Budownictwo i Architektura 13(3) (2014) 275-282

$HURG\QDPLF]QHWáXPLHQLHGUJDĔ
ZREOLF]HQLDFKVWDORZ\FKZLHĪNUDWRZ\FK
Marcin Skwarek1, Jacek Hulimka2
1
Pracownia Projektowa M.Skwarek J.Hulimka Sp. J.,
e-mail: [email protected]
2
.DWHGUD,QĪ\QLHULL%XGRZODQHM:\G]LDá%XGRZQLFWZD3ROLWHFKQLNDĝOąVND
e–mail: [email protected]

Streszczenie: 2EOLF]DQLHVWDORZ\FKZLHĪNUDWRZ\FKVSURZDG]DVLĊSU]HGHZV]\Vtkim
do wyznaczenia odpowiedzi dynamicznej konstrukFML GUJDMąFHM Z NLHUXQNX ĞUHGQLHM
SUĊGNRĞFL ZLDWUX 7H GUJDQLD VPXNáHM L VWRVXQNRZR OHNNLHM NRQVWUXNFML SRGOHJDMą
WáXPLHQLXQLHW\ONRNRQVWUXNF\MQHPXDOHWDNĪHVSRZRGRZaQHPXRSRUHPRĞURGNDZMDNLP
VLĊRGE\ZDMą:RGQLHVLHQLXGRSU]HGPLRWRZ\FKNRQVWUXkFMLIDNWZ\VWĊSRZDQLDGUXJLHJR
z Z\PLHQLRQ\FK WX F]\QQLNyZ WáXPLąF\FK XMDZQLá VLĊ Z SUDNW\FH LQĪ\QLHUVNLHM GRSLHUR
SRSU]H]SURFHGXU\QRUP(XURNRG)RUPXá\WHZZLHOXSU]\SDGNDFKSR]RVWDMąMHGQDNPDáR
precyzyjne – VWąG ]DZDUWH Z QLQLHMV]\P UHIHUDFLH SURSR]\FMH DXWRUyZ 5R]ELHĪQRĞFL
SRGDQ\FKPHWRGLOXVWUXMHSU]\NáDGREOLF]HQiowy.
6áRZDNOXF]RZHZLHĪHNUDWRZHREFLąĪHQLHZLDWUHPWáXPLHQLHDHURG\QDPLF]QH

1. Wprowadzenie
3RGDWQH L OHNNLH ZROQRVWRMąFH NRQVWUXNFMH VWDORZH WDNLH MDN UR]SDWU\ZDQH WX ZLHĪH
NUDWRZH DOH WDNĪH SHáQRĞFLHQQH OXE NRPLQ\ GOD NWyU\FK SRGVWDZRZH REFLąĪHnie
]HZQĊWU]QH Z\QLND ] VLá RGG]LDá\ZDQLD ZLDWUX QDUDĪRQH Vą SU]HGH ZV]\VWNLP QD GUJDQLD
SRZRGRZDQH SRU\ZDPL ZLDWUX NWyU\FKQDMZLĊNV]HDPSOLWXG\Z\VWĊSXMąQDNLHUXQNXMHJR
ĞUHGQLHMSUĊGNRĞFLOXELQDF]HMPyZLąFZOLQLLĞUHGQLHJRNLHUXQNXZLDWUX7DNLQDSrzemien-
Q\ UXFK NRQVWUXNFML SRZRGXMH ĪH ]ZURW ZHNWRUD MHJR SUĊGNRĞFL MHVW RGSRZLHGQLR ]JRGQ\
OXE SU]HFLZQ\ GR ]ZURWX ZHNWRUD ĞUHGQLHM SUĊGNRĞFL ZLDWUX : W\P ĞZLHWOH Z\SDGNRZD
SUĊGNRĞü SU]HSá\ZX SRZLHWU]D ZRNyá NRQVWUXNFML MHVW VXPą ZHNWRURZą QLH W\ONR ĞUedniej
i SXOVDF\MQHM SUĊGNRĞFL ZLDWUX DOH WDNĪH SUĊGNRĞFL UXFKX GUJDMąFHM NRQVWUXNFML 5R]SDWUy-
ZDQH GUJDQLD NRQVWUXNFML SRGOHJDMą ]DWHP WáXPLHQLX QLH W\ONR NRQVWUXNF\MQHPX WM
]ZLą]DQePX ] ZáDĞFLZRĞFLDPL PDWHULDáX F]\ WHĪ WDUFLHP OXE OX]DPL Z SRáąF]HQLDFh, ale
WDNĪHZ\QLNDMąFHPX]RSRUyZFLąJáHJRRĞURGNDSá\QQHJRPDWHULDOQHJR]DMDNLXZDĪDQH
MHVWSRZLHWU]HDZMDNLPGUJDQLDWHVLĊRGE\ZDMą– LQDF]HMWáXPLHQLXDHURG\QDPLF]QHPX
2SLVDQ\ Z\ĪHM U]HF]\ZLVW\ VFKHPDW ZROQRVWRMąFHM ZLHĪ\ NUDWRZHM SU]HGVWDZLony
GDOHMQDU\VXQNXDVSURZDG]LüPRĪQDGRXNáDGXRMHGQ\PVWRSQLXVZRERG\G\QDPLFz-
QHMMDNQDU\VXQNXE'ODWDNLHJRXNáDGXQS]D>@UyZQDQLHUXFKXGUJDĔVZRERGQ\FK
WáXPLRQ\FKPDSRVWDü
P (t )
q&& ( t ) + 2gw × q& ( t ) +w 2 q ( t ) = (1)
M
gdzie w MHVW F]ĊVWRĞFLą NRáRZą GUJDĔ ZáDVQ\FK g EH]Z\PLDURZ\P ZVSyáF]\QQLNLHP
WáXPLHQLD QDWRPLDVW q(t) ZVSyáU]ĊGQą XRJyOQLRQą SRZLą]DQą ] DPSOLWXGą SU]HPLHV]F]e-
QLRZąGRZROQHJRSXQNWXUR]SDWU\ZDQHMNRQVWUXNFMLx(z, t]DOHĪQRĞFLąZJ [2]):
276 Marcin Skwarek, Jacek Hulimka

x(z , t ) = F1 (z ) × q(t ) (2)

JG]LH ĭ1(z MHVW SRGVWDZRZą SLHUZV]ą SRVWDFLą GUJDĔ JLĊWQ\FK ZLHĪ\ RSLV\ZDQą
równaniem:
k
æ z ö
F1 (z ) = ç ÷ (3)
èHø
JG]LHZDUWRĞüZ\NáDGQLNDk SU]\MPRZDQDMHVWZJ>@GODVWDORZ\FKZLHĪNUDWRZ\FKk = 2,5
OHF]QLHGODZLHĪRVNRNRZR]PLHQQHMV]W\ZQRĞFLWU]RQX– przypis autorów).

5\V6FKHPDWNRQVWUXNFMLZLHĪ\DU]HF]\ZLVW\EVSURZDG]RQ\GRXNáDGXRMHGQ\PVWRSQLXVZRERG\

6LáĊ Z\PXV]DMąFą P(t Z UyZQDQLX  Z UR]ZDĪDQ\P WX SU]\SDGNX UHSUH]HQWXMH
]PLHQQH Z F]DVLH REFLąĪHQLH ZLDWUHP G]LDáDMąFH QD MHGQRVWNĊ Z\VRNRĞFL ZLHĪ\ NWyUH
w ĞODG]D>@L>@]DSLVDüPRĪQDZSRVWDFL
1
P (z , t ) = r × U w2 (z, t ) × c f (z ) × Aref (z ) (4)
2
gdzie ȡ MHVW JĊVWRĞFLą SRZLHWU]D  kg/m3), cf(z WR ZVSyáF]\QQLN DHURG\QDPLF]Q\
ZVSyáF]\QQLNáąF]QHMVLá\RGG]LDá\ZDQLDZLDWUXZJ>@QDMHGQRVWNĊZ\VRNRĞFLNRQVWUXk-
cji, Aref(z WR SRZLHU]FKQLD UHIHUHQF\MQD RGG]LDá\ZDQLD ZLDWUX QD MHGQRVWNĊ Z\VRNRĞFL
ZLHĪ\ QDWRPLDVW Uw(z,t MHVW Z\SDGNRZą SUĊGNRĞFLą SU]HSá\ZX SRZLHWU]D Z]JOĊGHP
HOHPHQWyZZLHĪ\NWyUą]D>@L>@Z\UD]LüPRĪQDZ]RUHP
U w ( z, t ) = U m ( z ) + u ( z, t ) - x& ( z, t ) (5)
gdzie Um(z MHVW ĞUHGQLą SUĊGNRĞFLą ZLDWUX GOD RNUHĞORQHJR F]DVX XĞUHGQLHQLD ZJ >@
10 min), u(z,t SUĊGNRĞFLą SXOVDF\MQą ZLDWUX IOXNWXDFMD SUĊGNRĞFL ZLDWUX ZRNyá ZDUWRĞFL
ĞUHGQLHM QDWRPLDVW x& ( z , t ) MHVW SUĊGNRĞFLą UXFKX GUJDMąFHM NRQVWUXNFML QD RNUHĞORQHM
Z\VRNRĞFLz.
3U]HGVWDZLRQ\ Z\ĪHM RSLV X]XSHáQLRQ\ NLONRPD PRĪQD U]HF IXQGDPHQWDOQ\PL Uyw-
QDQLDPLZ\MDĞQLDLVWRWĊSRUXV]DQHJRWX]DJDGQLHQLDDSU]HGHZV]\VWNLPVWDQRZLSRGVWDZĊ
SU]HGVWDZLRQ\FKGDOHMUR]ZDĪDĔ
 Konstrukcje Metalowe – Aerodynamiczne tłumienie drgań w ... 277

2. AHURG\QDPLF]QHWáXPLHQLHGUJDĔNRQVWUXNFMLZ\ZRáDQ\FK
porywami wiatru, a regulacje normowe w Polsce
:SROVNLHMSUDNW\FHLQĪ\QLHUVNLHMSU]HGZSURZDG]HQLHPQRUP(XURNRGDZLĊFSU]\
Z\NRU]\VWDQLX Z REOLF]HQLDFK QRUP\ >@ WDNĪH ] SyĨQLHMV]ą SRSUDZNą ] URNX 009),
]MDZLVNR WáXPLHQLD DHURG\QDPLF]QHJR GUJDĔ E\áR SRPLMDQH :\MąWHN VWDQRZLá\ WXWDM
obliczenia kominów stalowych, dla których w normie [7] podano uproszczony wzór do
Z\]QDF]HQLDRV]DFRZDQLDZDUWRĞFLORJDU\WPLF]QHJRGHNUHPHQWXWáXPLHQLDDHURG\QDPLFz-
negR GUJDĔ : DUW\NXOH >@ SU]HGVWDZLRQ\ ]RVWDá DOJRU\WP Z\SURZDG]HQLD WHJR Z]RUX
w NWyU\PZ\FKRG]LVLĊRGSU]HGVWDZLRQHJRQDZVWĊSLHUyZQDQLDUXFKXL podstawianych
GDOHM]DOHĪQRĞFLL]Z\NRU]\VWDQLHPL2F]\ZLĞFLHZSU]\SDGNXNRQVWUXNFji
SHáQRĞFLHQQHM MDNą MHVW NRPLQ SRZLHU]FKQLĊ UHIHUHQF\MQą QD MHGQRVWNĊ Z\VRNRĞFL
konstrukcji Aref(z Z UyZQDQLX  ]DVWĊSXMH RGSRZLHGQLR MHJR ĞUHGQLFD V]HURNRĞü
]HZQĊWU]QDQDMHGQRVWNĊZ\VRNRĞFLb(z3U]\MPXMąFGDOHMGODNRPLQyZVWDáąĞUHGQLFĊRUD]
ZDUWRĞü ZVSyáF]\QQLND RSRUX DHURG\QDPLF]QHJR QD Z\VRNRĞFL SR RGSRZLHGQLFK
SU]HNV]WDáFHQLDFKZ>@X]\VNDQRQDVWĊSXMąF\Z]yUSR]ZDODMąF\Z\]QDF]\üORJDU\WPLFz-
Q\GHNUHPHQWWáXPLHQLDDHURG\QDPLF]QHJRNRPLQDZSLHUZV]HMSRVWDFL
r × U m (H ) × c f × b
da = (6)
2 × n1 × me
gdzie n1 WRF]ĊVWRWOLZRĞüGUJDĔZáDVQ\FKZSLHUZV]HMSRVWDFLJLĊWQHM>+]@D me MHVWPDVą
UyZQRZDĪQąQDMHGQRVWNĊZ\VRNRĞFLNRQVWUXNFML>NJP@SR]RVWDáHR]QDF]HQLDMDNZ\ĪHM
:QRUPLH(XURNRG>@DZLĊFMXĪGODZV]\VWNLFKURG]DMyZNRQVWUXNFMLSRGDQRQD-
VWĊSXMąFHUyZQDQLHGHILQLXMąFHORJDU\WPLF]Q\GHNUHPHQWWáXPLHQLDGUJDĔGODSRGVWDZRZHM
SLHUZV]HMSRVWDFLGUJDĔJLĊWQ\FK
d = d s +d a +d d (7)
gdzie įs WR ORJDU\WPLF]Q\ GHNUHPHQW WáXPLHQLD NRQVWUXNF\MQHJR įa logarytmiczny
GHNUHPHQW WáXPLHQLD DHURdynamicznego, a įd – ORJDU\WPLF]Q\ GHNUHPHQW WáXPLHQLD
Z\QLNDMąF\ ] ]DVWRVRZDQLD XU]ąG]HĔ WáXPLąF\FK MHĞOL WDNLH Z\VWĊSXMą 'HILQLFMD WD
w VSRVyE MDZQ\ XZ]JOĊGQLD ]DWHP ZSá\Z WáXPLHQLD DHURG\QDPLF]QHJR GUJDĔ NRQVWUXNFML
powodowanych porywami wiatru. OczyZLĞFLH ZSá\Z WHQ EĊG]LH LVWRWQ\ W\ONR GOD
SRGDWQ\FKLOHNNLFKNRQVWUXNFMLMDNRSLVDQRQDZVWĊSLH'DOHMQRUPD>@GODNRQVWUXNFML
w NWyU\FKRGNV]WDáFHQLDPRGDOQHĭzPRĪQDX]QDü]DVWDáHQDNDĪGHMZ\VRNRĞFLz podaje
Z\UDĪHQLH ZJ NWyUHJR PRĪQD RV]DFRZDü ZDUWRĞü įa -HVW WR GRNáDGQLH Z]yU  SRGDQ\
Z\ĪHM : QRUPLH >@ ]DSLVDQR SRQDGWR ĪH Z SU]\SDGNX NRQVWUXNFML ZVSRUQLNRZ\FK
o ]PLHQQ\P UR]NáDG]LH PDV\ PRĪQD Z SU]\EOLĪHQLX SU]\Mąü PDVĊ UyZQRZDĪQD me jako
UyZQąZDUWRĞFLĞUHGQLHMPDV\m [kg/m] z górnej MHGQHMWU]HFLHMF]ĊĞFLNRQVWUXNFML

3. 3URSR]\FMHZ]DNUHVLHXZ]JOĊGQLDQLDDHURG\QDPLF]QHJR
WáXPLeQLDGUJDĔZREOLF]HQLDFKZLHĪNUDWRZ\FK
3LHUZV]H SURSR]\FMH DXWRUyZ GRW\F]ąFH REOLF]DQLD ORJDU\WPLF]QHJR GHNUHPHQWX
WáXPLHQLD DHURG\QDPLF]QHJR GUJDĔ ZLHĪ NUDWRZych powodowanych porywami wiatru,
SRGDQH ]RVWDá\ Z SUDF\ >@ :\QLNDá\ RQH ] JHQH]\ Z]RUX  L SRWU]HE\ ]DVWąSLHQLD
ĞUHGQLF\ ]HZQĊWU]QHM V]HURNRĞFL NRPLQD b ZDUWRĞFLą RGSRZLHGQLą GOD NRQVWUXNFML
NUDWRZ\FK ] HZHQWXDOQ\P Z\SRVDĪHQLHP 3U]H] DQDORJLĊ GR uproszczonego sposobu
Z\]QDF]DQLDZDUWRĞFLPDV\UyZQRZDĪQHMSRGDQHJRZ>@RSLVDQRZ\ĪHMZ>@SRGDQR
ĪHZSU]\SDGNXREOLF]HĔZLHĪNUDWRZ\FKPRĪQDSU]\Mąü
278 Marcin Skwarek, Jacek Hulimka

3 × SAref
b= (8)
H
JG]LHȈAref R]QDF]DWXáąF]QąSRZLHU]FKQLĊG]LDáDQLDZLDWUXZUD]]HOHPHQWDPLZ\SRVDĪe-
QLD MHĞOL RQH Z\VWĊSXMą ] JyUQHM  Z\VRNRĞFL NRQVWUXNFML 2F]\ZLĞFLH SU]\Mąü QDOHĪ\
ZWHG\WDNĪHĞUHGQLąZDUWRĞüZVSyáF]\QQLNDáąF]QHMVLá\RGG]LDá\ZDQLDZLDWUXcf, odpowied-
QLR]WHMVDPHMF]ĊĞFLZ\VRNRĞFLZLHĪ\
Dalsza analiza rozpatrywanego tu problemu, a szczególnie zapisów normowych w tym
]DNUHVLH XMDZQLáD ĪH SU]\WRF]RQD Z\ĪHM XSURV]F]RQD PHWRGD Z\]QDF]HQLD PDV\
UyZQRZDĪQHM SR]RVWDMH EDUG]R QLHGRNáDGQą Z SRUyZQDQLX ] ZDUWRĞFLą REOLF]RQą QD
podstawie wzoru:
H

ò m(z ) × F1 (z )dz
2

0
me = H
(9)

ò (z )dz
F12
0

SRGDQHJR WDNĪH Z QRUPLH >@ V]F]HJyOQLH Z SU]\SDGNX JG\ PDP\ GR F]\QLHQLD ]H
VNRQFHQWURZDQąPDVąZV]F]\WRZHMF]ĊĞFLZLHĪ\SRFKRG]ąFąRGHOHPHQWyZZ\SRVDĪHQLD
5yĪQLFH ZDUWRĞFL FR SU]HGVWDZLD WDNĪH ]DPLHV]F]RQ\ GDOHM SU]\NáDG REOLF]HQLRZ\
przekrac]DMą QDZHW  $XWRU]\ ]DXZDĪDMą SU]\ W\P ĪH ELRUąF SRG XZDJĊ SRWU]HEĊ
G]LHOHQLDZREOLF]HQLDFKNRQVWUXNFMLZLHĪ\QDRNUHĞORQąOLF]EĊn segmentów (zarówno do
FHOyZ Z\]QDF]HQLD ZVSyáF]\QQLND RSRUX DHURG\QDPLF]QHJR MDN L UR]NáDGX SUĊGNRĞFL
wiatru na jej Z\VRNRĞFL Z]yU  ]DSLVDü PRĪQD Z SURVWV]HM SRVWDFL SU]\GDWQHM EH]So-
ĞUHGQLRZ]DVWRVRZDQLDFKLQĪ\QLHUVNLFKMDNR

me =
å i =1
n
[M i × F12 ( zi ) × hi ]
(10)
åi =1 [F12 (zi ) × hi ]
n

gdzie Mi R]QDF]D PDVĊ L-WHJR VHJPHQWX ZLHĪ\ ZUD] ] Z\SRVDĪHQLHP zi U]ĊGQą MHJR
ĞURGNDFLĊĪNRĞFLDhi jego Z\VRNRĞü
6SUyEXMP\ WHUD] ]HVWDZLü ]DáRĪHQLD MDNLH SU]\MĊWH ]RVWDá\ Z Z\SURZDG]HQLX Z]RUX
 ] U]HF]\ZLVW\PL UHDOL]DFMDPL ZLHĪ NUDWRZ\FK ]ZáDV]F]D W\FK VWRVRZDQ\FK
w WHOHNRPXQLNDFML L UDGLRG\IX]ML MDNR QDMOLF]QLHMV]\FK $XWRU]\ V]F]HJyOQLH PDMą WX QD
m\ĞOLXSURV]F]RQHSU]\MĊFLHVWDáHMV]HURNRĞFLNRQVWUXNFMLLZVSyáF]\QQLNDRSRUXDHURG\Qa-
PLF]QHJRQDMHMZ\VRNRĞFLHZHQWXDOQLH]QLZHORZDQHQLHFRSRSU]H]REOLF]HQLHZ\PLDUX b
]H Z]RUX  1DOHĪ\ ]DXZDĪ\ü ĪH ]QDF]Q\P XSURV]F]HQLHP MHVW WHĪ ]DVWRVRZDQLH
w obOLF]HQLDFK ZJ Z]RUX  MHGQHM ĞUHGQLHM SUĊGNRĞFL ZLDWUX Z\]QDF]RQHM GOD U]ĊGQHM
RGSRZLDGDMąFHM ZLHU]FKRáNRZL NRQVWUXNFML 3DWU]ąF QD ]DPLHV]F]RQ\ QD U\VXQNX 
SU]\NáDGRZ\ ZLGRN JyUQHM F]ĊĞFL ZLHĪ\ WHOHNRPXQLNDF\MQHM WUXGQR ]DDNFHSWRZDü WDNLH
uproszczenia D ELRUąF SRG XZDJĊ WDNĪH VWRSLHĔ VNRPSOLNRZDQLD SR]RVWDá\FK SURFHGXU
normowych [3] i [5] – MHV]F]H WUXGQLHM 8SURV]F]HQLD WH VWDMą VLĊ MXĪ ]XSHáQLH QLH GR
]DDNFHSWRZDQLD Z V\WXDFML NLHG\ REOLF]HQLH ORJDU\WPLF]QHJR GHNUHPHQWX WáXPLHQLD
aerodynamicznego nLH]EĊGQH MHVW GR RSUDFRZDQLD Z\QLNyZ SRPLDUyZ FKDUDNWHU\VW\N
G\QDPLF]Q\FKZLHĪ\RSLVDQ\FKZSUDF\>@
 Konstrukcje Metalowe – Aerodynamiczne tłumienie drgań w ... 279

5\V3U]\NáDGRZ\ZLGRNJyUQHMF]ĊĞFLZLHĪ\WHOHNRPXQLNDF\MQHMLQLHUyZQRPLHUQHJRUR]áRĪHQLD
powierzchni nawietrznych
%LRUąFSRGXZDJĊSRZ\ĪV]HDXWRU]\SURSRQXMąNRUHNWĊZ]RUXQDORJDU\WPLF]Q\Ge-
NUHPHQW WáXPLHQLD DHURG\QDPLF]QHJR GUJDĔ ZLHĪ NUDWRZ\FK SRZRGRZDQ\FK SRU\ZDPL
ZLDWUX :]yU WDNL X]\VNDü PRĪQD QD SRGVWDZLH ]DOHĪQRĞFL  GR  SRQDZLDMąF
wyprowadzenie opisane w pracy [2], pozostawLDMąF MHGQDN ZLHONRĞFL Aref(z) i cf(z) we
Z]RU]HMDNR]PLHQQHZIXQNFMLZ\VRNRĞFLNRQVWUXNFML2WU]\PXMHVLĊZ\UDĪHQLH
H

ò U m (z ) × c f (z ) × Aref (z )× F1 (z )dz
2

r 0
da = × H
(11)
2 × n1
ò m(z ) × F12 (z )dz
0

FR SRGREQLH MDN ZF]HĞQLHM GOD Z]RUX  Z VSRVyE XSURV]F]RQ\ GHG\NRZDQ\ GR
]DVWRVRZDĔLQĪ\QLHUVNLFK ]DSLVDüPRĪQDZSRVWDFL

da = ×
[
r åi =1 U m (zi )× c f ,i × SAref ,i × F1 (zi )
n 2
] (12)
2 × n1
å M i × F12 (zi )× hi
n
i =1
[ ]
JG]LH ȈAref,i R]QDF]D áąF]Qą SRZLHU]FKQLĊ UHIHUHQF\MQą QDZLHWU]Qą Z i-tym segmencie
ZLHĪ\ ] XZ]JOĊGQLHQLHP Z\SRVDĪHQLD MHĞOL Z\VWĊSXMH D cf,i RGSRZLHGQLR ZVSyáF]\QQLN
áąF]QHM VLá\ RGG]LDá\ZDQLD ZLDWUX ZJ >@ ZVSyáF]\QQLN DHURG\QDPLF]Q\ RGSRZLDGDMąF\
SRZLHU]FKQLȈAref,i3R]RVWDáHR]QDF]HQLDSRGDQRLRSLVDQRZF]HĞQLHM3RGREQH]DOHĪQRĞFL
SRGDQH]RVWDá\ZSUDFDFK>@L>@
1DOHĪ\WXMHV]F]HSRGNUHĞOLüĪHGRSU]HSURZDG]HQLDREOLF]HĔ]DUyZQRZJwzoru (6)
]Z\NRU]\VWDQLHP]DOHĪQRĞFLMDNLZJZ]RUXQLH]EĊGQHMHVWZ\]QDF]HQLHáąF]Q\FK
poZLHU]FKQL UHIHUHQF\MQ\FK L RGSRZLDGDMąF\FK LP ZVSyáF]\QQLNyZ DHURG\QDPLF]Q\FK
w NDĪG\P ] Z\G]LHORQ\FK VHJPHQWyZ ZLHĪ\ 7\P VDP\P ZVND]DQ\ MHVW RGSRZLHGQLR
JĊVW\SRG]LDáNRQVWUXNFMLV]F]HJyOQLHZMHMJyUQHMF]ĊĞFLZSU]\SDGNXZLHĪWHOHNRPXQLNa-
cyjQ\FK XZ]JOĊGQLDMąF\ WDNĪH UR]G]LHOHQLHSRV]F]HJyOQ\FKSR]LRPyZLQVWDODFMLV\VWHPyZ
DQWHQRZ\FK3UDNW\NRZDQHF]ĊVWRZREOLF]HQLDFKLQĪ\QLHUVNLFKZ\]QDF]HQLHZVSyáF]ynni-
ków dynamicznych jedynie na podstawie powierzchni rzutowej i ZVSyáF]\QQLNyZ RSRUX
DHURG\QDPLF]QHJR VDPHM NRQVWUXNFML NUDWRZHM ZLHĪ\ Z ĞZLHWOH RSLVDQ\FK WX ]DOHĪQRĞFL
280 Marcin Skwarek, Jacek Hulimka

]XSHáQLH UR]PLMD VLĊ ] XZDUXQNRZDQLDPL IL]\F]Q\PL ]MDZLVN MDNLH PDMą RQH RSLV\ZDü
OF]\ZLĞFLHWHPDWHPRGUĊEQ\PZ\NUDF]DMąF\PSR]DWHPDW\NĊQLQLHMV]HMSUDF\SR]RVWDMH
NZHVWLD PLDURGDMQHJR Z\]QDF]HQLD ZDUWRĞFL ZVSyáF]\QQLNyZ RSRUX DHURG\QDPLF]QHJR
z XZ]JOĊGQLHQLHP ZSá\ZX LQWHUIHUHQFML DHURG\QDPLF]QHM NRQVWUXNFML ZLHĪ\ L HOHPHQWyZ
wyposaĪHQLD

4. 3U]\NáDGREOLF]HQLRZ\
'OD VSUDZG]HQLD L ]REUD]RZDQLD UR]ELHĪQRĞFL Z\QLNyZ REOLF]HĔ X]\VNLZDQ\FK SU]\
]DVWRVRZDQLX UyĪQ\FK RSLVDQ\FK Z\ĪHM SURFHGXU Z\]QDF]HQLD ZDUWRĞFL ORJDU\WPLF]QHJR
GHNUHPHQWXWáXPLHQLDDHURG\QDPLF]QHJRGUJDĔSU]HSURZDG]RQRREOLF]HQLDVSUDZG]DMąFH
'R WHJR FHOX Z\EUDQR U]HF]\ZLVWą VWRVXQNRZR VPXNáą L GRĞü SRGDWQą NRQVWUXNFMĊ ZLHĪ\
kratowej H = 40 P R SRGVWDZLH WUyMNąWD UyZQRERF]QHJR R V]HURNRĞFL ERNX Z SRGVWDZLH
3,5 m i 1,5 P QD V]F]\FLH 6\OZHWNĊ WHM ZLHĪ\ SUH]HQWXMH U\VXQHN 1.a). Obliczenia
Z\NRQDQR ]DVWĊSF]ą PHWRGą VWDW\F]Qą ZJ >@ ]DNáDGDMąF ORNDOL]aFMĊ RELHNWX Z SLHUZV]HM
VWUHILH REFLąĪHQLD ZLDWUHP ZJ >@ SU]\ U]ĊGQHM WHUHQX $ < 300 m n.p.m.), w terenie
NDWHJRULL ,, 6WRVRZDQR SU]\ W\P ORJDU\WPLF]Q\ SURILO SUĊGNRĞFL ZLDWru wg [3],
a ZVSyáF]\QQLN NRQVWUXNF\MQ\ REOLF]RQR ZJ ]DáąF]QLND % >@ :DUWRĞü ORJDU\WPLF]QHJR
GHNUHPHQWX WáXPLHQLD NRQVWUXkF\MQHJR GUJDĔ SU]\MĊWR įs =  QDWRPLDVW F]ĊVWRWOLZRĞü
GUJDĔ ZáDVQ\FK Z SLHUZV]HM SRVWDFL JLĊWQHM Z\]QDF]RQR QD SRGVWDZLH DQDOL]\ modalnej,
w RSLVDQ\FK QLĪHM NROHMQ\FK GZyFK VFKHPDWDFK 2EOLF]HQLD Z\NRQDQR GOD QDVWĊSXMąF\FK
VFKHPDWyZNRQVWUXNFMLLMHMREFLąĪHQLD
· schemat A – NRQVWUXNFMDNUDWRZDZLHĪ\EH]MDNLHJRNROZLHNZ\SRVDĪHQLDGRGDWNo-
wego,
· schemat B – SU]\MĊWH GRGDWNRZH Z\SRVDĪHQLH ZLHĪ\ R RNUHĞORQ\FK SDUDPHWUDFK
]DVWĊSF]\FK Z VHJPHQFLH 6- GRGDWNRZD SRZLHU]FKQLD G]LDáDQLD ZLDWUX
AA = 4,0 m2 GOD NWyUHM ZVSyáF]\QQLN DHURG\QDPLF]Q\Z\QRVLcf,A = 1,2 oraz masa
MA = 300 kg; w segmencie S-3 dodatkowa powierzchnia AA = 2,0 m2 przy wVSyá-
czynniku cf,A = 1,2 oraz masa MA = 200 kg.
: NDĪG\P ] GZyFK RSLVDQ\FK VFKHPDWyZ UR]ZDĪRQRWU]\NROHMQHSU]\SDGNLRGSo-
ZLHGQLR GOD UyĪQ\FK PHWRG Z\]QDF]HQLD ZDUWRĞFL ORJDU\WPLF]QHJR GHNUHPHQWX DHURG\Qa-
PLF]QHJRWáXPLHQLDGUJDĔDPLDQRZLFLH
· przypadek 1 – Z]yU]]DVWRVRZDQLHP]DOHĪQRĞFLPDVDUyZQRZDĪQDZ\]Qa-
czona w sposób uproszczony wg [3], opisany w pkt. 2,
· przypadek 2 – Z]yU]]DVWRVRZDQLHP]DOHĪQRĞFLPDVDUyZQRZDĪQDZ\]Qa-
czona ze wzoru (10),
· przypadek 3 – wzór (12).
3U]\MĊWRSU]\W\PSRG]LDáNRQVWUXNFMLQDVHJPHQW\REOLF]HQLRZHGHWHUPLQRZDQ\No-
OHMQ\PLSRODPLNU]\ĪRZHJRXNáDGXÄ;´VNUDWRZDĔJáyZQ\FKNU]\ĪXOFyZ
=HVWDZLHQLH X]\VNDQ\FK ZDUWRĞFL ORJDU\WPLF]QHJR GHNUHPHQWX WáXPLHQLD DHURG\Qa-
PLF]QHJR GUJDĔ Z SRV]F]HJyOQ\FK SU]\SDGNDFK L VFKHPDWDFK REFLąĪHĔ MDN UyZQLHĪ
SRGVWDZRZHZ\QLNLREOLF]HĔVWDW\F]Q\FKWU]RQXZLHĪ\]HVWDZLRQRZSRQLĪV]HMWDEHOL
0RĪQD WX GRGDü ĪH GOD VFKHPDWX $ ZLHONRĞü PDV\ UyZQRZDĪQHM Z\]QDF]RQHM
w SU]\SDGNXZ\QLRVáD kg/m, natomiast w przypadku 2 – 268,1 kg/m. Dla schematu
% E\áR WRRGSRZLHGQLR kg/m oraz 369,7 NJP:\QLNDVWąGĪHSRZRGHPQDMZLĊk-
V]\FK UR]ELHĪQRĞFL Z\QLNyZ REOLF]HĔ Z SU]\SDGNX  MHVW QLHGRNáDGQRĞü Z\]QDF]HQLD
PDV\ UyZQRZDĪQHM NRQVWUXNFML 'DOV]H QLH]JRGQRĞFL Vą MXĪ HIHNWHP RSLVDQ\FK ZF]HĞQLHM
XSURV]F]HĔZ]DáRĪHQLDFKGRZ\SURZDG]HQLDZ]RUX
 Konstrukcje Metalowe – Aerodynamiczne tłumienie drgań w ... 281

7DEHOD=HVWDZLHQLHZ\EUDQ\FKZ\QLNyZREOLF]HĔ
schemat A B
przypadek 1 2 3 1 2 3
ZDUWRĞüORJDU\WPLF]QHJRGHNUHPHQWX
0,081 0,030 0,015 0,137 0,052 0,025
WáXPLHQLDDHURG\QDPLF]QHJRGUJDĔda
ZDUWRĞüZVSyáF]\QQLNDNRQVWUXNF\MQHJRFVFG 0,95 0,97 0,98 0,94 0,97 0,99
przemieszczenie poziome szczytu konstrukcji
13,25 13,55 13,71 20,07 20,67 21,08
SRGG]LDáDQLHPZLDWUXX>FP@
QDMZLĊNV]DZDUWRĞüFKDUDNWHU\VW\F]QDVLá\
ĞFLVNDMąFHMZNUDZĊĪQLNXRGG]LDáDQLDZLDWUX 211,1 215,9 218,4 289,5 298,1 304,0
[kN]

$XWRU]\FKFąWXWDNĪH]DV\JQDOL]RZDüĪHZQLHNWyU\FKSU]\SDGNDFK]DVDGQ\PEĊG]LH
SRVáXĪHQLHVLĊREOLF]RQ\PLXQRUPRZDQ\PLZDUWRĞFLDPLZHNWRUyZZáDVQ\FKGODSLHUZV]HM
SRVWDFL GUJDĔ Z PLHMVFH VWRVRZDQLD IXQNFML  ] ZDUWRĞFLą Z\NáDGQLND k = 2,5 wg [3].
%ĊG]LH WR V]F]HJyOQLH LVWRWQH Z SU]\SDGNX NRQVWUXNFML R VNRNRZR Z\UDĨQLH ]PLHQQHM
V]W\ZQRĞFLWU]RQX:SU]HGVWDZLRQ\PSU]\SDGNXREOLF]HQLRZ\PZDUWRĞFLZ\]QDF]RQHQD
podstawie analizy modalnej niH]QDF]QLHRGELHJDMąRGSU]HELHJXIXQNFMLQRUPRZHM.RUHNWD
IXQNFMLZDUWRĞFLZ\NáDGQLNDkQLHZSá\ZDWXQDZ\QLNLREOLF]HĔVWDW\F]QR– Z\WU]\PDáo-
ĞFLRZ\FKDZDUWRĞüįa ]PQLHMV]DVLĊFRQDMZ\ĪHMR

5. Podsumowanie
: UHIHUDFLH RPyZLRQH ]RVWDáR RJyOQLH ]MDZLVNR WáXPLHQLD DHURG\QDPLF]QHJR GUJDĔ
powodowanych porywami wiatru, lekkich i podatnych konstrukcji wspornikowych.
3U]HGVWDZLRQH ]RVWDá\ WX UHJXODFMH QRUPRZH Z ]DNUHVLH XZ]JOĊGQLDQLD WHJR ]MDZLVND
w REOLF]HQLDFK VWDORZ\FK ZLHĪ NUDWRZ\FK RUD] LFK NU\W\F]Qa ocena – Z ĞZLHWOH RPDZLa-
Q\FK ]DVWRVRZDĔ =DPLHV]F]RQR WDNĪH SURSR]\FMĊ ]PRG\ILNRZDQHJR Z]RUX GR REOLF]DQLD
ORJDU\WPLF]QHJR GHNUHPHQWX WáXPLHQLD DHURG\QDPLF]QHJR GUJDĔ Z SLHUZV]HM SRVWDFL
JLĊWQHM5yĪQLFHRPyZLRQ\FKPHWRG]REUD]RZDQRSU]\NáDGHPOLF]ERZ\P
-DN SRND]XMą SU]HGVWDZLRQH Z\QLNL SU]\NáDGRZ\FK REOLF]HĔ ]DVWRVRZDQLH XSURVz-
F]RQHJR Z]RUX  ZJ QRUP\ >@ PRĪH SRZRGRZDü LVWRWQH SU]HV]DFRZDQLH ZDUWRĞFL
ORJDU\WPLF]QHJRGHNUHPHQWXWáXPLHQLDDHURG\QDPLF]QHJRGUJDĔ-HVWWRQLH]PLHUQLHLVWRWQH
w sytuacji, JG]LHREOLF]RQDZDUWRĞüįa VWDQRZLüPDSRGVWDZĊGRRSUDFRZDQLDL interpretacji
Z\QLNyZ SRPLDUyZ G\QDPLF]Q\FK NRQVWUXNFML Z ]DNUHVLH GRĞZLDGF]DOQHJR Z\]QDF]enia
ORJDU\WPLF]QHJRGHNUHPHQWXWáXPLHQLDNRQVWUXNF\MQHJRGUJDĔ– opisano w [9]). Natomiast
Z SU]HáRĪHQLX QD Z\QLNL REOLF]HĔ VWDW\F]QR – Z\WU]\PDáRĞFLRZ\FK WU]RQyZ ZLHĪ
UR]ELHĪQRĞFL WH SU]HNáDGDMą VLĊ MXĪ Z ]QDF]QLH PQLHMV]\P VWRSQLX 2F]\ZLĞFLH EĊGą RQH
W\P ZLĊNV]H LP ZLĊNV]\ EĊG]LH XG]LDá HOHPHQWyZ Z\SRVDĪHQLD Z áąF]QHM SRZLHU]FKQL
referencyjnej, szczególnie w górnych partiach konstrukcji – ]DOHĪQLH WHĪ RG LFK PDV\ &R
MHGQDNLVWRWQHLPEDUG]LHMXSURV]F]RQDEĊG]LHPHWRGDREOLF]DQLDįaW\PPQLHMV]DEĊG]LH
ZDUWRĞü]DVWĊSF]HJRREFLąĪHQLDZLDWUHPD]DWHP]PQLHMV]RQ\]RVWDQLHVWRSLHĔEH]SLHF]HĔ
stwa konVWUXNFML:SU]\WRF]RQ\PSU]\NáDG]LHREOLF]HQLRZ\PQDMZLĊNV]HUyĪQLFHZDUWRĞFL
Z\]QDF]RQ\FK VLáZHZQĊWU]Q\FKOXESU]HPLHV]F]HĔVLĊJDá\RNRáR7DNLSR]LRPEáĊGX
EĊG]LH ]DSHZQH DNFHSWRZDOQ\ ] SXQNWX ZLG]HQLD SUDNW\NL SURMHNWRZHM PRĪH E\ü MHGQDN
]QDF]ąF\SU]\RFHQLHQRĞQRĞFLLVWQLHMąF\FKNRQVWUXNFML
3RGVXPRZXMąFDXWRU]\SURSRQXMąXZ]JOĊGQLDQLHZSá\ZXDHURG\QDPLF]QHJRWáXPLe-
QLDGUJDĔZLHĪNUDWRZ\FKSRZRGRZDQ\FKSRU\ZDPLZLDWUXSRSU]H]VWRVRZDQLHSRGDQHJR
tu wzoru (12) do obliczenia logarytmicznego dekremHQWX WáXPLHQLD DHURG\QDPLF]QHJR
282 Marcin Skwarek, Jacek Hulimka

GUJDĔZSLHUZV]HMSRVWDFLJLĊWQHM]ZUDFDMąFSU]\W\PXZDJĊQDSU]HGVWDZLRQHZSXQNFLH

 XZDJL GRW\F]ąFH PHWRG\NL REOLF]HĔ =DXZDĪ\ü WDNĪH QDOHĪ\ ĪH Z]yU WHQ ]QDMG]LH
]DVWRVRZDQLH UyZQLHĪ Z REOLF]HQLDFK ZLHĪ SHáQRĞFLHQQ\Fh o zmiennym przekroju lub ze
VNRQFHQWURZDQ\PLHOHPHQWDPLZ\SRVDĪHQLDR]QDF]ąFHMSRZLHU]FKQLLOXEPDVLH

Literatura
1 /HZDQGRZVNL5'\QDPLNDNRQVWUXNFMLEXGRZODQ\FK:\GDZQLFWZR3ROLWHFKQLNL3R]QDĔVNLHM
3R]QDĔ
2 ĩXUDĔVNL-$$HURG\QDPLF]QHWáXPLHQLHGUJDĔNRPLQDVWDORZHJRVSRZRGRZDQ\FKSRU\ZDPL
ZLDWUX,QĪ\QLHULDL%XGRZQLFWZRQUV-113.
3 PN-EN 1991-1-(XURNRG2GG]LDá\ZDQLDQDNRQVWUXNFMH&]ĊĞü-2GG]LDá\ZDQLD
RJyOQH2GG]LDá\ZDQLDZLDWUX
4 Holmes J.D. Along-wind response of lattice towers – II. Aerodynamic damping and deflections.
Engineering Structures, vol. 18, No. 7 (1996), s. 483-488.
5 PN-EN 1993-3-(XURNRG3URMHNWRZDQLHNRQVWUXNFMLVWDORZ\FK&]ĊĞü-:LHĪH
PDV]W\LNRPLQ\:LHĪHLPDV]W\
6 PN-77/B-02011 2EFLąĪHQLDZREOLF]HQLDFKVWDW\F]Q\FK2EFLąĪHQLHZLDWUHP
7 PN-93/B-03201 Konstrukcje stalowe. Kominy. Obliczenia i projektowanie.
8 6NZDUHN0+XOLPND-:\EUDQHSUREOHP\Z\]QDF]DQLDREFLąĪHQLDZLDWUHPZLHĪNUDWRZ\FK
w XMĊFLXQRUP31-EN. Zeszyty Naukowe PolLWHFKQLNL5]HV]RZVNLHM%XGRZQLFWZRL,QĪ\QLHULD
ĝURGRZLVND],,V-306.
9 Skwarek M., Hulimka J. Pomiary charakterystyk dynamicznych jako element projektowania
ZVSRPDJDQHJREDGDQLDPLSU]\Z\]QDF]DQLXREFLąĪHQLDZLDWUHPVWDORZ\FKZLHĪkratowych wg
Eurokodu. Politechnika Lubelska, Budownictwo i Architektura Vol.12(2) (2013) s. 275-282.
10 Holmes J.D. Wind loading of structures. Taylor & Francis, 2007.

Aerodynamic damping in the structural analysis

of steel lattice towers
Marcin Skwarek1, Jacek Hulimka2
1
Pracownia Projektowa M.Skwarek J.Hulimka Sp. J.,
e-mail: [email protected]
2
Department of Structural Engineering, Faculty of Civil Engineering, Silesian University
of Technology, e–mail: [email protected]

Abstract: Structural analysis of lightweight freestanding structures, such as steel lat-

tice towers, mainly consists of determining the along-wind dynamic response of the
vibrating structure. These vibrations are damped not only structurally but also by the
aerodynamic forces. In the Polish design practice, aerodynamic damping concept was
introduced together with the rules of Eurocode standards. With respect to the lattice towers,
in many cases, these rules are inaccurate, therefore the paper contains some suggestions of
authors.
Keywords: latticed towers, wind loads, aerodynamic damping