.5 × 3.5 × 3.5 cm3
o

3 7
= 89.8 cm3
tt

C¨sÁå¸À 13.8
No

22
[p £À AiÀiÁªÀÅzÉà ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀzÉ EzÀÝ°è p = JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¹.]
7
1. (i) 7 cm (ii) 0.63 m wædåUÀ½gÀĪÀ UÉÆüÀzÀ WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
2. F PɼÀV£ÀAvÉÀ ªÁå¸ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ WÀ£ÀUÉÆüÁPÁgÀzÀ ZÉÀAqÀÄ ¸ÀܼÁAvÀj¸ÀĪÀ ¤Ãj£À
¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
(i) 28 cm (ii) 0.21 m
ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À¥sÀ®UÀ¼ÀÄ 107

3. MAzÀÄ ¯ÉÆúÀzÀ ZÉÀAr£À ªÁå¸ÀªÀÅ 4.2 cm EzÉ. ¯ÉÆúÀzÀ ¸ÁAzÀævÉAiÀÄÄ 8.9 g/cm3 DzÀgÉ
ZÉÀAr£À zÀæªÀågÁ²AiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
4. ZÀAzÀæ£À ªÁå¸ÀªÀÅ ¸Àj¸ÀĪÀiÁgÁV ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÁå¸ÀzÀ £Á®Ì£Éà MAzÀgÀµÀÖPÉÌ ¸ÀªÀÄ£ÁVzÉ. ZÀAzÀæ£À
UÁvÀæªÀÅ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ UÁvÀæzÀ JµÀÖgÀ ¨sÁUÀPÉÌ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛzÉ?
5. MAzÀÄ CzsÀðUÉÆüÁPÁgÀzÀ ¥ÁvÉæAiÀÄ ªÁå¸ÀªÀÅ 10.5 cm DzÀgÉ CzÀÄ JµÀÄÖ °Ãlgï ºÁ®£ÀÄß
»rAiÀÄÄvÀÛzÉ?
6. MAzÀÄ CzsÀðUÉÆüÁPÁgÀzÀ vÉÆnÖAiÀÄ£ÀÄß 1 cm zÀ¥Àà EgÀĪÀ PÀ©âtzÀ ºÁ¼É¬ÄAzÀ ªÀiÁrzÉ.
CzÀgÀ M¼ÀwædåªÀÅ 1 m DzÀgÉ vÉÆnÖAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀ PÀ©âtzÀ WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß

ed
PÀAqÀÄ»r¬Äj.
7. MAzÀÄ UÉÆüÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀÅ 154 cm2 DzÀgÉ CzÀgÀ WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

ish
8. MAzÀÄ PÀlÖqÀzÀ UÀĪÀÄälªÀÅ CzsÀðUÉÆüÁPÁgÀzÀ°èzÉ. CzÀgÀ M¼À¨sÁUÀPÉÌ ` 498.96 ªÉZÀÑzÀ°è ¸ÀÄtÚ
§½¢zÉ. ¸ÀÄtÚ §½AiÀÄĪÀ zÀgÀ ¥Àæw ZÀzÀgÀ «ÄÃlgïUÉ ` 2.00 DzÀgÉ,
re S
(i) UÀĪÀÄälzÀ M¼À¨sÁUÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð,

bl
(ii) UÀĪÀÄälzÀ M¼À¨sÁUÀzÀ UÁ½AiÀÄ WÀ£À¥sÀ®ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
B
9. wædå r ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð S EgÀĪÀ 27 PÀ©âtzÀ UÉÆüÀUÀ¼À£ÀÄß PÀgÀV¹
pu
be T
S1 ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð ºÉÆA¢gÀĪÀ ºÉƸÀ UÉÆüÀªÀ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¹zÉ.
(i) ºÉƸÀ UÉÆüÀzÀ wædå (r1) £ÀÄß,
K

(ii) S ªÀÄvÀÄÛ S1 UÀ¼À C£ÀÄ¥ÁvÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

©

10. OµÀzsÀzÀ UÀĽUÉAiÀÄÄ UÉÆüÀzÀ DPÁgÀzÀ°èzÀÄÝ 3.5 mm ªÁå¸ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. UÀĽUÉAiÀÄ°è

vÀÄA§§ºÀÄzÁzÀ OµÀzsÀzÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß mm3 UÀ¼À°è PÀAqÀÄ»r¬Äj.
C¨sÁå¸À 13.9 (LaÒPÀ)*
1. ªÀÄgÀ¢AzÀ ªÀiÁrzÀ ¥ÀĸÀÛPÀzÀ PÀ¥Án£À ºÉÆgÀ C¼ÀvÉUÀ¼ÀÄ
»ÃVªÉ: JvÀÛgÀ = 110 cm, D¼À = 25 cm, CUÀ® = 85
cm DVzÉ [avÀæ 13.31 UÀªÀĤ¹]. J¯Áè PÀqÉUÀ¼À°è ªÀÄgÀzÀ
o

ºÀ®UÉAiÀÄÄ 5 cm zÀ¥Àà EzÉ. CzÀgÀ ºÉÆgÀ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß

£ÀAiÀÄUÉƽ¸À¨ÉÃPÁVzÉ ºÁUÀÆ CzÀgÀ M¼À¨sÁUÀPÉÌ
tt

§tÚ ºÀZÀѨÉÃPÁVzÉ. £ÀAiÀÄUÉƽ¸ÀĪÀ zÀgÀ ¥Àæw ZÀzÀgÀ

¸ÉAn«ÄÃlgïUÉ 20 ¥ÉÊ¸É ªÀÄvÀÄÛ §tÚ ºÀZÀÄѪÀ zÀgÀ ¥Àæw
ZÀzÀgÀ ¸ÉAn«ÄÃlgïUÉ 10 ¥ÉÊ¸É DzÀgÉ ¥ÀĸÀÛPÀzÀ PÀ¥Án£À
No

ªÉÄïÉäöÊAiÀÄ£ÀÄß £ÀAiÀÄUÉƽ¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ §tÚ ºÀZÀÑ®Ä

vÀUÀ®ÄªÀ MlÄÖ ªÉZÀѪÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
 108 UÀtÂvÀ

2. ªÀÄ£ÉAiÀÄ ªÀÄÄA¢£À DªÀgÀt UÉÆÃqÉAiÀÄ£ÀÄß 21 cm ªÁå¸ÀªÀ£ÀÄß

ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀÄgÀzÀ UÉÆüÀ¢AzÀ C®APÀj¸À¯ÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
avÀæ 13.22 gÀ°è vÉÆÃj¹zÀAvÉ ¸ÀtÚ DzsÁgÀ¢AzÀ ¤°è¸À¯ÁVzÉ.
EAxÀºÀ JAlÄ UÉÆüÀªÀ£ÀÄß F GzÉÝñÀPÁÌV §¼À¸À¯ÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ
CªÀÅUÀ½UÉ ¨É½îAiÀÄ §tÚ ºÀZÀѨÉÃPÁVzÉ. ¥Àæw DzsÁgÀªÀÅ ¹°AqÀgï
DPÁgÀzÀ°è EzÀÄÝ 1.5 cm wædå ªÀÄvÀÄÛ 7 cm JvÀÛgÀ«zÉ. EzÀPÉÌ
PÀ¥ÀÄà §tÚªÀ£ÀÄß §½AiÀĨÉÃPÁVzÉ. ¨É½îAiÀÄ §tÚ ºÀZÀÄѪÀ zÀgÀ ¥Àæw
ZÀzÀgÀ ¸ÉAn«ÄÃlgïUÉ 25 ¥ÉÊ¸É ªÀÄvÀÄÛ PÀ¥ÀÄà §tÚ ºÀZÀÄѪÀ zÀgÀ ¥Àæw

ed
ZÀzÀgÀ ¸ÉAn«ÄÃlgïUÉ 5 ¥ÉʸÉAiÀÄAvÉ DzÀgÉ vÀUÀ®ÄªÀ ªÉZÀѪÀ£ÀÄß
PÀAqÀÄ»r¬Äj.
3. UÉÆüÀzÀ ªÁå¸ÀªÀ£ÀÄß 25% PÀrªÉÄ ªÀiÁrzÀgÉ CzÀgÀ ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀÅ JµÀÄÖ ¥Àæw±ÀvÀ

ish
PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ?
13.10 ¸ÁgÁA±À re S
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è ¤ÃªÀÅ F PɼÀV£À C¨sÁå¸À ªÀiÁr¢ÝÃj.

bl
B
1. DAiÀÄvÀWÀ£ÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 2(lb + bh + hl)
2. WÀ£ÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 6a2
pu
be T

3. ¹°AqÀgï£À ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 2p r h

K

4. ¹°AqÀgï£À ¥ÀÆtð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 2p r (r + h)

5. ±ÀAPÀÄ«£À ªÀPÀæ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð =p r l
©

6. ®A§ ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ±ÀAPÀÄ«£À ¥ÀÆtð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = p r l +p r2 = p r (l + r)

r wædåªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ UÉÆüÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = p r2
7.
8. CzsÀðUÉÆüÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 2 p r2
9. CzsÀðUÉÆüÀzÀ ¥ÀÆtð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = 3 p r2
10. DAiÀÄvÁPÁgÀ WÀ£ÀzÀ WÀ£À¥sÀ® = l × b × h
o

11. WÀ£ÀzÀ WÀ£À¥sÀ® = a3

tt

1
12. ¹°AqÀgï£À WÀ£À¥sÀ® = pr2 h
3
No

13. ±ÀAPÀÄ«£À WÀ£À¥sÀ® = pr2 h

4
14. r wædåªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ UÉÆüÀzÀ WÀ£À¥sÀ® = pr3
3
2
15. CzsÀðUÉÆüÀzÀ WÀ£À¥sÀ® = pr3
3
(E°è l, b, h, a, r ªÀÄÄAvÁzÀ CPÀëgÀUÀ¼À£ÀÄß CªÀÅUÀ¼À ¸ÀAzÀ¨sÀðªÀ£ÀÄß CªÀ®A©¹, ¸ÁªÀiÁ£Àå CxÀðzÀ°è
G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁVzÉ)


¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç 109

CzsÁåAiÀÄ - 14

ed
¸ÀASÁå±Á¸ÀÛçÀ

ish
14.1 ¦ÃpPÉ re S
£ÁªÀÅ ¥Àæw¤vÀå ««zsÀ «¸ÀÛøvÀ ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß £ÉÊd ¸ÀAUÀwUÀ¼ÀÄ, ¸ÁATåPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ, PÉÆõÀÖPÀUÀ¼ÀÄ

bl
CxÀªÁ £ÀPÉëUÀ¼ÀÄ, EvÁå¢ gÀÆ¥ÀzÀ°è £ÉÆÃqÀÄvÉÛêÉ. £ÀªÀÄUÉ ªÁvÁð¥ÀwæPÉUÀ¼ÀÄ, zÀÆgÀzÀ±Àð£À,
B
¤AiÀÄvÀPÁ°PÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¸ÀAªÀºÀ£À ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ F ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅ
QæPÉmï£À ¨ÁånAUï CxÀªÁ ¨Ë°AUï ¸ÀgÁ¸Àj, MAzÀÄ PÀA¥É¤AiÀÄ ¯Á¨sÁA±À, £ÀUÀgÀUÀ¼À vÁ¥ÀªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ,
pu
be T
««zsÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À RZÀÄðªÉZÀÑUÀ¼ÀÄ, ªÀÄvÀzÁ£ÀzÀ ¥sÀ°vÁA±À EvÁå¢UÀ½UÉ
¸ÀA§A¢ü¹gÀ§ºÀÄzÀÄ. F £ÉÊd ¸ÀAUÀwUÀ¼À CxÀªÀ CA±ÀUÀ¼À, ¸ÁATåPÀ CxÀªÁ ¨ÉÃgÉ jÃwAiÀÄ ¤¢ðµÀÖ
K

GzÉÝñÀzÀ ¸ÀAUÀæºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß "zÀvÁÛA±À" J£ÀÄßvÉÛêÉ. zÀvÁÛA±À ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß DAUÀè¨sÁµÉAiÀÄ°è 'Data' J£ÀÄßvÉÛêÉ.

'Data' JA§ÄzÀÄ ¯Áån£ï ¨sÁµÉAiÀÄ 'datam' ¥ÀzÀzÀ §ºÀĪÀZÀ£ÀªÁVzÉ. ¤ªÀÄUÉ zÀvÁÛA±À JA§ ¥ÀzÀªÀÅ
©

ºÉƸÀvÉãÀ®è. zÀvÁÛA±À ªÀÄvÀÄÛ zÀvÁÛA±À ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ §UÉÎ »A¢£À vÀgÀUÀwAiÀÄ°è PÀ°wgÀÄ«j.

£ÀªÀÄä dUÀvÀÄÛ ºÉZÉÑZÀÄÑ ªÀiÁ»w PÉÃA¢ævÀªÁVzÉ. zÉÊ£ÀA¢£À fêÀ£ÀzÀ ¥Àæw ºÀAvÀzÀ°è MAzÀ®è MAzÀÄ
jÃwAiÀÄ°è zÀvÁÛA±ÀªÀ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄvÉÛêÉ. DzÀÝjAzÀ D zÀvÁÛA±ÀUÀ½AzÀ CxÀð¥ÀÆtð ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆgÀvÉUÉAiÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß w½AiÀÄĪÀÅzÀÄ £ÀªÀÄUÉ C¤ªÁAiÀÄðªÁVzÉ. F jÃw CxÀð¥ÀÆtð ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆgÀvÉUÉAiÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀĪÀ UÀtÂvÀzÀ «¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç (Statistics) J£ÀÄßvÉÛêÉ.
'STATISTICS', ¥ÀzÀªÀÅ ¯Áån£ï ¥ÀzÀ `Status' ¥ÀzÀ¢AzÀ ªÀÅåvÀàwÛ ºÉÆA¢zÉ. EzÀgÀ ªÀÄÆ®
o

CxÀð "a (Political) State", CAzÀgÉ MAzÀÄ (gÁdQÃAiÀÄ)gÁdå. ¥ÁægÀA¨sÀzÀ°è ¸ÀASÁå±Á¸ÀÛçªÀÅ d£ÀfêÀ£ÀPÉÌ
¸ÀA§A¢ü¹zÀ ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß gÁeÁåqÀ½vÀzÀ C£ÀÄPÀÆ®PÁÌV PÀæªÉÄÃt ¸ÀgÀ¼ÀªÁV ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀÅzÁVvÀÄÛ.
tt

PÁ® §zÀ¯ÁªÀuÉ ¸ÀASÁå±Á¸ÀÛçzÀ ªÁå¦Û ºÉaÑzÀÄÝ, EzÀÄ PÉêÀ® ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀæºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ¸ÀÄÛwAiÀiÁV
G½¢®è. zÀvÁÛA±À «ªÀgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤zsÁðgÀUÀ¼À PÉÊUÉƼÀÄî«PÉAiÀÄ£ÀÆß ºÉÆA¢zÉ. ¸ÀASÁå±Á¸ÀÛçªÀÅ
No

zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀuÉ, PÀæªÀħzÀÞeÉÆÃqÀuÉ, «±ÉèõÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ «ªÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. ¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç

(Statistics) ¥ÀzÀPÉÌ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ CxÀðUÀ½ªÉ.

PɼÀV£À ªÁPÀåUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¸ÉÆÃt.

1. "¨sÁgÀvÀzÀ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç" EzÀgÀ EwÛÃa£À ¥ÀæwAiÀÄ£ÀÄß £Á£ÀÄ ºÉÆAzÀ§ºÀÄzÉÃ.
2. £Á£ÀÄ ` ¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç’ªÀ£ÀÄß PÀ°AiÀÄ®Ä EaÒ¹zÉÝÃ£É KPÉAzÀgÉ, CzÀÄ zÉÊ£ÀA¢£À fêÀ£ÀzÀ°è
§¼ÀPÉAiÀÄ°èzÉ.
 110 UÀtÂvÀ

ªÉÆzÀ® ªÁPÀåzÀ°è ¸ÀASÁå±Á¸ÀÛçªÀÅ ¸ÁATåPÀ zÀvÁÛA±À JA§ CxÀðzÀ°è §ºÀĪÀZÀ£À gÀÆ¥ÀzÀ°è

§¼ÀPÉAiÀiÁVzÉ. F zÀvÁÛA±ÀUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¸ÀASÉå ««zsÀ gÁdåUÀ¼À ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt
EvÁå¢ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉƼÀÀÄzÀÄ. JgÀqÀ£Éà ªÁPÀåzÀ°è ¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç ¥ÀzÀªÀÅ KPÀªÀZÀ£À gÀÆ¥ÀzÀ°èzÀÄÝ,
zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀuÉ, ¥Àæ¸ÀÄÛw, «±ÉèõÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ CxÀð¥ÀÆtð wêÀiÁð£ÀªÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀgÀ
PÀÄjvÁzÀ «µÀAiÀĪÉA§ CxÀðªÀ£ÀÄß PÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è £ÁªÀÅ zÀvÁÛA±ÀUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ F J¯Áè CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV
ZÀað¸ÉÆÃt.

ed
14.2 zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀ :-
PɼÀV£À ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¸ÀAUÀ滸ÀÄ«PÉ §UÉÎ C¨sÀ幸ÉÆÃt.

ish
ZÀlĪÀnPÉ 1 : ¤ªÀÄä vÀgÀUÀwAiÀÄ «zÁåyðUÀ¼À£ÀÄß £Á®ÄÌ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÁV «AUÀr¹. ¥Àæw UÀÄA¦UÉ PɼÀV£À
AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ MAzÀÄ «zsÀzÀ zÀvÁÛA±À ¸ÀAUÀæºÀuÁ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¹.
(i) ¤ªÀÄä vÀgÀUÀwAiÀÄ 20 «zÁåyðUÀ¼À JvÀÛgÀUÀ¼À C¼ÀvÉ.
re S
bl
(ii) ¤ªÀÄä vÀgÀUÀwAiÀÄ°è MAzÀÄ wAUÀ¼À CªÀ¢üAiÀÄ°è ¥Àæw¢£À UÉÊgÀĺÁdgÁzÀ «zÁåyðUÀ¼À ¸ÀASÉå.
B
(iii) ¤ªÀÄä ¸ÀºÀ¥ÁpUÀ¼À PÀÄlÄA§zÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀASÉå.
pu
be T

(iv) ¤ªÀÄä ±Á¯ÉAiÀÄ ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ EgÀĪÀ 15 VqÀUÀ¼À JvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ.

K

«zÁåyðUÀ¼ÀÄ MUÀÆÎr¹zÀ ¥sÀ°vÁA±ÀªÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¸ÉÆÃt. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ UÀÄA¦£ÀªÀgÀÄ AiÀiÁªÀ jÃw

zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹zÀgÀÄ?
©

(i) CªÀgÀÄ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥ÀæwAiÉƧ⠫zÁåyð, ªÀÄ£É CxÀªÁ ªÀåQÛAiÀÄ£ÀÄß

¸ÀA¥ÀQð¹ ¥ÀqÉ¢zÁÝgÉAiÉÄÃ?
(ii) CªÀgÀÄ ±Á¯Á zÁR¯ÉAiÀÄAvÀºÀ ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ ªÀiÁ»w ¥ÀqÉzÀgÉÃ?

ªÉÆzÀ® ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ¤¢ðµÀÖ GzÉÝñÀPÁÌV ¸ÀA±ÉÆÃzsÀPÀ£ÀÄ vÀ£ÀߣÀÄß vÉÆqÀV¹PÉÆAqÀÄ

«zÁåyð/¤AiÀÄÄ zÀvÁÛA±ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹zÀÝgÉ F jÃw ¥ÀqÉzÀ zÀvÁÛA±ÀªÀ£ÀÄß ‘¥ÁæxÀ«ÄPÀ zÀvÁÛA±À’
o

J£ÀÄßvÉÛêÉ.
tt

JgÀqÀ£Éà ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß F ªÉÆzÀ¯Éà ¸ÀAUÀ滹zÀ ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ ¥ÀqÉ¢zÀÄÝ,

F jÃw ¥ÀqÉzÀ zÀvÁÛA±ÀªÀ£ÀÄß ‘¢éwÃAiÀÄPÀ zÀvÁÛA±À’ J£ÀÄßvÉÛêÉ. F jÃw EvÀgÀgÀÄ ¨ÉÃgÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃ
¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ¸ÀAUÀ滹zÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉƼÀÄîªÁUÀ CªÀÅUÀ¼À £ÉÊdvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹
No

ªÀÄÄAzÀĪÀgÉAiÀĨÉÃPÀÄ.
FUÀ ¤ÃªÀÅ zÀvÁÛA±ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀ ºÁUÀÆ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¢éwÃAiÀÄPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ªÀåvÁå¸ÀªÀ£ÀÄß
CxÉÊð¬Ä¹PÉÆArgÀÄ«j.
C¨sÁå¸À 14.1
1. zÉÊ£ÀA¢£À fêÀ£ÀzÀ°è ¤ÃªÀÅ zÀvÁÛA±À ¸ÀAUÀæºÀuÉ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁzÀ 5 GzÁºÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¤Ãr.
2. ¥Àæ±Éß 1 gÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¢éwÃAiÀÄPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼ÁV «AUÀr¹.
¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç 111

14.3 zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¥Àæ¸ÀÄÛw :

¸ÀA±ÉÆÃzsÀPÀ£ÀÄ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀ PÉ®¸À ªÀÄÄVzÀ £ÀAvÀgÀ, CzÀ£ÀÄß CxÀð¥ÀÆtðªÁV
ªÉÄïÉÆßÃlPÉÌ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV CxÀðªÁUÀĪÀAvÉ, ªÀÄÄRå ®PÀëtUÀ¼ÀÄ w½AiÀÄĪÀAvÉ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ
ªÀÄÄRåªÁUÀÄvÀÛzÉ. zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ jÃwAiÀÄ°è ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß PÉ®ªÀÅ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ
£É£À¦¹PÉƼÉÆîÃt.
GzÁºÀgÀuÉ 1. UÀtÂvÀ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ°è 10 «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ¥ÀqÉzÀ CAPÀUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉ.

55 36 95 73 60 42 25 78 75 62

ed
F gÀÆ¥ÀzÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀZÁÑzÀvÁÛA±ÀUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. F gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀĪÁUÀ UÀjµÀ× ªÀÄvÀÄÛ
PÀ¤µÀ× CAPÀUÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃrzÀ vÀPÀët UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«gÁ? EzÀPÁÌV ¸Àé®à ¸ÀªÀÄAiÀÄ ¨ÉÃPÁ¬ÄvÀ®èªÉÃ? F

ish
zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß DgÉÆúÀt (KjPÉ) CxÀªÁ CªÀgÉÆúÀt (E½PÉ) PÀæªÀÄzÀ°è ªÀåªÀ¸ÉÜUÉƽ¹zÀÝgÉ UÀjµÀ×
ªÀÄvÀÄÛ PÀ¤µÀ× ¥Áææ¥ÁÛAPÀUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉÃUÀ£É UÀ滸À§ºÀÄzÀ®èªÉÃ? DzÀÝjAzÀ FUÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß DgÉÆúÀt
PÀæªÀÄzÀ°è ªÀåªÀ¸ÉÜUÉƽ¸ÉÆÃt.
re S
bl
25 36 42 55 60 62 73 75 78 95
B
FUÀ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV PÀ¤µÀ× CAPÀ 25 ªÀÄvÀÄÛ UÀjµÀ× CAPÀ 95 JAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ. zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À°è UÀjµÀ×
pu
be T
ªÀÄvÀÄÛ PÀ¤µÀ× ªÀiË®åUÀ¼À ªÀåvÁå¸ÀªÀ£ÀÄß zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ªÁå¦Û (Range) J£ÀÄߪÀgÀÄ. DzÀÝjAzÀ ªÉÄð£À
GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ°è ªÁå¦ÛAiÀÄÄ, 95 - 25 = 70.
K

MAzÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃUÀzÀ°è CªÀ¯ÉÆÃPÀ£ÀUÀ¼À ¸ÀASÉå ºÉaÑzÁÝUÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß DgÉÆúÀt CxÀªÁ

CªÀgÉÆúÀt PÀæªÀÄzÀ°è ªÀåªÀ¸ÉÜUÉƽAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑ ¸ÀªÀÄAiÀÄ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. CAvÀºÀ MAzÀÄ GzÁºÀgÀuÉ
©

ªÀÄÄA¢zÉ.
GzÁºÀgÀuÉ 2. MAzÀÄ ±Á¯ÉAiÀÄ 9 £Éà vÀgÀUÀwAiÀÄ 30 «zÁåyðUÀ¼ÀÄ (100 CAPÀUÀ½UÉ) ¥ÀqÉzÀ CAPÀUÀ¼ÀÄ
F jÃw EªÉ.

10 20 36 92 95 40 50 56 60 70

92 88 80 70 72 70 36 40 36 40
o
tt

92 40 50 50 56 60 70 60 60 88

¤¢ðµÀÖ ¸ÀASÉåAiÀÄ CAPÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀ «zÁåyðUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄÄ D CAPÀzÀ DªÀÈwÛ (frequency)

No

AiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß £É£À¦¹PÉƽî. E°è 70 CAPÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀ 4 «zÁåyðUÀ½zÁÝgÉ DzÀÝjAzÀ

70 CAPÀzÀ DªÀÈwÛ 4. zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄ®¨sÀªÁV CxÉÊð¸À®Ä £ÁªÀÅ ªÀÄÄA¢£ÀAvÉ PÉÆõÀÖPÀzÀ°è
§gÉAiÀħºÀÄzÀÄ.
 112 UÀtÂvÀ

PÉÆõÀÖPÀ 14.1
CAPÀUÀ¼ÀÄ (x) «zÁåyðUÀ¼À ¸ÀASÉå (DªÀÈwÛ) (f)
10 1
20 1
36 3
40 4
50 3
56 2

ed
60 4
70 4
72 1

ish
80 1
88 2
92 3
re S 95 1

bl
30
B
MlÄÖ
pu
be T

PÉÆõÀÖPÀ 14.1UÀ¼À£ÀÄß CªÀVÃðPÀÈvÀ DªÀÈwÛ «vÀgÀuÁ ¥ÀnÖ CxÀªÁ ¸ÀgÀ¼ÀªÁV DªÀÈwÛ «vÀgÀuÁ ¥ÀnÖ
K

J£ÀÄßvÉÛêÉ. ¤ÃªÀÅ F PÉÆõÀ×PÀªÀ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À®Ä vÁ¼É UÀÄgÀÄvÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ G¥ÀAiÉÆÃV¸À§ºÀÄzÀÄ.

ªÀÄÄA¢£À GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß UÀªÀĤ¹.
©

GzÁºÀgÀuÉ 3 : ªÀ£ÀªÀĺÉÆÃvÀìªÀzÀAzÀÄ 100 ±Á¯ÉUÀ¼À°è vÀ¯Á 100 VqÀUÀ¼À£ÀÄß £ÉqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. MAzÀÄ

wAUÀ¼À £ÀAvÀgÀ ¥Àw
æ ±Á¯ÉAiÀÄ°è §zÀÄQ G½zÀ VqÀUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß zÁR°¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

95 67 28 32 65 65 69 33 98 96
76 42 32 38 42 40 40 69 95 92
75 83 76 83 85 62 37 65 63 42
o

89 65 73 81 49 52 64 76 83 92
tt

93 68 52 79 81 83 59 82 75 82
86 90 44 62 31 36 38 42 39 83
No

87 56 58 23 35 76 83 85 30 68
69 83 86 43 45 39 83 75 66 83
92 75 89 66 91 27 88 89 93 42
53 69 90 55 66 49 52 83 34 36
¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç 113

EAvÀºÀ zÉÆqÀØ ¥ÀæªÀiÁtzÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß NzÀÄUÀ¤UÉ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV CxÉÊð¬Ä¸À®Ä £ÁªÀÅ

¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À£ÀÄß 20-29, 30-39, ............... 90-99 (KPÉAzÀgÉ £ÀªÀÄä zÀvÁÛA±ÀªÀÅ 23 jAzÀ 98 ªÀgÉVzÉ)
F jÃwAiÀiÁV UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀÄvÉÛêÉ. F UÀÄA¥ÀUÀ¼À£ÀÄß `ªÀUÀðUÀ¼ÀÄ’ CxÀªÁ `ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼ÀÄ’
J£ÀÄßvÉÛÃªÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À UÁvÀª
æ À£ÀÄß `ªÀUÁðAvÀgz
À À UÁvÀ’æ CxÀªÁ `ªÀUð
À ªÁå¦Û’ J£ÀÄßvÉÛêÉ. F ¥ÀPæ ÀgÀtzÀ°è
ªÀUÁðAvÀgÀzÀ UÁvÀæ 10. ¥Àæw ªÀUÁðAvÀgÀzÀ°è PÀ¤µÀ× ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß PɼÀ«Äw ªÀÄvÀÄÛ UÀjµÀ× ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß
ªÉÄðäw J£ÀÄßvÉÛêÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ 20-29 ªÀUÁðAvÀgÀzÀ°è PɼÀ«Äw 20 ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄðäw 29.

ed
FUÀ ªÉÄð£À zÀvÁÛA±ÀUÀ½UÉ DªÀÈwÛ «vÀgÀuÁ ¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß vÁ¼É UÀÄgÀÄvÀÄUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹
vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £É£À¦¹PÉƽî.

ish
PÉÆõÀÖPÀ 14.2
§zÀÄPÀĽzÀ VqÀUÀ¼À ¸ÀASÉå vÁ¼É UÀÄgÀÄvÀÄUÀ¼ÀÄ ±Á¯ÉUÀ¼À ¸ÀASÉå (DªÀÈwÛ)
re S
20-29 III 3

bl
B
30-39
pu IIII IIII IIII 14
be T
40-49 IIII IIII II 12
50-59 IIII III 8
K

60-69 IIII IIII IIII III 18

©

70-79 IIII IIII 10

80-89 IIII IIII IIII IIII III 23
90-99 IIII IIII II 12
MlÄÖ 100
F jÃw zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀgÀ¼ÀªÁV, ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÉÄïÉÆßÃlPÉÌ
o

¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ. EzÀ£ÀÄß ªÀVÃðPÀÈvÀ DªÀÈw «vÀgÀuÁ ¥ÀnÖ J£ÀÄßvÉÛêÉ. E°è
8 + 18 + 10 + 23 + 12 = 71 ±Á¯ÉUÀ¼À°è, ±ÉÃPÀqÁ 50 CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ §zÀÄPÀĽ¢ªÉ JAzÀÄ
tt

¸ÀÄ®¨sÀªÁV UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ.
ªÉÄð£À ¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß UÀªÀĤ¹zÁUÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£É DV®è.
No

£ÁªÀÅ aPÀÌ UÁvÀæzÀ ºÉZÀÄÑ ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼À£ÀÄß CxÀªÁ zÉÆqÀØ UÁvÀæzÀ PÀrªÉÄ ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼À£ÀÄß
ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁVvÀÄÛ JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹. GzÁºÀgÀuÉUÉ ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼À£ÀÄß 22-26, 27-31............
»ÃUÀÆ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÀÄzÀÄ. E°è EAvÀºÀÄzÉà JA§ ¤¢ðµÀÖ «zsÁ£ÀUÀ½®è, DzÀgÉ ªÀUÁðAvÀUÀ¼ÀÄ
¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£ÉAiÀiÁUÀ¨ÁgÀzÀÄ CµÉÖ.
 114 UÀtÂvÀ

GzÁºÀgÀuÉ 4: F PɼÀUÉ MAzÀÄ vÀgÀUÀwAiÀÄ 38 «zÁåyðUÀ¼À vÀÆPÀUÀ¼À DªÀÈwÛ «vÀgÀuÁ ¥ÀnÖ ¤ÃrzÉ
CzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹.
PÉÆõÀÖPÀ 14.3
vÀÆPÀUÀ¼ÀÄ (kg. UÀ¼À°è) «zÁåyðUÀ¼À ¸ÀASÉå
31-35 9
36-40 5
41-45 14

ed
46-50 3
51-55 1

ish
56-60 2
61-65 2
66-70 1
re S
bl
71-75 1
B
pu MlÄÖ 38
FUÀ vÀÆPÀ 35.5kg ªÀÄvÀÄÛ 40.5kg EgÀĪÀ E§âgÀÄ ºÉƸÀ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ vÀgÀUÀwUÉ ¸ÉÃjzÀgÉ
be T

CªÀgÀ£ÀÄß AiÀiÁªÀ ªÀUÁðAvÀgÀzÀ°è ¸ÉÃj¸ÀÄ«j? CªÀgÀ£ÀÄß 35 CxÀªÁ 40 jAzÀ PÉÆ£ÉUÉƼÀÄîªÀ

K

ªÀUÁðAvÀgÀzÀ°è ¸ÉÃj¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è. ªÀÄÄA¢£À ªÀUÁðAvÀgÀUÀ½UÀÆ ¸ÉÃj¸À¯ÁUÀĪÀÅ¢®è. KPÉAzÀgÉ E°è

JgÀqÀÄ C£ÀÄPÀæªÀÄ ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼À ªÉÄðäw ªÀÄvÀÄÛ PɼÀ«ÄwUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ CAvÀgÀ«zÉ. DzÀÝjAzÀ JgÀqÀÄ
©

C£ÀÄPÀæªÀÄ ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼À ªÉÄðäw ªÀÄvÀÄÛ PɼÀ«ÄwUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÁUÀĪÀAvÉ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀVÃðPÀj¸À¨ÉÃPÀÄ.

EzÀPÁÌV MAzÀÄ ªÀUÁðAvÀgÀzÀ ªÉÄðäw ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ªÀÄÄA¢£À ªÀUÁðAvÀgÀ PɼÀ«ÄwAiÀÄ ªÀåvÁå¸ÀªÀ£ÀÄß
PÀAqÀÄ»rAiÀĨÉÃPÀÄ. £ÀAvÀgÀ F ªÀåvÁå¸ÀzÀ CzsÀðªÀ£ÀÄß ¥Àæw ªÀUÁðAvÀgÀ ªÉÄðäwUÀ½UÉ ¸ÉÃj¸À¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
£ÀAvÀgÀ ªÀUÁðAvÀgÀzÀ PɼÀ«ÄwUÀ½AzÀ PÀ¼ÉAiÀĨÉÃPÀÄ.
GzÁºÀgÀuÉUÉ 31 – 35 ªÀÄvÀÄÛ 36 - 40 ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjUÀt¹.
36-40 ªÀUÁðAvÀgÀzÀ PɼÀ«Äw = 36
31-35 ªÀUÁðAvÀgÀzÀ ªÉÄðäw = 35
o

CªÀÅUÀ¼À ªÀåvÁå¸À, 36-35=1

tt

1
DzÀÝjAzÀ ªÀåvÁå¸ÀzÀ CzsÀð¨sÁUÀ = = 0.5
2
No

31 – 35 ªÀUÁðAvÀgÀ¢AzÀ gÀa¸ÀĪÀ ºÉƸÀ ªÀUÁðAvÀgÀªÀÅ (31 – 0.5) – (35 + 0.5), CAzÀgÉ

30.5 – 35.5 DUÀÄvÀÛzÉ.
CzÉà jÃw ªÀUÁðAvÀgÀ 36 – 40 JA§ÄzÀÄ (36 – 0.5) – (40 + 0.5) = 35.5 – 40.5 DV
§zÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
ªÀÄÄAzÀĪÀgÉAiÀÄÄvÁÛ ºÉƸÀ ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼ÀÄ F jÃw gÀZÀ£ÉAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ.
30.5 – 35.5, 35.5 – 40.5, 40.5 – 45.5, 45.5 – 50.5, 50.5 – 55.5, 55.5 – 60.5,
60.5 – 65.5, 65.5 – 70.5, 70.5 – 75.5.
¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç 115

FUÀ £ÁªÀÅ ºÉƸÀzÁV ¸ÉÃjzÀ «zÁåyðUÀ¼À vÀÆPÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉƸÀ ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼À°è ¸ÉÃj¸À§ºÀÄzÀÄ.

DzÀgÉ E£ÉÆßAzÀÄ ¸ÀªÀĸÉåAiÉÄAzÀgÉ 35.5 JA§ÄzÀÄ ªÀUÁðAvÀgÀ 30.5-35.5 ªÀÄvÀÄÛ 35.5-40.5 JgÀqÀgÀ®Æè
PÁt¸ÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ 35.5£ÀÄß AiÀiÁªÀ ªÀUÁðAvÀgÀzÀ°è ¸ÉÃj¸ÀÄwÛÃj?
JgÀqÀÆ ªÀUÀðAvÁgÀUÀ¼À°è ¸ÉÃj¹zÀgÉ CzÀ£ÀÄß JgÀqÀÄ ¸À® Jt¹zÀAvÉ DUÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ
C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀĪÀAvÉ 35.5£ÀÄß ªÀUÁðAvÀgÀ 35.5 – 40.5 gÀ°è ¸ÉÃj¸À¨ÉÃPÀÄ. ªÀUÁðAvÀgÀ 30.5 – 35.5
gÀ°è ¸ÉÃj¸À¨ÁgÀzÀÄ. EzÉà jÃw 40.5 £ÀÄß 40.5-45.5 gÀ°è ¸ÉÃj¸À¨ÉÃPÀÄ. 35.5-40.5 gÀ°è ¸ÉÃj¸À¨ÁgÀzÀÄ.
DzÀÝjAzÀ, ºÉƸÀ vÀÆPÀUÀ¼ÁzÀ 35.5kg ªÀÄvÀÄÛ 40.5kg UÀ¼ÀÄ 35.5 – 40.5 ªÀÄvÀÄÛ 40.5 – 45.5 F

ed
ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼À°è C£ÀÄPÀæªÀĪÁV ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ. F ªÉÄð£À CA±ÀUÀ½AzÀ ºÉƸÀ DªÀÈwÛ «vÀgÀuÁ ¥ÀnÖAiÀÄÄ
F PɼÀV£ÀAvÉ EgÀÄvÀÛzÉ.
PÉÆõÀÖPÀ 14.4

ish
vÀÆPÀUÀ¼ÀÄ (kg. UÀ¼À°è) (ªÀUÁðAvÀgÀ)
re S «zÁåyðUÀ¼À ¸ÀASÉå (DªÀÈwÛ)
30.5 - 35.5 9

bl
B
35.5 - 40.5 6
pu
be T
40.5 - 45.5 15
K

45.5 - 50.5 3

50.5 - 55.5 1
©

55.5 - 60.5 2

60.5 - 65.5 2

65.5 - 70.5 1

70.5 - 75.5 1
o

MlÄÖ 40
tt

FUÀ ¤ÃªÀÅ ZÀlĪÀnPÉ (- 1) gÀ°è ¸ÀAUÀ滹zÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjUÀt¹. CªÀÅUÀ½AzÀ DªÀÈwÛ

«vÀgÀuÁ ¥ÀnÖUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹.
No

ZÀlĪÀnPÉ 2 : F ªÉÆzÀ® £Á®ÄÌ UÀÄA¦£ÀªÀgÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß DªÀÈwÛ «vÀgÀuÁ ¥ÀnÖUÀ½UÉ §zÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ.

zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ «zsÀªÀ£ÀÄß £ÉÆÃr AiÀÄÄPÀÛ UÁvÀæzÀ ¸ÀÆPÀÛ ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼À£ÀÄß Dj¹.
 116 UÀtÂvÀ

C¨sÁå¸À 14.2
1. 8£Éà vÀgÀUÀwAiÀÄ 30 «zÁåyðUÀ¼À gÀPÀÛzÀ UÀÄA¥À£ÀÄß F PɼÀV£ÀAvÉ zÁR°¹zÉ.

A, B, O, O, AB, O, A, O, B, A, O, B, A, O, O,
A, AB, O, A, A, O, O, AB, B, A, O, B, A, B, O.
F zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß DªÀÈwÛ «vÀgÀuÁ ¥ÀnÖ¬ÄAzÀ ¥Àæw¤¢ü¹. AiÀiÁªÀ gÀPÀÛzÀ UÀÄA¥ÀÄ «zÁåyðUÀ¼À°è
ºÉZÀÄÑ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÀÅzÀÄ «gÀ¼ÀªÁVzÉ?
2. 40 EAf¤AiÀÄgïUÀ¼À ªÀģɬÄAzÀ CªÀgÀ PÉ®¸ÀzÀ ¸ÀܼÀPÉÌ EgÀĪÀ zÀÆgÀUÀ¼À£ÀÄß (kmUÀ¼À°è) F

ed
PɼÀUÉ ¤ÃrzÉ.
5 3 10 20 25 11 13 7 12 31
19 10 12 17 18 11 32 17 16 2

ish
7 9 7 8 3 5 12 15 18 3
12 14 re S 2 9 6 15 15 7 6 12
F zÀvÁÛA±ÀUÀ½AzÀ ªÉÆzÀ® ªÀUÁðAvÀgÀ 0-5 (5£ÀÄß M¼ÀUÉÆAr®è) EgÀĪÀAvÉ UÁvÀæ 5 EgÀĪÀ

bl
MAzÀÄ ªÀVÃðPÀÈvÀ DªÀÈwÛ «vÀgÀuÁ ¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¹. F jÃwAiÀÄ ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄ«PÉAiÀÄ°è AiÀiÁªÀ
B
ªÀÄÄRå ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¸ÀÄ«j?
3. MAzÀÄ wAUÀ½£À 30 ¢£ÀUÀ¼À°è ¤¢ðµÀÖ £ÀUÀgÀzÀ ¸Á¥ÉÃPÀë vÉêÁA±ÀªÀÅ (% zÀ°è) F PɼÀV£ÀAwzÉ.
pu
be T

98.1 98.6 99.2 90.3 86.5 95.3 92.9 96.3 94.2 95.1
K

89.2 92.3 97.1 93.5 92.7 95.1 97.2 93.3 95.2 97.3
96.2 92.1 84.9 90.2 95.7 98.3 97.3 96.1 92.1 89
(i) ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼À£ÀÄß 84-86, 86-88, EvÁå¢AiÀiÁV
©

vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ MAzÀÄ ªÀVÃðPÀÈvÀ DªÀÈwÛ

«vÀgÀuÁ ¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¹.
(ii) F zÀvÁÛA±ÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀ wAUÀ¼ÀÄ/ PÁ®PÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀÄÝ JAzÀÄ AiÉÆÃa¸ÀÄ«j?
(iii) F zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ªÁå¦Û JµÀÄÖ?
4. 50 «zÁåyðUÀ¼À JvÀÛgÀUÀ¼À C¼ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ cm UÀ½UÉ C¼ÉAiÀįÁVzÉ, C¼ÀvÉUÀ¼ÀÄ
PɼÀV£ÀAvÉ PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ.
161 150 154 165 168 161 154 162 150 151
o

162 164 171 165 158 154 156 172 160 170
tt

153 159 161 170 162 165 166 168 165 164
154 152 153 156 158 162 160 161 173 166
161 159 162 167 168 159 158 153 154 159
No

(i) ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼À£ÀÄß 160-165, 165-170, EvÁå¢AiÀiÁV vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ªÉÄð£À zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß

MAzÀÄ ªÀVÃðPÀÈvÀ DªÀÈwÛ «vÀgÀuÁ PÉÆõÀÖPÀzÀ°è ¥Àæw¤¢ü¹.
(ii) F PÉÆõÀÖPÀ¢AzÀ «zÁåyðUÀ¼À JvÀÛgÀUÀ¼À §UÉÎ ¤ÃªÀÅ AiÀiÁªÀ wêÀiÁð£ÀªÀ£ÀÄß PÉÊUÉƼÀî®Ä
¸ÁzsÀå?
5. UÁ½AiÀÄ°ègÀĪÀ ¸À®àgïÀ qÉÊ DPÉìöÊqï (SO2)£À ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß (ppm £À°è = «Ä°AiÀÄ£ïUÀ¼À°è
MAzÀÄ ¨sÁUÀ) PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀ CzsÀåAiÀÄ£À £ÀqɸÀ¯Á¬ÄvÀÄ. 30 ¢£ÀUÀ¼À°è ¥ÀqÉzÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼ÀÄ F
jÃw EªÉ.
¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç 117

0.03 0.08 0.08 0.09 0.04 0.17

0.16 0.05 0.02 0.06 0.18 0.20
0.11 0.08 0.12 0.13 0.22 0.07
0.08 0.01 0.10 0.06 0.09 0.18
0.11 0.07 0.05 0.07 0.01 0.04
(i) ªÀUÀðªÁå¦ÛUÀ¼À£ÀÄß 0.00-0.04, 0.04-0.08 EvÁå¢AiÀiÁV vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ MAzÀÄ ªÀVÃðPÀÈvÀ
DªÀÈw «vÀgÀuÁ ¥ÀnÖ gÀa¹.
(ii) JµÀÄÖ ¢£ÀUÀ¼À°è ¸À®àgïÀÀ qÉÊ DPÉìöÊqï ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ 0.11 ppm VAvÀ ºÉaÑzÉ?

ed
6. ªÀÄÆgÀÄ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß KPÀPÁ®zÀ°è 30 ¨Áj aªÀÄä¯ÁVzÉ. ¥Àæw ¨Áj ²gÀ ©zÀÝ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß F
PɼÀUÉ zÁR°¹zÉ.
0 1 2 2 1 2 3 1 3 0

ish
1 3 1 1 2 2 0 1 2 1
3
re S 0 0 1 1 2 3 2 2 0
F ªÉÄð£À zÀvÁÛA±ÀUÀ½UÉ MAzÀÄ DªÀÈwÛ «vÀgÀuÁ ¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¹.

bl
7. π £À ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß 50 zÀ±ÀªÀiÁA±À ¸ÁÜ£ÀUÀ½UÉ F PɼÀUÉ ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
B
3.14159265358979323846264338327950288419716939937510
pu
be T
(i) zÀ±ÀªÀiÁA±À ©AzÀÄ«£À §½PÀ 0 ¬ÄAzÀ 9 gÀ ªÀgÉV£À CAQUÀ¼À MAzÀÄ DªÀÈwÛ «vÀgÀuÁ
¥ÀnÖ vÀAiÀiÁj¹.
K

(ii) ºÉZÀÄÑ DªÀÈwÛ ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ DªÀÈwÛ ºÉÆA¢gÀĪÀ CAQUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ?

8. »A¢£ÀªÁgÀ 30 «zÁåyðUÀ¼ÀÄ JµÀÄÖ UÀAmÉUÀ¼À PÁ® zÀÆgÀzÀ±Àð£À (TV) PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
©

«ÃPÀëuÉ ªÀiÁrzÀgÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß PÉüÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉ.

1 6 2 3 5 12 5 8 4 8
10 3 4 12 2 8 15 1 17 6
3 2 8 5 9 6 8 7 14 12
(i) MAzÀÄ ªÀUÀðªÁå¦Û 5 – 10 DVgÀĪÀAvÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀUÁðAvÀgÀzÀ UÁvÀæ 5 EgÀĪÀAvÉ ªÉÄð£À
zÀvÁÛA±ÀUÀ½UÉ MAzÀÄ ªÀVÃðPÀÈvÀ DªÀÈwÛ «vÀgÀuÁ ¥ÀnÖ vÀAiÀiÁj¹.
o

(ii) JµÀÄÖ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ ªÁgÀzÀ°è 15 CxÀªÁ ºÉaÑ£À UÀAmÉAiÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄ TV «ÃQë¹zÀÝgÀÄ?
tt

9. MAzÀÄ PÀA¥É¤AiÀÄÄ ¤¢ðµÀÖ «zsÀzÀ PÁgï ¨ÁåljUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ. 40 ¨ÁåljUÀ¼À

¨Á½PÉAiÀÄ£ÀÄß (ªÀµÀðUÀ¼À°è) F PɼÀUÉ zÁR°¹zÉ.
No

2.6 3.0 3.7 3.2 2.2 4.1 3.5 4.5

3.5 2.3 3.2 3.4 3.8 3.2 4.6 3.7
2.5 4.4 3.4 3.3 2.9 3.0 4.3 2.8
3.5 3.2 3.9 3.2 3.2 3.1 3.7 3.4
4.6 3.8 3.2 2.6 3.5 4.2 2.9 3.6
ªÁå¦Û 2 – 2.5 jAzÀ DgÀA©ü¹, ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼À UÁvÀæªÀÅ 0.5 EgÀĪÀAvÉ, F zÀvÁÛA±ÀUÀ½UÉ MAzÀÄ
ªÀVÃðPÀÈvÀ DªÀÈwÛ «vÀgÀuÁ ¥ÀnÖ vÀAiÀiÁj¹.
 118 UÀtÂvÀ

14.4 zÀvÁÛA±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß £ÀPëÉ AiÀÄ°è ¥Àw
æ ¤¢ü¸ÄÀ ªÀÅzÀÄ
zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß PÉÆõÀ×PÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß FUÁUÀ¯Éà ZÀað¸À¯ÁVzÉ. FUÀ £ÀPÉëAiÀÄ
ªÀÄÆ®PÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀ §UÉÎ UÀªÀÄ£À ºÀj¸ÉÆÃt. ¸Á«gÀ ¥ÀzÀQÌAvÀ MAzÀÄ avÀæ GvÀÛªÀÄ
JA§ ªÀiÁwzÉ. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ºÉÆðPÉAiÀÄ£ÀÄß £ÀPÉëUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ CvÀÄåvÀÛªÀĪÁV
vÉÆÃj¸À§ºÀÄzÀÄ. EAvÀºÀ ¥Àæ¸ÀÄÛwAiÀÄÄ £ÉÊd zÀvÁÛA±ÀUÀ½VAvÀ CxÉÊð¹PÉƼÀî®Ä ¸ÀÄ®¨sÀ. FUÀ £ÁªÀÅ PɼÀV£À
zÀvÁÛA±À ¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀ £ÀPÉëUÀ¼À §UÉÎ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÉÆÃt.
(A) ¸ÀÛA¨sÀ¯ÉÃRUÀ¼ÀÄ (Bar graphs)

ed
(B) MAzÉà CUÀ®zÀ ªÀÄvÀÄÛ «©ü£Àß CUÀ®UÀ¼À »¸ÉÆÖÃUÁæAUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ DAiÀÄvÀ avÀæUÀ¼ÀÄ
(C) DªÀÈwÛ §ºÀĨsÀÄeÁPÀÈwUÀ¼ÀÄ (Frequency Polygons)

ish
(A) ¸ÀÛA¨sÀ¯ÉÃRUÀ¼ÀÄ (Bar graphs)

»A¢£À vÀgÀUÀwAiÀÄ°è ¤ÃªÀÅ FUÁUÀ¯Éà ¸ÀÛA¨sÀ¯ÉÃRUÀ¼À §UÉÎ C¨sÁå¸À ªÀÄvÀÄÛ gÀZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrgÀÄ«j.
re S
bl
E°è CªÀÅUÀ¼À §UÉÎ ºÉaÑ£À PÀæªÀħzÀÞ ZÀZÉð £ÀqɸÉÆÃt. ¸ÀÛA¨sÀ¯ÉÃR JAzÀgÉ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß avÀæ ªÀÄÆ®PÀ
B
¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ JAzÀÄ £É£À¦¹PÉƼÉÆîÃt. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¸ÀÛA¨sÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀÄUÁvÀæzÀ°è ªÀÄvÀÄÛ JgÀqÀÄ
¸ÀÛA¨sÀUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À CAvÀgÀªÀÅ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀĪÀAvÉ, MAzÀÄ CPÀëzÀ (GzÁ: x-CPÀë) ªÉÄÃ¯É ZÀgÁA±ÀªÀ£ÀÄß
pu
be T
¸ÀÆa¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ZÀgÁA±ÀzÀ ¨É¯ÉUÀ¼À£ÀÄß E£ÉÆßAzÀÄ CPÀëzÀ (Y-CPÀë) ªÉÄÃ¯É ¸ÀÆa¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
K

£ÀPÉëAiÀÄ JvÀÛgÀªÀÅ ZÀgÁA±ÀUÀ¼À ¨É¯ÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.

GzÁºÀgÀuÉ 5: MA¨sÀvÀÛ£É vÀgÀUÀwAiÀÄ ¤¢ðµÀÖ «¨sÁUÀzÀ 40 «zÁåyðUÀ¼À ºÀÄnÖzÀ wAUÀ¼À£ÀÄß PÉý ¥ÀqÉzÀ
©

zÀvÁÛA±ÀUÀ½AzÀ F PɼÀV£À £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

o
tt
No

ªÉÄð£À ¸ÀÛA¨sÀ¯ÉÃRªÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹ ªÀÄvÀÄÛ PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¹:

(i) £ÀªÉA§gï wAUÀ½£À°è JµÀÄÖ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ºÀÄnÖzÁÝgÉ?

(ii) AiÀiÁªÀ wAUÀ¼À£À°è UÀjµÀ× ¸ÀASÉåAiÀÄ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ºÀÄnÖzÁÝgÉ?

¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç 119

¥ÀjºÁgÀ : E°è ‘ºÀÄnÖzÀ wAUÀ¼ÀÄ’ ZÀgÁA±ÀªÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ZÀgÁA±ÀzÀ ¨É¯ÉAiÀÄÄ ‘ºÀÄnÖzÀ «zÁåyðUÀ¼À
¸ÀASÉå’ JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¸À¨ÉÃPÀÄ.
(i) £ÀªÉA§gï wAUÀ½£À°è 4 «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ºÀÄnÖzÁÝgÉ.
(ii) DUÀ¸ïÖ wAUÀ½£À°è UÀjµÀ× ¸ÀASÉåAiÀÄ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ºÀÄnÖzÁÝgÉ.
F PɼÀV£À GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀÛA¨sÀ¯ÉÃRzÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß £É£À¦¹PÉƼÉÆîÃt.
GzÁºÀgÀuÉ 6 : ¥Àæw wAUÀ½UÉ ` 20,000 DzÁAiÀÄ«gÀĪÀ MAzÀÄ PÀÄlÄA§ªÀÅ F PɼÀV£ÀAvÉ ««zsÀ
«µÀAiÀÄUÀ½UÉ wAUÀ½£À°è RZÀð£ÀÄß ¨sÀj¸ÀĪÀ AiÉÆÃd£É PÉÊUÉÆArvÀÄ.

ed
PÉÆõÀÖPÀ 14.5
«µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ (Heads) RZÀÄð (¸Á«gÀ gÀÆ.UÀ¼À°è)

ish
¢£À¹ (QgÁtÂ) 4

¨ÁrUÉ 5
re S
bl
ªÀÄPÀ̼À «zÁå¨sÁå¸À 5
B
OµÀzsÀ 2
pu
be T

EAzsÀ£À 2
K

ªÀÄ£ÉÆÃgÀAd£É 1
©

EvÀgÉ 1

ªÉÄð£À zÀvÁÛA±ÀUÀ½UÉ MAzÀÄ ¸ÀÛA¨sÀ¯ÉÃR gÀa¹.

¥ÀjºÁgÀ : F PɼÀV£À ºÀAvÀUÀ½AzÀ ªÉÄð£À zÀvÁÛA±ÀUÀ½UÉ ¸ÀÛA¨sÀ¯ÉÃR gÀa¸À§ºÀÄzÀÄ. JgÀqÀ£ÉÃ
¸Á°£À°ègÀĪÀ ªÀÄÆ®ªÀiÁ£ÀªÀÅ ¸Á«gÀ gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼À°è JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹. DzÀÝjAzÀ, ‘¢£À¹ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À
ªÀÄÄAzÉ EgÀĪÀ 4’ CAzÀgÉ CzÀÄ ` 4000 JAzÀxÀð.
o

1. ¸ÀÆPÀÛ ªÀiÁ£ÀzÀ DAiÉÄ̬ÄAzÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß x - CPÀëzÀ°è (Qëwd ¸ÀªÀiÁAvÀgÀCPÀë) ¸ÀÆa¸ÀÄvÉÛêÉ.

tt

KPÉAzÀgÉ E°è ¸ÀÛA¨sÀzÀ CUÀ®ªÀÅ ªÀÄÄRåªÀ®è. DzÀgÉ ¸ÀàµÀÖvÉUÉÆøÀÌgÀ £ÁªÀÅ MAzÉà CUÀ®zÀ°è
J®è ¸ÀÛA¨sÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÛA¨sÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ CAvÀgÀªÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîvÉÛêÉ. ¥Àæw
«µÀAiÀĪÀ£ÀÄß 1 ªÀiÁ£À JAzÀÄ ¸ÀÆa¸ÀĪÀÅzÀÄ JA¢gÀ°.
No

2. RZÀð£ÀÄß y - CPÀëzÀ°è (¨sÀÆ®A§ CPÀë) ¸ÀÆa¸ÀÄvÉÛÃªÉ UÀjµÀ× RZÀÄð ` 5000 EgÀĪÀÅzÀjAzÀ

¥ÀæªÀiÁtªÀÅ 1 ªÀiÁ£À = ` 1000 JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆArzÉ.
3. ªÉÆzÀ® «µÀAiÀÄ CAzÀgÉ ¢£À¹, EzÀ£ÀÄß CUÀ® 1 ªÀiÁ£À ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀ 4 ªÀiÁ£À EgÀĪÀ PÀA§zÀ
ªÀÄÆ®PÀ ¥Àæw¤¢ü¹zÉ.
4. EzÉà jÃw G½zÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄPÀæªÀÄ PÀA§UÀ¼À £ÀqÀÄªÉ 1 ªÀiÁ£ÀzÀµÀÄÖ CAvÀgÀ EgÀĪÀAvÉ
¥Àæw¤¢ü¹zÉ.
 120 UÀtÂvÀ

F ¸ÀÛA¨sÀ¯ÉÃRªÀ£ÀÄß avÀæ 14.2 gÀ°è awæ¹zÉ.

ed
ish
re S
bl
B
pu
be T

E°è, ªÉÄïÉÆßÃl¢AzÀ¯Éà zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄ®¨sÀªÁV ºÉÆð¸À§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÉ

«zÁå¨sÁå¸ÀzÀ ªÉÄð£À RZÀÄð, OµÀzsÀzÀ ªÉÄð£À Rað£À JgÀqÀgÀµÀÖQÌAvÀ®Æ ºÉZÁÑVzÉ. DzÀÝjAzÀ PÉ®ªÀÅ
K

¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è PÉÆõÀ×PÀ gÀÆ¥ÀQÌAvÀ ¸ÀÛA¨sÀ¯ÉÃRzÀ°è zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ GvÀÛªÀÄ J¤¸ÀÄvÀÛzÉ.

ZÀlĪÀnPÉ 3 : ZÀlĪÀnPÉ 1 gÀ 4 UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ ¸ÀÛA¨sÀ¯ÉÃRzÀ°è ¥Àæw¤¢ü¹.
©

FUÀ £ÁªÀÅ ¤gÀAvÀgÀ ªÀUÀðªÁå¦Û ºÉÆA¢gÀĪÀ DªÀÈwÛ «vÀgÀuÁ ¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß £ÀPÉëAiÀÄ°è ¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀ
§UÉÎ £ÉÆÃqÉÆÃt.
(B) »¸ÉÆÖÃUÁæA (DAiÀÄvÀ avÀæ)
EzÀÄ ¸ÀÛA¨sÀ¯ÉÃRzÀAvÉAiÉÄà EgÀĪÀ MAzÀÄ jÃwAiÀÄ ¥Àæ¸ÀÄÛwAiÀiÁzÀgÀÆ EzÀ£ÀÄß ¤gÀAvÀgÀ
ªÀUÀðªÁå¦ÛUÀ½UÉ §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ PÉÆõÀ×PÀ 14.6gÀ DªÀÈwÛ «vÀgÀuÁ ¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß UÀªÀĤ¹.
vÀgÀUÀwAiÀÄ 36 ªÀÄPÀ̼À vÀÆPÀUÀ¼À£ÀÄß E°è ¤ÃrzÉ.
o

PÉÆõÀ×PÀ 14.6
vÀÆPÀUÀ¼ÀÄ (kg. UÀ¼À°è)
tt

«zÁåyðUÀ¼À ¸ÀASÉå
30.5 - 35.5 9
35.5 - 40.5 6
No

40.5 - 45.5 15
45.5 - 50.5 3
50.5 - 55.5 1
55.5 - 60.5 2
MlÄÖ 36
¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç 121

F ªÉÄð£À zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß £ÀPÉëAiÀÄ°è F jÃw ¥Àæw¤¢ü¸ÉÆÃt.

(i) ¸ÀÆPÀÛ ¥ÀæªÀiÁt¢AzÀ vÀÆPÀUÀ¼À£ÀÄß x - CPÀëzÀ°è ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÉÛêÉ. ¥ÀæªÀiÁt 1cm = 5kg JAzÀÄ
vÉUÉzÀÄPÉƼÀÀÄzÀÄ. ªÉÆzÀ® ªÀUÁðAvÀgÀªÀÅ 30.5 gÀAzÀ DgÀA¨sÀUÉƼÀÄîvÀÛzÉ (¸ÉÆ£É߬ÄAzÀ
C®è). DzÀÝjAzÀ CPÀëzÀ°è MAzÀÄ wgÀÄZÀÄ / vÀqÉ (kink / break) AiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹ £ÀPÉë
gÀa¸À¨ÉÃPÀÄ.
(ii) «zÁåyðUÀ¼À ¸ÀASÉå (DªÀÈwÛ)AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ ¥ÀæªÀiÁt¢AzÀ y - CPÀëzÀ°è ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÉÛêÉ.
UÀjµÀ× DªÀÈwÛAiÀÄÄ 15 DVgÀĪÀÅzÀjAzÀ, F UÀjµÀ× DªÀÈwÛ UÀÄgÀÄw¸À®Ä C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀĪÀ
¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß Dj¸À¨ÉÃPÀÄ. E°è 1 cm = 2 «zÁåyðUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆArzÉ.

ed
(iii) FUÀ CUÀ®ªÀÅ ªÀUÀðªÁå¦ÛAiÀĵÀÄÖ ªÀÄvÀÄÛ GzÀݪÀÅ (JvÀÛgÀ) ªÀUÁðAvÀgÀzÀ DªÀÈwÛAiÀĵÀÄÖ EgÀĪÀ
DAiÀÄvÀUÀ¼À£ÀÄß (DAiÀÄvÁPÁgÀzÀ ¸ÀÛA¨sÀUÀ¼À£ÀÄß) £ÁªÀÅ gÀa¸ÀÄvÉÛêÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ 30.5-35.5

ish
ªÀUÀðªÁå¦ÛUÉ 1 cm CUÀ®zÀ ªÀÄvÀÄÛ 4.5 cm GzÀÝzÀ DAiÀÄvÀªÀ£ÀÄß gÀa¸ÀÄvÉÛêÉ.
(iv) F jÃwAiÀÄ°è, avÀæ 14.3 gÀ°è vÉÆÃj¹gÀĪÀAvÀºÀ £ÀPÉëAiÀÄÄ £ÀªÀÄUÉ zÉÆgÀPÀÄvÀÛzÉ.
re S
bl
B
pu
be TK
tt © o

UÀªÀĤ¹: C£ÀÄPÀæªÀÄ DAiÀÄvÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ AiÀiÁªÀÅzÉà CAvÀgÀ (¸ÀܼÁªÀPÁ±À) E®èzÀ PÁgÀt F

No

£ÀPÉëAiÀÄÄ MAzÀÄ WÀ£ÁPÀÈwAiÀÄAvÉ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß »¸ÉÆÖÃUÁæA CxÀªÁ DAiÀÄvÀavÀæ J£ÀÄߪÀgÀÄ.

EzÀÄ ¤gÀAvÀgÀ ªÀUÀðªÁå¦Û EgÀĪÀ ªÀVÃðPÀÈvÀ DªÀÈwÛ «vÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß £ÀPÉëAiÀÄ°è ¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀÅzÁVzÉ. E°è
DAiÀÄvÀzÀ CUÀ®ªÀÅ gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è ªÀÄÄRåªÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ ¸ÀÛA¨sÀ¯ÉÃRzÀ°è ¸ÀÛA¨sÀzÀ CUÀ®ªÀÅ ªÀÄÄRåªÀ®è.
ªÁ¸ÀÛªÀªÁV DAiÀÄvÀUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ C£ÀÄgÀÆ¥À DªÀÈwÛUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁVgÀÄvÀÛªÉ. ºÁVzÀÝgÀÆ
DAiÀÄvÀUÀ¼À CUÀ®UÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀĪÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ CªÀÅUÀ¼À GzÀÝUÀ¼ÀÄ DªÀÈwÛUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁVgÀÄvÀÛªÉ.
CzÀPÉÆÌøÀÌgÀ GzÀÝUÀ¼À£ÀÄß ºÀAvÀ (iii) gÀ°è w½¹zÀAvÉ gÀa¸ÀÄvÉÛêÉ.
FUÀ ªÉÄð£À jÃwUÉ «©ü£ÀߪÁVgÀĪÀ E£ÉÆßAzÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðªÀ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸ÉÆÃt.
 122 UÀtÂvÀ

GzÁºÀgÀuÉ 7: M§â ²PÀëPÀgÀÄ MAzÀÄ vÀgÀUÀwAiÀÄ JgÀqÀÄ «¨sÁUÀzÀ «zÁåyðUÀ¼À UÀtÂvÀzÀ 100 CAPÀzÀ QgÀÄ
¥ÀjÃPÉëAiÀÄ PÁAiÀÄ𠤪ÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß «±Éèö¸À®Ä EaÒ¹zÀgÀÄ. «zÁåyðUÀ¼À PÁAiÀÄ𠤪ÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß
£ÉÆÃrzÁUÀ PÉ®ªÀgÀÄ 20 CAPÀUÀ½VAvÀ PÀrªÉÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÀgÀÄ 70 CAPÀUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ CAPÀUÀ¼À£ÀÄß
UÀ½¹gÀĪÀÅzÀÄ PÀAqÀÄ §A¢vÀÄ. DzÀÝjAzÀ CªÀgÀÄ ««zsÀ UÁvÀæUÀ¼À UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÁV 0-20, 20-30, ............
60-70, 70-100 F jÃw «AUÀr¸À®Ä ¤zsÀðj¹ MAzÀÄ ¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¹zÀgÀÄ.
PÉÆõÀÖPÀ 14.7
CAPÀUÀ¼ÀÄ «zÁåyðUÀ¼À ¸ÀASÉå

ed
0-20 7

20-30 10

ish
30-40 10

40-50 20
re S
bl
50-60 20
B
60-70 15
pu
be T

70→ ºÉZÀÄÑ 8
K

MlÄÖ 90
©

ªÉÄð£À «vÀgÀuÉUÉ M§â «zÁåyðAiÀÄÄ »¸ÉÆÖÃUÁæA C£ÀÄß avÀæ 14.4 gÀ°è vÉÆÃj¹gÀĪÀAvÉ
vÀAiÀiÁj¹zÀ.
o
tt
No
¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç 123

E°è £ÀPÉëAiÀÄ°è ¥Àæw¤¢ü¹gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß JZÀÑgÀ¢AzÀ ¥ÀjÃQë¹. EzÀÄ zÀvÁÛA±ÀzÀ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¥Àæ¸ÀÄÛwAiÉÄÃ?

E®è. F £ÀPÉëAiÀÄÄ £ÀªÀÄUÉ vÀ¥ÀÄà avÀætªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄwÛzÉ. £ÁªÀÅ FUÁUÀ¯Éà w½¹gÀĪÀAvÉ »¸ÉÆÖÃUÁæA£À°è
DAiÀÄvÀUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ DªÀÈwÛUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁVgÀÄvÀÛªÉ. F »AzÉ F ¸ÀªÀĸÉå GzÀ㫹gÀ°®è.
KPÉAzÀgÉ DAiÀÄvÀUÀ¼À CUÀ®UÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀĪÁVzÀݪÀÅ. DzÀgÉ E°è DAiÀÄvÀUÀ¼À CUÀ®UÀ¼À°è ªÀåvÁå¸À«zÉ.
DzÀÝjAzÀ ªÉÄð£À »¸ÉÆÖÃUÁæA ¸ÀjAiÀiÁzÀ avÀætªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅ¢®è. GzÁºÀgÀuÉUÉ EzÀÄ 60-70
ªÀUÀðªÁå¦ÛAiÀÄ DªÀÈwÛVAvÀ 70-100 ªÀUÀðªÁå¦ÛAiÀÄ DªÀÈwÛAiÀÄÄ ºÉaÑgÀĪÀAvÉ vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÁ¸ÀÛªÀzÀ°è
EzÀÄ ºÁV®è.
DzÀÝjAzÀ DAiÀÄvÀUÀ¼À «¹ÛÃtðUÀ¼ÀÄ DªÀÈwÛUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁVgÀ®Ä £ÁªÀÅ DAiÀÄvÀUÀ¼À GzÀÝUÀ¼À°è

ed
¤¢ðµÀÖ ªÀiÁ¥ÁðqÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ CUÀvÀåªÁVzÉ.
C£ÀĸÀj¸À¨ÉÃPÁzÀ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀUÉ ¤ÃrzÉ.

ish
1. PÀ¤µÀ× UÁvÀæ«gÀĪÀ ªÀUÀðªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß Dj¹PÉƽî. ªÉÄð£À GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ°è ªÀUÀðªÁå¦ÛAiÀÄ
PÀ¤µÀ× UÁvÀæ 10.
re S
2. ªÀUÁðAvÀgÀzÀ UÁvÀæ 10PÉÌ C£ÀÄUÀÄtªÁV DAiÀÄvÀUÀ¼À GzÀÝUÀ¼À£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸À¨ÉÃPÀÄ. ªÉÄð£À

bl
GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ°è ªÀUÁðAvÀgÀzÀ UÁvÀæªÀÅ 20, DzÁUÀ DAiÀÄvÀzÀ GzÀݪÀÅ 7 DVzÉ. DzÀÝjAzÀ
B
7
ªÀUÁðAvÀgÀzÀ UÁvÀæªÀÅ 10 DzÁUÀ DAiÀÄvÀzÀ GzÀݪÀÅ × 10 = 3.5 DUÀ¨ÉÃPÀÄ.
20
pu
be T

EzÉà jÃw ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÁUÀ F PɼÀV£ÀAvÉ PÉÆõÀ×PÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄvÉÛêÉ.

K

PÉÆõÀ×PÀ 14.8
©

CAPÀUÀ¼ÀÄ DªÀÈwÛ ªÀUÁðAvÀgÀzÀ CUÀ® DAiÀÄvÀzÀ GzÀÝ (JvÀÛgÀ)

7
0-20 7 20 × 10 = 3.5
20

10
20-30 10 10 × 10 = 10
10
o

10
30-40 10 10 × 10 = 10
10
tt

20
40-50 20 10 × 10 − 20
10
No

20
50-60 20 10 × 10 = 20
10

15
60-70 15 10 × 10 = 15
10
8
70-100 8 30 × 10 = 2.67
30
 124 UÀtÂvÀ

£ÁªÀÅ 10 CAPÀUÀ¼À ªÁå¦ÛAiÀÄ°è GzÀݪÀ£ÀÄß ¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁrgÀĪÀÅzÀjAzÀ F GzÀÝUÀ¼À£ÀÄß

"10 CAPÀ ªÁå¦ÛUÉ «zÁåyðUÀ¼À C£ÀÄ¥ÁvÀ" J£ÀߧºÀÄzÀÄ. DzÀÝjAzÀ §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÀĪÀ CUÀ®zÀ ¸ÀjAiÀiÁzÀ
»¸ÉÆÖÃUÁæA avÀæ 14.5 gÀ°è ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.

ed
ish
re S
bl
B
pu
be TK
©

(C) DªÀÈwÛ §ºÀĨsÀÄeÁPÀÈw (Frequency Polygon)

¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À DªÀÈwÛUÀ¼À£ÀÄß E£ÉÆßAzÀÄ jÃwAiÀÄ £ÀPÁë

o

«zsÁ£ÀzÀ°è ¥Àæw¤¢ü¸À§ºÀÄzÀÄ. EzÀÄ MAzÀÄ §ºÀĨsÀÄeÁPÀÈw. EzÀ£ÀÄß CxÉÊð¹PÉƼÀî®Ä avÀæ 14.3 gÀ

tt

»¸ÉÆÖÃUÁæA£ÀÄß UÀªÀĤ¹. FUÀ »¸ÉÆÖÃUÁæA£À DAiÀÄvÀUÀ¼À ªÉÄïÁãUÀzÀ ªÀÄzsÀå©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄPÀæªÀĪÁV

gÉÃSÁRAqÀUÀ½AzÀ ¸ÉÃj¸ÉÆÃt. F ªÀÄzsÀå©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß B, C, D, E, F ªÀÄvÀÄÛ G ©AzÀÄUÀ¼ÉAzÀÄ UÀÄgÀÄw¹,
No

CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß gÉÃSÁRAqÀUÀ½AzÀ ¸ÉÃj¹zÁUÀ BCDEFG DPÀÈw (avÀæ 14.6) ¥ÀqÉAiÀÄÄvÉÛêÉ. ªÀUÁðAvÀgÀ

30.5 – 35.5 gÀ ªÉÆzÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ªÀUÁðAvÀgÀ 55.5 – 60.5 gÀ £ÀAvÀgÀ ¸ÉÆ£Éß DªÀÈwÛ EgÀĪÀ ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼ÀÄ
EªÉ JAzÀÄ ¨sÁ«¹PÉÆAqÀÄ CªÀÅUÀ¼À ªÀÄzsÀå©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄPÀæªÀĪÁV A ªÀÄvÀÄÛ H JAzÀÄ UÀÄgÀÄw¹,
§ºÀĨsÀÄeÁPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉƽ¸À§ºÀÄzÀÄ. avÀæ 14.3gÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁzÀ DªÀÈwÛ
§ºÀĨsÀÄeÁPÀÈw ABCDEFGH DVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß avÀæ 14.6 gÀ°è vÉÆÃj¹zÉ.
¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç 125

ed
ish
re S
bl
B
pu
be TK
©

PÀ¤µÀ× ªÀUÁðAvÀgÀzÀ ªÉÆzÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ UÀjµÀ× ªÀUÁðAvÀgÀzÀ £ÀAvÀgÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼ÀÄ

E®è¢zÀÝgÀÆ, £ÁªÀÅ ¸ÉÆ£Éß DªÀÈwÛAiÀÄ JgÀqÀÄ ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¹PÉƼÀÄîvÉÛêÉ. EzÀjAzÀ DªÀÈwÛ
§ºÀĨsÀÄeÁPÀÈw «¹ÛÃtðªÀÅ »¸ÉÆÖÃUÁæA£À «¹æÃtðPÉÌ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ KPÉ »ÃUÉ? (¸ÀļÀĺÀÄ:
¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ wæ¨sÀÄdUÀ¼À ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹)

FUÀ, MAzÀÄ ¥Àæ±Éß GzÀ㫸ÀÄvÀÛzÉ: ªÉÆzÀ® ªÀUÁðAvÀgÀzÀ »AzÉ AiÀiÁªÀÅzÉà ªÀUÁðAvÀgÀ E®è¢zÀÝgÉ
DªÀÈwÛ §ºÀĨsÀÄeÁPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÃUÉ ¥ÀÆtðUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ? EAvÀºÀ MAzÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðªÀ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸ÉÆÃt.
o

GzÁºÀgÀuÉ 8: MAzÀÄ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ°è MAzÀÄ vÀgÀUÀwAiÀÄ 51 «zÁåyðUÀ¼ÀÄ 100 gÀ°è UÀ½¹zÀ CAPÀUÀ¼À£ÀÄß
tt

PÉÆõÀ×PÀ 14.9 gÀ°è ¤ÃrzÀÝ£ÀÄß UÀªÀĤ¹.

No
 126 UÀtÂvÀ

PÉÆõÀÖPÀ 14.9
CAPÀUÀ¼ÀÄ «zÁåyðUÀ¼À ¸ÀASÉå
0-10 5
10-20 10
20-30 4
30-40 6

ed
40-50 7
50-60 3

ish
60-70 2
70-80 2
80-90 3
re S
bl
90-100 9
B
pu MlÄÖ 51
be T

F DªÀÈwÛ «vÀgÀuÁ ¥ÀnÖUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV DªÀÈwÛ §ºÀĨsÀÄeÁPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gɬÄj.

¥ÀjºÁgÀ: ªÉÆzÀ®Ä zÀvÁÛA±ÀUÀ½UÉ »¸ÉÆÖÃUÁæA£ÀÄß §gɬÄj ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw DAiÀÄvÀzÀ ªÉÄïÁãUÀzÀ
K

ªÀÄzsÀå©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÀæªÀĪÁV B, C, D, E, F, G, H, I, J, K JAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸ÉÆÃt. E°è ªÉÆzÀ®

ªÀUÁðAvÀgÀ 0-10, DzÀÝjAzÀ x -CPÀëªÀ£ÀÄß IÄuÁvÀäPÀ ¢QÌUÉ ªÀÈ¢Þ¹ PÁ®à¤PÀ ªÀUÁðAvÀgÀ (-10) -0gÀ
©

ªÀÄzsÀå©AzÀĪÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À¨ÉÃPÀÄ. F ¸ÉÆ£Éß DªÀÈwÛAiÀÄ ªÀUÁðAvÀgÀ ªÀÄzsÀå©AzÀĪÀ£ÀÄß DAiÀÄvÀUÀ¼À ªÉÆzÀ®

ªÀÄzsÀå©AzÀÄ CAzÀgÉ `B' UÉ ¸ÉÃj¸À¨ÉÃPÀÄ. F gÉÃSÁRAqÀ y -CPÀëªÀ£ÀÄß bÉâ¸ÀĪÀ ©AzÀĪÀ£ÀÄß `A'
JAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸À¨ÉÃPÀÄ. zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À PÉÆ£ÉAiÀÄ ªÀUÁðAvÀgÀQÌAvÀ ªÀÄÄA¢£À ªÀUÁðAvÀgÀzÀ ªÀÄzsÀå©AzÀÄ `L'
DVgÀ°. £ÀAvÀgÀ OABCDEFGHIJKL DªÀÈwÛ §ºÀĨsÀÄd DUÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß avÀæ 14.7 gÀ°è vÉÆÃj¹zÉ.
o
tt
No
¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç 127

»¸ÉÆÖÃUÁæA£ÀÄß gÀa¸ÀzÉ DªÀÈwÛ §ºÀĨsÀÄeÁPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀévÀAvÀæªÁVAiÀÄÆ (£ÉÃgÀªÁV) §gÉAiÀħºÀÄzÀÄ.

EzÀPÉÌ £ÀªÀÄUÉ zÀvÁÛA±ÀzÀ ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼À ªÀÄzsÀå©AzÀÄUÀ¼À CUÀvÀå«zÉ. F ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼À ªÀÄzsÀå©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß
ªÀUÀð-CAPÀUÀ¼ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
ªÀUÀð-CAPÀUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä ªÀUÁðAvÀgÀzÀ ªÉÄðäw ªÀÄvÀÄÛ PɼÀ«ÄwUÀ¼À ªÉÆvÀÛªÀ£ÀÄß 2
jAzÀ ¨sÁV¸À¨ÉÃPÀÄ. CzÀgÀAvÉ ªÀUÀð-CAPÀ = ªÉÄðäw + Pɼ«
À Äw
2
FUÀ MAzÀÄ GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÉÆîÃt.

ed
GzÁºÀgÀuÉ 9: MAzÀÄ £ÀUÀgÀzÀ°è ªÁgÀPÉÆ̪ÉÄä £ÀqɸÀĪÀ «ÃPÀëuÉAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀAvÉ zÉÆgÀQzÀ fêÀ£À
¤ªÀðºÀuÁ ¸ÀÆZÁåAPÀªÀÅ F PɼÀV£ÀAwzÉ.

ish
PÉÆõÀÖPÀ 14.10
re S fêÀ£À ¤ªÀðºÀuÁ ¸ÀÆZÁåAPÀ ªÁgÀUÀ¼À ¸ÀASÉå
140-150 5

bl
B
pu 150-160 10
be T
160-170 20
K

170-180 9

180-190 6
©

190-200 2
MlÄÖ 52

ªÉÄð£À zÀvÁÛA±ÀUÀ½UÉ MAzÀÄ DªÀÈwÛ §ºÀĨsÀÄeÁPÀÈw §gɬÄj. (»¸ÉÆÖÃUÁæA gÀa¸ÀzÉ).

¥ÀjºÁgÀ: »¸ÉÆÖÃUÁæA gÀa¸ÀzÉÀ DªÀÈwÛ §ºÀĨsÀÄeÁPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸À¨ÉÃPÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ zÀvÀÛ ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼À
CAzÀgÉ, 140-150, 150-160,............... gÀ ªÀUÀð-CAPÀ (ªÀÄzsÀå©AzÀÄ) UÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀĨÉÃPÀÄ.
o

ªÀUÁðAvÀgÀ 140-150 gÀ ªÉÄðäw = 150 ªÀÄvÀÄÛ PɼÀ«Äw = 140

tt

150 + 140 290

∴ ªÀUÀð CAPÀ (ªÀÄzsÀå©AzÀÄ) =
2
=
2
= 145.
No

EzÉà jÃw ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀÄ J®è ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼À ªÀUÀð-CAPÀUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀħºÀÄzÀÄ.

EzÀjAzÀ ¥ÀqÉzÀ ºÉƸÀ PÉÆõÀ×PÀªÀ£ÀÄß F jÃw vÉÆÃj¸À¯ÁVzÉ.
 128 UÀtÂvÀ

PÉÆõÀÖPÀ 14.11
ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼ÀÄ ªÀUÀð-CAPÀUÀ¼ÀÄ (ªÀÄzsÀå©AzÀÄUÀ¼ÀÄ) DªÀÈwÛ
140-150 145 5

150-160 155 10

160-170 165 20

170-180 175 9

ed
180-190 185 6

ish
190-200 195 2
MlÄÖ 52
FUÀ ªÀUÀðCAPÀUÀ¼À£ÀÄß x - CPÀëzÀ ªÉÄÃ¯É ªÀÄvÀÄÛ DªÀÈwÛUÀ¼À£ÀÄß y - CPÀëzÀ°è ¥Àæw¤¢ü¹, DªÀÈwÛ
re S
§ºÀĨsÀÄeÁPÀÈw J¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ. EzÀPÁÌV B (145, 5), C (155, 10), D (165, 20), E (175, 9), F

bl
B
(185,6) ªÀÄvÀÄÛ G (195,2) ©AzÀÄUÀ¼À£ÀÄß gÉÃSÁRAqÀUÀ½AzÀ ¸ÉÃj¸À¨ÉÃPÀÄ. ªÀUÁðAvÀgÀ 140-150 gÀ
ªÉÆzÀ®Ä ¸ÉÆ£Éß DªÀÈwÛAiÀÄ ªÀUÁðAvÀgÀ 130-140 gÀ ªÀUÀð-CAPÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rzÀÄ UÀÄgÀÄw¸À®Ä
pu
be T
ªÀÄgÉAiÀĨÁgÀzÀÄ. CzÀÄ A (135,0) DVgÀ°. CzÉà jÃw H (205,0) ©AzÀĪÀ£ÀÄß G (195,2) ©AzÀÄ«£À
£ÀAvÀgÀ UÀÄgÀÄw¸À¨ÉÃPÀÄ. FUÀ zÉÆgÀPÀĪÀ DªÀÈwÛ §ºÀĨsÀÄeÁPÀÈwAiÀÄÄ ABCDEFGH DVgÀÄvÀÛzÉ (avÀæ
K

14.8£ÀÄß UÀªÀĤ¹).
tt © o
No

zÀvÁÛA±ÀUÀ¼ÀÄ ¤gÀAvÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀÄA¨Á zÉÆqÀØ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°èzÁÝUÀ (Very large) DªÀÈwÛ

§ºÀĨsÀÄeÁPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §¼À¸ÀÄvÉÛêÉ. MAzÉà ¸Àé¨sÁªÀzÀ (Same nature) JgÀqÀÄ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ zÀvÁÛA±À
UÀtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆð¸À®Ä EzÀÄ ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, MAzÉà vÀgÀUÀwAiÀÄ JgÀqÀÄ «¨sÁUÀUÀ¼À
PÁAiÀÄ𠤪ÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆð¸ÀĪÀÅzÀÄ.
¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç 129

C¨sÁå¸À 14.3
1. MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ dUÀwÛ£ÁzÀåAvÀ 15 jAzÀ 44 ªÀµÀð ªÀAiÉÆêÀiÁ£ÀzÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ
¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ £ÀqɹzÀ ¸À«ÄÃPÉëAiÀÄ°è PÀAqÀħAzÀ PÁ¬Ä¯ÉUÀ½UÉ PÁgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¸Á«£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ
CAQ-CA±ÀUÀ¼ÀÄ (% zÀ°è) F PɼÀV£ÀAwªÉ.

PÀæ.¸ÀA. PÁgÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄ»¼Á ªÀÄgÀtzÀ ¥ÀæªÀiÁt (%)

1 ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ DgÉÆÃUÀå ¹ÜwUÀwUÀ¼ÀÄ 31.8

ed
2 £ÀgÀ-ªÀiÁ£À¹PÀ ¹ÜwUÀwUÀ¼ÀÄ 25.4

3 UÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ 12.4

ish
4 ºÀÈzÀAiÀÄ ¸ÀA§A¢ü ¹ÜwUÀwUÀ¼ÀÄ
re S 4.3

5 G¹gÁlzÀ ¹ÜwUÀwUÀ¼ÀÄ 4.1

bl
B
6 EvÀgÀ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ
pu 22.0
be T
(i) ªÉÄð£À ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß £ÀPÉëAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¥Àæw¤¢ü¹.
K

(ii) dUÀwÛ£ÁzÀåAvÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ C£ÁgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ ¸Á«UÉ AiÀiÁªÀ ¹ÜwUÀw ªÀÄÄRå PÁgÀtªÁVzÉ?

(iii) (ii) gÀ°è ¤ÃrzÀ PÁgÀtªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄRªÉ¤¸À®Ä AiÀiÁªÀ JgÀqÀÄ CA±ÀUÀ¼À ¥ÁvÀæªÀÅ ªÀÄÄRåªÁVzÉ.
©

JAzÀÄ ²PÀëPÀgÀ ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹

2. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ ««zsÀ «¨sÁUÀUÀ¼À°è MAzÀÄ ¸Á«gÀ ºÀÄqÀÄUÀjUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV EgÀĪÀ

ºÀÄqÀÄVAiÀÄgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß (ºÀvÀÛgÀ ¸À«ÄÃ¥À ¨É¯ÉUÉ) F PɼÀV£À zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À°è ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.

«¨sÁUÀ vÀ¯Á 1000 ºÀÄqÀÄUÀjUÉ

C£ÀÄUÀÄtªÁVgÀĪÀ ºÀÄqÀÄVAiÀÄgÀ ¸ÀASÉå
o

¥Àj²µÀÖ eÁw (¥À.eÁ) 940

tt

¥Àj²µÀÖ ¥ÀAUÀqÀ (¥À. ¥ÀA) 970

¥À.eÁ, ¥À. ¥ÀA. ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹ 920
No

»AzÀĽzÀ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ 950

»AzÀĽ¢®èzÀ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ 920
UÁæ«ÄÃt 930
£ÀUÀgÀ 910

(i) ªÉÄð£À ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÛA¨sÀ¯ÉÃRzÀ°è ¥Àæw¤¢ü¹.

(ii) F £ÀPÉë¬ÄAzÀ AiÀiÁªÀ wêÀiÁð£ÀPÉÌ §gÀ®Ä ¸ÁzsÀå JA§ÄzÀ£ÀÄß vÀgÀUÀwAiÀÄ°è ZÀað¹.

 130 UÀtÂvÀ

3. MAzÀÄ gÁdåzÀ «zsÁ£À¸À¨sÁ ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ ªÀÄvÀzÁ£ÀzÀ ¥sÀ°vÁA±ÀzÀ°è ««zsÀ gÁdQÃAiÀÄ

¥ÀPÀëUÀ¼ÀÄ UÉzÀÝ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À ¸ÀASÉåUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀUÉ ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀë A B C D E F

UÉzÀÝ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼ÀÄ 75 55 37 29 10 37

(i) ªÀÄvÀzÁ£ÀzÀ ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀ MAzÀÄ ¸ÀÛA¨sÀ¯ÉÃR §gɬÄj.

(ii) AiÀiÁªÀ gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀëªÀÅ ºÉZÀÄÑ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß UÉ¢ÝzÉ?

ed
4. MAzÀÄ ¸À¸ÀåzÀ 40 J¯ÉUÀ¼À GzÀݪÀ£ÀÄß mm UÉ ¸ÀjAiÀiÁV C¼É¢zÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀqÉzÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
F PɼÀV£À PÉÆõÀ×PÀzÀ°è ¥Àæw¤¢ü¹zÉ.
GzÀÝ (mm UÀ¼À°è)

ish
J¯ÉUÀ¼À ¸ÀASÉå
118 -126 3
127 - 135 5
re S 136 - 144 9

bl
145 - 153 12
B
154 - 162 5
pu
be T
163 - 171 4
172 - 180 2
K

(i) PÉÆnÖgÀĪÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ »¸ÉÆÖÃUÁæA£À°è ¥Àæw¤¢ü¹. (¸ÀĽªÀÅ : ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼ÀÄ

¤gÀAvÀgÀªÁV EgÀĪÀAvÉ §gɬÄj)
©

(ii) EzÉà zÀvÁÛA±ÀUÀ½UÉ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ¨ÉÃgÉ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ £ÀPÁë¥Àæw¤¢¸ÀÄ«PÉ EzÉAiÉÄÃ?

(iii) ºÉaÑ£À J¯ÉUÀ¼ÀÄ 153 mm GzÀÝ EªÉ JAzÀÄ wêÀiÁð¤¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸Àj¬ÄzÉAiÉÄÃ? KPÉ?
5. F PɼÀV£À PÉÆõÀ×PÀªÀÅ 400 ¤AiÀiÁ£ï §®ÄâUÀ¼À ¨Á½PÉ (life time) AiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀÄwÛzÉ.

¨Á½PÉ (UÀAmÉUÀ¼À°è) §®ÄâUÀ¼À ¸ÀASÉå

300 - 400 14
o

400 - 500 56
tt

500 - 600 60
600 - 700 86
No

700 - 800 74
800 - 900 62
900 - 1000 48

(i) »¸ÉÆÖÃUÁæA ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ¤ÃrgÀĪÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¹.

(ii) 700 UÀAmÉUÀ½VAvÀ ºÉZÀÄÑ ¨Á½PÉ §gÀĪÀ §®ÄâUÀ¼ÀÄ JµÀÄÖ?
¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç 131

6. «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ¥ÀqÉzÀ CAPÀUÀ¼À DzsÁgÀzÀ°è CªÀgÀ£ÀÄß JgÀqÀÄ «¨sÁUÀUÀ¼ÁV ºÀAagÀĪÀÅzÀ£ÀÄß F

PɼÀV£À PÉÆõÀ×PÀzÀ°è ¤ÃrzÉ.

«¨sÁUÀ - A «¨sÁUÀ - B

CAPÀUÀ¼ÀÄ DªÀÈwÛ CAPÀUÀ¼ÀÄ DªÀÈwÛ

0 - 10 3 0 - 10 5

10 - 20 9 10 - 20 19

ed
20 - 30 17 20 - 30 15

30 - 40 12 30 - 40 10

ish
40 - 50 9 40 - 50 1
JgÀqÀÄ «¨sÁUÀzÀ «zÁåyðUÀ¼À CAPÀUÀ¼À£ÀÄß MAzÉà £ÀPÉëAiÀÄ°è JgÀqÀÄ DªÀÈwÛ §ºÀĨsÀÄeÁPÀÈwAiÀÄ°è
re S
¥Àæw¤¢ü¹. F JgÀqÀÄ DªÀÈwÛ §ºÀĨsÀÄeÁPÀÈwUÀ½AzÀ JgÀqÀÄ «¨sÁUÀUÀ¼À PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆð¹.

bl
B
7. MAzÀÄ QæPÉmï ¥ÀAzÀåzÀ°è ªÉÆzÀ® 60 J¸ÉvÀUÀ¼À°è (balls) A ªÀÄvÀÄÛ B vÀAqÀUÀ¼ÀÄ UÀ½¹zÀ
gÀ£ïUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀUÉ PÉÆqÀ¯ÁVzÉ.
pu
be T

J¸ÉvÀUÀ¼À ¸ÀASÉå vÀAqÀ A vÀAqÀ B

K

1-6 2 5
©

7 - 12 1 6

13 - 18 8 2

19 - 24 9 10

25 - 30 4 5

31 - 36 5 6
o

37 - 42 6 3
tt

43 - 48 10 4

49 - 54 6 8
No

55 - 60 2 10

JgÀqÀÄ vÀAqÀUÀ¼À zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß MAzÉà £ÀPÉëAiÀÄ°è DªÀÈwÛ §ºÀĨsÀÄeÁPÀÈwUÀ½AzÀ ¥Àæw¤¢ü¹.

(¸ÀĽªÀÅ : ªÀUÁðAvÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä ¤gÀAvÀgÀUÉƽ¹)
 132 UÀtÂvÀ

8. MAzÀÄ AiÀiÁzÀÈaÒPÀ (random) ¸À«ÄÃPÉëAiÀÄAvÉ ¥ÁQð£À°è DqÀĪÀ ««zsÀ ªÀAiÉÆêÀiÁ£ÀzÀ ªÀÄPÀ̼À

¸ÀASÉåAiÀÄ F PɼÀV£ÀAwzÉ.

ªÀAiÀĸÀÄì (ªÀµÀðUÀ¼À°è) ªÀÄPÀ̼À ¸ÀASÉå

1-2 5
2-3 3
3-5 6
5-7 12

ed
7 - 10 9
10 - 15 10
15 - 17 4

ish
ªÉÄð£À zÀvÁÛA±ÀªÀ£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸À®Ä MAzÀÄ »¸ÉÆÖÃUÁæA §gɬÄj.
9. MAzÀÄ ¸ÀܽÃAiÀÄ zÀÆgÀªÁt ªÀiÁUÀðzÀ²ð (Telephone directory) ¬ÄAzÀ AiÀiÁzÀÈaÒPÀªÁV
re S
100 G¥À£ÁªÀÄ (surname) UÀ¼À£ÀÄß ºÉQÌ vÉUÉ¢zÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À°è (surname) PÀAqÀħAzÀ

bl
B
DAUÀè¨sÁµÉAiÀÄ CPÀëgÀUÀ¼À ¸ÀASÉåUÀ¼À DªÀÈwÛ «vÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß PɼÀUÉ ¤ÃrzÉ.
pu
be T
CPÀëgÀUÀ¼À ¸ÀASÉå G¥À£ÁªÀÄ (surname) UÀ¼À ¸ÀASÉå
1-4 6
K

4-6 30
6-8 44
©

8 - 12 16
12 - 20 4

(i) ¤ÃrzÀ ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸À®Ä MAzÀÄ »¸ÉÆÖÃUÁæA §gɬÄj.

(ii) G¥À£ÁªÀÄUÀ¼À ¸ÀASÉå UÀjµÀÖªÁVgÀĪÀ ªÀUÁðAvÀgÀªÀ£ÀÄß §gɬÄj.

14.5 PÉÃA¢æÃAiÀÄ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ C¼ÀvÉUÀ¼ÀÄ

o

EzÉà CzsÁåAiÀÄzÀ°è F ªÉÆzÀ®Ä, £ÁªÀÅ ««zsÀ jÃwAiÀÄ°è CAzÀgÉ DªÀÈwÛ«vÀgÀuÁ ¥ÀnÖ,

tt

¸ÀÛA¨sÀ¯ÉÃR, »¸ÉÆÖÃUÁæA (DAiÀÄvÀ avÀæ) ªÀÄvÀÄÛ DªÀÈwÛ §ºÀĨsÀÄeÁPÀÈwUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß

¥Àæw¤¢ü¹zÉÝêÉ. ‘zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß CxÉÊð¸À®Ä’ J®è ¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸À¨ÉÃPÉÃ? CxÀªÁ ¤¢ðµÀÖ
¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁvÀæ ¥ÀjUÀt¹ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß w½zÀÄPÉƼÀÀÄzÉà JA§
No

¥Àæ±Éß K¼ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ PÉÃA¢æÃAiÀÄ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ C¼ÀvÉUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ¸ÀgÁ¸ÀjUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.
ªÉÄÃj ªÀÄvÀÄÛ ºÀj JA§ E§âgÀÄ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ ¥ÀwæPÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀ ¸À¤ßªÉñÀªÀ£ÀÄß
UÀªÀĤ¹. ¥ÀjÃPÉëAiÀÄÄ vÀ¯Á 10 CAPÀUÀ¼À 5 ¥Àæ±ÉßUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ. CªÀgÀ CAPÀUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉ.
¥Àæ±Éß ¸ÀASÉåUÀ¼ÀÄ 1 2 3 4 5
ªÉÄÃjAiÀÄ CAPÀUÀ¼ÀÄ 10 8 9 8 7
ºÀjAiÀÄ CAPÀUÀ¼ÀÄ 4 7 10 10 10
¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç 133

¥ÀjÃPÁë ¥ÀwæPÉ ¥ÀqÉzÀ £ÀAvÀgÀ CªÀgÀ ¸ÀgÁ¸Àj CAPÀUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀAwgÀĪÀÅzÀÄ CªÀjUÉ PÀAqÀÄ
§A¢vÀÄ.
42
ªÉÄÃjAiÀÄ ¸ÀgÁ¸Àj CAPÀ = = 8.4
5
41
ºÀjAiÀÄ ¸ÀgÁ¸Àj CAPÀ = = 8.2
5
ªÉÄÃjAiÀÄ ¸ÀgÁ¸ÀjAiÀÄÄ ºÀjVAvÀ ºÉZÀÄÑ. DzÀÝjAzÀ ªÉÄÃjAiÀÄÄ vÀ£Àß PÁAiÀÄ𠤪ÀðºÀuÉ ºÀjVAvÀ

ed
GvÀÛªÀĪÁVzÉ J£ÀÄßvÁÛ¼É. DUÀ ºÀjAiÀÄÄ EzÀPÉÌ M¥ÀÄàªÀÅ¢®è DvÀ E§âgÀ CAPÀUÀ¼À£ÀÄß KjPÉ PÀæªÀÄzÀ°è
§gÉAiÀÄÄvÁÛ£É. ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀåzÀ CAPÀªÀ£ÀÄß F PɼÀV£ÀAvÉ PÀAqÀÄ»rAiÀÄÄvÁÛ£É.

ªÉÄÃjAiÀÄ CAPÀ 7 8 8 9 10

ish
re S ºÀjAiÀÄ CAPÀ 4 7 10 10 10

bl
ºÀjAiÀÄÄ vÀ£Àß ªÀÄzsÀåzÀ CAPÀªÀÅ 10 DVzÀÄÝ, CzÀÄ ªÉÄÃjAiÀÄ ªÀÄzsÁåAPÀ 8 QÌAvÀ ºÉaÑzÉ. DzÀÝjAzÀ
B
CªÀ£À PÁAiÀÄ𠤪ÀðºÀuÉAiÀÄÄ GvÀÛªÀÄ J£ÀÄßvÁÛ£É.
pu
be T
DzÀgÉ ªÉÄÃjAiÀÄÄ EzÀPÉÌ M¥Àà¢zÁÝUÀ ºÀjAiÀÄÄ E£ÉÆßAzÀÄ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÁÛ£É. E§âgÀ
CAPÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆð¹zÁUÀ vÁ£ÀÄ 10 £ÀÄß ºÉZÀÄÑ ¸À® (3¸À®), DzÀgÉ ªÉÄÃj MAzÉà ¸À® ¥ÀqÉ¢zÁݼÉ,
K

DzÀÝjAzÀ vÀ£Àß PÁAiÀÄ𠤪ÀðºÀuÉ GvÀÛªÀÄ J£ÀÄßvÁÛ£É.

FUÀ ºÀj ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÃj £ÀqÀÄ«£À ©ü£Áß©ü¥ÁæAiÀÄ §UɺÀj¸À¨ÉÃQzÉ. CzÀPÁÌV vÀªÀÄä ªÁzÀzÀ
©

¸ÀªÀÄxÀð£ÉUÁV CªÀgÀÄ §¼À¹zÀ ªÀÄÆgÀÄ ªÀiÁ¥À£ÀUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¸ÉÆÃt ªÉÆzÀ® ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ªÉÄÃj

PÀAqÀÄ »rzÀ CAPÀªÉà ‘¸ÀgÁ¸Àj’(mean)AiÀiÁVzÉ. ºÀjAiÀÄÄ vÀ£Àß ªÁzÀPÁÌV §¼À¹zÀ `ªÀÄzsÀåzÀ CAPÀ'ªÉÃ
‘ªÀÄzsÁåAPÀ’ (median). JgÀqÀ£ÉAiÀÄzÁV ºÀj w½¹zÀ ºÉZÀÄÑ ¸À® ¥ÀÄ£ÀgÁªÀwðvÀ CAPÀªÉà §ºÀÄ®PÀÀ
CxÀªÁ gÀÆrü¨É¯É (mode).
FUÀ ªÉÆzÀ®Ä £ÁªÀÅ ¸ÀgÁ¸ÀjAiÀÄ£ÀÄß «ªÀgÀªÁV £ÉÆÃqÉÆÃt.
¸ÀgÁ¸ÀjAiÀÄÄ J®è ¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À ªÉÆvÀÛªÀ£ÀÄß MlÄÖ ¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À ¸ÀASÉå¬ÄAzÀ ¨sÁV¹zÁUÀ
o

zÉÆgÀPÀÄvÀÛzÉ.
tt

EzÀ£ÀÄß x ¸ÀAPÉÃvÀ¢AzÀ ¸ÀÆa¸ÀÄvÉÛêÉ. ªÀÄvÀÄÛ `x - ¨Ágï' JAzÀÄ NzÀÄvÉÛêÉ.

FUÀ MAzÀÄ GzÁgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß UÀªÀĤ¸ÉÆÃt.
No

GzÁºÀgÀuÉ 10 : MAzÀÄ ªÁgÀzÀ°è vÀªÀÄä ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ PÁAiÀÄðPÉÌ «¤AiÉÆÃV¸ÀĪÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ

PÀÄjvÀÄ 5 d£ÀgÀ°è PÉüÀ¯Á¬ÄvÀÄ. CªÀgÀÄ PÀæªÀĪÁV 10, 7, 13, 20 ªÀÄvÀÄÛ 15 UÀAmÉUÀ¼ÀÄ JAzÀgÀÄ. MAzÀÄ
ªÁgÀzÀ°è CªÀgÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ PÁAiÀÄðPÉÌ «¤AiÉÆÃV¸ÀĪÀ ¸ÀgÁ¸Àj ¸ÀªÀÄAiÀÄ PÀAqÀÄ»r¬Äj.
¥ÀjºÁgÀ : £ÁªÀÅ F »AzÉ »A¢£À vÀgÀUÀwAiÀÄ°è PÀ°vÀAvÉ ¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À ¸ÀgÁ¸ÀjAiÀÄÄ
¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À MlÄÖ ª ÉÆ vÀ Û
MlÄÖ ¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À ¸ÀASÉå
DVgÀÄvÀÛzÉ.
 134 UÀtÂvÀ

¸ÀgÁ¸ÀjAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀ°è £ÀªÀÄä PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀgÀ¼ÀUÉƽ¸ÉÆÃt. i £Éà ¥Áæ¥ÁÛAPÀ ¸ÀÆa¸À®Ä

ZÀgÁPÀëgÀ xi £ÀÄß §¼À¸ÉÆÃt. F GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ°è i £À ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß 1 jAzÀ 5 gÀªÀgÉUÉ vÉUÉzÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
DzÀÝjAzÀ £ÀªÀÄä ªÉÆzÀ® ¥Áæ¥ÁÛAPÀ x1, 2£Éà ¥Áæ¥ÁÛAPÀ x2 F jÃw x5 gÀ ªÀgÉUÉ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
x1 = 10, CAzÀgÉ ªÉÆzÀ® ¥Áæ¥ÁÛAPÀ

EzÉà jÃw x2 = 7, x3 = 13, x4 = 20 ªÀÄvÀÄÛ x5 = 15 DVªÉ.

J¯è ¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À ª ÉÆvÀÛ
\ ¸ÀgÁ¸Àj x =
MlÄÖ ¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À ¸ÀASÉå

ed
x1 + x 2 + x 3 + x 4 + x 5
=
5

ish
10 + 7 + 13 + 20 + 15 65
= = = 13
5 5
DzÀÝjAzÀ 5 d£ÀgÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ PÁAiÀÄðPÉÌ «¤AiÉÆÃV¹zÀ ¸ÀgÁ¸Àj ¸ÀªÀÄAiÀĪÀÅ ªÁgÀPÉÌ 13
UÀAmÉUÀ¼ÀÄ.
re S
bl
B
EzÉà jÃw 30 d£ÀgÀ ¸ÀgÁ¸Àj ¸ÀªÀÄAiÀĪÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä £ÁªÀÅ x1 + x2 + x3 + .....+ x30
ªÀgÉUÉ §gÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ ±ÀæªÀÄzÁAiÀÄPÀ. DzÀÝjAzÀ £ÁªÀÅ ªÉÆvÀÛªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸À®Ä VæÃPï ¸ÀAPÉÃvÀ Σ (¹UÁä
pu
be T

30

Sigma) ªÀ£ÀÄß §¼À¸ÀÄvÉÛêÉ. x1 + x2 + x3 + .....+ x30 JA§ÄzÀgÀ §zÀ¯ÁV ∑ x i JAzÀÄ §gÉAiÀÄÄvÉÛêÉ,

K

i =1

EzÀ£ÀÄß i AiÀÄ ¨É¯É ‘1 jAzÀ 30 EgÀĪÀAvÉ xi UÀ¼À MlÄÖ ªÉÆvÀÛ’ JAzÀÄ NzÀÄvÉÛêÉ.
©

30
∑ xi
DzÀÝjAzÀ, i =1
x=
30
n
∑ xi
i =1
EzÉà jÃw, `n' ¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ½UÉ x =
n
o

GzÁºÀgÀuÉ 11: MAzÀÄ ±Á¯ÉAiÀÄ°è 9 £Éà vÀgÀUÀwAiÀÄ 30 «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ¥ÀqÉzÀ CAPÀUÀ¼À£ÀÄß 2£ÉÃ
GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ°è ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼À ¸ÀgÁ¸ÀjAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
tt

x1 + x 2 + ... + x10
¥ÀjºÁgÀ : FUÀ, x=
30
No

30
∑ xi = 10 + 20 + 36 + 92 + 95 + 40 + 50 + 56 + 60 + 70 + 92 + 88 + 80
i =1 + 70 + 72 + 70 + 36 + 40 + 36 + 40 + 92 + 40 + 50 + 50 + 56 +
60 + 70 + 60 + 60 + 88 = 1779

1779
∴ x = = 59.3
30
¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç 135

F «zsÁ£ÀzÀ°è ¸ÀªÀÄAiÀÄ ªÀåxÀðªÁUÀÄwÛ®èªÉÃ? EzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ ¸ÀgÀ¼ÀUÉƽ¸À§ºÀÄzÉÃ? £ÁªÀÅ

zÀvÁÛA±ÀUÀ½UÉ DªÀÈwÛ «vÀgÀuÁ ¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀÄzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹. (PÉÆõÀ×PÀ 14.1)
F PÉÆõÀ×PÀ¢AzÀ M§â «zÁåyð 10 CAPÀUÀ¼À£ÀÄß, M§â «zÁåyð 20 CAPÀUÀ¼À£ÀÄß, ªÀÄƪÀgÀÄ
«zÁåyðUÀ¼ÀÄ 36 CAPÀUÀ¼À£ÀÄß, £Á®ÄÌ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ 40 CAPÀUÀ¼À£ÀÄß, ªÀÄƪÀgÀÄ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ
50 CAPÀUÀ¼À£ÀÄß, E§âgÀÄ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ 56 CAPÀUÀ¼À£ÀÄß, £Á®égÀÄ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ 60 CAPÀUÀ¼À£ÀÄß,
£Á®égÀÄ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ 70 CAPÀUÀ¼À£ÀÄß, M§â «zÁåyðAiÀÄÄ 72 CAPÀUÀ¼À£ÀÄß, M§â «zÁåyðAiÀÄÄ 80
CAPÀUÀ¼À£ÀÄß, E§âgÀÄ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ 88 CAPÀUÀ¼À£ÀÄß, ªÀÄƪÀgÀÄ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ 92 CAPÀUÀ¼À£ÀÄß, ªÀÄvÀÄÛ
M§â «zÁåyðAiÀÄÄ 95 CAPÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉ¢gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß PÁtÄvÉÛêÉ.

ed
\ ¥ÀqÉzÀ MlÄÖ CAPÀUÀ¼ÀÄ = (1 × 10) + (1 × 20) + (3 × 36) + (4 × 40) + (3 × 50)
+ (2 × 56) + (4 × 60) + (4 × 70) + (1 × 72) + (1 × 80)

ish
+ (2 × 88) + (3 × 92) + (1 × 95)
= f1 x1 + . . . + f13 x13,
re S
bl
  E°è fi JA§ÄzÀÄ i £Éà ¥ÀzÀzÀ DªÀÈwÛ (PÉÆõÀ×PÀ 14.1 gÀAvÉ)
B
pu 13
be T
EzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV ∑ fi xi JAzÀÄ §gÉAiÀÄÄvÉÛêÉ.
i =1
K

13

\ ¥ÀqÉzÀ MlÄÖ CAPÀUÀ¼ÀÄ = ∑ fi xi

i =1
©

= 10 + 20 + 108 + 160 + 150 + 112 + 240 + 280 + 72 + 80 + 176
+ 276 + 95 = 1779

13

FUÀ, MlÄÖ ¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À ¸ÀASÉå = ∑ fi i =1

f1 + f2 + - - - + f13
=
o

= 1+1+ 3+4+3+2+4+4+1+1+2+3+1
tt

= 30

 13 
No

 ∑ fi xi 
J®è ¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À ª ÉÆvÀÛ
DzÀÝjAzÀ ¸ÀgÁ¸Àj x= =  i=1 
¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À MlÄÖ ¸ÀASÉå  13 
 ∑ fi 
 i=1 
1779
= = 59.3
30
 136 UÀtÂvÀ

F «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß PɼÀV£À PÉÆõÀ×PÀzÀ°è vÉÆÃj¹zÉ. EzÀÄ PÉÆõÀ×PÀ 14.1 ¥ÀjµÀÌøvÀ gÀÆ¥ÀªÁVzÉ.

PÉÆõÀ×PÀ 14.12
CAPÀUÀ¼ÀÄ (xi) «zÁåyðUÀ¼À ¸ÀASÉå (fi) fi xi

10 1 10
20 1 20
36 3 108

ed
40 4 160
50 3 150

ish
56 2 112
60 4 240
re S
bl
70 4 280
B
pu 72 1 72
be T
80 1 80
88 2 176
K

92 3 276
©

95 1 95
13

∑ fi = 30 13

∑ fi xi = 1779
i =1
i =1

»ÃUÉ ªÀVÃðPÀÈvÀ DªÀÈw «vÀgÀuÉAiÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ¸ÀgÁ¸ÀjAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä ¤ÃªÀÅ F

¸ÀÆvÀæªÀ£ÀÄß §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ.
o

∑ fi xi
i =1
x=
tt

∑ fi
i =1
No

FUÀ F »AzÉ ZÀað¹zÀ ºÀj ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÃj EªÀgÀ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ PÀqÉUÉ ºÉÆÃUÉÆÃt. JgÀqÀ£ÉÃ
«zsÁ£ÀzÀ°è ºÀjAiÀÄÄ ªÀÄzsÀåzÀ CAPÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rzÀÄ vÀ£Àß PÁAiÀÄ𠤪ÀðºÀuÉ GvÀÛªÀÄ J£ÀÄßvÁÛ£É.
FUÁUÀ¯Éà ºÉýzÀAvÉ PÉÃA¢æÃAiÀÄ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ F C¼ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄzsÁåAPÀ (median) J£ÀÄßvÉÛêÉ.
ªÀÄzsÁåAPÀzÀ ¨É¯ÉAiÀÄÄ ¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À£ÀÄß JgÀqÀÄ ¸ÀªÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÁV «¨sÁV¸ÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ
zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß KjPÉ CxÀªÁ E½PÉ PÀæªÀÄzÀ°è §gÉzÀÄ CªÀVÃðPÀÈvÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ªÀÄzsÁåAPÀªÀ£ÀÄß F jÃw
PÀAqÀÄ»rAiÀħºÀÄzÀÄ.
¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç 137

 n + 1
(i) ¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À MlÄÖ ¸ÀASÉåAiÀÄÄ (n) ¨É¸À ¸ÀASÉå DzÁUÀ, ªÀÄzsÁåAPÀzÀ ¨É¯ÉAiÀÄÄ  2  £ÉÃ

¥Áæ¥ÁÛAPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
 13 + 1
GzÁºÀgÀuÉUÉ, n = 13 DzÁUÀ,   £Éà CAzÀgÉ, 7£Éà ¥Áæ¥ÁÛAPÀªÀÅ ªÀÄzsÁåAPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
2 
(avÀæ 14.9 (i) £ÀÄß UÀªÀĤ¹)
n
(ii) ¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À MlÄÖ ¸ÀASÉåAiÀÄÄ (n) ¸ÀªÀĸÀASÉå DzÁUÀ ªÀÄzsÁåAPÀzÀ ¨É¯ÉAiÀÄÄ   £Éà ªÀÄvÀÄÛ

ed
 2
 n  £Éà ¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À ¸ÀgÁ¸ÀjAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ.
 + 1
2

ish
 16   16 
GzÁºÀgÀuÉUÉ, n = 16 DzÁUÀ, ªÀÄzsÁåAPÀªÀÅ   £Éà ªÀÄvÀÄÛ  + 1 £Éà ¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À
 2 2
re S
¸ÀgÁ¸Àj CAzÀgÉ 8£Éà ªÀÄvÀÄÛ 9£Éà ¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À ¸ÀgÁ¸ÀjAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. (avÀæ 14.9 (ii) £ÀÄß

bl
B
UÀªÀĤ¹)
pu
be TK
tt © o

FUÀ PÉ®ªÀÅ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ EzÀ£ÀÄß «ªÀj¸ÉÆÃt.

No

GzÁºÀgÀuÉ 12 : MAzÀÄ vÀgÀUÀwAiÀÄ 9 «zÁåyðUÀ¼À JvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ (cm UÀ¼À°è) F PɼÀV£ÀAwªÉ.

155 160 145 149 150 147 152 144 148

F zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ªÀÄzsÁåAPÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

¥ÀjºÁgÀ : ªÉÆzÀ®Ä zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß KjPÉAiÀÄ PÀæªÀÄzÀ°è F PɼÀV£ÀAvÉ §gÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ.
144 145 147 148 149 150 152 155 160
 138 UÀtÂvÀ

 n + 1  9 + 1
À SÉå, DzÀÝjAzÀ  £Éà =   £Éà = 5£ÉÃ
 2 
E°è «zÁåyðUÀ¼À MlÄÖ ¸ÀASÉå 9, EzÀÄ MAzÀÄ ¨É¸¸
À A
2 
«zÁåyðAiÀÄ JvÀÛgÀªÀÅ ªÀÄzsÁåAPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ 149cm DVzÉ. DzÀÝjAzÀ ªÀÄzsÁåAPÀªÀÅ 149cm CxÀªÁ
JvÀÛgÀUÀ¼À ªÀÄzsÀåªÀÄ ¨É¯É 149 cm .
GzÁºÀgÀuÉ 13 : MAzÀÄ PÀ§rØ vÀAqÀ¢AzÀ MAzÀÄ ¸ÀgÀtÂAiÀÄ ¥ÀAzÀåUÀ¼À°è UÀ½¹zÀ CAPÀUÀ¼À£ÀÄß (Points)
F PɼÀUÉ ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.

17, 2, 7, 27, 15, 5, 14, 8, 10, 24, 48, 10, 8, 7, 18, 28

ed
vÀAqÀ UÀ½¹zÀ CAPÀUÀ¼À ªÀÄzsÁåAPÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

ish
¥ÀjºÁgÀ : vÀAqÀUÀ½¹zÀ CAPÀUÀ¼À£ÀÄß KjPÉ PÀæªÀÄzÀ°è eÉÆÃr¹zÁUÀ

2, 5, 7,
re S 7, 8, 8, 10, 10, 14, 15, 17, 18, 24, 27, 28, 48

16  16 
MlÄÖ 16 ¥ÀzÀUÀ½ªÉ. DzÀÝjAzÀ E°è JgÀqÀÄ ªÀÄzsÀåzÀ ¥ÀzÀUÀ½ªÉ,   £Éà ªÀÄvÀÄÛ  + 1 £ÉÃ

bl
 2 2
B
¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ, CAzÀgÉ 8£Éà ªÀÄvÀÄÛ 9£Éà ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ.
pu
be T

10 + 14
DzÀÝjAzÀ ªÀÄzsÁåAPÀ = = 12
2
K

DzÀÝjAzÀ PÀ§rØ vÀAqÀªÀÅ UÀ½¹zÀ CAPÀUÀ¼À ªÀÄzsÁåAPÀªÀÅ 12

©

FUÀ ¥ÀÄ£ÀB ºÀj ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÃj EªÀj§âgÀ §UɺÀjAiÀÄzÀ «ªÁzÀªÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¸ÉÆÃt ºÀjAiÀÄÄ 3£ÉÃ
C¼ÀvÉAiÀiÁV §ºÀÄ®PÀªÀ£ÀÄß (gÀÆrü¨É¯É) G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉÆArzÁÝ£É.
§ºÀÄ®PÀªÀÅ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À°è Cw ºÉZÀÄÑ ¸À® ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£ÉAiÀiÁUÀĪÀ ¥Áæ¥ÁÛAPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. CAzÀgÉ
Cw ºÉZÀÄÑ DªÀÈwÛ ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥Áæ¥ÁÛAPÀªÀ£ÀÄß §ºÀÄ®PÀ CxÀªÁ gÀÆrü¨É¯É J£ÀÄßvÉÛêÉ.
¹zÀÞ ªÀ¸ÀÛç ªÀĽUÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀÆ PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ F PÉÃA¢æAiÀÄ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ C¼ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß Cw ºÉZÀÄÑ
G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉƼÀÄîvÀÛªÉ. §ºÀÄ®PÀzÀ §¼ÀPÉAiÀÄ eÁÕ£À¢AzÀ PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀ C¼ÀvÉAiÀÄ GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß
o

ºÉaÑ£À ¸ÀASÉåAiÀÄ°è vÀAiÀiÁj¸À¨ÉÃPÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄvÀÛªÉ.

tt

EzÀ£ÀÄß MAzÀÄ GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ «ªÀj¸ÉÆÃt.

GzÁºÀgÀuÉ 14 : 20 «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ¥ÀqÉzÀ CAPÀUÀ¼À£ÀÄß (10 PÉÌ) F PɼÀUÉ ¤ÃrzÉ. EªÀÅUÀ¼À §ºÀÄ®PÀªÀ£ÀÄß
No

PÀAqÀÄ»r¬Äj.

4, 6, 5, 9, 3, 2, 7, 7, 6, 5, 4, 9, 10, 10, 3, 4, 7, 6, 9, 9

¥ÀjºÁgÀ : F PɼÀV£ÀAvÉ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß eÉÆÃr¸ÉÆÃt.

2, 3, 3, 4, 4, 4, 5, 5, 6, 6, 6, 7, 7, 7, 9, 9, 9, 9, 10, 10,
E°è `9' JA§ÄzÀÄ ºÉZÀÄÑ ¸À® CAzÀgÉ 4 ¸À® ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£É DVzÉ. DzÀÝjAzÀ §ºÀÄ®PÀªÀÅ 9
DVzÉ.
¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç 139

GzÁºÀgÀuÉ 15 : 5 MAzÀÄ PÁSÁð£ÉAiÀÄ 5 GzÉÆåÃVUÀ½gÀĪÀ aPÀÌ WÀlPÀªÀ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¹, CªÀgÀ°è

M§â ¸ÀÆ¥ÀgïªÉʸÀgï ªÀÄvÀÄÛ 4 d£À PÁ«ÄðPÀgÁVzÁÝgÉ. PÁ«ÄðPÀgÀÄ ¥ÀæwwAUÀ¼ÀÄ ` 5000 ¥ÀqÉzÀgÉ,
¸ÀÆ¥ÀgïªÉʸÀgï ` 15.000 ¥ÀqÉAiÀÄÄwÛzÁÝ£É. F PÁSÁð£ÉAiÀÄ WÀlPÀzÀ ªÉÃvÀ£ÀzÀ ¸ÀgÁ¸Àj, ªÀÄzsÁåAPÀ
ªÀÄvÀÄÛ §ºÀÄ®PÀUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

¥ÀjºÁgÀ : ¸ÀgÁ¸Àj = 5000 + 5000 + 5000 + 5000 + 15000 = 35000 = 7000

5 5
\ ªÉÃvÀ£ÀUÀ¼À ¸ÀgÁ¸Àj ¥Àæw wAUÀ½UÉ ` 7000

ed
ªÀÄzsÁåAPÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ªÉÃvÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß KjPÉAiÀÄ PÀæªÀÄzÀ°è §gÉAiÀĨÉÃPÀÄ.
5000, 5000, 5000, 5000, 15,000

ish
 5 + 1  6
GzÉÆåÃUÀ¸ÀÜgÀ ¸ÀASÉå 5, EzÀÄ MAzÀÄ ¨É¸À¸ÀASÉå, DzÀÝjAzÀ §ºÀÄ®PÀªÀÅ,  £Éà =   =
re S  2   2
3£Éà ¥Áæ¥ÁÛAPÀ

bl
\ ªÀÄzsÁåAPÀªÀÅ ¥Àæw wAUÀ½UÉ ` 5000 DVzÉ.
B
ªÉÃvÀ£ÀUÀ¼À §ºÀÄ®PÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃrzÁUÀ 5000 JA§ ¥Áæ¥ÁÛAPÀªÀÅ
pu
be T

5000, 5000, 5000, 15000 UÀ¼À°è Cw ºÉZÀÄÑ ¸À® ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£É DVzÉ. DzÀÝjAzÀ ªÉÃvÀ£ÀUÀ¼À
§ºÀÄ®PÀªÀÅ ¥Àæw wAUÀ½UÉ ` 5000.
K

FUÀ ªÉÄð£À GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ°è PÉÃA¢æAiÀÄ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ ªÀÄÆgÀÄ C¼ÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆð¹zÁUÀ

©

ªÉÃvÀ£ÀUÀ¼À ¸ÀgÁ¸ÀjAiÀÄÄ CAzÀgÉ ` 7000 ªÀÅ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À°è£À AiÀiÁªÀÅzÉà CA±ÀPÉÌ CAzÁdÄ ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß
¤ÃqÀĪÀÅ¢®è DzÀgÉ ªÉÃvÀ£ÀUÀ¼À ªÀÄzsÁåAPÀ ªÀÄvÀÄÛ §ºÀÄ®PÀUÀ¼ÀÄ CAzÀgÉ, ` 5000ªÀÅ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
GvÀÛªÀĪÁV ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÀÛzÉ.
zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À D¢ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀå ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¸ÀgÁ¸ÀjAiÀÄ ¨É¯ÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ
©ÃgÀÄvÀÛªÉ. EzÀÄ ¸ÀgÁ¸ÀjAiÀÄ MAzÀÄ ¥Àj«ÄwAiÀiÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À°è£À PÉ®ªÀÅ CA±ÀUÀ¼ÀÄ
G½zÀ ºÉaÑ£À CA±ÀUÀ½VAvÀ §ºÀ¼ÀµÀÄÖ CAvÀgÀzÀ°èzÀÝgÉ. (GzÁºÀgÀuÉUÉ : 1, 7, 8, 9, 9) ¸ÀgÁ¸ÀjAiÀÄÄ
zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À GvÀÛªÀÄ ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄ«PÉ J¤¸ÀĪÀÅ¢®è. ªÀÄzsÁåAPÀ ªÀÄvÀÄÛ §ºÀÄ®PÀUÀ¼ÀÄ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À D¢ ªÀÄvÀÄÛ
o

CAvÀå¥ÀzÀUÀ¼À£ÀÄß CªÀ®A©¹®è. EAvÀºÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è EªÀÅ ¸ÀgÁ¸ÀjVAvÀ GvÀÛªÀÄ J¤¸ÀÄvÀÛªÉ.

tt

FUÀ ¥ÀÄ£ÀB ºÀj ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÃjAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß £ÉÆÃqÉÆÃt. ªÀÄvÀÄÛ PÉÃA¢æÃAiÀÄ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ
ªÀÄÆgÀÄ C¼ÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆð¸ÉÆÃt.
No

PÉÃA¢æAiÀÄ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ C¼ÀvÉUÀ¼ÀÄ ºÀj ªÉÄÃj

¸ÀgÁ¸Àj 8.2 8.4
ªÀÄzsÁåAPÀ 10 8
§ºÀÄ®PÀ 10 8

F ºÉÆðPɬÄAzÀ £ÀªÀÄUÉ w½AiÀÄĪÀÅzÉãÉAzÀgÉ AiÀiÁªÀ «zÁåyðAiÀÄÆ GvÀÛªÀÄ JA§ ¤tðAiÀÄPÉÌ

§gÀ®Ä PÉÃA¢æÃAiÀÄ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ C¼ÀvÉUÀ¼ÀÄ ¸ÁPÁUÀĪÀÅ¢®è. EzÀPÁÌV £ÀªÀÄUÉ E£ÀÆß PÉ®ªÀÅ ªÀiÁ»wUÀ¼À
CUÀvÀå«zÉ. EzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ ªÀÄÄA¢£À vÀgÀUÀwUÀ¼À°è C¨sÀ幸ÀÄ«j.
 140 UÀtÂvÀ

C¨sÁå¸À 14.4
1. MAzÀÄ ¸ÀgÀtÂAiÀÄ 10 ¥ÀAzÀåUÀ¼À°è MAzÀÄ vÀAqÀªÀÅ UÀ½¹zÀ UÉÆîÄUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß PɼÀUÉ
¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
2, 3, 4, 5, 0, 1, 3, 3, 4, 3
EªÀÅUÀ¼À ¸ÀgÁ¸Àj, ªÀÄzsÁåAPÀ ªÀÄvÀÄÛ §ºÀÄ®PÀUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
2. 15 «zÁåyðUÀ½UÉ ¤ÃrzÀ UÀtÂvÀ QgÀÄ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ°è PɼÀV£À CAPÀUÀ¼ÀÄ (100 PÉÌ) zÁR¯ÁzÀªÀÅ.

ed
41, 39, 48, 52, 46, 62, 54, 40, 96, 52, 98, 40, 42, 52, 60
F zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¸ÀgÁ¸Àj, ªÀÄzsÁåAPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÀÆrü¨É¯ÉUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

ish
3. F PɼÀV£À ¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À£ÀÄß KjPÉ PÀæªÀÄzÀ°è eÉÆÃr¸À¯ÁVzÉ. EªÀÅUÀ¼À ªÀÄzsÁåAPÀªÀÅ 63, DzÀgÉ
`x' £À ¨É¯É PÀAqÀÄ»r¬Äj.
29, 32, 48, 50, x, x+2, 72, 78, 84, 95
re S
bl
4. 14, 25, 14, 28, 18, 17, 18, 14, 23, 22, 14, 18 EªÀÅUÀ¼À §ºÀÄ®PÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
B
5. MAzÀÄ PÁSÁð£ÉAiÀÄ 60 PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ ªÉÃvÀ£ÀªÀ£ÀÄß PɼÀV£À PÉÆõÀ×PÀzÀ°è ¤ÃrzÉ. ªÉÃvÀ£ÀUÀ¼À
pu
be T
¸ÀgÁ¸Àj PÀAqÀÄ»r¬Äj.
K

ªÉÃvÀ£À (` UÀ¼À°è) PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ ¸ÀASÉå

3000 16
©

4000 10

5000 10

6000 8

7000 6

8000 4
o

9000 3
tt

10.000 1
No

MlÄÖ 60

6. PɼÀV£À ¸À¤ßªÉñÀUÀ½UÉ MAzÉÆAzÀÄ GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¤Ãr.

(i) ¸ÀgÁ¸ÀjAiÀÄÄ PÉÃA¢æÃAiÀÄ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ ¤RgÀªÁzÀ C¼ÀvÉAiÀiÁVzÉ.
(ii) ¸ÀgÁ¸ÀjAiÀÄÄ PÉÃA¢æÃAiÀÄ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ ¤RgÀªÁzÀ C¼ÀvÉAiÀiÁV®è, DzÀgÉ ªÀÄzsÁåAPÀªÀÅ
PÉÃA¢æÃAiÀÄ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ ¤RgÀªÁzÀ C¼ÀvÉAiÀiÁVzÉ.
¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç 141

14.6. ¸ÁgÁA±À :
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è ¤ÃªÀÅ PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrgÀÄwÛÃj.
1. ¤¢ðµÀÖ GzÉÝñÀ¢AzÀ ¸ÀAUÀ滹zÀ ªÀiÁ»w CxÀªÁ CAQ-CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß zÀvÁÛA±À
J£ÀÄßvÉÛêÉ.
2. zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¥Àæ¸ÀÄÛw, «±ÉèõÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ CxÀð«ªÀgÀuÉAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀĪÀ «¨sÁUÀªÉÃ
¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç.
3. zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß £ÀPÁëë «zsÁ£À¢AzÀ CAzÀgÉ ¸ÀÛA¨sÀ¯ÉÃR, »¸ÉÆÖÃUÁæA ªÀÄvÀÄÛ DªÀÈwÛ

ed
§ºÀĨsÀÄeÁPÀÈwUÀ¼À°è ºÉÃUÉ ¥Àæw¤¢ü¸À§ºÀÄzÀÄ.
4. CªÀVÃðPÀÈvÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ½UÉ PÉÃA¢æÃAiÀÄ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ 3 C¼ÀvÉUÀ¼ÉAzÀgÉ:

ish
(i) ¸ÀgÁ¸Àj : J®è ¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À ªÉÆvÀÛªÀ£ÀÄß ¥Áæ¥ÁÛAPÀUÀ¼À MlÄÖ ¸ÀASÉå¬ÄAzÀ ¨sÁV¹
PÀAqÀÄ»rAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀ£ÀÄß x ¸ÀAPÉÃvÀ¢AzÀ ¸ÀÆa¸ÀÄvÁÛgÉ.
n n
re S ∑ xi ∑ fi xi

bl
\ x = i =1
, ªÀVÃðPÀÈvÀ DªÀÈwÛ «vÀgÀuÉUÉ, x = i =1n
B
n
∑ fi
i =1
pu
be T

(ii) ªÀÄzsÁåAPÀ (ªÀÄzsÀåªÀÄ ¨É¯É) : EzÀÄ Cwà ªÀÄzsÀåzÀ ¥Áæ¥ÁÛAPÀzÀ ¨É¯ÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. ‘n’ ¨É¸À¸ÀASÉå
n + 1
DzÁUÀ, ªÀÄzsÁåAPÀ = 
K

£Éà ¥Áæ¥ÁÛAPÀzÀ ªÀiË®åªÁUÀÄvÀÛzÉ.

 2 

`n' ¸ÀªÄÀ ¸ÀASÉå DzÁUÀ, ªÀÄzsÁåAPÀ =  n  £Éà ªÀÄvÀÄÛ  n + 1 £Éà ¥Áæ¥ÁÛAPÀU¼
©

À À ¸ÀgÁ¸ÀjAiÀiÁUÀÄvÀz
Û .É
 2 2 

(iii) §ºÀÄ®PÀ (gÀÆrü¨É¯É) : zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À°è Cw ºÉZÀÄÑ ¸À® ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£ÉAiÀiÁUÀĪÀ ¥Áæ¥ÁÛAPÀªÉÃ

§ºÀÄ®PÀªÁVzÉ.


o
tt
No
 142 UÀtÂvÀ

CzsÁåAiÀÄ - 15

ed
¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ

ish
"CªÀPÁ±ÀzÀ DlUÀ¼ÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À®àqÀĪÀÅzÀjAzÀ DgÀA¨sÀªÁzÀ «eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß, ªÀiÁ£ÀªÀ£À eÁÕ£ÀzÀ CvÀåAvÀ
¥ÀæªÀÄÄR «µÀAiÀĪÁV G£ÀßvÀ ¸ÁÜ£ÀPÉÌÃj¸ÀĪÀÅzÀÄ MAzÀÄ UÀªÀÄ£ÁºÀðªÁzÀ ¸ÀAUÀwAiÀiÁVzÉ.
re S - ¦AiÀÄj ¸ÉʪÀÄ£ï ¯Áå¥Áè¸ï

bl
B
It is remarkable that a science, which began with the consideration of games of chance,
should be elevated to the rank of the most important subject of human knowledge.
pu
be T

- Pierre Simon Laplace

K

15.1 ¦ÃpPÉ
©

¢£À¤vÀåzÀ fêÀ£ÀzÀ°è £ÁªÀÅ EAvÀºÀ ºÉýPÉUÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃrgÀÄvÉÛêÉ/PÉýgÀÄvÉÛêÉ.

1.
§ºÀıÀB EªÀvÀÄÛ ªÀÄ¼É §gÀ§ºÀÄzÀÄ.
2. CªÀ£ÀÄ QgÀÄ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ°è ¥Á¸ÁUÀĪÀÅzÀÄ £À£ÀUÉ ¸ÀAzÉúÀ«zÉ.
3. ªÁ¶ðPÀ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ°è PÀ«vÁ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁÜ£À ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¸ÀA¨sÀªÀ ºÉaÑzÉ.
4. røɯï zÀgÀ KgÀĪÀ ¸ÁzsÀåvÉUÀ¼ÀÄ ºÉaѪÉ.
o

5. EA¢£À ¥ÀAzÀåzÀ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ mÁ¸ï (Toss) UÉ®ÄèªÀ CªÀPÁ±ÀªÀÅ 50:50 DVzÉ.

tt

F ªÉÄð£À ºÉýPÉUÀ¼À°è `§ºÀıÀB', `¸ÀAzÉúÀ', `ºÉaÑ£À ¸ÀA¨sÀªÀ', `CªÀPÁ±ÀUÀ¼ÀÄ' EvÁå¢ ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ

C¤²ÑvÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛªÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ ªÉÆzÀ® ºÉýPÉAiÀÄ°è "§ºÀıÀB ªÀļÉ" CAzÀgÉ, F ¢£À
No

ªÀÄ¼É §gÀ§ºÀÄzÀÄ CxÀªÁ §gÀ¢gÀ§ºÀÄzÀÄ JA§ CxÀðªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. EAvÀºÀÄzÉà ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è

»AzÉ ªÀÄ¼É §AzÀ C£ÀĨsÀªÀzÀ DzsÁgÀzÀ°è £ÁªÀÅ EAzÀÄ ªÀÄ¼É §gÀ§ºÀÄzÀÄzÉAzÀÄ H»¸ÀÄwÛzÉÝêÉ.
(2) jAzÀ (5)gÀªÀgÉV£À ºÉýPÉUÀ¼À°è EzÉà jÃwAiÀÄ HºÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. C£ÉÉÃPÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è
"§ºÀıÀB" EvÁå¢ ¥ÀzÀUÀ¼À C¤²ÑvÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁATåPÀªÁV C¼ÉAiÀÄ®Ä
¸ÁzsÀå«zÉ.
¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄÄ dÆeÁl¢AzÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁVzÀÝgÀÆ EzÀ£ÀÄß ¨sËvÀ«eÁÕ£À, ªÁtÂdå±Á¸ÀÛç,
fêÀ«eÁÕ£À, OµÀ¢üÃAiÀÄ «eÁÕ£À, ºÀªÁªÀiÁ£À ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£É ªÀÄÄAvÁzÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ªÁå¥ÀPÀªÁV §¼À¸À¯ÁVzÉ.
¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ 143

15.2 ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ - MAzÀÄ ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ ¥ÀzÀÞw

"¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ" JA§ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄÄ
CvÀåAvÀ «¸ÀäAiÀÄ jÃwAiÀÄ°è C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
1654gÀ°è ZɪÀ¯ÉÊgï rà ªÉÄj JA§
dÆdÄUÁgÀ£ÀÄ 17£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ¥sÉæAZï vÀvÀéeÁÕ¤
ªÀÄvÀÄÛ UÀtÂvÀdÕgÁzÀ ¨Éèøï¥Áå¸À̯ïgÀªÀgÀ£ÀÄß
zÁ¼ÀUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÉ®ªÀÅ ¸ÀªÀĸÉåUÀ½UÁV
¨sÉÃn ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. F ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À°è D¸ÀQÛ

ed
ºÉÆA¢zÀ ¥Áå¸À̯ï CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß C¨sÀå¹¹ ªÀÄvÀÄÛ
E£ÉÆßêÀð ¥sÉæAZï UÀtÂvÀdÕgÁzÀ ¦AiÀÄj rÃ
¥sÀªÀiÁðmïgÉÆA¢UÉ ZÀÀað¹zÀgÀÄ. ¥Áå¸ÀÌ¯ï ªÀÄvÀÄÛ

ish
¥sÀªÀiÁðmï EªÀj§âgÀÆ ¸ÀªÀĸÉåUÀ½UÉ ¥ÀjºÁgÀªÀ£ÀÄß
¸ÀévÀAvÀæªÁV PÀAqÀÄ»rzÀgÀÄ. F PÁAiÀÄðªÀÅ
¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ vÀvÀézÀ DgÀA©üPÀ ºÉeÉÓAiÀiÁVzÉ.
re S
bl
El°AiÀÄ UÀtÂvÀdÕ£ÁzÀ eÉ.¹. PÁqÀð£ï (1501-1576)gÀªÀgÀÄ F «µÀAiÀÄzÀ ªÉÆzÀ® ¥ÀĸÀÛPÀªÀ£ÀÄß
B
§gÉzÀgÀÄ. F ¥ÀĸÀÛPÀzÀ ²Ã¶ðPÉ "¸ÁzsÀåvÉAiÀÄ DlUÀ¼À ªÉÄð£À ¥ÀĸÀÛPÀ" (Book on games of chance--
Liber de Ludo Aleae) EzÀÄ 1663gÀ°è ¥ÀæPÀlªÁ¬ÄvÀÄ. UÀtÂvÀdÕgÁzÀ eÉ. §£ÉÆð° (1654-1705) ¦.
pu
be T
¯Áå¥Áè¸ï (1749-1827), J.J. ªÀiÁPÉÆÃðªï (1856-1922) ªÀÄvÀÄÛ J.J£ï. PÉÆïÉÆäÃUÉÆÃgÉÆêï
(d£À£À 1903) EªÀgÉ®è UÀt¤ÃAiÀÄ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrzÁÝgÉ.
K

»A¢£À vÀgÀUÀwAiÀÄ°è ¤ÃªÀÅ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß aªÀÄÄäªÀÅzÀÄ, zÁ¼ÀUÀ¼À£ÀÄß J¸ÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ EvÁå¢

©

¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁr ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ QgÀÄ£ÉÆÃl w½¢gÀ§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß

UÀªÀĤ¹gÀ§ºÀÄzÀÄ. MAzÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃUÀzÀ°è ¤¢ðµÀÖ ¥sÀ°vÁA±À §gÀĪÀ ¸ÁzsÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä ¤ÃªÀÅ
FUÀ PÀ°AiÀÄ°gÀÄ«j.
ZÀlĪÀnPÉ 1 : (i) AiÀiÁªÀÅzÉà £ÁtåªÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ºÀvÀÄÛ ¨Áj a«Ää ²gÀ (Head) ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄZÀÒ
(Tail) ªÉÄîÄäRªÁV ©Ã¼ÀĪÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß F PɼÀV£ÀAvÉ PÉÆõÀÖPÀzÀ°è zÁR°¹.
PÉÆõÀÖPÀ 15.1
£ÁtåªÀ£ÀÄß ªÉÄîPÉÌ ²gÀªÀÅ ªÉÄîÄäRªÁV ©zÀÝ ¸ÀASÉå ¥ÀÄZÀÒªÀÅ ªÉÄîÄäRªÁV ©zÀÝ ¸ÀASÉå
o

a«Ää¹zÀ ¸ÀASÉå
10
tt

PɼÀV£À ©ü£ÀßgÁ²UÀ¼À ¨É¯ÉUÀ¼À£ÀÄß §gÉzÀÄPÉƽî:

²gÀªÀÅ ªÉÄîÄäRªÁV ©zÀÝ ¸ÀASÉå
No

£ÁtåªÀ£ÀÄß a«ÄäzÀ MlÄÖ ¸ÀASÉå

ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀÄZÀÒªÀÅ ªÉÄîÄäRªÁV ©zÀÝ ¸ÀASÉå
£ÁtåªÀ£ÀÄß a«ÄäzÀ MlÄÖ ¸ÀASÉå
 144 UÀtÂvÀ

(ii) £ÁtåªÀ£ÀÄß 20 ¨Áj ªÉÄîPÉÌ a«Ää ¤ªÀÄä «ÃPÀëuÉAiÀÄ£ÀÄß »A¢£ÀAvÉ zÁR°¹, ¥ÀÄ£ÀB F
«ÃPÀëuÉUÀ½UÉ »AzÉ PÉÆlÖAvÉ ©ü£ÀßgÁ²UÀ¼À ¨É¯ÉUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
(iii) EzÉà jÃw, £ÁtåªÀ£ÀÄß aªÀÄÄäªÀ ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѹ, ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÄ£ÁgÁªÀwð¹
ªÀÄvÀÄÛ ²gÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄZÀÒUÀ¼ÀÄ ªÉÄîÄäRªÁV ©Ã¼ÀĪÀ ¸ÀASÉåUÀ¼À£ÀÄß zÁR°¹, C£ÀÄUÀÄtªÁzÀ
©ü£ÀßgÁ²UÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
£ÁtåªÀ£ÀÄß aªÀÄÄäªÀ ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À ¸ÀASÉå ºÉaѹzÀAvÉ, ©ü£ÀßgÁ²UÀ¼À ¨É¯ÉUÀ¼ÀÄ 0.5gÀ ¸À«ÄÃ¥ÀPÉÌ
§gÀÄvÀÛªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ PÁtÄ«j. ºÉZÉÑZÀÄÑ ¨Áj £ÁtåªÀ£ÀÄß ªÉÄîÄäRªÁV a«ÄäzÁUÀ
K£ÁUÀĪÀÅzÉAzÀÄ w½AiÀÄ®Ä F PɼÀV£À UÀÄA¥ÀÄ ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀºÀ £ÀqɸÀ§ºÀÄzÀÄ.

ed
ZÀlĪÀnPÉ 2 : vÀgÀUÀwAiÀÄ£ÀÄß 2 CxÀªÁ 3 «zÁåyðUÀ¼À UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÁV «AUÀr¹. ¥Àæw UÀÄA¦£À M§â
«zÁåyðAiÀÄÄ MAzÀÄ £ÁtåªÀ£ÀÄß 15 ¨Áj aªÀÄä°. UÀÄA¦£À E£ÉÆßêÀð «zÁåyðAiÀÄÄ ²gÀ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀÄZÀÒ ªÉÄîÄäRªÁV ©Ã¼ÀĪÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß zÁR°¸À°. [J®è UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÀÄ MAzÉà ªÀÄÄR¨É¯ÉAiÀÄ,

ish
MAzÉà jÃwAiÀÄ £ÁtåªÀ£ÀÄß §¼À¸À¨ÉÃPÀÄ CAzÀgÉ, ¥Àæw UÀÄA¦£ÀªÀgÀÄ MAzÉà £ÁtåªÀ£ÀÄß aªÀÄÄäwÛzÁÝgÉ.
JA§ÄzÁV ¥ÀjUÀt¸ÀĪÀÅzÀÄ].
FUÀ PÀ¥ÀÄà ºÀ®UÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÉÆõÀÖPÀ 15.2 gÀAvÉ PÉÆõÀ×PÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ. ªÉÆzÀ®Ä 1£ÉAiÀÄ
re S
vÀAqÀzÀªÀgÀÄ vÀªÀÄä «ÃPÀëuÉUÀ¼À£ÀÄß zÁR°¹. ¥sÀ°vÀ ©ü£ÀßgÁ²UÀ¼À£ÀÄß ¯ÉQ̸À¨ÉÃPÀÄ.

bl
B
£ÀAvÀgÀ 2£ÉAiÀÄ vÀAqÀzÀªÀgÀÄ vÀªÀÄä «ÃPÀëuÉUÀ¼À£ÀÄß §gÉAiÀĨÉÃPÀÄ DzÀgÉ E°è vÀAqÀ 1 ªÀÄvÀÄÛ vÀAqÀ
2gÀ MlÄÖ zÀvÁÛA±ÀUÀ½UÉ ©ü£ÀßgÁ²UÀ¼À£ÀÄß ¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EzÉà jÃw ªÀÄÄAzÀĪÀgɸÀ¨ÉÃPÀÄ.
pu
be T
(£ÁªÀÅ F ©ü£ÀßgÁ²UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAavÀ ©ü£ÀßgÁ²UÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ©ü£ÀßgÁ²UÀ¼À ¸ÀAavÀ ªÉÆvÀÛ J£ÀߧºÀÄzÀÄ) E°è
£ÁªÀÅ MAzÀÄ vÀgÀUÀwAiÀÄ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ¤ÃrzÀ «ÃPÀëuÉUÀ¼À£ÀÄß ªÉÆzÀ® 3 ¸Á®ÄUÀ¼À°è zÁR°¹zÉÝêÉÉ.
K

PÉÆõÀ×PÀ 15.2
©

²gÀªÅÀ ªÉÄîÄäRªÁV ¥ÀÄZÀÒªÀÅ ªÉÄîÄäR ²gÀªÅÀ ªÉÄîÄäRªÁV ©Ã¼ÀĪÀ ¸ÀASÉåUÀ¼À ªÉÆvÀÛ ¥ÀÄZÀÒªÅÀ ªÉÄîÄäRªÁV ©Ã¼ÀĪÀ ¸ÀASÉåUÀ¼À ªÉÆvÀÛÀ
UÀÄA¥ÀÄ
©zÀÝ ¸ÀASÉå ªÁV ©zÀÝ ¸ÀASÉå £ÁtåªÀ£ÀÄß a«Ää¹zÀ MlÄÖ ¸ÀASÉå £ÁtåªÀ£ÀÄß a«Ää¹zÀ MlÄÖ ¸ÀASÉå

(1) (2) (3) (4) (5)

3 12
1 3 12
15 15

7+3 10 8 + 12 20
2 7 8 = =
o

15 + 15 30 15 + 15 30
tt

7 + 10 17 8 + 20 28
3 7 8 = =
15 + 30 45 15 + 30 45
No

4    

F PÉÆõÀ×PÀzÀ°è ¤ÃªÀÅ K£À£ÀÄß UÀªÀĤ¸ÀÄ«j? £ÁtåªÀ£ÀÄß aªÀÄÄäªÀ ¸ÀASÉåAiÀÄÄ ºÉZÁÑzÀAvÉ PÀA§

¸Á®Ä (4) ªÀÄvÀÄÛ (5) gÀ ©ü£ÀßgÁ²UÀ¼À ¨É¯ÉUÀ¼ÀÄ 0.5PÉÌ ¸À«Äæ¸ÀÄvÁÛ ºÉÆÃUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ PÁtÄ«j.
ZÀlĪÀnPÉ 3 : MAzÀÄ zÁ¼ÀªÀ£ÀÄß* 20 ¨Áj J¸ÉzÀÄ CAQUÀ¼ÁzÀ 1,2,3,4,5 ªÀÄvÀÄÛ 6 ªÉÄîPÉÌ §gÀĪÀ
¸ÀASÉåUÀ¼À£ÀÄß §gÉzÀÄ CzÀ£ÀÄß PÉÆõÀ×PÀ 15.3 gÀAvÉ £ÀªÀÄÆ¢¹.
(*MAzÀÄ zÁ¼ÀªÀÅ PÀÄA¢®èzÀ 6 ªÀÄÄRUÀ¼À WÀ£ÀªÁVzÀÄÝ, ¥Àæw ªÀÄÄRªÀÅ 1jAzÀ 6gÀ ªÀgÉV£À MAzÀÄ CAQAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. PÉ®ªÉÇAzÀÄ ¸À® CAQUÀ¼À §zÀ¯ÁV CµÉÖà ¸ÀASÉåAiÀÄ ZÀÄQÌUÀ¼ÀÄ EgÀÄvÀÛªÉ.)
¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ 145

PÉÆõÀÖPÀ 15.3

zÁ¼ÀzÀ J¸ÉvÀUÀ¼À F CAQUÀ¼ÀÄ ªÉÄîÄäRªÁV ©zÀÝ ¸ÀASÉå

¸ÀASÉå 1 2 3 4 5 6
20

F PɼÀV£À ©ü£ÀßgÁ²UÀ¼À ¨É¯ÉUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj

ed
ªÉÄîÄäRªÁV 1 §A¢gÀĪÀ ¸ÀASÉå
zÁ¼ÀzÀ MlÄÖ J¸ÉvÀUÀ¼À ¸ÀASÉå

ish
ªÉÄîÄäRªÁV 2 §A¢gÀĪÀ ¸ÀASÉå
re S
bl
zÁ¼ÀzÀ MlÄÖ J¸ÉvÀUÀ¼À ¸ÀASÉå
B

pu
be T


K

ªÉÄîÄäRªÁV 6 §A¢gÀĪÀ ¸ÀASÉå

©

zÁ¼ÀzÀ MlÄÖ J¸ÉvÀUÀ¼À ¸ÀASÉå

(ii) FUÀ zÁ¼ÀªÀ£ÀÄß 40 ¨Áj J¸É¬Äj. «ÃPÀëuÉUÀ¼À£ÀÄß zÁR°¹ ªÀÄvÀÄÛ (i) gÀ°è ªÀiÁrzÀAvÉAiÉÄÃ
©ü£ÀßgÁ²UÀ¼À£ÀÄß ¯ÉQ̹. zÁ¼ÀzÀ J¸ÉvÀUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄÄ ºÉZÁÑzÀAvÉ (i) & (ii) gÀ°è ¯ÉQ̹zÀ ¥Àæw
1
©ü£ÀßgÁ²AiÀÄ ¨É¯ÉAiÀÄÄ £ÀÄß ¸À«Äæ¸ÀÄvÀÛzÉ.
6
EzÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÀ®Ä ZÀlĪÀnPÉ - 2gÀ°è ªÀiÁrzÀAvÉ UÀÄA¥ÀÄ ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß £ÀqɸÀ§ºÀÄzÀÄ. ¤ªÀÄä
o

vÀgÀUÀwAiÀÄ ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß aPÀÌ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÁV «AUÀr¹. ¥Àæw UÀÄA¦£À MAzÀÄ «zÁåyðAiÀÄÄ 10 ¸À® MAzÀÄ
tt

zÁ¼ÀªÀ£ÀÄß J¸ÉAiÀĨÉÃPÀÄ. «ÃPÀëuÉUÀ¼À£ÀÄß zÁR°¹, ¸ÀAavÀ ©ü£ÀßgÁ²UÀ¼À£ÀÄß ¯ÉQ̸À¨ÉÃPÀÄ.

No

CAQ 1gÀ ©ü£ÀßgÁ²UÀ¼À ¨É¯ÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÆõÀ×PÀ 15.4gÀ°è zÁR°¸À§ºÀÄzÀÄ. F PÉÆõÀ×PÀªÀ£ÀÄß G½zÀ

CAQUÀ¼À ©ü£ÀßgÁ²UÀ¼À ¨É¯ÉUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä ¸ÀºÀ «¸ÀÛj¸À§ºÀÄzÀÄ CxÀªÁ EzÉà jÃwAiÀÄ
E£ÉÆßAzÀÄ PÉÆõÀ×PÀªÀ£ÀÄß gÀa¸À§ºÀÄzÀÄ.
 146 UÀtÂvÀ

PÉÆõÀ×PÀ 15.4

UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÀÄ UÀÄA¦£À°è zÁ¼ÀzÀ J¸ÉvÀUÀ¼À MlÄÖ ¸ÀASÉå CAQ '1' ©zÀÝ ¸ÀASÉåUÀ¼À ªÉÆvÀÛ
zÁ¼ÀzÀ J¸ÉvÀUÀ¼À MlÄÖ ¸ÀASÉå
(1) (2) (3)
1 - -
2 - -

ed
3 - -
4 - -

ish
J¯Áè UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÀÄ §¼À¹zÀ zÁ¼ÀUÀ¼ÀÄ £ÉÆÃqÀ®Ä MAzÉà jÃwAiÀiÁVzÀÄÝ ªÀÄvÀÄÛ MAzÉÃ
UÁvÀæzÁÝVgÀ¨ÉÃPÀÄ. DUÀ J¯Áè J¸ÉvÀUÀ¼À£ÀÄß MAzÉà zÁ¼ÀzÀ J¸ÉvÀUÀ¼ÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À§ºÀÄzÀÄ.
re S
¤ÃªÀÅ F PÉÆõÀ×PÀUÀ¼À°è K£À£ÀÄß UÀªÀĤ¸ÀÄ«j?

bl
B
1
MlÄÖ zÁ¼ÀzÀ J¸ÉvÀUÀ¼À ¸ÀASÉå ºÉZÁÑzÀAvÉ (3)£Éà PÀA§¸Á°£À ©ü£ÀßgÁ²UÀ¼ÀÄ £ÀÄß ¸À«Äæ¸ÀÄvÀÛªÉ.
6
pu
be T

ZÀlĪÀnPÉ 4 : (i) 2 £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß KPÀPÁ®zÀ°è 10 ¨Áj a«Ää ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀÄä ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß PɼÀV£ÀAvÉ
PÉÆõÀ×PÀzÀ°è zÁR°¹.
K

PÉÆõÀ×PÀ 15.5
©

JgÀqÀÄ £ÁtåUÀ¼À aªÀÄÄä«PÉUÀ¼À ²gÀªÀÅ ªÉÄîPÉÌ MAzÀÄ ²gÀªÀÅ ªÉÄîPÉÌ JgÀqÀÄ ²gÀUÀ¼ÀÄ
¸ÀASÉå §gÀ¢gÀzÀ ¸ÀASÉå §gÀĪÀ ¸ÀASÉå ªÉÄîPÉÌ §gÀĪÀ ¸ÀASÉå
10

©ü£ÀßgÁ²UÀ¼À£ÀÄß §gÉzÀÄPÉƽî:
o

²gÀªÀÅ ªÉÄîPÉÌ §gÀ¢gÀzÀ ¸ÀASÉå

A=
JgÀqÀÄ £ÁtåUÀ¼À aªÀÄÄä«PÉUÀ¼À MlÄÖ ¸ÀASÉå
tt

MAzÀÄ ²gÀªÀÅ ªÉÄîPÉÌ §gÀĪÀ ¸ÀASÉå

B=
No

JgÀqÀÄ £ÁtåUÀ¼À aªÀÄÄä«PÉUÀ¼À MlÄÖ ¸ÀASÉå

JgÀqÀÄ ²gÀUÀ¼ÀÄ ªÉÄîPÉÌ §gÀĪÀ ¸ÀASÉå

C=
JgÀqÀÄ £ÁtåUÀ¼À aªÀÄÄä«PÉUÀ¼À MlÄÖ ¸ÀASÉå
F ©ü£ÀßgÁ²UÀ¼À ¨É¯ÉUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ 147

FUÀ aªÀÄÄä«PÉUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѹ (ZÀlĪÀnPÉ 2 gÀAvÉ). aªÀÄÄä«PÉUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄÄ ºÉZÁÑzÀAvÉ A,

B ªÀÄvÀÄÛ C UÀ¼À ¨É¯ÉUÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV 0.25, 0.5 ªÀÄvÀÄÛ 0.25PÉÌ ¸À«Äæ¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ PÁtÄ«j.
ZÀlĪÀnPÉ 1gÀ°è ¥Àæw £ÁtåzÀ aªÀÄÄä«PÉAiÀÄ£ÀÄß MAzÀÄ `AiÀÄvÀß' (trial) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ.
EzÉà jÃw ZÀlĪÀnPÉ 3gÀ°è ¥Àæw zÁ¼ÀzÀ J¸ÉvÀªÀ£ÀÄß MAzÀÄ AiÀÄvÀß J£ÀÄßvÉÛÃªÉ ªÀÄvÀÄÛ ZÀlĪÀnPÉ 4gÀ°è
KPÀPÁ®zÀ°è JgÀqÀÄ £ÁtåUÀ¼À aªÀÄÄä«PÉAiÀÄÄ PÀÆqÀ MAzÀÄ AiÀÄvÀߪÁUÀÄvÀÛzÉ.
DzÀÝjAzÀ AiÀÄvÀߪÀÅ MAzÀÄ QæAiÉÄAiÀiÁVzÀÄÝ EzÀÄ MAzÀÄ CxÀªÁ ºÉaÑ£À ¥sÀ°vÀ (outcome) UÀ¼À£ÀÄß
PÉÆqÀÄvÀÛzÉ. ZÀlĪÀnPÉ 1gÀ°è ¸ÁzsÀå«gÀĪÀ ¥sÀ°vÀUÀ¼ÀÄ ²gÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄZÀÒªÁVgÀÄvÀÛªÉ. CzÀgÀAvÉ ZÀlĪÀnPÉ
3gÀ°è ¸ÁzsÀå«gÀĪÀ ¥sÀ°vÀUÀ¼ÀÄ 1,2,3,4,5 ªÀÄvÀÄÛ 6 DVªÉ.

ed
ZÀlĪÀnPÉ 1gÀ°è MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ aªÀÄÄä«PÉAiÀÄ°è ²gÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß ²gÀ ¥sÀ°vÀ WÀl£É
(event) J£ÀÄßvÉÛêÉ. EzÉà jÃw ¥ÀÄZÀÒªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ ¥ÀÄZÀÒ¥sÀ°vÀ WÀl£ÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. ZÀlĪÀnPÉ

ish
2gÀ°è MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ, GzÁºÀgÀuÉUÉ 1£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ, ¥sÀ°vÀ 1 §gÀĪÀ
WÀl£ÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
£ÀªÀÄä ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÀÅ zÁ¼ÀªÀ£ÀÄß J¸ÉzÁUÀ ¸ÀªÀĸÀASÉå ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÁVzÀÝgÉ, WÀl£ÉAiÀÄÄ 2,4 ªÀÄvÀÄÛ 6
re S
JA§ ªÀÄÆgÀÄ ¥sÀ°vÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄwÛvÀÄÛ.

bl
B
»ÃUÉ MAzÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃUÀzÀ WÀl£ÉAiÉÄAzÀgÉ D ¥ÀæAiÉÆÃUÀzÀ PÉ®ªÀÅ ¥sÀ°vÀUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
10£Éà vÀgÀUÀwAiÀÄ°è ¤ÃªÀÅ MAzÀÄ WÀl£ÉAiÀÄ ¤RgÀªÁzÀ ªÁåSÉåAiÀÄ£ÀÄß C¨sÀ幸À°¢ÝÃj.
pu
be T

DzÀÝjAzÀ FUÀ ¤ÃªÀÅ ZÀlĪÀnPÉ 4gÀ°è£À WÀl£ÉUÀ¼À£ÀÄß w½¸ÀÄ«gÁ?

K

F »£À߯ɬÄAzÀ FUÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ JAzÀgÉãÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÉÆÃt. £ÀªÀÄä AiÀÄvÀßUÀ½AzÀ

AiÀiÁªÀ ¥sÀ°vÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzɪÀÅ JA§ÄzÀgÀ DzsÁgÀzÀ°è £ÁªÀÅ ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ CxÀªÁ C£ÀĨsÀªÀ ªÉÃzÀå
©

¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀħºÀÄzÀÄ.
FUÀ MlÄÖ AiÀÄvÀßUÀ¼À ¸ÀASÉå `n' DVgÀ°, ¸ÀA¨sÀ«¸ÀÄwÛgÀĪÀ MAzÀÄ WÀl£É `E' AiÀÄ ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ
¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ P (E) AiÀÄÄ,
WÀl£ÉAiÀÄÄ ¸ÀA¨sÀ«¹zÀ AiÀÄvÀßUÀ¼À ¸ÀASÉå
P(E) =
MlÄÖ AiÀÄvÀßUÀ¼À ¸ÀASÉå
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è £ÁªÀÅ ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÆ, C£ÀÄPÀÆ®vÉUÉ
o

EzÀ£ÀÄß ‘¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ’ JAzÀÄ §gÉAiÀÄÄvÉÛêÉ.

tt

PÉ®ªÀÅ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¸ÉÆÃt.

»A¢£À ZÀlĪÀnPÉ 2 ªÀÄvÀÄÛ PÉÆõÀ×PÀ 15.2 £ÀÄß ¥ÀÄ£ÀB £ÉÆÃrzÁUÀ PÉÆõÀ×PÀzÀ (4)£Éà PÀA§¸Á°£À°è
No

¤ÃªÀÅ ¯ÉQ̹zÀ ©ü£ÀßgÁ² AiÀiÁªÀÅzÀÄ? EzÀÄ ²gÀ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ DVzÉ. AiÀÄvÀßUÀ¼À
¸ÀASÉå ªÀÄvÀÄÛ F AiÀÄvÀßUÀ¼À°è ²gÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß CªÀ®A©¹ F ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄÄ
§zÀ¯ÁUÀÄwÛgÀÄvÀÛzÉ. EzÉà jÃw, PÉÆõÀ×PÀ 15.2gÀ 5£Éà PÀA§¸Á®Ä ¥ÀÄZÀÒ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀgÀ ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ
12 2 28
¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ jAzÀ DgÀA¨sÀªÁV £ÀAvÀgÀ £ÀAvÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ EzÉà jÃw
15 3 45
ªÀÄÄAzÀĪÀgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
DzÀÝjAzÀ ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄÄ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ AiÀÄvÀßUÀ¼À ¸ÀASÉå ªÀÄvÀÄÛ F AiÀÄvÀßUÀ¼À°è
£ÀªÀÄUÉ ¨ÉÃPÁzÀ ¥sÀ°vÀUÀ¼ÀÄ §gÀĪÀ ¸ÀASÉåUÀ¼À£ÀÄß CªÀ®A©¹zÉ.
 148 UÀtÂvÀ

ZÀlĪÀnPÉ 5 : ªÀÄÄAzÀĪÀgÉAiÀÄĪÀÅzÀgÀ ªÉÆzÀ®Ä ¤ÃªÀÅ ZÀlĪÀnPÉ 3gÀ°è gÀa¹zÀ PÉÆõÀ×PÀUÀ¼À£ÀÄß

£ÉÆÃr. ¤¢ðµÀÖ ¸ÀASÉåAiÀĵÀÄÖ ¨Áj zÁ¼ÀªÀ£ÀÄß J¸ÉzÁUÀ CAQ 3£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß
PÀAqÀÄ»r¬Äj ºÁUÀÆ AiÀÄvÀßUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѹzÁUÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄÄ ºÉÃUÉ §zÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ
JA§ÄzÀ£ÀÄß vÉÆÃj¹.
FUÀ EvÀgÉ PÉ®ªÀÅ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸ÉÆÃt.
GzÁºÀgÀuÉ 1 : MAzÀÄ £ÁtåªÀ£ÀÄß PɼÀV£À DªÀÈwAiÀÄ°è 1000 ¸À® aªÀÄä¯ÁVzÉ.
²gÀ : 455, ¥ÀÄZÀÒ : 545

ed
¥Àæw WÀl£ÉAiÀÄ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁr.
¥ÀjºÁgÀ : £ÁtåªÀ£ÀÄß 1000 ¸À® aªÀÄÄäªÀÅzÀjAzÀ MlÄÖ AiÀÄvÀßUÀ¼À ¸ÀASÉå 1000.
²gÀ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ WÀl£É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄZÀÒ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ WÀl£ÉUÀ¼À£ÀÄß PÀæªÀĪÁV E ªÀÄvÀÄÛ F JAzÀÄ ºÉ¸Àj¹zÉ. 'E'

ish
¸ÀA¨sÀ«¸ÀĪÀ ¸ÀASÉå CAzÀgÉ, ²gÀ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¸ÀASÉåAiÀÄÄ 455.
²gÀUÀ¼À ¸ÀASÉå
DzÀÝjAzÀ 'E' AiÀÄ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ =
re S MlÄÖ AiÀÄvÀßUÀ¼À ¸ÀASÉå

bl
455
B
CAzÀgÉ, P(E) = = 0.455
1000
pu ¥ÀÄZÀÒUÀ¼À ¸ÀASÉå
be T

EzÉà jÃw ¥ÀÄZÀÒ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ WÀl£ÉAiÀÄ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ =

MlÄÖ AiÀÄvÀßUÀ¼À ¸ÀASÉå
K

545
CAzÀgÉ, P(F) = = 0.545
1000
©

ªÉÄð£À GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ°è P(E) + P(F) = 0.455 + 0.545 = 1, ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw AiÀÄvÀßzÀ ¸ÁzsÀå
¥sÀ°vÀUÀ¼ÀÄ E ªÀÄvÀÄÛ F ªÀiÁvÀæ DVªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹.
GzÁºÀgÀuÉ 2: JgÀqÀÄ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß KPÀPÁ®zÀ°è 500 ¸À® aªÀÄä¯ÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥sÀ°vÁA±ÀªÀÅ F
PɼÀV£ÀAvÉ zÉÆgÀQzÉ.
JgÀqÀÄ ²gÀUÀ¼ÀÄ : 105 ¸À®
MAzÀÄ ²gÀ : 275 ¸À®
²gÀªÀ®è : 120 ¸À®
o

¥Àæw WÀl£ÉAiÀÄÄ zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

tt

¥ÀjºÁgÀ : JgÀqÀÄ ²gÀ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ, MAzÀÄ ²gÀ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ²gÀ ¥ÀqÉAiÀÄzÀ WÀl£ÉUÀ¼À£ÀÄß PÀæªÀĪÁV
E1, E2 ªÀÄvÀÄÛ E3 JAzÀÄ ¸ÀÆa¸ÉÆÃt.
No

105
P(E1 ) = = 0.21
500
275
P(E 2 ) = = 0.55
500
120
P(E 3 ) = = 0.24
500
E°è P (E1) + P (E2) + P (E3) = 1 DVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹. E1, E2 ªÀÄvÀÄÛ E3 UÀ¼ÀÄ AiÀÄvÀßzÀÀ J®è
¥sÀ°vÀUÀ¼À£ÀÄß PÀÆqÀ M¼ÀUÉÆArªÉ.
¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ 149

GzÁºÀgÀuÉ 3: MAzÀÄ zÁ¼ÀªÀ£ÀÄß 1000 ¸À® J¸ÉAiÀįÁVzÉ. 1,2,3,4,5 ªÀÄvÀÄÛ 6 F ¥sÀ°vÀUÀ¼À

DªÀÈwÛUÀ¼À£ÀÄß PɼÀV£À PÉÆõÀ×PÀzÀ°è ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.

PÉÆõÀ×PÀ 15.6
¥sÀ°vÀ 1 2 3 4 5 6
DªÀÈwÛ 179 150 157 149 175 190

¥Àæw ¥sÀ°vÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj

ed
¥ÀjºÁgÀ: ¥sÀ°vÀ i ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ WÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß Ei JAzÀÄ ¸ÀÆa¹zÉ. E°è i = 1, 2, 3, 4, 5, 6.
1 gÀ DªÀÈwÛ
FUÀ ¥sÀ°vÀ 1 ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ = P(E1 ) =

ish
zÁ¼ÀzÀ MlÄÖ J¸ÉvU
À À¼À ¸ÀASÉå
179

= = 0.179
1000
re S
bl
157
EzÉÃ jÃw, P(E 2 ) = 150 = 0.15 P(E 3 ) = = 0.157
B
1000 1000
149 175

pu = 0.149 P(E 5 ) = = 0.175
be T
P(E 4 ) =
1000 1000
190
K

ªÀÄvÀÄÛ P(E 6 ) = = 0.19

1000
©

P (E1) + P (E2) + P (E3) + P (E4) + P (E5) + P (E6) = 1 JAzÀÄ UÀªÀĤ¹.

EzÀ®èzÉ F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¹:
(i) ¥Àæw WÀl£ÉAiÀÄ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ 0(¸ÉÆ£Éß) ªÀÄvÀÄÛ 1gÀ £ÀqÀÄªÉ §gÀÄvÀÛzÉ.
(ii) J®è ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉUÀ¼À ªÉÆvÀÛªÀÅ 1 DVgÀÄvÀÛzÉ.
(iii) E1, E2, ........., E6 UÀ¼ÀÄ MAzÀÄ AiÀÄvÀßzÀ J®è ¸ÁzsÀå ¥sÀ°vÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ.
GzÁºÀgÀuÉ 4 : MAzÀÄ zÀÆgÀªÁt ªÀiÁUÀðzÀ²ð (Telephone directory) AiÀÄ MAzÀÄ ¥ÀÄlzÀ°è
o

200 zÀÆgÀªÁt ¸ÀASÉåUÀ½ªÉ. CªÀÅUÀ¼À ©r¸ÁÜ£ÀzÀ CAQAiÀÄ DªÀÈwÛ «vÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß (GzÁºÀgÀuÉUÉ

tt

25828573 F ¸ÀASÉåAiÀÄ°è ©r¸ÁÜ£ÀzÀ CAQ 3) PÉÆõÀÖPÀ 15.7gÀ°è ¤ÃrzÉ.

PÉÆõÀ×PÀ 15.7
No

CAQ 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
DªÀÈwÛ 22 26 22 22 20 10 14 28 16 20
¥ÀÄlªÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÀzÉAiÉÄà ¥É¤ì®£ÀÄß MAzÀÄ ¸ÀASÉåAiÀÄ ªÉÄÃ¯É Ej¸ÀĪÀÅzÀÄ CAzÀgÉ MAzÀÄ
¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß AiÀiÁzÀÈaÒPÀªÁV Dj¸ÀĪÀÅzÀÄ. F ¸ÀASÉåAiÀÄ ©r ¸ÁÜ£ÀzÀ°è£À CAQ `6' EgÀĪÀ
¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
 150 UÀtÂvÀ

¥ÀjºÁgÀ : ©r¸ÁÜ£ÀzÀ°è CAQ 6 EgÀĪÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ

6gÀ DªÀÈwÛ
=
Dj¹zÀ zÀÆgÀª Át ¸ÀASÉåUÀ¼À MlÄÖ ¸ÀASÉå

14
= = 0.07
200
EzÉà jÃw EvÀgÀ CAQUÀ¼ÀÄ ©r¸ÁÜ£ÀzÀ°ègÀĪÀ ¸ÀASÉåUÀ¼À ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ
¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ.

ed
GzÁºÀgÀuÉ 5: »A¢£À C£ÀÄPÀæªÀÄ 250 ¢£ÀUÀ¼À ºÀªÁªÀiÁ£À ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£ÉUÀ¼À°è 175 ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ
¸ÀjAiÀiÁVªÉ JAzÀÄ ºÀªÁªÀiÁ£À E¯ÁSÉAiÀÄ zÁR¯ÉAiÀÄÄ vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ.
(i) ¸ÀjAiÀiÁzÀ ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÀ ¢£ÀUÀ¼À ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ JµÀÄÖ?

ish
(ii) ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀjAiÀiÁV®èzÀ ¢£ÀUÀ¼À ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ JµÀÄÖ?
re S
¥ÀjºÁgÀ : zÁR¯ÉUÀ¼ÀÄ ¹UÀĪÀ MlÄÖ ¢£ÀUÀ¼ÀÄ = 250

bl
(i)
P (¸ÀjAiÀiÁzÀ ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ EgÀĪÀ ¢£À)
B
ªÀÄÄ£ÀÆìZ£
À U
É ¼
À ÄÀ ¸ÀjAiÀiÁVgÀĪÀ ¢£ÀUÀ¼À ¸ÀASÉå
=

pu
be T
UÀĪÀ MlÄÖ ¢£ÀUÀ¼À ¸ÀASÉå
zÁR¯ÉUÀ¼ÀÄ ¹U
175
K

= = 0.7

250
(ii) ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀjAiÀiÁV®èzÀ ¢£ÀUÀ¼À ¸ÀASÉå = 250 – 175 = 75
©

75
DzÀÝjAzÀ P (ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£É ¸ÀjAiÀiÁV®èzÀ ¢£À
= ) = 0.3
250
UÀªÀĤ¹ : P (ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£É ¸Àj¬ÄgÀĪÀÀ ¢£À) + P (ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£É ¸ÀjAiÀiÁV®èzÀ ¢£À)
= 0.7 + 0.3 = 1
GzÁºÀgÀuÉ 6: MAzÀÄ lAiÀÄgï GvÁàzÀ£Á PÀA¥À¤AiÀÄÄ lAiÀÄgï §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀ ªÉÆzÀ®Ä
CzÀÄ PÀæ«Ä¹zÀ zÀÆgÀzÀ zÁR¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ElÄÖPÉÆArzÉÉ. PÉÆõÀ×PÀªÀÅ 1000 ¥ÀæPÀgÀtUÀ¼À ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
o

vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ.
PÉÆõÀ×PÀ 15.8
tt

4000 QÌAvÀ 4000 ¢AzÀ 9001 ¢AzÀ 14000 QÌAvÀ

zÀÆgÀ (km UÀ¼À°è)
PÀrªÉÄ 9000 14000 ºÉZÀÄÑ
No

DªÀÈwÛ 20 210 325 445

¤ÃªÀÅ F PÀA¥À¤AiÀÄ lAiÀÄgï£ÀÄß Rjâ¸ÀĪÀÅzÁzÀgÉ PɼÀV£À ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
(i) 4000 km UÀ½VAvÀ ªÉÆzÀ¯Éà §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀ CUÀvÀåvÉ?
(ii) 9000 km UÀ½VAvÀ ºÉZÁÑzÁUÀ ºÁ¼ÁUÀĪÀÅzÀÄ?
(iii) 4000 km ¤AzÀ 14000 km ªÀgÉV£À £ÀqÀÄªÉ §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀ CUÀvÀåvÉ?
¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ 151

¥ÀjºÁgÀ : (i) AiÀÄvÀßUÀ¼À MlÄÖ ¸ÀASÉå = 1000

4000 km UÀ¼À ªÉÆzÀ®Ä lAiÀÄgï §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀgÀ DªÀÈwÛAiÀÄÄ 20
20
zÀÄ) = 0.02
DzÀÝjAzÀ P (4000 km VAvÀ ªÉÆzÀ®Ä lAiÀÄgï §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀÅ=
1000
(ii) 9000 km UÀ½VAvÀ ºÉZÁÑzÁUÀ lAiÀÄgï ºÁ¼ÁUÀĪÀ DªÀÈwÛAiÀÄÄ 325 + 445 = 770
770
ĪÀ) = 0.77
DzÀÝjAzÀ P (9000 km UÀ½VAvÀ ºÉZÁÑzÁUÀ lAiÀÄgï ºÁ¼ÁUÀ=
1000

ed
(iii) 4000 km ªÀÄvÀÄÛ 14000 km UÀ¼À £ÀqÀÄªÉ lAiÀÄgï §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀ CªÀ±ÀåPÀvÉAiÀÄ
DªÀÈwÛAiÀÄÄ = 210 + 325 = 535
DzÀÝjAzÀ P (4000 km ªÀÄvÀÄÛ 14000 km UÀ¼À £ÀqÀÄªÉ lAiÀÄgï §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉ)

ish
535
= = 0.535
1000
GzÁºÀgÀuÉ 7: ªÀiÁ¹PÀ WÀlPÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼À°è M§â «zÁåyðAiÀÄÄ UÀ½¹zÀ ±ÉÃPÀqÁªÁgÀÄ CAPÀUÀ¼À£ÀÄß PɼÀUÉ
re S
bl
PÉÆqÀ¯ÁVzÉ.
B
pu PÉÆõÀ×PÀ 15.9
be T
WÀlPÀ ¥ÀjÃPÉë I II III IV V
¥ÀqÉzÀ ±ÉÃPÀqÁªÁgÀÄ
69 71 73 68 74
K

CAPÀUÀ¼ÀÄ
F zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À DzsÁgÀzÀ°è, MAzÀÄ WÀlPÀ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ°è «zÁåyðAiÀÄÄ ±ÉÃPÀqÁ 70QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ¥ÀqÉzÀ
©

CAPÀUÀ¼À ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

¥ÀjºÁgÀ : £ÀqɹzÀ WÀlPÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼À MlÄÖ ¸ÀASÉå 5
«zÁåyðAiÀÄÄ 70%QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ CAPÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀ WÀlPÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼À ¸ÀASÉå 3.
3
DzÀÝjAzÀ P (70% QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ CAPÀ UÀ½¹zÀÄzÀÄ)= = 0.6 .
5
o

GzÁºÀgÀuÉ 8 : MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ £ÀUÀgÀzÀ°è MAzÀÄ «ªÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄÄ ªÀAiÀĸÀÄì ªÀÄvÀÄÛ C¥ÀWÁvÀUÀ¼À
£ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀ PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä AiÀiÁzÀÈaÑPÀªÁV 2000 ZÁ®PÀgÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁrvÀÄ.
tt

(M§â ZÁ®PÀ¤UÉ ªÀÄvÉÆÛ§â ZÁ®PÀ¤AzÀ DzÀåvÉ zÉÆgÀPÀzÀAvÉ) ¥ÀqÉzÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß PɼÀV£À PÉÆõÀÖPÀzÀ°è
¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
No

PÉÆõÀ×PÀ 15.10
ZÁ®PÀgÀ ªÀAiÀĸÀÄì MAzÀÄ ªÀµÀðzÀ°è£À C¥ÀWÁvÀUÀ¼ÀÄ
(ªÀµÀðUÀ¼À°è) 0 1 2 3 3QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ
18-29 440 160 110 61 35
30-50 505 125 60 22 18
50QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ 360 45 35 15 9
 152 UÀtÂvÀ

£ÀUÀgÀzÀ°è AiÀiÁzÀÈaÑPÀªÁV Dj¹zÀ ZÁ®PÀ¤UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ PɼÀV£À WÀl£ÉUÀ¼À ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß

PÀAqÀÄ»r¬Äj.
(i) MAzÀÄ ªÀµÀðzÀ°è ¤RgÀªÁV 3 C¥ÀWÁvÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrzÀ 18-29 ªÀµÀðzÀ ZÁ®PÀgÀÄ.
(ii) MAzÀÄ ªÀµÀðzÀ°è MAzÀÄ CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ C¥ÀWÁvÀ ªÀiÁrzÀ 30-50 ªÀµÀðzÀ ZÁ®PÀgÀÄ.
(iii) MAzÀÄ ªÀµÀðzÀ°è C¥ÀWÁvÀ ªÀiÁqÀzÀ ZÁ®PÀgÀÄ.
¥ÀjºÁgÀ : MlÄÖ ZÁ®PÀgÀ ¸ÀASÉå = 2000
(i) MAzÀÄ ªÀµÀðzÀ°è ¤RgÀªÁV 3 C¥ÀWÁvÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrzÀ 18-29 ªÀµÀðzÀ ZÁ®PÀgÀ ¸ÀASÉå = 61

ed
DzÀÝjAzÀ P (¤RgÀªÁV 3 C¥ÀWÁvÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrzÀ 18-29 ªÀµÀðzÀ ZÁ®PÀgÀÄ)
61
= = 0.0305 ≈ 0.031

ish
2000
(ii) MAzÀÄ ªÀµÀðzÀ°è 1 CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ C¥ÀWÁvÀ ªÀiÁrzÀ 30-35 ªÀµÀðzÀ ZÁ®PÀgÀ ¸ÀASÉå
re S
= 125 + 60 + 22 + 18 = 225

bl
DzÀÝjAzÀ P (MAzÀÄ CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ C¥ÀWÁvÀ ªÀiÁrzÀ 30-35 ªÀµÀðzÀ ZÁ®PÀ)
B
225
pu
= = 0.1125 ≈ 0.113.

be T

2000
(iii) MAzÀÄ ªÀµÀðzÀ°è C¥ÀWÁvÀ ªÀiÁqÀzÀ ZÁ®PÀgÀ ¸ÀASÉå = 440 + 505 + 360 = 1305
K

1305
DzÀÝjAzÀ P(C¥ÀWÁvÀ ªÀiÁqÀzÀ ZÁ®PÀ=
gÀÄ) = 0.653 .
©

2000

GzÁºÀgÀuÉ 9 : MAzÀÄ vÀgÀUÀwAiÀÄ 38 «zÁåyðUÀ¼À vÀÆPÀªÀ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀĪÀ DªÀÈwÛ «vÀgÀuÁ ¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß

¥ÀjUÀt¹ (CzsÁåAiÀÄ 14gÀ GzÁºÀgÀuÉ 4gÀ PÉÆõÀ×PÀ 14.3).
(i) 46-50kg ªÀUÁðAvÀgÀzÀ°ègÀĪÀ vÀgÀUÀwAiÀÄ «zÁåyðAiÀÄ vÀÆPÀzÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ
»r¬Äj.
(ii) EzÀgÀ°è ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ 0( ¸ÉÆ£Éß) ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ 1 DVgÀĪÀ MAzÉÆAzÀÄ WÀl£ÉUÀ¼À£ÀÄß
o

¤Ãrj.
tt

¥ÀjºÁgÀ :(i) «zÁåyðUÀ¼À MlÄÖ ¸ÀASÉå 38 ªÀÄvÀÄÛ vÀÆPÀªÀÅ 46-50kg ªÀUÁðAvÀgÀzÀ°ègÀĪÀ «zÁåyðUÀ¼À
¸ÀASÉå 3.
No

3
) =
DzÀÝjAzÀ P (46-50kg ªÀUÁðAvÀgÀzÀ°ègÀĪÀ M§â «zÁåyðAiÀÄ vÀÆPÀ= 0.079
38
(ii) GzÁºÀgÀuÉUÉ 30kg vÀÆPÀzÀ «zÁåyðAiÀÄ WÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƽî. DzÀgÉ F vÀÆPÀzÀ «zÁåyð
EgÀĪÀÅ¢®è. DzÀÝjAzÀ F WÀl£ÉAiÀÄ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄÄ '0' (¸ÉÆ£Éß) EzÉà jÃw 30kg VAvÀ
38
ºÉZÀÄÑ vÀÆPÀ«gÀĪÀ M§â «zÁåyðAiÀÄ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄÄ = 1 DVgÀÄvÀÛzÉ.
38
¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ 153

GzÁºÀgÀuÉ 10 : ©ÃdUÀ¼ÀÄ vÀÄA©gÀĪÀ 5 aîUÀ½AzÀ vÀ¯Á 50 ©ÃdUÀ¼À£ÀÄß AiÀiÁzÀÈaÒPÀªÁV

Dj¸À¯ÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÉƼÀPÉAiÉÆqÉAiÀÄ®Ä DzÀ±Àð ªÁvÁªÀgÀtzÀ°è Ej¸À¯ÁVzÉ. 20 ¢£ÀUÀ¼À
£ÀAvÀgÀ ªÉƼÀPÉAiÉÆqÉzÀ ¥Àæw aîzÀ ©ÃdUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ¯ÉQ̹ PɼÀV£ÀAvÉ zÁR°¹zÉ.
PÉÆõÀ×PÀ 15.11
aî 1 2 3 4 5
ªÉƼÀPÉAiÉÆqÉzÀ ©ÃdUÀ¼À
40 48 42 39 41
¸ÀASÉå

ed
PɼÀV£ÀAvÉ ªÉƼÀPÉAiÉÆqÉzÀ ©ÃdUÀ¼À ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
(i) MAzÀÄ aîzÀ°è 40QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ©ÃdUÀ¼ÀÄ.

ish
(ii) MAzÀÄ aîzÀ°è 49 ©ÃdUÀ¼ÀÄ.
(iii) MAzÀÄ aîzÀ°è 35QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ©ÃdUÀ¼ÀÄ.
re S
¥ÀjºÁgÀ : MlÄÖ aîUÀ¼À ¸ÀASÉå 5

bl
B
(i) 50 ©ÃdUÀ¼À°è 40QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ªÉƼÀPÉAiÉÆqÉzÀ ©ÃdUÀ½gÀĪÀ aîUÀ¼À ¸ÀASÉå 3
3
DzÀÝjAzÀ P (1 aîzÀ°è 40QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ©ÃdUÀ¼ÀÄ ªÉƼÀPÉAiÉÆqÉzÀÄzÀÄ)= = 0.6
pu
be T

5
(ii) 49 ©ÃdUÀ¼ÀÄ ªÉƼÀPÉAiÉÆqÉzÀ aîUÀ¼À ¸ÀASÉå = 0
K

0
P (1 aîzÀ°è 49 ©ÃdUÀ¼ÀÄ ªÉƼÀPÉAiÉÆqÉzÀÄzÀÄ)= = 0
5
©

(iii) 35QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ©ÃdUÀ¼ÀÄ ªÉƼÀPÉAiÉÆqÉzÀ aîUÀ¼À ¸ÀASÉå = 5

5
DzÀÝjAzÀ ¨ÉÃPÁzÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ= = 1
5
µÀgÁ (Remark) : F ªÉÄð£À J®è GzÁºÀgÀuÉUÀ¼À°è, MAzÀÄ WÀl£ÉAiÀÄ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄÄ 0 (¸ÉÆ£Éß)
ªÀÄvÀÄÛ 1 gÀ £ÀqÀÄ«£À AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÉÆAzÀÄ ©ü£ÀßgÁ²AiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ UÀªÀĤ¹gÀ§ºÀÄzÀÄ.
C¨sÁå¸À 15.1
o

1. MAzÀÄ QæPÉmï ¥ÀAzÀåzÀ°è M§â ¨ÁåmïìªÀŪÀÄ£ï (ªÀÄ»¼Á zÁArUÀ) JzÀÄj¹zÀ 30 J¸ÉvÀUÀ¼À°è

6 ¨ËAqÀjUÀ¼À£ÀÄß ¨Áj¸ÀÄvÁÛ¼É. CªÀ¼ÀÄ ¨ËAqÀj ºÉÆqÉAiÀÄzÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ
tt

»r¬Äj.
2. E§âgÀÄ ªÀÄPÀ̽gÀĪÀ 1500 PÀÄlÄA§UÀ¼À£ÀÄß AiÀiÁzÀÈaÒPÀªÁV Dj¸À¯ÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ PɼÀV£À
zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß zÁR°¹zÉ.
No

MAzÀÄ PÀÄlÄA§zÀ°è£À ºÀÄqÀÄVAiÀÄgÀ ¸ÀASÉå 2 1 0

PÀÄlÄA§UÀ¼À ¸ÀASÉå 475 814 211
AiÀiÁzÀÈaÒPÀªÁV Dj¹zÀ MAzÀÄ PÀÄlÄA§zÀ°è
(i) 2 ºÀÄqÀÄVAiÀÄjgÀĪÀ (ii) 1 ºÀÄqÀÄV¬ÄgÀĪÀ (iii) ºÀÄqÀÄV¬Ä®èzÀ
PÀÄlÄA§zÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
F ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉUÀ¼À ªÉÆvÀÛªÀÅ '1' DVzÉAiÉÄà JA§ÄzÀ£ÀÄß PÀÆqÀ ¥ÀjÃQë¹.
 154 UÀtÂvÀ

3.
CzsÁåAiÀÄ 14 gÀ «¨sÁUÀ 14.4 gÀ GzÁºÀgÀuÉ 5£ÀÄß £ÉÆÃr. vÀgÀUÀwAiÀÄ°è DUÀ¸ïÖ£À°è ºÀÄnÖzÀ M§â
«zÁåyðAiÀÄ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
4. ªÀÄÆgÀÄ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß KPÀPÁ®zÀ°è 200 ¨Áj aªÀÄä¯ÁVzÉ ««zsÀ ¥sÀ°vÀUÀ¼À DªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß F
PɼÀUÉ PÉÆqÀ¯ÁVzÉ.
¥sÀ°vÀ 3 ²gÀUÀ¼ÀÄ 2 ²gÀUÀ¼ÀÄ 1 ²gÀ ²gÀªÀ®è
DªÀÈw 23 72 77 28

ed
ªÀÄÆgÀÄ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÄ£ÀB KPÀPÁ®zÀ°è a«ÄäzÁUÀ 2 ²gÀUÀ¼ÀÄ §gÀĪÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß
PÀAqÀÄ»r¬Äj.
5. MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ 2400 PÀÄlÄA§UÀ¼À£ÀÄß AiÀiÁzÀÈaÒPÀªÁV Dj¹, DzÁAiÀÄzÀ ªÀÄlÖ ªÀÄvÀÄÛ

ish
PÀÄlÄA§zÀ°ègÀĪÀ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ £ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä ¸À«ÄÃPÉëAiÀÄ£ÀÄß
£ÀqɹvÀÄ. ¸ÀAUÀ滹zÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß PɼÀV£À PÉÆõÀ×PÀzÀ°è ¥ÀnÖ ªÀiÁrzÉ.
re S PÀÄlÄA§QÌgÀĪÀ ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ

bl
ªÀiÁ¹PÀ DzÁAiÀÄ (` UÀ¼À°è)
0 1 2 2QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ
B
7000QÌAvÀ PÀrªÉÄ
pu 10 160 25 0
be T
7,000-10,000 0 305 27 2
10,000-13,000 1 535 29 1
K

13,000-16,000 2 469 59 25
16,000 CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ 1 579 82 88
©

FUÀ MAzÀÄ PÀÄlÄA§ªÀ£ÀÄß Dj¹zÀgÉ PɼÀV£ÀAvÉ PÀÄlÄA§ªÀ£ÀÄß Dj¹zÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß

PÀAqÀÄ»r¬Äj.
(i) ¥Àæw ªÀiÁ¸ÀzÀ DzÁAiÀÄ ` 10,000 - 13,000 ªÀÄvÀÄÛ ¤RgÀªÁV 2 ªÁºÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀÄ.
(ii) ¥Àæw ªÀiÁ¸ÀzÀ DzÁAiÀÄ ` 16,000 CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ ªÀÄvÀÄÛ ¤RgÀªÁV 1 ªÁºÀ£ÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀÄ.
o

(iii) ¥Àæw ªÀiÁ¸ÀzÀ DzÁAiÀÄ ` 7,000QÌAvÀ PÀrªÉÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÀÅzÉà ªÁºÀ£ÀªÀ£ÀÄß

tt

ºÉÆA¢®è¢gÀĪÀÅzÀÄ.
(iv) ¥Àæw ªÀiÁ¸ÀzÀ DzÁAiÀÄ ` 13,000 – 16,000 ªÀÄvÀÄÛ 2QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß
No

ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀÄ.
(v) 1QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢®è¢gÀĪÀÅzÀÄ.
6. CzsÁåAiÀÄ 14gÀ PÉÆõÀ×PÀ 14.7£ÀÄß £ÉÆÃr.
(i) M§â «zÁåyð UÀtÂvÀ «µÀAiÀÄzÀ QgÀÄ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ°è 20% VAvÀ PÀrªÉÄ CAPÀ ¥ÀqÉzÀ
¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
(ii) 60 CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ CAPÀ UÀ½¹zÀ M§â «zÁåyðAiÀÄ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ 155

7. ¸ÀASÁå±Á¸ÀÛç «µÀAiÀÄzÀ §UÉÎ «zÁåyðUÀ¼À C©ü¥ÁæAiÀĪÀ£ÀÄß w½AiÀÄ®Ä 200 «zÁåyðUÀ¼À MAzÀÄ

¸À«ÄÃPÉëAiÀÄ£ÀÄß £ÀqɸÀ¯Á¬ÄvÀÄ. PɼÀV£À PÉÆõÀÖPÀzÀ°è zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß zÁR°¹zÉ.

C©ü¥ÁæAiÀÄ «zÁåyðUÀ¼À ¸ÀASÉå

EµÀÖ ¥ÀqÀĪÀªÀgÀÄ 135
EµÀÖ ¥ÀqÀzÀªÀgÀÄ 65

M§â «zÁåyðAiÀÄ£ÀÄß AiÀiÁzÀÈaÒPÀªÁV Dj¹zÀgÉ

ed
(i) ¸ÀASÁå±Á¸ÀÛçªÀ£ÀÄß EµÀÖ ¥ÀqÀĪÀ

ish
(ii) ¸ÀASÁå±Á¸ÀÛçªÀ£ÀÄß EµÀÖ ¥ÀqÀzÀ «zÁåyðAiÀÄ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

8. C¨sÁå¸À 14.2gÀ 2£ÉAiÀÄ ¥Àæ±ÉßAiÀÄ£ÀÄß £ÉÆÃr. F PɼÀV£ÀAvÉ ªÁ¹¸ÀĪÀ M§â EAf¤AiÀÄgï¼À

re S
¥ÁæAiÉÆÃVPÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

bl
B
(i) DPÉAiÀÄ PÉ®¸ÀzÀ ¸ÀܼÀ¢AzÀ 7km PÀrªÉÄ zÀÆgÀzÀ°ègÀĪÀÅzÀÄ.
pu
be T

(ii) DPÉAiÀÄ PÉ®¸ÀzÀ ¸ÀܼÀ¢AzÀ 7km CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ zÀÆgÀzÀ°ègÀĪÀÅzÀÄ.

K

1
(iii) DPÉAiÀÄ PÉ®¸ÀzÀ ¸ÀܼÀ¢AzÀ km M¼ÀV£À zÀÆgÀzÀ°ègÀĪÀÅzÀÄ.
2
©

9. ZÀlĪÀnPÉ : MAzÀÄ PÁ¯ÁªÀ¢üAiÀÄ°è ¤ªÀÄä ±Á¯ÉAiÀÄ UÉÃn£À JzÀÄj¤AzÀ ºÁzÀĺÉÆÃUÀĪÀ ¢éZÀPÀæ

ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ, wæZÀPÀæ ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £Á®ÄÌ ZÀPÀæzÀ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß (DªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß)
zÁR°¹. ¤ÃªÀÅ «ÃQë¹zÀ MlÄÖ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À°è MAzÀÄ ªÁºÀ£À ¢éZÀPÀæªÁºÀ£ÀªÁVgÀĪÀ
¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

10.
ZÀlĪÀnPÉ : ¤ªÀÄä vÀgÀUÀwAiÀÄ J®è «zÁåyðUÀ½UÉ 3 CAQAiÀÄ MAzÀÄ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß §gÉAiÀÄ®Ä
w½¹. AiÀiÁzÀÈaÒPÀªÁV M§â «zÁåyðAiÀÄ£ÀÄß Dj¹. CªÀ£ÀÄ/CªÀ¼ÀÄ §gÉzÀ ¸ÀASÉåAiÀÄÄ 3jAzÀ
o

¨sÁV¸À®àqÀĪÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ JµÀÄÖ? 3jAzÀ ¨sÁUÀªÁUÀĪÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ CAQUÀ¼À ªÉÆvÀÛªÀÅ 3jAzÀ

tt

¨sÁUÀªÁUÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß £É£À¦¹PÉƽî.

11. 5kg JAzÀÄ £ÀªÀÄÆ¢¹zÀ UÉÆâü »nÖ£À 11 aîUÀ¼ÀÄ ¤dªÁV PɼÀV£ÀAvÉ vÀÆPÀUÀ¼ÀļÀî »lÖ£ÀÄß
No

ºÉÆA¢ªÉ. (kg UÀ¼À°è)

4.97 5.05 5.08 5.03 5.00 5.06 5.08 4.98 5.04 5.07 5.00

EªÀÅUÀ¼À°è MAzÀÄ aîªÀ£ÀÄß AiÀiÁzÀÈaÒPÀªÁV Dj¹zÁUÀ 5kg VAvÀ ºÉZÀÄÑ »lÖ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ
aîªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.
 156 UÀtÂvÀ

12. C¨sÁå¸À 14.2 gÀ ¥Àæ±Éß 5 gÀ°è 30 ¢£ÀUÀ¼À°è MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ £ÀUÀgÀzÀ°è UÁ½AiÀÄ°ègÀĪÀ ¸À®ágï
qÉÊ DPÉìöÊqï£À ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß («Ä°AiÀÄ£ï ¨sÁUÀUÀ¼À°è) DªÀÈwÛ «vÀgÀuÁ ¥ÀnÖAiÀÄ°è vÀAiÀiÁj¸À®Ä
PÉüÀ¯ÁVvÀÄÛ. F ¥ÀnÖ¬ÄAzÀ F AiÀiÁªÀÅzÉà ¢£ÀUÀ¼À°è 0.12-0.16 ªÀUÁðAvÀgÀzÀ°ègÀĪÀ ¸À®ágï
qÉÊ DPÉìöÊqï£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

13. C¨sÁå¸À 14.2gÀ ¥Àæ±Éß 1gÀ°è vÀgÀUÀwAiÀÄ 30 «zÁåyðUÀ¼À gÀPÀÛzÀ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À §UÉÎ DªÀÈwÛ
«vÀgÀuÁ ¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À®Ä PÉüÀ¯ÁVvÀÄÛ. F PÉÆõÀ×PÀªÀ£ÀÄß §¼À¹ vÀgÀUÀwAiÀÄ M§â
«zÁåyðAiÀÄ£ÀÄß AiÀiÁzÀÈaÒPÀªÁV Dj¹zÁUÀ gÀPÀÛzÀ UÀÄA¥ÀÄ AB AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ «zÁåyðAiÀÄ

ed
¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

15.3 ¸ÁgÁA±À

ish
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è ¤ÃªÀÅ PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrgÀÄwÛÃj.
re S
1. ¥ÀæAiÉÆÃUÀzÀ PÉ®ªÀÅ ¥sÀ°vÀUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀªÀÅ D ¥ÀæAiÉÆÃUÀzÀ WÀl£ÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ.

bl
B
'E' WÀl£ÉAiÀÄ ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉ P(E)
2. pu
be T
WÀl£É E ¸ÀA¨sÀ«¸ÀĪÀ AiÀÄvÀßUÀ¼À ¸ÀASÉå

P(E) =
MlÄÖ AiÀÄvÀßUÀ¼À ¸ÀASÉå
K

3. MAzÀÄ WÀl£ÉAiÀÄ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄvÉAiÀÄÄ 0 ªÀÄvÀÄÛ 1 gÀ £ÀqÀÄªÉ EgÀÄvÀÛzÉ (0 ªÀÄvÀÄÛ 1 £ÀÄß ¸ÉÃj).

©


o
tt
No
UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtPÉÌ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£
É 157

CzsÄÁ§Azs
C£À åAiÀÄ -À -122

ed
UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtPÉÌ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£É

ish
A 2.1 ¦ÃpPÉ re S
¥ÁæxÀ«ÄPÀ±Á¯Á ºÀAvÀ¢AzÀ®Æ £ÀªÀÄä ¸ÀÄvÀÛ°£À dUÀwÛUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃªÀÅ ©r¸ÀÄvÁÛ

bl
(¥ÀjºÀj¸ÀÄvÁÛ) §A¢¢ÝÃj. GzÁºÀgÀuÉUÉ ¸ÀgÀ¼À§rØUÀ¼À£ÀÄß CzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¸ÀÆvÀæªÀ£ÀÄß §¼À¹
B
PÀAqÀÄ»r¢gÀÄ«j. F ¸ÀÆvÀæªÀÅ §rØ, CzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ªÀÄÆgÀÄ CA±ÀUÀ¼ÁzÀ C¸À®Ä, PÁ¯ÁªÀ¢ü,
§rØzÀgÀ EªÀÅUÀ¼À ¸ÀA¨sÀAzÀªÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ. F ¸ÀÆvÀæªÀÅ UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtPÉÌ MAzÀÄ GzÁºÀgÀuÉ.
pu
be T
UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀj JAzÀgÉ £ÉÊd fêÀ£ÀzÀ°è£À PÉ®ªÀÅ ¸À¤ßªÉñÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¸ÀĪÀ UÀtÂvÀzÀ ¸ÀA§AzsÀ
¸ÀÆZÀPÀ.
K

¤vÀåfêÀ£ÀzÀ°è£À C£ÉÃPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ½UÉ ¥ÀjºÁgÀ gÀƦ¸À®Ä UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄÄ §¼ÀPÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.

©

• G¥ÀUÀæºÀ GqÁªÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.

• ªÀiÁ£ÀÆì£ï ªÀÄ¼É §gÀĪÀ ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀĪÀÅzÀÄ.
• ªÁºÀ£ÀUÀ½AzÁUÀĪÀ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£ÀåzÀ ¤AiÀÄAvÀæt ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
• §ÈºÀvï £ÀUÀgÀUÀ¼À°è ªÁºÀ£À zÀlÖ£ÉAiÀÄ dAeÁlªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÀÄUÉ ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀÄvÉÛêÉ.
CzÀ£Éßà "UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀt" JAzÀÄ PÀgÉ¢zÉ.
o

UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtzÀ°è MAzÀÄ `£ÉÊd fêÀ£ÀzÀ WÀl£ÉAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉå' AiÀÄ£ÀÄß Dj¹PÉÆAqÀÄ

tt

CzÀPÉÌ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁzÀ "UÀtÂwÃAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉå" §gÉAiÀÄÄvÉÛêÉ. F UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è£À ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß

¥ÀjºÀj¹ CzÀgÀ ¥sÀ°vÁA±ÀªÀ£ÀÄß £ÉÊd fêÀ£ÀzÀ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼À°è «±Éèö¸ÀÄvÉÛêÉ. C£ÀAvÀgÀzÀ°è
F ¥ÀjºÁgÀªÀÅ £ÉÊd fêÀ£ÀzÀ WÀl£ÉUÉ DzsÀj¹ JµÀÖgÀªÀÄnÖUÉ ªÀiÁ£ÀåvÉ CxÀªÁ ¹AzsÀÄvÀé ºÉÆAzÀÄvÀÛzÉ
No

JAzÀÄ UÀªÀĤ¸ÀÄvÉÛêÉ. ºÁUÁV UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtªÀÅ F ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ.

¸ÀÆvÀægÀZÀ£É (Formulation)
¥ÀjºÁgÀ (Solution)
«±ÉèõÀuÉ (interpretation)
ªÀiË°åÃPÀgÀt (validation)
 158 UÀtÂvÀ

«¨sÁUÀ A 2.2 gÀÀ°è ¤ÃªÀÅ ±Á©ÝPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ©r¸À®Ä §¼À¹PÉÆAqÀ PÁAiÀÄð «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß
¥Àj²Ã°¸ÀĪÀÅzÀgÉÆA¢UÉ ¥ÁægÀA©ü¸ÉÆÃt. ¤ÃªÀÅ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ºÀAvÀzÀ°è ©r¹zÀ ±Á©ÝPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÉ
ºÉÆîĪÀAvÀºÀ PÉ®ªÀÅ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß FUÀ ZÀað¸ÉÆÃt. C£ÀAvÀgÀ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß ©r¸À®Ä §¼À¹PÉÆAqÀ
ºÀAvÀUÀ¼À°è PÉ®ªÀ£ÀÄß UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtzÀ®Æè §¼À¸ÀÄvÉÛêÉA§ÄzÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÉÆÃt.
¨sÁUÀ A2.3 £À°è PÉ®ªÀÅ ¸ÀgÀ¼À ªÀiÁzÀjÃUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæ¸ÁÛ¦¹zÉ.
¨sÁUÀ A2.4 £À°è ªÀiÁzÀjÃPÀgÀt ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ MmÁÖgÉ avÀætªÀ£ÀÄß, CzÀgÀ G¥ÀAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ
Ew«ÄwUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæ¸ÁÛ¦¸ÉÆÃt.
A2.2 ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À ¥ÀÄ£ÀgÁªÀ¯ÉÆÃPÀ£À

ed
F «¨sÁUÀzÀ°è »A¢£À vÀgÀUÀwUÀ¼À°è ¤ÃªÀÅ ©r¹zÀAvÀºÀ PÉ®ªÀÅ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæ¸ÁÛ¦¸ÉÆÃt.
¥ÁægÀA¨sÀPÉÌ £ÉÃgÀ C£ÀÄ¥ÁvÀzÀ §UÉV£À ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸ÉÆÃt.
GzÁ 1 : £À£Àß PÁj£À°è 432 km zÀÆgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæAiÀiÁt¸À®Ä 48 °Ãlgï ¥ÉmÉÆæÃ¯ï ªÀåAiÀĪÁVzÉ.

ish
£Á£ÀÄ vÀ®Ä¥À¨ÉÃPÁzÀ ¸ÀܼÀªÀÅ E°èAzÀ 180 km CAvÀgÀzÀ°èzÉ D zÀÆgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæAiÀiÁt¸À®Ä £À£ÀßUÉ JµÀÄÖ
¥ÉmÉÆæïï£À CªÀ±ÀåPÀvÉ EzÉ.
re S
¥ÀjºÁgÀ : F ¸ÀªÀĸÁå ¥ÀjºÁgÀªÀÅ AiÀiÁªÀ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÉÆÃt

bl
ºÀAvÀ 1 : ¸ÀÆvÀæ gÀZÀ£É
B
ºÉZÀÄÑ zÀÆgÀ ¥ÀæAiÀiÁt¸À®Ä ºÉZÀÄÑ ¥ÉmÉÆæÃ¯ï ¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢zÉ CAzÀgÉ ¥ÀæAiÀiÁtzÀ
zÀÆgÀPÉÌ C£ÀÄUÀÄtªÁV ¥ÉmÉÆæïï£À ¥ÀæªÀiÁt £ÉÃgÀªÁV §zÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
pu
be T

432 km ¥ÀæAiÀiÁt¸À®Ä ¨ÉÃPÁzÀ ¥ÉmÉÆæïï = 48 °Ãlgï

180 km ¥ÀæAiÀiÁt¸À®Ä ¨ÉÃPÁzÀ ¥ÉmÉÆæïï =?
K

UÀtÂwÃAiÀÄ «ªÀgÀuÉ :
£Á£ÀÄ ¥ÀæAiÀiÁt¹zÀ zÀÆgÀ = x
©

£À£ÀUÉ CªÀ±ÀåPÀ«zÀÝ ¥ÉmÉÆæïï = y

y £ÉÃgÀ C£ÀÄ¥ÁvÀzÀ°è x £ÉÆA¢UÉ §zÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
DzÀÝjAzÀ y = kx E°è k MAzÀÄ ¹ÜgÁAPÀ. £Á£ÀÄ 432km £ÀÄß 48 °Ãlgï ¥ÉmÉÆæïï¤AzÀ
¥ÀæAiÀiÁt¸À§ºÀÄzÀÄ.
ºÁUÁV y = 48, x = 432.
y 48 1
DzÀÝjAzÀ K= = =
x
o

432 9
1
y = kx DzÀÝjAzÀ y = x ................... (1)
tt

¸À«ÄÃPÀgÀt CxÀªÁ ¸ÀÆvÀæ - (1) : CªÀ±ÀåPÀ EgÀĪÀ ¥ÉmÉÆæÃ¯ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæAiÀiÁt¹zÀ zÀÆgÀzÀ
No

¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.
ºÀAvÀ 2 : ¥ÀjºÁgÀ :
180 km ¥ÀæAiÀiÁt¸À®Ä ¨ÉÃPÁzÀ ¥ÉmÉÆæïï£ÀÄß £ÁªÀÅ ¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁVzÉ.
CAzÀgÉ x = 180 DzÁUÀ y JµÁÖUÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ¯ÉQ̸À¨ÉÃPÀÄ. x = 180 JAzÀÄ ¸ÀÆvÀæ (1) gÀ°è
1 1 180
DzÉò¸ÉÆÃt DUÀ y = x , y = ×180 = = 20
9 9 9
y = 20.
ºÀAvÀ 3 : «±ÉèõÀuÉ y = 20, DVgÀĪÀÅzÀjAzÀ £ÁªÀÅ 180 km ¥ÀæAiÀiÁt¸À®Ä 20 °Ãlgï
¥ÉmÉÆæïï¨ÉÃPÀÄ.
UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtPÉÌ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£
É 159

»ÃUÉÆAzÀÄ ¥Àæ¸ÀAUÀªÀ£ÀÄß AiÉÆÃa¹, EzÉà ¸ÀÆvÀæªÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ ¥ÀæAiÀiÁt¸ÀĪÀ ¸ÀAzÀA¨sÀðPÀÆÌ

C£Àé¬Ä¸À§ºÀÄzÉÃ? CzÀÄ ¸ÁzsÀåªÁUÀzÉà EgÀ§ºÀÄzÀÄ! ¸ÀAzÀ¨sÀð »ÃVzÉ, ¤ÃªÀÅ ¥ÀæAiÀiÁt¸ÀÄwÛgÀĪÀ
432km gÀ¸ÉÛ ¥ÀªÀðvÀ ¥ÀæzÉñÀªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ G½zÀ 180 km gÀ¸ÉÛ ¸ÀªÀÄvÀlÄÖ ¥ÀæzÉñÀªÁVzÉ. ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ
¥ÀæAiÀiÁtzÀ°è ¨ÉlÖ-UÀÄqÀØUÀ¼À NqÁl¢AzÀ ºÉZÀÄÑ ¥ÉmÉÆæïï RZÁðUÀÄvÀÛzÉ. CzÉà zÀgÀzÀ°è ¸ÀªÀÄvÀlÄÖ
¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¥ÉmÉÆæïï PÀrªÉÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è §¼ÀPÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. JgÀqÀÆ ¥Àæ¸ÀAUÀUÀ¼À°è£À ¥ÀæAiÀiÁtzÀ
¥Àj¹ÜwAiÀÄÄ MAzÉà jÃwAiÀÄzÁÝVzÀÝgÉ ¸ÀÆvÀæ C£ÀéAiÀĪÁUÀÄvÀÛzÉ. E®èªÁzÀgÉÀ C£ÀéAiÀĪÁUÀĪÀÅ¢®è. CxÀªÁ
¥ÀæAiÀiÁtzÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ°è §zÀ¯ÁªÀuÉ EgÀĪÀÅzÀjAzÀ ¥ÀæAiÀiÁtzÀ ¥Àj¹ÜwUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV ¥ÉmÉÆæïï£À
§¼ÀPÉAiÀÄÄ wÃgÁ PÀrªÉÄAiÀÄÆ DUÀ§ºÀÄzÀÄ. £ÁªÀÅ ¥ÉmÉÆæïï£À RZÀÄð, ¥ÀæAiÀiÁt¹zÀ zÀÆgÀPÉÌ £ÉÃgÀ
C£ÀÄ¥ÁvÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ºÉüÀĪÁUÀ `gÀ¸ÉÛ' ºÁUÀÆ `¥ÀæAiÀiÁt' JgÀqÀÆ ¸ÀºÀ KPÀ jÃwAiÀÄ°ègÀÄvÀÛzÉ

ed
JA§ HºÉ¬ÄAzÀ ¥ÁægÀA©ü¹zÉÝêÉ.
GzÁºÀgÀuÉ 2 : ¸ÀÄ¢üÃgï JA§ÄªÀªÀgÀÄ ªÁ¶ðPÀ 8% ¸ÀgÀ¼À§rØ zÀgÀzÀ°è ` 15,000/- UÀ¼À£ÀÄß
ºÀÆrPÉ ªÀiÁrzÁÝgÉ. F ºÀtzÀ »A¥ÀqÉAiÀÄÄ«PɬÄAzÀ ` 19.000/- ¨É¯ÉAiÀÄ §mÉÖ MUÉAiÀÄĪÀ

ish
AiÀÄAvÀæªÀ£ÀÄß Rjâ¸À¨ÉÃPÉA¢zÁÝgÉ. §mÉÖ MUÉAiÀÄĪÀ AiÀÄAvÀæªÀ£ÀÄß PÉƼÀÄîªÀÅzÀPÉÌ C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀ®Ä
` 15,000/- £ÀÄß JµÀÄÖ PÁ®zÀªÀgÉUÉ ªÀåªÀºÁgÀzÀ°è ºÀÆrPÉ ªÀiÁrgÀ¨ÉÃPÀÄ?
re S
¥ÀjºÁgÀ :

bl
ºÀAvÀ 1 : ¸ÀÆvÀæ gÀZÀ£É
B
F ¸À¤ßªÉñÀzÀ°è £ÀªÀÄUÉ C¸À®Ä, §rØzÀgÀ UÉÆwÛzÉ. ` 15,000/-zÀ eÉÆvÉUÉ §rØ ºÀt ¸ÉÃj¹
pu
§mÉÖ MUÉAiÀÄĪÀ AiÀÄAvÀæªÀ£ÀÄß PÉƼÀî¨ÉÃPÁVzÉ. ºÀt JµÀÄÖ PÁ®«zÀÝgÉ CªÀgÀ C¥ÉÃPÉë £ÉgÀªÉÃgÀ§ºÀÄzÉAzÀÄ
be T

¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁVzÉ.
K

UÀtÂwÃAiÀÄ «ªÀgÀuÉ :
Pnr
¸ÀgÀ¼À§rØAiÀÄ ¸ÀÆvÀæ = I = 100 , E°è P = C¸À®Ä, n = CªÀ¢ü, r = §rØAiÀÄ zÀgÀ
©

I = zÉÆgÉvÀ §rØ
F ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ°è P = gÀÆ. 15,000/-
§mÉÖ MUÉAiÀÄĪÀ AiÀÄAvÀæªÀ£ÀÄß Rjâ¸À®Ä ¸ÀÄ¢üÃgÀ¤UÉ ¨ÉÃPÁVgÀĪÀ ºÀt = ` 19,000/-
ºÁUÁV UÀ½¸À¨ÉÃPÁzÀ §rØ = ` (19,000-15,000) = ` 4,000/-
FUÀ ` 15,000/- ªÀ£ÀÄß oÉêÀt EqÀ¨ÉÃPÁzÀ CªÀ¢ü = n ªÀµÀðUÀ¼ÀÄ JA¢gÀ°
` 15,000/- PÉÌ ªÁ¶ðPÀ §rØ zÀgÀ 8%gÀAvÉ UÀ½¸ÀĪÀ §rØ = I
o

1500 × n × 8
DUÀ I = = 1200 n
tt

100
DzÀÝjAzÀ I = 1200 n .............. (1)
(1) C¸À®Ä ` 15,000/- ªÀÄvÀÄÛ 8% £À §rØzÀgÀzÀ°è ¸ÀgÀ¼À§rØ ºÁUÀÆ CªÀ¢üAiÀÄ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß
No

vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ.
£ÀªÀÄUÉ ` 4000/- ¨ÉÃPÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ
4000 = 1200 n .............. (2)
40 4 1
n = 4000/1200 = = 3= 3
12 12 3
\ ºÀÆrPÉ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁzÀ CªÀ¢ü = 3 1 3 ªÀµÀðUÀ¼ÀÄ
 160 UÀtÂvÀ

1
ºÀAvÀ 3 : «±ÉèõÀuÉ : n = 3 , ªÀµÀðzÀ ªÀÄÆgÀ£É MAzÀÄ ¨sÁUÀ CAzÀgÉ 4 wAUÀ¼ÀÄ. DzÀÝjAzÀ 3
3
ªÀµÀð 4 wAUÀ¼ÁzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÀÄ¢üÃgï §mÉÖ MUÉAiÀÄĪÀ AiÀÄAvÀæªÀ£ÀÄß Rjâ¸À§ºÀÄzÀÄ.
E°è JgÀqÀÄ ¸ÀAUÀwUÀ¼À£ÀÄß (¤§AzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß) H»¹PÉƼÀî¯ÁVzÉ. CªÉAzÀgÉ
(1) F CªÀ¢üAiÀÄ°è §rØAiÀÄ zÀgÀªÀÅ §zÀ¯ÁV®è
Pnr
(2) §mÉÖ MUÉAiÀÄĪÀ AiÀÄAvÀæzÀ ¨É¯ÉAiÀÄÄ ºÉZÀѼÀªÁV®è. E®è¢zÀÝ°è I = ¸ÀÆvÀæ C£ÀéAiÀĪÁUÀĪÀÅ¢®è.
100
GzÁºÀgÀuÉ 3 : £À¢AiÀÄ zÀAqÉAiÀÄ DaÃZÉUÉ EgÀĪÀ JgÀqÀÄ UÁæªÀÄUÀ½UÉ ¸ÀA¥ÀPÀð PÀ°à¸ÀĪÀ

ed
ªÉÆÃmÁgï¨ÉÆÃmï (ªÉÆÃmÁgÀÄ zÉÆÃtÂ) ®¨sÀå«zÉ. CzÀÄ MAzÀÄ wÃgÀzÀ Hj¤AzÀ £À¢ ºÀjAiÀÄÄ«PÉAiÀÄ
JzÀÄgÀÄ ¢QÌ£À°ègÀĪÀ HgÀ£ÀÄß ¸ÉÃgÀ®Ä 6 UÀAmÉAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîvÀÛzÉ ºÁUÀÆ D ªÉÄïïwÃgÀzÀ
UÁæªÀÄ¢AzÀ PɼÀwÃgÀÀzÀ UÁæªÀÄ ¸ÉÃgÀ®Ä LzÀÄ UÀAmÉ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîvÀÛzÉ. £À¢AiÀÄ ¤Ãj£À ºÀjAiÀÄÄ«PÉAiÀÄ dªÀ

ish
(speed) ªÀÅ 2km/h EzÀÝgÉ ¹ÜgÀªÁVgÀĪÀ ¤Ãj£À°è ªÉÆÃmÁgï¨ÉÆÃmï£À ªÉÃUÀªÀ£ÀÄß ¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁr.
¥ÀjºÁgÀ: re S
ºÀAvÀ 1: ¸ÀÆvÀægÀZÀ£É : £ÀªÀÄUÉ £À¢AiÀÄ ºÀjAiÀÄÄ«PÉAiÀÄ ªÉÃUÀÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÆÃmÁgï ¨ÉÆÃmï

bl
JgÀqÀÆ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß vÀ®Ä¥À®Ä vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ PÁ® UÉÆwÛzÉ. £ÁªÀÅ ¹ÜgÀ ¤Ãj£À°è ¨ÉÆÃmï£À ªÉÃUÀªÀ£ÀÄß
B
PÀAqÀÄ»rAiÀĨÉÃPÁVzÉ.
UÀtÂwÃAiÀÄ «ªÀgÀuÉ : ¨ÉÆÃmï£À ªÉÃUÀ x, t - vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ PÁ® ªÀÄvÀÄÛ y - ZÀ°¹zÀzÀÆgÀ
pu
be T

JA¢gÀ°.
zÀÆgÀ = ªÉÃUÀ × PÁ® . JAzÀÄ w½¢¢ÝÃj.
K

DUÀ y = t x ........... (1)

©

F JgÀqÀÄ HgÀÄUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À CAvÀgÀ d DVgÀ° ¤Ãj£À ¥ÀæªÁºÀzÀ «gÀÄzÀÞªÁV ¨ÉÆÃmï ZÀ°¸ÀĪÁUÀ
¨ÉÆÃmï£À £ÉÊd ªÉÃUÀ = ¨ÉÆÃn£À ªÉÃUÀ - £À¢AiÀÄ ªÉÃUÀ KPÉAzÀgÉ ¨ÉÆÃmï £À¢AiÀÄ ºÀjAiÀÄÄ«PÉAiÀÄ
JzÀÄgÁV ZÀ°¸ÀÄwÛzÉ.
DzÀÝjAzÀ ªÉÄïïwÃgÀzÀ HjUÉ ºÉÆÃUÀĪÁUÀ ¨ÉÆÃmï£À ªÉÃUÀ
= (x – 2 ) km/h
ªÉÄïï wÃgÀzÀ HjUÉ vÀ®Ä¥À®Ä vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ PÁ® = 6 UÀAmÉ
DzÀÝjAzÀ (1) jAzÀ d = 6 (x – 2) JAzÀÄ §gÉAiÉÆÃt ........... (2)
o

¨ÉÆÃmï PɼÀwÃgÀzÀ HjUÉ ZÀ°¸ÀĪÁUÀ ¨ÉÆÃn£À ªÉÃUÀPÉÌ £À¢AiÀÄ ªÉÃUÀªÀÅ ¸ÉÃgÀÄvÀÛzÉAiÀÄ®èªÉÃ?

DzÀÝjAzÀ F ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ¨ÉÆÃn£À ªÉÃUÀ = (x + 2) km/h
tt

ªÉÄïïwÃgÀzÀ Hj¤AzÀ PɼÀwÃgÀzÀ HjUÉ EgÀĪÀ zÀÆgÀzÀ°è ªÀåvÁå¸À«®è.

FUÀ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ PÁ® = 5 UÀAmÉ.
No

DzÀÝjAzÀ, d = 5 (x + 2) ........... (3)

(2) ªÀÄvÀÄÛ (3) £ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀgÉ 5(x + 2) = 6 (x – 2) ........... (4)
ºÀAvÀ2 : ¥ÀjºÁgÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀÅzÀÄ
5(x + 2) = 6 (x – 2)
∴ 5x + 10 = 6x – 12
6x – 5x = 10 + 12 ∴ x = 22.
\ ¨ÉÆÃn£À ªÉÃUÀ = 22 km/h
UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtPÉÌ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£
É 161

ºÀAvÀ3 : «±ÉèõÀuÉ
x = 22 DVgÀĪÀÅzÀjAzÀ ¹ÜgÀ ¤Ãj£À°è ¨ÉÆÃmï£À ªÉÃUÀ (dªÀ) 22 km/h
ªÉÄð£À GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ°è, £À¢AiÀÄ ¥ÀæªÁºÀzÀ ªÉÃUÀ J®è PÀqÉUÀ¼À°è MAzÉà ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀĪÀÅ¢®è
JAzÀÄ £ÀªÀÄUÉ UÉÆwÛzÉ. ¨ÉÆÃmï £À¢AiÀÄ zÀqÀ¢AzÀ ZÀ°¹ £À¢AiÀÄ ªÀÄzsÀåPÉÌ §gÀÄvÀÛzÉ. ¸ÉÃgÀ¨ÉÃPÁzÀ ¸ÀܼÀ
(wÃgÀ) ºÀwÛgÀ §AzÁUÀ ZÀ®£ÉAiÀÄ ªÉÃUÀªÀ£ÀÄß vÀVιPÉÆAqÀÄ D eÁUÀzÀ ¸À«ÄÃ¥ÀPÉÌ ZÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ.
DzÀÝjAzÀ ¨ÉÆÃmï£À ªÉÃUÀªÀÅ zÀqÀ ºÁUÀÆ ªÀÄzsÀå ¨sÁUÀ EªÀÅUÀ¼À°è ¸Àé®à ªÀåvÁå¸À«gÀÄvÀÛzÉ. zÀqÀUÀ¼À
(wÃgÀ) ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°è ¨ÉÆÃmï PÉ® ¸ÀªÀÄAiÀÄ ªÀiÁvÀæ EgÀĪÀÅzÀjAzÀ £À¢AiÀÄ ¥ÀæªÁºÀzÀ ªÉÃUÀªÀÅ ¸Àé®à
¸ÀªÀÄAiÀÄ ªÀiÁvÀæ ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ £ÁªÀÅ F ¸ÀªÀÄAiÀÄUÀ¼À°è £À¢AiÀÄ ªÉÃUÀzÀ ªÀåvÁå¸ÀªÀ£ÀÄß

ed
£ÀUÀtå ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. CzÉà jÃw ¨ÉÆÃmï£À ªÉÃUÀzÀ¯ÁèUÀĪÀ ªÀåvÁå¸ÀªÀÇ £ÀUÀtåªÁzÀÄzÀÄ. ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ
CA±ÀªÉAzÀgÉ £À¢AiÀÄ ¤Ãj£À ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÆÃmï£À vÀ¼ÀzÀ ¨sÁUÀzÀ £ÀqÀÄ«£À WÀµÀðuÉ (¥ÀæwgÉÆÃzsÀ friction)
EgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ¸Àé®à ¥ÀæªÀiÁtzÁVzÀÄÝ EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÀÅ CvÀåAvÀ PÀrªÉÄ JAzÀÄ ¥Àj¨sÁ«¸ÀÄvÉÛêÉ.

ish
DzÀÝjAzÀ,
1. £À¢AiÀÄ ¤Ãj£À ¥ÀæªÁºÀzÀ ªÉÃUÀ ºÁUÀÆ ¨ÉÆÃn£À ªÉÃUÀªÀÅ J¯Áè ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¹ÜgÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
2. ¤ÃgÀÄ, ¨ÉÆÃmï ºÁUÀÆ UÁ½AiÀÄ MvÀÛqÀ¢AzÀ DUÀĪÀ WÀµÀðuÉAiÀÄÄ (¥ÀæwgÉÆÃzsÀªÀÅ)
re S
£ÀUÀtåªÁzÀÄzÉAzÀÄ. £ÁªÀÅ HºÁ¤tðAiÀÄ (assume) ªÀiÁqÀÄvÉÛêÉ.

bl
B
F JgÀqÀÄ HºÁ¤tðAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß DzsÀj¹ £ÁªÀÅ ¨ÉÆÃmï£À ªÉÃUÀªÀ£ÀÄß ¯ÉPÀÌ ªÀiÁrzÉÝêÉ.
FªÀgÉUÉ ¥Àæ¸ÁÛ¦¹zÀ ±Á©ÝPÀ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ©r¸ÀĪÀ°è 3 ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ C¼ÀªÀrPÉAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß
pu
be T

UÀªÀĤ¹zÉÝÃªÉ CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ.
1. ¸ÀÆvÀæ gÀZÀ£É. (Formulation)
K

£ÁªÀÅ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß «±Éèö¹ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß ©r¸ÀĪÀ°è ¥ÀæzsÁ£ÀªÁV ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀĪÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß

©

UÀªÀĤ¸ÀÄvÉÛêÉ. EªÀÅ ¸ÀĸÀA§zÀÞ CA±ÀUÀ¼ÀÄ (Relevant).

£ÀªÀÄä ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ°è £ÀªÀÄä ¸ÀĸÀA§zÀÞ CA±ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ ZÀ°¹zÀ zÀÆgÀ ªÀÄvÀÄÛ §¼ÀPÉAiÀiÁzÀ
¥ÉmÉÆæïï. gÀ¸ÉÛAiÀÄ ¹Üw, gÀ¸ÉÛAiÀÄ jÃw, ZÁ®£É ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝ ªÉÃUÀ ªÀÄÄAvÁzÀ ¸ÀtÚ ¥ÀÄlÖ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
‘£ÀUÀtå’ªÁV¹zÉÝêÉ. ºÁV®èªÁVzÀÝgÉ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß ©r¸ÀĪÀÅzÀÄ vÀÄA¨Á dn®ªÁUÀÄwÛvÀÄÛ. £ÁªÀÅ £ÀUÀtå
ªÀiÁrzÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß C¸ÀA§zÀÞ CA±ÀUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßvÉÛêÉ. C£ÀAvÀgÀ £ÁªÀÅ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß MAzÀÄ CxÀªÁ
ºÉZÀÄÑ ¸ÀÆvÀæUÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°è UÀtÂwÃPÀj¸ÀÄvÉÛêÉ.
2. ¥ÀjºÁgÀ : ºÀAvÀ 1 gÀ°è UÀtÂwÃPÀj¹zÀ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ ¸ÀÆvÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹
o

¥ÀjºÀj¸ÀÄvÉÛêÉ.
tt

3. «±ÉèõÀuÉ : ºÀAvÀ 2 gÀ°è ¥ÀqÉzÀ ¥ÀjºÁgÀªÀÅ zÀvÀÛ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðPÉÌ ºÉÃUÉ ºÉÆA¢PÉ
AiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ £ÉÆÃqÀÄvÉÛêÉ.
No

F PɼÀUÉ ¤ªÀÄä C¨sÁå¸ÀPÁÌV PÉ®ªÀÅ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrzÉ. ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß C£Àé¬Ä¹ F

¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ F «µÀAiÀĪÀÅ ¤ªÀÄUÉ JµÀÖgÀ ªÀÄnÖUÉ ªÀÄ£ÀªÀjPÉAiÀiÁVzÉ JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ
w½AiÀħºÀÄzÀÄ.
 162 UÀtÂvÀ

C¨sÁå¸À A2.1
F PɼÀV£À ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À°è ¸ÀÆvÀæ gÀZÀ£É, ¥ÀjºÁgÀ, «±ÉèõÀuÉ ºÀAvÀUÀ¼À°ègÀĪÀ ¸ÀĸÀA§zÀÞ, C¸ÀA§zÀÞ
CA±ÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ J£ÀÄߪÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀàµÀÖªÁV w½¹.
1. MAzÀÄ GzÀåªÀÄPÉÌ PÉ®ªÀÅ PÁ®zÀªÀgÉUÉ MAzÀÄ PÀA¥ÀÆålgï CªÀ±ÀåPÀvÉ EzÉ JA¢gÀ°. CzÀPÉÌ
¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÀA¥ÀÆålgï£ÀÄß ¨ÁrUÉUÉ ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ CxÀªÁ Rjâ¸À§ºÀÄzÀÄ. ¥Àæw wAUÀ¼À
¨ÁrUÉ ` 2,000/- PÀA¥ÀÆålgï£À ¨É¯É ` 25,000/-. PÀA¥ÀÆålgï ¢ÃWÁðªÀ¢üUÉ CªÀ±ÀåPÀªÁVzÀÝgÉ
EµÉÆÖAzÀÄ ºÉaÑ£À ¨ÁrUÉ vÉgÀĪÀÅzÀQÌAvÀ PÀA¥ÀÆålgï Rjâ¸ÀĪÀÅzÉà CUÀΪÁUÀÄvÀÛzÉ.

ed
PÀA¥ÀÆålgï£À CªÀ±ÀåPÀvÉ MAzÀÄ wAUÀ½UÉ ªÀiÁvÀæ JAzÀÄ H»¸ÉÆÃt. DUÀ ¨ÁrUÉUÉ
¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÉà CUÀΪÁUÀÄvÀÛzÉ. PÀ¤µÀÖ JµÀÄÖ CªÀ¢üAiÀÄ §¼ÀPÉAiÀÄÄ PÀA¥ÀÆålgï RjâAiÀÄ£ÀÄß
¨ÁrUÉVAvÀ CUÀΪÁV¸ÀĪÀÅzÀÄ JAzÀÄ ¯ÉPÀÌZÁgÀ ªÀiÁr.

ish
2. MAzÀÄ PÁgÀÄ A JA§ ¸ÀܼÀ¢AzÀ 40 km/h ªÉÃUÀ (dªÀ) ¢AzÀ ¥ÀæAiÀiÁt¹ B JA§ ¸ÀܼÀªÀ£ÀÄß
vÀ®Ä¥ÀÄvÀÛzÉ. CzÉà jÃw B ¬ÄAzÀ A UÉ MAzÀÄ PÁgÀÄ 30 km/h. ªÉÃUÀzÀ°è ¥ÀæAiÀiÁt¸ÀÄwÛzÉ.
A ªÀÄvÀÄÛ B UÀ¼À CAvÀgÀ 100 km JA¢gÀ°. ºÁUÁzÀgÉ JµÀÄÖ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ £ÀAvÀgÀ F PÁgÀÄUÀ¼ÀÄ
re S
MAzÀ£ÉÆAzÀÄ ¸ÀA¢üü¸ÀÄvÀÛªÉ? ¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁr.

bl
B
3. ¨sÀƫĬÄAzÀ ZÀAzÀæ¤UÉ 3,84,000 km CAvÀgÀ«zÉ. ZÀAzÀæ£ÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄvÀÄÛªÀ ¥ÀxÀ
§ºÀÄvÉÃPÀ ªÀÈvÁÛPÁgÀªÁVzÉ. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß MAzÀÄ ¸ÀÄvÀÄÛ ºÁPÀ®Ä ZÀAzÀæ¤UÉ 24 UÀAmÉUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃPÀÄ
pu
be T
JAzÀÄ H»¹, ZÀAzÀæ£ÀÄ AiÀiÁªÀ ªÉÃUÀzÀ°è ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæzÀQëuÉ ºÁPÀĪÀ£ÀÄ JAzÀÄ ¯ÉPÀÌZÁgÀ
ªÀiÁr.
K

(π = 3.14 JAzÀÄ §¼À¹. ªÀÈvÀÛzÀ ¥ÀgÀ¢ü = 2πr)

4. MAzÀÄ PÀÄlÄA§ªÀÅ ªÁlgï »Ãlgï §¼À¸ÀzÉà EgÀĪÀ wAUÀ¼ÀÄUÀ¼À°è ¥ÁªÀw¸ÀĪÀ «zÀÄåv﩯ï£À
©

¸ÀgÁ¸Àj ªÉƧ®UÀÄ ` 1,000/-. CzÉà jÃw ªÁlgï»Ãlgï §¼À¸ÀĪÀ wAUÀ¼ÀÄUÀ¼À°è ¥ÁªÀw¸ÀĪÀ

«zÀÄåv﩯ï£À ¸ÀgÁ¸Àj ªÉƧ®UÀÄ ` 1,240/-. ªÁlgï »ÃlgïUÉ «zÀÄåvï §¼À¸À®Ä
¥ÁªÀw¸À¨ÉÃPÁzÀ ºÀt UÀAmÉUÉ ` 8/-. ¢£ÀA¥Àæw ªÁlgï »Ãlgï §¼À¹gÀĪÀ ¸ÀgÁ¸Àj PÁ®ªÀ£ÀÄß
PÀAqÀÄ»r¬Äj.
A2.3 PÉ®ªÀÅ UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjUÀ¼ÀÄ
E°èAiÀĪÀgÉV£À £ÀªÀÄä «ZÁgÀ «¤ªÀÄAiÀÄzÀ°è ºÉƸÀvÉãÀÄ PÁt°®è. F «¨sÁUÀzÀ°è FUÁUÀ¯ÉÃ
o

¥Àæ¸ÁÛ¦¹zÀÝ 3 ºÀAvÀUÀ½UÉ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ºÀAvÀ ¸ÉÃj¸À°zÉÝêÉ. CzÉAzÀgÉ ‘¹AzsÀÄvÀé (ªÀiË°åÃPÀgÀt)

tt

ºÁUÉAzÀgÉãÀÄ? £ÉÊdfêÀ£ÀzÀ°è £ÀªÀÄä ªÁ¸ÀÛªÀ fêÀ£ÀPÉÌ ºÉÆA¢PÉAiÀiÁUÀzÀAvÀºÀ ¥ÀjºÁgÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀ

‘ªÀiÁzÀj’ AiÀÄ£ÀÄß M¦àPÉƼÀî¯ÁUÀĪÀÅ¢®è. ªÁ¸ÀÛªÀzÉÆA¢UÉ ‘GvÀÛgÀ’ ªÀ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄ ªÀÄvÀÄÛ
CªÀ±ÀåPÀvÉ EzÀÝ°è UÀtÂwÃAiÀÄ «ªÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÆß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðPÉÌ ¹AzsÀÄvÀé ¹ÜjÃPÀgÀt/ªÀiË°åÃPÀgÀt
No

(Validity) J£ÀÄßvÉÛêÉ. ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtzÀ°è EzÀÄ ªÀÄÄRåªÁzÀ ºÀAvÀ. F «¨sÁUÀzÀ°è EzÀ£ÀÄß

¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀÄvÉÛêÉ.
ªÀiË°åÃPÀgÀtzÀ £ÀAvÀgÀ gÀÆ¥ÁAvÀgÀ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁUÀ¢gÀĪÀ MAzÀÄ ªÀiÁzÀjAiÉÆA¢UÉ ¥ÁægÀA©ü¸ÉÆÃt.
GzÁºÀgÀuÉ 4 : ¤ÃªÀÅ 6m, GzÀÝ 5m CUÀ®zÀ PÉÆoÀrAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢¢ÝÃj ºÁUÀÆ CzÀgÀ £É®PÉÌ
ªÉƸÁ¬ÄPï mÉʯïìUÀ¼À£ÀÄß(ºÁ¸ÀÄUÀ®Äè) ºÁPÀ¨ÉÃPÁVzÉ. F ºÁ¸ÀÄUÀ®ÄèUÀ¼ÀÄ 30cm ¨ÁºÀÄ«£À ZÀZËÑPÀ
©¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ. ¤ªÀÄUÉ EAvÀºÀ JµÀÄÖ ©¯ÉèUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß
gÀa¹PÉÆAqÀÄ ©r¹.
UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtPÉÌ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£
É 163

¥ÀjºÁgÀ :
ºÀAvÀ 1: ¸ÀÆvÀæ gÀZÀ£É : £ÁªÀÅ PÉÆoÀrAiÀÄ «¹ÛÃtð (PÉëÃvÀæ¥sÀ®) ºÁUÀÆ ºÁ¸ÀÄUÀ°è£À «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß
¥ÀjUÀt¸À¨ÉÃPÀÄ. ¥Àæw ¸Á®ÄUÀ¼À°è ©¯ÉèAiÀÄ GzÀÝ 30cm = 0.3m PÉÆoÀrAiÀÄ GzÀÝ 6m. DzÀÝjAzÀ
6m
PÉÆoÀrAiÀÄ GzÀÝzÀªÀgÉUÀÆ MAzÀÄ ¸Á°UÉ = 20 ©¯ÉèUÀ¼À£ÀÄß eÉÆÃr¸À§ºÀÄzÀÄ. (avÀæ A2.1)
0.3m

ed
ish
5m
re S
PÉÆoÀrAiÀÄ CUÀ® 5m, DzÀÝjAzÀ. 0.3 m = 16.67 . ºÁUÁV 16 ©¯ÉèUÀ¼À£ÀÄß CUÀ®zÀ UÀÄAl

bl
B
eÉÆÃr¸À§ºÀÄzÀÄ. CAzÀgÉ 16 ¸Á®Ä ©¯ÉèUÀ¼À£ÀÄß eÉÆÃr¸À§ºÀÄzÀÄ.
CUÀ®zÀ UÀÄAl 16 × 0.3 = 4.8m ©¯ÉèUÀ¼À£ÀÄß eÉÆÃr¸À§ºÀÄzÀÄ. CAzÀgÉ 5 – 4.8 = 0.2m
pu
be T
CUÀ®zÀ UÀÄAl ©¯Éè eÉÆÃr¸À¯ÁV®è. 0.2m £ÀÄß ©¯ÉèUÀ¼À£ÀÄß vÀÄAqÀĪÀiÁr eÉÆÃr¹ vÀÄA§¨ÉÃPÀÄ.
©¯ÉèAiÀÄÄ 0.3 m EzÉ. EzÀ£ÀÄß 2 ¸ÀªÀĨsÁUÀ ªÀiÁrzÀgÉ 0.15 m DUÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ 0.2m VAvÀ PÀrªÉÄ.
K

ºÁUÁV ©¯ÉèAiÀÄ£ÀÄß 2 ¸ÀªÀÄ ¨sÁUÀªÀiÁrzÀgÉ, 2 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß §¼À¸À¯ÁUÀĪÀÅ¢®è.

UÀtÂwÃAiÀÄ «ªÀgÀuÉ:
©

£ÀªÀÄUÉ ¨ÉÃPÁVgÀĪÀ ©¯ÉèUÀ¼À ¸ÀASÉå

= (GzÀÝzÀ UÀÄAl ¨ÉÃPÁzÀ ©¯ÉèUÀ¼ÀÄ × CUÀ®zÀ UÀÄAl
¨ÉÃPÁzÀ ©¯ÉèUÀ¼ÀÄ) + vÀÄA©¸ÀzÉà G½zÀ ¸ÀܼÀPÉÌ ¨ÉÃPÁzÀ ©¯ÉèUÀ¼ÀÄ
¥ÀjºÁgÀ : £ÁªÀÅ FUÁUÀ¯Éà £ÉÆÃrgÀĪÀAvÉ GzÀÝzÀ UÀÄAl ¨ÉÃPÁzÀ ©¯ÉèUÀ¼ÀÄ 16 ªÀÄvÀÄÛ CUÀ®zÀ UÀÄAl
¨ÉÃPÁzÀ ©¯ÉèUÀ¼ÀÄ 16. ºÁUÀÆ vÀÄA©¸ÀzÉà G½zÀ ¸ÀܼÀPÉÌ ¨ÉÃPÁzÀ ©¯ÉèUÀ¼ÀÄ = 20
o

F ¨É¯ÉUÀ¼À£ÀÄß DzÉò¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ, (20 × 16) + 20 = 320 + 20 = 340.

tt

«±ÉèõÀuÉ : £ÀªÀÄUÉ PÉÆoÀrAiÀÄ £É®PÉÌ ºÁ¸À®Ä 340 ©¯ÉèUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃPÀÄ.

¹AzsÀÄvÀé (ªÀiË°åÃPÀgÀt) : F ¥ÀjºÁgÀzÀ PÁAiÀÄð¸ÁzsÀåvÉ (¹AzsÀÄvÀé) JµÀÄÖ? CAzÀgÉ ¤dfêÀ£ÀzÀ°è,
ºÁ¸ÀÄUÀ®Äè eÉÆÃr¸ÀĪÀ PÉ®¸ÀUÁgÀ E£ÀßµÀÄÖ ºÉaÑ£À ©¯ÉèUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸À®Ä PÉüÀ§ºÀÄzÀÄ. KPÉAzÀgÉ
No

PÀvÀÛj¸ÀĪÁUÀ ©¯ÉèUÀ¼ÀÄ ºÁ¼ÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. ¤ªÀÄä PÉ®¸ÀUÁgÀ£ÀÄ ZÀvÀÄgÀvÉ ºÉÆA¢zÀÝgÉ ºÉZÀÄÑ ©¯ÉèUÀ¼ÀÄ

ºÁ¼ÁUÀzÀAvÉ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ, ZÀvÀÄgÀ PÉ®¸ÀUÁgÀ£À®è¢zÀÝgÉ ºÉZÀÄÑ ©¯ÉèUÀ¼ÀÄ ºÁ¼ÁUÀ®Æ§ºÀÄzÀÄ.
EzÀPÁÌV £ÁªÀÅ £ÀªÀÄä ¸ÀÆvÀæ (1) £ÀÄß §zÀ°¸À¨ÉÃQ®è. F ¸ÀÆvÀæªÀÅ ¤ªÀÄUÉ ¨ÉÃPÁzÀ ©¯ÉèUÀ¼À ¸ÀÆÜ®
¥ÀjªÀiÁtªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. EµÀÄÖ ¸ÁPÀÄ.
FUÀ E£ÉÆßAzÀÄ ¸À¤ßªÉñÀªÀ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÉÆÃt.
 164 UÀtÂvÀ

GzÁºÀgÀuÉ 5.
2000 £Éà ªÀµÀðzÀ°è «±Àé ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ (U.N .O) 191 ¸ÀzÀ¸Àå gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ WÉÆõÀuÉUÉ ¸ÀªÀÄäw¹
¸À» ºÁQzÀªÀÅ. F WÉÆõÀuÉAiÀÄÄ ¸À»ºÁQzÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ 2015 gÀ ªÉüÉUÉ PÉ®ªÀÅ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß
¸Á¢ü¸ÀĪÀÅzÁVvÀÄÛ EzÀ£ÀÄß ‘«Ä¯É¤AiÀĪÀiï qɪÀ®¥ïªÉÄAmï UÉÆïïì’ (¸ÀºÀ¸ÀæªÀiÁ£ÀzÀ C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjUÀ¼ÀÄ)
JAzÀÄ ºÉ¸Àj¸À¯ÁVzÉ.
EªÀÅUÀ¼À°è MAzÀÄ UÀÄj °AUÀvÁgÀvÀªÀÄå ¤ªÁj¸ÀĪÀÅzÀÄ CxÀªÁ °AUÀ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ. F
CA±ÀªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¹gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß CjAiÀÄ®Ä §¼À¸ÀĪÀ MAzÀÄ ¸ÀÆZÀPÀªÉAzÀgÉ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ, ªÀiÁzsÀå«ÄPÀ, ¥ËæqsÀ
ºÁUÀÆ G£ÀßvÀ ²PÀët ¥ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀĪÀ ºÀÄqÀÄV ºÁUÀÆ ºÀÄqÀÄUÀgÀ C£ÀÄ¥ÁvÀ. ¨sÁgÀvÀªÀÇ F WÉÆõÀuÉUÉ
¸À» ºÁQgÀĪÀ ¸ÀzÀ¸Àå gÁµÀÖçªÁVzÀÄÝ F C£ÀÄ¥ÁvÀzÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÉ §zÀÞªÁVzÉ. E°ègÀĪÀ PÉÆõÀ×PÀªÀÅ

ed
¥ÁæxÀ«ÄPÀ ±Á¯ÉUÀ¼À°è zÁR¯ÁzÀ «zÁåyð¤AiÀÄgÀ ±ÉÃPÀqÁ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ (PÉÆõÀ×PÀ A2.1)
PÉÆõÀ×PÀ A2.1

ish
ªÀµÀð «zÁåyð¤AiÀÄgÀ zÁR¯Áw
(±ÉÃPÀqÁªÁgÀÄ)
1991 – 92 41.9
re S
1992 – 93 42.6

bl
1993 – 94
B
42.7
1994 – 95 42.9
pu
be T

1995 – 96 43.1
1996 – 97 43.2
K

1997 – 98 43.5
1998 – 99
©

43.5
1999 – 2000 43.6 * }zÀvÁÛA±ÀªÀÅ vÁvÁÌ°PÀ
2000 – 2001 43.7 * }zÀvÁÛA±ÀªÀÅ vÁvÁÌ°PÀ
2001 – 2002 44.1 * }zÀvÁÛA±ÀªÀÅ vÁvÁÌ°PÀ
(DzsÁgÀ, ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ²PÀët E¯ÁSÉÉAiÀÄÄ ªÉ¨ï¸Émï - ²PÀët CAQ – CA±À)
F zÀvÁÛA±ÀªÀ£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ±Á¯ÉAiÀÄ°è zÁR¯ÁzÀ ºÉtÄÚ ªÀÄPÀ̼À C£ÀÄ¥ÁvÀªÀ£ÀÄß
UÀtÂwÃAiÀĪÁV «ªÀj¹ ºÁUÀÆ AiÀiÁªÀ ªÀµÀðzÀ°è «zÁåyð¤AiÀÄgÀ zÁR¯Áw C£ÀÄ¥ÁvÀªÀÅ 50%
o

DUÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ¯ÉPÀÌZÁgÀ ªÀiÁr.

tt

¥ÀjºÁgÀ: ªÉÆzÀ®Ä £ÁªÀÅ F ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß UÀtÂwÃAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÁßV ¥ÀjªÀwð¸ÉÆÃt.

ºÀAvÀ 1 : ¸ÀÆvÀæ gÀZÀ£É
No

PÉÆõÀÖPÀ A2.1 ¤AzÀ 1991-92 jAzÀ ¥Àæw ªÀµÀð zÁR¯Áw zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. «zÁåyðUÀ¼ÀÄ
±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀµÀðzÀ ¥ÁægÀA¨sÀzÀ°è zÁR¯ÁUÀĪÀÅzÀjAzÀ £ÁªÀÅ 1991-92, 1992-93 C£ÀÄߪÀ §zÀ®Ä 1991,
1992 F jÃw £ÀªÀÄÆ¢¹PÉƼÀÀÄzÀÄ. «zÁåyð¤AiÀÄgÀ zÁR¯ÁwAiÀÄÄ PÉƵÀ×PÀzÀ°è£À ±ÉÃPÀqÁzÀAvÉAiÉÄÃ
ºÉZÀѼÀªÁUÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ H»¸ÉÆÃt. DzÀÝjAzÀ JµÀÄÖ ªÀµÀðUÀ¼ÀÄ J£ÀÄߪÀÅzÀÄ ªÀÄÄRåªÉà «£ÀB AiÀiÁªÀ
ªÀµÀð J£ÀÄߪÀÅzÀ®è. (EzÀPÉÌ ºÉÆA¢PÉ AiÀiÁUÀĪÀ MAzÀÄ ¸À¤ßªÉñÀ `` 1500/- PÉÌ 8% gÀAvÉ ¥ÀæwªÀµÀðPÉÌ
DUÀĪÀ §rØAiÀÄ£ÀÄß ¯ÉPÁÌZÁgÀªÀiÁqÀĪÁUÀ CzÀÄ 1999 jAzÀ 2002, DzÀgÀÄ 2001 jAzÀ 2004 gÀªÀgÉUÉ
DzÀgÀÆ MAzÉà ªÀÄÄRåªÁzÀ CA±ÀªÉAzÀgÉ, F ªÀµÀðUÀ¼À°è£À §rØAiÀÄ zÀgÀ) E°èAiÀÄÆ ¸ÀºÀ 1991 jAzÀ
UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtPÉÌ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£
É 165

zÁR¯ÁwAiÀÄÄ ºÉÃUÉ ºÉZÁÑVzÉ 1991 jAzÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀ ªÀµÀðUÀ¼À£ÀÄß UÀt£ÉUÉ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÀÄzÀÄ.

1991 £ÀÄß ±ÀÆ£Àå ªÀµÀðªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸ÉÆÃt. 1992PÉÌ 1£Éà ªÀµÀð 1993PÉÌ 2£Éà ªÀµÀð. EzÉà jÃw
§gÉzÀgÉ PÉÆõÀ×PÀ 2.2 zÉÆgÀPÀÄvÀÛzÉ.
PÉÆõÀ×PÀ A2.2

ªÀµÀð zÁR¯Áw %
0 41.9
1 42.6

ed
2 42.7
3 42.9

ish
4 43.1
5 43.2
6 43.5
re S 7 43.5

bl
B
8 43.6
9 43.7
pu
be T

10 44.1
K

PÉÆõÀ×PÀ A2.3 zÀ°è ¥Àæw ªÀµÀðzÀ°è£À ºÉZÀѼÀªÀ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ.

PÉÆõÀ×PÀ A2.3
©

ªÀµÀð zÁR¯Áw ºÉZÀѼÀ

(±ÉÃPÀqÁªÁgÀÄ)
0 41.9 0
1 42.6 0.7
2 42.7 0.1
3 42.9 0.2
o

4 43.1 0.2
tt

5 43.2 0.1
6 43.5 0.3
No

7 43.5 0
8 43.6 0.1
9 43.7 0.1
10 44.1 0.4
 166 UÀtÂvÀ

1991 jAzÀ 1992 gÀ ªÀµÁðAvÀåzÀ°è 41.9 jAzÀ 42.6% UÉ CAzÀgÉ 0.7 % ºÉZÀѼÀªÁ¬ÄvÀÄ. JgÀqÀ£Éà ªÀµÀðzÀ
CAvÀåzÀ°è 42.6% jAzÀ 42.9 PÉÌ CAzÀgÉ 0.1 % ºÉZÀѼÀªÁ¬ÄvÀÄ. ªÉÄð£À PÉÆõÀ×PÀ¢AzÀ ¤¢ðµÀÖªÁzÀ
ºÉZÀѼÀzÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß UÀt£ÉUÉ EgÀĪÀ PÁ¯ÁªÀ¢ü ºÁUÀÆ ±ÉÃPÀqÁ ¥ÀæªÀiÁtPÉÌ gÀƦ¸À¯ÁUÀĪÀÅ¢®è DzÀgÉ
ºÉZÀѼÀªÀÅ MA¢µÀÄÖ ¹ÜgÀ jÃwAiÀÄzÁÝVzÉ. PÉêÀ® ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ ºÁUÀÆ ºÀvÀÛ£ÉAiÀÄ ªÀµÀðzÀ°è ªÀiÁvÀæ ºÉaÑ£À
ªÀåvÀåAiÀÄ«zÉ. F ¨É¯ÉUÀ¼À ¸ÀgÁ¸ÀjAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÉÆÃt.

¸ÀgÁ¸Àj = 0.7 + 0.1 + 0.2 + 0.2 + 0.1 + 0.3 + 0 + 0.1 + 0.1 + 0.4 = 0.22
10
DzÀÝjAzÀ ¸ÀgÁ¸Àj ºÉZÀѼÀªÀÅ ±ÉÃPÀqÁ 0.22 JAzÀÄ ElÄÖPÉƼÉÆîÃt

ed
UÀtÂwÃAiÀÄ «ªÀgÀuÉ:

£ÁªÀÅ zÁR¯ÁwAiÀÄÄ 0.22% £ÀAvÉ ºÉZÀѼÀªÁVzÉ JAzÀÄ ¥Àj¨sÁ«¹zÉÝêÉ.

ish
DzÀÝjAzÀ ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ ªÀµÀðzÀ zÁR¯Áw ºÉZÀѼÀzÀ ±ÉÃPÀqÁ (Enrolment percentage) = EP
= 41.9 + 0.22.
re S
2£ÉAiÀÄ ªÀµÀðzÀ EP = 41.9 + 0.22 + 0.22 = 41.9 + 2 × 0.22

bl
B
3£ÉAiÀÄ ªÀµÀðzÀ EP = 41.9 + 0.22 + 0.22 + 0.22
pu
be T

= 41.9 + 3 × 0.22.
K

CzÉà jÃw (n ≥ 1) n £Éà ªÀµÀðzÀ EP = 41.9 + 0.22n DzÁUÀ .............. (1)

zÀvÀÛ ¸ÀªÀĸÉå JAzÀgÉ £ÁªÀÅ zÁR¯Áw ±ÉÃPÀqÁªÀÅ (EP) 50 DUÀĪÀÅzÀPÉÌ JµÀÄÖ ªÀµÀðUÀ¼ÁUÀÄvÀÛªÉ
©

JAzÀÄ PÀAqÀÄ»rAiÉÆÃt.

DzÀÝjAzÀ ¸ÀÆvÀæ (1) gÀ°è n £À ¨É¯ÉPÀAqÀÄ»rAiÀĨÉÃPÀÄ

50 = 41.9 + 0.22 n .............. (2)

ºÀAvÀ 2 : ¥ÀjºÁgÀ: ¸ÀÆvÀæ (2) £ÀÄß ©r¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ

o

0.22 n = 50 – 41.9 = 8.1

tt

8.1
n = = 36.8
0.22
No

ºÀAvÀ 3 : «±ÉèõÀuÉ: ªÀµÀðzÀ ¯ÉPÀÌZÁgÀªÀÅ ¥ÀÆtðAPÀzÀ°ègÀ¨ÉÃPÀÄ. DzÀÝjAzÀ 36.8 gÀ §zÀ¯ÁV 37

ªÀµÀð JAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉƼÉÆîÃt. DzÀÝjAzÀ ±Éà 50 zÁR¯ÁwAiÀÄÄ 1991 + 37 = 2028 gÀ°è DUÀ°zÉ.

±Á©ÜPÀ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß F ºÀAvÀzÀ°è ¤°è¸ÀÄvÉÛêÉ. DzÀgÉ £ÉÊdfêÀ£ÀzÀ°è CzÀgÀ ªÀiË°åÃPÀgÀt

(¹AzsÀÄvÀé)zÀ ¸ÁzsÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À¨ÉÃPÀÄ. UÀtÂvÀzÀ ¯ÉPÁÌZÁgÀ ¤dfêÀ£ÀzÀ ¸À¤ßªÉñÀPÉÌ ºÉÆA¢PÉƼÀÄîªÀ
ªÀiË®å ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÀÄ.
UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtPÉÌ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£
É 167

ºÀAvÀ 4 ªÀiË°åÃPÀgÀt : ¸ÀÆvÀæ 2 ªÁ¸ÀÛ«PÀvÉUÉ ºÉÆA¢PÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉAiÉÄà JA§ÄzÀ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÉÆÃt.

¸ÀÆvÀæ 2£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉÆAqÀÄ £ÀªÀÄUÉ w½¢gÀĪÀ CªÀ¢ü (ªÀµÀðUÀ¼ÀÄ)UÉ C£ÀĸÁgÀªÁV ¨É¯ÉUÀ¼À£ÀÄß
PÀAqÀÄ»rAiÉÆÃt ªÀÄvÀÄÛ £ÀªÀÄUÉ FUÁUÀ¯Éà w½¢gÀĪÀ ¨É¯ÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ ºÉÆð¹ ªÀåvÁå¸ÀªÀ£ÀÄß
PÀAqÀÄ»rAiÉÆÃt.

PÉÆõÀ×PÀ A2.4

ªÀµÀð zÁR¯Áw ¸ÀÆvÀæ (2) gÀAvÉ ªÀåvÁå¸À

ed
(% £ÀÀ°è) zÉÆgÉvÀ ¨É¯É% £À°è ±ÉÃPÀqÁzÀ°è
0 41.9 41.90 0.00
1 42.6 42.12 0.48

ish
2 42.7 42.34 0.36
3 re S 42.9 42.56 0.34
4 43.1 42.78 0.32

bl
5 43.2 43.00 0.20
B
6 pu 43.5 43.22 0.28
be T
7 43.5 43.44 0.06
8 43.6 43.66 – 0.06
K

9 43.7 43.88 – 0.18

10 44.1 44.10 0.00
©

¸ÀÆvÀæ (2) jAzÀ zÉÆgÉvÀ PÉ®ªÀÅ ¨É¯ÉUÀ¼ÀÄ £ÉÊd ¨É¯ÉUÀ½VAvÀ ºÉZÀÄÑ PÀrªÉÄ 0.3% gÀµÀÄÖ CxÀªÁ
0.5 % VAvÀ®Ä PÀrªÉÄ EgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ PÁt§ºÀÄzÀÄ.

¥ÀæwªÀµÀðªÀÅ 1% jAzÀ 2% ºÉZÀѼÀ«gÀĪÀÅzÀjAzÀ 3 jAzÀ 5 ªÀµÀðUÀ¼À°è F jÃw DUÀ§ºÀÄzÀÄ.

EµÀÄÖ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ªÀåvÀåAiÀĪÀ£ÀÄß M¦àPÉƼÀÀÄzÁVzÀÄÝ, EzÀ£ÀÄß E°èUÉ ¸ÀªÀiÁ¦Û ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. F
¥ÀæPÀgÀtzÀ°è ¸ÀÆvÀæ (2) £ÀªÀÄä UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀj.
o

MAzÀÄ ªÉÃ¼É F ¥ÀæªÀiÁtzÀ zÉÆõÀªÀÅ Cw ºÉaÑ£À ¥ÀæªÀiÁt J¤¹zÀ°è £ÁªÀÅ £ÀªÀÄä ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß
tt

¸ÀÄzsÁj¸À§ºÀÄzÀÄ. DUÀ ¥ÀÄ£ÀB ºÀAvÀ (1) PÉÌ ºÉÆÃV ¸ÀÆvÀæ (2) £ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸À¨ÉÃPÀÄ ºÁUÉ ªÀiÁqÉÆÃt.

ºÀAvÀ 1 : ¸ÀÄzsÁjvÀ ¸ÀÆvÀæ gÀZÀ£É

No

FUÀ®Æ £ÁªÀÅ KjPÉAiÀÄÄ 0.22% ¹ÜgÀ jÃwAiÀÄ°èzÉ JAzÀÄ ¨sÁ«¸ÉÆÃt, DzÀgÉ zÉÆõÀªÀ£ÀÄß
PÀrªÉÄUÉƽ¸À®Ä zÉÆõÀ¤ªÁgÀPÀ CA±ÀªÀ£ÀÄß ¸ÉÃj¸ÉÆt. CzÀPÁÌV £ÁªÀÅ zÉÆõÀzÀ ¸ÀgÁ¸ÀjAiÀÄ£ÀÄß ¯ÉPÀÌ
ºÁPÉÆÃt.
(PÉÆõÀ×PÀ A2.4 gÀ£ÀÄß £ÉÆÃr)

0 + 0.48 + 0.36 + 0.34 + 0.32 + 0.2 + 0.28 + 0.06 − 0.06 − 0.18 + 0

zÉÆõÀzÀ ¸ÀgÁ¸Àj = = 0.18
10
zÉÆõÀzÀ ¸ÀgÁ¸Àj 0.18 £ÀÄß §¼À¹ F ªÀiË®å¢AzÀ ¸ÀÆvÀæªÀ£ÀÄß ¸Àj¥Àr¸ÉÆÃt.
 168 UÀtÂvÀ

¥ÀjµÀÌj¹zÀ UÀtÂvÀ «ªÀgÀuÉ :

¸ÀgÁ¸Àj zÉÆõÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÆvÀæ (2) gÀ°è £ÁªÀÅ ºÉÆA¢gÀĪÀ ±ÉÃPÀqÁPÉÌ ¸ÉÃj¸ÉÆÃt. CzÀjAzÁV
£ÀªÀÄUÉ ¸Àj¥Àr¹zÀ ¸ÀÆvÀæªÀÅ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
n £Éà ªÀµÀðzÀ°è zÁR¯ÁwAiÀÄ ±ÉÃPÀqÁ ¥ÀæªÀiÁt (n ≤ 1 DzÁUÀ)
= 41.9 + 0.22 n + 0.18 = 42.08 + 0.22 n ............... (3)
¸Àj¸ÀĪÀiÁgÁV ¸ÀÆvÀæ (2) £ÀÄß ¸Àj¥Àr¸ÉÆÃt
DzÀÝjAzÀ n £À ºÉƸÀ ¸ÀÆvÀæªÀÅ

ed
50 = 42.08 + 0.22 n ............... (4)
ºÀAvÀ 2: ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¥ÀjºÁgÀ : ¸ÀÆvÀæ (4) £ÀÄß ©r¸ÉÆÃt.

ish
0.22 n =50 – 42.08 = 7.92
7.92
n =

re S 0.22
= 36

bl
B
ºÀAvÀ 3 : «±ÉèõÀuÉ : 1991 + 36 = 2027 gÀ°è n = 36 DVgÀĪÀÅzÀjAzÀ, ¥ÁæxÀ«ÄPÀ
pu
±Á¯ÁºÀAvÀzÀ°è ºÉtÄÚªÀÄPÀ̼À zÁR¯Áw ¥ÀæªÀiÁt 50% DUÀĪÀÅzÀÄ
be T

ºÀAvÀ 4 ¹AzsÀÄvÀé : ªÀÄvÉÆÛªÉÄä ¸ÀÆvÀæ (4) gÀ°è zÉÆgÉvÀ ¨É¯ÉUÀ¼À£ÀÄß £ÉÊd¨É¯ÉAiÉÆA¢UÉ ºÉÆð¸ÉÆÃt.
K

CAvÀºÀ ºÉÆðPÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆõÀÖPÀ A2.5 gÀ°è vÉÆÃj¹zÉ.

PÉÆõÀ×PÀ A2.5
©

ªÀµÀð zÁR¯Áw (2) jAzÀ ªÀiË®åzÀ°è£À (4) jAzÀ (ªÀiË®åUÀ¼À°è£À

§AzÀ ¨É¯ÉUÀ¼ÀÄ ªÀåvÁå¸À §AzÀ ¨É¯ÉUÀ¼ÀÄ ªÀåvÁå¸À)
(±ÉÃPÀqÁªÁgÀÄ)
0 41.9 41.90 0 41.9 0
1 42.6 42.12 0.48 42.3 0.3
2 42.7 42.34 0.36 42.52 0.18
o

3 42.9 42.56 0.34 42.74 0.16

4 43.1 42.78 0.32 42.96 0.14
tt

5 43.2 43.00 0.2 43.18 0.02

6 43.5 43.22 0.28 43.4 0.1
No

7 43.5 43.44 0.06 43.62 -0.12

8 43.6 43.66 -0.06 43.84 -0.24
9 43.7 43.88 -0.18 44.06 -0.36
10 44.1 44.10 0 44.28 -0.18

FUÀ 4 gÀ°è£À ¨É¯ÉUÀ¼ÀÄ 2 gÀ°è£À ¨É¯ÉUÀ½VAvÀ £ÉÊd¨É¯ÉUÀ½UÉ ºÀwÛgÀªÁVzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß

UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ. CAzÀgÉ F ¥ÀæPÀgÀtzÀ°è ¸ÀgÁ¸Àj zÉÆõÀªÀÅ ¸ÉÆ£Éß JAzÀÄ w½AiÀÄÄvÀÛzÉ.
UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtPÉÌ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£
É 169

F ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß E°èUÉ ¸ÀªÀiÁ¦ÛUÉƽ¸ÉÆÃt. DzÀÝjAzÀ ¸ÀÆvÀæ (4) £ÀªÀÄä UÀtÂwÃAiÀÄ «ªÀgÀuÉ

DVzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ ºÉtÄÚªÀÄPÀ̼À zÁR¯ÁwAiÀiÁzÀ ªÀµÀðUÀ¼À ¸ÀASÉå ºÁUÀÆ zÁR¯ÁwAiÀÄ ±ÉÃPÀqÁ
¥ÀæªÀiÁtPÉÌ EgÀĪÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ. ºÁUÁV £ÁªÀÅ zÁR¯Áw ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸ÀĪÀ
UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÉÝêÉ.
ªÉÄð£À ¸À¤ßªÉñÀzÀ°è £ÁªÀÅ C£ÀĸÀj¹zÀ PÁAiÀÄðvÀAvÀæ (¥ÀæQæAiÉÄ) AiÀÄ£ÀÄß “UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀt”
J£ÀÄßvÁÛgÉ.
£ÀªÀÄä°ègÀĪÀ UÀtÂwÃAiÀÄ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ½AzÀ UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjgÀZÀ£É vÀAiÀiÁj¸À®Ä £ÁªÀÅ ¥ÀæAiÀÄwß¹zɪÀÅ
£ÀªÀÄä°ègÀĪÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß E£ÀÆß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV §¼À¹, ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß (prediction)

ed
¤ÃqÀĪÀ UÀtÂwÃAiÀÄ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ½ªÉ. DzÀgÉ CªÀÅ vÀgÀUÀw ªÁå¦ÛUÉ «ÄÃjzÀÄÝ. £ÀªÀÄä GzÉÝñÀªÀÅ ¤ªÀÄä£ÀÄß
‘UÀtÂvÀ ªÀiÁzÀjgÀZÀ£É’ AiÀÄ PÁgÀåzÀ°è vÉÆqÀV¹ F ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ ºÉÃUÉ ¸ÁUÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀĪÀÅzÉÃ
«£ÀB EzÀjAzÀ CvÀåAvÀ ¤RgÀªÁzÀ ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£É ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÁV®è DzÀÝjAzÀ. F ºÀAvÀzÀ°è EµÀÄÖ

ish
¸ÁPÀÄ.
FªÀgÉV£À ZÀZÉðAiÀÄ£ÀÄß CxÉÊð¹PÉƼÀî®Ä, ¤ÃªÀÅ £ÉÊd ¸À¤ßªÉñÀzÀ PÉ®ªÀÅ UÀtÂvÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ
re S
¸À¤ßªÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ©r¸À®Ä ZÀað¸À§ºÀÄzÀÄ. ¤ÃªÀÅ ¥ÀæAiÀÄw߸À®Ä E¯ÉÆèAzÀÄ C¨sÁå¸À«zÉ.

bl
C¨sÁå¸À A2.2
B
1. M®A¦Pï QæÃqÉUÀ¼À°è NlzÀ ¸ÀàzsÉðUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃ¥ÀðqÉUÉƽ¸ÀzÀ £ÀAvÀgÀ M®A¦Pï QæÃqÉUÀ¼À°è
pu
be T
400 «ÄÃlgï NlzÀ ¸ÀàzsÉðAiÀÄ°è ‘a£ÀßzÀ ¥ÀzÀPÀ’ «eÉÃvÀgÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ PÁ¯ÁªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß
PÉÆõÀ×PÀzÀ°è PÉÆnÖzÉ. F QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ¼ÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ PÁ® ºÁUÀÆ QæÃqÉ £ÀqÉzÀ ªÀµÀ𠧼À¹
K

‘UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀj’ gÀa¹. EzÀgÀ DzsÁgÀ¢AzÀ ªÀÄÄA¢£À M®A¦Pï£À°è a£ÀßzÀ¥ÀzÀPÀ «eÉÃvÀgÀÄ’

vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ PÁ¯ÁªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß CAzÁf¹.
©

M®A¦Pï QæÃqÉUÀ¼ÀÄ 4 ªÀµÀðUÀ½UÉƪÉÄä £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.

PÉÆõÀ×PÀ A2.6
vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ PÁ¯ÁªÀ¢ü
ªÀµÀð ¸ÉPÉAqïUÀ¼À°è
(a£ÀßzÀ ¥ÀzÀPÀ «eÉÃvÀgÀÄ)
1964 52.01
o

1968 52.03
tt

1972 51.08
1976 49.28
No

1980 48.88
1984 48.83
1988 48.65
1992 48.83
1996 48.25
2000 49.11
2004 49.41
 170 UÀtÂvÀ

A2.4 UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtzÀ ¥ÀæQæAiÉÄ ºÁUÀÆ CzÀgÀ Ew«ÄwUÀ¼ÀÄ.

UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtªÀÅ M¼ÀUÉÆAqÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß GzÁºÀgÀuÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ FªÀgÉUÉ
ZÀað¹gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¥Àj¸ÀªÀiÁ¦ÛUÉƽ¸ÉÆÃt. FªÀgÉV£À ««zsÀ WÀlPÀUÀ¼À »£À߯ÉAiÀÄ°è ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV. F
¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ¹AºÁªÀ¯ÉÆÃPÀ£ÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ £ÀªÀÄUÉ ¸ÁzsÀå«zÉ.
ºÀAvÀ 1 : ¸ÀÆvÀæ gÀZÀ£É : «¨sÁUÀªÀ£ÀÄß 2.2 gÀ GzÁºÀgÀuÉ 1. ªÀÄvÀÄÛ «¨sÁUÀ 2.3 gÀ GzÁºÀgÀuÉ 2
gÀ ¸ÀÆvÀægÀZÀ£ÉAiÀÄ°è£À ªÀåvÁå¸ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ UÀªÀĤ¹gÀ§ºÀÄzÀÄ. «¨sÁUÀ 2.2 gÀ°è J®èªÀÇ ¹zÀÞgÀÆ¥ÀzÀ°èvÀÄÛ.
DzÀgÉ A2.3 GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ°è ºÁVgÀ°®è ªÀÄvÀÄÛ UÀtÂwÃAiÀÄ ¸ÀÆvÀæ gÀƦ¹PÉƼÀî®Ä ¸Àé®à PÁ¯ÁªÀPÁ±À
¨ÉÃPÁVvÀÄÛ. ¸ÀÆvÀæ 1 £ÀÄß gÀa¹, §¼À¹ ¥ÀjÃQë¹zÁUÀ CzÀÄ ¸ÀÆvÀæ 2 gÀµÀÄÖ GvÀÛªÀĪÁVgÀ°®èªÉAzÀÄ

ed
w½¬ÄvÀÄ. £ÉÊdfêÀ£ÀzÀ ¸À¤ßªÉñÀzÀ°è ¸ÀÆvÀæ 1 £ÀÄß ¥Àj²Ã°¹gÀĪÀ ¸ÀÆvÀæ 1 gÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ CUÀvÀåªÉ¤¸ÀĪÀÅzÀÄ.
EzÀÄ ¸ÀªÉÃð¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV £ÀqÉAiÀÄĪÀ ¸ÀvÀå £ÁªÀÅ £ÉÊdfêÀ£ÀzÀ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ ¸À¤ßªÉñÀªÀ£ÀÄß ¤ªÁj¸ÀĪÁUÀ
¸ÀÆvÀæ gÀZÀ£ÉUÉ ºÉaÑ£À ¸ÀªÀÄAiÀÄ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.

ish
GzÁºÀgÀuÉUÉ £ÀÆål£ï£À ZÀ®£ÉAiÀÄ ªÀÄÆgÀÄ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÉÆîÃt. EªÀÅ ZÀ®£ÉAiÀÄ
UÀtÂwÃAiÀÄ ¤gÀÆ¥ÀuÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀƦ¸À®Ä ¸ÀgÀ¼ÀªÁVªÉ.
re S
F ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀPÉÌ ªÀÄÄAZÉ £ÀÆål£ïgÀªÀgÀÄ CªÀjVAvÀ ªÀÄÄAZÉ CzsÀåAiÀÄ£À

bl
ªÀiÁrzÀ «eÁÕ¤UÀ¼ÀÄ PÀ¯ÉºÁQzÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÁÝgÉ. ¸ÀÆvÀægÀZÀ£ÉAiÀÄÄ F PɼÀV£À
B
ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀ (ºÉeÉÓ)ªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ.
pu
be T
(i) ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß ¤gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ: C£ÉÃPÀ ªÉÃ¼É ‘¸ÀªÀĸÉå’AiÀÄÄ C¸ÀàµÀÖªÁV ¤gÀƦvÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
GzÁºÀgÀuÉUÁV ¨Á®PÀ - ¨Á®QAiÀÄgÀ zÁR¯ÁwAiÀÄÄ ¸ÀªÀÄ£ÁVzÉ JAzÀÄ zÀÈrÃPÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ
K

MAzÀÄ zsÉåÃAiÀĪÁVzÉ. EzÀgÀ CxÀsÀð ±Á¯ÉUÉ ºÉÆÃUÀ¨ÉÃPÁzÀ ªÀAiÉÆêÀiÁ£ÀzÀ ªÀÄPÀ̼À°è 50% ¨Á®PÀgÀÄ
ºÁUÀÆ 50% ¨Á®QAiÀÄgÀÄ zÁR¯ÁUÀ¯ÉèÉÃPÉA§ CxÀðªÀÅ §gÀ§ºÀÄzÀÄ. E£ÉÆßAzÀÄ CxÀðªÉAzÀgÉ
©

±Á¯ÉUÉ zÁR¯ÁVgÀĪÀ ªÀÄPÀ̼À°è 50% ¨Á®QAiÀÄgÀÄ EgÀ¨ÉÃPÉA§ÄzÀÄ. £ÁªÀÅ JgÀqÀ£Éà CxÀðªÀ£ÀÄß

CAzÀgÉ ±Á¯ÉAiÀÄ°è zÁR¯ÁzÀ ªÀÄPÀ̼À°è 50% ¨Á®QAiÀÄgÀÄ EgÀ¨ÉÃPÉA§ÄzÀ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¹zÉÝêÉ.
(ii) ¸ÀĸÀA§zÀÞªÁzÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄwð¸ÀĪÀÅzÀÄ :
AiÀiÁªÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ £ÀªÀÄä ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ°è ªÀÄÄRåªÁzÀªÀÅ ºÁUÀÆ
¥ÀjUÀt¸À¨ÉÃPÁzÀªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÀŪÀÅ ¥ÀæªÀÄÄRªÀ®èzÀ, CAzÀgÉ £ÀUÀuÁåªÁzÀ PÉÊ©qÀ§ºÀÄzÁzÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ
JAzÀÄ wêÀiÁð¤¸ÀĪÀÅzÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÁV, ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ±Á¯ÉAiÀÄ ªÀÄPÀ̼À zÁR¯ÁwUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ,
o

»A¢£À ªÀµÀð zÁR¯ÁzÀ ¨Á®QAiÀÄgÀ ±ÉÃPÀqÁ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ F ªÀµÀðzÀ zÁR¯Áw ¥ÀæªÀiÁtzÀ

ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀ§ºÀÄzÀÄ. KPÉAzÀgÉ ºÉZÀÄÑ ºÉZÀÄÑ ¨Á®QAiÀÄgÀÄ ±Á¯ÉUÉ zÁR¯ÁzÀÄzÀ£ÀÄß PÀAqÀ
tt

¥ÉÆõÀPÀgÀÄ vÀªÀÄä ºÉtÄÚ ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß ±Á¯ÉUÉ zÁR°¸À¨ÉÃPÉAzÀÄ C©ü¯ÁµÉ ¥ÀqÀ§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ £ÁªÀÅ F
CA±ÀªÀ£ÀÄß £ÀUÀtå ªÀiÁrzÉÝÃªÉ KPÉAzÀgÉ ±ÉÃPÀqÁ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ ¤¢ðµÀÖªÁzÀ ºÀAvÀªÀ£ÀÄß zÁlĪÀªÀgÉUÉ
F CA±À ¥ÀæªÀÄÄRªÁUÀĪÀÅ¢®è. CzÀÆ C®èªÉà F CA±ÀªÀ£ÀÄß ¸ÉÃj¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ £ÀªÀÄä ¸ÀªÀĸÉå ªÀÄvÀÛµÀÄÖ
No

dn®ªÁUÀÄvÀÛzÉ.
(iii) UÀtÂwÃAiÀÄ «ªÀgÀuÉ :
£ÀªÀÄUÉ FUÀ ¸ÀªÀĸÉå ºÁUÀÆ CzÀgÀ AiÀiÁªÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄRåªÁzÀªÀÅ JA§ÄzÀÄ ¸ÀĸÀàµÀÖªÁVzÉ
JAzÀÄ ¨sÁ«¸ÉÆÃt. ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ°ègÀĪÀ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§AzsÀ«gÀĪÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß DzsÀj¹ £Á«ÃUÀ MAzÀÄ
¸ÀÆvÀæ MAzÀÄ D¯ÉÃR, CxÀªÁ E£ÀÆß AiÀiÁªÀÅzÉà jÃwAiÀÄ UÀtÂwÃAiÀÄ «ªÀgÀuÉ gÀa¸À¨ÉÃPÀÄ.
UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtPÉÌ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£
É 171

UÀtÂwÃAiÀÄ «ªÀgÀuÉAiÀÄÄ ¸ÀÆvÀæªÁVzÀÝgÉ, CzÀÄ MAzÀÄ ZÀgÁA±ÀªÁV (variable) £ÀªÀÄä ¸ÀÆvÀæzÀ°è

EgÀ¨ÉÃPÁzÀÄzÀÄÝ ªÀÄÄRåªÁzÀ ¸ÀAUÀw.
ºÀAvÀ 2 : ¥ÀjºÁgÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀÅzÀÄ. (¸ÀªÀĸÁå ¥ÀjºÁgÀ PÀæªÀÄ)
UÀtÂwÃAiÀÄ ¸ÀÆvÀæ gÀZÀ£ÉAiÉÄà £ÀªÀÄUÉ ‘¥ÀjºÁgÀ’ªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅ¢®è. £ÁªÀÅ F ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ ¸ÀªÀiÁ£À
UÀtÂwÃAiÀÄ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ©r¸À¨ÉÃPÀÄ. ¤ªÀÄä UÀtÂvÀzÀ eÁÕ£À E°è G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁUÀÄvÀÛzÉ.
ºÀAvÀ 3 : ¥ÀjºÁgÀzÀ «±ÉèõÀuÉ.
UÀtÂwÃAiÀÄ ¥ÀjºÁgÀªÉAzÀgÉ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è£À ZÀgÁA±ÀUÀ½UÉ MAzÀÄ CzÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ªÀiË®å

ed
¤zsÀðjvÀªÁUÀĪÀÅzÀÄ.
ZÀgÁA±ÀzÀ F ¨É¯ÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ ‘¸ÀªÀĸÉå’UÉ ªÁ¥À¸ÁìUÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÉÊd fêÀ£ÀzÀ°è F ¨É¯ÉUÀ¼ÀÄ
AiÀiÁªÀ CxÀðªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ JAzÀÄ £ÉÆÃqÀ¨ÉÃPÀÄ.

ish
ºÀAvÀ 4 : ¥ÀjºÁgÀ ¹AzsÀÄvÀé (ªÀiË°åÃPÀgÀt)
«¨sÁUÀ A.2.3 gÀ°è £ÁªÀÅ UÀªÀĤ¹zÀAvÉ, ¥ÀjºÁgÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rzÀ ªÉÄïÉ
re S
£ÉÊdvÉAiÀÄ°è EzÀÄ JµÀÖgÀ ªÀÄnÖUÉ ºÉÆAzÁtÂPÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ £ÉÆÃqÀÄvÉÛêÉ. EzÀÄ ºÉÆAzÁtÂPÉ

bl
B
DzÀgÉ UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄÄ ¹éÃPÁgÁºÀðªÁUÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀjºÁgÀªÀÅ ºÉÆAzÁtÂPÉAiÀiÁUÀ¢zÀÝgÉ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀÄ£ÀgïgÀa¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è vÉÆqÀUÀÄvÉÛêÉ.
pu
be T
F PÉÆ£ÉAiÀÄ ºÀAvÀªÀÅ ±Á©ÝPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸ÀĪÀÅzÀPÀÆÌ ºÁUÀÆ UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtPÀÆÌ
EgÀĪÀ CvÀåAvÀ ªÀÄÄRåªÁzÀ ªÀåvÁå¸À. UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtzÀ°è£À ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ F ºÀAvÀªÀÅ ±Á©ÞPÀ
K

¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À°è E®è.
CvÀåAvÀ ªÀĺÀvÀézÀ ºÀAvÀªÁVgÀĪÀ CA±À PÉ®ªÀÅ £ÉÊd fêÀ£ÀzÀ ¥Àæ¸ÀAUÀUÀ¼À°è ¸ÁzsÀå«zÀÝgÀÆ
©

£ÁªÀÅ J®è ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À GvÀÛgÀªÀ£ÀÄß (¥ÀjºÁgÀªÀ£ÀÄß) ªÀiË°åÃPÀj¸ÀĪÀÅ¢®è KPÉAzÀgÉ CAvÀºÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ

¸ÀgÀ¼ÀªÁVzÀÄÝ, GvÀÛgÀ/¥ÀjºÁgÀ ¸ÀjAiÀiÁzÀ jÃwAiÀįÉèà EgÀÄvÀÛzÉ.
A2.3 £À°è £ÁªÀÅ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ GzÁºÀgÀuÉ EAvÀºÀÄzÁVzÉ
F PɼÀUÉ avÀæ A2.2 £À°è UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀj ºÉÃUÉ ¸ÁUÀÄvÀÛzÉ JA§ ¸ÁgÁA±ÀªÀ£ÀÄß awæ¹zÉÉ.
¹AzsÀÄvÀé ¥Àj²Ã®£Á ºÀAvÀ¢AzÀ ¸ÀÆvÁæZÀgÀuÉ ºÀAvÀPÉÌ ‘ZÀÄPÉÀÌ gÉÃSÉ’ ¬ÄAzÀ vÉÆj¹zÉ. EzÀgÀ GzÉÝñÀ
F ºÀAvÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÄ£ÀB ¥ÁægÀA©ü¸À¨ÉÃPÁUÀ¢gÀ§ºÀÄzÀÄ JAzÀÄ w½¸ÀĪÀÅzÀPÁÌV.
o
tt
No
 172 UÀtÂvÀ

¤ÃªÀÅ F UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß C¨sÁå¸À ªÀiÁrgÀÄ«j. F ºÀAvÀUÀ¼À ªÀÄÄSÁåA±ÀUÀ¼À£ÀÄß

ZÀað¸ÉÆÃt.
UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtzÀ zsÉåÃAiÀĪÉAzÀgÉ ¤vÀåfêÀ£ÀzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À §UÉÎ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀAUÀ滹, D ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß UÀtÂwÃAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÁßV gÀÆ¥ÁAvÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ. F «zsÁ£ÀªÀÅ C¢üPÀ
ªÉZÀÑzÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÁzÀ £ÉÃgÀ«ÃPÀëuÉ CxÀªÁ ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀæºÀªÀÅ C¸ÁzsÀåªÉ¤¸ÀĪÀ
¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁVzÉ. UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀÅzÁzÀgÀÆ KPÉ JAzÀÄ ¤ªÀÄUÉ
D±ÀÑAiÀÄðªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtzÀ PÉ®ªÀÅ C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¸ÉÆÃt.
ªÀÄxÀÄgÁzÀ°ègÀĪÀ ±ÀÄ¢ÞÃPÀgÀt PÁSÁð£ÉUÀ½AzÀ ºÉÆgÀ ºÉƪÀÄÄäªÀ «µÀ C¤®UÀ½AzÀ vÁdªÀĺÀ¯ï£À

ed
CªÀÄÈvÀ²¯ÉUÉ vÀÄQÌ£ÀAvÀºÀ ¥ÀjuÁªÀÄ GAmÁVzÉ. CzÀPÁÌUÀĪÀ ¥ÀjuÁªÀÄzÀ §UÉÎ CzsÀåAiÀÄ£À £ÀqɸÀ¨ÉÃPÁVzÉ.
£ÁªÀÅ £ÉÃgÀªÁV vÁdªÀĺÀ¯ï£ÀÄß §¼À¹ F CzsÀåAiÀÄ£À £ÀqɸÀ®Ä C¥ÉÃQë¸ÀĪÀÅ¢®è KPÉAzÀgÉ ºÁUÉ
ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ PÉëêÀÄPÀgÀªÀ®è ºÁUÉ ¨ÉÃPÉAzÀgÉ, CzÀgÀ QgÀÄ ¥ÀæwPÀÈw vÀAiÀiÁj¹PÉƼÀÀÄzÀÄ. CzÀPÉÌ

ish
«±ÉõÀªÁzÀ ¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. CzÀÄ C¥ÁgÀ ªÉZÀÑzÀ PÁAiÀÄðªÁUÀÄvÀÛzÉ. UÀtÂvÀ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtªÀÅ
EAvÀºÀ ¥Àæ¸ÀAUÀzÀ°è Cw G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁUÀÄvÀÛzÉ.
ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥Àæ¸ÀAUÀ, E£ÀÄß LzÀÄ ªÀµÀðUÀ¼À £ÀAvÀgÀ £ÀªÀÄUÉ JµÀÄÖ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ±Á¯ÉUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃPÀÄ
re S
J£ÀÄߪÀÅzÁVgÀ°. EzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹ ¥ÀjºÁgÀ PÀAqÀÄPÉƼÀî

bl
§ºÀÄzÀÄ. CzÉà jÃw C£ÉÃPÀ «zÀåªÀiÁ£ÀUÀ¼À ¹ÜgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸À®Ä «eÁÕ¤UÀ½UÉ £ÉgÀªÁUÀĪÀ KPÉÊPÀ
B
ªÀiÁUÀðªÉAzÀgÉ UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀt.
pu
JgÀqÀ£Éà GzÁºÀgÀuÉ : «¨sÁUÀ A2.3 AiÀÄ°è £ÁªÀÅ ¥ÀjºÁgÀÀªÀ£ÀÄß GvÀÛªÀÄUÉƽ¸À®Ä E£ÀÆß M¼ÉîAiÀÄ
be T

«zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß C¼ÀªÀr¸À§ºÀÄ¢vÀÄÛ. F ºÀAvÀzÀ¯Éèà £ÁªÀÅ ¸ÀÜVvÀUÉƽ¹zÉÝÃPÉAzÀgÉ EzÀPÉÌ ¸ÀA¨sÀA¢¹zÀ

K

‘UÀtÂvÀzÀ ¸ÁzsÀ£À’UÀ½gÀ°®è. ¤d fêÀ£ÀzÀ®Æè »ÃUÉAiÉÄà DUÀÄvÀÛzÉ. C£ÉÃPÀ ªÉÃ¼É ¤ÃªÀÅ ®¨sÀåªÁzÀ

¸Àj¸ÀĪÀiÁgÁV ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀªÁzÀ GvÀÛgÀzÉÆA¢UÉ ¸ÀªÀiÁzsÁ£À ¥ÀqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. (approximate) KPÉAzÀgÉ
©

¨ÉÃgÉ jÃwAiÀÄ UÀtÂvÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ½gÀĪÀÅ¢®è.

GzÁºÀgÀuÉUÁV ºÀªÁªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£É zÀÈrüÃPÀgÀt ªÀiÁqÀĪÀ ‘ºÀªÁªÀiÁ£À UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀj’ AiÀÄÄ
CvÀåAvÀ ¸ÀAQÃtðªÁzÀÄzÀÄ. CvÀåAvÀ RavÀªÁzÀ ¥ÀjºÁgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä UÀtÂwÃAiÀÄ ¸À®PÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ
®¨sÀåªÁUÀĪÀÅ¢®è, £ÀªÀÄä ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß GvÀÛªÀÄ¥Àr¸À®Ä JµÉÆÖAzÀÄ ¥ÀæAiÀÄw߸À¨ÉÃPÉAzÀÄ ¤ªÀÄUÉ
CZÀÑjAiÀiÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß GvÀÛªÀÄUÉƽ¸À®Ä £ÁªÀÅ E£ÀÆß ºÉZÀÄÑ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjUÀt£ÉUÉ
vÉUÉzÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ. »ÃUÉ ªÀiÁrzÁUÀ, £ÀªÀÄä UÀtÂwÃAiÀÄ ¸ÀÆvÀæUÀ¼À°è E£ÀÆß C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ ZÀgÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
o

¸ÉÃj¸À¨ÉÃPÁUÀĪÀÅzÀÄ. DUÀ £ÀªÀÄUÉ §¼À¸À®Ä PÀµÀÖªÁUÀĪÀAvÀºÀ CvÀåAvÀ ¸ÀAQÃtðªÁzÀ ªÀiÁzÀj

zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
tt

MAzÀÄ GvÀÛªÀÄ UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄÄ JgÀqÀÄ CA±ÀUÀ¼À ¸ÀªÀÄvÉÆî£À ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. CªÉAzÀgÉ

1. ¤RgÀvÉ – ªÁ¸ÀÛªÀPÉÌ ¸ÁzsÀåªÁzÀµÀÄÖ ºÀwÛgÀªÁVgÀĪÀÅzÀÄ.
No

2. G¥ÀAiÀÄÄPÀÛvÉ - §¼À¸À®Ä ¸ÀÄ®¨sÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.

GzÁºÀgÀuÉUÁV, £ÀÆål£ï£À ZÀ®£ÉAiÀÄ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À ¸ÀÆvÀæUÀ¼ÀÄ §ºÀ¼À ¸ÀgÀ¼ÀªÁVªÉ, DzÀgÉ C£ÉÃPÀ
¨sËwPÀ ¸À¤ßªÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ‘ªÀiÁzÀj’ AiÀiÁV¸À®Ä ¸ÀªÀÄxÀðªÁVzÉ. ºÁUÁzÀgÉ £ÀªÀÄä J®è ¸ÀªÀĸÉåUÀ½UÉ
UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjAiÉÄà ¥ÀjºÁgÀªÉ? RArvÀªÁVAiÀÄÆ C®è! CzÀPÀÆÌ Ew-«ÄwUÀ½ªÉ. DzÀgÉ CzÀÄ
¹Ã«ÄvÀªÁVzÉ.
UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtPÉÌ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£
É 173

ºÁUÁV, £ÁªÀÅ CxÀð ªÀiÁrPÉƼÀî¨ÉÃPÁzÀÄzÉãÉAzÀgÉ

1. UÀtÂvÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄÄ ¤vÀåfêÀ£ÀzÀ°è£À ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À ¸ÀgÀ½ÃPÀgÀt.
2. ¤vÀåfêÀ£ÀzÀ ¸ÀªÀĸÉå ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁzÀj JgÀqÀÆ MAzÉà C®è.
EzÀ£ÀÄß zÉñÀzÀ ¨sÀÆ¥ÀlzÀ°è£À ¥ÁæPÀÈwPÀ ®PÀëtUÀ½UÀÆ ºÁUÀÆ ¤dªÁzÀ zÉñÀPÀÆÌ EgÀĪÀ
CAvÀgÀPÉÌ ºÉÆð¸À§ºÀÄzÀÄ. ¨sÀÆ¥ÀlzÀ £ÉgÀ«¤AzÀ MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è£À ¥ÀªÀðvÀªÀÅ ¸ÀªÀÄÄzÀæ
ªÀÄlÖ¢AzÀ JµÀÄÖ JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ JAzÀÄ w½AiÀħºÀÄzÉà «£ÀB C°è£À d£ÀgÀ ZÀºÀgÉ (®PÀët)
UÀ¼À£ÀÄß w½AiÀįÁUÀĪÀÅ¢®è. DzÀÝjAzÀ F ¨sÀÆ¥Àl ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß £ÁªÀÅ CzÀÄ AiÀiÁªÀÅzÀPÁÌV

ed
gÀƦvÀªÁVzÉAiÉÆà CµÀÖPÉÌà ¹Ã«ÄvÀªÁV¸À¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁzÀj gÀa¸ÀĪÁUÀ zÉñÀ¸ÀA§A¢ü J®è
CA±ÀUÀ¼ÀÄ CzÉÆAzÀgÀ¯Éèà ¸ÉÃjgÀĪÀÅ¢®è JAzÀÄ £É£À¦£À°èlÄÖPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ ºÁUÀÆ C£ÉÃPÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
£ÀUÀtåªÁVj¹gÀÄvÉÛ JAzÀÄ £É£À¦qÀ¨ÉÃPÀÄ.

ish
£ÁªÀÅ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß CzÀ£ÀÄß C£Àé¬Ä¸ÀĪÀÅzÀPÉÌ ¸ÁzsÀå«gÀĪÀ ‘«Äw’AiÀÄ°èAiÉÄà §¼À¸À¨ÉÃPÀÄ. F
CA±ÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÄA¢£À vÀgÀUÀwUÀ¼À°è E£ÀßµÀÄÖ «ªÀgÀªÁV C¨sÀ幸ÉÆÃt.
C¨sÁå¸À A2.3
re S
bl
B
1. ¥ÀoÀå¥ÀĸÀÛPÀzÀ°ègÀĪÀ ±Á©ÝPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ©r¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀtÂvÀ ªÀiÁzÀj gÀZÀ£É ¥ÀæQæAiÉĬÄAzÀ
¥ÀjºÁgÀ, EªÉgÀqÀgÀ ªÀåvÁå¸ÀªÉãÀÄ?
pu
be T
2. £Á®ÄÌ gÀ¸ÉÛUÀ¼À PÀÆqÀÄ ¸ÀܼÀ (ªÀÈvÀÛ / ZËPÀ) zÀ°è ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ zÀlÖuÉAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ. D ªÁºÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß
¤AiÀÄAwæ¸À¨ÉÃPÀÄ. CªÀÅUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄĪÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄ CwPÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ. CzÀPÁÌV
K

¥ÀjUÀt¸À¨ÉÃPÁzÀ ªÀÄÄRåªÁzÀ ºÁUÀÆ £ÀUÀtåªÁzÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ?

(i) ¥ÉmÉÆæð£À zÀgÀ
©

(ii) ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ¢Q̤AzÀ £Á®ÄÌ gÀ¸ÉÛUÀ¼À°è£À PÀÆqÀÄ ¸ÀܼÀPÉÌ §gÀĪÀ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À ªÉÃUÀzÀ zÀgÀ
(iii) ¸ÉÊPÀ¯ï, jPÁë ªÀÄÄAvÁzÀ PÀrªÉÄ ªÉÃUÀzÀ ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ PÁgÀÄ, ªÉÆÃmÁgï ¨ÉÊPï
£ÀAvÀºÀ ªÉÃUÀzÀ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À C£ÀÄ¥ÁvÀ.
A.2.5. ¸ÁgÁA±À
F C£ÀħAzsÀzÀ°è ¤ÃªÀÅ PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß C¨sÁå¸À ªÀiÁrgÀÄ«j.
o

1. ±Á©ÞPÀ ¸ÀªÀĸÁå ¥ÀjºÁgÀzÀ°è C¼ÀªÀr¹zÀ ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ

tt

2. PÉ®ªÀÅ UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄ gÀZÀ£É.

3. UÀtÂwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è C¼ÀªÀr¹zÀ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ
No
 174 UÀtÂvÀ

1. ¸ÀÆvÀæ gÀZÀ£É :
(i) ¥Àæ±ÉßAiÀÄ£ÀÄß G¯ÉèÃT¸ÀĪÀÅzÀÄ
(ii) ¸ÀA§A¢ü¹zÀ (¸ÀĸÀA§zÀÞ) CA±À/WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
(iii) UÀtÂwÃAiÀÄ «ªÀgÀuÉ
2. ¥ÀjºÁgÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀÅzÀÄ.
3. ‘¥ÀjºÁgÀ’ªÀ£ÀÄß ¤d fêÀ£ÀzÀ ¸ÀªÀĸÉåAiÉÆA¢UÉ «±Éèö¸ÀĪÀÅzÀÄ.

ed
4. C¨sÀ幸À®Ä vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ ¸ÀªÀĸÉåUÉ JµÀÖgÀ ªÀÄnÖUÉ ‘ªÀiÁzÀj’AiÀÄÄ ¸ÀĸÀA§zÀÞªÁVzÉ
JA§ ªÀiË°åÃPÀgÀt (¹AzsÀÄvÀé ¥Àj²Ã®£É)

ish
4. UÀtÂÃwÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjÃPÀgÀtzÀ zsÉåÃAiÀÄ, G¥ÀAiÀÄÄPÀÛvÉ ªÀÄvÀÄÛ Ew-«ÄwUÀ¼ÀÄ.


re S
bl
B
pu
be TK
tt © o
No
GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ / ¸ÀĽªÀÅ 175

GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ / ¸ÀĽªÀÅ

ed
C¨sÁå¸À 8.1

ish
2
1. 4 a , 900, 3 cm2

` 1650000
2.
re S
bl
20 2 m 2
3.
B
21 11 cm 2
4.
pu
be T

9000 cm2
5.
K

9 15 cm 2
6.
©

C¨sÁå¸À 8.2
1. 65.5 cm2 (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÁV)

2. 15.2 cm2 (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÁV)

3. 19.4 cm2 (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÁV)

o

4. 12 cm
tt

5. 48 m2
No

1000 6 cm 2 , 1000 6cm 2

6.

7. DZÁÒ¢vÀ ¨sÁUÀ I gÀ «¹ÛÃtð = DZÁÒ¢vÀ ¨sÁUÀ II gÀ «¹ÛÃtð = 256 cm2 ªÀÄvÀÄÛ DZÁÒ¢vÀ
¨sÁUÀ III gÀ «¹ÛÃtð = 17.92 cm2

` 705.60
8.
9. 196 m2
 176 UÀtÂvÀ

avÀæ UÀªÀĤ¹, ∆ BEC zÀ «¹ÛÃtð PÀAqÀÄ»r¬Äj. CzÀÄ 84 m2 DVgÀÄvÀÛzÉ £ÀAvÀgÀ JvÀÛgÀ

BM £ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.]

ed
C¨sÁå¸À 9.1

ish
1. ªÉÄÃd£ÀÄß MAzÀÄ ¸ÀªÀÄvÀ®ªÁV ªÀÄvÀÄÛ ¢Ã¥ÀªÀ£ÀÄß MAzÀÄ
©AzÀĪÁV ¥ÀjUÀt¹j. ªÉÄÃf£À JgÀqÀÄ ®A§ªÁzÀ
CAZÀÄUÀ¼À£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁrPÉƽîj. ªÉÄÃf£À GzÀݪÁzÀ
re S
CAa¤AzÀ ¢Ã¥ÀPÉÌ EgÀĪÀ zÀÆgÀªÀ£ÀÄß C¼ÀvÉ ªÀiÁrj. CzÀÄ

bl
25 cm DVgÀ°. ªÉÄÃf£À ¸ÀtÚ CAa¤AzÀ ¢Ã¥ÀPÉÌ EgÀĪÀ
B
zÀÆgÀªÀ£ÀÄß C¼ÀvÉ ªÀiÁrj. CzÀÄ 30 cm DVgÀ°. ¤ÃªÀÅ
pu
¤zsÀðj¸ÀĪÀ PÀæªÀÄPÉÌ C£ÀĸÁgÀªÁV, ¢Ã¥ÀzÀ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ
be T

(30, 25) CxÀªÁ (25, 30) JAzÀÄ §gÉAiÀħºÀÄzÀÄ.

K

2. gÀ¸ÉÛAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß PɼÀV£À avÀæzÀ°è vÉÆj¹zÉ.

tt © o
No

ªÉÄð£À avÀæzÀ°è JgÀqÀÆ CqÀØgÀ¸ÉÛUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄvÀÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. ©AzÀÄUÀ¼À ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä

JgÀqÀÄ DzsÁgÀgÉÃSÉUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹gÀĪÀÅzÀjAzÀ CªÀÅUÀ¼ÀÄ C£À£ÀåªÁV PÁt¸ÀÄvÀÛªÉ.
GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ / ¸ÀĽªÀÅ 177

C¨sÁå¸À 9.2
1. (i) x − CPÀë ºÁUÀÆ y − CPÀë
(ii) ZÀvÀÄxÀðPÀUÀ¼ÀÄ
(iii) ªÀÄÆ®©AzÀÄ.
2. (i) (−5, 2) (ii) (5, − 5) (iii) E (iv) G
(v) 6 (vi) −3 (vii) (0, 5) (viii) (−3, 0)

ed
C¨sÁå¸À 9.3

(−2, 4)
1. JA§ ©AzÀĪÀÅ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ

ish
ZÀvÀÄxÀðPÀzÀ°èzÉ. (3, −1) ©AzÀĪÀÅ £Á®Ì£ÉAiÀÄ
ZÀvÀÄxÀðPÀzÀ°è (−1, 0) ©AzÀĪÀÅ IÄuÁvÀäPÀ x
– CPÀëzÀ ªÉÄïÉ, (1, 2) ©AzÀĪÀÅ ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ
re S
ZÀvÀÄxÀðPÀzÀ°è ºÁUÀÆ (−3, −5) ©AzÀĪÀÅ

bl
ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ ZÀvÀÄxÀðPÀzÀ°è EªÉ. F ©AzÀÄUÀ¼À
B
¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀPÀÌzÀ avÀæzÀ°è vÉÆÃj¹zÉ.
pu
be TK
©

2. ¥ÀPÀÌzÀ avÀæzÀ°è ©AzÀÄUÀ¼À ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß

ZÀÄPÉÌUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ vÉÆÃj¸À¯ÁVzÉ.
o
tt
No
 178 UÀtÂvÀ

C¨sÁå¸À 10.1
x – 2y = 0
1.
2. (i) 2 x + 3 y − 9.35 =
0 ; a = 2, b = 3, c = −9.35
y 1
(ii) x − − 10 = 0 ; a= 1, b= − , c=−10
5 5
(iii) – 2x + 3y – 6 = 0 ; a = −2, b = 3, c=–6
(iv) 1.x − 3y + 0 = 0 ; a = 1, b = − 3, c=0

ed
(v) 2x + 5y + 0 = 0 ; a = 2, b = 5, c = 0.
(vi) 3x + 0.y + 2 = 0 ; a = 3, b = 0, c=2

ish
(vii) 0 . x + 1.y – 2 = 0 ; a = 0,
b = 1, c = −2
(viii) – 2x+ 0.y + 5 = 0 ; a = −2,
re S b = 0, c = 5.

D¨sÁå¸À 10.2

bl
B
(iii) KPÉAzÀgÉ, x £À ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¨É¯ÉUÀÆ, C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ y £À MAzÀÄ ¨É¯É EgÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ
1.
y AiÀÄ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¨É¯ÉUÀÆ, C£ÀÄgÀÆ¥ÀªÁzÀ x £À MAzÀÄ ¨É¯É EgÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ ¥ÀæwPÀæAiÀÄ
pu
be T
(vice-versa) ªÁVAiÀÄÆ EgÀÄvÀÛzÉ.
2. (i) (0,7), (1,5), (2,3), (4,−1).
K

9 
(ii) (1,9 − π), (0, 9), (−1, 9 + π),  , 0
π 
©

1
(iii) (0, 0), (4, 1), (−4, 1), (2, )
2
3. (i) E®è (ii) E®è (iii) ºËzÀÄ
(iv) E®è
(v) E®è
4. 7
o

C¨sÁå¸À 10.3
tt

1. (i) (ii)
No
GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ / ¸ÀĽªÀÅ 179

(iii) (iv)

ed
ish
7x − y = 0 ªÀÄvÀÄÛ x + y = 16 ; C¥Àj«ÄvÀ [MAzÀÄ
2.
©AzÀÄ«£À ªÀÄÆ®PÀ C¥Àj«ÄvÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉUÀ¼À£ÀÄß
J¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ.]
re S
bl
5
B
3.
3
4. 5x – y + 3 = 0
pu
be T

5. avÀæ 4.6 PÉÌ, x + y = 0 ªÀÄvÀÄÛ avÀæ 4.7 PÉÌ, y = − x + 2

K
©

x CAzÀgÉ zÀÆgÀ ªÀÄvÀÄÛ y CAzÀgÉ ªÀiÁrzÀ PÉ®¸À JA¢gÀ°. DzÀÝjAzÀ PÉÆnÖgÀĪÀ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ
6.
¥ÀæPÁgÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtªÀÅ y = 5x DUÀÄvÀÛzÉ.
(i) 10 ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ (ii) 0 ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ.
o
tt
No
 180 UÀtÂvÀ

7. x + y = 100

ed
ish
re S
bl
B
8. (i) ¥ÀPÀÌzÀ avÀæªÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹.
pu
(ii) 86° F
be T

(iii) 35° C

K

(iv) 32° F, − 17. 8° C (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÀÄ)

©

(v) ºËzÀÄ, – 40° (F ªÀÄvÀÄÛ C JgÀqÀgÀ®Æè)

o
tt

C¨sÁå¸À 10.4

1. (i)
No
GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ / ¸ÀĽªÀÅ 181

(ii)

ed
2. (i)

ish
re S
bl
B
(ii)
pu
be TK
©

C¨sÁå¸À 11.1
1. (i) ¥ÁzÀ DC, DC ªÀÄvÀÄÛ AB UÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ.
(iii) ¥ÁzÀ QR, QR ªÀÄvÀÄÛ PS UÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ.
(v) ¥ÁzÀ AD, AD ªÀÄvÀÄÛ BQ UÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ.
o

C¨sÁå¸À 11.2
1. 12.8 cm
tt

EG ¸ÉÃj¹, GzÁºÀgÀuÉ 2gÀ ¥sÀ°vÁA±À G¥ÀAiÉÆÃV¹j.

2.
No

∆ APQ zÀ°è UÉÆâü ªÀÄvÀÄÛ G½zÀ JgÀqÀÄ wæ¨sÀÄdUÀ¼À°è ¨ÉüÉPÁ¼ÀÄ CxÀªÁ ∆ APQ zÀ°è
6.
¨ÉüÉPÁ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G½zÀ JgÀqÀÄ wæ¨sÀÄdUÀ¼À°è UÉÆâü.

C¨sÁå¸À 11.3
4. CM ⊥ AB ªÀÄvÀÄÛ DN ⊥ AB J¼É¬Äj. CM = DN JAzÀÄ vÉÆÃj¹.
12. GzÁºÀgÀuÉUÉ 4£ÀÄß £ÉÆÃr.
 182 UÀtÂvÀ

C¨sÁå¸À 11.4 (LaÑPÀ)

7. GzÁºÀgÀuÉUÉ 3 gÀ ¥sÀ°vÁA±ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÄ£ÀB ¥ÀÄ£ÀB G¥ÀAiÉÆÃV¹.

C¨sÁå¸À 12.1
1. (i) M¼À (ii) ºÉÆgÀ (iii) ªÁå¸À
(iv) CzsÀðªÀÈvÀÛ (v) eÁå (vi) ªÀÄÆgÀÄ
2. (i) ¤d (ii) vÀ¥ÀÄà (iii) vÀ¥ÀÄà
(iv) ¤d (v) vÀ¥ÀÄà (vi) ¤d

ed

C¨sÁå¸À 12.2

ish
1. eÁå ºÁUÀÆ ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ ªÀÈvÀÛUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.1 gÀ°ègÀĪÀAvÉ ¸Á¢ü¹.
SAS wæ¨sÀÄdzÀ ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ ¸ÀéAiÀÄA¹zÀÝ G¥ÀAiÉÆÃV¹, JgÀqÀÄ wæ¨sÀÄdªÀÅ ¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ wæ¨sÀÄd
2.
JAzÀÄ vÉÆÃj¹.
re S C¨sÁå¸À 12.3

bl
B
1. 0, 1, 2, JgÀqÀÄ
pu
2. GzÁºÀgÀuÉ 1 gÀAvÉ ªÀÄÄAzÀĪÀgɬÄj.
be T

O, O| ªÀÈvÀÛ PÉÃAzÀæªÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£Àå eÁå AB zÀ ªÀÄzsÀå©AzÀÄ M UÉ ¸ÉÃj¹. £ÀAvÀgÀ OMA= 90°

3.
K

ªÀÄvÀÄÛ JAzÀÄ vÉÆÃj¹.

C¨sÁå¸À 12.4
©

6 cm, ªÉÆzÀ®Ä ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¸ÀĪÀ gÉÃSÉUÀ¼ÀÄ aPÀÌ ªÀÈvÀÛzÀ wædåPÉÌ ®A§ªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ
1.
£ÀAvÀgÀzÀ°è ¸ÁªÀiÁ£Àå eÁåªÀÅ aPÀÌ ªÀÈvÀÛzÀ ªÁå¸ÀªÁVzÉ JAzÀÄ vÉÆÃj¹.
O ªÀÈvÀÛPÉÃAzÀæªÀżÀî ªÀÈvÀÛzÀ°è AB, CD ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ eÁåUÀ¼ÀÄ E ©AzÀÄ«£À°è bÉâ¸ÀÄvÀÛªÉ.
2.
OM ⊥ AB ªÀÄvÀÄÛ ON ⊥ CD J¼É¬Äj. OE ¸ÉÃj¹. ®A§PÉÆãÀwæ¨sÀÄd OME ªÀÄvÀÄÛ ONE
¸ÀªÀð¸ÀªÀÄ JAzÀÄ vÉÆÃj¹.
o

3. GzÁºÀgÀuÉ 2gÀ°è EgÀĪÀAvÉ ªÀÄÄAzÀĪÀgɬÄj.

tt

AD UÉ OM ®A§gÉÃSÉAiÀÄ£ÀÄß J¼É¬Äj.
4.
5. gÉõÁä, ¸À¯Áä ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄA¢Ã¥À EªÀgÀ£ÀÄß R,S,M ¢AzÀ
No

PÀæªÀĪÁV UÀÄgÀÄw¹. KR = x m JA¢gÀ° (avÀæ UÀªÀĤ¹).

1
∆ ORS zÀ «¹ÛÃtð =
x×5
2
1 1
∆ ORS + «¹ÛÃtð =
RS × OL = ×6×4
2 2
x ªÀÄvÀÄÛ RM UÀ¼À ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

6. ¸ÀªÀĨÁºÀÄ wæ¨sÀÄdzÀ UÀÄt®PÀëtªÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÊxÁUÉÆÃgÀ¸ï£À ¥ÀæªÉÄÃAiÀĪÀ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹.
GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ / ¸ÀĽªÀÅ 183

C¨sÁå¸À 12.5
45°
1. 2. 150°, 30° 3. 10°

4. 80° BCD = 80° ªÀÄvÀÄÛ ECD = 50°

5. 110° 6.

CD AiÀÄ ªÉÄÃ¯É AM ªÀÄvÀÄÛ BN ®A§gÉÃSÉAiÀÄ£ÀÄß J¼É¬Äj. (AB || CD ªÀÄvÀÄÛ AB < CD).

8.
∆ AMD ⊥ ∆ BMC JAzÀÄ vÉÆÃj¹. EzÀjAzÀ C = D ªÀÄvÀÄÛ A + = C 180° .

ed
C¨sÁå¸À 12.6 (LaÒPÀ)
2. ©AzÀÄ ‘O’ ªÀÈvÀÛzÀ PÉÃAzÀæªÁVgÀ®°. JgÀqÀÄ eÁåzÀ ®A¨sÁzsÀðPÀªÀÅ ¸ÀªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ O ªÀÄÆ®PÀ

ish
2 2
ºÁzÀÄ ºÉÆÃUÀÄvÀÛªÉ. r ªÀÈvÀÛzÀ wædåªÁVgÀ°, £ÀAvÀgÀ r=  11  5
  + x=   + (6 − x )
2 2 2

2  2   
11 cm GzÀÝzÀ eÁåPÉÌ ‘O’ ¤AzÀ J¼ÉzÀ ®A§gÉÃSÉAiÀÄ GzÀÝ x DVzÉ. x = 1 DUÀÄvÀÛzÉ. DUÀ
re S
bl
5 5
r= cm
B
2
3. 3 cm
pu
be T

4. AOC ªÀÄvÀÄÛ DOE = y , JA¢gÀ°. AOD = z DVgÀ°

K

£ÀAvÀgÀ EOC = z ªÀÄvÀÄÛ x + y + 2z = 360°

©

1 1 1
ODB =

OAD + DOA =
90° − z + z = 90 + z , OEB= 90° + z
2 2 2

1 1
8. ABE
= ADE, ADF
= ACF
= C DzÀÝjAzÀ EDF = ABE + ADF = ( B + C)
2 2
1 1
= (180 − A ) =90 − A
2 2
o

9. ¥Àæ±Éß 1, C¨sÁå¸À 12.2 ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæªÉÄÃAiÀÄ 12.8 G¥ÀAiÉÆÃV¹.

tt

10. A zÀ PÉÆãÁzsÀðPÀgÉÃSÉAiÀÄÄ ∆ ABC AiÀÄ ¥ÀjªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß D ©AzÀÄ«£À°è bÉâ¸ÀÄ. DC ªÀÄvÀÄÛ

1 1
DB ¸ÉÃj¹. £ÀAvÀgÀzÀ°è BCD
= BAD
= A ªÀÄvÀÄÛ DBC
= DAC
= A DzÀÝjAzÀ
No

2 2
BCD = DBC CxÀªÁ DB = DC. ºÁUÉAiÉÄà D ©AzÀĪÀÅ BC gÉÃSÉAiÀÄ ®A¨sÁzsÀðPÀgÉÃSÉAiÀÄ
ªÉÄÃ¯É EzÉ.

C¨sÁå¸À 13.1
1. (i) 5.45 m2 (ii) ` 109

2.
` 555
 184 UÀtÂvÀ

3. 6 m

4. 100 EnÖUÉUÀ¼ÀÄ
5. (i) WÀ£ÁPÁgÀzÀ ¥ÉnÖUÉAiÀÄ ¥Á±Àéð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀÅ 40 cm2 QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ.
(ii) WÀ£ÁPÀÈwAiÀÄ ¥ÉnÖUÉAiÀÄ ¥ÀÆtð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtðªÀÅ 10 cm2 QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ.
6. (i) UÁf£À «¹ÛÃtð = 4250 cm2
(ii) 320 cm mÉÃ¥ÀÄ mÉæ£À (J¯Áè CAZÀÄUÀ¼À ªÉÆvÀÛªÀ£ÀÄß ¯ÉQ̹j.) (12 CAZÀÄUÀ¼ÀÄ 4 GzÀÝ,

ed
4 CUÀ® ªÀÄvÀÄÛ 4 JvÀÛgÀzÀ ¨ÁºÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.)
` 2184
7.

ish
8. 47 m2
re S C¨sÁå¸À 13.2

bl
2 cm
B
1.
2. 7.48 m2
pu
be T

3. (i) 968 cm2

K

(ii) 1064.8 cm2

(iii) 2038.08 cm2
©

[¥Éʦ£À ¥ÀÆtð ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð = CzÀgÀ M¼À ªÉÄïÉäöÊ «¹ÛÃtð + ºÉÆgÀ ªÉÄïÉäöÊ
«¹ÛÃtð + CzÀgÀ JgÀqÀÄ ¥ÁzÀzÀ «¹ÛÃtð. GAUÀÄgÁPÁgÀzÀ ¥ÁzÀzÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß
π (R2 – r2) ¸ÀÆvÀæ¢AzÀ ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ. E°è R = ºÉÆgÀ ªÀÈvÀÛzÀ wædå ªÀÄvÀÄÛ r = M¼À ªÀÈvÀÛzÀ
wædå]
4. 1584 m2
5.
` 68.75
o

6. 1 m
7. (i) 110 m2 (ii)
` 4400
tt

8. 4.4 m2
9. (i) 59.4 m2 (ii) 95.04 m2
No

1
(ªÁ¸ÀÛ«PÀªÁV PÀ©âtªÀ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀ «¹ÛÃtðªÀÅ x m2 DVgÀ°. CzÀgÀ°è gÀµÀÄÖ
12
11
G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀ PÀ©ât ªÀåxÀðªÁzÀgÉ, vÉÆnÖAiÀÄ°è G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀ PÀ©âtzÀ «¹ÛÃtð = gÀ
12
11
x EzÀgÀ CxÀðªÀÅ ªÁ¸ÀÛ«PÀªÁV G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀ PÀ©âtzÀ «¹ÛÃtð = 2
× 87.12 m )
12
2200 cm2, ¹°AqÀgï£À JvÀÛgÀ (30 + 2.5 + 2.5) cm JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¹.
10.
GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ / ¸ÀĽªÀÅ 185

C¨sÁå¸À 13.3
1. 165 cm2
2. 1244.57 m2
3. (i) 7 cm (ii) 462 cm2
4. (i) 26 m (ii) ` 137280
5. 63 m
6. ` 1155

ed
7. 5500 cm2
` 384.34 (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÀÄ)
8.

ish
C¨sÁå¸À 13.4
1. (i) 1386 cm2 (ii) 394.24 cm2 (iii) 2464 cm2
re S
bl
2. (i) 616 cm2 (ii) 1386 cm2 (iii) 38.5m2
B
3. 942 cm2 pu
be T
4. 1:4
5.
` 27.72
K

6. 3.5 cm
©

7. 1:16
8. 173.25 cm2
9. (i) 4πr2 (ii) 4 πr2 (iii) 1 : 1

C¨sÁå¸À 13.5
1. 180 cm3
o

2. 135000 °ÃlgïUÀ¼ÀÄ
tt

3. 4.75 m

4.
` 4320
No

5. 2 m

6.
3 ¢£ÀUÀ¼ÀÄ
7. 16000

8. 6 cm, 4 : 1

9. 4000 m3
 186 UÀtÂvÀ

C¨sÁå¸À 13.6
1. 34.65 °ÃlgïUÀ¼ÀÄ
3.432 kg [PÉƼÀªÉAiÀÄ WÀ£À¥sÀ® = πh [R2− r2] E°è R ºÉÆgÀ wædå ªÀÄvÀÄÛ r M¼À wædå]
2.
3. ¹°AqÀgï£À ¸ÁªÀÄxÀåªÀÅ 85 cm2 jAzÀ ºÉZÁÑVzÉ.
4. (i) 3 cm (ii) 141.3 cm3
5. (i) 110 m2 (ii) 1.75 m (iii) 96.25 kl

ed
6. 0.4708 m2
7. PÀnÖUÉAiÀÄ WÀ£À¥sÀ® = 5.28 cm3, UÁæ¥sÉÊmï£À WÀ£À¥sÀ® = 0.11 cm3
38500 cm3 CxÀªÁ 38.5 l £ÀµÀÄÖ ¸ÀÆ¥ÀÄ

ish
8.

re S C¨sÁå¸À 13.7
1. (i) 264 cm 3
(ii) 154 cm3

bl
11
B
2. (i) 1.232 l (ii) l
35
3. 10 cm
pu
be T

4. 8 cm
K

5. 38.5 kl
6. (i) 48 cm (ii) 50 cm (iii) 2200 cm2
©

7. 100 π cm3
8. 240 π cm3; 5: 12
9. 86.625 m3, 99.825 m2

C¨sÁå¸À 13.8
1
1. (i) 1437 cm3
o

(ii) 1.05 m3 (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÀÄ)

3
2
tt

2. (i) 11498 cm3 (ii) 0.004851 m3

3
3. 345. 39 g (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÀÄ)
No

1
4. 64
5. 0.303 l (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÀÄ)
6. 0.06348 m3 (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÀÄ)
2
7. 179 cm3
3
8. (i) 249.48 m2 (ii) 523.9 m3 (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÀÄ)
GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ / ¸ÀĽªÀÅ 187

9. (i) 3r (ii) 1 : 9
10. 22.46 mm3 (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÀÄ)

C¨sÁå¸À 13.9 (LaÒPÀ)

1.
` 6275

` 2784.32 (¸Àj¸ÀĪÀiÁgÀÄ) [¨É½îAiÀÄ §tÚzÀ ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¯ÉQ̸ÀĪÁUÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¤AwgÀĪÀ

2.
UÉÆüÀzÀ «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß PÀ¼ÉAiÀÄ®Ä ªÀÄgÉAiÀĨÁgÀzÀÄ.]

ed
3.
43.75%

ish
C¨sÁå¸À 14.1
1. £ÁªÀÅ £ÀªÀÄä zÉÊ£ÀA¢£À fêÀ£ÀzÀ°è zÀvÁÛA±À ¸ÀAUÀæºÀuÉ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁzÀ LzÀÄ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ
re S
(i) £ÀªÀÄä vÀgÀUÀwAiÀÄ°è EgÀĪÀ «zÁåyðUÀ¼À ¸ÀASÉå

bl

B
(ii) £ÀªÀÄä ±Á¯ÉAiÀÄ°ègÀĪÀ ¥sÁå£ïUÀ¼À ¸ÀASÉå
pu
be T

(iii) £ÀªÀÄä ªÀÄ£ÉAiÀÄ JgÀqÀÄ ªÀµÀðzÀ «zÀÄåvï ©®ÄèUÀ¼ÀÄ

K

(iv) zÀÆgÀzÀ±Àð£À CxÀªÁ ªÁvÁð¥ÀwæPɬÄAzÀ ¥ÀqÉzÀ ªÀÄvÀzÁ£ÀzÀ ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼ÀÄ

©

(v) ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸À«ÄÃPÉë¬ÄAzÀ ¥ÀqÉzÀAvÀºÀ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ zÀgÀzÀ CAQ CA±ÀUÀ¼ÀÄ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ©lÄÖ
E¤ßvÀgÀ GvÀÛgÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ JAzÀÄ £É£À¦£À°èr.

¥ÁæxÀ«ÄPÀ zÀvÁÛA±À (i), (ii) ªÀÄvÀÄÛ (iii) ¢éwÃAiÀÄPÀ zÀvÁÛA±À (iv) ªÀÄvÀÄÛ (v)

C¨sÁå¸À 14.2
o

gÀPÀÛzÀ UÀÄA¥ÀÄ «zÁåyðUÀ¼À ¸ÀASÉå

A
tt

9
B 6
No

O 12
AB 3
MlÄÖ 30

ºÉZÀÄÑ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzÀ gÀPÀÛzÀ UÀÄA¥ÀÄ − O «gÀ¼ÀªÁzÀ gÀPÀÛzÀ UÀÄA¥ÀÄ − AB

 188 UÀtÂvÀ

2.

zÀÆgÀ kmUÀ¼À°è vÁ¼É UÀÄgÀÄvÀUÀ¼ÀÄ DªÀÈwÛ

0−5 |||| 5

5 − 10 |||| |||| | 11

10 − 15 |||| |||| | 11

ed
15 − 20 |||| |||| 9

ish
20 − 25 | 1

25 − 30 | 1
re S ||

bl
30 − 35 2
B
pu MlÄÖ 40
be T

(i)
3.
K

¸Á¥ÉÃPÀë vÉêÁA±À (% gÀ°è) DªÀÈwÛ

©

84 - 86 1
86 - 88 1
88 - 90 2
90 - 92 2
92 - 94 7
o

94 - 96 6
tt

96 - 98 7
98 - 100 4
No

MlÄÖ 30

(ii) zÀvÁÛA±ÀªÀ£ÀÄß ªÀļÉUÁ®zÀ°è vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ ºÁUÉ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ KPÉAzÀgÉ ¸Á¥ÉÃPÀë vÉêÁA±ÀªÀÅ

ºÉaÑzÉ.

ªÁå¦Û = 99.2 – 84.9 = 14.3

GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ / ¸ÀĽªÀÅ 189

(i)
4.

JvÀÛgÀ (cmUÀ¼À°è) DªÀÈwÛ

150 − 155 12
155 − 160 9
160 − 165 14
165 – 170 10

ed
170 − 175 5
MlÄÖ 50

ish
ªÉÄð£À PÉÆõÀÖPÀ¢AzÀ 50% «zÁåyðUÀ¼ÀÄ 165 cmVAvÀ PÀrªÉÄ JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝgÉ. JA§
wêÀiÁð£ÀPÉÌ §gÀ§ºÀÄzÀÄ.
re S
bl
5. (i)
B
¸À®àgï qÉÊ DPÉìöÊqï£À ¥ÀæªÀiÁt (ppmUÀ¼À°è) DªÀÈwÛ
pu
be T

0.00 – 0.04 4
K

0.04 – 0.08 9
0.08 −0.12 9
©

0.12 − 0.16 2
0.16 − 0.20 4
0.20 − 0.24 2
MlÄÖ 30

(ii) JAlÄ ¢£ÀUÀ¼À°è ¸À®àgï qÉÊ CPÉìöÊqï£À ¥À槮vÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ 0.11 pm VAvÀ ºÉZÁÑVzÉ.
o
tt

6.

²gÀUÀ¼À ¸ÀASÉå DªÀÈwÛ

No

0 6
1 10
2 9
3 5
MlÄÖ 30
 190 UÀtÂvÀ

(i)
7.

CAQUÀ¼ÀÄ DªÀÈwÛ
0 2
1 5
2 5
3 8

ed
4 4
5 5

ish
6 4
7 4
re S
bl
8 5
B
pu 9 8
be T
MlÄÖ 50
K

(ii) ºÉZÀÄÑ DªÀÈwÛ ºÉÆA¢gÀĪÀ CAQUÀ¼ÀÄ 3 ªÀÄvÀÄÛ 9. PÀrªÉÄ DªÀÈwÛ ºÉÆA¢gÀĪÀ CAQAiÀÄÄ
‘0’
©

(i)
8.

UÀAmÉUÀ¼À ¸ÀASÉå DªÀÈwÛ

0 - 5 10
5 - 10 13
o

10 - 15 5
15 - 20 2
tt

MlÄÖ 30
No

(ii) 2 «zÁåyðUÀ¼ÀÄ
9.

¨ÁåljUÀ¼À ¨Á½PÉ (ªÀµÀðUÀ¼À°è) DªÀÈwÛ

2.0-2.5 2
2.5-3.0 6
GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ / ¸ÀĽªÀÅ 191

3.0-3.5 14
3.5-4.0 11
4.0-4.5 4
4.5-5.0 3
MlÄÖ 40

ed
C¨sÁå¸À 14.3
1. (ii) ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛAiÀÄ DgÉÆÃUÀåzÀ ¹ÜwUÀw.
3. (ii) ¥ÀPÀë A

ish
4. (ii) DªÀÈwÛ §ºÀĨsÀÄd (iii) E®è
5. (ii) 184
re S
bl
ªÀAiÀĸÀÄì (ªÀµÀðUÀ¼À°è) DªÀÈwÛ ªÁå¦Û DAiÀÄvÀzÀ GzÀÝ (JvÀÛgÀ)
B
5
pu × 1 =5
be T
1 - 2 5 1
1
K

3
2 - 3 3 1 × 1 =3
1
©

6
3 - 5 6 2 × 1 =3
2
12
5 - 7 12 2 × 1 =6
2
9
7 - 10 9 3 × 1 =3
3
o

10
10 - 15 10 5 × 1 =2
5
tt

4
15 - 17 4 2 × 1 =2
2
No

FUÀ ¤ÃªÀÅ F GzÀÝUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹ »¸ÉÆÖÃUÁæªÀiï£À avÀæ J¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ.

 192 UÀtÂvÀ

9. (i)

CPÀëgÀUÀ¼À ¸ÀASÉå DªÀÈwÛ ªÀUÁðAvÀgÀzÀ UÁvÀæ DAiÀÄvÀzÀ GzÀÝ (JvÀÛgÀ)

6
1 - 4 6 3 ×2 =4
3
30
4 - 6 30 2 ×2 =30
2

ed
44
6 - 8 44 2 ×2 =44
2

ish
16
8 - 12 16 4 ×2 =8
4
4
re S
12 - 20 4 8
8
×2 =
1

bl
B
FUÀ ¤ÃªÀÅ »¸ÉÆÖÃUÁæªÀiï£À avÀæªÀ£ÀÄß gÀa¸À§ºÀÄzÀÄ.
pu
be T
(ii) 6-8
C¨sÁå¸À 14.4
K

1. ¸ÀgÁ¸Àj = 2.8, ªÀÄzsÁåAPÀ = 3, §ºÀÄ®PÀ (gÀÆrü¨É¯É) = 3

©

2. ¸ÀgÁ¸Àj = 54.8, ªÀÄzsÁåAPÀ = 52, §ºÀÄ®PÀ (gÀÆrü¨É¯É) = 52

x = 62
3. 4. 14
5 60 PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ ¸ÀgÁ¸Àj ªÉÃvÀ£À ` 5083.33
C¨sÁå¸À 15.1
24
1. 4
o

CAzÀgÉ
30 5
19 407 211
tt

2. (i) (ii) (iii)

60 750 1500
9
3. 3
No

4.
20 25
29 579 1
5. (i) (ii) (iii)
2400 2400 240
1
(iv) (v) 1031
96 1200
7 23
6. (i) (ii)
90 90
GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ / ¸ÀĽªÀÅ 193

27
7. (i) (ii) 13
40 40
9 31
8. (i) (ii) (iii) 0
40 40
7 1 1
11. 11
12. 15 13.
10
C¨sÁå¸À A .2.1

ed
1. ºÀAvÀ 1. ¸ÀÆvÀæ gÀZÀ£É
¸ÀĸÀA§zÀÝ CA±ÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀŪÉAzÀgÉ PÀA¥ÀÆålgï£ÀÄß ¨ÁrUÉUÉ ¥ÀqÉAiÀĨÉÃPÁVgÀĪÀ CªÀ¢ü

ish
ªÀÄvÀÄÛ PÉÆnÖgÀĪÀ JgÀqÀÄ jÃwAiÀÄ RZÀÄð (ªÉZÀÑ).
PÀA¥ÀÆålgï RjâAiÀÄ ¨É¯ÉAiÀįÁèUÀ°, ¨ÁrUÉ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀgÀ¯ÁèUÀ°, PÁ¯ÁªÀ¢ü ªÉZÀÑ
§zÀ¯ÁUÀĪÀÅ¢®è JAzÀÄ ¥Àj¨sÁ«¸ÀÄvÉÛêÉ. ºÁUÁV F jÃw §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß £ÀUÀtå
re S
(C¸ÀA§zÀÞ) ªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸ÀÄvÉÛêÉ.

bl
B
£ÁªÀÅ J®è ¨ÁæAqï, ºÁUÀÆ d£ÀgÉõÀ£ï£À PÀA¥ÀÆålgïUÀ¼ÀÄ MAzÉà JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸ÀÄvÉÛêÉ.
CAzÀgÉ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ GvÁàzÀPÀgÀÄ, ¨ÉÃgɨÉÃgÉ ªÀµÀðUÀ¼À°è ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ CqÀPÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ PÀA¥ÀÆålgï
pu
be T
vÀAiÀiÁj¹zÀÝgÀÆ D CA±ÀªÀ£ÀÄß ‘£ÀUÀtå’ªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸ÀÄvÉÛêÉ.
x wAUÀ½UÉ PÀA¥ÀÆålgÀ£ÀÄß ¨ÁrUÉUÉ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä DUÀĪÀ ªÉÀZÀÑ = 2000 x. EzÀÄ PÀA¥ÀÆålgÀ£ÀÄß

K

Rjâ¸ÀĪÀÅzÀPÉÌ DUÀĪÀ ªÉZÀÑQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ DUÀĪÀÅzÀjAzÀ PÀA¥ÀÆålgÀ£ÀÄß Rjâ¸ÀĪÀÅzÉà GvÀÛªÀÄ

¤tðAiÀÄ DzÀÝjAzÀ ¸ÀÆvÀæªÀÅ 2000 x = 25000……(i)
©

=
ºÀAvÀ 2 : ¥ÀjºÁgÀ (1) £ÀÄß ©r¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ , x 25, 000
= 12.5
2000
ºÀAvÀ 3 : «±ÉèõÀuÉ : PÀA¥ÀÆålgïUÉ PÉÆqÀ¨ÉÃPÁzÀ ¨ÁrUÉ, PÀA¥ÀÆålgï PÉƼÀî®Ä DUÀĪÀ
ªÉZÀѪÀ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¹zÁUÀ 12 wAUÀ½UÀÆ ºÉZÀÄÑ CªÀ¢üUÉ PÀA¥ÀÆålgï CªÀ±ÀåPÀ«zÀÝ°è PÀA¥ÀÆålgï
Rjâ¸ÀĪÀÅzÀPÉÌ PÀrªÉÄ ªÉZÀѪÁUÀÄvÀÛzÉ.
2. ºÀAvÀ 1 : ¸ÀÆvÀæzÀ gÀZÀ£É
PÁgÀÄ ¹ÜgÀ ªÉÃUÀzÀ°è ZÀ°¸ÀÄvÀÛªÉ JAzÀÄ ¨sÁ«¸ÉÆÃt. PÁj£À dªÀzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß
o

£ÀUÀtåªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸ÉÆÃt.
tt

x UÀAmÉUÀ¼À £ÀAvÀgÀ JgÀqÀÄ PÁgÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¢ü¸ÀĪÀÅzÁzÀgÉ. ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ PÁgÀÄ A ¬ÄAzÀ 40 x

km ºÁUÀÆ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ PÁgÀÄ B ¬ÄAzÀ 30 xkm ¥ÀæAiÀiÁt¹zÁUÀ CAzÀgÉ CzÀÄ A ¬ÄAzÀ
(100 −30x) km CAvÀgÀzÀ°è ¸ÀA¢ü¸ÀÄvÀÛzÉ.
No

DzÀÝjAzÀ ¸ÀÆvÀæªÀÅ. 40 x = (100 −30x)km

CAzÀgÉ, 70x = 100 ……. (i)
100 10
ºÀAvÀ 2 : ¥ÀjºÁgÀ (i) £ÀÄß ©r¹zÁUÀ=
x =
70 7
100

ºÀAvÀ 3 : «±ÉèõÀuÉ : UÀAmÉ = 1.4 UÀAmÉ
70
DzÀÝjAzÀ PÁgÀÄUÀ¼ÀÄ 1.4 UÀAmÉ (1 UÀAmÉ 25 ¤«ÄµÀ) £ÀAvÀgÀ ¸ÀA¢ü¸ÀÄvÀÛªÉ.
 194 UÀtÂvÀ

¥x
À z
À À GzÝÀ C
3. ºÀAvÀ 1 : ¸ÀÆvÀæÀgÀZÀ£É : ZÀAzÀæ£ÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæzÀQëuÉ ªÀiÁrªÀ ªÉÃUÀ = =
vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ PÁ® t

ºÀAvÀ 2 : ¥ÀjºÁgÀ : ¥ÀxÀªÀÅ ¸Àj¸ÀĪÀiÁgÁV ªÀÈvÁÛPÁgÀªÁVzÉ. ºÁUÁV ¥ÀgÀ¢üAiÀÄÄ
= 2 × π × 38400km = 2411520 km
F ¥ÀxÀzÀ°è MAzÀÄ ¸À® PÀæ«Ä¸À®Ä ZÀAzÀæ£ÀÄ 24 UÀAmÉ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀjAzÀ
2411520
= = 100480 km / hour
24

ed
ºÀAvÀ 3 : «±ÉèõÀuÉ : ZÀAzÀæ£À ªÉÃUÀ = UÀAmÉUÉ 100480 km/h
4. ¸ÀÆvÀæ gÀZÀ£É : ªÁlgï »ÃlgÀ£À §¼ÀPɬÄAzÁVAiÉÄà ©°è£À°è ªÀåvÁå¸ÀªÉAzÀÄ ¥Àj¨sÁ«¸À¯ÁVzÉ.
ªÁlgï »ÃlgÀ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀ ¸ÀgÁ¸Àj CªÀ¢üAiÀÄÄ x DVgÀ°.

ish
»Ãlgï §¼ÀPɬÄAzÀ ¥Àæw wAUÀ¼À ©°è£À°è CzÀ ªÀåvÁå¸À = (` 1240 – 1000) = ` 240
ªÁlgï »Ãlgï£ÀÄß 1 UÀAmÉ §¼À¹zÀÝPÉÌ DzÀ ªÉZÀÑ = ` 8
re S
bl
DzÀÝjAzÀ 30 ¢£À ªÁlgï»Ãlgï §¼À¹zÀÝPÉÌ DzÀ RZÀÄð = 8 × 30 × x
B
DzÉà jÃw, 30 ¢£ÀUÀ¼À CªÀ¢üUÉ ªÁlgï»Ãlgï §¼À¹zÀÝjAzÀ DzÀ RZÀÄð = «zÀÄåvï ©°è£À
pu
ªÉƧ®V£À ªÀåvÁå¸À
be T

DzÀÝjAzÀ 240 x = 240 ……….(i)

K

¥ÀjºÁgÀ : F ¸ÀÆvÀæ¢AzÀ x = 1 ¥ÀqÉAiÀÄÄvÉÛêÉ.

«±ÉèõÀuÉ : x = 1 DzÀÝjAzÀ ªÁlgï»ÃlgÀ£ÀÄß ¥Àæw¢£À ¸ÀgÁ¸Àj MAzÀÄ UÀAmÉ §¼À¸À¯ÁVzÉ.
©

C¨sÁå¸À A 2.2
1. E°è AiÀiÁªÀÅzÉà ¥ÀjºÁgÀªÀ£ÀÄß ¥Àæ¸ÁÛ¦¸ÀĪÀÅ¢®è ¤ÃªÀÅ FUÁUÀ¯Éà GzÁºÀgÀuÉUÀ¼À°è §¼À¹gÀĪÀ
«zsÁ£À CxÀªÁ ¤ªÀÄUÉ ¸ÀjAiÉĤ¸ÀĪÀ E£ÁåªÀÅzÉà ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ PÀæªÀÄ¢AzÀ ©r¸À§ºÀÄzÀÄ.
C¨sÁå¸À A 2.3
o

1. ¸ÀÆvÀægÀZÀ£É ºÀAvÀªÀÅ £ÉÊdfêÀ£ÀzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ½UÉ ºÉZÀÄÑ ¢üÃWÀðªÁzÀ§ºÀÄzÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß

FUÁUÀ¯Éà w½¹zÉÝêÉ.
tt

CzÉÃjÃw, ±Á©ÞPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À°è£À GvÀÛgÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁ°åÃPÀgÀt (¹AzsÀÄvÀéªÀ ¥ÀjÃPÉë) ªÀiÁqÀĪÀÅ¢®è.

EzÀ®èzÉ ±Á§ÞPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ ‘¤RgÀªÁzÀ GvÀÛgÀ’ªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ.
No

EzÀÄ ¤vÀåfêÀ£ÀzÀ ¥Àæ¸ÀAUÀUÀ¼À ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ®Æè DUÀ¯ÉèÉÃPÉAzÉä®è.

2. ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ (¸ÀĸÀA§zÀÝ) CA±ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ
(ii) ªÀÄvÀÄÛ (iii)

(i) E°è
ªÀiÁgÁlªÁzÀ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄÄ ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀ§ºÀÄzÁzÀgÀÆ E°è
(i) ªÀÄÄRåªÁzÀ CA±À C®è

