ALJABAR MATRIKS

 Persamaan Simutan
2 x+3 y +2 z=4
x + y +3 z=5
−x +2 y−z=8

2 3 2 x 4
[ 1 1 3
−1 2 −1 ][ ] [ ]
y = 5
z 8

[A] [ X ] = [B]

a11 a 12 a13 a1 j … a1 n

[ a21

⋮
⋮
ai 1

am 1
a 22 a23 a2 j
⋮ ⋮ ⋮
ai 2 ai 3 aij
⋮ ⋮ ⋮
am 2 a m 3 amj

Keterangan :
… a2 n
… ⋮
… a¿
… ⋮
… amn
]
m = Jumlah Baris
m
m xx n
n
n = Jumlah Kolom

 Macam – Macam Matriks

1. Mariks Bujur Sangkar

m=
1 2 3
[ ]
4 5 6
7 8 9
matriks ordo 3 x 3

Membentuk diagonal utama

2. Matriks Baris

m=
[ 1 2 3]
 3. Matriks Kolom

n=
1
[]
2
3

 Tipe –tipe Matriks Bujur Sangkar

1. Matriks Diagonal semua elemen 0, kecuali diagonal utama

1 0 0

[ ] 0 2 0
0 0 3

Diagonal utama

2. Matriks Satuan semua matriks diagonalnya satu

1 0 0
[ ] 0 1 0
0 0 1

Diagonal utama

3. Matriks Simetrik a ij=a ji (cerminan)

1 2 3

[ ] 2 0 7
3 7 5

4. Matriks Skaw Simetris a ij=−a ji

1 −2 −3

[ 2 0 −7
3 7 5 ]
 Operasi Matriks

a ij=bij
 [ A ] = [B]
 Penjumlahan Matriks

Syarat : [ A ] dan [ B ] memiliki ordo yang sama

[ A ]= 1 2 3
[4 ]
5 6

[ B ] =[ 0 3 2
1 2 3]
(1+ 0) (2+ 3) (3+ 2) 1 5 5
Maka [ A ] + [ B ] =
[ =
(4+1) (5+2) (6+ 3) 5 7 9][ ]
 Sifat penjumlahan matriks
1. Komutati
[ A ] + [B] = [B] + [ A ]

2. Asosiati
[ A ] + [ B ] + [ C ] = ([ A ] + [ B ]) + [ C ]

3. Perkalian matriks dengan scalar (k)

[ A ]= 1 2 3
[4 ]
5 6
k = -2
maka [ D ] = k [ A ]

[ D ] = -2 [ 14 2 3 −2 −4 −6
= ][
5 6 −8 −10 −12 ]
Sifat asosiatif:
k ( [ A ] + [ D ] )=k [ A ] +k [ D ]
k ( [ A ] + [ B ] )=( [ A ] + [ B ] ) k

4. Perkalian matriks dengan matriks lain

[ A ] [B] = [C ]
(mxp) X (pxn) = (mxn)

[ A ]= 1 2 3
[4 ]
5 6
3 4

[ ]
[ B ] = −1 2
2 1
3−2+6 4 +4 +3 7 11
Maka [ C ] = [ 12−5+12 ][=
16 +10+6 19 32 ]
 Sifat:
[ A ] ( [ B ] +[ C ] ) =[ A ][ B ] + [ A ][ C ]
[ A ] [ B ] ≠ [ B ][ A ]

5. Transpose Matrkis
T
[A]
[ A ]= 1 2 3
[4 ]
5 6
1 4
T
[A] = 2 5
[ ]
3 6

Siiat :
a. ¿
b. ¿
c. ¿
d. ¿
1 4
[ A ]= 1 2 3
[4 5 6 ] T
[A] = 2 5
[ ] 3 6

3 4
[ ]
[ B ] = −1 2
2 1
[ B ]T = 3 −1 2
[4 2 1 ]
3−2+6 4 +4 +3 7 11
([ A ] [ B ] ) = [ 12−5+12 ][ ]
=
16 +10+6 19 32

[ B ]T [ A ]T = 3−2+6
[ 4 +4 +3 12−5+12 = 7 19
16 +10+6 ] [ 11 32 ]

¿= [ 117 1932] =
T T
[ 7 19]
[ B ] [ A ] = 11 32

6. Determinan
 Determinan matriks bujur sangkar

a11 a 12
[ A ]=
[ a21 a 22 ]
 Determinan ( A ) =( a11 × a22 )−(a21 × a12 )

[ A ]= 7 [ 11 1932]
Det (A) = (7x32) - (11x19) = 15

b 11 b12 b13

[
[ B ] = b 21 b22 b23
b 31 b32 b33 ]
Determinan ( B )=+b 11 ( ( b 22 ×b 33 )−( b 32 ×b 23 ))

−b 12( ( b21 × b33 )−( b31 × b23 ))

+b 13( ( b21 × b32 )−( b31 × b22 ))

7. Invers (matriks non singular )

matriks tidak memiliki invers (matriks singular)
[ A ] → A−1
[ A ] [ A ]−1=[ I ]
Contoh :
6 −2 −3
[
[ A ] = −1
−1 0
1 0
1 ]
1 2 3
−1
[A] = 1 3 3
[ ]
1 2 4

1 0 0
−1
[A][A] = 0 1 0
0 0 1 [ ]
6−2−3 12−6−6 18−6−12 1 0 0
[−1+1+ 0 −2+3+0 −3+3+0 = 0 1 0
−1+0+1 −2+0+2 −3+ 0+4 0 0 1 ][ ]
1 0 0 1 0 0

[ ][ ]
0 1 0=0 1 0
0 0 1 0 0 1
 Metode Gauss Jordan
 Operasi baris elementer

1 3 3

[ ]
[ A ]= 1 4
1 3
3
4

1 3 31 0 0
[ ]
[ A ]= 1 4 3 0 1 0
1 3 40 0 1

LANGKAH :

1. Baris ke-2 dikurangi baris ke-1

1 3 3 1 0 0

[
[ A ] = 0 1 0 −1 1 0
1 3 4 0 0 1 ]
2. Baris ke-3 dikurangi baris ke-1
1 3 3 1 0 0
[
[ A ] = 0 1 0 −1 1 0
0 0 1 −1 0 1 ]
3. Baris ke-1 dikurangi (3xbaris ke-2)
1 0 3 4 −3 0

[
[ A ] = 0 1 0 −1 1 0
0 0 1 −1 0 1 ]
4. Baris ke-1 dikurangi (3xbaris ke-3)
1 0 0 7 −3 −3
[
[ A ] = 0 1 0 −1
0 0 1 −1 0
1 0
1 ]
8. Matriks Ortogonal
[ A ] → ortogonal
−1 T
[ A ] [ A ] =[ I ]
1 0 0
−1 T

[ ]
[A] [ A] = 0 1 0
0 0 1

9. Persamaan simutan dengan matriks

 4x + 3y + z = 13
x + 2y + 3z = 14
3x + 2y + 5z = 22

4 3 1 x 13
[ ][ ] [ ]
1 2 3 y = 14
3 2 5 z 22

Langkah :

4 3 1 13

[ 1 2 3 14
3 2 5 22 ]
a) Menentukan augmented matriks
 4a + 1 = 0
a = -1/4
 4a + 3 = 0
a = -3/4
b) Melakukan operasi baris untuk mengeliminasi variabel x, yaitu dengan
menambahkan tiap elemen baris ke-2 dengan (-1/4 kali elemen baris ke-1) dan
menambahkan elemen baris ke-3 dengan (-3/4 kali elemen baris ke-1).
4 3 1 13

[ 0 1.25 2.75 10.75

0 −0.25 4.25 12.25 ]
c) Melakukan operasi baris untuk mengeliminasi variabel y pada baris ke-3 dengan
cara (Baris ke-3 X 5)+baris ke-2.
4 3 1 13
[ 0 1.25 2.75 10.75
0 0 24 72
d) Diperoleh persamaan :
]
4x +3y +z = 13……………(1)
1.25y +2.75z = 10.75….(2)
24z =72……………………..(3)

Sehingga:
 Dari persamaan (3) di dapatkan nilai z
24z =72
z = 72/24 = 3
 Nilai z dari persamaan (3) disubstitusi ke persamaan (2)
1.25y + 2.75(3) =10.75
 y =2
 Nilai y dan z disubstitusi ke persamaan (1)
4x + 3(2) +3 = 13
x=1

10. Matriks partsi ( matriks di bagi-bagi)

5 3 1
[ A ]= 4
[ ]6 2 ordo 3x3 di bagi menjadi ordo 2x2
10 3 4
A 11
A 21 [ A12
A22 ]
1 5
[ ]
[ B ] = 2 4 ordo 3x2 di bagi menjadi ordo 2x1
3 2
B11
[ ]
B 21

A 11 A 12 B11 ( A x B ) + ¿ ( A 12 x B21 )
[ A ] [ B ]=
[ ][ ] (
= 11 11
A 21 A 22 B 21 ( A 21 x B11 ) +¿ ( A 22 x B 21) )
5 3 1 5 11 37
[ ][ ] [
( A11 x B11 )= 4 6 2 4 = 16 44 ]
1 3 2
[]
( A12 x B21) = 2 [ 3 2 ] = 6 4 [ ]
1 5
[ ]
( A21 x B11 ) =[ 10 3 ] 2 4 =[ 16 62 ]

( A22 x B21 )=[ 4 ][ 3 2 ] =[ 12 8 ]

14 39
Sehingga [ A ] [ B ] = 22
[ ] 48
28 70