Κριτήρια Αξιολόγησης για όλες τις τάξεις του Γυμνασίου (σελ. 480)

28.10.2018 Αποκλειστικά στο lisari.blogspot.
gr Page 1 of 480
Κριτήρια αξιολόγησης Α΄ Γυμνασίου
ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΗ – ΑΛΓΕΒΡΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο
Οι φυσικοί αριθμοί
ΘΑΛΗΣ Ο ΜΙΛΗΣΙΟΣ
643 π. Χ. – 548 π. Χ.
Ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας. Ανακάλυψε τα

ηλιοστάσια, το ετερόφωτο της Σελήνης, καθώς και τον
ηλεκτρισμό και τον μαγνητισμό, από τις
ιδιότητες του μαγνητίτη και του
ήλεκτρου (κεχριμπάρι).
Πίστευε πως ο κόσμος είναι γεμάτος θεούς –“πάντα πλήρη θεών είναι” –
και ότι η ψυχή είναι κάτι το κινητικό. Πρόκειται ουσιαστικά για
μια αρχαϊκή διατύπωση της θεωρίας του υλοζωισμού,
σύμφωνα με την οποία ο κόσμος είναι
ζωντανός και έμψυχος, γεγονός που
πιστοποιείται από την κινητικότητά του.
Επιμέλεια: Μπάμπης Τσιριόπουλος
1
28.10.2018 Αποκλειστικά στο lisari.blogspot.gr Page 2 of 480
1.4 Ευκλείδεια διαίρεση – Διαιρετότητα
1ο ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Ποιες από τις παρακάτω ευκλείδειες διαιρέσεις είναι

σωστές Σ και ποιες λάθος Λ.
i. 79  12  6  7 Σ  Λ 
ii. 209  13 15  14 Σ  Λ 
iii. 322  17 18  16 Σ  Λ 
iv. 37  5  8  3 Σ  Λ 
β. Να συμπληρώσετε τους πίνακες.
Δ 50 500 5.000
δ 6 60 600
π
υ
Δ 48 49 50 51
δ 4 4 4 4
π
υ
Δ
δ 5 5 5 5
π 10 10 10 10
υ 0 1 2 3
γ. Να αντικαταστήσετε τα κενά με κατάλληλα ψηφία, ώστε να προκύψει

σωστή διαίρεση.
… 7 … 6 5 8
… 1 … 4 …
… …
2
Β. α. Να κάνετε τις παρακάτω ευκλείδειες διαιρέσεις και να γράψετε τις

ισότητες που προκύπτουν με βάση την ταυτότητα        .
 527 :14

 1.821: 52
 23.589 : 379

β. Να κάνετε τις πράξεις:

i. 43 : 12  22    33  2  1 :  2  5 
ii. 52   5  9  4 11  25 : 42
iii.  92  12  6    62  22  7  : 4
2
iv. 103 : 122  62  23    4  5  12 : 4  1 : 6
γ. Πόσες τετράδες και πόσες εξάδες ταυτόχρονα, μπορούν να σχηματίσουν οι

124 μαθητές ενός σχολείου;
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Αν σήμερα είναι Πέμπτη τι μέρα θα είναι μετά από:

 98 ημέρες
 212 ημέρες
β. Αν σήμερα είναι Πέμπτη τι μέρα θα είναι μετά από:

 235 ημέρες
 1 έτος
 8 έτη
γ. Να συμπληρώσετε τον πίνακα.
διαιρετέος 125 45 57
διαιρέτης 11 12
πηλίκο 9 15 3
υπόλοιπο 5 0 12
Β. α. Να βρείτε έναν αριθμό ο οποίος:

i. όταν διαιρεθεί με το 5, δίνει πηλίκο 4 και υπόλοιπο 3.
ii. όταν διαιρεθεί με το 6, δίνει πηλίκο 8 και υπόλοιπο 5.
iii. όταν διαιρεθεί με το 4, δίνει πηλίκο 3 και υπόλοιπο 1.
β. Να βρείτε τους αριθμούς οι οποίοι:

i. όταν διαιρεθούν με το 5, δίνουν πηλίκο 6.
ii. όταν διαιρεθούν με το 6, δίνουν πηλίκο 7.
iii. όταν διαιρεθούν με το 6, δίνουν πηλίκο 8.
3
γ. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα εφαρμόζοντας τα κριτήρια

διαιρετότητας.
2 3 4 5 9 10 25
118  x x x x x x
275
1512
2511
10566
10050
99999
33333
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Με τη βοήθεια της ισότητας        να λύσετε τις εξισώσεις:

 25  4  x  1

 76  10  x  6
 42  2  5 x  1
  
β. Αν ο ν είναι φυσικός αριθμός, ποια μπορεί να είναι τα υπόλοιπα της
διαίρεσης  : 7 .
γ. Ο αριθμός x  2 διαιρούμενος με το 3 δίνει πηλίκο 3 και υπόλοιπο 1. Να

βρείτε τον αριθμό x.
Β. α. Να δείξετε ότι ο αριθμός 15    6   είναι πολλαπλάσιο και

του α, του 3 και του 7.
β. Το πηλίκο μιας διαίρεσης είναι 8 και ο διαιρέτης είναι 6.

i. Να βρείτε τη μεγαλύτερη τιμή που μπορεί να πάρει το υπόλοιπο
ii. Αν το υπόλοιπο που βρήκατε στο προηγούμενο ερώτημα είναι 5, να βρείτε
το διαιρετέο.
γ. Να βρεθούν όλοι οι φυσικοί αριθμοί που όταν διαιρεθούν με το 4 δίνουν

πηλίκο 10.
4
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να υπολογίσετε την παράσταση:

  52  18  3  21  : 10  23   32  12  2  5   3
 6  6 : 3   6  7  : 21  18 : 6   3
 2
 8 :16  6 :  5  8  4    4  9  6  : 789
2 2
β. Να κάνετε τις πράξεις: 

 48 :  3  4  6   2 :  7  6  8 
3 2

 7  6 :  7  5  8   : 4
2 2
 x  16  6  2  38 :19
γ. Αν  να υπολογίσετε την τιμή
 y  3  2 1
2 3 37
της παράστασης:   3  x 2  3  x  y 2   x  3  y   x13
Β. α. Να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:

  7    9
   8       15  :  8     8    27  :   
  64    8
   39  2  122  9   43  2  52  
  
β. Αν  7 3 4 1 7
      :
 2 2 5 2 5
να υπολογίσετε:
 τις παραστάσεις Α και Β

 την παράσταση  

γ. Αν   122  35  4   24  3  23  12345 , να υπολογίσετε την τιμή της
παράστασης:     2  :   3  2   3  15    5  19 
3 21
5
1.5 Χαρακτήρες διαιρετότητας – Μ.Κ.Δ. – Ε.Κ.Π. –

Ανάλυση αριθμού σε γινόμενο πρώτων παραγόντων
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα όπως στο παράδειγμα.

Διαιρείται με το …
ΑΡΙΘΜΟΣ
2 3 5 9
120 ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΟΧΙ
20.379
100.830
2.319.120
103.897
10.301
β. Να συμπληρώσετε κατάλληλα τους αριθμούς, ώστε να διαιρούνται

ταυτόχρονα με το 2 και το 3 (δηλαδή να διαιρούνται με το 6)
 4 7 3
 45
 9 85
 8 9 3
γ. Ποιοι από τους αριθμούς:
72 81 105 333 150
664 156 173 375 372

διαιρούνται: i. με το 2
ii. με το 3
iii. με το 5
iv. με το 9
Σε κάθε περίπτωση να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
Β. α. Να συμπληρώσετε κατάλληλα τους αριθμούς, ώστε να

διαιρούνται με το 3.
 45
 1 3
β. Να δικαιολογήσετε γιατί ο αριθμός:

i.   x  5x  16 διαιρείται με το 2 και με το 4
ii.   7 x  2 x  18 διαιρείται με το 3 και με το 9
iii.   16 x  x  45 διαιρείται με το 3, το 5 και το 15
iv.   3  x  y   x  y διαιρείται με το 2
6
γ. Το τριπλάσιο ενός αριθμού είναι πρώτος ή σύνθετος αριθμός; Αιτιολογείστε

την απάντησή σας.
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να συμπληρώσετε κατάλληλα τους αριθμούς, ώστε να διαιρούνται

ταυτόχρονα με το 2 και το 9.
 3 4 
 7 2 
β. Ένας αριθμός διαιρείται με το 9 (άρα και με το 3). Αν αλλάξουμε τη σειρά

των ψηφίων του, ο αριθμός που θα προκύψει θα διαιρείται και πάλι με το 9
(άρα και με το 3); Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
γ. Όλα τα ψηφία ενός αριθμού είναι 5. Να βρείτε:

i. Πόσα ψηφία πρέπει να έχει ο αριθμός ώστε να διαιρείται με το 3.
ii. Πόσα ψηφία πρέπει να έχει ο αριθμός ώστε να διαιρείται με το 5.
Β. α. Να εξηγήσετε γιατί το άθροισμα τριών διαδοχικών φυσικών αριθμών

είναι πολλαπλάσιο του 3.
β. Να δικαιολογήσετε γιατί οι αριθμοί 36ν +18 και 972ν - 324 , όπου ν φυσικός
αριθμός, διαιρούνται ταυτόχρονα με το 4 και με το 9.
γ. Ένας ανθοπώλης έχει 40 ροζ, 50 κόκκινα και 60 άσπρα τριαντάφυλλα.

i. Πόσες ανθοδέσμες των 10 λουλουδιών μπορεί να φτιάξει χρησιμοποιώντας:
 μόνο ροζ τριαντάφυλλα
 μόνο κόκκινα τριαντάφυλλα
 μόνο άσπρα τριαντάφυλλα
ii. Πόσες ανθοδέσμες μπορεί να φτιάξει χρησιμοποιώντας τριαντάφυλλα και
από τα τρία χρώματα; Πόσα τριαντάφυλλα από κάθε χρώμα θα περιέχει η
κάθε ανθοδέσμη;
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να δείξετε ότι:
i. ο αριθμός   3x  5 x  6 διαιρείται με το 4.
ii. ο αριθμός   7 x  2 x  18 διαιρείται με το 3 και το 9.
iii. ο αριθμός   16 x  x  45 διαιρείται με το 3, το 5 και το 15.
iv. ο αριθμός   3   x  y   x  y διαιρείται με το 2.
β. Να βρείτε το μικρότερο φυσικό αριθμό, που όταν διαιρεθεί με το 2, το 3, το

4 και το 5 αφήνει κάθε φορά υπόλοιπο 1.
γ. Να βρείτε το ΕΚΠ και το ΜΚΔ των αριθμών:

   2   32  15   3   25  3  7   4   52  102 : 4   92 : 27


   5   3  5  68 : 4    3  2  2   111

3 2 2 3 4 137
7
Β. α. Να συμπληρώσετε με ψηφία τα δύο κενά του αριθμού 2 ---- ---- ώστε ο

τριψήφιος που θα προκύψει να διαιρείται ακριβώς δια 2, 5 και 9.
Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
β. Η μεγάλη μαθηματικός της αρχαιότητας Υπατία γεννήθηκε στην

Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 370 μ.Χ. Δεν πρόλαβε όμως να γεράσει γιατί
δολοφονήθηκε καθώς επέστρεφε στο σπίτι της. Τα χρόνια που έζησε είναι
ένας αριθμός που διαιρείται με το 3 και το 5, ενώ αν διαιρεθεί με το 7 αφήνει
υπόλοιπο 3. Να βρείτε πόσα χρόνια έζησε η Υπατία και ποια χρονιά πέθανε;
γ. Να βρείτε τους φυσικούς αριθμούς που όταν διαιρεθούν με το 6 δίνουν

πηλίκο τετραπλάσιο από το υπόλοιπο.
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Ο μεγάλος μαθηματικός Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή, γεννήθηκε στο

Βερολίνο στις 13 Σεπτεμβρίου το 19ο αιώνα (δηλαδή μεταξύ 1800 και 1900)
και πέθανε στο Μόναχο στις 2 Φεβρουαρίου τον 20ο αιώνα (δηλαδή μεταξύ
1900 και 2000) .
Το έτος γέννησης του Καραθεοδωρή αν διαιρεθεί δια 30 ή 31 αφήνει
υπόλοιπο 13.
Το έτος θανάτου του διαιρείται ακριβώς δια 2, 3 και 5, αλλά δεν διαιρείται
ακριβώς διά 4.
 Να βρείτε όλα τα έτη του 19ου αιώνα που όταν διαιρεθούν με το 30
αφήνουν υπόλοιπο 13.
 Να βρείτε όλα τα έτη του 19ου αιώνα που όταν διαιρεθούν με το 31
αφήνουν υπόλοιπο 13.
 Να βρείτε το έτος γέννησης του Καραθεοδωρή
 Να βρείτε το έτος θανάτου του Καραθεοδωρή
 Να βρείτε πόσα χρόνια έζησε ο μεγάλος μαθηματικός.
β. Να βρεθεί ένας τετραψήφιος αριθμός αν γνωρίζουμε ότι διαιρείται ακριβώς

δια του 2 και δια του 5, το άθροισμα των ψηφίων του είναι 3 και όταν διαιρεθεί
δια του 7 αφήνει υπόλοιπο 1.
γ. Οι αριθμοί 151 και 243 όταν διαιρεθούν με έναν αριθμό x δίνουν υπόλοιπο
13. Να βρείτε τις δυνατές τιμές του x.
Β. α. Γράφουμε έναν πενταψήφιο αριθμό χρησιμοποιώντας τα ψηφία

2, 3, 4 και 5. Ένα από τα ψηφία αυτά θα υπάρχει δύο φορές στον αριθμό και
τα υπόλοιπα μία φορά το καθένα.
i. Ποιο ψηφίο θα υπάρχει δύο φορές ώστε ο τετραψήφιος αριθμός να
διαιρείται με το 9;
ii. Από τους πενταψήφιους αριθμούς που μπορούμε να κατασκευάσουμε με
τον παραπάνω τρόπο, ποιος είναι:
 Ο μικρότερος αριθμός που διαιρείται με το 9;
 Ο μεγαλύτερος περιττός αριθμός που διαιρείται με το 9;
8
β. Η σημερινή μου ηλικία μετά από 2 χρόνια θα είναι πολλαπλάσιο του 8, ενώ
μετά από 3 χρόνια θα είναι πολλαπλάσιο του 5. Να βρείτε ποια είναι η
σημερινή μου ηλικία αν έχω γεννηθεί μετά το 1911.
γ. Αντικαθιστώντας κάθε έναν από τους α και β με το κατάλληλο ψηφίο από το

0 έως το 9, να βρείτε όλους τους αριθμούς της μορφής 872α2415β οι οποίοι
διαιρούνται ακριβώς με το 3 και με το 15.
9
1.5 Χαρακτήρες διαιρετότητας – Μ.Κ.Δ. – Ε.Κ.Π. – Ανάλυση αριθμού σε

γινόμενο πρώτων παραγόντων
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα όπως στο παράδειγμα.
ΑΡΙΘΜΟΣ
2 3 5 9
123 ΟΧΙ ΝΑΙ ΟΧΙ ΟΧΙ
1.011
2.202
3.330
4.044
5.505
6.066
7.770
80.808
909.090
β. Ποιοι από τους αριθμούς:
8.775 4.422 453 1.821 885 795
345 716 594 678 792 1.005

διαιρούνται:
 με το 2
 με το 3
 με το 5
Σε κάθε περίπτωση να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
γ. Ποιοι από τους αριθμούς:
117 222 154 330 503
807 402 705 441 111

είναι πολλαπλάσια:
 του 3
 του 9
 του 2
10
Β. α. Να συμπληρώσετε κατάλληλα τους αριθμούς, ώστε να διαιρούνται

ταυτόχρονα με το 5 και το 9.
 8257…
 6…3 5…
 6 5…9…
 8 8…3…
β. Στον αριθμό 8 2 , να συμπληρώσετε το τετραγωνάκι με το κατάλληλο

ψηφίο, ώστε ο αριθμός που θα προκύψει να διαιρείται ταυτόχρονα με το 3
και το 5.
γ. Ο αριθμός 3  5 είναι τριψήφιος. Να συμπληρώσετε το τετραγωνάκι με

έναν άρτιο αριθμό, ώστε ο αριθμός που θα προκύψει να διαιρείται ταυτόχρονα
με το 3 και το 5.
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Ο Κώστας είναι κάτοχος μιας κάρτας αυτόματης ανάληψης χρημάτων

από τράπεζα. Έχει ξεχάσει το ΡΙΝ της κάρτας. Θυμάται όμως ότι είναι
τετραψήφιος, μικρότερος του 2.400, με πρώτο ψηφίο το 2, τελευταίο ψηφίο το
6 και ότι διαιρείται με το 3. Δεδομένου ότι στην Πέμπτη προσπάθεια η κάρτα
ακυρώνεται, ποιοι είναι οι αριθμοί με τους οποίους πρέπει να προσπαθήσει ο
Κώστας να κάνει ανάληψη χρημάτων, χωρίς να ακυρωθεί η κάρτα του.
β. Με τη βοήθεια των κριτηρίων διαιρετότητας να εξετάσετε αν οι αριθμοί

7.002, 1.623 και 52.371 είναι πρώτοι.
γ. Να εξηγήσετε γιατί το γινόμενο δύο διαδοχικών φυσικών αριθμών είναι

πολλαπλάσιο του 2.
Β. α. Να βρείτε τα λιγότερα τριαντάφυλλα που χρειαζόμαστε για να φτιάξουμε

ανθοδέσμες με 5 ή 6 ή 8 τριαντάφυλλα και να μη περισσεύει κανένα.
β. Τρία λεωφορεία με αφετηρία την ίδια πλατεία εκτελούν τη συγκοινωνία σε

τρία διαφορετικά σημεία της πόλης. Το πρώτο εκτελεί μια διαδρομή σε 18 min,
το δεύτερο σε 24 min και το τρίτο σε 26 min. Αν στις 12 ακριβώς ξεκινήσουν
μαζί, ύστερα από πόσο χρόνο θα ξεκινήσουν και πάλι μαζί για πρώτη φορά
από την πλατεία και πόσες διαδρομές θα έχει κάνει το καθένα στον ενδιάμεσο
χρόνο;
γ. Συμπληρώστε τα ψηφία που λείπουν, ώστε οι αριθμοί που προκύπτουν να

διαιρούνται με ότι κάθε φορά σας ζητείται.
i. _ 4563 _ με το 2, το 3 και το 4
ii. 13 _ _ με το 2, το 3 και το 5.
iii. 7 _ 4 _ με το 5 και το 9
11
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Συμπληρώστε τα ψηφία που λείπουν, ώστε οι αριθμοί που προκύπτουν

να διαιρούνται με ότι κάθε φορά σας ζητείται.
i. _ 4563 _ με το 2, το 3 και το 4
ii. 13 _ _ με το 2, το 3 και το 5
iii. 6 _1_ με το 4 και το 9
iv. 216 _ με το 2, το 3 και όχι με το 5.
β. Να δικαιολογήσετε γιατί διαιρούνται με το 2 οι αριθμοί:

 x  2 y  4 y  30

 y  5 x  40  7 x
 z  12  8

γ. Να δικαιολογήσετε γιατί ο αριθμός:

i.   x  5x  16 διαιρείται με το 2 και με το 4
ii.   7 x  2 x  18 διαιρείται με το 3 και με το 9
iii.   16 x  x  45 διαιρείται με το 3, το 5 και το 15
iv.   3  x  y   x  y διαιρείται με το 2
Β. α. Να γράψετε έναν πενταψήφιο αριθμό με τα ψηφία 2, 3, 4, 5 και ένα από

αυτά δύο φορές. Να βρείτε ποιο ψηφίο θα χρησιμοποιήσετε δύο φορές, ώστε
ο αριθμός που σχηματίστηκε να διαιρείται με το 9.
Ποιος είναι ο μικρότερος και ποιος ο μεγαλύτερος από τους αριθμούς αυτούς;
β. Να βρεθούν οι τρεις μεγαλύτεροι φυσικοί αριθμοί α, β, γ οι οποίοι είναι

διαφορετικοί μεταξύ τους, έχουν Ε.Κ.Π. = 24 και βρίσκονται στην πρώτη
πενηντάδα των φυσικών αριθμών.
γ. Τρεις κομήτες πλησίασαν τη Γη και έγιναν ορατοί από αυτήν το 1879 μ.Χ.
Αν ο πρώτος πλανήτης πλησιάζει τη Γη κάθε 48 χρόνια, ο δεύτερος κάθε 60
χρόνια και ο τρίτος κάθε 120 χρόνια, να βρείτε πότε θα και πάλι και οι τρεις
μαζί.
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Η διαίρεση ενός αριθμού x με το 42 αφήνει υπόλοιπο 18.

Να βρείτε το ΜΚΔ (x, 42).
β. Ο γυμναστής ενός σχολείου έβαλε τους μαθητές πρώτα σε τριάδες, μετά σε

τετράδες και τέλος σε εξάδες. Σε κάθε περίπτωση περίσσεψαν 2 μαθητές.
Αν οι μαθητές είναι περίπου 100, να βρείτε πόσοι ακριβώς είναι.
γ. Αν ΕΚΠ (6, α) = 18, να βρείτε το φυσικό αριθμό α.
12
Β. α. Το υπόλοιπο της διαίρεσης του φυσικού αριθμού α με τον 56 είναι 35.

Να βρείτε το ΜΚΔ (α, 56).
β. Να δικαιολογήσετε ότι κάθε αριθμός της μορφής 18  45 , όπου α είναι

ένας φυσικός αριθμός, διαιρείται με το 9.
γ. Μια επιχείρηση με χαρτικά και είδη γραφείου έστειλε σε μια σεισμόπληκτη

περιοχή 360 βιβλία, 540 τετράδια και 900 στυλό. Να βρείτε:
i. Πόσα το πολύ ομοιόμορφα δέματα μπορούν να γίνουν.
ii. Πόσα βιβλία, πόσα τετράδια και πόσα στυλό θα έχει το κάθε δέμα.
13
Τα κλάσματα
ΛΕΩΝ ΤΟΛΣΤΟΪ
1828 – 1910
“Ο άνθρωπος είναι ένα κλάσμα που αριθμητή έχει την πραγματική του
αξία και παρονομαστή την ιδέα που έχει για τον εαυτό του”.
Ο αριθμητής παραμένει ο ίδιος (δηλαδή η πραγματική
αξία του ανθρώπου). Γι' αυτό όσο μεγαλύτερος
είναι ο παρονομαστής (η ιδέα για τον εαυτό του)
τόσο μικρότερο είναι το κλάσμα
(δηλαδή ο άνθρωπος).
14
2.1 Η έννοια του κλάσματος
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις, σημειώνοντας με το

γράμμα Σ τη σωστή και με το Λ τη λάθος πρόταση:
Ισχύει:
3
1. Για να βρούμε τα
4 ενός μεγέθους χωρίζουμε το μέγεθος
σε 3 ίσα μέρη και παίρνουμε τα 4. Σ  Λ 
2. Τα κλάσματα που έχουν τον ίδιο παρονομαστή είναι ισοδύναμα.
Σ  Λ 
3. Δεν υπάρχει κλάσμα του οποίου ο παρονομαστής να είναι ίσος με 0.
Σ  Λ 
4. Δεν υπάρχει κλάσμα του οποίου ο αριθμητής να είναι ίσος με 0.
Σ  Λ 
5. Τα κλάσματα με ίσους όρους είναι ίσα με 1. Σ  Λ 
β. Στις παρακάτω προτάσεις επιλέξτε τη σωστή απάντηση (οι όροι των

κλασμάτων είναι φυσικοί αριθμοί)
3
1. Στο κλάσμα η μεταβλητή x δε μπορεί να πάρει την τιμή:
x
 Α. 0
 Β. 1
 Γ. 3
 Δ. 4
9
2. Στο κλάσμα η μεταβλητή x δε μπορεί να πάρει την τιμή:
x2
 Α. 2
 Β. 3
 Γ. 4
 Δ. 5
x3
3. Στο κλάσμα η μεταβλητή x δε μπορεί να είναι ο αριθμός:
2 x
 Α. 0
 Β. 2
 Γ. 3
 Δ. 4
5
γ. Τα των μαθητών μιας τάξης είναι κορίτσια. Αν τα αγόρια της τάξης είναι
7
18, να βρείτε πόσους μαθητές έχει η τάξη.
15
2
Β. α. Τα των μαθητών μιας τάξης είναι κορίτσια. Να βρείτε πόσους
3
μαθητές έχει η τάξη, αν τα κορίτσια είναι 12.
β. Να βρείτε τις τιμές του φυσικού αριθμού x, για τις οποίες έχουν νόημα τα
παρακάτω κλάσματα:
3x  5
i.
2x  6
x3
ii.
x 3
4x  7
iii.
9
11
iv.
2   x  3
γ. Ο Διονύσης και η Λουκία μοιράστηκαν την περιουσία μιας θείας τους. Ο

3
Διονύσης πήρε 75.000 € το οποίο αντιστοιχεί στα ολόκληρης της
7
περιουσίας της θείας.
i. πόσα € ήταν ολόκληρη η περιουσία της θείας;
ii. πόσα € πήρε η Λουκία;
iii. ποιο μέρος της περιουσίας της θείας πήρε η Λουκία;
ΘΕΜΑ 2ο
1
Α. α. Για την αγορά ενός σαλονιού, στο οποίο έγινε έκπτωση ίση με το της αξίας
3
του, πληρώσαμε 1.000 €.
i. ποιο μέρος της αρχικής αξίας του σαλονιού είναι τα 1.000 €;
ii. ποια είναι η αρχική αξία του σαλονιού;
β. Να βρείτε την περίμετρο ενός ορθογωνίου, αν γνωρίζετε ότι η μία πλευρά

2
του είναι ίση με 15 εκ. και η άλλη είναι ίση με τα της πρώτης.
3
7
γ. Τα
15 ενός ντεπόζιτου χωράνε 931 λίτρα νερό. Να βρείτε πόσα λίτρα
2
χωράνε τα
3 του ντεπόζιτου.
3
Β. α. Η ηλικία του Κώστα είναι ίση με τα
10 της ηλικίας του πατέρα του, που
είναι 40 ετών. Μετά από πόσα χρόνια η ηλικία του Κώστα θα είναι ίση με την
ηλικία που έχει σήμερα ο πατέρας του;
16
2
β. Τα της τιμής ενός αυτοκινήτου είναι 5.000 €.
8
3
Να βρείτε πόσα ευρώ είναι τα της τιμής του αυτοκινήτου.
4
7
γ. Τα
12 του μισθού ενός υπαλλήλου είναι 700 €. Να βρείτε ποιος είναι ο
μισθός του υπαλλήλου.
ΘΕΜΑ 3ο
3 2
Α. α. Να βρείτε τα του του αριθμού 640.
4 5
2 3
β. Αν τα ενός ποσού είναι 32 ευρώ, να βρείτε πόσα ευρώ είναι τα του
5 8
ποσού.
του αριθμού   2   92  3  52    32    43  2  31 .

2 2 2
γ. Να βρείτε τα
3
2 7
Β. α. Τα ενός έργου γίνονται σε 16 ημέρες. Σε πόσες ημέρες γίνονται τα
5 10
του έργου;
3
β. Τα των 84 μαθητών μιας τάξης είναι κορίτσια. Πόσα είναι τα αγόρια της
7
τάξης;
6
γ. Τα των χρημάτων του Νικόλα είναι 36 ευρώ. Να βρείτε πόσα χρήματα
7
2
έχει ο Νικόλας και πόσα ευρώ είναι τα των χρημάτων του.
3
ΘΕΜΑ 4ο
2
Α. α. Αν τα ενός αριθμού είναι 24, να βρείτε το πενταπλάσιο του αριθμού.
3
17
β. Να βρείτε τον αριθμό α, σε κάθε μία από τις περιπτώσεις:

 5
i. 1
6
6 
ii. 1
2
 4
iii. 0
8
 9
iv. 0
12
2
γ. Ποιανού αριθμού τα είναι ίσα με 32;
3
3
Β. α. Ποιανού αριθμού τα είναι ίσα με 39;
4
3
β. Τρία τμήματα ενός σχολείου έχουν τα των μαθητών του σχολείου. Αν το
8
κάθε ένα από αυτά τα τμήματα έχει 25 μαθητές, να βρείτε το σύνολο των
μαθητών του σχολείου.
4
γ. Ένα συνεργείο τελείωσε τα ενός έργου σε 16 ημέρες. Σε πόσες ημέρες
5
θα τελειώσει το υπόλοιπο έργο;
18
2.2 Ισοδύναμα κλάσματα
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να συμπληρώσετε τα παρακάτω κενά ώστε να προκύψουν αληθείς

προτάσεις.

1. Αν   ,    1 , τότε το κλάσμα ονομάζεται …………………........

 :
2. Αν   ,     , τότε το κλάσμα ονομάζεται …………………..
 :
β. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις, σημειώνοντας με το

Ισχύει:
0 0
1. Ισχύει  Σ  Λ 
3 5
7
2. Το κλάσμα είναι ανάγωγο. Σ  Λ 
37
8 4
10 5
3 15
4 20
15
5. Το κλάσμα είναι ανάγωγο. Σ  Λ 
24
23
6. Ισχύει 2 Σ  Λ 
3
57
5
23 3
25 5
2.781
9. Το κλάσμα απλοποιείται με το 3. Σ  Λ 
15.843
56.745
10. Το κλάσμα απλοποιείται με το 9. Σ  Λ 
3.672
19
γ. Να βρείτε ποια από τα παρακάτω ζεύγη κλασμάτων είναι ίσα:

3 6
i. 
7 14
5 12
ii. 
8 24
6 10
iii. 
12 20
13 26
iv. 
18 54
Β. α. Να μετατρέψετε σε ομώνυμα τα παρακάτω κλάσματα:

1 5
i. ,
6 24
6 2
ii. ,
21 7
3 9
iii. ,
7 28
11 19
iv. ,
16 24
23 15
v. ,
24 36
4 9 25 42 18 35
β. Να απλοποιήσετε τα κλάσματα: , , , , ,
8 12 35 49 72 105
γ. Να αντικαταστήσετε τα τετραγωνάκια με κατάλληλους αριθμούς, ώστε να

ισχύουν οι ισότητες.
1
i. 
2 14
2
ii. 
3 6
3
iii. 
4 12
5
iv. 
8 24
6 54
v. 
5
20
ΘΕΜΑ 2ο
 3  2 
 5
 2  
 7  3
Α. α. Αν    , να αποδείξετε ότι:  1
 2  2 
 4  3 7
 
 3   2
β. Εφαρμόζοντας την ιδιότητα των “χιαστί γινομένων” να υπολογίσετε

αναλυτικά τη μεταβλητή x, στα παρακάτω ισοδύναμα κλάσματα.
15 2
i. 
30 x
5 2
ii. 
x 8
10 2
iii. 
3x 6
x 6
iv. 
15 10
x 1 6
v. 
2 2
γ. Να αντικαταστήσετε τα τετραγωνάκια με κατάλληλους αριθμούς, ώστε να

ισχύουν οι ισότητες.
10 50
i. 
11
3 30
ii. 
10
5 10
iii. 
21
5
iv. 
12 108
7 42
v. 
6
21
  2
  , 0
 2

 2x 4x
  , y0
 y 2y
Β. α. Να δικαιολογήσετε τις ισότητες: 
 2 x 4 x
 , , y0
 3 y 6  y

   1 2  2

   1 2  2
 2  7
β. Αν είναι  1 , να απλοποιήσετε το κλάσμα
 8  4
               
γ. Εφαρμόζοντας την επιμεριστική ιδιότητα 
               
να απλοποιήσετε τα κλάσματα:
2x  2
i.
x 1
3x  3
ii.
3
4x  8
iii.
x2
x 1
iv.
2x  2
10 x
v.
3x  4 x
12 x  4 x
vi.
8
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να απλοποιήσετε τα κλάσματα:
x2
i.
x
x4
ii. 2
x
x3  y 2
iii. 2
x y
x5  y 3  z 2
iv.
x  y5  z 2
22
3 5
β. Τα των μαθητών μιας τάξης είναι 36. Να υπολογίσετε τα των
5 6
μαθητών.
3 2
γ. Τα των μαθητών μιας τάξης είναι 18. Να υπολογίσετε τα
4 3
των μαθητών.
 32  22
 2  4  32  5
Β. α. Να μετατρέψετε σε ομώνυμα τα κλάσματα: 

 3  5  23
 3  3  5  3  2 
 3 2 2 3
 42  2  3  9  8   32  23 

β. Να απλοποιήσετε τα κλάσματα: 

22
 20022
 4   23  22   3  4  2010  4

 3

γ. Να βρείτε τα α και β, αν γνωρίζετε ότι: 
  7
   ,    4

ΘΕΜΑ 4ο
 4

Α. α. Να βρείτε τα α και β, αν γνωρίζετε ότι: 
  5
   ,    3

β. Να απλοποιήσετε το κλάσμα:
8   7  5   3  2   3  4
 62  3  4  47  2014   33  3  9  2015    32  23   2   5  2  2  2016 
2 2
   
23
 4  52  8 10
 A 
  23  57  :  36  32 
 34  33  32  3
 B
γ. Να απλοποιήσετε τα κλάσματα: 
12  6   32

C 3  52  3 10
 19  16    28  23

 2 4  23  2 2
 D 
 18  24   22
Β. α. Να βρείτε τις τιμές που μπορεί να πάρει ο αριθμός x, ώστε το

5
κλάσμα , να παριστάνει φυσικό αριθμό.
x
x x  3y 3
β. Αν  3 , να δείξετε ότι το κλάσμα είναι ισοδύναμο με το κλάσμα
y x y 2
x y x y
γ. Αν    , να δείξετε ότι το κλάσμα είναι ισοδύναμο με το
2 4 2x  y
3
κλάσμα
4
24
2.3 Σύγκριση κλασμάτων
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις.

 Ένα κλάσμα είναι μικρότερο του 1 όταν ο αριθμητής του είναι
………………………………… από τον παρονομαστή.
 Ένα κλάσμα είναι μεγαλύτερο του 1 όταν ο αριθμητής του είναι
………………………………… από τον παρονομαστή.
 Ένα κλάσμα είναι ίσο με το 1 όταν ο αριθμητής του είναι
………………………………… με τον παρονομαστή.
β. Να συμπληρώσετε τα παρακάτω κενά με ένα κατάλληλο κλάσμα.

1 4
i.  
5 5
7 9
ii.  
8 8
1 1
iii.  
5 3
3 3
iv.  
7 5
2
v.   1
3
γ. Να βρείτε μεταξύ ποιων φυσικών αριθμών είναι τα παρακάτω κλάσματα.
25
1
i.  
3
7
ii.  
2
4
iii.  
3
100
iv.  
11
Β. α. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις, σημειώνοντας με το

Ισχύει:
14 14
1. Ισχύει:  Σ  Λ 
25 23
3 1
16 16
17 17
3. Ισχύει:  Σ  Λ 
26 21
7 5
12 12
9 10
10 11
7 9
12 16

1. Αν προσθέσουμε στον αριθμητή και στον παρονομαστή

3
του κλάσματος τον αριθμό 1, θα προκύψει κλάσμα
11
3
ισοδύναμο του . Σ  Λ 
11
2 3 4
2. Ισχύει:   Σ  Λ 
5 5 5
26
2 3 4
3. Ισχύει:   Σ  Λ 
7 7 7
γ. i. Να βρείτε το ΕΚΠ (2, 4, 5, 10).

ii. Να κάνετε ομώνυμα τα κλάσματα της 1ης στήλης του παρακάτω πίνακα και
να συμπληρώσετε τη 2η στήλη του.
Στην τελευταία γραμμή του πίνακα να βάλετε σε διάταξη από το μικρότερο
προς το μεγαλύτερο τα κλάσματα της 1ης στήλης.
ΚΛΑΣΜΑΤΑ ΙΣΟΔΥΝΑΜΑ – ΟΜΩΝΥΜΑ

1
2
3
4
4
5
9
10
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Αν α είναι ένας φυσικός αριθμός μεγαλύτερος του 1, να συγκρίνετε με τη

  2001 2  1   1 1 5  6
μονάδα τα κλάσματα: , , , ,
  2002 2   10  12
β. Αν ο x είναι φυσικός αριθμός, να συγκρίνετε με τη μονάδα τα κλάσματα:

 2
   3x  2

 x7

 x3
 4   x  2
 
 4x  8
γ. Αν α, β, γ είναι διαδοχικοί φυσικοί αριθμοί με 1       , να συγκρίνετε με

1    1   3 
το 1 τα κλάσματα. , , , , ,
   2   

Β. α. i. Να βρείτε τις τιμές του φυσικού αριθμού ν, ώστε 1.
5
3 
ii. Να βρείτε τη μέγιστη τιμή του κλάσματος
5
β. Αν προσθέσουμε στον αριθμητή και στον παρονομαστή του
27
3
κλάσματος τη μονάδα θα προκύψει ένα νέο κλάσμα.
4
3
Να εξετάσετε αν το κλάσμα είναι μικρότερο ή μεγαλύτερο από το
4
5
Το ίδιο να εξετάσετε και για το κλάσμα
4
Τι παρατηρείτε;
γ. Να βρείτε την τιμή του φυσικού αριθμού ν, ώστε η παράσταση:

5 
i.   , να παίρνει τη μικρότερη τιμή
3
7
ii.   , να παίρνει τη μεγαλύτερη τιμή
3 
2 
iii.   , να παίρνει τη μεγαλύτερη τιμή.
5
ΘΕΜΑ 3ο
   6 , 9 

  2 , 5 , 10 
Α. α. Να συγκρίνετε τα κλάσματα: 
   4 , 8 , 12 

   8 , 16 , 20 

 10  8  52  4  3 12
  
 25  35 :  28  24 
β. Αν είναι 

   3  3  3  3  3 12
4 3 2
  26  8   39  61
0

να συγκρίνετε τα κλάσματα Α και Β.
γ. Να γράψετε ένα κλάσμα το οποίο να βρίσκεται μεταξύ των:

4 5
i. ,
5 6
1 2
ii. ,
7 7
5 6
iii. ,
6 7
1 2
iv. ,
2 3
28
Β. α. Να απλοποιήσετε το κλάσμα:
 55 : 5  2   25 : 42  33 : 32  : 5  10 : 5  12  : 2
 3  4    52  32   12 : 3  6 : 2    52  42    42  2  2   23   7  4 
2
 x   32  23  2008   24  42  100  312  2

β. Έστω 

 y  3   7 2  6  23   13  3  22    24   43  2  52  
4 100
  
i. Να υπολογίσετε τις τιμές των x και y.
x y
ii. Να συγκρίνετε τα κλάσματα ,
y x
y
1
iii. Να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης S  x  yx
5 x y
x
y
   360
γ. Έστω οι αριθμοί 
   150
i. Να αναλυθούν οι α και β σε γινόμενα πρώτων παραγόντων
ii. Να βρεθεί το ΕΚΠ και ο ΜΚΔ των α και β

iii. Να απλοποιηθεί το κλάσμα  

ο
ΘΕΜΑ 4
Α. α. Να απλοποιήσετε το κλάσμα:
2  3  42  9  3  3   92  7 2   10   32  22   20150
124 : 22  5   32  4   2   40  42  24   5  10 2  6 2  26 
1917 1954
 2   4  5  10   12 : 3  12015

  25  3  2   2 : 4   2
3 2
β. Να συγκρίνετε τα κλάσματα: 
  32  4   3   62 : 3  2

 3   2  4  2    5  7  : 1821  1789 
2 2 1 0
γ. Αν α, β, γ είναι φυσικοί διαδοχικοί αριθμοί με 1       , να συγκρίνετε τα

1    1
κλάσματα: , , ,
   2 
 4x
 7x
Β. α. Να συγκρίνετε τα κλάσματα: 
 5x  5

 7x  7
29
    32  24  : 52  2  32

β. Δίνονται οι αριθμοί: 
    3  2   5   2  1

2 3 2 2
i. Να υπολογίσετε κάθε έναν από τους αριθμούς Α και Β

  1
ii. Να συγκρίνετε τα κλάσματα ,
  1
2
γ. Στους δύο όρους του κλάσματος προσθέτουμε το 2.
3
Το κλάσμα που θα προκύψει είναι μικρότερο ή μεγαλύτερο του αρχικού;
Αν στους όρους του νέου κλάσματος προσθέσουμε το 1, το νέο κλάσμα θα
είναι μικρότερο ή μεγαλύτερο από τα προηγούμενα;
Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
2.4 Πρόσθεση και αφαίρεση κλασμάτων
ΘΕΜΑ 1ο

1 1 1
1. Ισχύει   Σ  Λ 
  
1 1 2
2. Ισχύει:   Σ  Λ 
  
1 1  
3. Ισχύει:   Σ  Λ 
  
  2
4. Ισχύει:   ,  , 0 Σ  Λ 
  

5 3 53
1. Ισχύει   Σ  Λ 
2 7 27
30
3 23
2. Ισχύει: 2   Σ  Λ 
5 5
4 1
3. Ισχύει: 5   Σ  Λ 
3 3
5 1
4. Ισχύει:  1  Σ  Λ 
4 4
3 17
5. Ισχύει 2  Σ  Λ 
7 7
3  2 2
6. Ισχύει:   Σ  Λ 
3 3
γ. i. Να συμπληρώσετε τη δεύτερη στήλη του παρακάτω πίνακα.
1ο ΚΛΑΣΜΑ 2ο ΚΛΑΣΜΑ ΑΘΡΟΙΣΜΑ

1
1
3
2
1
5
7
1
11
3
1
4
ii. Να συμπληρώσετε τη δεύτερη στήλη του παρακάτω πίνακα.
1ο ΚΛΑΣΜΑ 2ο ΚΛΑΣΜΑ ΔΙΑΦΟΡΑ

5
1
3
7
1
2
11
1
10
2002
1
2001
Β. α. Να συμπληρώσετε τα παρακάτω κενά ώστε να προκύψουν αληθείς

προτάσεις.
2 5
i.  
3 3
7 4
ii.  
5 5 5
3
iii. 1  
5
31
5
iv. 2  
3
7
v.   1
4
5
vi.   1
3
7
vii.  1 
5
1
viii. 3 
5
 3 
ix.  
5 5 5
 7 
xι.  
7 7
3
xi.  
3 3
3  5
xii.  
3
β. Να γράψετε σαν μεικτούς αριθμούς τα παρακάτω κλάσματα:

11
i.
2
16
ii.
5
31
iii.
4
25
iv.
2
29
v.
3
72
vi.
8
γ. Να γράψετε σαν κλάσματα τους παρακάτω μεικτούς αριθμούς:

1
i. 1
2
2
ii. 4
5
32
3
iii. 7
4
1
iv. 11
5
2
v. 3
15
2
vi. 4
11
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να υπολογιστούν οι αριθμητικές παραστάσεις:

 0,5   0,33 103  0, 03 104 
 
 0, 48 105   0, 4 104  0, 06 105   8 103

 0,15 103  0, 01 10 4
  
  2,5  2   0,5  2  102
  
β. Να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:

1 1 1  2 1  3 1  4 1 5 1  6 1 7 1 8 1 
                
2  2 3   3 4   4 5   5 6   6 7   7 8   8 9   9 10 
γ. Να υπολογίσετε τα αθροίσματα:
4 2 1
i. 5  3  3
6 7 2
1 7 17
ii.  6  8
3 9 18
3 6 3
iii. 24  7  6
8 16 4
3 5 7
iv. 3  6  5
4 6 9
Β. α. Να εξηγήσετε γιατί:
3x  2 y x y
i.  
6 2 3
20  15  12   
ii.   
60 3 4 5
    
iii.  
  
33
β. Ένας εργάτης τελειώνει ένα έργο σε 15 μέρες, ενώ ένας άλλος το τελειώνει
σε 12 μέρες. Να βρείτε τι μέρος του έργου θα τελειώσουν σε μία μέρα, αν
εργαστούν ταυτόχρονα.

γ. Αν  2002    0 , να υπολογίσετε την τιμή των παραστάσεων:

 
i.  

 
ii.  

  2
iii.  

  2
iv.  

ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Αν  ,  ,   0 , να αποδείξετε ότι:
2   
i.  2
 
2  3 3
ii.  2
 
4  5 4
iii.  1
5 5
 7 4
β. Να δείξετε ότι: i.  1
 3  3
2  9 5
ii.  2
 2  2
 5 3
2
 13 x      2
 2 4
 2
 2
γ. Να λύσετε τις εξισώσεις:  5 2
3
3
 6x      6  1
 4 8
 8
 2
 3 x  10 

 3
3
Β. α. Τα του κιλού το τυρί φέτα πωλούνται προς 6 ευρώ.
4
5
Να βρείτε πόσο κοστίζουν τα του κιλού.
16
34
β. Να υπολογιστούν οι τιμές των παραστάσεων:
   1   1   1   1

2011 2012 2013 2014
  3  23  4  32  2  41
 12 
5
154 213
  
 3  7 
4 3
45
 1 2 3 4 5 6 7
   2  3  4  5  6  7  8
γ. Έστω: 
  3456789
 2 3 4 5 6 7 8
Να βρείτε το άθροισμα Α + Β με τον ευκολότερο δυνατό τρόπο.
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να δείξετε ότι:
 8 3
i.  1
 5  5
2  7 4
ii.  1
2  3 2  3
β. Αν  ,  ,   0 , να αποδείξετε ότι:
6  8a
i.  3  4
2
    1 1 1
ii.   
   
     1 1 1
iii.   
   
x 7
γ. Να βρείτε τον αριθμό x, ώστε ο μικτός 3 να είναι ίσος με
2 2
35
5 x
Β. α. Να βρείτε τον αριθμό x, ώστε ο μικτός 2 να είναι ίσος με
7 7
 3 4 5 2013
   2  2  3  4   2012
β. Έστω οι αριθμητικές παραστάσεις: 
   1 1  1  1   1

 2 3 4 2012
Να υπολογίσετε την αριθμητική τιμή της διαφοράς Α – Β.
2222 2323
γ. Να υπολογίσετε τη διαφορά 
3333 4545
ΥΠΟΔΕΙΞΗ
2222 2323 2 1111 23 100  23 2 1111 23  100  1

Είναι:      
3333 4545 3 1111 45 100  45 3 1111 45  100  1
2.5 Πολλαπλασιασμός κλασμάτων
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις.

1
 Το του 4 είναι ίσο με …………………..………………….
3
3
 Τα του 10 είναι ίσα με ………………………...………….
2
7
 Τα του 40 είναι ίσα με …………………………...……….
8
11
 Τα του 100 είναι ίσα με ………………………..……….
10
β. Με τη βοήθεια του γινομένου να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις.

3
 Το τριπλάσιο του είναι ίσο με ………………………….
5
36
5
 Το διπλάσιο του είναι ίσο με …………………….…….
5
8
 Το μισό του είναι ίσο με ………………………...…….
5
1 9
 Το του είναι ίσο με …………………………….….
3 4
γ. Να συμπληρώσετε τα κενά, ώστε να προκύψουν αληθείς προτάσεις.

 
1.  
 

2.   

 
3.  
 
 
4.  


5. 1 


6.  

7. Ο μόνος αριθμός που έχει αντίστροφο ον εαυτό του είναι το ……
Β. α. Να συμπληρώσετε τα κενά, ώστε να προκύψουν αληθείς προτάσεις.

2 5
1.  
3 7
3
2. 5  
4
2
3.  5 
3
3 4
4.  
4 3
2
5.  
5
3
6.  


37
1. Για να πολλαπλασιάσουμε δύο ετερώνυμα κλάσματα, πρέπει

πρώτα να τα μετατρέψουμε σε ομώνυμα Σ  Λ 
    
    
  
3. Ισχύει    Σ  Λ 
  
  
4. Ισχύει   Σ  Λ 
 
 
5. Ο αντίστροφος του είναι ο Σ  Λ 
 
γ. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις, σημειώνοντας με το

2 7 9
1. Ισχύει   Σ  Λ 
3 5 8
3 15
2. Ισχύει 5   Σ  Λ 
4 20
3x x
3. Ισχύει  3 Σ  Λ 
4 4
2 3
4. Ο αντίστροφος του είναι ο Σ  Λ 
3 2
  1
5. Αν  2 , τότε  Σ  Λ 
  2
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να λύσετε τις εξισώσεις:

i. 5x  1
1
ii. x  1
6
7
iii.  x  1
8
5
iv.  x  1
8
2
v.  x  1
5
7
β. Τα του ανθρώπινου σώματος είναι νερό. Να βρείτε πόσα γραμμάρια
10
νερού έχει το ανθρώπινο σώμα, όταν έχει βάρος:
i. 50 g
ii. 65 g
iii. 75 g
38
iv. 82 g
v. 105 g
γ. Να βρείτε την τιμή των παραστάσεων:

2
1 5 1  1
i.        3  1  
2  2  25  4
 2  1  1 1  1 3  5  4 
2 2 2
ii.           
 3  2  3 5  25 34
2
1 1 5 1 1
iii.        3    
2 3 6  4 5
2
1 1 1 2  4 3 5 1 1
iv.         22         
5 2 6 3 5 4 3 3 5


 2 4 6  4
        2
  5 3 18  5

Β. α. Να υπολογίσετε τις τιμές των παραστάσεων:  3 2
     3  
3 9
 5 3 4
 3 3
 2 
7 5 6 9
    
  4 3  3 5 3
 

 2 3 8
β. Να υπολογίσετε τα γινόμενα:
  1  1  1  1  1
   1  2   1  3   1  4   1  5   1  6 
          

   1  1   1  1   1  1    1  1   1  1   1  1 
            
 2  3  4  98   99   100 
γ. Να υπολογίσετε τα γινόμενα:
55 88 33 70
i.   
44 77 22 25
1111 777
ii. 
111 7777
2323 25 11 34
iii.   
2525 23 17 33
ΘΕΜΑ 3ο
39
 3 3 3 1
   4 2  2  4
Α. α. Δίνονται οι αριθμοί 
   5 1 3  2  1

 9 5 9 3
Να βρείτε την τιμή της παράστασης   3   2  2   2007   3      4 
2008
β. Αφού υπολογίσετε τις παραστάσεις

    0,5  3 :  32  23   2014   0,1 2 12,5

 2  1  1
   1004  2  3   2     5  
4
  2  3

να βρείτε έναν αριθμό που βρίσκεται μεταξύ των αριθμών 1 και

               
γ. Εφαρμόζοντας την επιμεριστική ιδιότητα 
               
να κάνετε απλοποίηση στα παρακάτω κλάσματα:
2x
i.
2 x  3x
 
ii.
3  3
   1
iii.
2  2  2
3  
iv.
5  2
2  2
v.
3  3
 2  2
vi.
4  8
40
x y x y
B. α. Αν ισχύει    , να βρείτε την τιμή του κλάσματος
4 3 x y
x x  3y 4
β. Αν  5 , να δείξετε ότι το κλάσμα είναι ισοδύναμο του
y x y 3
γ. Να υπολογίσετε τις τιμές των



 3 6 7  3
     
  6 5 12  2

παραστάσεων:  4  22
   2  3 
5
 5  3 6
 5 7
 1 
7 8  6 4
    
  8 15  1 4
 
1

 2 3 6
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. i. Να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:

 1  1  1  1
1    1    1    1  
 2  3  4  5
ii. Να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:

 1  1  1  1  1 
1    1    1    1    1  
 2   3   4   5   2002 
1 1 1
β. Τρεις παίκτες Α, Β, Γ θα μοιράζονταν αρχικά το , το και το ενός
3 4 5
1 1 1
ποσού αντίστοιχα. Τελικά όμως μοιράστηκαν το , το και το του ίδιου
4 5 6
ποσού αντίστοιχα.
i. Πόσο μέρος του ποσού πήραν συνολικά οι τρεις παίκτες;
ii. Αιτιολογήστε ότι ο παίκτης που ζημιώθηκε περισσότερο από την τελική
διανομή (σχετικά με την αρχική διανομή) ήταν ο Α.
iii. Αν ο παίκτης Α ζημιώθηκε κατά 300 ευρώ από την τελική διανομή, να
βρείτε ποιο ήταν το αρχικό ποσό και ποιο ποσό πήρε ο κάθε παίκτης.
 x y 
   
γ. Να υπολογίσετε τα  , x , y ,  , αν γνωρίζετε ότι  2 3 4
 x  y    18
41
1
Β. α. Ένας παραγωγός λεμονιών αρχικά πούλησε το της παραγωγής του.
6
3 5
Στη συνέχεια πούλησε τα αυτών που περίσσεψαν και τέλος πούλησε τα
5 8
από το νέο υπόλοιπο. Να βρείτε πόσα κιλά ήταν η παραγωγή, αν έμειναν 150
κιλά λεμόνια.
β. Ένας τεχνίτης και ο βοηθός του πληρώθηκαν για μία επικίνδυνη εργασία
επισκευής κάποιου καραβιού 29.280 ευρώ. Ο τεχνίτης έκανε 26 ημερομίσθια
και ο βοηθός του 38 ημερομίσθια. Το ημερομίσθιο του τεχνίτη είναι
2
μεγαλύτερο από το ημερομίσθιο του βοηθού κατά τα του τελευταίου.
3
Ποιο ήταν το ημερομίσθιο του καθενός;
1
γ. Για την εξόφληση ενός χρέους 3.000 ευρώ πληρώσαμε το του ποσού
3
1
σαν προκαταβολή, το του υπολοίπου σαν πρώτη δόση και το υπόλοιπο
10
ποσό σε 6 μηνιαίες δόσεις. Πόσο θα πληρώνουμε τον κάθε μήνα;
2.6 Διαίρεση κλασμάτων
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να συμπληρώσετε τα κενά, ώστε να προκύψουν αληθείς προτάσεις.

 
1.  

 
2. :  
 

3. :   

42


4. 




5. 


6. 




7.  




8.  


β. Να συμπληρώσετε τα κενά, ώστε να προκύψουν αληθείς προτάσεις.

2 5
1. :   
3 7
3
2. : 2   
5
5 1
3. :   
4 3
3
4. 5 
4
7
43
2
5. 3  
5
3
5
6. 4  
5
7


1. Ισχύει  :   Σ  Λ 

1
2. Ισχύει  :   Σ  Λ 

 
3. Ισχύει :  Σ  Λ 
  
 1
4. Ισχύει :  Σ  Λ 
 
  
5. Ισχύει :  Σ  Λ 
  
  
6. Ισχύει :  Σ  Λ 
  

 
 


 1
 
Β. α. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις, σημειώνοντας με το

2 2
1. Ισχύει : 5   5 Σ  Λ 
3 3
3 1 3
2. Ισχύει :   4 Σ  Λ 
7 4 7
5 4 3 4
3. Ισχύει :   Σ  Λ 
3 5 5 5
1
4. Ισχύει 3 :  21 Σ  Λ 
7
44
3
5
5. Ισχύει 5  Σ  Λ 
3 4
4
2
6. Ισχύει 3  2 Σ  Λ 
1
3
 2
   3
β. Αν  να υπολογίσετε την τιμή της
1
 2
  1
παράστασης:   2 :
   
2
 3
 2 4
  2  5
γ. Δίνονται οι αριθμοί: 

 3 2
   3 1 11

 2 3
i. Να υπολογίσετε τους αριθμούς α, β.
2 3
ii. Να βρείτε την τιμή της παράστασης   :
 
iii. Να βρείτε τον αντίστροφο του λ.
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να υπολογίσετε τις τιμές των παραστάσεων:

1

1
2
2
1

1
2
1
2
2
45
1

1
4
4
1

1
4
1
4
4
β. Να υπολογίσετε τις τιμές των παραστάσεων:

1
  1
2
1

1
1
2
1

1
1
1
1
2
1

1
1
1
1
1
1
2
 1 2  3 1
3   :3  2 
γ. Να μετατρέψετε σε απλό το σύνθετο κλάσμα: 
2 3  4 2
2
 1  1 2
1   1  
 2  5 3
Β. α. Να υπολογιστούν οι παραστάσεις:
1 4 7 1  2
i. :  5   :  2  
3 3 3 4  5
 1 2  8 1
ii.  2       
 3  5  10 2 
3 1 1
 2
2 1
iii. 5 2 : 4 :   
2 1 3 4
3 2
46
 2 
2  8 9 1
iv.   3  :    
4 1 9 5 4
5  
 5 2
β. Να υπολογίσετε την τιμή των παραστάσεων:

1 5 3
3 4 3
i.   2 7 4
1
5
3
1 2 4
3: 4  2 3
ii.   5 5 7
4 7

7 14
5 25 11 8 1
:  :4 
iii.   14 21 15 9 5
1 1
2 1
3 2
5  1 1
 2 1 
18  8 4 
iv.  
7 1
2
2 8
5  1 1  3 3  1 2 5
 2 1       
8  8 4
ii. 
4 5  2 3 6
γ. Να κάνετε τις πράξεις: i.
7
2
1  1 1 2 4 3
     
2 8 2 6 3 5 4
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να βρείτε τα εξαγόμενα:
3 2 1 2 6
i. 7   : 4  1 : :
2 3 3 3 17
 1 1 3  1 1 3 4
ii. 1  2   :  3  2 
 2 3 4 3 2 4 5
47
5 7
1 
 7 8
iii.    : 6 4
 10 15  1  4  1
2 3 6
1 12 25
3: 4  
iv. 5 5 7
4 7

7 14
β. Να μετατρέψετε σε απλά τα παρακάτω σύνθετα κλάσματα:

 7 2 1
2  
i. 
9 3 2
2
 3
 3 1 
 4
1  1 3  2 1 
3      
4  4 4  3 9 
ii.
5 7  1 2 4
    :
 7 3  3   3
3
 1 3 1
 2 1  :  
iii. 
2 4 2
2
6 3 2
 :  
7 7 5
γ. Ένας παππούς μοίρασε την περιουσία του στα τρία εγγόνια του ως εξής:
1
 Στο πρώτο εγγόνι του έδωσε το της περιουσίας
2
 Στο δεύτερο εγγόνι του έδωσε τα μισά από όσα έδωσε στο πρώτο
1
 Στο τρίτο εγγόνι του έδωσε το από όσα πήραν και οι δύο μαζί.
5
Τα υπόλοιπα χρήματα, που ήταν 10.000 ευρώ, τα άφησε σε ένα Ίδρυμα.
Να βρείτε πόσα χρήματα συνολικά έδωσε στα εγγόνια του και πόσα πήρε το
κάθε εγγόνι.
Β. α. Ένας υπάλληλος ξοδεύει:

1
 για τη διατροφή του το του μισθού του
3
2
 για ενοίκιο τα των χρημάτων που πληρώνει για τη διατροφή του
3
Αν του περισσεύουν 800 ευρώ, να βρείτε ποιος είναι ο μισθός του.
48
1
β. Τρία άτομα μοιράστηκαν ένα χρηματικό ποσό. Ο πρώτος πήρε το του
3
2
ποσού, ο δεύτερος πήρε τα του ποσού και ο τρίτος πήρε τα υπόλοιπα
7
240 ευρώ. Να βρείτε πόσα χρήματα πήρε ο πρώτος και πόσα πήρε ο
δεύτερος.
2
γ. Σε ένα Γυμνάσιο οι μαθητές της Α΄ τάξης είναι τα όλων των μαθητών του
5
7
σχολείου, ενώ οι μαθητές της Β΄ τάξης είναι τα όλων των μαθητών του
15
σχολείου. Αν οι μαθητές της Γ΄ τάξης είναι 50, να βρείτε:
i. Πόσοι είναι όλοι οι μαθητές του σχολείου;
ii. Πόσους μαθητές έχει η Α΄ τάξη και πόσους η Β΄ τάξη;
ΘΕΜΑ 4ο
2
Α. α. Ένας εργαζόμενος ξόδεψε τα του μισθού του με τον εξής τρόπο:
5
1 5
το για την αγορά μιας ηλεκτρικής συσκευής, τα για την αγορά ρούχων
4 8
και τα υπόλοιπα 40 ευρώ για την αγορά βιβλίων. Να βρείτε:
i. Ποιος είναι ο μισθός του εργαζόμενου;
1
ii. Αν το ένα βιβλίο που αγόρασε αποτελεί το του μισθού του, πόσο
32
κόστισε το άλλο βιβλίο;
3
β. Ένας μισθωτός ξόδεψε τα του μισθού του για τις ανάγκες της
4
1
οικογένειας, το των υπολοίπων για προσωπικά του έξοδα και του
5
περίσσεψαν 144 ευρώ. Να βρείτε το μισθό του εργαζόμενου.
1
γ. Ξόδεψε κάποιος το των χρημάτων του και επιπλέον άλλα 70 ευρώ και
5
του περίσσεψαν 50 ευρώ. Πόσα χρήματα είχε αρχικά;
2
Β. α. Δύο σχολεία έχουν, το μεν πρώτο τα των μαθητών της πόλης, το δε
5
1
δεύτερο το των μαθητών της πόλης. Αν το πρώτο σχολείο έχει 210
3
μαθητές, να βρείτε πόσους μαθητές έχει το δεύτερο σχολείο.
49
2 5
β. Ένα παιδί ξόδεψε τα από τα των χρημάτων του και του περίσσεψαν
3 7
33 ευρώ. Πόσα χρήματα είχε;
1
γ. Κατά τη μετατροπή του σε αλεύρι, το σιτάρι χάνει το του βάρους του. Στη
6
1
συνέχεια κατά τη μετατροπή του το αλεύρι σε ζυμάρι κερδίζει το του βάρους
5
1
του. Τέλος κατά τη μετατροπή του σε ψωμί, το ζυμάρι χάνει το του βάρους
3
του. Πόσα κιλά σιτάρι χρειαζόμαστε για την παρασκευή 400 κιλών ψωμιού;
Δεκαδικοί αριθμοί
50
ΣΑΪΜΟΝ ΣΤΕΒΙΝ 1548 – 1620
Φλαμανδός μαθηματικός, φυσικός και μηχανικός.

Ανακάλυψε μια νέα μέθοδο γραφής
των κλασματικών αριθμών, τους
δεκαδικούς αριθμούς.
Στο βιβλίο του “Το δέκατο” παρουσίασε τον τρόπο γραφής
των δεκαδικών αριθμών καθώς και υπολογισμούς
με δεκαδικούς αριθμούς. (Βέβαια οι πρώτοι
που χρησιμοποίησαν, σε ευρεία κλίμακα,
δεκαδικά ψηφία αντί για κλάσματα,
ήταν οι μουσουλμάνοι μαθηματικοί)
3.1 Δεκαδικά κλάσματα – Δεκαδικοί αριθμοί –

Διάταξη δεκαδικών αριθμών – Στρογγυλοποίηση
ΘΕΜΑ 1ο
51
Α. α. Να βάλετε στη μεσαία στήλη το κατάλληλο σύμβολο από

τα “ = ”, “ < ”, “ > ”
1ΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΜΒΟΛΟ 2ΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

36,01 36,001
407,38 47,38
2,14 2,140
6,25 6,025
4 0,4
12,300 12,3
902 9,02
36,7 36,71
β. Να αντιστοιχίσετε κάθε κλάσμα της πρώτης στήλης με τον αντίστοιχο

δεκαδικό της δεύτερης στήλης που είναι ίσος.
ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β
1
4 0,5
3
0,25
8
3
0,3
10
1 0,375
2

1
1. Ισχύει 1: 7  Σ  Λ 
7
35
7
3
3. Ισχύει  0, 25 Σ  Λ 
4
531
4. Ισχύει 5,31  Σ  Λ 
10
5. Ισχύει 3,175  3,17 Σ  Λ 
Β. α. Να γραφούν σαν δεκαδικοί αριθμοί τα κλάσματα:

158
i.
10
98
ii.
100
52
455
iii.
1.000.000
8
iv.
1.000
145
v.
10.000
6.511
vi.
1.000.000
β. Να γραφούν σαν δεκαδικά κλάσματα οι δεκαδικοί αριθμοί:

i. 52,3
ii. 56,33
iii. 75, 256
iv. 0, 0004
γ. Να βάλετε την υποδιαστολή στην κατάλληλη θέση, ώστε:

 Το 2 να δηλώνει χιλιοστά: 5432 7652 432 65432
 Το 3 να δηλώνει δέκατα: 6534 1235 365 98763
 Το 5 να δηλώνει εκατοστά: 7654 1035 583 76543
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να συγκρίνετε τους αριθμούς:

i. 34,157 και 34,168
ii. 12, 256 και 12, 056
iii. 23,872 και 23,902
β. Να σβήσετε τα μηδενικά από εκεί όπου δεν χρειάζονται.
0,7 2,450 2,000 8,202

0,40 1,005 6,709 0,010
1,09 3,600 7,600 3,070
γ. Δίνονται τα κλάσματα:
7
i.
2
4
ii.
5
53
5
iii.
4
17
iv.
25
28
v.
125
Να πολλαπλασιάσετε τους όρους του κάθε κλάσματος με τον κατάλληλο
φυσικό αριθμό, ώστε να προκύψουν δεκαδικά κλάσματα. Στη συνέχεια να
γράψετε τα δεκαδικά κλάσματα σαν δεκαδικούς αριθμούς.
Β. α. Να στρογγυλοποιήσετε τους παρακάτω δεκαδικούς αριθμούς στο

δέκατο, το εκατοστό, το χιλιοστό.
 12,5555
 205,123
 3,8224
 6,083
 2,0056
β. Να στρογγυλοποιήσετε τους παρακάτω δεκαδικούς αριθμούς στα

 δέκατα:
1,2301
4,0986
123,0012
3,0021
 εκατοστά:
0,4507
2,125
4,0509
1,9999
γ. Να γράψετε με τη μορφή δεκαδικού αριθμού τους παρακάτω αριθμούς:

i. 3 κιλά και 45 γραμμάρια
ii. 8 μέτρα και 6 εκατοστόμετρα
iii. 2 χιλιόμετρα και 36 μέτρα
iv. 3 ώρες και 30 λεπτά
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να μετατρέψετε τις παρακάτω κλασματικές μονάδες σε δεκαδικά

κλάσματα.
54
1
i.
40
1
ii.
50
12
iii.
20
1
iv.
8
1
v.
125
1
vi.
200
8
17
5
β. Καθένα από τα κλάσματα να γραφεί σα δεκαδικός με προσέγγιση
41
1
19
εκατοστού.
γ. Να γράψετε όλους τους φυσικούς αριθμούς που ικανοποιούν τις σχέσεις:

α. 3,5  x  8, 6
β. x  7, 2
Β. α. Να συμπληρώσετε το ψηφίο που λείπει στον αριθμό 25,---7,

αν γνωρίζετε ότι, όταν ο αριθμός στρογγυλοποιηθεί στο πλησιέστερο δέκατο,
γίνεται 25,5.
β. Να βρείτε τις τιμές του πραγματικού αριθμού ν, ώστε καθένα από τα

παρακάτω κλάσματα να παριστάνει φυσικό αριθμό.
2
i.

6
ii.

15
iii.

γ. Να μετατρέψετε σε δεκαδικούς τους αριθμούς:

4
i. 2
5
55
3
ii. 2
4
7
1
2
iii. 2 2 2
4 3
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να συμπληρώσετε το ψηφίο που λείπει στον αριθμό 1,2---4, αν

γνωρίζετε ότι, όταν ο αριθμός στρογγυλοποιηθεί στο πλησιέστερο εκατοστό,
γίνεται 1,23.
β. Να συμπληρώσετε τα ψηφία που λείπουν στον αριθμό 2,5, αν

γνωρίζετε ότι, όταν ο αριθμός στρογγυλοποιηθεί στο πλησιέστερο χιλιοστό,
γίνεται 3.
γ. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα.
ΙΣΟΔΥΝΑΜΟ
ΔΕΚΑΔΙΚΟΣ ΔΕΚΑΔΙΚΟ
ΚΛΑΣΜΑ ΑΝΑΓΩΓΟ
ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΛΑΣΜΑ
ΚΛΑΣΜΑ
45
50
.... 65
20 4
....
1, 22
300
36
24
21
30
65
50
Β. α. Δίνονται οι δεκαδικοί αριθμοί:

i. 2,8
ii. 3, 24
iii. 6, 45
Να τους μετατρέψετε σε δεκαδικά κλάσματα και να μετατρέψετε τα δεκαδικά
κλάσματα σε ανάγωγα.
β. Δίνεται ο αριθμός 4321. Να τοποθετήσετε την υποδιαστολή έτσι, ώστε ο

δεκαδικός αριθμός που θα προκύψει να βρίσκεται:
i. μεταξύ του 1 και του 5
ii. μεταξύ του 400 και του 500
56
iii. μεταξύ του 10 και του 100
 187
 275

 91
γ. Δίνονται τα κλάσματα 
 52
 133
 380

i. Να απλοποιήσετε τα παραπάνω κλάσματα
ii. Να τα μετατρέψετε σε δεκαδικά κλάσματα
iii. Να τα μετατρέψετε σε δεκαδικούς αριθμούς
3.5 Μονάδες μέτρησης
57
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να συμπληρώσετε τον πίνακα.
Km m dm cm mm
3,27
2.500
45.100
5.340.000
β. Να συμπληρώσετε τον πίνακα.
στρέμματα m 2 m2 dm 2
89,976
2.036,5
26.556
548.590,47
γ. Να συμπληρώσετε τα παρακάτω κενά, ώστε να προκύψουν αληθείς

προτάσεις.
 1m  cm

 1 mm  m

i.  1 cm 
2
m2
 1 dm 2  mm 2

 1 dm3  mm3
 1 mm3  m3

 1 ml  cm3

ii.  1 m  m
 1  έ   m2

 1 lt  dm3
Β. α. Να συμπληρώσετε τα παρακάτω κενά, ώστε να προκύψουν αληθείς

προτάσεις.
 1h  min
 1 min  s

 1 g  g
1g  mg

 1 g  t

58
1
1. Ισχύει 1 mm  m Σ  Λ 
100
2. Ισχύει 1 dm2  100 mm2 Σ  Λ 
3. Ισχύει 1 cm3  100 mm3 Σ  Λ 
1
4. Ισχύει 1 cm3  dm3 Σ  Λ 
1.000
γ. Να συμπληρώσετε τον πίνακα.
m3 dm3 cm3 mm3 lit ml

0,02
4,5
62,2
44
250
650
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να συμπληρώσετε τα τετραγωνάκια στους παρακάτω πίνακες.
8h min 5s
+ h 5 9 min 3 s
10 h 8 min 47s
β. Να συμπληρώσετε τα τετραγωνάκια στον παρακάτω πίνακα.
2 h 3 min s
– 15 h 5 min 10 s
7h 18 min 45s
γ. Ένα ρολόι πηγαίνει μπροστά 1 λεπτό και 30 δευτερόλεπτα σε μια ημέρα.

Αν ρυθμιστεί έτσι, ώστε να δείχνει ακριβώς 12 το μεσημέρι της 1 ης
Σεπτεμβρίου, πόσο θα δείχνει το μεσημέρι της 1ης Οκτωβρίου;
Β. α. Ένα δοχείο περιέχει 3,5 g λάδι. Αν έχουμε 4.200 g λάδι, πόσα

γραμμάρια θα μας περισσέψουν, αν γεμίσουμε το δοχείο;
59
β. Η καρδιά μας στέλνει με τον κάθε της κτύπο 8 cm3 αίμα προς τις αρτηρίες.
Την ημέρα χτυπάει 100.000 φορές.
i. Πόσα cm3 αίμα στέλνει σε μια μέρα;
ii. Πόσα λίτρα αίμα στέλνει σε ένα χρόνο (= 365 ημέρες);
γ. Να γράψετε τα παρακάτω μήκη από το μικρότερο προς το μεγαλύτερο.

 1, 2 m
 102 dm

 10.300 mm
 1.035 cm

 0, 015 Km
ΘΕΜΑ 3ο
 4 m3

Α. α. Να μετατρέψετε σε dm3 τους όγκους:  25 cm3
 4, 275 m3

 0, 07 dm3

β. Να μετατρέψετε σε cm3 τους όγκους:  40 mm3
 0,365 m3

 0, 43 dm3

γ. Να μετατρέψετε σε mm3 τους όγκους:  6,80 dm3
 4,575 m3

 26 dm3

Β. α. Να μετατρέψετε σε λίτρα τους όγκους:  8 m3
 895 ml

β. Να συμπληρώσετε τα τετραγωνάκια στους παρακάτω πίνακες.
60
7h 4 2 min 1 s
+ 5h 3 min 25s
3h 2 min 0s
3 h 4 min s
– 5h 2 min 10 s
15 h 8 min 45s
γ. Τα Χριστούγεννα του 1991 ήταν Τετάρτη. Να βρείτε:

i. Τι μέρα ήταν τα Χριστούγεννα του 1992.
ii. Τι μέρα ήταν τα Χριστούγεννα του 2000.
(Να πάρετε υπ’ όψη σας ότι το έτος έχει 365 ημέρες, εκτός από τα δίσεκτα έτη
που έχουν 366 ημέρες. ΔΙΣΕΚΤΟ είναι το έτος που διαιρείται ακριβώς με το 4,
εκτός από τα έτη των αιώνων που, για να είναι δίσεκτα πρέπει να διαιρούνται
ακριβώς με το 400).
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα.
Συμμιγής Ακέραιος Κλάσμα Δεκαδικός
1 € 50 150
150 λεπτά € 1,50 €
λεπτά 100
2 € 80
λεπτά
125
εκατοστά
148
μέτρα
100
β. Ένα οικόπεδο σχήματος ορθογωνίου έχει πλάτος 14, 4 m , πουλήθηκε προς

300 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο και κόστισε συνολικά 60.000 ευρώ. Πόσο
ήταν το πλάτος του οικοπέδου;
   3,5 m
   45 dm

γ. Οι πλευρές ενός τετραπλεύρου ΑΒΓΔ είναι: 
   15,8 cm
   56 dm
61
Να βρεθεί η περίμετρος του τετραπλεύρου σε m , dm , cm .
Β. α. Πρόκειται να στρώσουμε ένα ορθογώνιο δάπεδο επιφάνειας 27 m2 με

τετράγωνα πλακάκια πλευράς 30 cm . Να υπολογίσετε πόσα πλακάκια θα
χρειαστούμε.
β. Μια μοκέτα σχήματος ορθογωνίου έχει μήκος 35 dm και πλάτος 240 cm . Αν

κοστίζει 5 ευρώ το 1 m2 , να βρείτε τη συνολική τιμή αγοράς της.
γ. Να βρείτε πόσοι τσιμεντόλιθοι με διαστάσεις 60 cm , 15 cm , 10 cm θα

χρειαστούν για να κτισθεί ένας τοίχος με όγκο 13,5 m3 .
62
Κριτήρια αξιολόγησης Β΄ Γυμνασίου
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Επανάληψη βασικών εννοιών και διαδικασιών από τις προηγούμενες

παραγράφους
Εισαγωγικό Κεφάλαιο: Θετικοί και Αρνητικοί αριθμοί
1
7.7 Δεκαδική μορφή ρητών αριθμών
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να γράψετε σε δεκαδική μορφή τους ρητούς αριθμούς:

3 11 12 14
,  ,  ,
5 2 24 42
β. Να γράψετε σε κλασματική μορφή τους δεκαδικούς αριθμούς:

i. 8,35
ii. 2, 4
iii. 5,128
iv. 12, 2305
γ. Να γράψετε σε κλασματική μορφή τους περιοδικούς δεκαδικούς

__ ___
αριθμούς 0, 7 και 1,53 .
Β. α. Να γράψετε σε κλασματική μορφή τους περιοδικούς δεκαδικούς

__ _____
αριθμούς 0, 2 5 και 3, 42 785 .
β. Να γράψετε σε δεκαδική μορφή τους ρητούς αριθμούς:

6 45 125 23
,  ,  ,
24 2 50 184
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να γράψετε σε δεκαδική μορφή τους ρητούς αριθμούς:

7 5 15 30
 
10 3 8 11
β. Να γράψετε σε κλασματική μορφή τους δεκαδικούς αριθμούς:

i. 32,56
ii. 0, 002
iii. 125, 6
iv. 1, 00233
γ. Να γράψετε σε κλασματική μορφή τους δεκαδικούς αριθμούς:

i. 3, 2
ii. 5, 45
iii. 0, 047
iv. 2, 45
2
Β. α. Να γράψετε σε κλασματική μορφή τους δεκαδικούς αριθμούς:

___
i. 3, 26
___
ii. 9, 73
___
iii. 1, 75
β. Να γράψετε σε κλασματική μορφή τους δεκαδικούς περιοδικούς αριθμούς:

___
i. 4, 25
___
ii. 2,14
γ. Να γράψετε σε κλασματική μορφή τους αριθμούς:

i. 57,92
___
ii. 2, 8
___
iii. 3,83
___
iv. 7, 4561
___
v. 15,3 9
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να βρείτε μια άλλη δεκαδική μορφή των αριθμών:

__
i. 0, 9
___
ii. 1, 29
__
iii. 2,30 9
β. Να γράψετε σαν ρητούς τους παρακάτω περιοδικούς δεκαδικούς αριθμούς:

__
i. 47, 8
___
ii. 51,15
___
iii. 8, 64
γ. Να γράψετε σαν ρητούς τους παρακάτω περιοδικούς δεκαδικούς αριθμούς:

___
i. 19, 654
_____
ii. 2,123
___
iii. 6,1234
3
Β. α. Χωρίς να κάνετε τις διαιρέσεις, να βρείτε ποιοι από τους παρακάτω

ρητούς είναι δεκαδικοί αριθμοί και ποιοι είναι περιοδικοί δεκαδικοί αριθμοί.
33
i. 
200
471
ii.
240
47
iii. 
45
121
iv.
88
12
v.
350
59
vi. 
100
β. Χωρίς να κάνετε τις διαιρέσεις, να βρείτε ποιοι από τους παρακάτω ρητούς
είναι δεκαδικοί αριθμοί και ποιοι είναι περιοδικοί δεκαδικοί αριθμοί.
1
i.
200
9
ii.
15
7
iii. 
14
7
iv.
15
6
v. 
9
25
vi.
26
γ. Χωρίς να κάνετε τις διαιρέσεις, να βρείτε ποιοι από τους παρακάτω ρητούς
είναι δεκαδικοί αριθμοί και ποιοι είναι περιοδικοί δεκαδικοί αριθμοί.
15
i.
32
33
ii.
52
13
iii.
48
148
iv.
240
4
ΘΕΜΑ 4ο
 0,555
 2,151515

Α. α. Να γραφούν με κλασματική μορφή οι αριθμοί: 
 3, 2535353

 4,125125125
 5,33  2,1515  3,1212


β. Να κάνετε τις πράξεις:  2  5,33  4  3,1212
 5,33  2,1515
  
γ. Να κάνετε τις πράξεις:
___ ___
i. 0, 4  0, 65
___
ii. 99  0,3165
Β. α. Να αντικαταστήσετε με τους αντίστοιχους δεκαδικούς

τους αριθμούς:
___
i. 1, 9
___
ii. 1,39
___
iii. 1, 23 9
2
 ___ ___ ___

 0, 22  0, 77  0,99 
β. Να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:    
___ 3
 ___ ___

 0, 5  0, 6  0, 7
 
2015 2016
 ___ ___ ___
  ___ ___ ___

γ. Να λυθεί η εξίσωση:  0, 2  0, 3  0, 4  x   0, 22 0,33 0, 44 
   
5
7.8 Δυνάμεις ρητών αριθμών με εκθέτη φυσικό
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να υπολογίσετε τις δυνάμεις:

  4  2

  33
i. 1. 
   6 
3

   2 
5
   33

   24 
2. 
   9 
0

   1
23
3
2
ii. 1.  
3
2
 1
2.   
 5
3.  22 
3
4.  32 
2
5. 23  22
34
6. 2
3
β. Να υπολογίσετε τις παραστάσεις:

i.  7   32   2    5 
2 3 2
 6 
2 4
 3 83
ii.     
 2   4 
3
16
3 2
1   3  2
iii.   1       
2   2  3
  14  42
3
iv. : 4
73 2
6
2
γ. Αν x   , να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:
3
  9  x3  3  x 2  5  x  1
    35  97  : 275

Β. α. Να γράψετε τις παραστάσεις  με τη μορφή δύναμης
    4 : 2   8
2 3 2
ενός αριθμού.

i. 1. 23   5    2 
2 3
2.  7   62   2 
2 3
3. 5   4   32   1
2 7
4.  1   5   34   2 
6 3 4
35 67
 7   23 
2
ii. 1. 3
3 3
 18   5 
4 7
2
2.    2  3 
 6   5  
4 5
 6 
5
84 103
3.  
 4   5 
4 3
35
 6 
4
83 104
4.  
 4   5 
3 4
34
2
27 1
iii. 1. 2  2  3   22    
3 2 3
2 2
 3  2 
3 4
2
214
2.    10  5 7
2 2 2 2
2
 3
iv. 1.  7  3  2   1  
13
 2
2
1 1
2. 5   21  2  3 2 2
   1 
2 3
3 2
 7  1
3.  2         1
6
 2  3
3
1  53
4.   1  3  2   31
5
2   
7
γ. Να υπολογίσετε την τιμή της κάθε μιας από τις παρακάτω παραστάσεις.
2
 1
i.        22    3 :  2  52 
3 4
 4
1  3 : 3   1
3 2009
ii.   2 
 2   22
3
6
2
 1
iii.    0,3       0,1
2 2
 10 
iv.  
 3    8   2 
2 2 2 2 2
2
 2
 
 3
ΘΕΜΑ 2ο
2015
 1 
2014 2015
 
 2014 
 0, 4  103
3
Α. α. Να υπολογίσετε τα γινόμενα:
3 3 3
 2  9 1
      
 3  4 3
    2   3  :  4

 
      
     2 3   4 5  :  4 4

 x 2  x3   x 7
3

β. Να γράψετε τις παραστάσεις   
  x2  : x4
6

  y4    y7    y2 
2


  y 3
 y  : y5
2 2
με τη μορφή δύναμης ενός αριθμού.
γ. Να κάνετε τις πράξεις:

i. 8   6   7    3    4    2 
2 3 4
 
ii. 3  2   3    4   7 2   6    6    2  
2  3 2 2 2
   
8
 2
B. α. Αν  να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης
   1
 3   2 3      
2 2 2
 2 :
   3  2 3     204
   2

 1
β. Αν     να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης
 2
   1
  
2 3
  2004          :  2 
2008 5 2
 :
 4       3 :    2        
2 10 1001
 54
 34 0
 150
 2 0

γ. Να συγκρίνετε τους αριθμούς:   3  360
60

  1  113
13

   4 
17
417

ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. i. Να συμπληρώσετε τον πίνακα.
 x  y x2  y 2 x 2  2 xy  y 2
2
x y
3 –2
–4 7
5 3
–6 –5
ii. Να συμπληρώσετε τον πίνακα.
x –3 –2 0 2 3
x
x2
 x2
x
2
9
β. Να υπολογίσετε τις παρακάτω δυνάμεις, εφαρμόζοντας τις ιδιότητές τους:

34
i. 1. 2
3
2. 23  22
52  54
3.
53
43  4 7
4.
4  48
82  87  84
5.
85  86
612  62  63
6.
69  67
3
2 1
ii. 1.  23    
2
2.
3   3 
2 3 3 2
3 4 2
3.
 5   5   5 
4 2 3 2 3
  5    5  3 4
2
   3    3 
2 7
4.
 3 3 3
 37
iii. 1.  42  :  2 
3 5
15 7
 2 4
2.    :  
 3 9
23   4   82
2
3.
  16 
2
 5   25 
10 2
4.
5 2 3
125
10
γ. Να υπολογίσετε την τιμή της κάθε μιας από τις παρακάτω παραστάσεις.
    23  4 2  : 2 3

    2  32 :  3  22 


     1   3   4 
12 2 3

    2    2    2    2    2 
1 2 3 4 5
Β. α. Να υπολογίσετε τις τιμές των παρακάτω παραστάσεων:



 S   1   1   1   1   1
1 2 3 4 5

 P   2     2     2     2     2 
1 2 3 4 5

 6 
5
 84 103
 R    
 4   5 
4 3
 35
β. Να γράψετε σαν μια δύναμη τις παρακάτω παραστάσεις και στη συνέχεια
να τις υπολογίσετε.

   2 2
5 4

 2 2  23 
    23  23
   5 5
4 7

 510  5    3  32
 
i.     52 
2
ii.    53  5
  5
   3 3    73
2 5
 33  24  7
 8  93
 6 


  6 
2 3 9
γ. i. Να γράψετε τα παρακάτω γινόμενα με τη μορφή δύναμης

   33  36

    5    5 
3 5

ενός αριθμού:    6  62  63  64
 2 4 6
  2  2  2
     5    5    5 
      
11
ii. Να γράψετε με τη μορφή δύναμης ενός αριθμού τις παραστάσεις

1.  23 
2
2
2.  2  
3
 

3.  2  

2
 
3 4
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να λυθούν οι εξισώσεις:
i. 33  x  18
ii. 521  x  523
iii. x :  4   42
2
iv.  2  : x   2 
14 12
β. Να λυθούν οι εξισώσεις:
i. 318  x  320
x
ii.  24
 2 
3
iii. 22014  x  22015

6
 1
iv.     x  24
 2
γ. Να υπολογίσετε τα πηλίκα:
64
i. 3
3
213
ii. 3
7
 80, 4 
2
iii.
13, 4 
2
iv.  72  :  12 

3 3
Β. α. Να βρεθεί η τιμή του φυσικού αριθμού ν στις παρακάτω περιπτώσεις:

i. 5  25
ii. 43  64
iii. 2  2  32
12
β. Να βρεθεί η τιμή του φυσικού αριθμού ν στις παρακάτω περιπτώσεις:

i. 2  23
ii. 32  38
iii.  4    4 
3 9
 1 2
3 3
iv.    
5 5
γ. Να συμπληρώσετε τα κενά με τα σύμβολα < ή = ή > έτσι, ώστε να είναι

  2  150 0

  2150 0

αληθείς οι σχέσεις που θα προκύψουν:   3  360
60

  1  113
13

   4 
17
417
13
7.9 Δυνάμεις ρητών αριθμών με εκθέτη ακέραιο
ΘΕΜΑ 1ο
 
   
Α. α. Να αποδείξετε ότι      ,  0 ,   0
   
β. Να απλοποιηθούν οι τιμές των παραστάσεων:

i.  0,5 
3
ii. 32 : 33

4 4
 3  3
iii.    :   
 4  4
iv.  4  :  4     4 
2 6 4
 
γ. Αν x  0 , να βρείτε την τιμή της παράστασης:

  4  2 x 1  3  3x  6  3x 1   x  2   2 x 1
Β. α. Να λυθούν οι εξισώσεις:
3 2
 1  1
i.     x    
 2  2
2
 4  4
ii.    : x    
 3  3
2
 1 1
iii. x :     
 3 3
β. Να υπολογίσετε τις δυνάμεις:

  3  2
   
   5
  1
1
  14  3
 23     4 
   52   3
  
i.   1,5  iii.   2010 
0
ii.   5 2
0
  
  0,3   0, 2 
3 2 3
  1
    
  2
2 2
  1 1    5
  3    8 


14
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να κάνετε τις παρακάτω πράξεις:

3 1 2
 1  2  1
i.            
 2  3  3
1 2
 2 5 
 1      1
ii. 
3 4 
2
 1  1
   :      6 
 3  2
2 2 3 2
 5 5   2  1
iii.  2      1 :      6  4     
3
 3 3   3  3
β. Στα παρακάτω ζεύγη των δυνάμεων να βάλετε το κατάλληλο

σύμβολο “ < ” ή “ > ” ή “ = ”.
  1 2   1 2
   
 32  2  2
i.  0 ii.  iii. 
 3
0 0
 1  1
  2    2 
 
  1  2
  12   
  1
 1
  3
iv.  v.  vi. 
  1   1
0 2 1
   1
   3 

γ. Να γράψετε τα παρακάτω γινόμενα σαν δυνάμεις ενός ρητού αριθμού.

3
 1  1  1
i.  8    4  iii.      2  iv.  1   2   23
2 3 1
ii.       
3 2
 8  4  2
 x  23  39  52

Β. α. Αν  y  32  53 να γράψετε με τη μορφή μιας δύναμης την
 z  22  5

παράσταση: P   x  y  : z 2 .
β. Να βρεθεί η τιμή των παραστάσεων:

i.   2x4  6  4x3  5x1 ,  x  1
ii.   2  x 2  2 x  x x  3   1 ,  x  2
3
iii.    x  4   2 x 2  3  3x 1  6  3x  4 ,  x  0
15
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να βρεθεί η τιμή των παραστάσεων:

x4 x 3 x2
 1  1  1
  1   1 ,  x  1
x 1
i.         
x
 2  3  5
x 3 x2 x 1
 1  1  1
ii.          ,  x  1
 3  5  2
β. Να βρείτε τις τιμές των παραστάσεων:

 x  3

S  x   y  z      x  z     y  z   y  ,   y  2
 z4

 1
 x 3

 1
P  x  y : z   x  y  ,   y 
2 1 3 1
 4
 1
 z2

 2013
 x  y    x  y  ,    
3 1 2 x
2
 2012
R 
x5  y 8  y 2012

 2013
x  y 3    x 3  y 2 
1 2
 x  0, 4
2
C 3 8
,  
x y  y  2,5
 1
1 3  x
x 3 2  x  
:  x 2  y 1  : 
2
D  ,  
y 2  y   y  1
 3
γ. Να λυθούν οι εξισώσεις:
2
1  2  1 
3
i.   x   2      
4   2  
2
 1 1
ii.     x   2
 3 3
2
 1 1
iii. x :     
 3 3
16
Β. α. Να υπολογίσετε την τιμή του x, ώστε να ισχύον οι ισότητες:

i. x 5  1
1
ii.  2  
x
16
iii. 5  x  1
3
3x
iv. 2  35
3
2 x  24
v. 1
21
vi. 109  x  102 106
β. Να λυθεί η εξίσωση: 42 108  x  0,00000016
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να υπολογιστεί η τιμή των παραστάσεων:

35 103  3 105
i.  
21101
49 103  6 1010
ii.  
14 102
12 102  102 
3
iii.  
8 103
3 102 1, 2  103 
4
iv.  
0, 2 107
5 104  3, 6  102 
1
v.  
1, 2 103
0, 2 107 1,5  102 
3
vi.  
0, 05  101 
5
β. Να υπολογιστεί η τιμή της παράστασης:

 2     2 1   2    
0
1    1
   501 2
  
  5 
: ,   2
 2            
2 12 0 2

 3
17
1 2
 1  1
     2  1  
2
 και    1
2 3
γ. Να δείξετε ότι οι αριθμοί:   2
1 2
    1
8
3
είναι αντίστροφοι.
Β. α. Αν οι αριθμοί x και y είναι αντίστροφοι, να υπολογίσετε την τιμή της

 x  y   x  y 
2 3 1 3 2 2
παράστασης: P 
x  y   x  y
2 5 2 4 7
β. Να υπολογίσετε την αριθμητική τιμή των παραστάσεων, για την τιμή της
 2 x  4  2 x 3  2 x  2  2 x 1 , x  1

μεταβλητής που δίνεται δίπλα:  2 x  2 x  x x  x  x , x  2
 3  2 x 1  2  x 2  6  x x  2 , x  2

18
ΜΕΡΟΣ Α΄
ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ – ΑΝΙΣΩΣΕΙΣ
ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΥΣ 210 – 290 Μ. Χ.
Ο Διόφαντος ο Αλεξανδρεύς έχει αποκληθεί “πατέρας της άλγεβρας” εξαιτίας

του εμβληματικού έργου του “Αριθμητικά”, όπου περιέχονται Αλγεβρικά
προβλήματα τα οποία λύνονται με εξισώσεις και συστήματα.
Συνεισέφερε πολύ στην ανάπτυξη της αριθμητικής,
καθιέρωσε και τυποποίησε έναν τύπο σύντομου
μαθηματικού συμβολισμού για τη γραφή
προβλημάτων, για πρώτη φορά σε
ευρεία κλίμακα άρχισε να
χρησιμοποιεί τα κλάσματα
ως πραγματικούς αριθμούς
και ασχολήθηκε με την
επίλυση εξισώσεων
με πολλαπλούς
αγνώστους
όρους.
19
1.1 Η έννοια της μεταβλητής – Αλγεβρικές παραστάσεις
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να γράψετε τους ορισμούς της:

 μεταβλητής
 αριθμητικής παράστασης
 αλγεβρικής παράστασης
Σε κάθε περίπτωση να γράψετε και από ένα παράδειγμα.
β. Παρακάτω δίνεται ΒΗΜΑ – ΒΗΜΑ, ένα μαθηματικό παιχνίδι.

 ΒΗΜΑ 1ο : Βάλε στο νου σου έναν αριθμό
 ΒΗΜΑ 2ο : Διπλασίασε τον αριθμό
 ΒΗΜΑ 3ο : Πρόσθεσε σ΄ αυτόν το 24
 ΒΗΜΑ 4ο : Τριπλασίασε τον αριθμό που βρήκες
 ΒΗΜΑ 5ο : Διαίρεσε το αποτέλεσμα με το 6
 ΒΗΜΑ 6ο : Αφαίρεσε τον αριθμό που έβαλες στο νου σου.
Βρήκες σαν αποτέλεσμα τον αριθμό:
 Α. 3
 Β. 2
 Γ. 0
 Δ. 5
 Ε. 12
γ. Να εκφράσετε τις παρακάτω προτάσεις με μία αλγεβρική παράσταση,

χρησιμοποιώντας μεταβλητές:
i. Το πενταπλάσιο ενός αριθμού ελαττωμένο κατά 4.
ii. Το μισό ενός αριθμού αυξημένο κατά 16.
iii. Το άθροισμα του αριθμού x με το 15.
iv. Αφαιρούμε 14 από τον αριθμό x.
v. Το γινόμενο του 5 επί τον αριθμό x.
Β. α. Να αντιστοιχίσετε τις παρακάτω προτάσεις με τις μαθηματικές

εκφράσεις.
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ
ΠΡΟΤΑΣΗ
ΕΚΦΡΑΣΗ
1. Το διπλάσιο ενός αριθμού αυξημένο

κατά 3 Α. 3x  2
2. Προσθέτω 2 στο τριπλάσιο ενός
Β. 2 x  3
αριθμού
Γ. 2 x  3
3. Αφαιρώ 2 από το τριπλάσιο ενός
Δ. 3x  2
αριθμού
4. Το διπλάσιο ενός αριθμού μειωμένο
κατά 3
20
β. Παρακάτω δίνεται ΒΗΜΑ – ΒΗΜΑ, ένα μαθηματικό παιχνίδι.

 ΒΗΜΑ 1ο : Βάλε στο νου σου έναν αριθμό
 ΒΗΜΑ 2ο : Πολλαπλασίασε τον αριθμό επί το 10
 ΒΗΜΑ 3ο : Από το γινόμενο αφαίρεσε 5
 ΒΗΜΑ 4ο : Διαίρεσε με το 5 το αποτέλεσμα που βρήκες
 ΒΗΜΑ 5ο : Από το πηλίκο αφαίρεσε το διπλάσιο του αριθμού που
σκέφτηκες
 ΒΗΜΑ 6ο : Στο αποτέλεσμα που βρήκες πρόσθεσε το 7.
Βρήκες σαν αποτέλεσμα τον αριθμό 6.
Να εξηγήσεις τα παραπάνω.
γ. Να εκφράσετε τις παρακάτω προτάσεις με μία αλγεβρική παράσταση,

χρησιμοποιώντας μεταβλητές:
i. Το τριπλάσιο ενός αριθμού αυξημένο κατά 8.
ii. Το μισό ενός αριθμού ελαττωμένο κατά 6.
iii. Το διπλάσιο του αθροίσματος δύο αριθμών αυξημένο κατά 5.
iv. Το άθροισμα τριών διαδοχικών αριθμών.
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. “Σκέψου έναν αριθμό. Στο διπλάσιό του πρόσθεσε το 2. Το άθροισμα

που βρήκες πολλαπλασίασέ το με το 3. Από το γινόμενο που βρήκες
αφαίρεσε το εξαπλάσιο του αριθμού που σκέφτηκες.”
Το αποτέλεσμα που βρήκες είναι το 6.
Να εξηγήσεις πώς μπορούμε να βρούμε το αποτέλεσμα, χωρίς να γνωρίζουμε
τον αριθμό.
β. Η ηλικία του Δημήτρη είναι διπλάσια από την ηλικία του Κώστα, ενώ η
ηλικία του Κώστα είναι τριπλάσια από την ηλικία της Κατερίνας. Αν η ηλικία
της Κατερίνας είναι x, να εκφράσετε με τη βοήθεια της μεταβλητής x την ηλικία
του Δημήτρη.
γ. Ο Γιώργος είναι βαρύτερος από τη φίλη του Μαρία κατά 35 κιλά. Και οι δυο
μαζί ζυγίζουν 135 κιλά. Αν η Μαρία ζυγίζει x κιλά, να γράψετε:
i. Το βάρος του Γιώργου (συμβολικά)
ii. Μια σχέση (μια ισότητα) που να εκφράζει το συνολικό τους βάρος.
21
Β. α. Να εκφράσετε συμβολικά:
 την περίμετρο ενός τετραγώνου, του οποίου η πλευρά είναι  cm
 ii. τον ένα από τους δύο αριθμούς που έχουν άθροισμα 52, όταν ο
άλλος είναι ο y
 iii. τη μεγαλύτερη από τις διαστάσεις ενός ορθογωνίου, αν αυτές
διαφέρουν κατά 3 cm και η μικρότερη διάσταση είναι  cm
 iv. το κόστος x κιλών πορτοκαλιών, αν το ένα κιλό κοστίζει 0,5 €
 v. την περίμετρο ενός ορθογωνίου, αν το μήκος του είναι κατά x m
μεγαλύτερο από το πλάτος, το οποίο είναι  m
 vi. το διάστημα που διάνυσε ένα αυτοκίνητο σε χρόνο t ώρες, με μέση
ταχύτητα 70 m / h
3
 vii. το ποσό που πλήρωσε ένας έμπορος για την εξόφληση των του
4
χρέους του, αν το χρέος αυτό ήταν x €.
β. Να εκφράσετε με εξίσωση την πρόταση:

“Το άθροισμα τριών διαδοχικών φυσικών αριθμών είναι 48”

 2

γ. Αν ισχύουν    2005 , να υπολογιστούν οι τιμές
 1
 x y 
 3
   2   3   3   2   3  7 
των παραστάσεων: 
   3  x  2 y   2  3 x  y   y
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να δείξετε ότι η παράσταση:

      x  y   x  2   x  3   3  x  y   3x   3  x    2 x , είναι ανεξάρτητη
των x και y (δηλαδή στο αποτέλεσμα δεν υπάρχουν τα x και y.
β. Να γράψετε σε απλούστερη μορφή τις παραστάσεις:

i. 30 x  4 x  8 x  5x
ii. 7 z  9 z  8z  12 z
iii. 15 y   4 y  2 y   8 y
iv. 3  2  4  7
γ. Να απλοποιήσετε τις παραστάσεις τις παραστάσεις:

i. 2 x  3 y  7 x  y
ii. 6  22  16  5  
iii.  z  3  4 z  5z
iv. 13x  7  3 y  x  2 y  7  11x  y 
22
Β. α. Σε μία θεατρική παράσταση το εισιτήριο για τα παιδιά ήταν 5 ευρώ και

για τους μεγάλους 12 ευρώ. Την παράσταση παρακολούθησαν συνολικά 320
άτομα.
i. Αν τα παιδιά ήταν x, να εκφράσετε αλγεβρικά:
1. Τον αριθμό των εισιτηρίων των 12 ευρώ.
2. Την είσπραξη των εισιτηρίων των 5 ευρώ.
3. Την είσπραξη των εισιτηρίων των 12 ευρώ.
4. Τη συνολική είσπραξη.
ii. Αν τα παιδιά ήταν 250, να υπολογίσετε τη συνολική είσπραξη.
 x  y
2
β. Να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:   ,

x 2  xy  y 2  1
 x   1 0   2  1

για   1
1
 y       1
2
  2
 3
  5

γ. Αν ισχύουν  , να υπολογιστούν οι τιμές
 x 1
 y  2
   5  2  3   3   4  
   3  x  2 y   2  2 x  y   y
ΘΕΜΑ 4ο
     5
Α. α. Αν ισχύουν  , να υπολογιστούν οι τιμές
 x  y  6
   2  2  5 x  5 y

των παραστάσεων:    3  x  y  5   15
   2  5  7 x  2 y  3  5 y

β. Αν ισχύει x  y  3 , να υπολογιστούν οι τιμές

   2  x  5   4  y  2   4 y  6 x
   x  5  3  x   4 y  4  5  2 y 
γ. Να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:

  x 1  x   2 x x  2   x  1
x 1 2 x
 x 0 , για x  2 .
23
Β. α. Να εκφράσετε την περίμετρο του παρακάτω σχήματος σαν συνάρτηση

της μεταβλητής x και στη συνέχεια να βρείτε το x, αν γνωρίζετε ότι η
περίμετρος είναι 23 cm .
Α
x 1 x 1
Ε Β
2x 1
2  x  3  1
Γ
3x  1
Δ
β. Να υπολογίσετε την περίμετρο του τριγώνου ΑΒΓ, αν είναι γνωστό

ότι x  y  9 .
Α
x 1 x2
Β 2 y 1 Γ
γ. Αν το ΑΒΓΔ είναι ορθογώνιο με περίμετρο 50 εκατοστά, να υπολογίσετε την

περίμετρο του τριγώνου ΚΛΜ.
Κ
Α 2x  y Β
xz
xz 2x  2 y
Δ Γ
Λ 3x  z Μ
24
1.2 Εξισώσεις Α΄ βαθμού
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να διατάξετε, από τη μικρότερη προς τη μεγαλύτερη, τις λύσεις των

εξισώσεων:
3  x  1 2  x  1
i. 2   3
2 3
x 1 x  2 x  3
ii.  
2 3 4
x2 3   x 1
x  1
iii.  
3 2 6
β. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις, σημειώνοντας με το γράμμα Σ

τη σωστή και με το Λ τη λάθος πρόταση:
 3  x 6  5 x
 2  7
1. Οι λύσεις των εξισώσεων  έχουν γινόμενο – 11.
 3x  5  3x  1  3

 2 4
Σ  Λ 
 x7 1 x9
 2  3  1 9
2. Οι λύσεις των εξισώσεων  έχουν άθροισμα 26.
 6  x 1  x  2  x  3

 2 3 4
Σ  Λ 
 2 x  1 7 x  6 3x  2 5 x  4
 3  12  4  6
3. Οι εξισώσεις  έχουν την ίδια λύση.
 2  x  3 3  x  2 
  1
 5 4
Σ  Λ 
2 x   2  x
Β. α. Αν το – 1 είναι λύση της εξίσωσης    x  2,
3 4
η τιμή του α είναι:
 Α. 1
2
 Β. 2
3
 Γ. 2
 Δ. 3
2
 Ε. 4
25
x 1
β. Ποιος από τους παρακάτω ρητούς είναι ρίζα της εξίσωσης  3x  x  1
2
 Α. 2
3
 Β.
5
1
 Γ. 
3
 Δ. 1
 Ε. 0
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να εξετάσετε αν ο αριθμός που δίνεται είναι λύση της

 5 x  10  0 , x  2
 2 x  3  9 , x  3

εξίσωσης 
 2 x  5  x  6 , x  1

 2x  2  x 1 , x  1
5 x  1 19 x  7 3 x  1 7 x  1
i.   
3 9 2 6
2  3x  5  25  x  2  5  3x  2 
ii.    33
3 12 3
3x  1 2 x  1 2x  5 7x  1
iii. 11    10  
4 3 3 8
x  2 3  x  1 x  1
i.  
3 2 6
x 1 x  2 x  3
ii.  
2 3 4
5  3 y  1 y  2
iii.  1
4 8
x 1 x  2 x3
iv. 6    10 
2 3 4
2x  7 x  5
v. x   1
3 2
x 1 x  2
vi. 
2 3
26
x  2 2x  1 3  x  1 x  1
i. 3x   1  
3 2 2 6
x 1  x 1 x
ii.       4 
2 2 3 2 3
2 x  5 3x  1 5 x  1
iii.  
3 2 6
3  x  1 2  x  1
iv. 2   3
2 3
3x  1 2 x  1 4x  5
v.   4
4 3 5
5  x  3 4  x  1 3  x  1
vi.   0
14 2 7
ΘΕΜΑ 3ο
2 x  3 x  5 3x  4
Α. α. Αν το x είναι η λύση της εξίσωσης   , να υπολογίσετε
3 5 15
την τιμή της παράστασης   2 x 5  32 x x   x  7   5 x 2  9  3 x .
β. Αν το x είναι η λύση της εξίσωσης 2 x  25  3  12 x και το y είναι η λύση της

30 y  50 3 15  5 y  3  2 1  4 y 
εξίσωσης 2     1 , να υπολογίσετε την τιμή
10 5 5
της παράστασης     xy 2  x 2004 y 2007 .
3
 x 1   x 2x 1 
2 2
Β. α. Να λυθεί η εξίσωση   x  2      5  0
 2   3 2 
β. Δίνεται η εξίσωση   x  2   4  2 x   , όπου x είναι ο άγνωστος της

εξίσωσης και λ κάποιος ρητός αριθμός.
i. Να λύσετε την εξίσωση για   3
ii. Ποια πρέπει να είναι η τιμή του λ, ώστε η εξίσωση να έχει λύση το 0
iii. Ποια πρέπει να είναι η τιμή του λ, ώστε η εξίσωση να είναι αδύνατη.
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να υπολογίσετε την τιμή του λ, ώστε να έχουν κοινή λύση

 3  7x 1 x  16
 2 3 x 3

οι εξισώσεις  &
   2x  5  3x
 x  
 4 3 12
β. Να προσδιορίσετε την τιμή του πραγματικού αριθμού λ, ώστε
27
    2  x  2015

οι παρακάτω εξισώσεις να είναι αδύνατες: 
   4 x  8
 3x  4   x

 3x   x  4  15  7 x

Β. α. Να βρείτε σε μοίρες, τις γωνίες του τριγώνου ΑΒΓ, αν είναι

 
   3 x  20
0
γνωστό ότι:    x  500


 
x

Α
Β Γ
β. Στο παρακάτω ορθογώνιο ΑΒΓΔ να βρείτε τα x , y , z ,


   x  3
   6  y

αν είναι γνωστό ότι:    7  x
   2  3 y

 
   4 z  10 
0

Α Β
Δ Γ
28
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις, σημειώνοντας με το γράμμα

Σ τη σωστή και με το Λ τη λάθος πρόταση:
1. Η εξίσωση  x  1 x  2   0 έχει ρίζες τους αριθμούς 1 και 2. Σ  Λ 
2. Η εξίσωση x 2   x  1  0 έχει ρίζες τους αριθμούς 1 και 0.
2
Σ  Λ 
3. Οι εξισώσεις 3x  4  0 και 4  3x είναι ισοδύναμες. Σ  Λ 
i. 12 x  5  5x  10
ii. 3  2 x  6 x  4  x
iii. x  5  2 x  7  3x  2
iv. 3x  5  x  4 x  5
Β. α. Ποια είναι η τιμή του λ, ώστε το – 1 να είναι ρίζα της εξίσωσης:

x  1  x  2 11
 
3 2 6
 Α. 3
7
 Β. 3
 Γ. 1
 Δ. 1
 Ε. 1
5
β. i. Να λυθούν οι εξισώσεις:
i. 3   2 x  1  2   x  3  5   x  5 
ii. 1  3   5 x  2   x  3   x  2 
iii. 3x  x  2  2  2   3x  1
iv. 2   1   3x  5  x  3
ΘΕΜΑ 2ο
7x 1 19 x  3
i. 2   3x 
6 4
3x  1 2 x  1 4 x  5
ii.   4
4 3 5
3x x  10
iii. 5 x   2x
2 2
x  7 3x
iv. 2 x  5  
2 2
29
1  x x  15
i.  40
4 7
2  4 x x 2  5x 4 x
ii.   
3 2 3 21
5 x  1 19 x  7 3 x  1 7 x  1
iii.   
3 9 2 6
7x 1 19 x  3
iv. 2   3x 
6 4
 3x  1 2 x  1   2x  5 7x  1 
v. 11      10    
 4 3   3 8 
 x 1
Β. α. Αν η τιμή x  5 είναι η λύση της εξίσωσης  x  2 , να βρείτε την
3
τιμή του α.
 47  3 x 2 x  1
  8  6
β. Δίνονται οι παραστάσεις: 
   x  5  5 x  41

 12 8
Να λυθεί η εξίσωση Α = Β.
ΘΕΜΑ 3ο
2x  2 x 1
Α. α. i. Να λυθεί η εξίσωση 1  x  2 (1)
6 3
ii. Αν ρ είναι η λύση της εξίσωσης (1), να υπολογιστεί η τιμή του λ.
  2  5  3
ώστε να ισχύει:    .
4 3 12
2x 1 7x  8 2x
i.   2x  x 
5 15 15
2  x x 1 2x  1
ii.  
10 6 30
2 x  3 5x  1 x
iii.   2
3 6 9
4  5x 3  x  1
iv.   2x  6
12 2
3x  5 4 x  2 3  x  2  x  23
v.   
2 5 10 2
12 3  x  5 x
vi.  
5 10 2
2 x  1 3x  2 5 x  4 7 x  6
vii.   
3 4 6 6
30
x  3 2  6 x  4  5  3 x  5
viii.  
2 3 6
Β. α. Δίνεται η εξίσωση 3 x     x   x  3  2  1 .
i. Να λύσετε την εξίσωση για   1 .
i. Να βρείτε την τιμή του λ, ώστε η εξίσωση να έχει λύση την x  1 .
y 3 1   y  3
i. 7  3 y  
2 3
2 4  3z  5  z  2 3z  7 7  2z 
ii.  2   z       3 
3 2  2 5 2 6 7 
iii. 1  3  3  2 w  1  4 w   w  6  2   w  3  2  w   1
1 2v
v 1 3v  4  2  v 
iv. 2v  3  3  2
2 3 6
u  5 u 1  u  2u  3 
  
v. u  2 3  2 4 
 2u
2 3
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να προσδιορίσετε την τιμή του πραγματικού αριθμού λ, ώστε

    6 x  0

12 x  7  12 x  
οι παρακάτω εξισώσεις να είναι αόριστες: 
 3x  2  2   x

 5x    5x  2
 x 1
 32 0

β. Αν είναι  &
 2 y y
  1
 6 3
i. να υπολογίσετε τα x και y
2x
ii. αφού υπολογίσετε την παράσταση    y 2   xy  1 , να διαπιστώσετε
y
1
ότι είναι   
4y
31
Β. α. Να υπολογίσετε την περίμετρο του παρακάτω ισοσκελούς τραπεζίου

2x 3y  5
ΚΛΜΝ, αν είναι γνωστό ότι:   2x  y .
3 3
Κ y Λ
x x
Ν 2y Μ
β. Να βρείτε την τιμή του x, ώστε το παρακάτω τετράπλευρο να είναι

τετράγωνο.
Α Β
2x  9
Δ 5x  3 Γ
32
1.4 Επίλυση προβλημάτων με τη χρήση εξισώσεων
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Η ηλικία ενός παιδιού μετά από 20 χρόνια θα είναι τετραπλάσια της

περσινής. Η ηλικία του παιδιού σε χρόνια είναι:
 Α. 5
 Β. 6
 Γ. 7
 Δ. 8
 Ε. 9
β. Σε μια γιορτή οι άντρες είναι τριπλάσιοι των γυναικών. Σε κάποια στιγμή

έφυγαν 3 αντρόγυνα. Τότε οι άντρες που έμειναν ήταν πενταπλάσιοι από τις
γυναίκες. Οι άντρες και οι γυναίκες ήταν αρχικά:
 Α. 15 άντρες – 5 γυναίκες
 Β. 12 άντρες – 4 γυναίκες
 Γ. 30 άντρες – 10 γυναίκες
 Δ. 18 άντρες – 6 γυναίκες
 Ε. 27 άντρες – 9 γυναίκες
γ. Σε μια συναυλία πουλήθηκαν 1.500 εισιτήρια των 7 € και των 5 €.

Αν τα χρήματα που εισπράχθηκαν συνολικά ήταν 8.900 €, τότε τα εισιτήρια
των 7 € και των 5 € που πουλήθηκαν ήταν:
 Α. 1.000 εισιτήρια των 7 € - 500 εισιτήρια των 5 €
 Β. 700 εισιτήρια των 7 € - 800 εισιτήρια των 5 €
 Γ. 300 εισιτήρια των 7 € - 1.200 εισιτήρια των 5 €
 Δ. 1.200 εισιτήρια των 7 € - 300 εισιτήρια των 5 €
 Ε. 800 εισιτήρια των 7 € - 700 εισιτήρια των 5 €
Β. α. Σε ένα εργοστάσιο το 32 % των εργαζομένων είναι ράπτριες.

Αν ράπτριες είναι 48, τότε όλοι οι εργαζόμενοι στο εργοστάσιο είναι:
 Α. 100
 Β. 150
 Γ. 200
 Δ. 250
 Ε. 300
β. Η ηλικία του Κώστα είναι μεγαλύτερη από την ηλικία της Ελένης κατά 8
χρόνια. Μετά από 4 χρόνια η ηλικία του Κώστα θα είναι διπλάσια από την
ηλικία της Ελένης. Οι σημερινές ηλικίες των παιδιών είναι:
 Α. Κώστας 20 χρόνων – Ελένη 12 χρόνων
 Β. Κώστας 18 χρόνων – Ελένη 10 χρόνων
 Γ. Κώστας 12 χρόνων – Ελένη 4 χρόνων
 Δ. Κώστας 10 χρόνων – Ελένη 2 χρόνων
 Ε. Κώστας 15 χρόνων – Ελένη 7 χρόνων
33
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Ο αριθμητής ενός κλάσματος είναι μικρότερος από τον παρονομαστή

του κατά 4. Αν προσθέσουμε στους όρους του το 29, προκύπτει κλάσμα ίσο
8
με . Να βρείτε το αρχικό κλάσμα.
9
β. Οι ηλικίες τριών αδελφών έχουν άθροισμα 34. Ο μεγάλος είναι 5 χρόνια

μεγαλύτερος από το μικρό και ο μικρός είναι 2 χρόνια μικρότερος από το
μεσαίο. Ποια είναι η ηλικία του καθενός από τα τρία αδέλφια;
Β. α. Ένα δοχείο Α περιέχει 114 λίτρα νερό και καθημερινά αφαιρούμε από
αυτό 12 λίτρα νερό. Ένα δοχείο Β περιέχει 60 λίτρα νερό και καθημερινά
αφαιρούμε από αυτό 6 λίτρα νερό. Σε πόσες ημέρες το δεύτερο δοχείο θα
2
περιέχει τα της ποσότητας του νερού του πρώτου δοχείου;
3
β. Η περίμετρος ενός ορθογωνίου είναι 36 cm . Να βρείτε τις διαστάσεις του,

αν το μήκος του είναι κατά 3 cm μεγαλύτερο από το διπλάσιο του πλάτους
του.
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Πόσα κουνέλια και πόσα περιστέρια βρίσκονται σε ένα κτήμα, αν όλα

μαζί τα ζώα έχουν 19 κεφάλια και 52 πόδια;
β. Το ύψος ενός τραπεζίου είναι 13 cm και το εμβαδόν του 260 cm 2 .

3
Να βρείτε τις βάσεις του, αν γνωρίζετε ότι η μία είναι ίση με τα της άλλης.
5
  2 
  
 3
Β. α. Σε ένα τρίγωνο ΑΒΓ ισχύουν: 
 
  1

 2
Να δείξετε ότι το τρίγωνο είναι ορθογώνιο.
β. Να βρείτε τρεις διαδοχικούς φυσικούς αριθμούς που να έχουν

άθροισμα 84.
34
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Ένας γεωργικός ελκυστήρας (τρακτέρ) οργώνει μια έκταση σε 10 ώρες,

ενώ ένας δεύτερος οργώνει την ίδια έκταση σε 15 ώρες. Πόσες ώρες θα
χρειαστούν οι δύο ελκυστήρες για να οργώσουν ταυτόχρονα την ίδια έκταση;
β. Να δείξετε ότι δεν υπάρχει πραγματική τιμή του x , για την οποία γίνονται
3x  8 x  13
ίσα τα κλάσματα και
12 4
Β. α. Ένας οινοπαραγωγός έβαλε 200 λίτρα κρασιού περιεκτικότητας 10 % σε

καθαρό οινόπνευμα μέσα σε 300 λίτρα κρασιού περιεκτικότητας 12 % σε
καθαρό οινόπνευμα. Να βρείτε την περιεκτικότητα (%) σε οινόπνευμα του
μίγματος.
β. Το άθροισμα των ψηφίων ενός διψήφιου αριθμού είναι 12 . Αν ο αριθμός

ελαττωθεί κατά 18 , προκύπτει ο αριθμός που δημιουργείται με εναλλαγή των
ψηφίων του. Ποιος είναι ο αριθμός;
35
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ
ΤΖΟΥΖΕΠΕ ΠΕΑΝΟ
1858 – 1932
Ιταλός Μαθηματικός του οποίου το έργο είχε φιλοσοφική αξία.

Έγραψε περισσότερα από 200 βιβλία και άρθρα.
Η αξιωματική θεμελίωση των φυσικών
αριθμών πήρε προς τιμήν του το
όνομά του. Στο μεγαλύτερο
μέρος της σταδιοδρομίας
του δίδασκε Μαθηματικά
στο Πανεπιστήμιο
του Τορίνο.
36
2.1 Τετραγωνική ρίζα θετικού αριθμού
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις, σημειώνοντας

με το γράμμα Σ τη σωστή και με το Λ τη λάθος πρόταση:
1. Η τετραγωνική ρίζα ενός αριθμού έχει νόημα μόνο για αριθμούς θετικούς
και για το μηδέν. Σ  Λ 
2. Η τετραγωνική ρίζα ενός αριθμού μπορεί να είναι και αρνητικός αριθμός.
Σ  Λ 
3. Η τετραγωνική ρίζα του 4 μπορεί να είναι και το – 2, γιατί  2   4 .
2
Σ  Λ 
4. Η τετραγωνική ρίζα του  5 είναι το – 5.
2
Σ  Λ 
5. Η τετραγωνική ρίζα του  4 είναι το  2 . Σ  Λ 
β. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις, σημειώνοντας

Ισχύουν:
1. x2  x Σ  Λ 
2.  x2  x Σ  Λ 
x  x  x
2
3. Σ  Λ 
x  x
2
4. Σ  Λ 
Β. α. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα.
  2 3
 1  4
1
0  1 
4
Να γράψετε με αύξουσα σειρά τους αριθμούς  ,  ,  2 ,  3 , στην

περίπτωση που είναι:
1.   1
2. 0    1
β. Να βρείτε την αριθμητική τιμή της παράστασης x  x 2 , όταν:

i. x  2
ii. x  1
iii. x  3
2
37
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να υπολογίσετε τις τετραγωνικές ρίζες:

1
i.
4
4
ii.
9
121
iii.
81
64
iv.
324
169
v.
225
β. Να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:   14  1  7  4
Β. α. Να απλοποιήσετε τις παραστάσεις:

   52 34 5 3
   27  2 12  75
3 8  2 18  4 2
 
6 2
β. Για ποιες τιμές του x ορίζονται οι ρίζες:

i. x  6
ii. 2 x  8
iii. 3x  1
iv. 5  2x
ΘΕΜΑ 3ο
12
Α. α. Να μετατρέψετε το κλάσμα σε ισοδύναμο με ρητό
5 2
παρονομαστή.
   75  31  21  15  1
36 25 9
  4
5 3 2
38

   5  13  9  3


Β. α. Να αποδείξετε ότι:    7  7  2  4  2

 16
    49  3
2
   1  43  31  15  100 18
4 3
  12 9
3 2
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:   256  4
β. Να συμπληρώσετε τα κενά, ώστε να ισχύουν

 4 3


 5 3
οι ισότητες: 
 20
 2

 3 4

Β. α. Να υπολογίσετε τις παραστάσεις:

   2  3 3  12  18  48
3 8  2 18  4 2
 
6 2
2 3  3 12  27
 
4 3  75
β. Να συμπληρώσετε το μαγικό τετράγωνο.
32 128
50
39
γ. Να λύσετε τις εξισώσεις:

i. 7  2 x  28  x
x 5
ii.  8
2
40
ΘΕΜΑ 1ο

Ισχύουν:
1. 25  4  25  4  5  2  10 και γενικά        Σ  Λ 
25 25 5  
2.   και γενικά  Σ  Λ 
4 4 2  
3. 16  9  16  9  4  3  7 και γενικά      Σ  Λ 
4. 25  9  25  9  5  3  2 και γενικά       Σ  Λ 
β. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις:

1. Αν   x τότε οι αριθμοί α και x πρέπει να είναι .............................
2. Αν   0 τότε 2 
3. Αν   x τότε  2 
 
2
4. Αν   0 τότε 
5. Αν   0 τότε    
6. Αν x  0 και 5  x τότε x 2 
Β. α. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα και να γράψετε τι παρατηρείτε.
    :   :
100 25
49 16
β. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα και να γράψετε τι παρατηρείτε.
       
9 25
64 36
41
ΘΕΜΑ 2ο
  19 
2


Α. α. Να υπολογίσετε τις παραστάσεις:  2
 5    
3
 2

  5

   
2 2
i. 36 256
 15  152
2
ii.
2
 7     
2 2
iii.
 7
Β. α. Να γίνουν οι πράξεις:

i. 5  3 
5 3 
ii.  3  6  3  7 
iii.  4  7  3  7 

 2   3
2
 3 2  52
2
2 2
 1  1 1
2
 1
2
           
 2  2 2  2
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να συμπληρώσετε τα κενά, ώστε να ισχύουν


 3  12

οι ισότητες:  144  5


  0, 4
 100
β. Να γίνουν οι πράξεις:
i. 32  2 50  3 200
2 20  2 12
ii.
45  27
42
Β. α. Να δείξετε ότι:
i. 80  20  45  5 5
ii. 32  5 18  7 8  2 50  7 2
6 7 8
iii. 5 7  175  28  63  0
5 2 3

i. 100  64 και 100  64
ii. 169  144 και 169  144
Τι συμπεραίνετε για τις παραστάσεις    και    , όπου α και β
θετικοί αριθμοί;
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. 1. Να βρείτε τους θετικούς αριθμούς x που ικανοποιούν τις εξισώσεις:

i. x 2  36
49
ii. x 2 
25
iii. x  100
2
iv. x 2  169
2. Να βρείτε τον θετικό αριθμό x, όταν:

i. 3x 2  18  x 2
ii. x 2  12  4 x 2
x2
iii.  x2  5
4
2
x
iv. x     8
2
3
 2x  x 1  x  9
β. i. Να λύσετε τις εξισώσεις:  12 x  3 30 x  6
 
 3 6
ii. Αν α είναι η ρίζα της πρώτης εξίσωσης και β η ρίζα της δεύτερης εξίσωσης,
να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης     2 .
Β. α. Να βρείτε τις αποστάσεις των σημείων:   3 , 4  ,   5 , 12  ,  8 ,  6  ,

από την αρχή των αξόνων.
β. Να υπολογίσετε την πλευρά x σε κάθε ένα από τα ορθογώνια τρίγωνα.
43
Α
Κ
Π
4 x 9 15 1
0,6
Β 3 Γ Λ x Μ Ρ x Σ
2.2 Άρρητοι αριθμοί – Πραγματικοί αριθμοί
44
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Αν συμβολίσουμε με:
 Ν το σύνολο των φυσικών αριθμών
 Ν* το σύνολο των φυσικών αριθμών εκτός από το 0
 Ζ το σύνολο των ακεραίων αριθμών
 Ζ* το σύνολο των ακεραίων αριθμών εκτός από το 0
 Q το σύνολο των ρητών αριθμών
 Q* το σύνολο των ρητών αριθμών εκτός από το 0
 QΑ το σύνολο των άρρητων αριθμών
 R το σύνολο των πραγματικών αριθμών
να εξηγήσετε για κάθε μια από τις παρακάτω προτάσεις, αν είναι αληθής:
(i) πάντοτε (ii) μερικές φορές (iii) ποτέ
i. Αν το  ανήκει στο Ζ και το  ανήκει στο Q τότε το    ανήκει στο N.
* *,
ii. Αν το  ανήκει στο Ν* και το  ανήκει στο Ζ*, τότε το    ανήκει στο Z

iii. Αν το  ανήκει στο QΑ και το  ανήκει στο Q*, τότε το ανήκει στο Q.

iv. Αν το  ανήκει στο Ν* και το  ανήκει στο QΑ, τότε το    ανήκει
στο QΑ.

v. Αν το  ανήκει στο Ζ* και το  ανήκει στο Q*, τότε το ανήκει στo N.

β. Να αντικαταστήσετε το ; με ένα από τα σύμβολα < ή > έτσι, ώστε οι

παρακάτω προτάσεις να είναι αληθείς.
1. 7  7 ; 7  6
2. 3 17 ;12
3. 5 26 ;  25
1
4.  ; 1
3

5. 2 2  2 ; 3  2 2 
Β. α. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι αληθείς και ποιες ψευδείς.
45
2
i. Το ανήκει στο σύνολο των ρητών αριθμών Q.
3
ii. Το 3 ανήκει στο σύνολο των ακεραίων αριθμών Z.
iii. Το 2 ανήκει στο σύνολο των άρρητων αριθμών QA.
iv. Το 2 ανήκει στο σύνολο των ρητών αριθμών Q.
v. Το 0,12323... ανήκει στο σύνολο των ρητών αριθμών Q.
vi. Το 1 ανήκει στο σύνολο των ρητών πραγματικών αριθμών R.
vii. Το 7 ανήκει στο σύνολο των φυσικών αριθμών N.
β. Ποιο από τους παρακάτω αριθμούς είναι ρητοί και ποιοι είναι άρρητοι.
i. 3
 5
2
ii.
16
iii.
25
3
iv.
5
 15
2
v.
vi. 72
75
vii.
3
viii. 50
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να υπολογιστούν οι τετραγωνικές ρίζες:

i. 2.500
ii. 0,81
iii. 0,0049
81
iv.
49
0,01
v.
0,16
β. Να βρείτε τις ρητές προσεγγίσεις του αριθμού 3 , με προσέγγιση δύο

δεκαδικών ψηφίων.
 x 2  15
 2
  x
Β. α. Να λύσετε τις εξισώσεις:     x 2  2
 3
 3  2 x 2  5 x 2  12

46
β. Να βρείτε προσεγγιστικά τις ρίζες:

i. 12 1.200 0,12
ii. 27 2.700 0,27
iii. 243 24.300 2, 43
iv. 376 37.600 3,76
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να βρείτε με προσέγγιση εκατοστού το μήκος της πλευράς ενός

τετραγώνου που έχει εμβαδόν 8 cm2 .
β. Ένα ισόπλευρο τρίγωνο έχει πλευρά   2 cm . Να βρείτε το ύψος του με

προσέγγιση εκατοστού.
Β. α. Ένα τετράγωνο έχει διαγώνιο   20 cm .

i. Να βρείτε το μήκος της πλευράς α του με προσέγγιση εκατοστού.
ii. Να βρείτε το εμβαδόν του Ε.
β. Να βρείτε, με προσέγγιση δύο δεκαδικών ψηφίων, το μήκος της μεγάλης

πλευράς ενός ορθογωνίου, αν γνωρίζετε ότι η μικρή του πλευρά είναι ίση με
3 cm και η διαγώνιός του είναι ίση με 7 cm .
ΘΕΜΑ 4ο
 
Α. α. Στο παρακάτω ορθογώνιο τρίγωνο     900  ,
 
47
   4 cm

δίνονται    6 cm
   x cm

Να βρείτε την πλευρά του ΑΓ.
Α Γ

   3 7  9

β. Να δείξετε ότι οι αριθμοί:    81

   9  21  16

είναι πλευρές ορθογωνίου τριγώνου.
Β. α. Να κατασκευάσετε γεωμετρικά τον αριθμό 2 (με τη χρήση του

πυθαγορείου θεωρήματος).
β. Ο μεγάλος έλληνας μαθηματικός της αρχαιότητας Αρχιμήδης έπαιρνε για

22
τιμή του π το κλάσμα . Να βρείτε πόσο “απέχει” η τιμή αυτή από την
7
πραγματική τιμή του π, με προσέγγιση χιλιοστού.
2.3 Προβλήματα
ΘΕΜΑ 1ο
48
Α. α. Να βρείτε το μήκος της πλευράς ενός τετραγώνου, που έχει εμβαδόν:

i. 900 cm 2
ii. 289 cm 2
iii. 2,89 cm 2
iv. 0,0025 m 2
β. Ένα ισοσκελές τρίγωνο έχει βάση 3 m και περίμετρο 8 m .

Να υπολογίσετε το ύψος του και το εμβαδόν του.
Β. α. Να υπολογίσετε το εμβαδόν ενός τραπεζίου    / /   ,

  
     90
0

όταν    6 m
   13 m
   18 m

β. Η χορδή ΑΒ του παρακάτω κύκλου είναι ίση με 20 cm .

Η απόσταση του κέντρου Κ του κύκλου από τη χορδή (απόστημα) είναι ίση
με 7 cm . Να υπολογίσετε το μήκος της διαμέτρου του κύκλου.
Κ
Γ Δ
Ε
Α Β
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να κατασκευάσετε ένα τετράγωνο το οποίο να έχει εμβαδόν ίσο με:

i. το άθροισμα των εμβαδών δύο τετραγώνων με πλευρές 2,3 cm και 3,6 cm
ii. τη διαφορά των εμβαδών δύο τετραγώνων με πλευρές 4,5 cm και 3,7 cm
β. Να υπολογίσετε το ύψος και το εμβαδόν ενός ισοπλεύρου τριγώνου που

έχει πλευρά   4 cm .
Β. α. Ένα ορθογώνιο τρίγωνο ΑΒΓ    900  έχει εμβαδόν 24 cm2 και η μία

 
κάθετη πλευρά του είναι ίση με 8 cm . Να βρείτε την περίμετρο του τριγώνου.
49
β. Αν β και γ είναι οι κάθετες πλευρές ενός ορθογωνίου τριγώνου

και α είναι η υποτείνουσά του, να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα.
α 12, 25 cm 7,58 dm 3,72 m

β 30 cm 11,7 cm 99 cm
γ 4 dm 46,9 cm 2,71 m 2 dm
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Στο παρακάτω ορθογώνιο ΑΒΓΔ, η διαγώνιος είναι 15 cm και οι πλευρές

x 4
x και y συνδέονται με τη σχέση:  Να υπολογίσετε το εμβαδόν του
y 3
ορθογωνίου.
Α x Β
y
15 cm
Δ Γ
β. Να υπολογίσετε το εμβαδόν του παρακάτω ορθογωνίου τραπεζίου ΑΒΓΔ

(ορθογώνιο ονομάζεται το τραπέζιο που έχει δύο ορθές γωνίες).
Α 4 εκ. Β
5 εκ.
3 εκ.
Δ Ε Γ
   

Β. α. Στο παρακάτω σχήμα ισχύουν:    3 cm
   5 cm

Β
50
Α Δ Γ
β. Στο παρακάτω σχήμα έχουμε το ορθογώνιο ΑΒΓΔ. Να βρείτε το εμβαδόν

του τριγώνου ΒΔΕ.
Α 4 cm Β
4 cm
Δ Ε 4 cm Γ
ΘΕΜΑ 4ο
  
Α. α. Στο παρακάτω σχήμα έχουμε:       900 .
Ε 8 cm Δ
4 cm
Γ
2 cm
4 cm
Α
Να υπολογίσετε την ΑΕ.
β. Μια κεραία ύψους 104 μέτρων είναι δεμένη με τέσσερα συρματόσκοινα σε

3
ύψος του ύψους της. Τα σημεία πρόσδεσης στο έδαφος των τεσσάρων
4
συρματόσκοινων απέχουν από τη βάση της κεραίας 46 μέτρα.
Να βρείτε πόσα μέτρα συρματόσκοινο χρησιμοποιήθηκαν.
51
Ε Ζ
Γ Β Δ
Β. α. Έστω τετράγωνο ΑΒΓΔ και Κ, Λ, Μ, Ν τα μέσα των πλευρών

του ΑΒ, ΒΓ, ΓΔ και ΔΑ αντίστοιχα. Αν η διαγώνιος ΑΓ του τετραγώνου είναι
ίση με   8 cm , να βρείτε το εμβαδόν του τετραπλεύρου ΚΛΜΝ.
β. Να υπολογίσετε το ύψος και το εμβαδόν ενός ισοσκελούς τριγώνου ΑΒΓ, με

πλευρά α. (εφαρμογή:   2 cm ).
ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ
52
ΓΚΟΤΦΡΙΝΤ ΒΙΛΧΕΛΜ ΛΑΪΜΠΝΙΤΣ 1646 – 1716
“Δεν υπάρχει ευτυχισμένη ζωή.

Υπάρχουν μόνο ευτυχισμένες ημέρες”.
Γερμανός φιλόσοφος, μαθηματικός, διπλωμάτης, φυσικός, ιστορικός,

βιβλιοθηκονόμος και διδάκτορας των λαϊκών και εκκλησιαστικών
Νομικών. Ανέπτυξε τον Διαφορικό και Ολοκληρωτικό Λογισμό.
Τον αποκάλεσαν “ο πολυμαθέστερος άντρας μετά
τον Αριστοτέλη”. Ένας από τους πλέον παραγωγικούς εφευρέτες στον τομέα
της μηχανικής αριθμομηχανών.
Όρισε το δυαδικά αριθμητικό σύστημα, το οποίο είναι το θεμέλιο όλων σχεδόν
των ψηφιακών υπολογιστών. Μαζί με τον Ντεκάρτ και το Σπινόζα, ήταν ένας
από τους τρεις μεγάλους υποστηρικτές του ορθολογισμού τον 17ο αιώνα.
Είχε σημαντική συνεισφορά στη φυσική και την τεχνολογία, σε έννοιες
που εμφανίστηκαν πολύ αργότερα στην φιλοσοφία,
τη θεωρία πιθανοτήτων, τη βιολογία, την ιατρική,
τη γεωλογία, την ψυχολογία, την γλωσσολογία
και την επιστήμη των υπολογιστών.
Έγραψε έργα για τη φιλοσοφία,
την πολιτική, το δίκαιο,
την ηθική, τη θεολογία,
την ιστορία και
τη φιλολογία.
3.1 Η έννοια της συνάρτησης
ΘΕΜΑ 1ο

1. Η συνάρτηση y  x 2 , με x  0 , μπορεί να εκφράζει το εμβαδόν y ενός
τετραγώνου, αν x είναι η πλευρά του. Σ  Λ 
53
2. Η σχέση y 2  x , με x  0 , δεν είναι συνάρτηση γιατί σε μία τιμή του x

αντιστοιχούν δύο τιμές του ψ. Σ  Λ 
3. Στη συνάρτηση y  x το x μπορεί να πάρει οποιαδήποτε τιμή.
Σ  Λ 
2
4. Στη συνάρτηση y  το x και το y δεν μπορούν να πάρουν την τιμή 0.
x
Σ  Λ 
5. Στη συνάρτηση y  x  x το y γίνεται ίσο με το 0 για δύο τιμές του x.
2
Σ  Λ 
β. Να χαρακτηρίσετε με το γράμμα Σ αν είναι σωστή ή με το Λ αν είναι λάθος

η πρόταση: “ Για να έχει νόημα η συνάρτηση f  x   x  3  x  2 πρέπει να
ισχύει x  3 .” Σ  Λ 
Β. α. Για να έχει νόημα η συνάρτηση f  x   x  1  1  x πρέπει να ισχύει

 Α. x 1
 Β. x 1
 Γ. 1  x  1
 Δ. x  1 ή x  1
 Ε. x 1
β. Να αντιστοιχίσετε κάθε συνάρτηση

της ΣΤΗΛΗΣ Α με τις τιμές που μπορεί να πάρει
το x από τη ΣΤΗΛΗ Β.
Ανισώσεις Λύσεις
Α. x  2
1. f  x   6  x
Β. 4  x  5
54
x4 1
2. f  x   Γ. x  
x4 3
x3 Δ. x  6
3. f  x  
3x  1
Ε. x  4
4. f  x   x  4  5  x
ΣΤ. 2  x  3
x 1  x  2 Ζ. x  6
5. f  x  
x3
ΘΕΜΑ 2ο
 f  1

 f 0
Α. α. Έστω συνάρτηση f  x   3 x . Να βρεθούν τα: 
 f  2
 f  3

β. Έστω συνάρτηση f  x   4 x . Να βρεθούν τα:
 2  2 f  3 2  f  0
i. f 1
f  3   f  4 
2
ii.
f 1  f  0 
Β. α. Έστω συνάρτηση f  x   x 2  3x  2 . Να συμπληρώσετε τον πίνακα

τιμών:
x 2 1 0 1 2
y
β. Να βρείτε για ποιες τιμές του x ορίζονται οι συναρτήσεις:

x2  4x  2
i. f  x  
3x  6
ii. f  x   2 x  4
γ. Να υπολογιστούν τα  ,   R , ώστε ο πίνακας
x 0 1 2 3
55
y 1 2 5 8
να είναι πίνακας τιμών της συνάρτησης f  x    x  
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Ένας πίνακας τιμών της συνάρτησης y   x   είναι ο παρακάτω:
x 0 1 2 3 4
y 2 5 8 11 14
Να υπολογίσετε τα α και β.
β. Να γράψετε τις συναρτήσεις τις οποίες περιγράφουν οι παρακάτω

προτάσεις.
i. Το εμβαδόν Ε ενός τετραγώνου σε συνάρτηση με την πλευρά του x.
ii. Ο όγκος V ενός κύβου σε συνάρτηση με την ακμή του x.
iii. Η περίμετρος Π ενός ορθογωνίου με μήκος 3 μονάδες και πλάτος x, σε
συνάρτηση με το πλάτος του.
iv. Η ταχύτητα y ενός αυτοκινήτου το οποίο σε χρόνο x διάνυσε διάστημα 10
Km σε συνάρτηση με το χρόνο t.
v. Το κόστος y σε ευρώ x μονάδων ενός προϊόντος αν η μια μονάδα έχει
κόστος 5 € σε συνάρτηση με τις μονάδες του προϊόντος.
 1 ,  x 
Β. α. Δίνεται η συνάρτηση f  x    .
 0 ,  x 
 1
 5
  3

Να βρείτε τις τιμές f    , f  2 , f   , f  0,3 , f
4
 3 ,
β. Δίνεται η συνάρτηση f  x   x  3 . Να υπολογίσετε την παράσταση
f  2   3 f  4   2 f 1
f  0   f  3
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να εκφράσετε την πλευρά y ενός ορθογωνίου σαν συνάρτηση της

πλευράς του x, αν γνωρίζετε ότι η περίμετρός του είναι ίση με 50 εκατοστά.
β. Να εκφράσετε το συνολικό ποσό y που παίρνει ένας εργαζόμενος, ο

οποίος αμείβεται με το ποσό των 750 ευρώ το μήνα και επιπλέον 8 % επί του
ποσού των πωλήσεων που πραγματοποιεί κάθε μήνα.
56
Β. α. Να εκφράσετε την τελική τιμή y ενός προϊόντος, το οποίο κοστίζει

x ευρώ χωρίς το ΦΠΑ και η τιμή του επιβαρύνεται με ΦΠΑ 23 %.
β. Μία εταιρεία παραγωγής φυσικών χυμών χρειάζεται 1 κιλό πορτοκάλια για

την παραγωγή 0,4 λίτρου φυσικού χυμού.
 Να εκφράσετε την ποσότητα y (σε λίτρα) του φυσικού χυμού που
παράγεται σαν συνάρτηση της ποσότητας x (σε κιλά) των πορτοκαλιών
που προμηθεύεται.
 Να βρείτε πόσα λίτρα χυμό θα παράξει από 800 κιλά πορτοκάλια.
 Να βρείτε πόσα κιλά πορτοκάλια θα χρειαστεί για την παραγωγή 250
λίτρων χυμού.
3.2 Καρτεσιανές συντεταγμένες – Γραφική παράσταση συνάρτησης
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις.

1. Αν το σημείο   2 ,  5 ανήκει στη γραφική παράσταση μιας συνάρτησης f,
57
τότε ισχύει f  2  
2. Αν η γραφική παράσταση μιας συνάρτησης f διέρχεται από την αρχή των
αξόνων, τότε ισχύει f  0 
3. Αν f  x   x  1 και   3 ,   ένα σημείο της γραφικής παράστασης της f,
τότε ισχύει  
β. Να βρείτε το συμμετρικό του σημείου   3 , 1 ,

i. ως προς τον άξονα x΄x
ii. ως προς τον άξονα y΄y
iii. ως προς την αρχή των αξόνων
Β. α. Να βρείτε τις αποστάσεις των σημείων:

i.  1 , 1 και   4 , 5
ii.   4 ,  3 και  1 ,  1
iii.   2 , 1 και   3 ,  1
β. Να δείξετε ότι τα σημεία   2 , 2  ,   2 ,  3 και  1 , 1 είναι κορυφές

ισοσκελούς τριγώνου.
ΘΕΜΑ 2ο
 5  1 1  2 
Α. α. Αν το σημείο    3  1,  1 βρίσκεται στο
 2 7 
ο
2 τεταρτημόριο, να βρείτε τις τιμές του ακέραιου αριθμού μ.
β. Δίνονται τα σημεία   2 x , 3x  2 y  και   x  2 , x  1 .

i. Να βρείτε τις τιμές των x , y , ώστε τα σημεία Α και Β να έχουν την ίδια
τετμημένη και το σημείο Α να βρίσκεται πάνω από το Β.
ii. Να βρείτε την τιμή του x , ώστε το σημείο Β να βρίσκεται στο 20
τεταρτημόριο.
Β. α. Δίνονται οι συναρτήσεις f  x   2 x  3 και g  x   x 2  5 .

Να συμπληρώσετε τον πίνακα:
x 2 1 0 1 2 3, 4
f  x
g  x
58
β. Να βρείτε το συμμετρικό του σημείου   3 ,  1

i. ως προς τον άξονα x΄x
ii. ως προς τον άξονα y΄y
iii. ως προς την αρχή των αξόνων
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να δείξετε ότι το τρίγωνο με κορυφές τα σημεία  1 , 2  ,   0 , 1 και

  2 , 1 ορθογώνιο και ισοσκελές.
β. Να βρείτε το είδος του τριγώνου του οποίου κορυφές είναι τα σημεία

  1 ,  1 ,   1 , 5 και   4 , 2  .
Β. α. Να βρείτε τις τιμές του x, ώστε το σημείο   3x  5 , 2 x  1 να βρίσκεται:

i. στον άξονα x΄x
ii. στον άξονα y΄y
iii. πάνω από τον άξονα x΄x
iv. κάτω από τον άξονα x΄x
β. Να βρείτε τις τιμές του x, ώστε:

i. το σημείο   3x  5 , 2 x  1 να βρίσκεται στο 3ο τεταρτημόριο
 x 
ii. το σημείο   2 x  3 ,  1 να βρίσκεται στο 4ο τεταρτημόριο.
 2 
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να βρείτε τις τιμές των λ και μ ώστε:

i. το σημείο      ,   1 να βρίσκεται πάνω στον ημιάξονα Ox
ii. το σημείο     3 ,   1 να βρίσκεται στο 20 τεταρτημόριο.
   4 , 0

β. Έστω σημεία   1 , 1

   5 , 3
 
Να δείξετε ότι:   
Β. α. Δίνεται σημείο   2 , 0  και   0 , 0  η αρχή των αξόνων.

Να βρείτε ένα σημείο Β του ημιάξονα Οy΄, ώστε το τρίγωνο ΟΑΒ να είναι
ισοσκελές.
β. Να βρείτε την τιμή του πραγματικού αριθμού κ, ώστε τα σημεία   0 , 1 και

  , 0  να απέχουν μεταξύ τους απόσταση ίση με 10 .
59
3.3 Η συνάρτηση y   x
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Δίνεται η συνάρτηση y   x .
Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση στις παρακάτω προτάσεις.
60
1. Η γραφική παράσταση της συνάρτησης είναι μια ευθεία που διέρχεται

πάντοτε από το σημείο:
 Α. 1 , 1  Β.  0 , 0  Γ.  , 1  Δ.  0 ,    Ε.  1 ,  1
2. Αν η γραφική παράσταση της συνάρτησης διέρχεται από το σημείο 1 , 2  ,
τότε:
1
 Α.   2  Β.   1  Δ.   1
 Γ.    Ε.   2
2
3. Αν η γραφική παράσταση της συνάρτησης διέρχεται από το σημείο  2 , 1 ,
τότε:
1
 Α.   2  Β.   1  Δ.   1
 Γ.    Ε.   2
2
4. Αν η γραφική παράσταση της συνάρτησης διέρχεται από το σημείο  1 , 2  ,
τότε:
1
 Α.   1  Β.   2  Γ.    Δ.   0  Ε.   2
2
5. Αν   3 , τότε η γραφική παράσταση της συνάρτησης διέρχεται από το
σημείο:
 Α. 1 , 3  Β.  0 , 3  Γ.  , 3  Δ.  3 ,    Ε.  0 , 0
β. Έστω συνάρτηση f  x   3x . Να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:

1  1
f    f  1  f   
2  4
Β. α. Να βρεθεί η τιμή του λ, ώστε η ευθεία:

i.  : y   2  3 x να διέρχεται από το σημείο   1, 5
1
ii.  : y   x να διέρχεται από το σημείο   5  1,  2 
2
β. Να βρεθεί η εξίσωση της ευθείας η οποία διέρχεται από την αρχή των
αξόνων και από το σημείο   2 , 4  .
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Αν τα ποσά x και y είναι ανάλογα, να συμπληρώσετε τους παρακάτω

πίνακες και να εκφράσετε το x σαν συνάρτηση του y.
x 1 2 5
y 4 14 30
61
x 1 2 3
y 3 10
 3
β. Να εξετάσετε αν τα σημεία  2 , 1 ,  3 ,  και  6 , 3 βρίσκονται πάνω στη
 2
1
γραφική παράσταση της συνάρτησης y  x .
2
Β. α. Να γράψετε την εξίσωση της ευθείας που διέρχεται από την αρχή των
αξόνων και από το σημείο   2 ,  4  .
Τα σημεία   4 ,  8 και   3 , 6  βρίσκονται πάνω στην ευθεία αυτή;
β. Δίνεται η συνάρτηση f  x   4 x . Να υπολογιστούν οι παραστάσεις:

 1 2
i. f     2 f    f  1
 2  3
2
f    f  4
ii.  
3
2
4
3
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Δίνεται η συνάρτηση f  x   5x . Να συγκρίνετε τις παραστάσεις

1 1  1 1
f    f   και f    .
2  3  2 3
β. Δίνεται η συνάρτηση f  x   3x   2  1 . Να βρείτε την τιμή του α, ώστε η

γραφική παράσταση της συνάρτησης να είναι μια ευθεία που διέρχεται από
την αρχή των αξόνων.
Β. α. Η γραφική παράσταση της συνάρτησης f  x    x διέρχεται από το

 2 3
σημείο    ,  . Να βρείτε τον αριθμό α.
 3 5
2
β. Δίνεται η συνάρτηση με τύπο f  x    x . Να βρεθεί το α, ώστε να ισχύει:
3
3
i. f   
5
ii. f    1
iii. f      2
ΘΕΜΑ 4ο
62
Α. α. Σε ένα τρίγωνο ΑΒΓ η μία πλευρά του έχει μήκος x. Αν η πλευρά αυτή
είναι κατά 1 μέτρο μικρότερη από τη δεύτερη πλευρά και κατά 1 μέτρο
μεγαλύτερη από την τρίτη πλευρά του τριγώνου, τότε:
 Να εκφράσετε την περίμετρο του τριγώνου σαν συνάρτηση του x
 Αν η μεγαλύτερη πλευρά του τριγώνου είναι 5 μέτρα, να δείξετε ότι το
τρίγωνο είναι ορθογώνιο.
β. Οι τιμές των βιβλίων σε ένα βιβλιοπωλείο αυξήθηκαν κατά 5 % σε ένα

χρόνο.
1. Να βρείτε τη σχέση που εκφράζει τις νέες τιμές y των βιβλίων, σαν
συνάρτηση των παλιών τιμών x.
2. Να σχεδιάσετε τη γραφική παράσταση της συνάρτησης y  1, 05 x
3. Με τη βοήθεια της συνάρτησης του πρώτου ερωτήματος να βρείτε:
i. τιμή ενός βιβλίου που κόστιζε πέρυσι 18 €
ii. την περυσινή τιμή ενός βιβλίου που κοστίζει τώρα 14,7 €
Β. α. Αν οι αριθμοί x και y είναι ανάλογοι των αριθμών 3 και 5, τότε:

 να γράψετε την ισότητα των λόγων που προκύπτει
 αν ο κάθε λόγος του προηγούμενου ερωτήματος είναι ίσος με α, να
εκφράσετε σαν συνάρτηση του α τους αριθμούς x και y
 2x  3y
 5x  6 y

 Να υπολογίσετε τους λόγους: 
 6x  2 y
 3 x  y
β. Να βρείτε την κλίση της ευθείας που διέρχεται από την αρχή των αξόνων

και από το σημείο  1 ,
2

3 .
3.4 Η συνάρτηση y   x  
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Στην πρώτη στήλη του παρακάτω πίνακα δίνονται τέσσερις

συναρτήσεις, ενώ στη δεύτερη στήλη δίνονται τέσσερα σημεία, στα οποία οι
ευθείες που παριστάνουν οι συναρτήσεις αυτές, τέμνουν τον άξονα y΄y.
Να κάνετε τις κατάλληλες αντιστοιχίσεις.
63
ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΣΗΜΕΙΟ
Α. f  x   3x  5 1.  0 ,  5
Β. f  x   9 x  3 2.  0 ,  9 
Γ. f  x   4 x  9 3.  0 , 3
Δ. f  x   5 x  1 4.  0 , 1
β. Στην πρώτη στήλη του παρακάτω πίνακα δίνονται τέσσερις συναρτήσεις,

ενώ στη δεύτερη στήλη δίνονται τέσσερα σημεία, στα οποία οι ευθείες που
παριστάνουν οι συναρτήσεις αυτές, τέμνουν τον άξονα x΄x.
Να κάνετε τις κατάλληλες αντιστοιχίσεις.
ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΣΗΜΕΙΟ
Α. f  x   3x  6 1.  3 , 0
Β. f  x   3x  9 2.  2 , 0
Γ. f  x   4 x  4 3. 1 , 0 
Δ. f  x   5x  5 4.  1 , 0 
Β. α. Δίνονται οι συναρτήσεις y  3x  1 και y  2 x  6 .

Σε ποιο από τα παρακάτω σημεία τέμνονται οι ευθείες που παριστάνουν
γραφικά οι συναρτήσεις αυτές;
 Α.  0 , 1
 Β.  0 , 3
 Γ. 1 , 2 
 Δ. 1 , 4 
 Ε.  4 , 1
β. Να βρεθεί η εξίσωση της ευθείας η οποία τέμνει τους άξονες στα

3 
σημεία   0 , 3 και   , 0  .
4 
ΘΕΜΑ 2ο
 y  x 1

Α. α. Δίνονται οι ευθείες  &
 y  3x  1

64
Να βρεθεί το σημείο τομής τους.
 1 1 3
β. Να εξετάσετε ποια από τα σημεία  1 ,  ,  0 ,  1 ,  2 , 0 ,  4 ,  1 ,  , 
 2 4 4
1
ανήκουν στην ευθεία y   x  1 .
2
Β. α. Να βρείτε σε ποιο σημείο τέμνει τον άξονα x΄x, η γραφική παράσταση

της συνάρτησης y  3x  7 .
β. Χωρίς να κάνετε τις γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων y  2 x  4

και y   x  4 , να δείξετε ότι αυτές διέρχονται από το ίδιο σημείο, του οποίου
και να βρείτε τις συντεταγμένες.
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να βρείτε τη συνάρτηση y   x  3 αν η ευθεία την οποία παριστάνει

διέρχεται από το σημείο  1 , 1 . Να εξετάσετε αν η ευθεία αυτή διέρχεται από
το σημείο   2 ,  1 .
 f  x  2x 1

β. Δίνονται οι συναρτήσεις: 
 g  x     3  x  2

Να βρείτε για ποια τιμή του πραγματικού αριθμού α, οι γραφικές παραστάσεις
των συναρτήσεων αυτών διέρχονται από το ίδιο σημείο του άξονα x΄x .
Β. α. Να δείξετε ότι το σημείο τομής των γραφικών παραστάσεων των

 f  x  4x  3

συναρτήσεων:  1 3 βρίσκεται πάνω στην ευθεία y  x .
 g  x   x 
 4 4
β. Ο παρακάτω πίνακας είναι ο πίνακας τιμών της συνάρτησης

f  x    x   . Να υπολογίσετε τα α και β.
x 1 0 1 3
y 4 1 2 8
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να βρείτε τις τιμές του x, για τις οποίες η γραφική παράσταση της
x  3 1  5x
συνάρτησης: y    4 βρίσκεται πάνω από τον άξονα x΄x .
2 3
 x  2 y  
β. Να βρείτε τους λ και μ, ώστε οι ευθείες: 
 y  x  
να τέμνονται στο σημείο   1 , 4  .
65
Β. α. Να δείξετε ότι όλες οι ευθείες με εξίσωση: 2 y   x  5  4 , διέρχονται

από το σημείο   5 , 2  .
β. Δίνεται η ευθεία y  3x  12 . Να υπολογίσετε το εμβαδόν του τριγώνου

ΟΑΒ, όπου Ο η αρχή των αξόνων, Α το σημείο τομής της ευθείας με τον
άξονα x΄x και Β το σημείο τομής της ευθείας με τον άξονα y΄y .

3.5 Η συνάρτηση y  – Η υπερβολή
x
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να συμπληρώσετε τα κενά.

 Η γραφική παράσταση της συνάρτησης y  , με   0 , ονομάζεται
x
……………….. και αποτελείται από ………. κλάδους.
66
Συγκεκριμένα:
Α. Αν   0 , τότε οι δύο κλάδοι της υπερβολής βρίσκονται
στο ……. και στο ……. τεταρτημόριο
Β. Αν   0 , τότε οι δύο κλάδοι της υπερβολής βρίσκονται
στο ……. και στο ……. Τεταρτημόριο

 Η γραφική παράσταση της συνάρτησης y  έχει:
x
 ……………….. ……………….. την αρχή των αξόνων
 ……………….. ……………….. τις διχοτόμους των γωνιών των
αξόνων, δηλαδή τις ευθείες y  x και y   x .
β. Στο ερώτημα “πότε δύο ποσά λέγονται αντιστρόφως ανάλογα;” η απάντηση

ενός μαθητή ήταν: “Αντιστρόφως ανάλογα λέγονται δύο ποσά στα οποία, όταν
η τιμή του ενός μεγαλώνει, η αντίστοιχη τιμή του άλλου μικραίνει”.
Είναι σωστή η απάντηση;
4
Β. α. Έστω συνάρτηση f  x   . Να υπολογίσετε την παράσταση
x
1 1
f   f    f  2 
2  3

β. Η γραφική παράσταση της συνάρτησης f  x   διέρχεται από το σημείο
x
 1 ,  2  . Να υπολογιστεί το α.
ΘΕΜΑ 2ο
2
Α. α. Αν y   να συμπληρώσετε τον πίνακα
x
1
x 5 4  1 1
2
1
y 1 
2
10 10
β. Δίνονται οι συναρτήσεις y   και y 
x x
i. Να συμπληρώσετε τον πίνακα τιμών.
x – 10 –5 –2 –1 1 2 5 10
10
y
x
10
y
x
67
ii. Να τοποθετήσετε τα σημεία  x , y  που προκύπτουν από τον πίνακα σε

ένα ορθοκανονικό σύστημα αξόνων.
iii. Σε ποια τεταρτημόρια βρίσκονται τα σημεία της πρώτης και σε ποια
τεταρτημόρια βρίσκονται τα σημεία της δεύτερης συνάρτησης;
16 16
Β. α. Δίνονται οι συναρτήσεις y   και y 
x x
16
i. Να συμπληρώσετε τον πίνακα τιμών για τη συνάρτηση y  
x
x 1 2 4 10 1 2
y
1 2 10 1 2
ii. Να τοποθετήσετε τα σημεία  x , y  που προκύπτουν από τον πίνακα σε

ένα ορθοκανονικό σύστημα αξόνων και να σχεδιάσετε τη γραφική παράσταση
16
της συνάρτησης y  
x
16
iii. Να συμπληρώσετε τον πίνακα τιμών για τη συνάρτηση y 
x
x 1 2 4 10 –1 –2
y 1 2 10 –1 –2
iv. Να τοποθετήσετε τα σημεία  x , y  που προκύπτουν από τον πίνακα σε

ένα ορθοκανονικό σύστημα αξόνων και να σχεδιάσετε τη γραφική παράσταση
16
της συνάρτησης y 
x
  3
β. Δίνεται η συνάρτηση y   , x  0 . Αν το σημείο   2 ,  είναι σημείο της
x  2
γραφικής της παράστασης, να βρείτε το α.
Στη συνέχεια να κάνετε τη γραφική της παράσταση για x  0 .
ΘΕΜΑ 3ο
3 1  2 
Α. α. Δίνεται η συνάρτησης y  , x  0.
x
 3
i. Αν το σημείο   2 ,  ανήκει στη γραφική της παράσταση, να βρείτε το λ.
 2
ii. Να κάνετε τη γραφική της παράσταση για x  0 .
2
β. Να βρείτε τα κοινά σημεία της υπερβολής y  με την ευθεία y  x  1 .
x
68
1
Β. α. Να εξετάσετε αν η ευθεία y  x  1 τέμνει την υπερβολή y  
x
 1 3  

β. Δίνεται η υπερβολή y  2 3
x
Να βρείτε τις τιμές του πραγματικού αριθμού α, για τις οποίες οι κλάδοι της
υπερβολής βρίσκονται στο 2ο και το 4ο τεταρτημόριο.
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Μια οικογένεια μπορεί να κάνει 15 ημέρες διακοπές, αν ξοδεύει

καθημερινά 150 ευρώ. Αν θέλει να κάνει 20 ημέρες διακοπές, πόσο πρέπει να
περιορίσει τα ημερήσια έξοδά της;

β. Η γραφική παράσταση της συνάρτησης f  x   διέρχεται από το σημείο
x
  2 , 3 . Να υπολογιστεί το α, να γίνει πίνακας τιμών και στη συνέχεια να
γίνει η γραφική παράσταση της συνάρτησης.
Β. α. Μια υπερβολή διέρχεται από το σημείο   1 , 4  .

i. Να βρείτε τη συνάρτηση που παριστάνει γραφικά η υπερβολή αυτή
ii. Να βρείτε τα σημεία Κ, Λ στα οποία η υπερβολή τέμνει την ευθεία που
διέρχεται από την αρχή των αξόνων και από το σημείο  1 ,  1
iii. Να βρείτε και να συγκρίνετε τις αποστάσεις των σημείων Κ και Λ από την
αρχή των αξόνων.
β. Να βρεθούν (αν υπάρχουν) τα κοινά σημεία των γραφικών παραστάσεων

 9
 f  x 
των συναρτήσεων:  x
 g  x  x

ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ
69
ΤΟΜΑΣ ΜΠΕΫΖ
1701 – 1761
Βρετανός κληρικός και μαθηματικός, γιος πρεσβυτεριανού ιερέα. Σπούδασε

Θεολογία και Λογική. Ασχολήθηκε με τη Θεολογία, τα Μαθηματικά
και τις Φυσικές Επιστήμες. Η Στατιστική τον απασχόλησε
ιδιαίτερα, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του έργου
του στον τομέα αυτό,
δημοσιεύτηκε μετά
το θάνατό του.
4.1 Βασικές έννοιες της Στατιστικής: Πληθυσμός – Δείγμα
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Για να βρούμε ποιος είναι ο δημοφιλέστερος τραγουδιστής μεταξύ των

νέων που είναι 14 χρόνων, ρωτήσαμε τις μαθήτριες της Β΄ τάξης ενός
Γυμνασίου. Ποιος είναι ο πληθυσμός, ποια είναι η μεταβλητή και ποιο είναι το
δείγμα; Είναι το δείγμα αξιόπιστο;
β. Να υπολογίσετε το:
 20 % του 150
70
 45 % του 200
 60 % του 250
B. α. i. Ποιανού αριθμού το 15 % είναι 120;

ii. Ποιανού αριθμού το 30 % είναι 540;
β. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις:

 Το 10 % του 60 είναι ………
 Το 25 % του 40 είναι ………
 Το ……… % του 60 είναι 12
 Το ……… % του 40 είναι 4
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να υπολογίσετε το:
 5 % του 2.500
 75 % του 2.000
 80 % του 3.000
 15 % του 800
 25 % του 1.400
 32 % του 4.000
β. i. Ποιανού αριθμού το 20 % είναι 170;
ii. Ποιανού αριθμού το 35 % είναι 630;
γ. Σε μία έρευνα που έγινε σε 3.500 νεαρά άτομα, οι 2.100 δήλωσαν ότι
διαβάζουν τουλάχιστον ένα λογοτεχνικό βιβλίο το μήνα. Τι ποσοστό του
δείγματος αντιπροσωπεύει ο αριθμός αυτός;
Β. α. Σε ένα Υπουργείο υπηρετούν 1.000 υπάλληλοι, από τους οποίους οι 50

ανήκουν στο ανώτερο προσωπικό και 150 ανήκουν στο κατώτερο
(καθαρίστριες, κλητήρες, κ.α.). Θέλουμε να εξετάσουμε τις συνθήκες
διαβίωσής τους και σκεφτόμαστε να πάρουμε ένα δείγμα 100 υπαλλήλων με
έναν από τους παρακάτω τρόπους:
 Να πάρουμε τους 100 πρώτους υπαλλήλους που θα μπουν μια μέρα
στο Υπουργείο.
 Να πάρουμε τους 100 υπαλλήλους με κλήρο, αφού βάλλουμε σε μία
κάλπη 1.000 χαρτάκια με τα ονόματα των υπαλλήλων.
 Να πάρουμε τρεις κάλπες οι οποίες να περιέχουν τα ονόματα των
υπαλλήλων ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκουν (ανώτερο,
μέσο, κατώτερο προσωπικό) και να τραβήξουμε από κάθε κάλπη έναν
αριθμό κλήρων, ανάλογο με τον αριθμό των αντίστοιχων υπαλλήλων.
71
Ποιον τρόπο νομίζετε ότι πρέπει να προτιμήσουμε;
β. Σε μία δημοσκόπηση (Gallup) που έγινε παραμονές των εθνικών

εκλογών δόθηκαν οι εξής απαντήσεις: 800 άτομα δήλωσαν ότι θα ψηφίσουν
το κόμμα Α, 600 άτομα δήλωσαν ότι θα ψηφίσουν το κόμμα Β, 300 άτομα
δήλωσαν ότι θα ψηφίσουν το κόμμα Γ, 200 άτομα δήλωσαν ότι θα ψηφίσουν
το κόμμα Δ και 100 άτομα δήλωσαν ότι θα ψηφίσουν το κόμμα Ε.
Ποια είναι τα ποσοστά του κάθε κόμματος στη δημοσκόπηση αυτή;
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Το 1936 ο Τζορτζ Γκάλοπ Χόρας προέβλεψε με μεγάλη ακρίβεια τη νίκη του

υποψηφίου των Δημοκρατικών Ρούσβελτ, στις αμερικανικές εκλογές, έναντι
του υποψηφίου των Ρεπουμπλικάνων Λόντον.
Παρόλο που το μέγεθος που χρησιμοποίησε στην έρευνά του ήταν σαφώς
μικρότερο από το μέγεθος που χρησιμοποίησε κάποια εφημερίδα, ο Γκάλοπ
προέβλεψε τη νίκη των Δημοκρατικών γιατί η έρευνά του ήταν “ πόρτα -
πόρτα ”, σε αντίθεση με την άλλη έρευνα που ήταν τηλεφωνική. Το “μυστικό”
βρίσκεται στο γεγονός ότι την εποχή εκείνη τηλέφωνα είχαν μόνο οι πλούσιοι,
παραδοσιακά ψηφοφόροι των Ρεπουμπλικάνων.
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Σε μια δημοσκόπηση που έγινε για τις δημοτικές εκλογές σε ένα Δήμο,
180 άτομα απάντησαν ότι προτιμούν τον υποψήφιο Α, 80 άτομα τον
υποψήφιο Β και 140 άτομα δήλωσαν την προτίμησή τους στον υποψήφιο Γ.
Ποια είναι τα ποσοστά κάθε υποψήφιου στη δημοσκόπηση αυτή;
β. Σε έναν δήμο ψήφισαν στις δημοτικές εκλογές 8.000 ψηφοφόροι.

Είχαμε τα εξής αποτελέσματα.
 Αποχή 20 %.
 Λευκά 4 %
 Άκυρα 2 %
 Υποψήφιος Α 40 %
 Υποψήφιος Β 30 %
 Υποψήφιος Γ 24 %
i. Να βρείτε πόσοι ήταν συνολικά οι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς
καταλόγους του δήμου αυτού.
ii. Να βρείτε πόσοι ψήφισαν τον κάθε υποψήφιο.
iii. Να βρείτε πόσοι ψήφισαν λευκό και πόσοι άκυρο.
72
 το 5% του 80

 το 25% του 200
Β. α. Να υπολογίσετε:  το 35% του160

 το 65% του 320
 το 15% του 3.000

β. Σε έναν διαγωνισμό Μαθηματικών, από το σύνολο των μαθητών το 80 %

έλυσε το 1ο θέμα και το 70 % έλυσε το 2ο θέμα. Γνωρίζοντας ότι μόνο 45
μαθητές έλυσαν και τα δύο θέματα και ότι δεν υπάρχουν μαθητές που να μην
έλυσαν κανένα θέμα, να βρείτε πόσοι μαθητές πήραν μέρος στο διαγωνισμό.
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Σε έναν αθλητικό σύλλογο με τμήματα ποδοσφαίρου, μπάσκετ και βόλεϊ

είναι γραμμένα 350 αγόρια και 150 κορίτσια. Στο τμήμα μπάσκετ είναι
γραμμένα 175 παιδιά. Ποιο είναι το ποσοστό:
i. των αγοριών που είναι γραμμένα στο σύλλογο;
ii. των παιδιών που παίζουν μπάσκετ;
β. Το 8 % ενός αριθμού x  0 είναι ίσο με το 6 % ενός άλλου αριθμού y .

7x  3y
Να βρείτε την τιμή της παράστασης  
5x  6 y
Β. α. Τέσσερα παιδιά μοιράστηκαν ένα ποσό ως εξής:

 Το πρώτο παιδί πήρε το 40 % του ποσού.
 Το δεύτερο παιδί πήρε 70 ευρώ.
 Το τρίτο παιδί πήρε το 15 % του ποσού.
 Το τέταρτο παιδί πήρε το 10 % του ποσού.
Πόσα ευρώ πήρε το κάθε παιδί;
β. Από ένα σύνολο 200 παιδιών (120 αγόρια και 80 κορίτσια) πήραμε ένα
δείγμα 30 παιδιών (18 αγόρια και 12 κορίτσια). Να εξετάσετε αν το δείγμα
είναι αντιπροσωπευτικό.
4.2 Γραφικές παραστάσεις
ΘΕΜΑ 1ο
Α. Ένα παιδί από το χαρτζιλίκι που του δίνει ο πατέρας του ξοδεύει το 10 %
για διασκέδαση, το 20 % για διάφορα έντυπα, το 30 % στο κυλικείο του
Σχολείου του και το 40 % το αποταμιεύει.
Να κάνετε κυκλικό διάγραμμα και ραβδόγραμμα.
Β. Μια μητέρα μετρούσε κάθε χρόνο το ύψος του παιδιού του και έκανε τον
παρακάτω πίνακα.
73
Ηλικία
8 9 10 11 12 13 14 15 16
(σε έτη)
Ύψος
135 138 142 145 150 154 158 161 166
(σε cm)
Να κάνετε το χρονόγραμμα.
ΘΕΜΑ 2ο
Α. Μια βιβλιοθήκη διαθέτει βιβλία Μαθηματικών (Μ), Ιστορικά (Ι), Λογοτεχνικά

(Λ) και Ταξιδιωτικά (Τ), όπως φαίνεται στο εικονόγραμμα.
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ (Μ)   
ΙΣΤΟΡΙΚΑ (Ι)     
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ (Λ)     
ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ (Τ)   
 Το  αντιστοιχεί σε 100 βιβλία

 Το  αντιστοιχεί σε 50 βιβλία
i. Να συμπληρώσετε τον πίνακα.
ΕΙΔΟΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΠΛΗΘΟΣ ΒΙΒΛΙΩΝ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ (Μ)
ΙΣΤΟΡΙΚΑ (Ι)
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ (Λ)
ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ (Τ)
ΣΥΝΟΛΟ
ii. Να κάνετε το ραβδόγραμμα.
Β. α. Η Άννα διαθέτει το βδομαδιάτικο χαρτζιλίκι της ως εξής:

 για εισιτήρια 15 %
 για τον αθλητισμό 20 %
 για σχολικές ανάγκες 15 %
 για διασκέδαση 40 %
 για αποταμίευση 10 %
Να κάνετε το αντίστοιχο κυκλικό διάγραμμα.
β. Για την κατασκευή ενός γλυκού χρησιμοποιούμε:

 200 g σοκολάτα
 100 g μαργαρίνη
 75 g ζάχαρη
 175 g αλεύρι
 50 g κορν – φλάουερ.
74
Να παραστήσετε με κυκλικό διάγραμμα την αναλογία των υλικών στο γλυκό

αυτό.
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Ο χημικός τύπος του ανθρακικού ασβεστίου , της κιμωλίας δηλαδή,

είναι CaCO 3 . Αυτό σημαίνει ότι 1 μόριο κιμωλίας CaCO 3 αποτελείται
από 1 άτομο ασβεστίου Ca , από 1 άτομο άνθρακα C και από 3 άτομα
οξυγόνου O . Να σχεδιάσετε ένα κυκλικό διάγραμμα για τη σύσταση του
μορίου της κιμωλίας.
β. Η θερμοκρασία ενός αρρώστου μετρήθηκε πρωί – βράδυ, από Τρίτη μέχρι

και Σάββατο και τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα.
Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκευή Σάββατο

Βράδυ
Βράδυ
Βράδυ
Βράδυ
Βράδυ
Πρωί
Πρωί
Πρωί
Πρωί
Πρωί
38,8 39 39,6 38,4 38,2 38,6 37,6 37 36,6 36,8
Να κάνετε ένα χρονόγραμμα της πορείας του πυρετού.
Β. α. Το ύψος της Φωτεινής, μετρημένο κάθε χρόνο από το σχολίατρο, ήταν:
Ηλικία 8 9 10 11 12 13 14 15 16
Ύψος
135 137 140 145 148 155 158 160 161
(σε cm)
i. Να σχεδιάσετε το χρονόγραμμα εξέλιξης του ύψους.

ii. Ποια χρονιά η Φωτεινή ψήλωσε περισσότερο;
1
ii. Να εκτιμήσετε το ύψος της Φωτεινής, όταν ήταν 10 χρονών.
2
β. Ο Νίκος διαθέτει το μισθό του ως εξής:

 Για ενοίκιο 20 %
 Για φαγητό 35 %
 Για ρούχα 30 %
 Για διασκέδαση 15 %

i. Να κάνετε το αντίστοιχο κυκλικό διάγραμμα.
ii. Να βρείτε πόσα χρήματα ξοδεύει ο Νίκος για ρούχα, αν ο μισθός του είναι
1.200 ευρώ.
ΘΕΜΑ 4ο
75
Α. α. Η βαθμολογία σε ένα διαγώνισμα Μαθηματικών φαίνεται στο παρακάτω

διάγραμμα.
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
ΒΑΘΜΟΣ 10 ΒΑΘΜΟΣ 13 ΒΑΘΜΟΣ 15 ΒΑΘΜΟΣ 18 ΒΑΘΜΟΣ 20
i. Να συμπληρώσετε τον πίνακα.
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ
10
13
15
18
20
ii. Να βρείτε το πλήθος των μαθητών.
iii. Να βρείτε πόσοι μαθητές πήραν:

 κάτω από 15
 πάνω από 13
 το πολύ 15
 τουλάχιστον 13
 από 13 έως 18
iv. Να βρείτε το ποσοστό των μαθητών που πήρε:

 10
 τουλάχιστον 18
β. Σε έναν μεθοριακό σταθμό η Τροχαία σημείωνε στο τέλος κάθε ώρας το

συνολικό αριθμό των οχημάτων που είχαν περάσει από τα μεσάνυχτα μέχρι
τότε. Έτσι προέκυψε ο παρακάτω πίνακας:
Χρόνος
(σε 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18
ώρες)
Συνολικ 100 125 155
250 400 500 550 700 850 950
ός 0 0 0
76
αριθμός
οχημάτω
ν
i. Να σχεδιάσετε το αντίστοιχο χρονόγραμμα
ii. Πότε περίπου είχαν περάσει 1.400 οχήματα;
iii. Πότε πέρασαν περισσότερα οχήματα, πριν ή μετά το μεσημέρι;
Β. α. Οι μαθητές ενός σχολείου μετακινήθηκαν με τα πόδια ή με το

λεωφορείο, όπως φαίνεται στο παρακάτω εικονόγραμμα.
ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ Α΄    
ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ Β΄    
ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ Γ΄   
ΜΕ ΤΑ ΠΟΔΙΑ     
Τα  αντιστοιχούν σε 10 παιδιά
i. Να βρείτε πόσους μαθητές έχει το σχολείο αυτό.
ii. Να βρείτε το ποσοστό των μαθητών που μετακινήθηκαν με το

ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ Α΄
iii. Να παραστήσετε τα δεδομένα με ραβδόγραμμα.
β. Οι χρόνοι σε πρώτα λεπτά που χρειάστηκαν οι 25 μαθητές μιας τάξης ενός

σχολείου για να λύσουν ένα πρόβλημα, δίνεται στον παρακάτω πίνακα.
ΧΡΟΝΟΣ ΜΑΘΗΤΕΣ
5 2
6 8
77
10 5
ΣΥΝΟΛΟ 25
i. Να βρείτε πόσοι μαθητές χρειάστηκαν 7 λεπτά και τι ποσοστό αποτελούν οι

μαθητές αυτοί.
ii. Να παραστήσετε τα δεδομένα του πίνακα με ραβδόγραμμα και με κυκλικό

διάγραμμα.
4.5 Μέση τιμή – Διάμεσος
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να υπολογίσετε τη μέση τιμή και τη διάμεσο των αριθμών:
4 -2 -3 6 1 0 -1 2 1 -5 2 1
β. Οι μαθητές που πρώτευσαν στις τρεις τάξεις ενός Γυμνασίου, πήραν τους
παρακάτω βαθμούς:
78
 Α΄ ΤΑΞΗ: 18 20 20 17 19 19 17 18 19
 Β΄ ΤΑΞΗ: 19 19 20 17 17 20 18 18 18 17 19
 Γ΄ ΤΑΞΗ: 20 18 17 19 19 20 18 18 17 18 17 20
Ποιος από τους τρεις θα πάρει το βραβείο που αθλοθετήθηκε από το Σύλλογο
Γονέων και Κηδεμόνων, για τον καλύτερο μαθητή του Σχολείου;
γ. Να βρείτε τη μέση τιμή 6 διαδοχικών ακεραίων, αν ο μεγαλύτερος

είναι το 24.
Β. α. Να βρείτε τη μέση τιμή των παρακάτω παρατηρήσεων:

i. – 1, – 2, – 3, – 4
ii. 6, 7, 8, 9, 1
iii. – 6, – 5, – 4, – 3, – 2, – 1, 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6
β. Οι μεσημβρινές θερμοκρασίες τον Ιούνιο σε έναν τόπο (σε βαθμούς

Κελσίου) ήταν:
16 15 15 16 14 18 19 16 18 18
16 17 20 18 18 21 17 14 16 18
18 12 15 13 11 14 17 12 12 15
Να βρείτε τη διάμεσο και τη μέση τιμή των θερμοκρασιών αυτών.
γ. Η μέση τιμή 5 αριθμών είναι 5,2. Αν οι τρεις από αυτούς είναι το 2, το 3 και
το 6, να βρείτε τους άλλους δύο, με δεδομένο ότι ο ένας είναι διπλάσιος από
τον άλλο.
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Τα ύψη των 8 αθλητών μιας ομάδας μπάσκετ είναι σε εκατοστόμετρα:

172 174 183 177 190 192 189 195
i. Να βρείτε το μέσο ύψος των αθλητών.
ii. Να βρείτε τη διάμεσο των υψών των αθλητών της ομάδας.
iii. Αν φύγει ένας αθλητής με ύψος 174 εκατοστά και έρθει ένας αθλητής με
ύψος 192 εκατοστά, να βρείτε το νέο μέσο όρο των υψών των αθλητών της
ομάδας.
79
β. Η μέση τιμή της ηλικίας των 35 μελών ενός ομίλου ήταν 15 έτη και 3 μήνες.
Όταν γράφτηκαν στον όμιλο 5 νέα μέλη, η μέση τιμή της ηλικίας έπεσε στα 14
έτη και 8 μήνες. Να υπολογίσετε τη μέση τιμή ηλικίας των 8 νέων μελών, με
στρογγυλοποίηση σε μήνα.
γ. Σε κάποιο σημείο της Εθνικής Οδού Αθήνας – Θεσσαλονίκης, όπου το όριο

ταχύτητας είναι 110 Km / h , η τροχαία κατέγραψε τις ταχύτητες των
διερχόμενων, από το σημείο αυτό, αυτοκινήτων.
Τα αποτελέσματα σε Km / h είναι:
80 90 85 70 110 116 95 100 106 90

85 98 85 85 105 110 90 97 80 86
110 120 87 71 81 78 105 125 115 95
95 100 100 82 86 94 115 120 130 107
112 121 125 73 90 96 84 108 100 112
i. Να κάνετε ομαδοποίηση των παρατηρήσεων σε κλάσεις πλάτους 10 Km / h .

ii. Να βρείτε τη μέση τιμή του δείγματος.
ii. Ποιο είναι το ποσοστό των οδηγών που παραβίασαν το όριο ταχύτητας;
Β. α. Εξετάστηκαν οι μαθητές της Β΄ τάξης δύο σχολείων Σ1 και Σ2 ως προς

το βαθμό στα Μαθηματικά και προέκυψαν τα παρακάτω δεδομένα:
Βαθμός 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Σ1
Μαθητές 2 6 19 21 31 45 37 34 25 14 12 3
Βαθμός 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Σ2
Μαθητές 2 6 5 10 9 8 13 21 28 42 40 1
i. Να βρεθεί η μέση τιμή των βαθμών του κάθε σχολείου.

ii. Τι ποσοστό μαθητών σε κάθε σχολείο πήρε 18;
iii. Τι ποσοστό μαθητών στα δύο σχολεία πήρε 18;
β. Στους 9 αγώνες ενός ποδοσφαιρικού πρωταθλήματος σημειώθηκαν τα

αποτελέσματα: 2 – 1, 0 – 0, 4 – 2, 1 – 1, 1 – 0, 2 – 2, 2 – 0, 1 – 0, 1 – 1
Να βρείτε τη μέση τιμή των τερμάτων που σημειώθηκαν.
γ. Να βρείτε τη μέση τιμή και τη διάμεσο των παρακάτω αριθμών που

αντιστοιχούν σε θερμοκρασίες μιας πόλης:
5, – 3, – 2, 7, 2, 0, – 2, 3, 2, – 6, 3, 1
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Ένα αυτοκίνητο διατρέχει 100 Km με ταχύτητα 60 Km / h , 200 Km
80
με ταχύτητα 90 Km / h και 40 Km με ταχύτητα 30 Km / h . Να βρεθεί η μέση

ταχύτητα του αυτοκινήτου στη διαδρομή που πραγματοποίησε.
β. Η μέση τιμή του ύψους 12 παικτών μιας εφηβικής ομάδας μπάσκετ

ήταν 184 cm . Ο προπονητής ζήτησε και ενισχύθηκε η ομάδα με δύο παίκτες
ύψους 189 cm και 193 cm . Να υπολογίσετε τη νέα μέση τιμή του ύψους της
ομάδας.
γ. Μια βιοτεχνία απασχολεί 10 εργαζόμενους με μέσο ενιαίο μισθό 1.200 €.

Να βρείτε:
i. Πόσα χρήματα παίρνουν όλοι οι εργαζόμενοι.
ii. Το νέο μισθό,
 1. αν ένας εργαζόμενος με μέσο μισθό 1.407 € συνταξιοδοτηθεί
 2. αν προσληφθούν 2 εργαζόμενοι με μισθό 900 €
 3. αν πάρουν σύνταξη 3 εργαζόμενοι με μέσο μισθό 1.300 €
ο καθένας και προσληφθούν 2 εργαζόμενοι με μισθό 846 €
ο καθένας.
Β. α. Ο μέσος μηνιαίος μισθός ν εργαζομένων σε μία επιχείρηση είναι 1.200

ευρώ. Αν προσληφθούν άλλοι 5 εργαζόμενοι με μέσο μηνιαίο μισθό 1.000
ευρώ, τότε ο μέσος μισθός όλων των εργαζομένων γίνεται 1.150 ευρώ. Να
βρείτε την τιμή του ν.
β. Να βρείτε 5 διαδοχικούς ακεραίους που έχουν μέση τιμή το 19.
γ. Να βρείτε 9 διαδοχικούς ακεραίους που έχουν μέση τιμή το 27.
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Ο αριθμός των μηνυμάτων που έστειλε μία μαθήτρια στις 30 μέρες ενός
μήνα δίνεται από τον παρακάτω πίνακα.
4 5 2 1 5 4 0 4 6 3
5 2 2 6 5 3 2 3 1 5
6 4 5 3 3 2 2 4 2 5
i. Να κάνετε τον πίνακα συχνοτήτων και σχετικών συχνοτήτων

ii. Να βρείτε το μέσο αριθμό των μηνυμάτων που έστειλε η μαθήτρια το μήνα
αυτό, καθώς και τη διάμεσο
iii. Να βρείτε πόσες ημέρες τα μηνύματα ήταν περισσότερα από 3
iv. Να βρείτε το ποσοστό των ημερών στις οποίες τα μηνύματα ήταν
το πολύ 3
v. Να παραστήσετε την κατανομή σχετικών συχνοτήτων με ραβδόγραμμα
β. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα και να βρείτε τη μέση τιμή των

μετρήσεων που αφορά στον αριθμό των αδερφών που έχουν τα παιδιά ενός
τμήματος της Β΄ τάξης κάποιου Γυμνασίου.
81
Αρ.
Αριθμός Σχετική Σχετική παιδιών
Συχνότητα
παιδιών Συχνότητα Συχνότητα % x
συχνότητα
0 4 0,16
1 11
2 32
3
ΣΥΝΟΛΟ 1 100
Να βρείτε τη διάμεσο της κατανομής.
γ. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα που δείχνει τις απαντήσεις σε

ερώτηση σχετικά με το πόσες φορές παρακολούθησε το δείγμα αγώνα
ποδοσφαίρου τον περασμένο μήνα. Να βρείτε τη μέση τιμή του δείγματος.
Αρ.
Σχετική Σχετική παιδιών
Τιμή Συχνότητα
Συχνότητα Συχνότητα % x
συχνότητα
0 36
1 0,4 20
2 0,16
3
ΣΥΝΟΛΟ 1 100
Να βρείτε τη διάμεσο της κατανομής.
Β. α. Η μέση θερμοκρασία 30 ημερών σε μία πόλη είναι 300 C .

Αν η μέση θερμοκρασία των 10 πρώτων από τις ημέρες αυτές είναι 150 C ,
να βρείτε τη μέση θερμοκρασία των 20 υπόλοιπων ημερών.
β. Η μέση της ηλικίας των 20 ανδρών μιας επιχείρησης είναι 47 έτη, ενώ η
μέση τιμή των 15 γυναικών που εργάζονται στην επιχείρηση είναι 40 έτη. Να
βρείτε τη μέση τιμή της ηλικίας των εργαζομένων στη επιχείρηση.
γ. Η μέση του βάρους 150 σπουδαστών μιας Σχολής είναι 60 κιλά. Η μέση
τιμή του βάρος των αγοριών είναι 70 κιλά, ενώ των κοριτσιών είναι 55 κιλά.
Να βρείτε πόσα αγόρια και πόσα κορίτσια φοιτούν στη Σχολή.
82
Κριτήρια αξιολόγησης Γ΄ Γυμνασίου
ΑΛΓΕΒΡΑ
ΑΛΓΕΒΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ
ΜΠΛΕΖ ΠΑΣΚΑΛ 1623 – 1662
“Μη προσπαθήσεις να προσθέσεις χρόνια στη ζωή σου.

Καλύτερα πρόσθεσε ζωή στα χρόνια σου”.
Ο Μπλεζ Πασκάλ ήταν ένα παιδί θαύμα. Διάνοια του 17ου αιώνα στα
Μαθηματικά, τη Φυσική και τη Φιλοσοφία. Παρά την απαγόρευση
από τον πατέρα του, παθιασμένου κατά τα άλλα ερασιτέχνη
μαθηματικού, να έρθει σε επαφή με βιβλία μαθηματικών
πριν από τα 15 του χρόνια, αυτός ασχολήθηκε με τα
μαθηματικά και ανακάλυψε μόνος του ότι το
άθροισμα των γωνιών ενός τριγώνου
είναι ίσο με δύο ορθές. Στα 16 του
χρόνια ανέπτυξε το θεώρημα περί
κωνικών τομών. Στα 11 χρόνια
του έγραψε μια πραγματεία
πάνω στα ηχητικά κύματα.
Γνωστό είναι το τρίγωνο
του Πασκάλ. Στη Φυσική
ερμήνευσε το φαινόμενο
της ανύψωσης του
υδραργύρου και
διατύπωσε το νόμο
της υδροστατικής.
1
1.1 Πράξεις με πραγματικούς αριθμούς
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να σημειώσετε σε κάθε ένα από τα παρακάτω τη σωστή απάντηση:

I. Ένα γινόμενο πολλών παραγόντων είναι αρνητικό, όταν:
 Α. Έχει τουλάχιστο έναν παράγοντα αρνητικό
 Β. Έχει όλους τους παράγοντες αρνητικούς
 Γ. Έχει περιττό πλήθος παραγόντων αρνητικό
 Δ. Σε καμία από τις παραπάνω περιπτώσεις.
II. Αν δύο μη μηδενικοί αριθμοί α και β είναι αντίθετοι,


τότε το πηλίκο είναι ίσο με:

 Α. 0
 Β. 1
 Γ. – 1
 Δ. Δεν γνωρίζουμε
III. Αν το γινόμενο δύο μη μηδενικών αριθμών είναι θετικό, τότε το πηλίκο τους
είναι:
 Α. αρνητικό
 Β. θετικό
 Γ. ίσο με 1
 Δ. τίποτε από τα προηγούμενα
IV. Αν δύο μη μηδενικοί αριθμοί είναι αντίστροφοι, τότε είναι:

 Α. θετικοί
 Β. αρνητικοί
 Γ. ομόσημοι
 Δ. ετερόσημοι
β. Να αντιστοιχίσετε κάθε μία παράσταση

της ΣΤΗΛΗΣ Α με την τιμή της από τη ΣΤΗΛΗ Β.
2 A. 7
1.
1
1 B. 2
3
2
4 C. 0
1
2.
1 2 D. 10

1 5
2
3 1
E.
3
2
3
3. 2 
1 13
2 F.
2 9
4.
1 G. 5
5
1
1
1
1
2
2
5. 1
1
4
2
B. α. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις, σημειώνοντας

1. Αν το γινόμενο δύο αριθμών είναι θετικό και το άθροισμά τους επίσης θετικό,
τότε οι αριθμοί είναι θετικοί. Σ  Λ 
2. Αν το γινόμενο δύο αριθμών είναι αρνητικό και το άθροισμά τους είναι θετικό,
τότε δεν γνωρίζουμε το πρόσημο των αριθμών Σ  Λ 
3. Ο αντίστροφος του 1 είναι ο 1 . Σ  Λ 
x 5
β. Αν  , y  0 , να συμπληρώσετε την αριθμητική τιμή κάθε μιας από τις
y 7
παραστάσεις:
x
i. 
x y
x y
ii. 
y
x y
ii. 
x y
x
iv. 
2y
ΘΕΜΑ 2ο

i.   21:  3 : 4   2  3  4  20  3  6 : 4  1  2 
 3  3   7 8  2    3 7  5 5  
ii.       6          :    :  :  
 5  2   5 10  5    5 4  9 3  
β. i. Να απλοποιηθεί η παράσταση:
  3   2   3  2            2    2     
3
 1
   5

 1
ii. Να υπολογιστεί η αριθμητική τιμή της παράστασης Α, όταν:   
 4
 1
    20

B. α. Να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:

   200  196  192   8  4   198  194  190   6  2
i. 6 x 4  216
ii. 2 x  2 x3  2  8
iii. 3 x 7  3 x  3 4 x 15
iv. 5 3 x6  1
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Αν   0 , να γίνουν οι πράξεις:
  3 2 2
 
 2  3 3
 3    
2
4
  
     0
3 2
 2 
 2 
  
 6   2  3    2   3
2 2
β. Να απλοποιηθεί το κλάσμα:   ,
 0  2  4    2 
2 3
όπου    0 .
 1
  
Στη συνέχεια να βρεθεί η αριθμητική τιμή του αν 2

   1
Β. α. Αν οι πραγματικοί αριθμοί x , y είναι αντίστροφοι, να υπολογίσετε την τιμή

 x  y
της παράστασης  3    4      5  .
3  2
β. Αν ο αριθμός x  y  z είναι αντίθετος του  x  y   , να δείξετε ότι ο  και ο
z είναι αντίθετοι.
ΘΕΜΑ 4ο
3  4  6  3 1
Α. α. Να δείξετε ότι η παράσταση   είναι ανεξάρτητη
7  3  2
του φυσικού αριθμού  .
4
β. Για τους μη μηδενικούς αριθμούς  ,  , x , y ισχύει  x   y .

x2 2
Να υπολογιστεί η τιμή της παράστασης:   
x2  y 2  2   2
Β. Εφαρμόζοντας τις ιδιότητες των δυνάμεων, να γράψετε σε απλούστερη μορφή

τις παρακάτω παραστάσεις και στη συνέχεια να βρείτε την αριθμητική τους τιμή.
x 13  y 2   x 2  y 3    x 3  y 2 
2
 x   10  2
3
 , όταν 
 x4  y3 
4
 y  10
6
 x  y    x  y  , όταν  x   2 
3 3 2 3 1 3
 
x  y  x  y 
3 2 3 3 2
 y  2
3
 x  y    x  y  , όταν  x  10
2 2 3 1 2 4 2
 
x : y  x  y   y   0,1
5 2 3 3 1 2 2
 x : y   x , όταν  x  2
2 3 3 4 2
 
y : x  : y  y  4
3 3 2 6 4
 x : y   x , όταν  x  3
3 2 1
3
 
y : x 
3
 y  3
6 2 2
5
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις, σημειώνοντας με το γράμμα

Σ τη σωστή και με το Λ τη λάθος πρόταση:
 1. Δύο αριθμοί που έχουν γινόμενο αρνητικό, έχουν και πηλίκο αρνητικό.
Σ  Λ 
 2. Αντίθετοι ονομάζονται οι αριθμοί που έχουν διαφορετικό πρόσημο.
Σ  Λ 
 3. Αν ισχύει     0 τότε   0 ή   0 . Σ  Λ 
β. Να σημειώσετε σε κάθε ένα από τα παρακάτω τη σωστή απάντηση:

x
2
1. Η παράσταση   x  1 είναι ίση με:
x2
1 1
 Α. x  1  Β.  Γ. 
x 1 x 1
1
 Δ.  Ε. τίποτε από τα προηγούμενα
x 1
2. Αν για τους πραγματικούς αριθμούς  ,  ,  έχουμε:
  0   0   0
    
     
I.     0     0 II.     0     0 III.     0     0
  
     
  0   0   0
  
τότε ισχύει:
 Α. Μόνο το I  Β. Μόνο το II  Γ. Μόνο το III
 Δ. Μόνο το I και το IΙI  Ε. Κανένα από αυτά
1
3. Η παράσταση   ορίζεται για εκείνα τα x  R , για τα οποία:
1
2
1
1
x
 Α. x  0  Β. x  1  Γ. x  2
 Δ. x  0 , x  1 , x  2  Ε. Κανένα από τα προηγούμενα
Β. α. Να διατάξετε από το μικρότερο προς το μεγαλύτερο τους αριθμούς:

1 1 1 1
1, , , ,
2 1 1 1
1 1 1
2 1 1
1 1
2 1
1
2
6
 11
 x   2
β. Αν  να αντιστοιχίσετε κάθε αλγεβρική παράσταση
 y 7
 3
της ΣΤΗΛΗΣ Α με την αριθμητική της τιμή από τη ΣΤΗΛΗ Β.
3
x y A.
1. 17
x  y 1 47
2x  y  5 B.
2. 19
x  3y
x  3y 9
3. C.
3 x  y 65
2x 7
4. D.
3y 1 23
x 47
1 E.
y 25
5. 22
x F.
1 75
y
11
G.
8
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να υπολογιστούν οι παραστάσεις:
9 1
2
i.   5 4
1 1
2
10 5
1
1
ii.   3
1 1 1
1  
3 6 9
1 1 1
1 1 1
iii.   2 3 2
1 1 1
1 1 1
2 3 4
7
β. Να γίνουν οι πράξεις:
2 4 2
 
i. 5 3 5
1
1 
3
 1 7  2
ii.     2 :
 3 3  4004
2   2    5  10  :  2    3  2  1 4
iii.   :
6 :
2 8  2 3
3

Β. α. Αν για τους αριθμούς α και β ισχύει  3 , να υπολογίσετε τις τιμές των

παραστάσεων:
 
 

2  3
 

4  3
 
3  4 
β. Να βρείτε τον αντίθετο και τον αντίστροφο κάθε ενός από τους αριθμούς:
2   2  1
 i.    1
2  2
7   2  35  7  1
 ii.  
11  7 
ΘΕΜΑ 3ο
1 1
Α. α. Να αποδείξετε ότι:   1.
1  
1    
β. Αν ο αριθμός  είναι περιττός, να βρεθεί η τιμή

1 1
της παράστασης:   
1  2  1 1  3  1
  1
2 2  6 3 23 37
Β. α. i. Να βρεθεί η τιμή της παράστασης:   
5 3  3 4 1 1
68   
 2 3
8
ii. Να υπολογιστεί ο πραγματικός αριθμός α σε καθεμιά από τις περιπτώσεις:

2 1
1
1.    2
4
2. 314  1
2 1
1
3.   1
 3
2  3
1
4.    4  16 
2
5.  2 2 : 4   2   4
i. 4 x  4 5 x  1
ii.  5    5   125
x 2 1
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Αν ο αριθμός  είναι φυσικός αριθμός, να βρεθεί η τιμή

1   1   1   1
  1  2
της παράστασης:  
2   1


1
  1  
1
 2 :  2  2   1  1
 2  2   
2
1 
4 
 
Β. α. Εφαρμόζοντας τις ιδιότητες των δυνάμεων, να μετατρέψετε τις παρακάτω

παραστάσεις, όπως στο παράδειγμα.
3    2  3   2  5 2  5 3  3 6  2 4  3 2   2  5 2  5 3 
2 3 2 4 4
 3 6  2 4  3 8  2  5 2  5 3  3 6 8  2 4 1  5 2 3  314  2 5  5 5
 2   6 2  4 2
3

8 5  27 1
1 2
 3 2      6  3 
    
 12    3
2 10
100  225   6

4

 3    2
2 3 5
 1000  1000 
3 3 0
 225 3

 36   8
5 2
9
 12    10 
3 2

1000  27 1   4 
2
β. Με τη βοήθεια των ιδιοτήτων των δυνάμεων και της επιμεριστικής ιδιότητας, να

δείξετε ότι:
i. η παράσταση 2  3  5  2  διαιρείται με το 3
ii. η παράσταση 2   2  1  2  2 διαιρείται με το 7.
10
ΘΕΜΑ 1ο

1. Ισχύει        Σ  Λ 
2. Ισχύει       Σ  Λ 
β. Να σημειώσετε σε κάθε ένα από τα παρακάτω τη σωστή απάντηση:

I. Αν ισχύει  2    , τότε:
 Α. ο  είναι άρτιος
 Β. ο  είναι περιττός
 Γ. ο  είναι οποιοσδήποτε πραγματικός αριθμός
II. Η ισότητα  2   , ισχύει όταν:
 Α.   0
 Β.   0
 Γ.   0  Δ.   0
III. Η ισότητα  2   , ισχύει όταν:
 Α. ο α είναι θετικός
 Β. ο α είναι αρνητικός
 Γ.   0
 Δ. σε καμία από τις παραπάνω περιπτώσεις
Β. α. Να σημειώσετε σε κάθε ένα από τα παρακάτω τη σωστή απάντηση:

8
1. Η ισοδύναμη παράσταση της με ρητό παρονομαστή είναι:
5 1
 Α. 8  
5 1  Β. 2  5 1  Γ. 2  
5 1
 Δ. 2 5  1  Ε. Καμία από αυτές
3 1
2. Ο αντίστροφος του αριθμού είναι ο:
2
2
 Α.
3 1
 Β. 3 1
 Γ. 3 1
 Δ.  3  1
 Ε. Κανένας από αυτούς.
11
β. Να αποδείξετε ότι:
      
 
 
 
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να συμπτύξετε τα παρακάτω αθροίσματα:

i. 5  45  2 125
ii. 27  2 243  5 147  12
iii. 3 2  4 8  3 32
iv. 45  3  5 3  80  ,   0

i. 9  16 και 9  16
ii. 100  36 και 100  36
Τι παρατηρείτε;
Β. α. Να εκτελεστούν οι παρακάτω πράξεις:

3 1 3 1
i. 
3 1 3 1
18 18
ii. 
3 2 3 2
7 5 7 5
iii. 
7 5 7 5
1 1
iv. 
3 32 5 3 3 2 5
9
β. i. Να αποδείξετε ότι  5
1
4 1
80
12
ii. Να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:
1
5  1
15
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. i. Να απλοποιήσετε την παράσταση:
  7  5 
2 2
 68  16  5 1 
12
1  3  1  3 
2 2
ii. Να αποδείξετε ότι:  2

3 3
1 1 1
β. Να αποδείξετε ότι:   1
1 2 2 3 3 4
Β. α. Να υπολογιστούν οι παραστάσεις:
i.   4  13  4  13
ii.   2 2 3 2 3 2 2 3
β. Να υπολογιστούν οι τιμές των παραστάσεων:

1 1
 
   
2 2
1 3 1 3
1  2  1  2 
2 2
 
4 4
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να υπολογίσετε τις τετραγωνικές ρίζες:

i. 11  6 2
ii. 74 3
β. Να υπολογίσετε τις τετραγωνικές ρίζες:

i. 62 5
ii. 10  4 6
74 3 12  5 2 15  5 3
Β. α. Να αποδείξετε ότι: 7  11  22 3
4 72 484
β. Αν  ,  ,  είναι πλευρές ορθογωνίου τριγώνου     90   ,


 
να υπολογίσετε την τιμή των παραστάσεων:
i. 2   2  2
i.  2   2  2
iii. 2  2   2  2
iv.  2   2    2  2
13
1.2 Μονώνυμα – Πράξεις με μονώνυμα
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Τι ονομάζεται:
 μονώνυμο
 συντελεστής του μονωνύμου
 κύριο μέρος του μονωνύμου
 βαθμός του μονωνύμου ως προς μία μεταβλητή
 βαθμός του μονωνύμου ως όλες τις μεταβλητές του
β. Να συμπληρώσετε τον πίνακα:
Βαθμός Βαθμός Βαθμός

Μονώνυμο ως προς ως προς ως προς
x y x, y
4x3 y 2
2x
1
 8 2 x ,  3 x 2

Β. α. Να βρείτε το βαθμό των μονωνύμων  3
  6  x ,   x
3 3
 4
 ως προς α
 ως προς β
 ως προς α και β
 ως προς α, β, x
β. Να βρεθούν οι πραγματικοί αριθμοί  ,  , ώστε

 1   2  1
    5 x y
τα μονώνυμα  να είναι όμοια.
   2 x 2  1 y 2   2
 5
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Στην πρώτη ομάδα τα μονώνυμα είναι όμοια, ενώ στη δεύτερη ομάδα τα
μονώνυμα είναι ίσα. Να βρείτε τους πραγματικούς αριθμούς α, β και γ.
Α΄ ΟΜΑΔΑ Β΄ ΟΜΑΔΑ
2   4 2  3 8
x y z  3  4  x 1 y103
15
2x 2 y 4 z 2 6  x 4  2 a y 2 5
14
β. Να αντικαταστήσετε τα κενά   , ώστε να ισχύουν

(i )  7 x 2   3x 2
(ii ) 4 x 3 y 3   5 x 2 y 3
(iii )   4 x 5   6 x 5 y
οι ισότητες:
(iv) 5 x     25 x3
(v) 18 x 2 y 5 :  3 xy 2
(vi ) :  2 y 5   3 xy 2
Β. α. Να κάνετε τις πράξεις;

i.  3x  2 x  x 2  : x 3  x
2
ii. 2 3 2 :  
2  2   3 2 :   2   
iii. x   y  3 y  :  2   3 y   x  2 x    xy  : x 2 y 2
3
3
1 
iv.  x 3 :  0,5 x 2  :  2 x   5 x     3x  
2
5 
β. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα με τα κατάλληλα μονώνυμα.
3x   6x  7x
  
: 4x   10x 2
:  :
2x 2   11x 2
x  9x  2x
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να βρεθούν οι πραγματικοί αριθμοί  ,  ώστε η παράσταση

2   2 4 3 2  1
x y  x y να είναι μονώνυμο.
3 2
15
β. Να προσδιορίσετε την τιμή του φυσικού αριθμού ν, ώστε το μονώνυμο

3  2 3
x y :
2
 να είναι μηδενικού βαθμού ως προς x
 να είναι 6ου βαθμού ως προς x και y
 για x  4  y  2 , να έχει αριθμητική τιμή ίση με – 48.
B. α. Να συμπληρώσετε τα κενά ώστε να ισχύουν οι ισότητες.

  12 x 2   x 2  3x 2
 y4  y2   y4  7 y2
    2 3   2 4  4
 3 2   2 2
2 4
  x3 y     x 4 y 5 z
5 15
3x
  24 x3 y 2 :   
y
β. Να βρείτε τις τιμές των πραγματικών αριθμών κ και λ, ώστε να ισχύουν:

i.  15 x3 1 y   :  3 x y 2   5 x3 y
ii.  8 x 2 1 y 3  : 12 x  2 y  1  
2 3
xy
3
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Στην πρώτη ομάδα τα μονώνυμα είναι όμοια, στη δεύτερη ομάδα τα

μονώνυμα είναι αντίθετα και στην τρίτη ομάδα τα μονώνυμα είναι ίσα. Να βρείτε
τους πραγματικούς αριθμούς α, β και γ.
Α΄ ΟΜΑΔΑ Β΄ ΟΜΑΔΑ Γ΄ ΟΜΑΔΑ

2x 1 y 4  4    x y  2 6x  y  1
3x5 y  1 x3 y 2   6x 2 y
   :  3 x 6 y   4 xy 6

     x3     x5  7 x 2

β. Να συμπληρώσετε τα κενά: 
 3        27 
3 2

  12 z   :    6 z  1
2
16
Β. α. Να βρείτε την ακτίνα ενός κύκλου του οποίου το εμβαδόν είναι ίσο με το
εμβαδόν δύο κύκλων που έχουν ακτίνες ο μεν πρώτος ίση με 6x , ο δε δεύτερος
ίση με 8x .
β. Στο παρακάτω σχήμα το τετράπλευρο ΑΒΓΔ είναι ισοσκελές τραπέζιο,

     3 x
ενώ το τετράπλευρο ΑΒΖΕ είναι τετράγωνο. Αν ισχύουν: 
     6 x
2
να βρείτε την περίμετρο και το εμβαδόν του ΑΒΓΔ σαν συνάρτηση του x.
Α Β
Δ Ε Ζ Γ
17
1.3 Πολυώνυμα – Πρόσθεση και αφαίρεση πολυωνύμων
ΘΕΜΑ 1ο
 Πολυώνυμο
 Όρος του πολυωνύμου
 Διώνυμο
 Βαθμός πολυωνύμου ως προς μία ή περισσότερες μεταβλητές του
β. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις:
 Πότε ένα πολυώνυμο λέγεται σταθερό;
 Πότε ένα πολυώνυμο λέγεται μηδενικό;
 Πότε ένα πολυώνυμο είναι μηδενικού βαθμού;
Β. α. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις, σημειώνοντας

1. Ο βαθμός του αθροίσματος πολυωνύμων είναι μικρότερος ή ίσος με το
μεγαλύτερο από τους βαθμούς των πολυωνύμων που προστίθενται.
Σ  Λ 
2. Αναγωγή ομοίων όρων είναι η διαδικασία κατά την οποία σε μια αλγεβρική
παράσταση αντικαθιστούμε τους όμοιους όρους με το άθροισμά τους.
Σ  Λ 
β. Να βρείτε το πολυώνυμο το οποίο αν αφαιρεθεί από το 4x 2  x , προκύπτει το

πολυώνυμο 3x 2  5 x  1 .
ΘΕΜΑ 2ο
    3  3 2  6

Α. α. Αν    3 2  2  να βρεθεί το πολυώνυμο   2     
   5 2    2

1
και η αριθμητική του τιμή για    
2
18
β. Να συμπληρώσετε το μαγικό τετράγωνο.
8x2  1 3x 2  x
x2  5x  6
6x2  2 x  1
Β. α. Να γράψετε μία αλγεβρική παράσταση, η οποία να εκφράζει το μέτρο της

 
    x  40 
0
τρίτης γωνίας ενός τριγώνου ΑΒΓ, με δεδομένο ότι:  

   15  4 x  0

β. Να εκτελεστούν οι πράξεις:
 i.   2    2      3     2 
 ii. 3x 2   5 x3  x   4 x 2   2 x 2  6    2 x 2  5 x 
  
iii.  2 x  3   2 x   x 2  2    x 2  3x  4   x 2  1
 
iv.  2  2    2  2  3  2   2   2   3 2    

ΘΕΜΑ 3ο
 P  x   1  x  3 x  1 x  2 
Α. α. Αν ισχύει P  x   Q  x  με: 
 Q  x    x   x   x  
3 2
να βρεθούν οι πραγματικοί αριθμοί α, β, γ και γ.
β. Αν το πολυώνυμο P  x    2  4  x3  2    1 x 2   x  4
είναι 1ου βαθμού και ισχύει: P  2   6 , να βρεθούν οι
πραγματικοί αριθμοί κ, λ και μ.
19
    4  5 3   2 2  2  6 3   4

Β. α. Αν    3 4  4 3   6 2  2  6 3  7  4
   2 4   3   4 2  2  6 4

 
 

να βρεθούν τα: 
  
     
     3

β. Αν      2 να υπολογίσετε την τιμή των παραστάσεων:
   1

           2     4
 
  2              
                    2   2
   2  2   2
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να βρείτε ένα πολυώνυμο το οποίο να εκφράζει, σαν συνάρτηση

του x, την περίμετρο του γραμμοσκιασμένου τμήματος.
Α 2x  3 Ε Β
2x 1 3x  2
Η
Ζ
Δ 4x  5 Γ
β. Να συμπληρώσετε τα κενά   στις παρακάτω ισότητες:

  8x     9 x 2   8  12 x 2  9 x  4
  x 2  3    3  2 x 2 
  x2   3   x 2  2 x   x
  2 x3   7    7 x2     4 x 3
 14 x 2  5 x  10
20
 P  x   2 x 2  4 x  3

 Q  x   3x  x
2
Β. α. Δίνονται τα πολυώνυμα: 
 R  x   4x  6x 1
2

 S  x   x   x  
2
Να βρεθούν οι πραγματικοί αριθμοί α, β, γ, ώστε να ισχύει η ισότητα:

S  x  P  x  Q  x  R  x
β. Αν ισχύει P  2  x   4 x  1 , να βρείτε το P  x  .
ΥΠΟΔΕΙΞΗ: Να θέσετε 2  x   , να λύσετε ως προς x και να
αντικαταστήσετε στο P  2  x   4 x  1 .
21
1.4 Πολλαπλασιασμός πολυωνύμων
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Με τι είναι ίσος ο βαθμός του γινομένου δύο πολυωνύμων;

β. Πως ονομάζεται το αποτέλεσμα του πολλαπλασιασμού πολυωνύμων;
Β. Να εκτελεστούν οι πράξεις:
α.  3  2  3  2   6        15
β.  x  1 x  2  x  1 x  2   x 2  x 2  5  6
γ.  x 2  4 x  4   x  2   x 3  108  6 x  x  2 
ΘΕΜΑ 2ο
   2 x 2  3x  1

Α. α. Αν    4 x 2  5 x  3 , να υπολογιστούν οι
   7  8 x  3x 2

   2  3  
   3  2  5

παραστάσεις: 
       3

    
  4  10
β. Αν  4 , να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:
   9
     3   2    2   3 
Β. α. Να βρείτε τον όγκο ενός ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου που έχει ακμές:

   x2

   4  3x
   x 1

β. Αν α, β, γ είναι τρεις διαδοχικοί περιττοί ακέραιοι αριθμοί, να δείξετε ότι

το τετράγωνο του β είναι κατά 4 μονάδες μεγαλύτερο από το γινόμενο
των α και γ. Ισχύει το ίδιο για τους άρτιους αριθμούς;
22
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να συμπληρώσετε τα κενά   στις παρακάτω ισότητες:

 3x   2     12 x 2
     x  3   12 x 2
 4 x5    2 xy   20 x 6 
  x  1    3  x 2   3
   3   y  2   y 2  
β. Να λύσετε την εξίσωση P  x   Q  x   H  x  ,

 P  x   x  x  1

όπου:  Q  x   x3  2 x 2  x  3

 H  x   7  4 x  3x  x
2 3
Β. α. Από δύο ανθρώπους  και  , ο  έχει x ΕΥΡΟ και οι δύο μαζί

έχουν y ΕΥΡΟ. Αν ο  δώσει στο  3 ΕΥΡΟ, πόσα ΕΥΡΟ θα έχει ο καθένας;
β. Έστω δύο διαδοχικοί άρτιοι αριθμοί. Να υπολογίσετε τη διαφορά του

γινομένου του μικρότερου άρτιου αριθμού και του άρτιου που έπεται του
μεγαλύτερου άρτιου αριθμού από το γινόμενο των δύο αυτών άρτιων αριθμών.
ΘΕΜΑ 4ο
 x 2  5 x  y
A. α. Αν  2 , να δείξετε ότι η τιμή της παράστασης
 y  10 y  24
   x  1 x  2  x  3 x  4  είναι ίση με 0.
β. Στην γ΄ τάξη ενός Γυμνασίου φοιτούν x μαθητές, στην β΄ τάξη φοιτούν y

μαθητές λιγότεροι και στη γ΄ τάξη φοιτούν 2 y μαθητές λιγότεροι από την α΄ τάξη.
i. Πόσους μαθητές έχουν συνολικά και οι τρεις τάξεις;
ii. Πόσους μαθητές περισσότερους από τη γ΄ τάξη έχουν οι δύο πρώτες τάξεις;
Β. α. Στο παρακάτω σχήμα βλέπετε ένα ορθογώνιο οικόπεδο μέσα στο οποίο
έχουν κτιστεί ένα ορθογώνιο σπίτι και μία επίσης ορθογώνια αποθήκη. Να
εκφράσετε το εμβαδόν του ακάλυπτου χώρου με μία αλγεβρική παράσταση.
23
Ε1 x
Ε2
Ε3
2x x 3x
x+2
3x + 6

6  10 x  2  4 x  y  3  1
  2003   2  x    2 y , αν x  y  2003 .
3 x  2  3 y  2  3
1.5 Αξιοσημείωτες ταυτότητες
24
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να αποδείξετε την ταυτότητα:  x  y   x3  3 x 2 y  3xy 2  y 3

3
β. Να αποδείξετε την ταυτότητα του Cauchy:

      3   3  3    
3
B. α. Να βρείτε τα αναπτύγματα:
i.  x  3
2
ii.  4 xy  1
2
2
 1
iii.  x  
 2
iv.  3 x  2 
2
v.  x 2  4 y 
2
2
 2x 3y 
vi.   
 3 2 
β. Να υπολογίσετε τα γινόμενα:
i.  3x  1 3x  1
ii.  2   3    4  2  9  2   2   3  
iii.  x  y   x  y    x 2  y 2 
iv.   x    y   x    y 
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Με τη χρήση κατάλληλων κανόνων παραγοντοποίησης, να υπολογίσετε τις

 100  99
2 2
παρακάτω αριθμητικές παραστάσεις: 

 805  795
2 2
β. Να μετατραπεί σε δύναμη ενός διωνύμου το γινόμενο:

 3x  2 y   9 x 2  12 xy  4 y 2  9 x 2  4 y 2  12 xy   2 y  3x 
Β. α. Να συμπληρώσετε τα κενά ώστε να προκύπτουν τριώνυμα τα οποία είναι

τέλεια τετράγωνα διωνύμων:
i. x 2  2 x     
2
25
ii. 9 x 2  4 y 2    
2
6
iii. x 2  x   
2
5
1
iv.  2      
2
4
 1
 x y  3
, να δείξετε ότι:  3 x  1   3 y  1  9  x  y   40
2 2
β. Αν 
 xy   7

 3
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να παραγοντοποιηθούν οι παραστάσεις:
x2 y 2 1
 α. 
9 4
 
 β. 5 4  x   x  2 
2 2
 γ. x   2  x 
β. Να παραγοντοποιηθούν τα πολυώνυμα:
 α. x4  y 4
 β.      2      1
2
 γ. 9  x  y   6 y  x  y   y 2
2
Β. α. Να απλοποιηθούν οι παραστάσεις:
i. 42 3
ii. 28  10 3
β. Δείξτε ότι η παράσταση:    2 x  3 y    x  2 y    x  y  x  y   4  x  y  ,

2 2 2
είναι ανεξάρτητη
των x , y  R .
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να βρείτε το ανάπτυγμα:  x  y    x  y 
2 2
26

2 2
 99 100   99 100 
     
 100 99   100 99 
Β. α. Να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης

4  11 2  101 2  1001 2  10001 2  100001 2   9 2  99 2  999 2  9999 2  99999 2 
α. Να λυθούν οι εξισώσεις:
i. x2  4 x  9 y 2  12 y  8  0
ii. 4 x 2  4 x  9 y 2  6 y  2  0
27
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να αποδείξετε την ταυτότητα x 2  y 2   x  y   2 xy

2
β. Να αποδείξετε την ταυτότητα x3  y 3   x  y   3xy  x  y 

3
Β. Σωστό ή λάθος;
α.  x  y   x 2  y 2
2
Σ Λ
β. Ταυτότητα λέγεται κάθε ισότητα που περιέχει μεταβλητές και αληθεύει
για όλες τις τιμές των μεταβλητών της. Σ Λ
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να συμπληρώσετε τις ισότητες:

 α. 49  4  14 4     
2
 β. x 2 y 2  2 x    
2
β. Δίνεται το πολυώνυμο   x   2 x 2  4 x  1 .
   x  1
Να βρείτε τα πολυώνυμα: 
   2 x  1

   2       
 2 2 2
Β. α. Με τη βοήθεια των ταυτοτήτων 

   2       
2

2 2
να υπολογίσετε τις τιμές των παραστάσεων:

i. 99 2  198  1
ii. 1001 2  2002  1
iii.   1  2  1  1    1
2 2
β. Ποιον όρο πρέπει να προσθέσουμε στις παρακάτω παραστάσεις,

ώστε να έχουμε τέλειο τετράγωνο;
i.  2  6 
ii.  2  10 
iii. 4 2  20  
iv. x 2  4 xy 
v. 4 x2  12 xy 
vi. 9 x 2  3x 
ΘΕΜΑ 3ο
28
 x  2  2

Α. α. Αν  y  2   με  ,   * και    , να δείξετε ότι τα x , y , z
 z  2  2

αποτελούν πυθαγορική τριάδα, δηλαδή είναι πλευρές ορθογωνίου τριγώνου.
 1
 x  y  2  x 2  y 2
β. Αν ισχύουν  , να υπολογίσετε τις παραστάσεις:  3
 x  y
3
 xy  1
 16
Β. Αν 2 x  5 x  y   4  3x  1  y  y  2   2 y , τότε x  y  
2
3
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:

1 2  2 2  3 2   98 2  99 2  100 2  2  1  2  3  4  5  6   99  10 
β. Αν      2  5  2 , να υπολογιστεί η τιμή της παράστασης:

    3           4   25  9 2  3
Β. Να απλοποιηθούν οι παραστάσεις:
i. 94 5
ii. 3 2 2
1.6 Παραγοντοποίηση αλγεβρικών παραστάσεων
29
ΘΕΜΑ 1ο
Α. Τι σημαίνει για τα x και y η σχέση:

 α. x 2  y 2  0
 β. x 2  y 2  0
Β. α. Τι σημαίνει παραγοντοποίηση μιας αλγεβρικής παράστασης;

β. Να χαρακτηρίσετε την πρόταση σαν σωστή ή λάθος.
1. x 2  y 2   x  y 
2
Σ Λ
2. x 2  2 xy  y 2   x  y 
2
Σ Λ
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να παραγοντοποιήσετε την παράσταση: 7 x2  10 xy  3 y 2 .
 x y 4
β. Αν ισχύουν:  να βρείτε την τιμή
 xy  3
   4x  4 y

   2x y  2x y
3 2 2 3
   x y  xy  x  y
2 2
   x3 y  xy 3

Β. α. Να παραγοντοποιηθούν τα πολυώνυμα:
i. 25 x 2  4
x2 y 2 1
ii. 
9 4
iii.  x  y   1
2
iv. 3x3  3x
 
v. 5 4  x 2   x  2 
2
vi. x   2  x 
β. Με τη χρήση κατάλληλων κανόνων παραγοντοποίησης, να υπολογίσετε τις


 992  2  8  992  8
2 2
παρακάτω αριθμητικές παραστάσεις: 

 0, 24  0, 76  2  0, 24  0, 76

2 2
ΘΕΜΑ 3ο
30
Α. α. Αν ο αριθμός κ είναι ακέραιος, να δείξετε ότι ο αριθμός κ2 +κ είναι άρτιος.
i. x2  4 x  9 y 2  12 y  8  0
ii. 4 x 2  4 x  9 y 2  6 y  2  0
Β. α. Να παραγοντοποιηθούν τα πολυώνυμα:
i.  2  3   2  2
ii.  2  3   4  2
iii.  2  2   2  10   25  2
iv. x 4  18 x 2  81
v. x  x  1 x  1  2  x  1
vi. x 4  2 x3  2 x  1
vii. 12 x2  25 y 2  40 xy
viii.  2  4  4  8     2  16  2
ix.  2  x2  8   2 xy  16  y 2
x. y 2  2 x  x2  1
β. Να παραγοντοποιήσετε τις παραστάσεις:

i. x2  2 xy  y 2  z 2
ii.  x    x 2  2 x  1
iii. x 2  16 z 2  8 z  1
ΘΕΜΑ 4ο
A. α. Να παραγοντοποιήσετε τις παραστάσεις:

i. 7 x 2  10 xy  3 y 2
ii. 3x3  5 x 2  3x  5
iii. 3x  3x  2   1
iv. 4x 3  x  y  z 
2
v. 4 x2  25 y 2  4 x  1
vi. x 2  y 2  2 x  4 y  3
β. Αν δύο ακέραιοι αριθμοί διαιρούμενοι με το 4 δίνουν το ίδιο υπόλοιπο, να

δείξετε ότι η διαφορά τετραγώνων τους είναι πολλαπλάσιο του 8.
ΥΠΟΔΕΙΞΗ: Να χρησιμοποιήσετε την ταυτότητα της ευκλείδιας διαίρεσης.
Β. α. Να υπολογιστούν οι αριθμοί α, β και γ για τους οποίους ισχύει:

α 2   2  4  6  13  0 .
31
β. Ένα τετράγωνο έχει εμβαδόν 36 x 2  24 xy  4 y 2 . Να βρείτε την περίμετρό του,

σαν συνάρτηση των x και y.
1.8 Ε.Κ.Π. και Μ.Κ.Δ. ακέραιων αλγεβρικών παραστάσεων
32
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις:

 Τι ονομάζεται Ελάχιστο Κοινό Πολλαπλάσιο (Ε.Κ.Π.) δύο ή
περισσότερων αλγεβρικών παραστάσεων, που έχουν αναλυθεί σε
γινόμενο πρώτων παραγόντων;
 Τι ονομάζεται Μέγιστος Κοινός Διαιρέτης (Μ.Κ.Δ.) δύο ή περισσότερων
αλγεβρικών παραστάσεων, που έχουν αναλυθεί σε γινόμενο πρώτων
παραγόντων;
β. Να βρείτε το Ε.Κ.Π. των παραστάσεων:

 6 2 x
 12 2 x 2
 3 2 x3
 2 x
Β. α. Να βρείτε το Μ.Κ.Δ. των παραστάσεων:

  2  2 x  x 2
  2  x2
 3 2  3 x
 2  2 x
β. Να βρείτε το Ε.Κ.Π. και το Μ.Κ.Δ. των παραστάσεων:

 18 3 2 , 12 4  2 , 6 5 2
 2 x  x  1 , 6 x 2  x  1 x  1 , 4 x  x  1  x  1
2
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να βρείτε το Ε.Κ.Π. και το Μ.Κ.Δ. των παραστάσεων:

i. 4  x 2  y 2  , 6  x  y  , 3  x  y 
2 2
ii.  2   2     , 33
2
,
iii.  2  3  2 ,  2  3  4 ,  3   ,  2  2  1
iv.  3  6 2  12  8 ,  2  4 ,  2  2
    x 2  1 x 2  1

β. Να βρείτε το Ε.Κ.Π. και το Μ.Κ.Δ. των παραστάσεων:     x 2  5 x  4   x  1

   x  x  4  x  1
Β. α. Να βρείτε το Ε.Κ.Π. και το Μ.Κ.Δ. των παραστάσεων:
i. 18 3 2 , 12 4  2 , 6 5 2
ii. 2 x  x  1 , 6 x 2  x  1 x  1 , 4 x  x  1  x  1
2
33

3x3  9 x2 , 6 x3  36 x2  54 x , 9 x3  81x
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να βρείτε το Ε.Κ.Π. και το Μ.Κ.Δ. των

 x 3  9 x
παραστάσεων:  2
  x  3x  1  1
2
   12 x 2  12 y 2

β. Να βρείτε το Ε.Κ.Π. και το Μ.Κ.Δ. των παραστάσεων:    6 x  6 y
   3x 2  6 xy  3 y 2

Β. α. Να βρείτε το Ε.Κ.Π. και το Μ.Κ.Δ. των παραστάσεων:

i. 3 2 xy , 5 x 2 y ,  3 xy 2
i. x 3  8 , x 2  4 x  4 , x 2  4

i. 12 3 2 , 15 2  3 , 6 4  3
ii. 8 2 x3 , 4 3 x5 , 12 3 x3
iii. 3 2     , 6 2         
2 2
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να βρείτε το Ε.Κ.Π. και το Μ.Κ.Δ. των παραστάσεων:

i. 48 4 , 16 4 2 , 32 2  2
ii. 2  2 , 6  6 ,  2   2

ii. x3  x ,  x  1 , x 1
2
ii.  3   3 ,  2    2 2 , 5    
Β. α. Να βρείτε το Ε.Κ.Π. των παραστάσεων:

i. 1  3 , 1  3 , 1  9 2
ii. 1     2 , 1   , 1   2
34
β. Να βρείτε το Ε.Κ.Π. των παραστάσεων:
i. x 2  2 x  8 , x 2  5x  6
ii.   x  , x 2   x   2 , x  2
2
1.9 Ρητές αλγεβρικές παραστάσεις
ΘΕΜΑ 1ο
35
Α. α. Ποια αλγεβρική παράσταση ονομάζεται ρητή αλγεβρική παράσταση;

β. Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην κλασματική παράσταση και στη ρητή
παράσταση; Αν ναι, ποια;
γ. Υπάρχουν περιορισμοί για τις τιμές που παίρνουν οι μεταβλητές στις
κλασματικές και στις ρητές παραστάσεις;
Β. α. Να εξετάσετε για ποιες τιμές της μεταβλητής ορίζονται οι παρακάτω ρητές

αλγεβρικές παραστάσεις:
2  1
 i.
 1
3x  5
 ii.
8  2x
2y  3
 iii.
2 y2  8
z 1
 iv. 2
z  z 6
β. Να βρεθούν οι τιμές των μεταβλητών για τις οποίες δεν ορίζονται οι παρακάτω
αλγεβρικές παραστάσεις:
   1
 i.
3  5
 
 ii. 
2 x  4 5 x  10
2
 iii. 2
x x
5 2
 iv. 2 
  1 1    2
ΘΕΜΑ 2ο
 2   2     2    
2
Α. α. Να δείξετε ότι:  
        
2 2 2
 1 1    3
β. Να δείξετε ότι:   : 2  2    2  
1
2
 1      4   1 2   
Β. α. Να απλοποιηθούν οι παραστάσεις:
2   1
2
i.
 2 1
36
6   2 
ii.
2  2  2   12
3 1   2 
iii.
  1  1
2
 2  2  8
iv. 2
  5  6
β. Να απλοποιηθούν οι παραστάσεις:
14
i.
7   1
9 x  c  9
ii.
36  9  c  x 3
 2  2   2
iii.
   
2
iv.
  1  1
 2 1
ΘΕΜΑ 3ο
Α. β. Να απλοποιηθούν οι παραστάσεις:
2 x  3 yx  6 y  4
i.
3 yx  3 y  2 x  2
    4  4
ii.
  4    4
xy  x    y  
iii.
x 2  2 x   2
x 2  2  x  2 x
iv. 4
x  x 2  4 2 x 2  4 2
 3   2    2   3
v. 3
  3       3
37
1 x
i.
1
1
x
1
1 2
ii. x
1
1
x
 2
2
2

iii.
1 1

 
1
2
2
 1
iv. x   y  
1  x
y2
1 1 2
v.  
3 x x 3
1 1 
x 3 3 x
1  2  3 1
Β. α. Να δείξετε ότι: 
  2  1   1
4 2
x 2  3x
i.
6 x3  18 x 2
6 yv 2  3 y 2v
ii.
4 yv  2 y 2
x2 1
iii.
1  x 
2
 2  4 2
iv.
 2  2
x 2  xy 2
v.
x3  2 x 2 y  xy 2
ΘΕΜΑ 4ο
38
 0

Α. α. Αν για τους αριθμούς  ,  ,      0 ισχύει       0 ,
  0

να δείξετε ότι:
 2  2    2
 i. 

 2  2    2  2  2   2  2  2   2
 ii.   0
    
1
β. Αν   x  , να εκφραστούν, συναρτήσει του  ,
x
1 1
οι παραστάσεις: α.   x 2  2 β.   x 3  3
x x
Β. α. Αφού βρείτε τις τιμές του x για τις οποίες το παρακάτω κλάσμα ορίζεται, να
x 2  5 x  14
δείξετε ότι είναι μεγαλύτερο από τη μονάδα: 2
x  3x  10
x y z
β. Αν ισχύει   και οι παρονομαστές των κλασμάτων είναι διάφοροι
       
του μηδενός, να δείξετε ότι: x  y  z  0 .
1.10 Πράξεις ρητών παραστάσεων
39
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Συμφωνείτε με τις παρακάτω προτάσεις;

 Υπάρχουν αλγεβρικές παραστάσεις που αληθεύουν για οποιαδήποτε τιμή
των μεταβλητών τους. Τέτοιες
αλγεβρικές παραστάσεις είναι οι ταυτότητες.
 Υπάρχουν αλγεβρικές παραστάσεις που αληθεύουν μόνο για ορισμένες
τιμές των μεταβλητών τους. Τέτοιες
αλγεβρικές παραστάσεις είναι οι εξισώσεις.
β. Να αποδείξετε την ταυτότητα  3   3       2     2  και στη συνέχεια

 2  2   4  2   3
να δείξετε ότι η παράσταση : είναι σταθερή.
 3   3  2     2
Β. α. Να εκτελεστούν οι πράξεις:
4  6  2 
i. 
3   5 2
x2
ii. 12 xy  3
6y
 2 2   9   
iii.  
12  3  2  4
 2
iv.   3 
 2 9
  2  2  
v. 
  4 4  2
β. Να εκτελεστούν οι πράξεις:
3 5
i. 
2x 2x
2x  4 x  3 4x  5
ii.  
2 6 3
3 2 5  3
iii.  
2   2 3  3 6  2  6
1 1 1
iv. 2  2 
  2
    2  2  2
ΘΕΜΑ 2ο
40

1 3 4
 i.   2
  2 2    4
x y
 2
y x
 ii.
1 1

x y

x2  x x2  4 2 
2 
:   2 
 2x  4  2x  4 2x  8 x  2x 
2
Β. α. Να κάνετε τις πράξεις:

1 1
i.    xy
x y
 1 1 
ii.  1   2  x 3
 x x 
1 1 1
iii.     xyw
 x y w
 y  x 
iv.  1     1
 x  y 
    1 1
v.    :   
      
1 1 
vi.     z   
z 
1 1 1
β. i. Να δείξετε ότι  
   1    1
1 1 1
ii. Να υπολογίσετε το άθροισμα  
1 2 2  3 3  4
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να εκτελεστούν οι πράξεις:
 1 1 1  
 i.         1  :   2    1   
2 2
      
  
 ii.  
                      
β. Να μετατρέψετε τα παρακάτω σύνθετα κλάσματα σε απλά:
41
2 2
 
   
 i. 
1 1 1 1
 
   2    2
x y
 ii. 1 
x2  y 2
x y
x y
Β. α. Να κάνετε τις πράξεις:

3   3x  9 
2
 x2  9 x
i.    2 :
 27  3x
2
3x  9 x  3x  3x 2  x3
1 1
ii. 
       2
       2
1 1 1 1
iii.               
     
 5 x  3 y 9 x  8 y   4   9 3  10 
iv.   
12    4 y 
:
 15 5x 

x y 4 xy
i.  2
x  y x  y2
 2   2  2   2  2
ii. 2 
   2   2
2 2   2 2
iii.   2
   2    
  x    y 
2 2
2
iv.  
xy x 2  xy xy  y 2
1   3 4
v.  
  2   2 4  2
ΘΕΜΑ 4ο
42
       
Α. α. Αν σε ένα τρίγωνο ΑΒΓ ισχύει η ισότητα:    0 , τότε το
  
τρίγωνο είναι ισοσκελές.
β. Να απλοποιηθεί η παράσταση:
 
 
 
  
5 5
  :  4  2 2  2   4 
 1 1 
 1  1  
 1 1 
   
Β. α. Να μετατρέψετε τα παρακάτω σύνθετα κλάσματα σε απλά:

 

1  
i.
 2  
1
1  
   
 2  2
   
ii. 
   
 2x
   1  x 2
β. i. Αν  να υπολογίσετε το άθροισμα: 2  2 .
   1 x
2
 1  x2
ii. Χρησιμοποιώντας το συμπέρασμα του προηγούμενου ερωτήματος και με
δεδομένο ότι 77 2  5.929 , να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:
2 2
 154   5.928 
    .
 5.930   5.930 
43
ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ – ΑΝΙΣΩΣΕΙΣ
ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΥΣ
210 – 290 Μ. Χ.
Στον τάφο του είχε γραφτεί μια επιγραφή – αλγεβρικό πρόβλημα.

Η επιγραφή αυτή έλεγε:
“Διαβάτη, σε αυτόν τον τάφο αναπαύεται ο Διόφαντος. Σε εσένα που είσαι
σοφός, η επιστήμη θα δώσει το μέτρο της ζωής του. Άκουσε. Οι θεοί του
επέτρεψαν να είναι νέος για το ένα έκτο της ζωής του. Ακόμα ένα δωδέκατο
και φύτρωσε το μαύρο γένι του. Μετά από ένα έβδομο ακόμα, ήρθε του
γάμου του η μέρα. Τον πέμπτο χρόνο αυτού του γάμου, γεννήθηκε ένα
παιδί. Τι κρίμα, για το νεαρό του γιο. Αφού έζησε μονάχα τα μισά χρόνια
από τον πάτερα του, γνώρισε τη παγωνιά του θανάτου. Τέσσερα χρόνια
αργότερα, ο Διόφαντος βρήκε παρηγοριά στη θλίψη του, φτάνοντας στο
τέλος ζωής του”.
Ο Διόφαντος ο Αλεξανδρεύς έχει αποκληθεί “πατέρας της άλγεβρας” εξαιτίας

του εμβληματικού έργου του “Αριθμητικά”, όπου
περιέχονται Αλγεβρικά προβλήματα τα οποία λύνονται
με εξισώσεις και συστήματα. Συνεισέφερε πολύ στην
ανάπτυξη της αριθμητικής, καθιέρωσε και
τυποποίησε έναν τύπο σύντομου
μαθηματικού συμβολισμού για τη
γραφή προβλημάτων, για πρώτη
φορά σε ευρεία κλίμακα άρχισε
να χρησιμοποιεί τα κλάσματα
ως πραγματικούς αριθμούς
και ασχολήθηκε με την
επίλυση εξισώσεων
με πολλαπλούς
αγνώστους όρους.
2.2 Εξισώσεις δεύτερου βαθμού
44
ΘΕΜΑ 1ο

γράμμα Σ τη σωστή και με το Λ τη λάθος πρόταση.
1. Αν η εξίσωση  x 2   x    0,   0 , δεν έχει πραγματικές ρίζες,
τότε  2  4 . Σ  Λ 
2. Η εξίσωση  x 2   x    0,   0,   0 , έχει πάντα δύο ρίζες.
Σ  Λ 
 
2
3. Αν     , τότε η εξίσωση  x 2   x  0,   0 , έχει δύο

2
ρίζες άνισες. Σ  Λ 
β. Να κάνετε την αντιστοίχιση.
ΣΤΗΛΗ Β
ΣΤΗΛΗ Α
Διακρίνουσα της
Εξίσωση 2ου βαθμού
εξίσωσης
Α.    2
1. x 2    0
Β.   4
2. x 2   x  0 Γ.   9  4
3. x 2  3x    0 Δ.   4 2
4.  x 2   x  3  0 Ε.    2  12
Ζ.    2  12
i. 3x 2  48  0
ii. 5 x 2  48  3x 2  114
iii.  x  5 x  5   39
iv. 2  3 x 2  x   3  4 x  x 2 
v.  2 y  3 2 y  3  5 y  9
2 x 2  3x x 2 2 x
vi.  
4 3 5
45
i.  x  1  x 2  5 x  6   0
ii.  x 2  7 x  12  2 x 2  7 x  4   0
ΘΕΜΑ 2ο
i.  6 x  1  11 6 x  1  28  0
2
ii.  2 x  7   4  2 x  7   12  0
2
iii.  2 x       2 x     2  2  0
2
iv.  2 x  3   x  1  48
2 2
i.    8   7  0
ii.  z  1  3  z
2
iii. 25  z  1  4
2
3 2   1
iv.   6  1
2 3
 i.  x  1 2   x

 ii.  4 x  1 2   x  2  2  9

Β. α. Να λυθούν οι εξισώσεις:  iii. 2  9  x 2   4 x  3x 1  x   1

 iv.  x  2  x  1   3  x  2 x  2 

 v.  x  1  11 x  1  24
2 2 2 2

i. 3x 2  2  3 x  2  0 
ii. 4 x 2  2  
2 1 x  2  0
 
iii. x 2  1  5 x  2 5  2  0
iv. x 2  1  2 3  x  1  30
ΘΕΜΑ 3ο
46
i. x2  2 x  4   2  x
ii. 3x2  2 x   x  0
iii. x 2  2 x  8  16
iv.  x2  2 x   x ,   0
i.  2    90  0
1 x
ii. x 2  
3 6
iii. y  1,5 y  0,56  0
2
3 2
iv. x 2  2 x  
2 3
v. 26  6 y  y  0
2
Β. α. Δίνεται η εξίσωση   2  3  2  x 2     2  x  3  0 .
Να βρεθεί ο πραγματικός αριθμός λ, ώστε η εξίσωση αυτή:
i. να έχει μία μόνο ρίζα
ii. να έχει μία διπλή ρίζα (δηλαδή δύο ρίζες πραγματικές και ίσες μεταξύ τους)
β. Οι παρακάτω εξισώσεις έχουν μία διπλή ρίζα. Αφού βρείτε την τιμή του
πραγματικού αριθμού λ, να βρείτε τη διπλή ρίζα τους.
i. x 2   3  1 x  5    0
ii. x 2     1 x  4    0
ΠΡΟΣΟΧΗ!! Να βρείτε τη διπλή ρίζα και με τον τύπο και με ταυτότητα.
ΘΕΜΑ 4ο

  0

Α. α. Έστω ότι ισχύουν:    0
  
  2
  

Να δείξετε ότι η εξίσωση x 2  2  x    0 έχει δύο ρίζες ίσες.
β. Έστω ότι ισχύει:      . Να δείξετε ότι η εξίσωση

 x1  1

 x   x    0   0 ,   0  έχει ρίζες τις 
2

 x2   
47
i.  2 x 2  8   x  2   0
2 2
ii. 3  x 2  x  2 
2015
0
iii. 4   x  1  0
2
iv.  2 x 2  18  2 x 2  8   x  1  0
β. Τα παρακάτω ορθογώνια έχουν ίσα εμβαδά, χωρίς να είναι ίσα.

(Λέγονται ισοεμβαδικά ή ισοδύναμα)
Να υπολογίσετε το εμβαδόν τους.
Κ x  2 cm Λ
Α x  4 cm
2
Β
2 cm x cm
Δ Γ Ν Μ
2.3 Προβλήματα εξισώσεων δεύτερου βαθμού
48
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Να βρεθεί ένας αριθμός τέτοιος, ώστε το τετράγωνό του

ελαττωμένο κατά το τριπλάσιό του να είναι ίσο με 10 .
β. Το ύψος ενός τραπεζίου είναι ίσο με τη μικρή βάση του και το εμβαδόν του
είναι 16,5 cm 2 . Να βρεθούν οι βάσεις του, αν είναι γνωστό ότι διαφέρουν
κατά 5 cm .
Β. α. Να βρείτε έναν θετικό αριθμό τέτοιο, ώστε το γινόμενό του με τον

κατά 5 μικρότερό του να είναι 2.964.
β. Το άθροισμα των ψηφίων ενός διψήφιου αριθμού είναι 9, ενώ το άθροισμα

των τετραγώνων των ψηφίων του είναι 41. Να βρεθεί ο αριθμός.
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να βρεθούν δύο αριθμοί οι οποίοι έχουν άθροισμα 18 και γινόμενο 45 .
β. Αν αυξήσουμε την πλευρά ενός τετραγώνου κατά 2 cm , το εμβαδόν του θα

γίνει 49 cm2 . Να βρείτε το εμβαδόν του αρχικού τετραγώνου.
Β. Τα μήκη των τριών πλευρών ενός ορθογωνίου τριγώνου είναι τρεις διαδοχικοί
ακέραιοι αριθμοί. Να βρείτε τους αριθμούς αυτούς.
β. Αν διαιρέσουμε το γινόμενο δύο διαδοχικών θετικών ακεραίων με το άθροισμά

τους, παίρνουμε και πηλίκο και υπόλοιπο 4. Να βρείτε τους αριθμούς.
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Ένα οικόπεδο, σχήματος ορθογωνίου παραλληλογράμμου, έχει εμβαδόν

312 m 2 . Αν το μήκος του είναι κατά 11 m μεγαλύτερο από το πλάτος του, να
βρείτε πόσα μέτρα συρματοπλέγματος θα χρειαστούν για την περίφραξή του.
β. Η υποτείνουσα ενός ορθογωνίου τριγώνου είναι μεγαλύτερη από τη

μεγαλύτερη κάθετη πλευρά του κατά 2 cm , ενώ είναι κατά 9 cm μεγαλύτερη από
τη μικρότερη κάθετη. Να βρεθούν τα μήκη των πλευρών του τριγώνου.
Β. α. Να βρείτε το εμβαδόν ενός ορθογωνίου που έχει περίμετρο   68 m και

διαγώνιο ίση με   26 m .
β. Οι πλευρές δύο κύβων διαφέρουν κατά 2 cm , ενώ οι όγκοι τους διαφέρουν

κατά 386 cm 3 . Να βρείτε το μήκος των ακμών τους.
ΘΕΜΑ 4ο
49
Α. α. Να υπολογίσετε την περίμετρο ενός ορθογωνίου τριγώνου ΑΒΓ του οποίου

   x  1 cm
το εμβαδόν είναι   24 cm2 και οι κάθετες πλευρές του είναι 
   x  1 cm
 x  2 cm

β. Δίνεται ορθογώνιο τρίγωνο ΑΒΓ με πλευρές  x cm
 x  2 cm

Να βρείτε την τιμή του πραγματικού αριθμού x και στη συνέχεια να υπολογίστε
την περίμετρο και το εμβαδόν του τριγώνου.
Β. α. Κεφάλαιο 20.000 ευρώ κατατέθηκε στην τράπεζα με ανατοκισμό ανά έτος

και ύστερα από δύο χρόνια έγινε μαζί με τους τόκους 26.450 ευρώ.
Να βρεθεί το επιτόκιο.
(Ανατοκισμός είναι η διαδικασία κατά την οποία, στο τέλος του χρόνου, ο τόκος
προστίθεται στο κεφάλαιο και το άθροισμα αυτό είναι το νέο κεφάλαιο)
β. Ένας έμπορος αγόρασε ορισμένα κιλά από ένα προϊόν και πλήρωσε συνολικά
75 ευρώ. Από αυτά κράτησε τα 4 κιλά και τα υπόλοιπα τα πούλησε κατά 9 ευρώ
ακριβότερα απ’ ότι τα είχε αγοράσει.
Αν η τιμή ανά κιλό που τα πούλησε είναι κατά 1 ευρώ μεγαλύτερη από την τιμή
αγοράς, να βρείτε πόσα κιλά προϊόντος είχε αγοράσει.
2.5 Ανισότητες – Ανισώσεις με έναν άγνωστο
50
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Σωστό ή λάθος ;
1. Αν ο ν είναι φυσικός αριθμός, διάφορος του μηδενός, τότε ισχύει

       Σ  Λ 
1 1
2. Αν    , τότε  Σ  Λ 
 
3. Αν    και    , τότε    . Σ  Λ 
4. Αν  2   2 , τότε    Σ  Λ 
5. Αν    και   0 , τότε    Σ  Λ 
6. Για κάθε πραγματικό αριθμό α, ισχύει  2  0 Σ  Λ 
7. Αν ισχύει  2  0 , τότε   0 Σ  Λ 
8. Αν  2   2  0 , τότε     0 Σ  Λ 
9. Αν  2   2  0 , τότε     0 Σ  Λ 
10. Αν   0 και  2   2 , τότε     0 Σ  Λ 
β. Να σημειώσετε σε κάθε ένα από τα παρακάτω, το γράμμα που αντιστοιχεί στη

σωστή απάντηση:
1. Αν ισχύει  2  0 , τότε:
 Α.   0
 Β.   0
 Γ.   0
 Δ.   0
 Ε. τίποτε από τα προηγούμενα.
 
2. Αν η ανίσωση  2  1 x    1 είναι αδύνατη, τότε:
 Α.   1
 Β.   1
 Γ.   1
 Δ.   1
 Ε.   0
3. Αν  2   2 , τότε:
 Α.    
 Β.   
 Γ.   
 Δ.    
4. Αν     7 και α – β < 3, τότε:
51
 Α.   5
 Β.   5
 Γ.   0
 Δ.   0
1 1
5. Αν  , τότε:
x 3
 Α. x  3
 Β. x  3 ή x  3
 Γ. x  3  x  3
 Δ. x  3 ή x  0
 Ε. ο x είναι οποιοσδήποτε μη μηδενικός πραγματικός αριθμός.
6. Αν     0 , τότε :

 Α. 1


 Β. 1


 Γ. 1


 Δ. 0

Β. α. Αν  1    0 , να διατάξετε από το μικρότερο προς το μεγαλύτερο, τους

1 1
αριθμούς:  ,  2 ,  3 , , 2 
 
   
β. Αν α < β < γ, δείξτε ότι    .
3
ΘΕΜΑ 2ο
 0  2
Α. α. Αν  να βρείτε μεταξύ ποιων αριθμών περιέχεται η τιμή καθεμιάς
 1   3
από τις παραστάσεις:
i. 2  3
ii. 3    2

iii.

iv.  2   2
β. Να λυθούν οι ανισώσεις:
52
x x
i. 1   x
2 3
2x  1 x2
ii. 1   x
6 2
3 x  1 1  2x
ii. 2 x   1
5 10
γ. Να λυθούν οι ανισώσεις:
x  2 2x  1 x 1
i.  
2 4 6
x  3 3  2x x  1 2
ii.   
2 5 10 5
x  15 x  3 5
iii.    x  3.
2 2 4
Β. α. Να βρεθούν οι τιμές του x, οι οποίες επαληθεύουν κάθε μια από τις

παρακάτω ανισώσεις:
x  1 2  3x x 1
i.   1
4 6 3
x  3 11  x 3 x  1 16
ii.   
2 5 20 5
3 
β. Να βρεθούν οι ακέραιες και θετικές τιμές του α, για τις οποίες το κλάσμα
2
είναι θετικό και μικρότερο του 4.
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να βρείτε τα διαστήματα που συναληθεύουν οι ανισώσεις:

x 1 5
i. 3   5
2 6
ii. 4  3  x  1  4  4  x   2 x  11
x  2 2x 1
iii. 1   2
4 6
 3x  1 2 x  1
 
iv.  2 3

 2  3x  1  x  2  x  5   1
 3  x  2   2  x  1  x

v.  x  3 7 x  3 7  x
  
 5 2 2
 13  x x  2 3  x
 2  3  4
vi. 
 3x  x  6  5 x  2
 3 3
53
β. Να βρεθούν οι κοινές λύσεις των ανισώσεων:

 2x 1  0

i.  x  1  0
 3x  2  0

 3x  5  0

ii.  1  2 x  0
 2  3x  2

Β. α. Αν ισχύει     0 , να δείξετε ότι:

 2  2
i. 
 
  2 
ii. 
1  2 1  
β. Αν     0 , να δείξετε ότι  3   3   2    2 .
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Αν ισχύει     2 , να διατάξετε στη σειρά, από το μικρότερο

προς το μεγαλύτερο, τους αριθμούς:
i.  ,  ,   1 ,   2
ii.  2 ,  2 ,   1 ,    2 
2 2
β. Να αποδείξετε ότι:
1.  2   2   2      
2.        3      
2
Β. α. Όταν ρωτήθηκε κάποιος πόσα παιδιά έχει απάντησε: Έχω 20 ευρώ. Αν

δώσω 4 ευρώ σε κάθε ένα από τα παιδιά μου, δε θα μου φτάσουν τα χρήματα
που έχω. Αν όμως δώσω 3 ευρώ σε κάθε παιδί, θα μου περισσέψουν τα
χρήματα. Πόσα παιδιά είχε;
β. Όταν ρωτήθηκε κάποιος βοσκός πόσα πρόβατα έχει απάντησε: Αν από το

1 των προβάτων που έχω αφαιρέσεις το 14, θα βρεις αριθμό μεγαλύτερο του
4
10. Επιπλέον ο αριθμός των προβάτων είναι διψήφιος και άρτιος. Πόσα πρόβατα
είχε;
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΡΑΜΜΙΚΩΝ ΕΞΙΣΩΣΕΩΝ
54
ΓΚΟΤΦΡΙΝΤ ΒΙΛΧΕΛΜ ΛΑΪΜΠΝΙΤΣ

1646 – 1716
“Δεν υπάρχει ευτυχισμένη ζωή.

Υπάρχουν μόνο ευτυχισμένες ημέρες”.
Γερμανός φιλόσοφος, μαθηματικός, διπλωμάτης, φυσικός, ιστορικός,

βιβλιοθηκονόμος και διδάκτορας των λαϊκών και εκκλησιαστικών
Νομικών. Ανέπτυξε τον Διαφορικό και Ολοκληρωτικό Λογισμό.
Τον αποκάλεσαν “ο πολυμαθέστερος άντρας μετά τον
Αριστοτέλη”. Ένας από τους πλέον παραγωγικούς
εφευρέτες στον τομέα της μηχανικής
αριθμομηχανών. Όρισε το δυαδικό
αριθμητικό σύστημα, το οποίο
είναι το θεμέλιο όλων σχεδόν
των ψηφιακών υπολογιστών.
Μαζί με τον Ντεκάρτ και το
Σπινόζα, ήταν ένας από
τους τρεις μεγάλους
υποστηρικτές του
ορθολογισμού
τον 17ο αιώνα.
Είχε σημαντική συνεισφορά στη φυσική και την τεχνολογία, σε έννοιες
που εμφανίστηκαν πολύ αργότερα στην φιλοσοφία, τη
θεωρία πιθανοτήτων, τη βιολογία, την ιατρική, τη
γεωλογία, την ψυχολογία, την γλωσσολογία και
την επιστήμη των υπολογιστών. Έγραψε έργα
για τη φιλοσοφία, την πολιτική, το δίκαιο, την
ηθική, τη θεολογία, την ιστορία και
τη φιλολογία.
3.1 Η έννοια της γραμμικής εξίσωσης
55
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. 1. Τι παριστάνει:
 η γραφική παράσταση της συνάρτησης y   x  
 κάθε εξίσωση της μορφής  x   y   .
2. Να εξετάσετε ποια από τα παρακάτω ζεύγη επαληθεύουν τις εξισώσεις:

 3 , 6

i. 8 x  6 y  12  0   2 , 1

  3 , 5
 7  ,  

ii.  x   y  6   ,  ,   0  9  , 2 

  0 , 0
3. Να συμπληρώσετε τους παρακάτω πίνακες τιμών:
y  3x  1
x –2 0
y –2 4
y  2 x  3
x 0 1
y –1 5
β. Να σημειώσετε τη σωστή (Σ) ή τη λανθασμένη (Λ) σε κάθε μια από τις

παρακάτω προτάσεις.
1. Η εξίσωση  x   y   , με  ,  ,   R και οι  ,  δεν είναι και οι δύο μηδέν,
παριστάνει ευθεία. Σ Λ
3
2. Το σημείο στο οποίο η ευθεία y  x  2 τέμνει τον άξονα y y είναι το  2 , 0 
2
Σ Λ
 y  2x  5
3. Οι ευθείες  έχουν την ίδια γραφική παράσταση.
  4 x  2 y  10
Σ Λ
Β. α. Να σημειώσετε τη σωστή απάντηση σε κάθε μία από τις παρακάτω

ερωτήσεις:
1. Η εξίσωση της ευθείας που τέμνει τους άξονες x x και y y στα σημεία  0 ,  4 
και  2 , 0  είναι η:
56
 Α. x  2 y  4
 Β. 2 x  y  4
 Γ. 2 x  y  4
 Δ. x  2 y  4
 Ε. καμία από αυτές
2. Το σημείο τομής των ευθειών y  2 x  3 και x  2 είναι το:

 Α.  2 , 1
 Β.  2 , 0 
 Γ.  2 ,  1
 Δ.  2 , 3
 Ε. κανένα από τα προηγούμενα
3. Αν η γραφική παράσταση της συνάρτησης f  x   2  x  3  διέρχεται από τα

σημεία  1 , 2  και   0 , 0  , τότε οι τιμές των  ,   είναι:
 Α.  ,     0 , 1
 Β.  ,    1 , 0 
 Γ.  ,    1 ,  1
 Δ.  ,     1 ,  1
 Ε. Καμία από αυτές
β. 1. Να αντιστοιχίσετε κάθε συνάρτηση της ΣΤΗΛΗΣ Α με το σημείο τομής της με

τον άξονα x x από τη ΣΤΗΛΗ Β.
 4 , 0
y  2x  1  3 , 0 
2 
y  3x  2  , 0
3 
y  x  4 3 , 0
1 , 0 
y  x3  1 
  , 0
 2 
2. Να αντιστοιχίσετε κάθε συνάρτηση της ΣΤΗΛΗΣ Α

με το σημείο τομής της με τον άξονα y y από τη ΣΤΗΛΗ Β.
57
2
y
3
x 1  0 ,  4
 0 , 6
2
y  x4  0 , 1
3
 0 , 2
y  x  3  0 ,  1
 0 , 3
y  2x  2
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να εξετάσετε αν τα σημεία που δίνονται ανήκουν στις γραφικές

παραστάσεις των αντίστοιχων συναρτήσεων:
i. y  3x  5   0 , 5 ,  1 , 2  ,   1 , 2 
ii. y  2 x  1   2 , 5 ,  1 , 3 ,   1 ,  3
β. Στο ίδιο σύστημα αξόνων να παρασταθούν γραφικά οι συναρτήσεις: y  2 x

και y  2 x  2 .
Β. α. Να βρεθούν τα σημεία τομής της γραφικής παράστασης της

συνάρτησης y  3x  6 με τους άξονες x x και y y .
β. Να βρεθεί το σημείο τομής των γραφικών παραστάσεων των

συναρτήσεων y  3x  1 και y  2 x  3 .
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Δίνεται η συνάρτηση f  x    x   . Αν ισχύει   3 και το σημείο  2 , 1

ανήκει στη γραφική παράσταση της f , να βρεθούν τα  ,   .
β. 1. Δίνεται η συνάρτηση f  x    x   με πίνακα τιμών
x 0 1 2
y –4 –1 2
Να βρεθούν τα  ,   R .
2. Δίνεται η συνάρτηση f  x    x  3 . Να βρεθεί το   R , ώστε το σημείο

  5 , 12  να ανήκει στη γραφική παράσταση της f .
Β. α. Δίνονται οι ευθείες y  x  1 και y  3x  1 . Να βρεθεί το σημείο τομής τους

καθώς και τα σημεία τομής κάθε μιας από αυτές με τους άξονες x x και y y .
58
β. Να βρεθεί ο λ ώστε η ευθεία y   4  2    x  1 να είναι παράλληλη προς τον

άξονα x΄x .
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να βρεθεί η εξίσωση της ευθείας η οποία τέμνει τους άξονες στα σημεία  0 , 3 και
3 
 , 0 .
4 
x2  5x  6
β. Δίνεται η συνάρτηση f  x  
x  2
1. Να βρείτε για ποιες τιμές του x  R δεν ορίζεται η συνάρτηση
2. Να δείξετε ότι παριστάνει ευθεία η οποία διέρχεται από το σημείο   3 , 0 
Β. α. Να βρεθεί το εμβαδόν του σχήματος που περικλείεται από τις ευθείες

y  x  1 , y  3 και x  2
β. Να βρεθεί το εμβαδόν του τριγώνου που περικλείεται από την ευθεία

y  3x  6 και τους άξονες x x και y y .
3.2 Η έννοια του γραμμικού συστήματος και η γραφική επίλυσή του
ΘΕΜΑ 1ο
59
Α. α. 1. Ποιο σύστημα ονομάζεται γραμμικό σύστημα δύο εξισώσεων με δύο

αγνώστους;
2. Τι ονομάζεται λύση του συστήματος;
3. Τι ονομάζεται κοινή λύση των δύο εξισώσεων ενός συστήματος;
β. Να γράψετε για τις τρεις περιπτώσεις των συστημάτων σχετικά με τη θέση των
ευθειών που παριστάνουν οι εξισώσεις τους.
Β. α. Να συμπληρώσετε με την κατάλληλη εξίσωση, ώστε το σύστημα:

 3x  y  5
1.  να έχει μοναδική λύση.
 ................
 3x  y  5
2.  να έχει άπειρες λύσεις
 ................
 3x  y  5
3.  να είναι αδύνατο.
 ................
3 1  3 1
β. Δίνονται τα σημεία   1 , 0  ,   0 , 1 ,   ,   ,    ,  .
2 2  2 2
 x  y 1
Να βρείτε ποιο από αυτά επαληθεύει το σύστημα 
 3x  y  5
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να εξετάσετε αν το ζεύγος  5 , 2  είναι λύση του

 x y 3
συστήματος: 
 x  2y  0
β. Να επιλυθούν γραφικά τα συστήματα:

 x y 3
 i. 
 y2
 x  y  1
 ii. 
 x 1
 2x  y  1
 iii. 
 x y 0
Β. α. Να βρεθούν δύο αριθμοί που διαφέρουν κατά 1 και, αν στο διπλάσιο του
μεγαλύτερου προσθέσουμε το μικρότερο, βρίσκουμε 5.
 Να γίνει το σύστημα των γραμμικών εξισώσεων.
 Να επιλυθεί το σύστημα γραφικά.
β. Να κατασκευάσετε και να παραστήσετε γραφικά ένα σύστημα, το οποίο έχει

μοναδική λύση την  2 , 3
60
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να λύσετε γραφικά τις εξισώσεις:

x y 5
1.  
4 2 4
x 3
2.   y 
2 4
Στη συνέχεια να εξετάσετε αν έχει λύση το σύστημα των δύο αυτών εξισώσεων.
β. Να αποδείξετε ότι οι παρακάτω ευθείες:

1. 3x  2 y  14
2. x  2
3. y  4
διέρχονται από το ίδιο σημείο.
Να βρείτε τις συντεταγμένες του σημείου αυτού.
Να κάνετε τη γραφική παράσταση των τριών ευθειών.
Β. α. Να επιλυθούν γραφικά τα συστήματα:

 x  y  1
1. 
 2 x  2 y  2
 x y 0
2. 
 2 x  2 y  1
β. Να επιλυθούν γραφικά τα συστήματα:

 x  2y  1
1. 
  x  y  2
 3 x  2 y  1
2. 
 2x  y  0
 x y 2
3. 
 3x  2 y  1
ΘΕΜΑ 4ο
  2 ,  2 
Α. α. Να εξετάσετε αν ένα σύστημα που έχει λύσεις τα ζεύγη 
  2 , 2 
έχει και άλλες λύσεις. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
61
β. Να βρείτε (γραφικά) ποια από τα συστήματα έχουν μοναδική λύση, ποια είναι
αόριστα και ποια είναι αδύνατα:
 x y 0
1. 
 2x  3y  1
 x  y 1
2. 
 2x  2 y  2
 x  y 1
3. 
 3 x  3 y  1
Β. α. Έχουμε δύο ευθείες οι οποίες διέρχονται:

  2 , 0 
 η πρώτη από τα σημεία
 0 , 2
  1 ,  2 
 η δεύτερη από τα σημεία
 0 , 0
Να κάνετε τη γραφική τους παράσταση και να βρείτε το σημείο τομής τους.
 1 : 2 x  y  4
β. Δίνονται οι ευθείες:
 2 : x  2y  3
i. Να κάνετε τη γραφική τους παράσταση και να βρείτε το σημείο τομής Μ των
δύο ευθειών.
ii. Να βρείτε την ευθεία η οποία διέρχεται από την αρχή των αξόνων και από το
σημείο Μ.
3.3 Αλγεβρική επίλυση γραμμικού συστήματος
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Τι παριστάνει η εξίσωση y   x   ;
62
β. Ποιος είναι ο συντελεστής διεύθυνσης της ευθείας  x   y  0 ;

γ. Πότε ένα σύστημα ονομάζεται γραμμικό;
  1x   1 y   1

Β. α. Είναι αληθές ότι το γραμμικό σύστημα: 
  2x   2 y   2

λέμε ότι είναι ένα σύστημα 2 x2 , δηλαδή ότι έχει 2 εξισώσεις με 2 αγνώστους;
β. Πότε ένα σύστημα λέμε ότι είναι αδύνατο;
γ. Όταν ένα γραμμικό σύστημα με δύο εξισώσεις έχει μοναδική λύση την  x , y  ,
τότε οι ευθείες τις οποίες παριστούν οι εξισώσεις του τέμνονται σε ένα σημείο. Η
πρόταση είναι αληθής ή ψευδής;
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να βρεθεί η εξίσωση της ευθείας ε η οποία διέρχεται από τα σημεία  1 , 2 

και   2 ,  1 .
Στη συνέχεια να βρεθεί η εξίσωση της ευθείας η οποία διέρχεται από την αρχή
των αξόνων και είναι παράλληλη στην ευθεία ε.
β. Το τριώνυμο  x   y  4 για  x , y    3 ,  5 , μηδενίζεται. Αλλά για

 x , y    4 , 3 είναι ίσο με 11. Να βρεθούν τα α και β.
   x  4

Β. α. Ένα ισόπλευρο τρίγωνο  έχει πλευρές    y  2
   4 x  y

Να βρεθεί η περίμετρός του.
β. i. Να βρεθεί η εξίσωση της ευθείας ε η οποία διέρχεται από τα σημεία

  2 ,  3 και   2 , 5  .
ii. Να βρεθεί η εξίσωση της ευθείας η οποία τέμνει τον άξονα y y στο σημείο – 1
και είναι παράλληλη στην ευθεία ε.
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να βρεθούν τα  ,   R ώστε τα συστήματα:

 x  y 1   x  y  7
 και  να έχουν κοινή λύση.
 2x  y  5  5 x   y  3
63
β. Να λυθούν τα συστήματα:
 x  y   3

i.  x  y    1
  x  y    3

 x  y      12
 y  1

ii. 
 yx2
 y   3
Β. α. Να βρεθούν τα x , y  R για τα οποία ισχύει:  x  2 y    2 x  y  3  0

2 2
 x  2 y  4 5x  y
 3  4  4
i. 
 2y  x  x  y  x 1
 4 6
 x y x y
 5  3
ii. 
 x y  x y  y2
 2 3 2
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να βρείτε την εξίσωση της ευθείας που διέρχεται από τα σημεία   2 , 3

και   1 , 4  .
Όμοια της ευθείας που διέρχεται από τα σημεία   6 , 5 και  11 , 5 .
β. Οι πλευρές α, β, γ ενός τριγώνου ΑΒΓ ικανοποιούν

     36

τις σχέσεις      28
     32

Να βρεθούν οι πλευρές του τριγώνου και να δείξετε ότι το τρίγωνο είναι
ορθογώνιο.
Β. α. Δύο βρύσες γεμίζουν μία δεξαμενή, η πρώτη σε 8 ώρες και η δεύτερη

σε 6 ώρες. Ανοίγουμε την πρώτη βρύση και μετά από ένα χρονικό διάστημα
3
την κλείνουμε και ανοίγουμε τη δεύτερη μέχρι που να γεμίσουν τα της
4
δεξαμενής. Να βρείτε για πόση ώρα έμεινε ανοικτή η κάθε βρύση, αν είναι
γνωστό ότι το συνολικό διάστημα που έμειναν ανοικτές οι δύο βρύσες ήταν
5 ώρες.
β. Το άθροισμα των ψηφίων ενός διψήφιου αριθμού είναι 15.
64
Αν αλλάξουμε τη θέση των ψηφίων του, παίρνουμε αριθμό κατά 27 μικρότερο

του αρχικού. Να βρεθεί ο αριθμός.
65
3.3 Αλγεβρική επίλυση γραμμικού συστήματος
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Είναι αληθές ή ψευδές ότι:

i. “Με οποιονδήποτε τρόπο κι αν λύνουμε ένα σύστημα, αν κατά τη διάρκεια των
πράξεων προκύψει μια αδύνατη εξίσωση, τότε το σύστημα είναι αδύνατο”.
ii. “Με τη Μέθοδο των Αντίθετων Συντελεστών πρέπει να απαλείφουμε τον
πρώτο άγνωστο του συστήματος”.
 1 : 3x  y  2
iii. “Οι ευθείες τέμνονται στην αρχή των αξόνων”.
2 :x y 0
iv. “Η εξίσωση  3x  2 y  1 x  2 y  5  0 εκφράζει γραμμικό σύστημα δύο
εξισώσεων με δύο αγνώστους”.
v. “Ένα γραμμικό σύστημα δύο εξισώσεων με δύο αγνώστους μπορεί και να έχει
ακριβώς δύο λύσεις”.
β. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση.

 1 : 3x  2 y  5
1. Οι ευθείες έχουν κοινό σημείο το:
 2 : 2 x  5 y  3
 Α.  1 , 1
 Β.   3 ,  2 
 Γ.   4 ,  1
 Δ.   6 , 3
2. Η παράσταση  x  3 y  5    2 x  y  4   2017 γίνεται ελάχιστη, όταν:
2 2
 x 1ή y  2
Α.
 x  1  y  2
Β.
 x  2 ή y 1
Γ.
 x  1 ή y  2
Δ.
 x  2y 1
3. Το σύστημα  παριστάνει δύο ευθείες:
 x y 2
 Α. οι οποίες τέμνονται σε ένα σημείο
 Β. οι οποίες είναι παράλληλες
 Γ. οι οποίες ταυτίζονται
 Δ. τίποτε από τα παραπάνω
66
3 x  4 y  25

Β. α. Να λυθεί το σύστημα: 5 x  2 y  7
 x  3 y  15

 x  2y  5
β. i. Να εξετάσετε αν το σύστημα 
 3 x  6 y  22
 έχει μοναδική λύση
 είναι αόριστο
 είναι αδύνατο
  x  3y  4
ii. Να εξετάσετε αν το σύστημα 
 2 x  6 y  8
 έχει μοναδική λύση
 είναι αόριστο
 είναι αδύνατο
ΘΕΜΑ 2ο
 x5
Α. α. Αν  , τότε η παράσταση  x   y ισούται με 14.
 y  2
 x  3
Αν όμως  , τότε η παράσταση αυτή ισούται με 3.
 y5
Να βρεθούν τα α και β.
 i. x  1  y  1  2 x  3  2 y  13  0
3 4 5 7
3 x  4 y  25
 ii. 5 x  2 y  7
 x  3 y  15

 x  2 y  z  3

Β. α. Να λυθεί το σύστημα:  2 x  2 y  z  2
  x  3y  2z  0

 3x  y    10

β. Να λυθεί το σύστημα:  4 y  3   10
 2  4

67
ΘΕΜΑ 3ο
 1 2
   3
 x 3y
Α. α. Να λυθεί το σύστημα: 
 2 1
  5
 x y
  x  2 y  x  y  1  0
β. Να λυθεί το σύστημα: 
 x  y  2
B. α. Δύο φίλοι Α και Β έχουν άθροισμα ηλικιών 35 χρόνια.

i. Μπορείτε να υπολογίσετε την ηλικία καθενός από τους δύο φίλους;
Αν ναι, ποιες είναι οι ηλικίες τους; Αν όχι, γιατί;
ii. Εάν είχατε ένα ακόμα δεδομένο: «Η διαφορά των ηλικιών των Α και Β
είναι 5 χρόνια», πως θα υπολογίζατε τις ηλικίες αυτές και ποιες είναι;
β. Να βρεθεί ένας κλασματικός αριθμός τέτοιος, ώστε αν στους δύο όρους του
προσθέσουμε το 2, προκύπτει ο αριθμός 2, ενώ αν από τους όρους του
αφαιρέσουμε το 3, προκύπτει ο αριθμός 3.
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Να βρεθεί διψήφιος αριθμός αν γνωρίζουμε ότι:

i) Το άθροισμα του αριθμού αυτού και του αριθμού που προκύπτει
αν αλλάξουμε τη θέση των ψηφίων του είναι 110.
ii) Αν διαιρέσουμε τον αριθμό με τη διαφορά του ψηφίου των δεκάδων
μείον το ψηφίο των μονάδων προκύπτει πηλίκο 18 και υπόλοιπο 1.
β. Ένα τετράγωνο πλευράς x και ένα ισόπλευρο πλευράς y έχουν ίσες

περιμέτρους. Αν το άθροισμα της μιας πλευράς του τετραγώνου και της μιας
πλευράς του ισοπλεύρου τριγώνου είναι 14, να βρεθούν τα x , y .
Β. α. Η περίμετρος ενός ορθογωνίου ισούται με 12 μονάδες μήκους.

Εάν, διπλώνοντάς το στη μέση προκύπτει τετράγωνο, να βρεθούν οι διαστάσεις
του ορθογωνίου.
β. Να υπολογίσετε δύο αριθμούς που έχουν άθροισμα 25 και η διαίρεση

του μεγαλύτερου από αυτούς με το μικρότερο δίνει πηλίκο 2 και υπόλοιπο 4.
68
ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ
ΤΖΙΡΟΛΑΜΟ ΚΑΡΝΤΑΝΟ
1501 – 1571
“Αυτός ο κερατάς ο Ταρτάλια μου έκλεψε την απόδειξη”
Ιταλός γιατρός, φιλόσοφος, αστρονόμος, θρησκειολόγος, μουσικός και... φυσικά

μαθηματικός, με πολύπτυχη δραστηριότητα, όπως μαρτυρούν οι ιδιότητές
του και πολυτάραχη ζωή, αφού ξεκίνησε ως καρπός παράνομης για τα
ήθη της εποχής του σχέσης των ανύπαντρων γονέων του (ο πατέρας
του ήταν διάσημος δικηγόρος στο Μιλάνο και φίλος του Λεονάρντο
Ντα Βίντσι), συνεχίστηκε με αποκλεισμούς από κολεγιακές
σπουδές φυσικής στην Παβία αλλά με διδακτορικό
ιατρικής στην Πάντοβα, αμαυρώθηκε από την
εκτέλεση του γιου του που καταδικάστηκε
για το φόνο της γυναίκας του και
σπιλώθηκε από την Ιερά
Εξέταση που του
επέβαλε πολύμηνη
φυλάκιση για
αιρετικά
κηρύγματα!
69
5.1 Σύνολα
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Αν    x  Z / 0  x  9  είναι το βασικό σύνολο και

   2 , 4 , 6 , 8  ,    4 , 8  ,    2 , 7 , 9  , να συμπληρώσετε τα παρακάτω:
1.   ..........
2.     ..........
3.     ..........
4. (   )    ........
5.  '  '  ..........
β. Σωστό ή λάθος;
1. Αν    1 , 2 , 3  και    x   /1  x  3  τότε    . Σ  Λ 
2. Αν    x  R / x 2  1  0  , τότε Α = { 0 }. Σ  Λ 
3. Για οποιοδήποτε σύνολο  ισχύει      . Σ  Λ 
4. Για οποιοδήποτε σύνολο  ισχύει      . Σ  Λ 
5. Αν    και    , τότε    . Σ  Λ 
γ. 1. Για τα σύνολα   x  N / 1  x  4 και    1 , 2 , 3 , 4  ισχύει:

 Α.     Β.    και   
 Γ.    και     Δ. τίποτε από τα προηγούμενα.
2. Το σύνολο    x  R / x  1  είναι:
2
 Α.     1 , 1  Β.     1 
 Γ.   Δ.       Α = { }
3. Για τα σύνολα    1 , 2 , 3  ,    4 , 5 , 6  και    1 , 5 , 8  το       
είναι:
 Α. 1 , 2 , 3 , 4 , 5   Β. 1 , 5 , 8 
 Γ. 1 , 5   Δ. 1 , 5 , 6 
4. Έστω  ένα σύνολο, τότε    ισούται με:
 Α.   Β.   Γ.     Δ.   
70
Β. α. Αν    1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7  είναι το βασικό σύνολο και    1 , 2 , 3 , 4 , 5  ,

   3 , 7  δύο σύνολα, να αντιστοιχίσετε κάθε σύνολο
της ΣΤΗΛΗΣ Α στο ίσο του της ΣΤΗΛΗΣ Β.
α.  1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 7 
β. 
1. 
γ.  1 , 2 , 3 
2. 
3.  δ.  3
4.  ε.  6 , 7 
5. 
στ.  6 
ζ. 
β. Αντιστοιχίστε κάθε στοιχείο της ΣΤΗΛΗΣ Α

με τα στοιχεία της ΣΤΗΛΗΣ Β.
Α. 
1.  x  N /1  x  3  Β. R
2.  x  R / ( x  1) ( x  2)  0  Γ.   1 , 0 , 1 
3.  x  Z / x 2  1  0  Δ.  1 , 2 
Ε.  1 , 2 , 3 
4.  xR/ x 2
1  0 
5.  x  Z /  1  x  2 
ΣΤ.   1 , 1
Ζ.  1 , 0 , 1 , 2 
71
γ. Αντιστοιχίστε κάθε στοιχείο της ΣΤΗΛΗΣ Α

με τα στοιχεία της ΣΤΗΛΗΣ Β.
Αν    1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 , 8 , 9 
   1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6  και    2 , 5 , 7 , 9 
Τότε το: Είναι ίσο με:
Α.  2 , 5 , 7 
Β. 
1.  Γ. 
2.  Δ.  1 , 3 , 4 , 6 , 8 
3. 
Ε.  1, 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 , 9 
4. 
5.    ΣΤ.  2 , 5
6.  Ζ.  7 , 8 , 9 
7. 
Η.  8 
Θ.  9 
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. 1. Να γράψετε με αναγραφή των στοιχείων του το σύνολο:

   x  Z /  1  x  5
2. Να γράψετε με περιγραφή των στοιχείων του το σύνολο :
   0 , 5 , 10 , 15 , 20 , 25 , 30 , 35 
3. Ποια από τα παρακάτω σύνολα είναι  ;
  x  Z / x 2  0
  x  R / 2 x  1  3x  1
  x  Z / 2 x  3   x  5
  x  R / x 2  4 x  6  0
β. 1. Αν   x  Z / 0  x  10 , να βρεθούν τα σύνολα:

i. 
ii. 
iii.  ,    x  / x   
iv.  ,    x  / x   
v.   
vi.   
vii.   
72
2. Αν    1 , 3 , 5 , 7 , 9  ,    1 , 5 , 6 , 7  και    1 , 2 , 4 , 6 , 8 , 9  να βρείτε τα
παρακάτω σύνολα:
i.   
ii.   
iii.       
iv.       
v.           
γ. 1. Έστω το βασικό σύνολο    0 , 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 , 8 , 9  και τα

υποσύνολά του    1 , 3 , 4 , 5 , 9  ,    2 , 4 , 6 , 7 , 8  και    1 , 3 , 4 , 6  .
Να βρείτε τα σύνολα:
i.  ,  ,  
ii.      
iii.   
iv.      
v.       
2. Αν    x  R / x  7  και    x  R / x  2  να βρεθούν τα σύνολα:

i. 
ii.   
iii. 
iv.   
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. 1. Αν     3 ,  2 ,  1 , 0 , 1 , 2 , 3  ,     1 , 1 , 2  και
    3 ,  2 , 0 , 1 , 2  , να δείξετε τους Νόμους του De Morgan, ότι δηλαδή
        


        
 
   3 ,  , 2
2. Αν τα σύνολα  είναι ίσα, να βρείτε τα λ και μ.
   2 ,   1 , 4
3. Να βρείτε τα α και β, ώστε να είναι ίσα τα σύνολα:

  1 ,  2 , 2 και   1 ,  , 4
4. Να βρείτε τα α και β, ώστε να είναι ίσα τα σύνολα:

  0 ,  , 1 και   0 ,  , 2
73
 

 
β. 1. Αν    5 ,    ,      , 10  , να βρείτε τα σύνολα 


     

2. Αν   R , να βρείτε το συμπληρωματικό του συνόλου    x  R / x  1  2  .
Β. α. 1. Να βρείτε τα σύνολα:

i.   x  R /  x  1  0
2
 και 
ii.    x  R / x  1  και  .
2. Να εξετάσετε αν    , σε κάθε μια από τις περιπτώσεις:

i.   1 , 3 , 7 και   3 , 7 , 1
ii.    και   0
iii.    x  R / x 2  16  0 και    x   / x 2  16  0
iv.    x  R / x 2  49  0 και    x   / x 2  49  0
β. 1. Με βασικό σύνολο το    x  , ό x  ή  ό  , θεωρούμε

    x  , ό 3  x  8
τα σύνολα: 
    x  , ό x    έ  8
Να παραστήσετε με αναγραφή των στοιχείων τους τα σύνολα:
  

   ΄
 ΄
     ΄     ΄
2. Με βασικό σύνολο το    x   * , ό x  ή  ό  ό  ,

    x  , ό x  ό  ό  ό 
θεωρούμε τα σύνολα: 
    x  , ό x  ά  3
   

   ΄
 ΄    ΄    ΄
    
74
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Με βασικό σύνολο το    x   * , ό x  20 ,

    x  , ό x  έ  12
θεωρούμε τα σύνολα: 
    x  , ό x  έ  18
   

   ΄
 ΄    ΄    ΄
    
β. Να βρείτε τα στοιχεία του συνόλου Δ,
   1 , 3 , 4 , 5

αν ισχύουν:      1 , 2 , 3 , 4 , 5

     4 , 5
γ. Να συμπληρώσετε τα κενά με τα κατάλληλα στοιχεία:

i. 1, , , 8  1, , 3 , 7  3 , 7 , 
ii.  , 5 , 6   ,2,   1, 2 , , , 3
iii.  , ,     ,  ,    , 
    έ  ί  
Β. α. Δίνονται τα σύνολα 
    έ  ί 
Τι συμπέρασμα βγάζετε για εκείνον που ανήκει στο σύνολο:
 i      ii      iii  ΄  iv  ΄
 v    ΄  vi  ΄    vii  ΄  ΄
    ά   έ ά 


β. Δίνονται τα σύνολα     ά    έ  ά 

    ά   έ  ά
i. Να γράψετε τα σύνολα Α, Β, Γ με αναγραφή των στοιχείων τους και να τα
παραστήσετε στο ίδιο διάγραμμα Venn
 

ii. Να προσδιορίσετε τα σύνολα:    
 

iii. Να επαληθεύσετε ότι:                   
75
γ. Να βρείτε τις τιμές του πραγματικού αριθμού x, για τις οποίες είναι ίσα τα
σύνολα σε κάθε μία από τις περιπτώσεις:
i.   1 , x 2  2 και   1 , 7
ii.   2 , x 2  x και   6 , x 2  3 x
iii.   1 , 9 , x 2  2 x και   1 , 3 , x 2 
76
5.2 Δειγματικός χώρος – Ενδεχόμενα
ΘΕΜΑ 1ο
 Δείγμα
 Δειγματικός χώρος ενός πειράματος τύχης
 Ενδεχόμενο ενός πειράματος τύχης
 Βέβαιο ενδεχόμενο
 Αδύνατο ενδεχόμενο
 Ένωση δύο ενδεχομένων Α και Β
 Τομή δύο ενδεχομένων Α και Β
 Συμπλήρωμα ενός ενδεχομένου Α
 Ασυμβίβαστα ενδεχόμενα Α και Β
β. Ρίχνουμε ένα νόμισμα 5 το πολύ φορές. Το πείραμα σταματά νωρίτερα αν

φέρουμε δύο διαδοχικές φορές την ίδια ένδειξη. Να γραφεί ο δειγματικός χώρος
του πειράματος.
γ. Ρίχνουμε ένα ζάρι 3 φορές. Να βρείτε το δειγματικό χώρο του πειράματος.
Β. α. Ρίχνουμε ένα ζάρι δύο φορές. Να βρείτε το δειγματικό χώρο του

πειράματος.
β. Ένα παιδί έχει στην αριστερή του τσέπη 2 κόκκινους βώλους και 1 άσπρο και
στη δεξιά του τσέπη 2 μπλε και 1 μαύρο βώλο. Να βρείτε το δειγματικό χώρο του
πειράματος τύχης: “το παιδί παίρνει ένα βώλο από την αριστερή τσέπη και ένα
βώλο από τη δεξιά τσέπη”.
γ. Μια σακούλα περιέχει 3 όμοιους σε μέγεθος βώλους (1 πράσινο,

1 κόκκινο, 1 μπλε). Παίρνουμε τυχαία ένα βώλο, τον βάζουμε πάλι στη σακούλα
και παίρνουμε και δεύτερο βώλο. Να βρείτε το δειγματικό χώρο του πειράματος
τύχης.
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Σε ένα τουρνουά ποδοσφαίρου συμμετέχουν τρεις ομάδες η Α, η Β και η Γ,

δίνοντας μεταξύ τους από δύο αγώνες (εντός και εκτός έδρας). Να βρείτε όλα τα
δυνατά ζεύγη των αντιπάλων.
β. Ρίχνουμε ταυτόχρονα ένα κόκκινο και ένα πράσινο ζάρι. Να βρείτε τα

ενδεχόμενα:
Α: το άθροισμα των ενδείξεων είναι 6
Β: και οι δύο ενδείξεις είναι άρτιοι αριθμοί
Γ: οι δύο ενδείξεις είναι ίδιες.
77
Β. α. Χρησιμοποιώντας τα ψηφία 3, 4, 5 από μία φορά το καθένα, σχηματίζουμε

τριψήφιους αριθμούς.
i. Με τη βοήθεια δενδροδιαγράμματος να βρείτε όλους τους τριψήφιους αριθμούς
που είναι δυνατό να σχηματιστούν.
ii. Να βρείτε τα ενδεχόμενα:
 Α: ο αριθμός είναι άρτιος
 Β: ο αριθμός είναι μεγαλύτερος από το 400
 Γ: ο αριθμός είναι μικρότερος από το 300
β. Ρίχνουμε ένα ζάρι δύο φορές. Να προσδιορίσετε τα ενδεχόμενα:

 Α: ο αριθμός της 1ης ρίψης είναι μικρότερος από τον αριθμό της 2ης ρίψης.
 Β: το άθροισμα των αριθμών των δύο ρίψεων είναι 7
 Γ: το γινόμενο των αριθμών των δύο ρίψεων είναι 6
 Δ: ο αριθμός της 1ης ρίψης είναι ίδιος με τον αριθμό της 2ης ρίψης.
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Ένα τρένο με 3 βαγόνια έχει επιβάτες άντρες και γυναίκες. Έστω Ω το

σύνολο των επιβατών του τρένου και Α, Β, Γ τα σύνολα των επιβατών του 1ου,
του 2ου και του 3ου βαγονιού αντίστοιχα. Έστω, επίσης, Δ και Ε τα σύνολα των
αντρών και γυναικών αντίστοιχα. Να εκφράσετε με λόγια τα σύνολα:
i.  
ii. 
iii.     ΄
iv. ΄  ΄
v.       
β. Σε ένα κουτί υπάρχουν τρεις μπάλες, μία κόκκινη (Κ), μία μπλε (Μ) και μία
πράσινη (Π). Επιλέγουμε στην τύχη μία μπάλα, καταγράφουμε το χρώμα της και
την επανατοποθετούμε στο κουτί. Στη συνέχεια επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία
για μια ακόμα φορά.
i. Να βρείτε το δειγματικό χώρο του πειράματος
ii. Να βρείτε τα παρακάτω ενδεχόμενα:
Α: οι δύο μπάλες έχουν το ίδιο χρώμα
Β: η δεύτερη μπάλα είναι κόκκινη
Γ: μία τουλάχιστο μπάλα είναι πράσινη.
Β. Μια ομάδα μπάσκετ επιτυγχάνει 4 συνεχόμενα καλάθια, δίποντα (δ) ή

τρίποντα (τ). Να γράψετε τα ενδεχόμενα:
 Α : τα συνεχόμενα καλάθια εναλλάσσονται στο είδος τους
 Β : τρία συνεχόμενα καλάθια είναι τρίποντα
 Γ : το πρώτο και το τρίτο καλάθι είναι δίποντα.
78
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Από τις οικογένειες με τρία παιδιά επιλέγουμε μία στη τύχη και εξετάζουμε
τα παιδιά της ως προς το φύλο και τη σειρά γέννησής τους.
 Α: τουλάχιστο δύο παιδιά να είναι αγόρια
 Β: το πολύ ένα παιδί είναι αγόρι
 Γ: τα δύο παιδιά της οικογένειας να είναι του ίδιου φύλου και το τρίτο παιδί
να είναι του αντίθετου φύλου.
β. Ένας τεχνικός ελέγχει τρεις λάμπες, τη μία μετά την άλλη. Κάθε λάμπα μπορεί
να είναι καλή (Κ) ή ελαττωματική (Ε).
 Α: ακριβώς δύο λάμπες είναι καλές
 Β: τουλάχιστο δύο λάμπες είναι ελαττωματικές
 Γ: η δεύτερη λάμπα είναι καλή
iii. Να εξετάσετε αν τα ενδεχόμενα Α και Β είναι ασυμβίβαστα.
Β. α. Ρίχνουμε δύο φορές διαδοχικά ένα ζάρι και σημειώνουμε με α την πρώτη
και με β τη δεύτερη ένδειξη. Να βρείτε το δειγματικό χώρο Ω του πειράματος
καθώς και τα ενδεχόμενα:
 Α : ισχύει     1
 Β : ισχύει    άρτιος
 Γ : ισχύει     1
β. Ο δειγματικός χώρος ενός πειράματος τύχης είναι   1, 2 , 3 , 4 , 5 , 6 .

    x  , ό x  3
Θεωρούμε τα ενδεχόμενα: 
    x  , ό x  5
i. Να παραστήσετε με διάγραμμα Venn τα ενδεχόμενα Α και Β
ii. Να βρείτε τα ενδεχόμενα:
 Κ: να πραγματοποιηθεί ένα τουλάχιστο από τα Α και Β
 Λ: να πραγματοποιηθούν ταυτόχρονα και το Α και το Β
 Μ: να μη πραγματοποιηθεί το Β
79
5.3 Έννοια της πιθανότητας
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Ρίχνουμε συγχρόνως δύο ζάρια. Να βρείτε την πιθανότητα ώστε το

άθροισμα των ενδείξεων να είναι 7.
β. Ρίχνουμε ένα νόμισμα τρεις φορές.

Να βρεθούν οι πιθανότητες των ενδεχομένων:
 Α : εμφάνιση κεφαλής τουλάχιστο μία φορά στις δύο τελευταίες ρίψεις
 Β : εμφάνιση κεφαλής το πολύ δύο φορές στις τρεις ρίψεις
 Γ : εμφάνιση και των δύο όψεων του νομίσματος.
Β. α. Ρίχνουμε συγχρόνως δύο κανονικά ζάρια. Να βρεθεί η πιθανότητα οι

ενδείξεις των δύο ζαριών να έχουν άθροισμα αριθμό πολλαπλάσιο του 3 ή να
έχουν γινόμενο αριθμό μεγαλύτερο του 8.
β. Σε ένα πούλμαν βρίσκονται μόνο στρατιώτες, ναύτες και αεροπόροι.

Οι ναύτες είναι 20. Επιλέγουμε τυχαία έναν επιβάτη.
1
Η πιθανότητα να έχουμε στρατιώτη είναι και η πιθανότητα να έχουμε
7
4
αεροπόρο είναι  Πόσους επιβάτες έχει το πούλμαν;
7
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Αν ρίξουμε ταυτόχρονα δύο ζάρια, να βρεθεί η πιθανότητα το άθροισμα των

ενδείξεών τους να είναι 7.
β. Μια κάλπη περιέχει 10 άσπρα, 6 κόκκινα και 5 πράσινα σφαιρίδια.

Παίρνουμε τυχαία 1 σφαιρίδιο. Να βρεθούν οι πιθανότητες:
i. Το σφαιρίδιο να είναι άσπρο
ii. Το σφαιρίδιο να μην είναι πράσινο.
γ. Από μία τράπουλα 52 φύλλων παίρνουμε ένα χαρτί.

Να βρεθούν οι πιθανότητες των ενδεχομένων:
i. “Το χαρτί να είναι δυάρι”
ii. “Το χαρτί να μην είναι άσσος”
iii. “Το χαρτί να είναι μπαστούνι ή κούπα
iv. “Το χαρτί να μην είναι ούτε άσσος ούτε ντάμα”
80
Β. α. Ρίχνοντας ένα ζάρι, ποια πιθανότητα είναι μεγαλύτερη: να φέρουμε 5 ή να

μη φέρουμε 5;
β. Ρίχνουμε ένα ζάρι δύο φορές.

i. Να γράψετε το δειγματικό χώρο Ω του πειράματος τύχης
ii. Να βρείτε τις πιθανότητες των ενδεχομένων:
Α: “οι δύο ενδείξεις να είναι ίδιες”
Β: “η δεύτερη ένδειξη να είναι μεγαλύτερη από την πρώτη”
Γ: “το άθροισμα των ενδείξεων να είναι μικρότερο ή ίσο του 5”
Δ: “η πρώτη ένδειξη να είναι άρτια και η δεύτερη περιττή”
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Επιλέγουμε τυχαία έναν ακέραιο αριθμό από το 3 έως το17.

Να βρεθεί η πιθανότητα ο αριθμός αυτός να είναι:
i. περιττός
ii. άρτιος
iii. πολλαπλάσιο του 4
β. Σε μια τράπουλα 52 φύλλων υπάρχουν 13 φύλλα της “φυλής σπαθιά”. Αν

επιλέξουμε τυχαία ένα φύλλο, ποια είναι η πιθανότητα να μην είναι σπαθί;
Β. α. Από τη λέξη “ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΟ” επιλέγουμε τυχαία ένα γράμμα. Ποια είναι η

πιθανότητα το γράμμα αυτό να είναι:
i. το Ε
ii. το Ο
iii. το Μ
iv. το Ν
β. Ο δειγματικός χώρος ενός πειράματος τύχης είναι

  {1 , 2 ,3, 4 , 5 , 6 , 7 , 8} . Να βρείτε την πιθανότητα του ενδεχομένου:
  {  , ό  ώ 2 x 2  4 x    έ   έ ί  } .
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Ένα γυμνάσιο έχει 400 μαθητές από τους οποίους οι 120 φοιτούν στη Β΄
τάξη. Αν επιλέξουμε τυχαία ένα μαθητή, η πιθανότητα αυτός να είναι μαθητής της
Γ΄ τάξης είναι 38 %. Να βρείτε:
i. Πόσους μαθητές έχει η Γ΄ τάξη και πόσους η Α΄ τάξη
ii. Την πιθανότητα ένας μαθητής του γυμνασίου που επιλέγεται τυχαία, να είναι:
 της Β΄ τάξης
 της Α΄ τάξης
81
β. Μία θεατρική παράσταση την παρακολούθησαν x άντρες, y γυναίκες και 70

παιδιά. Αν επιλέξουμε τυχαία ένα θεατή, η πιθανότητα να είναι παιδί είναι 28 %,
ενώ η πιθανότητα να είναι άντρας είναι 34 %. Να βρείτε:
i. το πλήθος των θεατών
ii. το πλήθος των αντρών και των γυναικών.
γ. Η πιθανότητα να μην πραγματοποιηθεί ένα ενδεχόμενο είναι τριπλάσια από

την πιθανότητα να πραγματοποιηθεί το ενδεχόμενο αυτό. Να βρείτε την
πιθανότητα του ενδεχομένου.
Β. α. Έστω Α και Β δύο ενδεχόμενα ενός δειγματικού χώρου Ω. Ισχύουν:

2
 Η πιθανότητα να μη πραγματοποιηθεί το Β είναι
5
7
 Η πιθανότητα να πραγματοποιηθεί ένα τουλάχιστο από τα Α, Β είναι
10
1
 Η πιθανότητα να πραγματοποιηθούν ταυτόχρονα και το Α και το Β είναι
5
    
Να βρείτε τις πιθανότητες 
    
β. Ένα κουτί περιέχει 20 άσπρες, 30 μαύρες, 10 κόκκινες και 20 πράσινες

κάρτες. Παίρνουμε τυχαία μια κάρτα. Να υπολογίσετε τις πιθανότητες των
ενδεχομένων:
 Α: “Η κάρτα να είναι πράσινη”
 Β: “Η κάρτα να είναι πράσινη ή κόκκινη”
 Γ: “Η κάρτα να μην είναι ούτε άσπρη, ούτε μαύρη”
82
Κριτήρια αξιολόγησης Α΄ Γυμνασίου Επιμέλεια: Μπάμπης Τσιριόπουλος
1.4 Ευκλείδια διαίρεση – Διαιρετότητα
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Είναι:
 1. Σ
 2. Σ
 3. Σ
 4. Λ
β. Συμπληρώνουμε τους πίνακες.
Δ 50 500 5.000
δ 6 60 600
π 8 8 8
υ 2 20 200
Δ 48 49 50 51
δ 4 4 4 4
π 12 12 12 12
υ 0 1 2 3
Δ 50 51 52 53
δ 5 5 5 5
π 10 10 10 10
υ 0 1 2 3
γ. Είναι:
2 7 3 6 5 8
4 1 6 4 7
1 0
279
 527  37 14  9

Β. α. Είναι:  1821  35  52  1
 23.589  62  379  91

β. Κάνουμε τις πράξεις:

i. Είναι:
43 : 12  22    33  2  1 :  2  5  
 64 : 12  4    27  2  1 :10  64 : 8  30 :10  8  3  11
ii. Είναι: 52   5  9  4 11  25 : 42  25   45  44   32 :16  25 1  2  25  2  27
iii. Είναι:
9  12  6    62  22  7  : 4  81  72    36  4  7  : 4 
2 2 2
 92   36  28  : 4  81  8 : 4  81  2  79
iv. Είναι:
103 : 122  62  23    4  5  12 : 4  1 : 6 
 1.000 : 144  36  8    20  3  1 : 6 
 1.000 :100  24 : 6  10  4  14
γ. Οι 124 μαθητές μπορούν να σχηματίσουν:

 1 τετράδα και 20 εξάδες ή
 4 τετράδες και 18 εξάδες ή
 28 τετράδες και 2 εξάδες
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. i. Έχουμε: 98 = 7 x 14. Επομένως μετά από 98 ημέρες θα είναι ίδια μέρα

με τη σημερινή, δηλαδή Πέμπτη.
ii. Έχουμε: 212 = 7 x 30 + 2. Επομένως μετά από 212 ημέρες θα είναι δύο
μέρες μετά την Πέμπτη, δηλαδή Σάββατο.
β. i. ii. Έχουμε: 235 = 7 x 33 + 4. Επομένως μετά από 235 ημέρες θα είναι

τέσσερις μέρες μετά την Πέμπτη, δηλαδή Δευτέρα.
ii. Δεχόμαστε ότι το έτος αυτό δεν είναι δίσεκτο, δηλαδή ότι έχει 365 ημέρες.
Έχουμε: 365 = 7 x 52 + 1. Επομένως μετά από 365 ημέρες θα είναι μία μέρα
μετά την Πέμπτη, δηλαδή Παρασκευή.
280
iii. Δεχόμαστε ότι στα 8 έτη, τα 2 είναι δίσεκτα,

 365  8  2.920

έχουμε:  2.920  2  2.922
 2.922  7  417  3

Επομένως μετά από 8 έτη θα είναι τρεις ημέρες μετά την Πέμπτη, δηλαδή
Κυριακή.
γ. Είναι:.
διαιρετέος 125 113 45 57
διαιρέτης 11 12 3 15
πηλίκο 11 9 15 3
υπόλοιπο 4 5 0 12
Β. α. i. Είναι:   5  4  3  20  3  23
ii. Είναι:   6  8  5  48  5  53
iii. Είναι:   4  3  1  12  1  13
β. i. Από την ταυτότητα της ευκλείδειας διαίρεσης έχουμε:   5  6  

Το υ είναι μεγαλύτερο ή ίσο του 0 και μικρότερο του 5. Επομένως:
 Για υ = 0, έχουμε   5  6  0  30
 Για υ = 1, έχουμε   5  6  1  31
 Για υ = 2, έχουμε   5  6  2  32
 Για υ = 3, έχουμε   5  6  3  33
 Για υ = 4, έχουμε   5  6  4  34
ii. Από την ταυτότητα της ευκλείδειας διαίρεσης έχουμε:   7  6  
 Για υ = 0, έχουμε   7  6  0  42
 Για υ = 1, έχουμε   7  6  1  43
 Για υ = 2, έχουμε   7  6  2  44
 Για υ = 3, έχουμε   7  6  3  45
 Για υ = 4, έχουμε   7  6  4  46
 Για υ = 5, έχουμε   7  6  5  47
iii. Από την ταυτότητα της ευκλείδειας διαίρεσης έχουμε:   8  6  
 Για υ = 0, έχουμε   8  6  0  48
 Για υ = 1, έχουμε   8  6  1  49
 Για υ = 2, έχουμε   8  6  2  50
 Για υ = 3, έχουμε   8  6  3  51
 Για υ = 4, έχουμε   8  6  4  52
 Για υ = 5, έχουμε   8  6  5  53
281
γ. Είναι:
2 3 4 5 9 10 25
118  x x x x x x
275 x x x  x x 
1.512    x  x x
2.511 x  x x  x x
10.566   x x  x x
10.050   x  x  
99.999 x  x x  x x
33.333 x  x x x x x
ΘΕΜΑ 3ο
24
Α. α. i. Έχουμε: 25  4  x  1  4 x  25  1  4 x  24  x   x6
4
70
ii. Έχουμε: 76  10  x  6  10 x  76  6  10 x  70  x   x7
10
iii. Έχουμε:
40
42  2   5 x  1  42  10 x  2  10 x  42  2  10 x  40  x  x4
10
β. Τα υπόλοιπα πρέπει να είναι μεγαλύτερα ή ίσα με το 0 και μικρότερα από

το 7. Επομένως μπορεί να είναι τα: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6.
γ. Είναι:         x  2  3  3  1  x  9  1  2  x  8 .
Β. α. Έχουμε: 15  6  21  3  7   . Επομένως ο αριθμός είναι

πολλαπλάσιο και του α, του 3 και του 7.
β. i. Η μεγαλύτερη τιμή που μπορεί να πάρει το υπόλοιπο είναι το 5.

ii. Για υ = 5, έχουμε   6  8    6  8  5  53
γ. Οι φυσικοί αριθμοί που όταν διαιρεθούν με το 4 δίνουν πηλίκο 10,

 4 10  0  40  0  40
 4 10  1  40  1  41

είναι οι: 
 4 10  2  40  2  42
 4 10  3  40  3  43
282
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Έχουμε:
  52  18  3  21  : 10  23   32  12  2  5   3 
 25  18  3  2  : 10  8   9  12  10   3 
 25  18  6  : 2   9  2  3  25  24 : 2   9  6   25  12  3  10
β. i. Είναι:
6  6 : 3   6  7  : 21  18 : 6   3  6  2  42 : 21  3  3  4  2  9  15
ii. Είναι:
82 :16  62 :  5  8  4    4  9  62  : 789 
 64 :16  36 :  40  4    36  36  : 789 
 4  36 : 36  0 : 789  4  1  0  5
iii. Είναι:
48 :  3  4  6   23 :  7 2  6  8   48 : 12  6   8 :  49  48  
 48 : 6  8 :1  8  8  0
iv. Είναι:
7  62 :  7 2  5  8   : 4  7  36 :  49  40   : 4 
 7   36 : 9  : 4  7  4 : 4  7  1  8
γ. Είναι:
 x  16  6  2  38 :19  16  12  2  6

 y  3  2 1  9  8 1  2
2 3 37
Επομένως::
  3  x 2  3  x  y 2   x  3  y   x13 
 3  62  3  6  22   6  3  2   613 
 3  36  3  6  4   6  6   613  108  72  0  613  36
Β. α. Έχουμε:
  7    9
   8       15  :  8     8    27  :    
  64    8
 8  7 15  8  7 15 
     8   27        8   3  8 
 64 8  9 8 8 
7 15
   8     8   24  7  15  24  32
8 8
283
β. i. Είναι:
  39  2  122  9   43  2  52    39  2  144  9   64  2  25   
 39  2  144  9   64  50    39  2  144  9 14   39  2  144  126  
 39  2 18  39  36  3
7  3 4 1  7 7  12 5  7 7 7 5 7 1 6
     :    :        3
2  2 5 2  5 2  10 10  5 2 10 7 2 2 2
3
ii. Είναι:    1 .
3
γ. Είναι:
  122  35  4   24  3  23  12345  144  140   24  3  8  12345 
 144  140   24  24  12345  4  0 12345  4  0  4
Επομένως:
    2  :   3  2   3  15    5  19  
3 21
  4  2  :  4  3  2   43  15  4    5  4  19  
3 21
 2 :1  2   64  60    20  19   2  2  43  121 
3 21
 2  2  64  1  2  128  1  129
284
1.5 Ευκλείδεια διαίρεση – Διαιρετότητα
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Συμπληρώνουμε τον πίνακα.

ΑΡΙΘΜΟΣ
2 3 5 9
120 ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΟΧΙ
20.379 ΟΧΙ ΝΑΙ ΟΧΙ ΟΧΙ
100.830 ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΟΧΙ
2.319.120 ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ
103.897 ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ
10.301 ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ
β. Είναι:
i. 4 7 3 4
 4 .0 5 0
 4 .0 5 6

ii.  4 .1 5 2
 4.1 5 8

 4. 2 5 4 , 
 9 8 .0 5 2
 9 8. 0 5 8

iii.  9 8 .1 5 4
 9 8 .2 5 0

 9 8 .2 5 6 , 
 8 9. 0 3 4
 8 9 .1 3 6

iv.  8 9 .2 3 2
 8 9 .3 3 4

 8 9 .4 3 0 , 
285
γ. Έχουμε:
 Ο αριθμός 72:
 διαιρείται με το 2 γιατί είναι άρτιος
 διαιρείται με το 3 γιατί το άθροισμα των ψηφίων του, 7  2  9 ,
διαιρείται με το 3
διαιρείται με το 9.
(Εννοείται ότι εφ’ όσον ο αριθμός διαιρείται με το 9, θα διαιρείται και
με το 3, που είναι διαιρέτης του 9)
 Ο αριθμός 105 διαιρείται με το 3 γιατί το άθροισμα των ψηφίων του,
1  0  5  6 , διαιρείται με το 3
 διαιρείται με το 5 γιατί το τελευταίο ψηφίο του είναι 5.
 διαιρείται με το 3 γιατί το άθροισμα των ψηφίων του, 3  3  3  9 ,
 Ο αριθμός 150 διαιρείται με το 2 γιατί είναι άρτιος.
 Ο αριθμός 664 διαιρείται με το 2 γιατί είναι άρτιος.
 διαιρείται με το 2 γιατί είναι άρτιος.
1  5  6  12
 διαιρείται με το 3 γιατί το άθροισμα των ψηφίων του,
1 2  3
 Ο αριθμός 173 δε διαιρείται με κανέναν από τους αριθμούς αυτούς.
3  7  5  15
1 5  6
 διαιρείται με το 2 γιατί είναι άρτιος.
3  7  2  12
1 2  3
286
Β. α. Συμπληρώνουμε κατάλληλα τους αριθμούς, ώστε να

διαιρούνται με το 3.
Είναι:
 405
 435

i. 
 465

 495
 12 3

ii.  1 5 3
 18 3

β. Με την ανάλυση σε γινόμενο πρώτων παραγόντων στο πρώτο και τη

χρησιμοποίηση του αντίστροφου της επιμεριστικής ιδιότητας στα άλλα δύο,
 15    3  5     ά  3

βρίσκουμε:  45    21  3  15  7    ά  3

 15    6  3   5  2    ά  3
Αφού, λοιπόν, οι αριθμοί είναι πολλαπλάσια του 3, διαιρούνται με το 3.
γ. Το τριπλάσιο ενός αριθμού είναι σύνθετος αριθμός, γιατί, εκτός από τον
εαυτό του και τη μονάδα, διαιρείται και με το 3.
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. i. Είναι οι αριθμοί: 3.042, 3.240, 3.348, 3.546, 3.744, 3.942

ii. Είναι οι αριθμοί: 7.020, 7.128, 7.326, 7.524, 7.722, 7.920
β. Ναι, θα διαιρείται και πάλι με το 9 (άρα και με το 3), γιατί μας ενδιαφέρει το
άθροισμα των ψηφίων του αριθμού, ανεξάρτητα από τη σειρά τους.
γ. Έχουμε:
 3 ψηφία
 1 ψηφίο
Β. α. Έστω x, x + 1, x + 2 οι τρεις διαδοχικοί φυσικοί αριθμοί.

Έχουμε:
x   x  1   x  2   x  x  1  x  2 
 3x  3  3   x  1   ά  3
β. Είναι: 36   180  36    5  4  9    5  , το οποίο είναι πολλαπλάσιο και

του 4 και του 9, οπότε διαιρείται και με το 4 και με το 9.
Επίσης: 972   324  324   3   1  4  9  9   3   1 , το οποίο είναι
πολλαπλάσιο και του 4 και του 9, οπότε διαιρείται και με το 4 και με το 9.
287
γ. i. Μπορεί να φτιάξει:
 40 : 10 = 4 ανθοδέσμες με ροζ τριαντάφυλλα
 50 : 10 = 5 ανθοδέσμες με κόκκινα τριαντάφυλλα
 60 : 10 = 6 ανθοδέσμες με άσπρα τριαντάφυλλα
ii. Είναι Μ.Κ.Δ. (40, 50, 60) = 10. Επομένως μπορεί να φτιάξει 10 ανθοδέσμες
χρησιμοποιώντας τριαντάφυλλα και από τα τρία χρώματα.
Η κάθε ανθοδέσμη θα περιέχει:
 40 : 10 = 4 ροζ τριαντάφυλλα
 50 : 10 = 5 κόκκινα τριαντάφυλλα
 60 : 10 = 6 άσπρα τριαντάφυλλα
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. i. Είναι:   3x  5 x  16  8 x  16  4   2 x  4    ά  4

Επομένως διαιρείται με το 4.
ii. Είναι:   7 x  2 x  18  9 x  18  9   x  2    ά  9 .
Επομένως διαιρείται με το 3 και με το 9.
iii. Είναι:   16 x  x  45  15 x  45  15   x  3   ά  15 .
Επομένως διαιρείται με το 3, το 5 και το 15.
iv. Είναι:
  3  x  y   x  y  3x  3 y  x  y  2 x  4 y 
 2   x  2 y    ά  2
Επομένως διαιρείται με το 2
β. Έχουμε Ε.Κ.Π. (2, 3, 4, 5) = 60.

Επομένως ο μικρότερος φυσικό αριθμός, που όταν διαιρεθεί με το 2, το 3, το
4 και το 5 αφήνει κάθε φορά υπόλοιπο 1, είναι το 60 + 1 = 61.
γ. Έχουμε:
  2   32  15   3   25  3  7   4   52  102 : 4   9 2 : 27 
 2   9  1  3   32  21  4   25  100 : 4   81: 27 
 2  8  3 11  4   25  25   3  16  33  4  0  3  52
Επίσης:
  53   32  5  68 : 4    32  23  24   111137 
 125   9  5  17    9  8  16   111 
 125   45  17    72  16   11  125  28  88  11  20
Επομένως: Ε.Κ.Π. (52 , 20) = 260 και Μ.Κ.Δ. (52 , 20) = 4
Β. α. Για να διαιρείται ο αριθμός με το 5 πρέπει να τελειώνει σε 0 ή 5.

Για να διαιρείται ο αριθμός με το 2 πρέπει να είναι άρτιος, άρα να τελειώνει
σε 0.
Για να διαιρείται ο αριθμός με το 9 πρέπει το άθροισμα των ψηφίων του να
είναι πολλαπλάσιο του 9. Επομένως ο ζητούμενος αριθμός είναι ο 270.
β. Η Υπατία έζησε 45 χρόνια. Πέθανε το 415 μ. Χ.
288
γ. Έχουμε:
          4   6      24       25 
Επομένως οι ζητούμενοι αριθμοί είναι όλα τα πολλαπλάσια του 25,
δηλαδή 25, 50, 75, 100 κλπ
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. i. Τα έτη του 19ου αιώνα που όταν διαιρεθούν με το 30 αφήνουν

υπόλοιπο 13, είναι τα 1933, 1963 και 1993.
ii. Τα έτη του 19ου αιώνα που όταν διαιρεθούν με το 31 αφήνουν υπόλοιπο 13,
είναι τα 1935, 1966, 1997.
iii. Το έτος γέννησης του Καραθεοδωρή είναι το 1873
iv. Το έτος θανάτου του Καραθεοδωρή είναι το 1950
v. Ο Καραθεοδωρή έζησε 1.950 – 1.873 = 77 χρόνια.
β. Είναι ο αριθμός 2.010
γ. Χρησιμοποιούμε την ταυτότητα της Ευκλείδειας Διαίρεσης.

Για τον αριθμό 151 έχουμε:
        151    x  13    x  151  13    x  138
Για τον αριθμό 243 έχουμε:
        243    x  13    x  243  13    x  230
Ο ζητούμενος αριθμός x είναι μεγαλύτερος από το 13, που είναι το υπόλοιπο
της διαίρεσης.
 Οι διαιρέτες του 138 είναι οι αριθμοί: 1, 2, 3, 6, 23, 46, 69, 138.
 Οι διαιρέτες του 230 είναι οι αριθμοί: 1, 2, 5, 10, 23, 46, 115, 230.
 Οι κοινοί διαιρέτες του 138 και του 230, που είναι μεγαλύτεροι από το
13, είναι οι αριθμοί: 23, 46
Επομένως οι δυνατές τιμές του x είναι το 23 και το 46.
Β. α. i. Το ψηφίο που υπάρχει δύο φορές είναι το 4, γιατί:

2 + 3 + 4 + 4 + 5 = 18 = πολλαπλάσιο του 9.
ii. Από τους πενταψήφιους αριθμούς που μπορούμε να κατασκευάσουμε με
τον παραπάνω τρόπο:
 Ο μικρότερος αριθμός που διαιρείται με το 9 είναι ο 23445
 Ο μεγαλύτερος περιττός αριθμός που διαιρείται με το 9 είναι ο 54432.
β. Μετά από 2 χρόνια, πολλαπλάσιο του 8 και μετά από 3 χρόνια

πολλαπλάσιο του 5 είναι το 22. Η σημερινή μου ηλικία είναι 22 χρόνων.
γ. Όλα τα πολλαπλάσια του 15 λήγουν σε 0 ή 5. Επομένως β = 0 ή β = 5.

Το άθροισμα των ψηφίων των αριθμών που διαιρούνται με το 3 είναι
πολλαπλάσιο του 3.
Οι ζητούμενοι αριθμοί είναι οι:
 872.124.150
 872.424.150
 872.724.150,
 872.224.155
 872.524.155
 872.824.155
289
1.5 Χαρακτήρες διαιρετότητας – Μ.Κ.Δ. – Ε.Κ.Π. –

Ανάλυση αριθμού σε γινόμενο πρώτων παραγόντων
ΘΕΜΑ 1ο

ΑΡΙΘΜΟΣ
2 3 5 9
123 ΟΧΙ ΝΑΙ ΟΧΙ ΟΧΙ
1.011 ΟΧΙ ΝΑΙ ΟΧΙ ΟΧΙ
2.202 ΝΑΙ ΝΑΙ ΟΧΙ ΟΧΙ
3.330 ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ
5.505 ΟΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΟΧΙ
6.066 ΝΑΙ ΝΑΙ ΟΧΙ ΝΑΙ
7.770 ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΟΧΙ
909.090 ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ
β. i. με το 2 διαιρούνται οι αριθμοί: 4.422, 716, 594, 678, 792

ii. με το 3 διαιρούνται οι αριθμοί:
8.775, 4.422, 453, 1.821, 885, 795, 594, 678, 792, 1.005
iii. με το 5 διαιρούνται οι αριθμοί: 8.775, 885, 795, 345, 1.005
γ. i. πολλαπλάσια του 3 είναι οι αριθμοί:

117, 222, 330, 807, 402, 705, 441, 111
ii. πολλαπλάσια του 9 είναι οι αριθμοί: 117, 441
iii. πολλαπλάσια του 2 είναι οι αριθμοί: 222, 154, 330, 402
Β. α. Είναι:
i. 8 2 5 7 5
 6 4350
ii. 
 68355
 65790
iii. 
 65295
 88830
iv. 
 88335
β. Προκύπτει ο αριθμός 8 2 5.
γ. Προκύπτει ο αριθμός 3 4 5.
290
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Θα προσπαθήσει με τους αριθμούς 2016, 2046, 2076, 2106.
β. Οι αριθμοί 7.002, 1.623 και 52.371 είναι σύνθετοι.

 Ο 1ος γιατί διαιρείται επιπλέον και με το 2 και το 3 (τουλάχιστον …)
 Ο 2ος γιατί διαιρείται επιπλέον και με το 3 (τουλάχιστον …)
 Ο 1ος γιατί διαιρείται επιπλέον και με το 3 και το 9 (τουλάχιστον …)
γ. Γιατί ο ένας από τους δύο αριθμούς είναι άρτιος.
Β. α. Χρειαζόμαστε Ε.Κ.Π. (5, 6, 8) = 120 τριαντάφυλλα το λιγότερο.
β. Έχουμε Ε.Κ.Π. (18, 24, 26) = 936.

Επομένως θα συναντηθούν σε 936 λεπτά ή σε 15 ώρες και 36 λεπτά, δηλαδή
στις 3 και 36 μετά τα μεσάνυχτα. Θα έχουν κάνει:
 936 : 18 = 52 διαδρομές το πρώτο λεωφορείο
 936 : 24 = 39 διαδρομές το δεύτερο λεωφορείο
 936 : 26 = 36 διαδρομές το τρίτο λεωφορείο
γ. i. Εφόσον ο αριθμός διαιρείται με το 4, το τελευταίο ψηφίο είναι το 2 ή το 6,

για να σχηματίζουν τα δύο τελευταία ψηφία αριθμό που να είναι πολλαπλάσιο
του 4.
 Αν το τελευταίο ψηφίο είναι το 2, τότε: 4  5  6  3  2  20
Άρα το πρώτο ψηφίο, για να έχουμε αριθμό πολλαπλάσιο του 3, θα είναι
το 1 ή το 4 ή το 7. Επομένως έχουμε τους αριθμούς 146.532 ή 445.632 ή
745.632.
 Αν το τελευταίο ψηφίο είναι το 6, τότε: 4  5  6  3  6  24
Άρα το πρώτο ψηφίο, για να έχουμε αριθμό πολλαπλάσιο του 3, θα είναι
το 3. Επομένως έχουμε τον αριθμό 346.536.
ii. Εφ’ όσον ο αριθμός διαιρείται ταυτόχρονα και με το 5 και με το 2, το
τελευταίο ψηφίο θα είναι το 0. Έχουμε: 1  3  0  4 . Επομένως το άλλο ψηφίο
θα είναι το 2 ή το 5. Επομένως έχουμε τους αριθμούς 1.320 ή 1.350.
iii. Εφόσον ο αριθμός διαιρείται με το 5, το τελευταίο ψηφίο είναι το 0 ή το 5.
 Αν το τελευταίο ψηφίο είναι το 0, τότε: 7  4  0  11
Άρα το άλλο ψηφίο, για να έχουμε αριθμό πολλαπλάσιο του 9, θα είναι το 7.
Επομένως έχουμε τους αριθμούς 7.740.
 Αν το τελευταίο ψηφίο είναι το 5, τότε: 7  4  5  16
Άρα το άλλο ψηφίο, για να έχουμε αριθμό πολλαπλάσιο του 9, θα είναι το 2.
Επομένως έχουμε τους αριθμούς 7.245.
291
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. i. Είναι οι αριθμοί: 145.632, 445.632, 745.632, 345.636.

ii. Είναι οι αριθμοί: 1.320, 1.350 και 11.380.
iii. Είναι οι αριθμοί: 6.012, 6.912, 6.516.
iv. Είναι ο αριθμός 2.166
β. Οι αριθμοί διαιρούνται με το 2 γιατί είναι πολλαπλάσια του 2,

 x  2 y  4 y  30  6 y  30  2   3 y  15 

δηλαδή:  y  5 x  40  7 x  12 x  40  2   6 x  20 

 z  12  8  2   6  4 
γ. i. Είναι:   3x  5 x  16  8 x  16  4   2 x  4    ά  4

ii.   7 x  2 x  18  9 x  18  9   x  2    ά  9 .
iii.   16 x  x  45  15 x  45  15   x  3   ά  15 .
Επομένως διαιρείται με το 3, το 5 και το 15
iv.
  3  x  y   x  y  3x  3 y  x  y  2 x  4 y  2   x  2 y   ά  2
Επομένως διαιρείται με το 2
Β. α. Έχουμε: 2  3  4  5  14 . Το πρώτο πολλαπλάσιο του 9, που συναντάμε

μετά το 14, είναι το 18. Επομένως: 18  14  4 .
Το ψηφίο που θα χρησιμοποιήσουμε δύο φορές είναι το 4.
Ο μικρότερος είναι ο αριθμός 23.445 και ο μεγαλύτερος είναι ο 54.432.
β. Εφ’ όσον το Ε.Κ.Π. των ζητούμενων αριθμών είναι 24, ο μεγαλύτερος από
τους τρεις αριθμούς, είναι το 24. Οι άλλοι δύο αριθμοί είναι οι δύο μεγαλύτεροι
διαιρέτες του 24, δηλαδή το 8 και το 12. Επομένως οι αριθμοί είναι οι:
8, 12 και 24.
γ. Είναι   48 , 60 , 120   240 . Επομένως οι κομήτες θα εμφανιστούν και

πάλι μαζί μετά από 240 χρόνια. Άρα 1.879 + 240 = 2.119.
Δηλαδή θα εμφανιστούν και πάλι μαζί το έτος 2119 μ.Χ.
ΘΕΜΑ 4ο
x 42
18 42
18 6
0 6
Επομένως Μ.Κ.Δ. (x, 42) = 6.
292
β. Έχουμε Ε.Κ.Π. (3, 4, 6) = 12

Τα πολλαπλάσια του 12 είναι: 12, 24, 36, 48, 60, 72, 84, 96, 108, …
Επομένως, αφού περισσεύουν 2 μαθητές και τα παιδιά είναι περίπου 100,
συνολικά οι μαθητές είναι 96 + 2 = 98.
γ. Είναι α = 18
α 56
35 56
35 21
14 21
14 7
0 7
Επομένως Μ.Κ.Δ. (α, 56) = 7
β. Έχουμε: 18  45  9   2  5    ά  9 .

Επομένως κάθε αριθμός της μορφής 18  45 , είναι ένας φυσικός αριθμός
που διαιρείται με το 9.
γ. Είναι: Μ.Κ.Δ. (360, 540, 900) = 180. Επομένως:

i. Μπορούν να γίνουν το πολύ 180 ομοιόμορφα δέματα.
ii. Περιέχουν 360 : 180 = 2 βιβλία / δέμα
540 : 180 = 3 τετράδια / δέμα
900 : 180 = 5 στυλό / δέμα
293
2.1 Η έννοια του κλάσματος
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Είναι:
 1. Λ
 2. Λ
 3. Σ
 4. Λ
 5. Σ
β. 1. Είναι:  Α. 0
2. Είναι;  Α. 2
3. Είναι:  Β. 2
5
γ. Εφ’ όσον τα των μαθητών της τάξης είναι κορίτσια, τα αγόρια της τάξης
7
7 5 2
είναι τα  
7 7 7
1
 Βρίσκουμε πόσο είναι το των μαθητών, διαιρώντας το πλήθος των
7
αγοριών δια του 2, δηλαδή: 18 : 2  9 μαθητές
7
 Βρίσκουμε τώρα τα των μαθητών: 7  9  63 μαθητές.
7
Άρα η τάξη έχει 63 μαθητές.
Η μέθοδος αυτή ονομάζεται αναγωγή στην κλασματική μονάδα.
Μπορούμε με άλλον τρόπο να βρούμε το αποτέλεσμα ως εξής:
5
Εφ’ όσον τα των μαθητών της τάξης είναι κορίτσια, τα αγόρια της τάξης
7
7 5 2
είναι τα  
7 7 7
2 7
Επομένως όλοι οι μαθητές της τάξης είναι: 18 :  18   9  7  63 .
7 2
2 1
Β. α. Αφού τα των μαθητών μιας τάξης είναι 12 κορίτσια, το των
3 3
3
μαθητών είναι 12 : 2 = 6 παιδιά. Επομένως τα των παιδιών είναι 6 x 3 = 18.
3
Άρα η τάξη έχει 18 μαθητές.
2 3
Αλλιώς; 12 :  12   18 μαθητές.
3 2
294
β. Για να έχει νόημα ένα κλάσμα πρέπει ο παρονομαστής να είναι διάφορος

του 0. Έτσι:
6
i. 2 x  6  0  2 x  6  x   x  3
2
ii. x  3  0  x  3
iii. Το κλάσμα έχει νόημα για κάθε τιμή του x, γιατί ο παρονομαστής είναι
πάντοτε διάφορος του 0.
iv. 2   x  3  0  x  3  0  x  3 .
3
γ. i. Αφού ο Διονύσης πήρε 75.000 €, ποσό το οποίο αντιστοιχεί στα
7
1
ολόκληρης της περιουσίας της θείας, το είναι 75.000 : 3 = 25.000 €.
7
7
Επομένως τα , που είναι ολόκληρη η περιουσία της θείας, είναι:
7
25.000 x 7 = 175.000 €.
3 7
Αλλιώς: 75.000 :  75.000   25.000  7  175.000 .
7 3
ii. Η Λουκία πήρε 175.000 – 75.000 = 100.000 €
7 3 4
iii. Η Λουκία πήρε τα   της περιουσίας.
7 7 7
ΘΕΜΑ 2ο
2
Α. α. i. Τα 1.000 € είναι τα της αρχικής αξίας.
3
1
ii. Τα 1.000 : 2 = 500 ευρώ είναι το της αρχικής αξίας του σαλονιού.
3
3
Επομένως τα 500 x 3 = 1.500 ευρώ είναι τα της αρχικής αξίας του σαλονιού.
3
Άρα η αρχική αξία του σαλονιού ήταν 1.500 €.
 15  .
β. Οι διαστάσεις του ορθογωνίου είναι: 
 15  2  30  .
 3
Επομένως η περίμετρός του είναι:   2       2  15  10   2  25  50  .
295
7
γ. Τα του ντεπόζιτου χωράνε 931 λίτρα νερό.
15
1
Το του ντεπόζιτου χωράει 931 : 7 = 137 λίτρα νερό.
15
15
Τα του ντεπόζιτου χωράνε 137 x 15 = 2.055 λίτρα νερό.
15
Δηλαδή ολόκληρο το ντεπόζιτο χωράει 2.055 λίτρα νερό.
1
Το του ντεπόζιτου χωράει 2.055 : 3 = 685 λίτρα νερό.
3
2
Τα του ντεπόζιτου χωράνε 685 x 2 = 1.370 λίτρα νερό.
3
3
Β. α. Ο Κώστας είναι 40   12 χρονών.
10
Θα γίνει 40 χρονών μετά από 40 – 12 = 28 χρόνια.
2 1
β. Τα  της τιμής του αυτοκινήτου είναι 5.000 €.
8 4
1 4
Επομένως η τιμή του αυτοκινήτου είναι 5.000 :  5.000   20.000 ευρώ.
4 1
3 3
Επομένως τα της τιμής του είναι 20.000   15.000 ευρώ.
4 4
γ. Ο πιο απλός τρόπος για να λύσουμε το πρόβλημα είναι να κάνουμε

7 12
διαίρεση, δηλαδή 700 :  700   1.200 ευρώ.
12 7
Επομένως ο μισθός του υπαλλήλου είναι 1.200 ευρώ.
 Ένας άλλος τρόπος είναι η Απλή Μέθοδος των Τριών.
7
Τα του μισθού είναι 700 €
12
12
Τα του μισθού είναι x; €
12
Τα ποσά είναι ανάλογα. Επομένως:
12
12 12 12
x  700  12  700   700   1.200 ευρώ.
7 7 12 7
12
 Ένας άλλος τρόπος είναι η αναγωγή στην κλασματική μονάδα.
7 1
Τα του μισθού είναι 700 €, οπότε το του μισθού είναι 700 : 7 = 100 €.
12 12
12
Άρα τα του μισθού (δηλαδή ολόκληρος ο μισθός) είναι 100 x 12 = 1.200 €.
12
296
ΘΕΜΑ 3ο
 640 : 5  128
Α. α. Έχουμε: 
 128  2  256
2
Επομένως τα του αριθμού 640 είναι 256.
5
 256 : 4  64
Επίσης: 
 64  3  192
3 2
Επομένως τα του του αριθμού 640 είναι 192.
4 5
Πιο απλά …
3 2
640    192 .
4 5
 32  5  160
β. Έχουμε: 
 160 : 2  80
Επομένως το ποσό είναι 80 ευρώ.
 80 : 8  10
Επίσης: 
 10  3  30
3
Επομένως τα του ποσού είναι 30 ευρώ.
8
Πιο απλά …
 2 5
 32 : 5  32  2  80
 .
 80  3  30

 8
γ. Ο αριθμός είναι:
  2   92  3  52    32    43  2  31  2  81  3  25   92   64  62  
2 2 2
.
 2   81  75  81 2  2  6  162  2  36  162  72  162  234
2 2
2 2
Επομένως τα του αριθμού είναι 234   78  2  156 .
3 3
2
Β. α. Επειδή τα ενός έργου γίνονται σε 16 ημέρες, το έργο θα γίνει σε:
5
2 5
16 :  16   8  5  40 ημέρες.
5 2
7 7
Τα του έργου θα γίνουν σε 40   4  7  28 ημέρες.
10 10
3
β. Τα κορίτσια είναι: 84 
 12  3  36 .
7
Επομένως τα αγόρια της τάξης είναι: 84 – 36 = 48.
297
6 7
γ. Τα χρήματα του Νικόλα είναι: 36 :  36   6  7  42 ευρώ.
7 6
2 2
Τα των χρημάτων του είναι 42   14  2  28 ευρώ.
3 3
ΘΕΜΑ 4ο
2 3
Α. α. Ο αριθμός είναι το 24 : 24   12  3  36 .
3 2
Άρα το πενταπλάσιό του είναι: 36  5  180 .
 5
β. i. Έχουμε:  1    5  6    6  5    11
6
6 
ii. Έχουμε:  1  6   2    6  2    4
2
Σημείωση: ένα κλάσμα είναι ίσο με 1, όταν ο αριθμητής είναι ίσος με τον
 4
iii. Έχουμε: 0 40  4
8
 9
iv. Έχουμε:  0  9  0   9
12
Σημείωση: ένα κλάσμα είναι ίσο με 0, όταν ο αριθμητής είναι ίσος με 0.
2 3
γ. Έχουμε: 32 :  32   18  3  54 .
3 2
3 4
Β. α. Έχουμε: 39 :  39   13  4  52 .
4 3
α. Τα τρία τμήματα του σχολείου έχουν 25  3  75 μαθητές.

3 8
Το σχολείο έχει 75 :  75   25  8  200 μαθητές.
8 3
4 5
 16   4  5  20 ημέρες.
γ. Η συνολική διάρκεια του έργου είναι 16 :
5 4
Άρα το υπόλοιπο έργο θα τελειώσει σε 20 – 16 = 4 ημέρες.
298
2.2 Ισοδύναμα κλάσματα
ΘΕΜΑ 1ο

Α. α. i. Αν   ,    1 , τότε το κλάσμα ονομάζεται ανάγωγο.

 :
ii. Αν   ,     , τότε το κλάσμα ονομάζεται ανάγωγο
 :
β. Είναι:
 1. Σ
 2. Σ
 3. Σ
 4. Σ
 5. Λ
 6. Σ
 7. Σ
 8. Λ
 9. Σ
 10 Σ
γ. i. Είναι: 3 14  7  6  42 . Άρα τα κλάσματα είναι ίσα.

ii. Είναι:  1205  24  8 12  96 . Άρα τα κλάσματα δεν είναι ίσα.
iii. Είναι: 6  20  12 10  120 . Άρα τα κλάσματα είναι ίσα.
iv. Είναι: 702  13  54  18  26  468 . Άρα τα κλάσματα δεν είναι ίσα.
1 4 5
i.  ,
6 24 24
6 2 2
ii.  ,
21 7 7
3 12 9
iii.  ,
7 28 28
11 33 19 38
iv.  , 
16 48 24 48
23 69 15 30
v.  , 
24 72 36 72
β. Έχουμε:
299
4 4:4 1
 
8 8:4 2
9 9:3 3
 
12 12 : 3 4
25 25 : 5 5
 
35 35 : 5 7
42 42 : 7 6
 
49 49 : 7 7
18 18 :18 1
 
72 72 :18 4
35 35 : 35 1
 
105 105 : 35 3
γ. Το τετραγωνάκι αντικαθίσταται από το:

i. 7, γιατί είναι 114  2  7  14
ii. 4, γιατί είναι 2  6  3  4  12
iii. 9, γιατί είναι 3 12  4  9  36
iv. 15, γιατί είναι 5  24  8 15  120
v. 45, γιατί είναι 5  54  6  45  270
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Αντικαθιστούμε το α στη θέση του β,

 3  2  3  2 5
 2    2      5

 7  3 7  3 4
οπότε προκύπτει:    1
 2  2  2  2 4
 4  3 4  3 7 7
   
 3   3   2 2
15 2 60
β. i. Είναι:   15  x  60  x  x4
30 x 15
5 2 40
ii. Είναι:   2  x  40  x   x  20
x 8 2
10 2 60
iii. Είναι:   6  x  60  x   x  10
3x 6 6
x 6 90
iv. Είναι:   10  x  90  x   x9
15 10 10
v. Είναι:
x 1 6 12
  2   x  1  12  x  1   x 1  6  x  6 1  x  5 .
2 2 2
γ. Είναι:
300
10 50
i. 
11 55
3 30
ii. 
10 100
5 10
iii. 
21 42
5 45
iv. 
12 108
7 42
v. 
6 36
  2 
 
 2

 2x 2  2x 4x
  
 y 2 y 2y
B. α. Είναι: 
2 x 2  2 x 4 x
  
 3 y 2  3 y 6  y

   1 2    1 2  2
 
   1 2     1 2  2
 2  7 2  7 9 3
β. Είναι  1     . Επομένως έχουμε:   
 8  4 8  4 12 4
γ. Έχουμε:
2 x  2 2   x  1
i.  2
x 1 x 1
3x  3 3   x  1
ii.   x 1
3 3
4x  8 4   x  2
iii.  4
x2 x2
x 1 x 1 1
iv.  
2 x  2 2   x  1 2
10 x 10 x 10
v.  
3x  4 x 7 x 7
12 x  4 x 8 x
v.  x
8 8
ΘΕΜΑ 3ο
301
x2 x2 : x x
i.   x
x x:x 1
x4 x4 : x2 x2
ii. 2  2 2   x2
x x :x 1
x3  y 2 x  y :  x  y  xy
3 2 2
iii. 2  2   xy
x y x  y :  x2  y  1
x5  y 3  z 2 x  y  z :  x  y  z  x 4
5 3 2 3 2
iv.   2
x  y5  z 2 x  y5  z 2 :  x  y3  z 2  y
β. Ακολουθούμε τη σειρά:
3
 Τα των μαθητών είναι 36 μαθητές.
5
1
 Το των μαθητών είναι 36 : 3 = 12 μαθητές.
5
5
 Τα των μαθητών είναι 12 x 5 = 60 μαθητές.
5
1
 Το των μαθητών είναι 60 : 6 = 10 μαθητές.
6
5
 Τα των μαθητών είναι 10 x 5 = 50 μαθητές.
6
Μπορούμε να λύσουμε την άσκηση με δύο μόνο πράξεις:
3 5
36 :  36   12  5  60 μαθητές.
5 3
5
60   10  5  50 μαθητές.
6
γ. Ακολουθούμε τη σειρά:
3
Τα των μαθητών είναι 18 μαθητές.
4
1
Το των μαθητών είναι 18 : 3 = 6 μαθητές.
4
4
Τα των μαθητών είναι 6 x 4 = 24 μαθητές.
4
1
Το των μαθητών είναι 24 : 3 = 8 μαθητές.
3
2
Τα των μαθητών είναι 8 x 2 = 16 μαθητές.
3
Μπορούμε να λύσουμε την άσκηση με δύο μόνο πράξεις:
3 4
18 :  18   6  4  24 μαθητές.
4 3
2
24   8  2  16 μαθητές.
3
302
32  22 94 5 5  3 15
Β. α. Είναι:    
2  4  3  5 8  9  5 12 12  3 36
2
Επίσης:
3  5  23 15  8 7
  
3  3   5  3  2  27  9   25  3  8  27  9   25  24 
3 2 2 3
7 7 7 7  2 14
    
27  9 1 27  9 18 18  2 36
β. Έχουμε:
42  2  3  9  8   32  23  16  6  9  8   9  8 
 
22 22
16  6  9  8 1 16  6  9  8 11 11:11 1
    
22 22 22 22 :11 2
Επίσης:
2.0022 2.0022
 
4   22  21   3  4  2.010  4 4   4  2   12  2.010  4
2.0022 2.0022 2.002  2.002
    2.002
4  2  12  2.010  4 8  12  2.010  4 2.002

γ. Επειδή   ,    4 , το κλάσμα απλοποιήθηκε με το 4 και

3
μετατράπηκε στο ισοδύναμό του
7
3 3  4 12 
Επομένως:   
7 7  4 28 
Άρα  ,    12 , 28 .
ΘΕΜΑ 4ο

Α. α. Επειδή   ,    3 , το κλάσμα απλοποιήθηκε με το 3, για να

4  4  3  12
έχουμε το ισοδύναμό του Επομένως 
5  5  3  15
Τελικά  ,    12 , 15 .
303
β. Έχουμε:
8   7  5   3  2   3  4

 62  3  4  47  2014   33  3  9  2015    32  23   2   5  2  2  2016   2
2 2
   
8  2  1  12
 
2015 2 2016 2
 36  12  47  2014
  27  27    9  8  2  5  4 
  2
   
16  1  12 5
  2 
        
2 2 2
12014
 0 2015
 1  2  12016
 2 1 2 1 2
5 5 5
  
1  3  2 1  9  2 12
2
γ. Έχουμε:
 4  52  8 10 4  25  80 100  80 180
 A     9
  23  57  :  36  32  80 : 4 20 20
 34  33  32  3 81  27  9  3 120 120 : 6 20
 B    
 12  6   32 18  9 162 162 : 6 27

C 3  52  3 10 3  25  30 75  30 105 105 :15 7
     7
 19  16    28  23 3 5 15 15 15 :15 1

 24  23  22 16  8  4 20 20 : 4 5
 D     
 18  24   2 2
42  4 168 168 : 4 42
5
Β. α. Για να παριστάνει το κλάσμα φυσικό αριθμό, πρέπει να ισχύει x  1 .
x
x 3
β. Έχουμε:  , οπότε x  3 y .
y 1
x  3y 3y  3y 6 y 6 3
Άρα:    
x y 3y  y 4 y 4 2
 x
 2   x  2
γ. Έχουμε:    , οπότε 
x y
 και τελικά: 
2 4  y   y  4

 4
x y 2  4 2  4 6 6 3
Άρα:     
2 x  y 2  2  4 4  4 8 8 4
304
2.3 Σύγκριση κλασμάτων
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Συμπληρώνουμε τις προτάσεις.

 Ένα κλάσμα είναι μικρότερο του 1 όταν ο αριθμητής του είναι
μικρότερος από τον παρονομαστή.
 Ένα κλάσμα είναι μεγαλύτερο του 1 όταν ο αριθμητής του είναι
μεγαλύτερος από τον παρονομαστή.
 Ένα κλάσμα είναι ίσο με το 1 όταν ο αριθμητής του είναι ίσος με τον
β. Είναι:
1 3 4
i.  
5 5 5
7 8 9
ii.  
8 8 8
1 1 1
iii.  
5 4 3
3 3 3
iv.  
7 6 5
2 3
v.   1
3 4
γ. Είναι:
1
i. 0   1
3
7
ii. 3   4
2
4
iii. 1   2
3
100
iv. 9   10
11
Β. α. Είναι:
 1. Λ
 2. Σ
 3. Σ
 4. Λ
 5. Σ
 6. Σ
305
β. Είναι:
 1. Λ
 2. Σ
 3. Σ
γ. i. Είναι: ΕΚΠ (2, 4, 5, 10) = 20

ii. Έχουμε:
ΙΣΟΔΥΝΑΜΑ –
ΚΛΑΣΜΑΤΑ
ΟΜΩΝΥΜΑ
1 10
2 20
3 15
4 20
4 16
5 20
9 18
10 20
1 3 4 9
  
2 4 5 10
ΘΕΜΑ 2ο
   2001   2002   1   2002 1 1

     1 1
   2002   2002   2002   2002   2002
 2  1 2 1 1
    1  1
 2 2 2 2
 1  1
Α. α. Είναι: 
1
   1  1
   

 1
1
 
 5  6 5  6 1
   1
 10  12 2   5  6  2

1
Στην προτελευταία περίπτωση, το  1 , γιατί από την υπόθεση έχουμε ότι

α > 1, οπότε ο παρονομαστής είναι μεγαλύτερος από το 1.
 2
  1
 3x  2
 x7
β. Είναι:    1
 x3
 4   x  2 4   x  2
   1
 4 x  8 4   x  2 
306
 1
 1


 
 1


 
1
  2
γ. Είναι: 
  1
1
 

  3
1
 

 
 1
 
Β. α. i. Είναι   0 , 1 , 2 , 3 , 4 .
3
ii. Η μέγιστη τιμή του κλάσματος είναι
5
4 3 6 5
β. Είναι:  . Επίσης: 
5 4 5 4
 Όταν το κλάσμα είναι μικρότερο από τη μονάδα, το κλάσμα που
σχηματίζεται είναι μεγαλύτερο από το αρχικό.
 Όταν το κλάσμα είναι μεγαλύτερο από τη μονάδα, το κλάσμα που
σχηματίζεται είναι μικρότερο από το αρχικό.
γ. Και στις τρεις περιπτώσεις είναι ν = 0.
ΘΕΜΑ 3ο
   6 , 9  3
 
  2 , 5 , 10  10
Α. α. Είναι: 
   4 , 8 , 12  24 3

   8 , 16 , 20   80  10

Επομένως τα δύο κλάσματα είναι ίσα.
β. Είναι:
10  8  52  4  3 12 80  25  4  36 80  100  36 216 216 : 3 72
     
 25  35 :  28  24  60 : 4 15 15 15 : 3 5
34  33  32  3  3 12 81  27  9  3  36 138 138 : 6 23
    
 26  8   39  61 18 1000 18 1 18 : 6
0
3
307
 72 72  3 216
   5  5  3  15
Επομένως: 
   23  23  5  115
 3 35 15
Άρα Α > Β.
 4 4  6 24 24  2 48
    
γ. i. Είναι:  5 5  6 30 30  2 60
 5 5  5 25 25  2 50
    
 6 6  5 30 30  2 60
4 49 5
Επομένως:  
5 60 6
 1 1 2 2
 7  7  2  14
ii. Είναι: 
 2  22  4

 7 7  2 14
1 3 2
7 14 7
 5 5  7 35 35  2 70
    
iii. Είναι:  6 6  7 42 42  2 84
 6  6  6  36  36  2  72

 7 7  6 42 42  2 84
5 71 6
6 84 7
 1 1 3 3 3  2 6
 2  2  3  6  6  2  12
iv. Είναι: 
 2  22  4  42  8

 3 3  2 6 6  2 12
1 7 2
2 12 3
 54 : 5  2   25 : 42  33 : 32  : 5  10 : 5  12  : 2 
 3  4    52  32   12 : 3  6 : 2    52  42    42  2  2   23   7  4 
2

 625 : 5   2   32 :16  27 : 9  : 5   2  12  : 2 
7   25  9    4  3   25  16   16  4   8  112
125  2   2  3 : 5  14 : 2 250  5 : 5  7
  
7 16  7  9  12  8  121 112  63  96  121
250  1  7 244 244 : 4 61
   
24 24 24 : 4 6
308
β. i. Είναι:
x   32  23    24  42   312  2   9  8   16  16 
2008 100
 312  2 
2008 100
 12008  0100  312  2  1  0  312  2  1  0  2  3

Επίσης:
y  3   7 2  6  23   13  3  22    24   43  2  52   
4 100
 3   49  6  8   13  3  4   16   64  2  25   
4 100
 3   49  48   13  12   16   64  50   
4 100
 3 14  1100  16  14   3 1  1 2  3  2  1

x 3 y 1
ii. Είναι:  3 
y 1 x 3
iii. Είναι:
y 1 3 1 2
1 1 
y x
x    1 3 1
3    3 3  3 3  1 3
S
2 x y 2 3 1 3 2 3 1 3
x 3
y 1
2 1 3
   3   3  1 3  4
3 3 3
   360  23  32  5
γ. i. Είναι: 
   150  2  3  52

  ,    23  32  52  8  9  25  1.800
ii. Είναι:
  ,    2  3  5  30
 23  32  5 8  9  5 4  3 1 12
iii. Έχουμε:      
 2  3  52 2  3  25 11 5 5
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Απλοποιούμε το κλάσμα:
2  3  42  9  3  3   92  7 2   10   32  2 2   20150

124 : 22  5   32  4   2   40  42  2 4   5  102  6 2  26 
1917 1954
6 16  27  3   81  49   10   9  4   1
 
124 : 4  5   9  4   2  1  16  16   5  100  36  64 
1917 1954
96  27  3  32  10 13  1 96  27  96  130  1 36 9
   
31  5  5  2 11917  5  01954 31  25  2 1  5  0 8 2
309
β. Είναι:
2   4  5  10   12 : 3  12015 2   20  10   4  1
 
 25  3  2   23 : 4   22 22  2   8 : 4   4
2 10  4  1 20  4  1 25
  
11  2  4 17 17
Επίσης:
 32  4   3   62 : 3  2 
3   2  4  22    52  71  : 1.821  1.789 
0

 9  4   3   36 : 3  2 
5  3  12  2 15  12  2 5
 
3   8  4    25  7  : 320 3 12  18 :1 36  18 18
25 1 5
Παρατηρούμε ότι το είναι μεγαλύτερο από το ενώ το είναι μικρότερο
17 2 18
1
από το
2
Επομένως:
2   4  5  10   12 : 3  12015

3 2
 4   3   62 : 3  2
 25  3  2   23 : 4   22 3   2  4  22    52  71  : 1.821  1.789 
0
1    1
γ. Είναι:   
  2  
 4x 4
 7x  7
Β. α. Είναι: 
 5 x  5 5   x  1 5
 7 x  7  7   x  1  7

4 x 5x  5
Επομένως: 
7x 7x  7
    32  24  : 52  2  32   9  16  : 25  2  9  25 : 25  2  9  1  18  19

β. i. Είναι: 
    3  2   5   2  1   9  8   25   4  1  1 25  5  25  5  20

2 3 2 2
 19 19  21 399 20 20  20 400
ii. Είναι:      
 20 20  21 420 21 21  20 420
 2 2 10 20
  
3 3 10 30

γ. Είναι:  2  2 4 4  6 24
  
 3  2 5 5  6 30

 4  1 5 5  5 25
  
 5  1 6 6  5 30
20 24 25
Άρα  
30 30 30
310
2.4 Πρόσθεση και αφαίρεση κλασμάτων
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Είναι:
 1. Λ
 2. Λ
 3. Σ
 4. Σ
β. Είναι:
 1. Λ
 2. Λ
 3. Λ
 4. Σ
 5. Σ
 6. Σ
γ. i. Έχουμε:
1Ο ΚΛΑΣΜΑ 2Ο ΚΛΑΣΜΑ ΑΘΡΟΙΣΜΑ
1 2
1
3 3
2 3
1
5 5
7 4
1
11 11
3 1
1
4 4
ii. Έχουμε:
1Ο ΚΛΑΣΜΑ 2Ο ΚΛΑΣΜΑ ΔΙΑΦΟΡΑ
5 2
1
3 3
7 5
1
2 2
11 1
1
10 10
2.002 1
1
2.001 2.001
311
Β. α. Είναι:
2 5 7
i.  
3 3 3
7 3 4
ii.  
5 5 5
3 8
iii. 1  
5 5
5 1
iv. 2  
3 3
7 3
v.   1
4 4
5 2
vi.   1
3 3
7 2
vii.  1 
5 5
1 16
viii. 3 
5 5
 3  3
ix.  
5 5 5
 7 
x.  1
7 7
3 
xi.  1
3 3
3  5 5
xii.  
3 3
β. Είναι:
11 1
i. 5
2 2
16 1
ii. 3
5 5
31 3
iii. 7
4 4
25 1
iv.  12
2 2
29 2
v. 9
3 3
72
vi. 9
8
312
γ. Είναι:
1 3
i. 1 
2 2
2 22
ii. 4 
5 5
3 31
iii. 7 
4 4
1 56
iv. 11 
5 5
2 47
v. 3 
15 15
2 46
vi. 4 
11 11
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Είναι:
0,5   0,33 103  0, 03 104 
 
0, 48 105   0, 4 104  0, 06 105   8 103
0,5   0,33 1.000  0, 03 10.000 
 
0, 48 100.000   0, 4 10.000  0, 06 100.000   8 1.000
0,5   330  300  0,5  30
  
48.000   4.000  6.000   8.000 48.000  10.000  8.000
15 15 1
  
30.000 15  2.000 2.000
Επίσης:
0,15 103  0, 01 104 0,15 1.000  0, 01 10.000
  
 2,5    0,5   10
2 2 2
 6, 25  0, 25 100
 
150  100 50 50 1
   
6 100 600 50 12 12
β. Έχουμε:
1 1 1  2 1  3 1  4 1 5 1  6 1 7 1 8 1 
                 
2  2 3   3 4   4 5   5 6   6 7   7 8   8 9   9 10 
1 1 1 2 1 3 1 4 1 5 1 6 1 7 1 8 1
                  
 2 2   3 3   4 4   5 5   6 6   7 7   8 8   9 9  10
2 3 4 5 6 7 8 9 1 1 1 81
          1 1 1 1 1 1 1 1  8 
2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 10 10
313
γ. Υπολογίζουμε τα αθροίσματα:
4 2 1 34 23 7 238 138 147 523 19
i. 5  3  3         12
6 7 2 6 7 2 42 42 42 42 42
1 7 17 1 61 161 6 122 161 289 1
ii.  6  8         16
3 9 18 3 9 18 18 18 18 18 18
3 6 3 6 6 12 24 8 1
iii. 24  7  6  24  7  6  37  38  38
8 16 4 16 16 16 16 16 2
3 5 7 27 30 28 85 13
iv. 3  6  5  3  6  5  14  16
4 6 9 36 36 36 36 36
3x  2 y 3x 2 y x y
i.    
6 6 6 2 3
20  15  12 20 15 12   
ii.      
60 60 60 60 3 4 5
      
iii.    
    
1
β. Ο 1ος εργάτης τελειώνει σε 1 μέρα το του έργου.
15
1
Ο 2ος εργάτης τελειώνει σε 1 μέρα το του έργου.
12
Αν εργαστούν ταυτόχρονα, θα τελειώσουν σε 1 μέρα
1 1 1 4 1 5 4 5 9 9:3 3
τα         του έργου.
15 12 15  4 12  5 60 60 60 60 : 3 20
γ. Έχουμε:
   
i.      2.002  1  2.003
  
   
ii.      2.002  1  2.001
  
  2  2
iii.      2.002  2  2.004
  
  2  2
iv.      2.002  2  2.000
  
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Είναι:
2   2  
i.    2
   
2  3 2 3 3
ii.    2
   
4  5 4 5 4 4
iii.    1  1
5 5 5 5 5
314
β. Είναι:
  7   3  4   3 4 4
i.     1
 3  3  3  3  3
2  9  2  4   2  4  5  2    2   5  2  5
 5
ii. 
 2  2  2  2  2  2  2
γ. i. Είναι:
2
5 3 5 9 9 5
13x      2  13x    2  13x  2 
2 4 2 16 16 2
9 32 40 17 17 17 1 17
 13x     13x  x :13  x   x
16 16 16 16 16 16 13 208
ii. Είναι:
2
2 2
5 2
3
3 125  1  16
6x       1  6x     1
4 8 6 4  4  18
8
125 1 8 125 1 8
 6x     1  6x  1   
4 16 9 4 16 9
144 4.500 9 128 4.763
 6x      6x  
144 144 144 144 144
4.763 4.763 1 4.763
x :6  x   x
144 144 6 864
iii. Είναι:
2 2 2 30
3x  10   3 x   10  3 x   
3 3 3 3
32 32 32 1 32
 3x  x :3  x   x
3 3 3 3 9
Β. α. Χρησιμοποιούμε την Απλή Μέθοδο των Τριών.
3
Τα του κιλού πωλούνται προς 6 ευρώ
4
4
Τα του κιλού πωλούνται προς x; ευρώ
4
4
16
Τα ποσά είναι ανάλογα. Επομένως: x  6  4  6   8 .
3 12
4
5 5
Τα του κιλού πωλούνται προς 8   2,5 ευρώ.
16 16
315
β. Είναι:
   1   1   1   1 
2011 2012 2013 2014
 1  1   1  1  1  1  1  1  4
Επίσης:
  3  23  4  32  2  41  3  8  4  9  2  4  24  36  8  4
Τέλος:
 12 
5 5 4 3
154 213  12   15   21 
            
 3  7   4  3  7 
4 3
45
   3   5    3  243  625  27  841

5 4 3
γ. Είναι:
1 3 2 4 3 5 4 6 5 7 6 8 7 9
                 
2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 7 7 8 8
4 6 8 10 12 14 16
        2  2  2  2  2  2  2  14
2 3 4 5 6 7 8
ΘΕΜΑ 4ο
  8   5  3   5 3 3
i.     1
 5  5  5  5  5
2  7  2  3  4 2  3 4 4
ii.     1
2  3 2  3 2  3 2  3 2  3
β. Έχουμε:
6  8 2   3  4 
i.   3  4
2 2
       1 1 1
ii.      
      
        1 1 1
iii.      
      
x 7 3 2  x 7
γ. Είναι: 3     6 x  7  x  7 6  x 1
2 2 2 2
5 x 27  5 x
Β. α. Είναι: 2     14  5  x  x  19
7 7 7 7
316
β. Έχουμε:
 3 4 5 2013   1 1 1 1 
  2       1      
 2 3 4 2012   2 3 4 2012 
 3 1  4 1 5 1  2013 1 
  2  1                 
 2 2  3 3  4 4  2012 2012 
2 2 2 2 2
 1        1  1  1  1   1  1  2.011  2.012
2 2 2 2 2 2.011  έ
2.222 2.323 2 x1.111 23 x101 2 23 30 23 7

γ. Είναι:        
3.333 4.545 3 x1.111 45 x101 3 45 45 45 45
317
2.5 Πολλαπλασιασμός κλασμάτων
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Συμπληρώνουμε τις προτάσεις.

1 4
 Το του 4 είναι ίσο με
3 3
3 30
 Τα του 10 είναι ίσα με  15
2 2
7 280
8 8
11 1.100
10 10
β. Συμπληρώνουμε τις προτάσεις.

3 3 9
 Το τριπλάσιο του είναι ίσο με  3 
5 5 5
5 5 10
 Το διπλάσιο του είναι ίσο με  2   2
5 5 5
8 8 8 1 8 4
 Το μισό του είναι ίσο με : 2    
5 5 5 2 10 5
1 9 9 1 9 3
 Το του είναι ίσο με   
3 4 4 3 12 4
γ. Είναι:
  
1.  
  
 
2.  
 
   
3.  
   
  
4. 
 
 
5. 1 
 
 
6.  
 
7. Ο μόνος αριθμός που έχει αντίστροφο τον εαυτό του είναι το 1.
318
Β. α. Είναι:
2 5 10
1.  
3 7 21
3 15
2. 5  
4 4
2 10
3.  5 
3 3
3 4
4.   1
4 3
2 2 
5.  
5 5 
3 
6.  3
 
β. Είναι:
 1. Λ
 2. Λ
 3. Λ
 4. Σ
 5. Λ
γ. Είναι:
 1. Λ
 2. Λ
 3. Λ
 4. Σ
 5. Σ
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Παρατηρούμε ότι το γινόμενο κάθε αριθμού με το x είναι ίσο με 1.

Επομένως σε κάθε περίπτωση το x είναι ίσο με τον αντίστροφο του αριθμού.
Άρα:
1
i. x 
5
ii. x  6
8
iii. x 
7
8
iv. x 
5
5
v. x 
2
319
β. Είναι:
7
i. 50   35 Kg νερό
10
7
ii. 65   45,5 Kg νερό
10
7
iii. 75   52,5 Kg νερό
10
7
iv. 82   57, 4 Kg νερό
10
7
v. 105   73,5 Kg νερό
10
γ. i. Είναι:
2
1 5 1  1  1 25 1 4 1
       3  1       3     
2  2  25  4  2 4 25 4 4
1 1 3 2 1 9 10 5
   3     
2 4 4 4 4 4 4 2
ii. Είναι:
2
        

 2  1  1 1  1 3 5  4
2 2


 3  2  3 5  25 34
4 1  5 3  1 3   25  16  4 1 2 1 3  9
           
9 2  15 15  25 81 9 2 15 25 81
4 1 1 125 3 375 497
      
9 375 3 1.125 1.125 1.125 1.125
iii. Είναι:
54
2 2
1 1 5 1 1 3 2 5
       3          3 
2 3 6  4 5 6 6 6 20
2 2
 10  1  5  3 25 3 5 1 5
   3        
 6 20  3  20 9 20 3 4 12
iv. Είναι:
2
1 1 1 2 4 3 5 1 1
        22          
5 2 6 3 5 4 3 3 5
16  15 5 5  3 1  8 
2 2
1 3 1 4 1 5 2
      4       4   
5 6 6 6 20 3 15 5 6 20 3 15
2
1  4  1 1 2 1 16 1 2 16 1 2 16 9 10 15 1
                 
5  3  5 3 3 5 9 5 9 45 5 9 45 45 45 45 3
320
Β. α. Είναι:
2 4 6  4  8 1 8  8 5  8 13 24 37
       2             
 5 3 18  5  15 3  5  15 15  5 15 15 15
Είναι:
3 2 9 3 2 9  3  2 27 9 
     33       27        
5 3 4 5 3 4 5 3 1 4
3  8 324 27  3 305 1 61 61
        
5  12 12 12  5 12 1 4 4
Είναι:
3 3 2 3 3
2   
7 5 6 9 21  20
    1 6 9
 4 3 3  53 12 3 5

2 3 8 2 8
36 9 6 33
 
1 18 18 18 1 18 1 33  8 1 44 7 176 183
          
12 12 5
 12 7 12 7 18 12 21 84 84 84
8 8 8
β. Είναι:
 1  1  1  1  1
  1    1    1    1    1   
 2  3  4  5  6
 2 1 3 1  4 1 5 1 6 1 3 4 5 6 7 7
                     
 2 2 3 3  4 4 5 5  6 6 2 3 4 5 6 2
Επίσης:
 1  1  1  1   1   1 
  1    1    1     1    1    1  
 2  3  4  98   99   100 
 2 1 3 1  4 1  98 1   99 1   100 1 
              
 2 2 3 3  4 4  98 98   99 99   100 100 
1 2 3 97 98 99 1
       
2 3 4 98 99 100 100
γ. i. Είναι:
55 88 33 70 5 11 8 11 3 11 5 14
       
44 77 22 25 4 11 7 11 2 11 5  5
5 8 3 14 1 2 3 7
        6
4 7 2 5 1 7 1 1
1.111 777 1.111 7 111
ii. Είναι:    1
111 7.777 111 7 1.111
2.323 25 11 34 23 101 25 11 2 17 1 1 1 1 2 1 2
iii. Είναι:            
2.525 23 17 33 25 101 23 17 3 11 1 1 1 1 3 1 3
321
ΘΕΜΑ 3ο
 3 3 3 1 3 1
   4  2  2  4  4 8  8 4  6  2  4
   5 1 3  2  1  5  8  2  1  8  2  3  9  1

 9 5 9 3 9 5 9 3 9 9 9 9
Επομένως:
  3   2  2   2.007   3      4  
2008
 3  42  2 12.007  43   4 1  4  
2.008
 3 16  2 1  64  0  48  2  0  50
β. Είναι:
   0,5  :  32  23   2.014   0,1 12,5 
3 2
3 2 3 2
 5  1  125  1   1  25
   :  9  8   2.014        :1  2.014     
 10   10  10  2   10  2
1 1 25 1 1 1 1 1
 :1  2.014     2.014     2.014   2.014
8 100 2 8 4 2 8 8
Επίσης:
 1  1  2 1 5 1
  1.004  24  32   2     5    1.004  16  9         
 2  3  1 2 1 3
4  1 15  1 3 14 1 7
 1.004  16  9    1.004  16  9    1.004  16  9   
2 3 2 3 1 1
 1.004  1.008  2.012
2.014
Επομένως ένας αριθμός που βρίσκεται μεταξύ των αριθμών 1 και ,
2.012
2.012 2.014 2.013
δηλαδή μεταξύ των αριθμών και είναι το
2.012 2.012 2.012
γ. Έχουμε:
2x 2x 2
i.  
2 x  3x 5 x 5
    1
ii.  
3  3 3      3
   1    1 1
iii.  
2  2  2 2      1 2
3   2 2
iv.  
5  2 7 7
2  2  2      2
v.  
3  3 3      3
 2  2     2  
vi.  
4  8 4    2  4
322
x 
Β. α. Ισχύει: 4     x  4

y
   y  3
3 

x  y 4  3 7
Έτσι:   7
x  y 4  3 
x x  3y 5y  3y 8y 8 4
β. Είναι:  5 . Άρα x  5 y . Επομένως    
y x y 5y  y 6y 6 3
3 36  35 3 1 90 91
γ. Είναι:             
3 6 7 3 3 7
   
 6 5 12  2  5 12  2 60 2 60 60 60
Είναι:
4  22 5  14  22 3 5 
  2   3      
5  3 6 5  3 1 6
14  44 18 5  14 21 7 21 147
        
5  6 6 6 5 6 5 3 15
Είναι:
5 7 1 5 7
1   
7 8  6 4  105 64  1 6 4
       2 1 
 8 15  1  4  1  120 120  
2 3 6 3 6
12 10 21 1
 
169 12 12 12 169 12 169 2 169 20 189 63
         
120 4 1 120 1 120 12 120 120 120 40

6 6 2
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. i. Είναι:
 1  1  1  1
1    1    1     1   
 2  3  4  5
 2 1 3 1  4 1 5 1 1 2 3 4 1
              
 2 2 3 3  4 4 5 5 2 3 4 5 5
ii. Είναι:
 1  1  1  1  1 
1    1    1    1    1  
 2   3   4   5   2.002 
 2 1   3 1   4 1   5 1   2.002 1 
                   
 2 2   3 3   4 4   5 5   2.002 2.002 
1 2 3 4 2.001 1
     
2 3 4 5 2.002 2.002
323
1 1 1 15 12 10 37
β. i. Οι τρεις παίκτες πήραν συνολικά       του ποσού.
4 5 6 60 60 60 30
ii. Ο παίκτης που ζημιώθηκε περισσότερο από την τελική διανομή (σχετικά με
την αρχική διανομή) ήταν ο Α, γιατί αυτό που πήρε, σε σχέση με αυτό που θα
1 1 43 1
έπαιρνε, ήταν λιγότερο κατά    του ποσού.
3 4 12 12
1 1 54 1
Αντίστοιχα ο Β πήρε λιγότερο κατά    του ποσού και ο Γ πήρε
4 5 20 20
1 1 65 1
λιγότερο κατά    του ποσού.
5 6 30 30
1 12
iii. Το αρχικό ποσό ήταν 300 :  300   3.600 ευρώ.
12 1
1
Ο α΄ παίκτης πήρε: 3.600   900 ευρώ
4
1
Ο β΄ παίκτης πήρε: 3.600   720 ευρώ
5
1
Ο γ΄ παίκτης πήρε: 3.600   600 ευρώ.
6
 x
 
2  x  2

 y 
γ. Είναι:      y  3
 3    4
  
 
 4
18
Άρα: x  y    18  2  3  4  18  9  18    2
9
 x  2  22  4

Οπότε:  y  3    3  2  6
   4  42  8

1
Β. α. Ο παραγωγός πούλησε στην αρχή το της παραγωγής του.
6
6 1 3 5 3 1
Μετά πούλησε το        της παραγωγής του.
6 6 5 6 5 2
Στο τέλος πούλησε τα:
  1 1  5   1 3  5  4  5  3 2  5 1 5 5
1   6  2    8  1   6  6    8  1  6   8   3  3   8  3  8  24
         
της παραγωγής του.
Επομένως περίσσεψε το:
1 1 5   4 12 5  24 21 3 1
1      1        της παραγωγής.
 6 2 24   24 24 24  24 24 24 8
1 8
Η παραγωγή ήταν 150 :  150   1.200 κιλά λεμόνια.
8 1
324
β. Έστω x το ημερομίσθιο του εργάτη. Το ημερομίσθιο του τεχνίτη είναι:

2 3x 2 x 5 x
x x    Έχουμε για λύση την εξίσωση:
3 3 3 3
130 x 38 x 29.280 130 x 114 x 87.840
     
3 1 1 3 3 3
244 x 87.840 244 87.840
   x  
3 3 3 3
87.840 244 87.840 3
x : x   x  360
3 3 3 244
Επομένως το ημερομίσθιο του εργάτη ήταν 360 ευρώ και του τεχνίτη ήταν:
2
360   360  360  240  600 ευρώ.
3
1
γ. Για προκαταβολή πληρώσαμε 3.000   1.000 ευρώ.
3
Πρέπει να πληρώσουμε ακόμα: 3.000  1.000  2.000 ευρώ.
1
Σαν πρώτη δόση πληρώσαμε: 2.000   200 ευρώ.
10
Άρα έμειναν: 2.000  200  1.800 ευρώ.
Τελικά η μηνιαία δόση είναι: 1.800 : 6  300 ευρώ.
325
2.6 Διαίρεση κλασμάτων
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Συμπληρώνουμε τα κενά.
  
1. 1
 
   
2. :  
   
  1 
3. :   
   

  
4. 
  


 
5. 
  
  
6. 
 


   
7.  
   


   
8.  
   

326
β. Συμπληρώνουμε τα κενά:
2 5 2 7 14
1. :   
3 7 3 5 15
3 3 1 3
2. : 2   
5 5 2 10
5 1 5 3 15
3. :   
4 3 4 1 4
3
21
4. 5 
4 20
7
2
6 2
5. 3  
5 15 5
3
5
35 7
6. 4  
5 20 4
7
γ. Είναι:
 1. Σ
 2. Σ
 3. Σ
 4. Σ
 5. Σ
 6. Λ
 7. Σ
 8. Σ
Β. α. Είναι:
 1. Λ
 2. Σ
 3. Λ
 4. Σ
 5. Λ
 6. Σ
327
β. Είναι:
  1      
 2 :  2   2      
     
2 2
1  2
2 1 4 3 1
 
3 2 2 1 4 3 7
     6 6    
2 
6  
 2   1   3 2  4  1  6 6  16  9 6
2
    9 4 36 36
3 2
1
7 36 7 6 1
 6      1
7 6 42 6 6 1
36
 3
 2 4 9 8 45  32  77
  2  5   
γ. i. Είναι: 

4 5 20 20
 3 2
   3 1  1 1  7  4  21  8  13

 2 3 2 3 6 6
13 2 13
2 3 2  2 6 40 13 20 13 260
ii. Έχουμε:   :      1  6     
   3 77 3 77 3 77 18 77 9 693
20 20 1
693
iii. Ο αντίστροφος του λ είναι
260
ΘΕΜΑ 2ο
1
1 11 1 2 1
Α. α. Έχουμε:       
1 2 1 4 1 5 5 5
2  
2 1 2 2 2 2 2
1
1 1 1 1 1 1 5
       1 
1 1 1 1 2 2 10 2 12 12
2 2 2 2  
1 2 1 4 1 5 1 5 5 5 5
2  
2 1 2 2 2 2
1
1 1 1 4
    1 
1 4 1 16 1 17 17
4  
4 1 4 4 4 4
1
1 1 1 1 1 17
      1 
1 1 1 4 4 68 4 72 72
4 4  
1 16 1 4  1 1 17 17 17 17
4 
4 4 4 17
4
328
β. Είναι:
1 2 1 1
  1   
2 2 2 2
1
1 1 2
   1  2
1 2 1 1 1
1 
2 2 2 2
1 1 1 1 1 1
     
1 1 1 2 1 2 3
1 1 1
1 2 1 1 1 1
1 
2 2 2 1
2
1 1 1 1
    
1 1 1 1
1 1 1 1
1 1 1 2
1 1 1
1 2 1 1 1 1
1 
2 2 2 1
2
1
1 1 3
  1
1 3 1 2 2
1 
1 2 3 3 3
γ. Είναι:
 1 2  3 1   7 2   15 5 
3   :3  2     :  
 2 3  4 2 2 3  4 2
 
2 2
 1  1 2 3 6 2
1   1       
 2  5 3 2 5 3
25 5 25 4 5 2 10
:  
6 4 6 5 50 25
   1 3 
3 
9 8 9 8 3 2 6 18 9
  
4 15 4 15 1 5 5
Β. α. i. Είναι:
1 4 7 1  2 2  1 3 35 1  10 2 
:  5  :        :    
3 3 3 4 1 5 3 4 3 4  5 5
1 35 1 12 1 35 1 5 1 35 5
   :        
4 3 4 5 4 3 4 12 4 3 48
12 560 5 567 189
    
48 48 48 48 16
329
ii. Είναι:
 1 2  8 1  2 1 2  8 1 6 1 2  8 5 
2                    
 3  5  10 2   1 3  5  10 2   3 3  5  10 10 
5 2 3 1 2 3 2 3 20 9 11
          
3 5 10 3 1 10 3 10 30 30 30
iii. Είναι:
3 1 1 6 5 1 11
 2 
5 2:4 :   2 1   8 3  5
   10 10 : 2 :     10 :1: 
2 1 3 4 2 1  12 12  2 12
3 2 3 2 3
33 5 33 5 33 12 33 3 99
 :1:  :     
20 12 20 12 20 5 5 5 25
iv. Είναι:
 2   2 
2 3   8 9 1   2 3   2 1 1
  4 1 :       8 5 :    
5   9 5 4 5    1 5 1
 5 2  10 10 
 2 
 2 3  2  2 20  2  18 100  2 118 5 59 1 59
   :    :    :     
 5 3  5  5 9  5  45 45  5 45 2 9 1 9
 10 
β. i. Είναι:
1 5 3 7 33 15 33 15 66 15 51
3 4 3    
 2 7 4  2 7 4  2 4  4 4  4  153
1 16 16 16 16 64
5
3 3 3 3 3
ii. Είναι:
1 2 4 21 12 25
3: 4  2 3 3:  
 5 5 7 5 5 7 
4 7 8 7
 
7 14 14 14
5 60 5 60 65
3  
65 14 13  2 26
 21 7  7 7  7   
15 15 15 15  7 3 1 3
14 14 14
330
iii. Είναι:
5 25 11 8 1 5 21 11 44 1
:  :4    : 
  14 21 15 9 5  14 25 15 9 5 
1 1 7 3
2 1 
3 2 3 2
3 11 9 1 3 3 1 6 3 4 5
      
56 3
 10 15 44 5  10 20 5  20 20 20  20  
5 5 5 5 5  20 10
6 6 6 6
iv. Είναι:
5  1 1  5  17 5  5  17 10 
 2 1       
18  8 4  18  8 4  18  8 8 
   
7 1 7 17 28 17
2  
2 8 2 8 8 8
5 27 5 3 15
 
18 8 15  8 15
 2
 8  16  
11 11 11 1116 22
8 8 8
γ. i. Είναι:
5  1 1  5  17 5  5  17 10 
 2 1       
8  8 4 8  8 4 8  8 8 
  
7 1 7 17 28 17
2  
2 8 2 8 8 8
5 27 135

 8 8  64  135  8  135 1  135
11 11 11 64 11 8 88
8 8
ii. Είναι:
 3 3   1 2 5   15 12   3 4 5 
           
 4 5   2 3 6    20 20   6 6 6  
 1 1 2   4 3   3 1 4   16 15 
           
 2 6 3   5 4   6 6 6   20 20 
3 12 1 3 3
 
45 9
 20 6  5 2  10  
8 1 1 1 1 10 2
 
6 20 3 5 15
ΘΕΜΑ 3ο
3 2 4 1 2 6 21 2 1 4 3 6
7   : 1 : :      : 
2 3 1 3 3 17 2 3 4 3 2 17
21 1 17 21 1 34 63 1 34 30
   2        5
2 6 6 2 6 6 6 6 6 6
331
ii. Είναι:
 1 1 3 1 1 3 4  3 7 3  1 7 11 4
1  2   :  3  2       :    
 2 3 4 3 2 4 5 2 3 4 3 2 4 5
 18 28 9  1 7 11 37 3 7 11 37 7 11
    :          
 12 12 12  3 2 5 12 1 2 5 4 2 5
185 70 44 211
   
20 20 20 20
iii. Είναι:
5 7 11 7 22 21
1   
 7 8  6 4    : 6 4 
21 16 37 12 12 
   :   :
 10 15  1  4  1  30 30  2  1 30 4  1
2 3 6 3 6 6 6
1
37 12 37 6 37 1 37 6 37 1 37
 :  :  :     
30 3 30 36 30 6 30 1 5 1 5
6
iv. Είναι:
1 12 25 21 12 5 5 60 5 60
3: 4   3:   3  1 
5 5 7  5 1 7  21 7  7 7 
4 7 8 7 15 15
 
7 14 14 14 14 14
5 60 65

 7 7  7  65 14  13  2  26
15 15 15  7 3 1 3
14 14
β. i. Είναι:
 7 2  1  25 6  1 19 1 38 9 47
2       
 9 3  2   9 9  2  9 2  18 18  18  47 16  47  8  376
 3
2
 12 7 
2
5
2
25 25 18  25 9  25 225
 3  1       16 16
 4  4 4 4
ii. Είναι:
1  1 3  2 1   13  1 3  6 1   13  1 3 5 
3              
4  4 4  3 9   4  4 4  9 9   4  4 4 9 
  
5 7  1 2  4 5 1 4  15 1  4
    :   :   :
    3 9  3  9 9 3
 7 3 3 3
13  9 15  13 24 13 6 13 1 13
     
4  36 36  4 36 1 36 1 6 6 13  6 13
      
14 3

7 7 7 7 7  6 7
9 4 6 6 6 6
332
iii. Είναι:
3
 1 3 1  5 7  1  10 7  8
 2 1  :     :   
 2 4 2  2 4 8   4 4 1 
2 2
6 3 2 6 7 2 2
  22 
 :     5
7 7 5 7 3 5
3 8 6

6 6  5 1 5 5
 4 1   1   
4 2 20 2 18 1 18 1  3 3
 
1 5 5 5 5
1
γ. Στο πρώτο εγγόνι του έδωσε το της περιουσίας
2
1 1 1
Στο δεύτερο εγγόνι του έδωσε το   της περιουσίας
2 2 4
1 1 1 2 1 1 3 1 3
Στο τρίτο εγγόνι του έδωσε το             της
 2 4  5  4 4  5 4 5 20
περιουσίας
Τα χρήματα που άφησε στο Ίδρυμα ήταν το
1 1 3   10 5 3  20 18 2 1
1      1         της περιουσίας
 2 4 20   20 20 20  20 20 20 10
1 10
Η συνολική περιουσία ήταν 10.000 :  10.000   100.000 ευρώ.
10 1
Επομένως τα χρήματα που πήραν τα εγγόνια ήταν:
100.000 – 10.000 = 90.000.
1
Το πρώτο εγγόνι πήρε 100.000   50.000 ευρώ.
2
1
Το δεύτερο εγγόνι πήρε 100.000   25.000 ευρώ.
4
3
Το τρίτο εγγόνι πήρε 100.000   15.000 ευρώ.
20
Β. α. Ο υπάλληλος ξοδεύει:
1
 για τη διατροφή του το του μισθού του
3
1 2 2
   του μισθού του
για ενοίκιο τα
3 3 9
1 2 3 2 9 5 4
Του περισσεύουν 1      1       
3 9 9 9 9 9 9
4 9 9
Επομένως ο μισθός του είναι 800 :  800   200   1.800 ευρώ.
9 4 1
333
1 2 7 6 13
β. Τα δύο πρώτα άτομα πήραν:     του ποσού.
3 7 21 21 21
21 13 8
Επομένως το τρίτο άτομο πήρε τα:   του ποσού.
21 21 21
8 21 21
Το συνολικό ποσό ήταν: 240 :  240   30   630 ευρώ.
21 8 1
Έτσι:
1
 ο πρώτος πήρε: 630   210 ευρώ
3
2
 ο δεύτερος πήρε: 630   180 ευρώ.
7
2 7   6 7  15 13 2
γ. i. Οι μαθητές της Γ΄ τάξης είναι τα 1      1       
 5 15   15 15  15 15 15
όλων των μαθητών του σχολείου.
2 15 15
Επομένως όλοι οι μαθητές είναι 50 :  50   25   375 .
15 2 1
2 2
ii. Η Α΄ τάξη έχει 375   75   150 μαθητές.
5 1
7 7
Η Β΄ τάξη 375   25   175 μαθητές.
15 1
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Για την αγορά ηλεκτρικής συσκευής και ρούχων, ο εργαζόμενος έδωσε

1 5 2 5 7 2
τα:     των του μισθού του.
4 8 8 8 8 5
2 8 7 1 8
Άρα τα του μισθού του ήταν: 40 :     40 :  40   320 ευρώ.
5 8 8 8 1
2 5
i. Ο μισθός του εργαζόμενου ήταν: 320 :  320   800 ευρώ.
5 2
1
ii. Το ένα βιβλίο κόστισε 800   25 ευρώ και το δεύτερο κόστισε:
32
40  25  15 ευρώ.
3
β. Ο μισθωτός ξόδεψε για τις ανάγκες της οικογένειάς του τα του μισθού
4
4 3 1 1 1 1
του. Για τα προσωπικά του έξοδα έδωσε το:        του μισθού
 4 4  5 4 5 20
του.
3 1   15 1  20 16 4 1
Του περίσσεψαν τα: 1      1         του μισθού
 4 20   20 20  20 20 20 5
1
του. Ο μισθός του εργαζόμενου ήταν: 144 :  144  5  720 ευρώ.
5
334
γ. Έχουμε:
 50  70  120
5 1 4
  
5 5 5
4 5
 120 :  120   30  5  150  ώ
5 4
2 5
Β. α. Η πόλη έχει 210 :  210   525 μαθητές.
5 2
Το πρώτο σχολείο έχει: 210 μαθητές.
2
Το δεύτερο σχολείο έχει: 525   350 μαθητές.
3
5 2 10
β. Το παιδί ξόδεψε:   των χρημάτων.
7 3 21
21 10 11
Επομένως του έμειναν τα:   των χρημάτων.
21 21 21
11 21
Το παιδί είχε: 33 :  33   63 ευρώ.
21 11
 3 1 2
 33  3
γ. Έχουμε: 
 400 : 2  400  3  600

 3 2
Επομένως για την παρασκευή 400 κιλών ψωμί χρειαζόμαστε 600 κιλά ζυμάρι.
 5 1 6
 55 5
Έχουμε: 
 600 : 6  600  5  500

 5 6
Επομένως για να γίνουν τα 600 κιλά ζυμάρι χρειαζόμαστε 500 κιλά αλεύρι.
 6 1 5
 666
Έχουμε: 
 500 : 5  500  6  600

 6 5
Επομένως για την παρασκευή 400 κιλών ψωμιού χρειαζόμαστε 600 κιλά
σιτάρι.
335
3.1 Δεκαδικά κλάσματα – Δεκαδικοί αριθμοί –

Διάταξη δεκαδικών αριθμών – Στρογγυλοποίηση
ΘΕΜΑ 1ο
A. α. Βάζουμε στη μεσαία στήλη το κατάλληλο σύμβολο από
τα “ = ”, “ < ”, “ > ”
1ΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΜΒΟΛΟ 2ΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

36,01 > 36,001
407,38 > 47,38
2,14 = 2,140
6,25 > 6,025
4 > 0,4
12,300 = 12,3
902 > 9,02
36,7 < 36,71
β. Έχουμε:
1
  0, 25
4
3
  0,375
8
3
  0,3
10
1
  0,5
2
γ. Είναι:
 1. Σ
 2. Σ
 3. Λ
 4. Λ
 5. Σ
336
158
i.  15,8
10
98
ii.  0,98
100
455
iii.  0, 000455
1.000.000
8
iv.  0, 008
1.000
145
v.  0, 0145
10.000
6.511
vi.  0, 006511
1.000.000
β. Έχουμε:
523
i. 52,3 
10
5.633
ii. 56,33 
100
75.256
iii. 75, 256 
1.000
4
iv. 0, 0004 
10.000
γ. Βάζουμε την υποδιαστολή στην κατάλληλη θέση, ώστε:

 Το 2 να δηλώνει χιλιοστά: 5,432 7,652 0,432 65,432
 Το 3 να δηλώνει δέκατα: 65,34 12,35 0,365 9876,3
 Το 5 να δηλώνει εκατοστά: 7,654 10,35 0,0583 7,6543
ΘΕΜΑ 2ο
i. 34,157 < 34,168
ii. 12, 256 > 12, 056
iii. 23,872 < 23,902
β. Είναι:
0,7 2,45 2 8,202
0,4 1,005 6,709 0,01
1,09 3,6 7,6 3,07
337
γ. Είναι:
7 7  5 35
i.    3,5
2 2  5 10
4 42 8
ii.    0,8
5 5  2 10
5 5  25 125
iii.    1, 25
4 4  25 100
17 17  4 68
iv.    0, 68
25 25  4 100
28 28  8 224
v.    0, 224
125 125  8 1.000
Β. α. Στρογγυλοποιούμε τους δεκαδικούς αριθμούς.

i. 12,5555 στο δέκατο: 12,6 – στο εκατοστό: 12,56 – στο χιλιοστό: 12,556
ii. 205,123 στο δέκατο: 205,1 – στο εκατοστό: 205,12 – στο χιλιοστό: 205,123
iii. 3,8224 στο δέκατο: 3,8 – στο εκατοστό: 3,82 – στο χιλιοστό: 3,822
iv. 6,083 στο δέκατο: 6,1 – στο εκατοστό: 6,08 – στο χιλιοστό: 6,083
v. 2,0056 στο δέκατο: 2 – στο εκατοστό: 2 – στο χιλιοστό: 2,006
β. Στρογγυλοποιούμε τους δεκαδικούς αριθμούς στα:

 δέκατα:
1,2301  1,2
4,0986  4,1
123,0012  123
3,0021  3
 εκατοστά:
0,4507  0,45
2,125  2,13
4,0509  4,05
1,9999  2
γ. Έχουμε:
 i. 3 κιλά και 45 γραμμάρια = 3,045 κιλά
 ii. 8 μέτρα και 6 εκατοστόμετρα = 8,06 μέτρα
 iii. 2 χιλιόμετρα και 36 μέτρα = 2,036 χιλιόμετρα
 iv. 3 ώρες και 30 λεπτά = 3,5 ώρες (τα 30 λεπτά είναι:
30 1 1  50 50
    0,50  0,5 ώρες)
60 2 2  50 100
338
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Είναι:
1 1  25 25
i.  
40 40  25 1.000
1 1 2 2
ii.  
50 50  2 100
12 12  5 60
iii.  
20 20  5 100
1 1125 125
iv.  
8 8 125 1.000
1 1 8 8
v.  
125 125  8 1.000
1 1 5 5
vi.  
200 200  5 1.000
8
 0, 47
17
5
β. Κάνουμε τις διαιρέσεις και βρίσκουμε:  0,12
41
1
 0, 05
19
γ. Γράφουμε όλους τους φυσικούς αριθμούς που ικανοποιούν τις σχέσεις:

i. 3,5  x  8, 6  4  5  6  7
ii. x  7, 2  0  1  2  3  4  5  6  7
B. α. Είναι ο αριθμός 25,47.
β. Είναι:
i. ν = 1 ή ν = 2
ii. ν = 1 ή ν = 2 ή ν = 3 ή ν = 6
iii. ν = 1 ή ν = 3 ή ν = 5 ή ν = 15
γ. Είναι:
4 14 14  2 28
i. 2     2,8
5 5 5  2 10
3
21 21125 2.625
ii. 2     2, 625
4 8 8 125 1.000
7
1 5 5
2
5 5:5 1
iii. 2 2 2  2  2     0,1
4  3 16  9 25 50 50 : 5 10
1
339
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Είναι ο αριθμός 1,234.
β. Είναι ο αριθμός 2,9995.
γ. Έχουμε:
ΙΣΟΔΥΝΑΜΟ
ΔΕΚΑΔΙΚΟ ΔΕΚΑΔΙΚΟΣ
ΚΛΑΣΜΑ ΑΝΑΓΩΓΟ
ΚΛΑΣΜΑ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΚΛΑΣΜΑ
45 9 9
0, 9
50 10 10
325 65 1.625
16, 25
20 4 100
366 61 122
1, 22
300 50 100
36 3 15
1,5
24 2 10
21 7 7
0, 7
30 10 10
65 13 13
1,3
50 10 10
 28 14
 i. 2,8  10  5

Β. α. Είναι:  ii. 3, 24 
324 81

 100 25

 iii. 6, 45  645  129
 100 20
β. i. Μεταξύ του 1 και του 5, είναι ο αριθμός 4,321

ii. Μεταξύ του 400 και του 500, είναι ο αριθμός 432,1
iii. Μεταξύ του 10 και του 100, είναι ο αριθμός 43,21
 187 187 :11 17 17  4 68

      0, 68
275 275 :11 25 25  4 100

 91 91:13 7 7  25 175
γ. Έχουμε:       1, 75
 52 52 :13 4 4  25 100
 133 133 :19 7 7 5 35
      0,35
 380 380 :19 20 20  5 100
340
3.5 Μονάδες μέτρησης
ΘΕΜΑ 1ο
m m dm cm mm
3,27 3.270 32.700 327.000 3.270.000
2,5 2.500 25.000 250.000 2.500.000
4,51 4.510 45.100 451.000 4.510.000
53,4 53.400 534.000 5.340.000 53.400.000
β. Συμπληρώνουμε τον πίνακα.
στρέμματα m 2 m2 dm 2
89,976 0,089976 89.976 8.997.600
2.036.500 2.036,5 2.036.500.000 203.650.000.000
26,556 0,026556 26.556 2.655.600
5,4859047 0,0054859047 5.485,9047 548.590,47
γ. Συμπληρώνουμε τα κενά:
 1 m  100 cm

 1 mm  0, 001 m

i.  1 cm 2  0, 0001 m 2
 1 dm 2  10.000 mm 2

 1 dm3  1.000.000 mm3
 1 mm3  0, 000001 m3

 1 ml  1 cm
3

ii.  1 m  1.000 m
 1  έ   1.000 m 2

 1 lt  1 dm3
Β. α. Συμπληρώνουμε τα κενά:
 1 h  60 min
 1 min  60 s

 1 g  1.000 g
 1 g  1.000 mg

 1 g  0, 001 t
341
β. Είναι:
 1. Λ
 2. Λ
 3. Λ
 4. Σ
γ. Συμπληρώνουμε τον πίνακα.
m3 dm3 cm3 mm3 lit ml

0,02 20 20.000 20.000.000 20 20.000
0,0045 4,5 4500 4500000 4,5 4.500
0,000062 0,062 62,2 622200 0,062 62
0,000000044 0,000044 0,044 44 0,000044 0,044
0,25 250 250.000 250.000.000 250 250.000
0,00065 0,65 650 650.000 0,65 650
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Συμπληρώνουμε τα τετραγωνάκια.
8h 9 min 15 s
+ 1h 59 min 32 s
10 h 8 min 47 s
β. Συμπληρώνουμε τα τετραγωνάκια.
22 h 33 min 55 s
– 15 h 15 min 10 s
7h 18 min 45 s
γ. Από τις 12 το μεσημέρι της 1ης Σεπτεμβρίου μέχρι τις 12 το μεσημέρι

της 1ης Οκτωβρίου είναι 30 ημέρες.
Επομένως το ρολόι θα πάει μπροστά 30 1,5  45 min .
Άρα θα δείχνει 12:45 μ. μ.
Β. α. Έχουμε 3,5 g  3,5 1.000  3.500 gr

Επομένως θα μας περισσέψουν 4.200 – 3.500 = 700 γραμμάρια λάδι.
β. i. Σε μια μέρα στέλνει προς τις αρτηρίες: 8 100.000  800.000 cm 3 αίμα.

Δηλαδή στέλνει 800.000 :1.000  800 lit αίμα σε μία μέρα.
ii. Σε ένα χρόνο στέλνει 800  365  292.000 lit αίμα.
342
 1, 2 m
 102 dm  102 :10 m  10, 2 m

γ. Είναι:  10.300 mm  10.300 :1.000 m  10,3 m
 1.035 cm  1.035 :100 m  10,35 m

 0, 015 Km  0, 015 1.000 m  15 m
Επομένως: 1, 2 m  102 dm  10.300 mm  1.035 cm  0, 015 Km .
ΘΕΜΑ 3ο
 4 m3  4 1.000 dm3  4.000 dm3


Α. α. Είναι:  25 cm3  25 :1.000 dm3  0, 025 dm3
 4, 275 m3  4, 275 1.000 dm3  4.275 dm3

 0, 07 dm3  0, 07 1.000 cm3  70 cm3


β. Είναι:  40 mm3  40 :1.000 cm3  0, 04 cm3
 0,365 m3  0,365 1.000.000 cm3  365.000 cm3

 0, 43 dm3  0, 43 1.000.000 mm3  430.000 mm3


γ. Είναι:  6,80 dm3  6,80 1.000.000 mm3  6.800.000 mm3
 4,575 m3  4,575 1.000.000.000 mm3  4.575.000.000 mm3

 1 dm3  1 lit

26 dm3  26 lit
Β. α. Είναι: 
 8 m3  8 1.000 dm3  8.000 dm3  8.000 lit
 895 ml  895 :1.000 l  0,895 lit

β. Συμπληρώνουμε τα τετραγωνάκια.
7h 42 min 15 s
+ 15 h 30 min 25 s
23 h 12 min 40 s
30h 4 0 min 55s
– 15 h 3 2 min 10 s
15 h 8 min 45s
343
γ. i. Τα Χριστούγεννα του 1991 ήταν Παρασκευή

ii. Τα Χριστούγεννα του 2000 ήταν Δευτέρα
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Είναι:
Συμμιγής Ακέραιος Κλάσμα Δεκαδικός

150
1 € 50 λεπτά 150 λεπτά € 1,50 €
100
280
2 € 80 λεπτά 280 λεπτά € 2,80 €
100
125
1 € 25 λεπτά 125 λεπτά € 1,25 €
100
148
1 € 48 λεπτά 148 λεπτά € 1,48 €
100
β. Το εμβαδόν του ορθογωνίου οικοπέδου είναι: 60.000 : 300 = 200 τ. μ.

Επομένως το πλάτος του είναι 200 : 14,4 = 13,88 μέτρα.
γ. Οι πλευρές ενός τετραπλεύρου ΑΒΓΔ είναι:

   3,5 m
   45 dm  45 :10  4,5 m


   15,8 cm  15,8 :100  0,158 m
   56 dm  56 :10  5, 6 m
Επομένως:
        3,5  4,5  0,158  5, 6  13, 758 m 
.
 13, 758 10 dm  137,58 dm  13, 758 100 cm  1.375,8 cm
Η περίμετρος είναι Π = 13,75 m = 137,5 dm = 1.375 cm
Β. α. Το κάθε τετράγωνο πλακάκι έχει εμβαδόν   30 x 30  900 cm2

Το δάπεδο έχει επιφάνεια 27 m2  27 10.000  270.000 cm2 .
Επομένως θα χρειαστούν 270.000 : 900  300 πλακάκια.
β. Είναι: 35 dm  35 :10  3,5 m και 240 cm  240 :100  2, 4 m .

Επομένως η μοκέτα έχει επιφάνεια 3,5 x2, 4  8, 4 m2 και θα κοστίσει
8, 4 x 5  42 ευρώ.
γ. Είναι 13,5 m3  13,5 1.000.000  13.500.000 cm3 .

Επομένως θα χρειαστούν 13.500.000 : 9.000  1.500 .
344
345
Κριτήρια αξιολόγησης Β΄ Γυμνασίου Επιμέλεια: Μπάμπης Τσιριόπουλος
7.7 Δεκαδική μορφή ρητών αριθμών
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Κάνουμε τις διαιρέσεις και έχουμε:

3
i.  0, 6
5
11
ii.   5,5
2
12
iii.   0,5
24
__
14
iv.  0,333...  0, 3
42
β. Έχουμε:
835
i. 8,35 
100
24
ii. 2, 4 
10
5128
iii. 5,128 
1000
122.305
iv. 12, 2305 
10.000
γ. i. Έχουμε:
__
x  0, 7
x  0, 777...
10  x  7, 777...
10  x  7  0, 777...
Ό  0, 777...  x
 έ :
10  x  7  x
10  1  x  7
9 x  7
7
x
9
__
7
Ά 0, 7 
9
178
ii. Έχουμε:
___
x  1,53
x  1,535353...
100  x  153,535353...
100  x  153  0,535353...
Ό  0,535353...  x  1
 έ :
100  x  153  x  1
100  1  x  152
99  x  152
152
x
99
__
152
Ά  1,53  
99
B. α. i. Έχουμε:
__
x  0, 2 5
x  0, 2555...
10  x  2,555...
100  x  25,555...
100  x  25  0,555...
Ό  0, 2555...  x
 έ :
100  x  25  10  x  2
100  10   x  23
90  x  23
23
x
90
__
23
Ά  0, 2 5  
90
179
ii. Έχουμε:
_____
x  3, 42 785
x  3, 42785785785...
100  x  342, 785785785...
100.000  x  342785, 785785785...
100.000  x  342785  0, 785785785...
Ό  0, 785785785...  100  x  342
 έ :
100.000  x  100  x  342.443
100.000  100   x  342.443
99.900  x  342.443
342.443
x
99.900
_____
342.443
Ά 3, 42 785 
99.900
6 45 125 23
β. Είναι:  0, 25 ,   22,5 ,   2,5 ,  0,125
24 2 50 184
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Είναι:
7
  0, 7
10
5
   1, 666...  1, 6
3
15
   1,875
8
30
  2, 7272...  2, 72
11
3256
β. Είναι: i. 32,56 
100
2
ii. 0, 002  
1000
1256
iii. 125, 6 
10
233
iv. 1, 00233  
100000
180
32
γ. Είναι: i. 3, 2 
10
545
ii. 5, 45  
100
47
iii. 0, 047 
1000
245
iv. 2, 45  
100
Β. α. Είναι:
___
323
i. 3, 26 
99
___
964
ii. 9, 73 
9
___
174
iii. 1, 75 
99
β. Είναι:
___
421
i. 4, 25 
99
___
212
ii. 2,14  
99
γ. Έχουμε:
5792
i. 57,92 
100
___
26
ii. 2, 8 
9
___
380
iii. 3,83 
99
___
74487
iv. 7, 4561 
9990
___
1386
v. 15,3 9 
90
ΘΕΜΑ 3ο
__
i. 0, 9  1
___
ii. 1, 29  1,3
__
iii. 2,30 9  2,31
181
β. Έχουμε:
__
431
i. 47, 8 
9
___
5064
ii. 51,15 
99
___
856
iii. 8, 64  
99
β. Έχουμε:
___
19458
i. 19, 654 
990
_____
2121
ii. 2,123 
999
___
60622
iii. 6,1234 
990
Β. α. Είναι:
i. δεκαδικός αριθμός
ii. δεκαδικός αριθμός
iii. δεκαδικός περιοδικός αριθμός
iv. δεκαδικός αριθμός
v. δεκαδικός αριθμός
vi. δεκαδικός αριθμός
β. Είναι:
i. δεκαδικός αριθμός γιατί ο παρονομαστής γράφεται 200  23  52 ,
δηλαδή γράφεται σαν γινόμενο που περιέχει δυνάμεις μόνο του 2 και του 5.
9 3
ii. δεκαδικός αριθμός γιατί το κλάσμα, μετά την απλοποίηση, γράφεται 
15 5
οπότε ο παρονομαστής γράφεται 5  20  51 , δηλαδή γράφεται σαν γινόμενο
που περιέχει δυνάμεις μόνο του 2 και του 5.
iii. δεκαδικός αριθμός γιατί το κλάσμα, μετά την απλοποίηση, γράφεται
7 1
 
14 2
οπότε ο παρονομαστής γράφεται 2  21  50 , δηλαδή γράφεται σαν γινόμενο
που περιέχει δυνάμεις μόνο του 2 και του 5.
iv. περιοδικός δεκαδικός αριθμός γιατί ο παρονομαστής γράφεται 15  3  5 ,
δηλαδή δεν περιέχει δυνάμεις μόνο του 2 και του 5.
v. και στ. περιοδικοί δεκαδικοί αριθμοί, γιατί ο παρονομαστής δεν περιέχει
δυνάμεις μόνο του 2 και του 5.
γ. i. δεκαδικός αριθμός
ii. δεκαδικός περιοδικός αριθμός
iii. δεκαδικός περιοδικός αριθμός
iv. δεκαδικός περιοδικός αριθμός
182
ΘΕΜΑ 4ο
 5
 0,555  9

 2,151515  2 15
 99
Α. α. Είναι: 
 3, 2535353  3 251
 999
 125
 4,125125125  4
 999
β. Είναι:
 5,33  2,1515  3,1212  4,36

 2  5,33  4  3,1212  23,1515
 5,33  2,1515
    11, 4747
___ ___
4 65 44 65 109
γ. i. Έχουμε: 0, 4  0, 65     
9 99 99 99 99
___
3134 3134
ii. Έχουμε: 99  0,3165  99    31,34
9900 100
Προσοχή!
Είναι:
___
x  0,3165
x  0,316565
 ___
 10000 x  3165, 6565  3165, 65

 ___
 100 x  31, 6565  31, 65

___ ___
10000 x  100 x  3165, 65 31, 65
___
 ___

9900 x  3165  0, 65  31  0, 65 
 
___ ___
9900 x  3165  0, 65 31  0, 65
9900 x  3134
3134
x
9900
___
i. 1, 9  2
___
ii. 1,39  1, 4
___
iii. 1, 23 9  1, 24
183
β. Είναι:
2 2 2
 ___ ___ ___
  22 77 99   188 
 0, 22 0, 77 0,99        2
    99 99 99    99   2  4  1
___ 3 3 3
23 8 2
 ___ ___
 5 6 7  18 
 0, 5  0, 6  0, 7       
  9 9 9 9
γ. Είναι:
2015 2016
 ___ ___ ___
  ___ ___ ___

 0, 2  0, 3  0, 4   x   0, 22 0,33 0, 44 
   
2015 2016
2 3 4  22 33 44 
    x    
9 9 9  99 99 99 
2015 2016
9  99 
  x  
9  99 
1  x 1
2015 2016
1 x  1
x 1
184
7.8 Δυνάμεις ρητών αριθμών με εκθέτη φυσικό
ΘΕΜΑ 1ο
  4 2  16

  33  27
1. 
   6   216
3

   2   32
5
   33  27

   24   16
2. 
   9   1
0

   1  1
23
ii. Είναι:
23 2  2  2 8
3
2
1.    3  
3 3 3  3  3 27
12 1 1 1
2
 1
2.     2  
 5 5 5  5 25
3.  22   26  2  2  2  2  2  2  64
3
4.  32    9   9  9  81
2 2
5. 23  22  23 2  25  2  2  2  2  2  32
34
6. 2  342  32  3  3
3
185
β. i. Έχουμε:  7   32   2    5   49  9  8  25  23
2 3 2
ii. Έχουμε:
 6    3    8    6   9  23   6  
2 4 2 3 4 4
 3 83
          
 2   4   2   4   2 
3
16 24 4
9 9 9 73 9 292 283
  8  34   8  81     
4 4 4 1 4 4 4
iii. Έχουμε:
3 2 3 2
1   3  2 1 3  2
  1                  
2   2  3 2 2  3
1 9 2 1 3 1 12 13
       
8 4 3 8 2 8 8 8
  14  42 143 42  14  16
3 3
iv. Έχουμε: : 4  3 : 4    :  23 :1  8
73 2 7 2  7  16
γ. Έχουμε:
3 2
 2  2  2
  9  x  3  x  5  x 1  9      3     5     1 
3 2
 3  3  3
8 4 2 8 4 10 3 5
 9   3   5   1       
27 9 3 3 3 3 3 3
   35  97  : 275  35   32  :  33   35  314 : 315 
7 5
 3514 : 315  319 : 315  31915  34
ii. Είναι:
   42 : 23   82   22  : 23    23    24 : 23   26 
2 2
 
4 3 1 6
 2 2  2 2  2  2
6 1 6 7
186
β. i. 1. 23   5    2   8  25  8  25
2 3
2.  7   62   2   49  36  8  21
2 3
3. 5   4   32   1  5  16  9  1  19
2 7
4.  1   5   34   2   1  125  81  16  221

6 3 4
7
35 67 6
ii. 1. 3  7   23   32     26  32  27  26  9  128  64  183
2
3 3 3
2. Είναι:
 18   5   2 3  2   18  4  5 2  2 6 
4 7
       
 6   5   6 
4 5
  2    5    2   16  25  64  73
4 2 6
3. Είναι:
 6   84  103    6  5   8  5   10  5 
5
     
 4   5  3   4   5 
4 3
35
  2    2    2    2   32
5 5 5 5
4. Είναι:
 6   83  104   6  4   8  3   10  4 
4
     
 4   5  3   4   5 
3 4
34
  2    2    2   16  8  16  8
4 3 4
iii. 1. Είναι:
2
27 1
2  2  3   2      25  2 4  2 6  2 
3 2 2 3 1
2 2 2
1 1 64 1 63
 32  16  64   16      
4 4 4 4 4
2. Είναι:
 3  2 
3 4
2
214 32 212 214 9 2 9
      10  12   2  22 
2 210
2 2
5 7 2
2 2 2 4 4
2
 3 1 3
iv. Είναι: 1.  7  3  2   1    1  
13
 2 4 4
2
1 1  1619
2. 5   21  2  32     1   
2
2 3 36
3 2
 7  1 11
3.  2         1  
6
 2  3 8
3
1  53 3
4.   1  3  2   31  
5
2    8
187
2
 1
γ. Είναι: i.        22    3 :  2  52    64  81: 27  4  3  7
3 4 1
 4 16
1  3 : 3   1
3 2009
1 9 1 1 10 1 30 29
ii.   2        
 2   22 36 8  4 36 12 36 36
3
6 36
2
 1
iii.    0,3       0,1  0, 09
2 2
 10 
iv.  
 3    8   2 
2 2 2 2 2

9
2
 2 4
 
 3
ΘΕΜΑ 2ο
2015 2015
 1   2014 
2014 2015
     12015  1
 2014   2014 
 0, 4  103   0, 4 10   43  64
3 3
Α. α. Είναι:
 1   2 9 1   1 
3 3 3 3 3
 2  9 1
                
 3  4 3  3 4 3  2 8
    2   3  :  4  

 
      
     2 3   4 5  :  4 4   10

 x 2  x3   x 7
3

β. Είναι:     x14


x  : x
2 6 4
  y4    y7    y2 
2
  y10

 y y  : y
3 2 2 5
γ. Είναι: i. 8   6   7    3    4    2   14

2 3 4
 
ii. 3  2   3    4   7   6    6    2    25
2  3 2 2 2 2
   
Β. α. Είναι:
 3   2 3      
2
23   1  3  2    1
2 2 2 2 4
 2 :  : 
   3  2 3     204  1 2  23 26  1204
8 1 36 1 8 36 8 63
 :  :     2
1  8 64  1 7 63 7 36
188
β. Είναι:
   2 3
  2004          :  2 
2008 5 2
 : 
 4       3 :    2        
2 10 1001
 6   2004     
2008

 : 
4  2  3 :         
20 1001
 2    1  12008
6 2004
2
 : 
 2        1 :     
1  1  11001
2 20
4 1 3
 2  2
65 2 65 65
 :  :1 
4  2 2 2 2
 54
 34  0
 150
 2 0

γ. Είναι:   3  360
60

  1  1
13 13

   4   4
17 17

189
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. i. Συμπληρώνουμε τον πίνακα.
 x  y x2  y 2 x 2  2 xy  y 2
2
x y
3 –2 1 13 1
–4 7 9 65 9
5 3 64 34 64
–6 –5 121 61 121
ii. Συμπληρώνουμε τον πίνακα.
x –3 –2 0 2 3
x 3 2 0 –2 –3
x2 9 4 0 4 9
 x2 9 –4 0 –4 –9
x
2
9 4 0 4 9
34  3 
2 2
3
92  9 
β. i. 1. 2  2  2     32  9
3 3 3 3
2. 2  2  2  32
3 2 5
52  54 56
3. 3
 3  53  125
5 5
4 4
3 7
410
4.  9  41  4
44 8
4
8  8  8 813
2 7 4
5.  11  82  64
85  86 8
6  6  6 617
12 2 3
6.  16  61  6
6 6
9 7
6
3
2 1 1 26
ii. 1.  23      26  3  3  263  23  8
2 2 2
2.
3    3   3  3  3  3  81
2 3 3 2 6 6 12
4
3 4 2 8 8
3 3
3.
 5   5  5   5  5  5   5
4 2 3 2 3 8 3 6 17
 50  1
  5   5  5  5
3 4
2 2 12 17
5
  3   3 32   3

2 7 7
39 1 1
4.    7 
 3 3 3 3  3 3
9 7 16
 37 3 2187
190
 2  212 2 6
46
iii. 1.  4 
2 3
:  2   5   5   5  27  64
5
2 2 2
7
 2   4   2   2  
15 7 15 2 15 14 1
 2  2  2 2
2.    :       :        :        
 3   9   3   3    3  3  3 3
23  42  82 2   2    2 
2 2
23   4   82
2 3 2 3
23  24  26 213
3.     8  25  32
  16  16 2 
2 2 2 8
4 2 2
2
510   5  
2
 5   25
10 2
  5  5  5  55  3125
10 4 14
4.  
5 
2 3
125 56  53 59 59
γ. Είναι:
    23  42  : 23   8  16  : 8  24 : 8  3

    2  32 :  3  22   36 :12  3


     1   3   4   1  9  64  72
12 2 3

    2    2    2    2    2   22
1 2 3 4 5
Β. α. Είναι:


 S   1   1   1   1   1  1  1  1  1  1  1
1 2 3 4 5

 P   2    2    2    2    2   2  4  8  16  32  22
1 2 3 4 5

 6 
5
 84 103
 R   35  4 4  5 3  32  16  8  56
    
β. Είναι:

   2  2  24  16
5 4

 2 2  23 
    23  23  26  64
   5 5  1
4 7

 510  5    3  32  33  27
 
i.     52   54  625
2
ii.    53  5  54  625
  5
   3 3  1    73  7 2  49
2 5
 33  24  7
 8  93
   6  62  36     92  81


  6 
2 3 9
191
   33  36   9

    5    5   5
3 5 8

γ. i. Έχουμε:    6  62  63  64  610
 2 4 6 12
  2  2  2 2
     5    5    5    5 
        
ii. Είναι:
1.  23   26
2
2
2.  2    26
3
 
 
3.  2  
2

3 4
  224
ΘΕΜΑ 4ο
2
Α. α. Είναι: i. 33  x  18  27  x  18  x  18 : 27  x 
3
23 21
ii. 5  x  5  x  5 : 5  x  5
21 23 23 21
 x  5  x  25
2
iii. x :  4   42  x :16  16  x  16 16  x  256

2
iv.  2  : x   2   x   2  :  2   x   2   x  4
14 12 14 12 2
β. i. 318  x  320  x  320 : 318  x  32  x  9

x
ii.  24  x  24  23  x  27  x  128
 2 
3
iii. 22014  x  22015  x  22015 : 22014  x  220152014  x  2

6
 1 1
iv.     x  24  6  x  24  x  24  26  x  210  x  1024
 2 2
4
64  6 
γ. i.     24  16
3 3
3
3
213  21 
ii. 3     33  27
7  7 
 80, 4 
2 2
 80, 4 
iii.    6  36
2
13, 4 
2
 13, 4 
 72 
3
iv.  72  :  12       6   216

3 3 3
 12 
192
Β. α. Είναι:
i. 5  25  5  52    2
ii. 43  64  43  43  3   3    1
iii. 2  2  32
β. Είναι:
i. 2  23    3
ii. 32  38  2   8    4
iii.  4    4   3   9    3
3 9
 1 2
3 3
iv.       1  2    1
5 5
  2  150  0

  2150  0

γ. Είναι:   3  360
60

  1  1
13 13

   4   4
17 17
193
7.9 Δυνάμεις ρητών αριθμών με εκθέτη ακέραιο
ΘΕΜΑ 1ο
 
   
Α. α. Να αποδείξετε ότι      ,  0 ,   0
   
β. Να απλοποιηθούν οι τιμές των παραστάσεων:

i.  0,5 
3
ii. 32 : 33

4 4
 3  3
iii.    :   
 4  4
iv.  4  :  4     4 
2 6 4
 
γ. Αν x  0 , να βρείτε την τιμή της παράστασης:

  4  2 x 1  3  3x  6  3x 1   x  2   2 x 1
3 2
 1  1
i.     x    
 2  2
2
 4  4
ii.    : x    
 3  3
2
 1 1
iii. x :     
 3 3
β. Να υπολογίσετε τις δυνάμεις:

  3  2
   
   5
  1
1
  14  3

   4 
 23 
   52   3
  
i.   1,5  iii.   2010 
0 0
ii.   5 2
  
  0,3   0, 2 
3 2 3
  1
    
  2
2 2
  1 1    5
  3    8 


194
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Να κάνετε τις παρακάτω πράξεις:

3 1 2
 1  2  1
i.            
 2  3  3
1 2
 2 5 
 1      1
ii. 
3 4 
2
 1  1
   :      6 
 3  2
2 2 3 2
 5 5   2  1
iii.  2      1 :      6  4     
3
 3 3   3  3
β. Στα παρακάτω ζεύγη των δυνάμεων να βάλετε το κατάλληλο

σύμβολο “ < ” ή “ > ” ή “ = ”.
  1 2   1 2
   
 32  2  2
i.  0 ii.  iii. 
 3
0 0
 1  1
  2    2 
 
  1  2
  12   1 1   
  3
iv.  v.  vi. 
  1   1
0 2 1
  1

  3 

γ. Να γράψετε τα παρακάτω γινόμενα σαν δυνάμεις ενός ρητού αριθμού.

3
 1  1  1
i.  8    4  iii.      2  iv.  1   2   23
2 2 3 1
ii.       
3
 8  4  2
 x  23  39  52

Β. α. Αν  y  32  53 να γράψετε με τη μορφή μιας δύναμης την
 z  22  5

παράσταση: P   x  y  : z 2 .
β. Να βρεθεί η τιμή των παραστάσεων:

i.   2x4  6  4x3  5x1 ,  x  1
ii.   2  x 2  2 x  x x  3   1 ,  x  2
3
iii.    x  4   2 x 2  3  3x 1  6  3x  4 ,  x  0
195
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Να βρεθεί η τιμή των παραστάσεων:

x4 x 3 x2
 1  1  1
  1   1 ,  x  1
x 1
i.         
x
 2  3  5
x 3 x2 x 1
 1  1  1
ii.          ,  x  1
 3  5  2
β. Να βρείτε τις τιμές των παραστάσεων:

 x  3

S  x   y  z      x  z     y  z   y  ,   y  2
 z4

 1
 x 3

 1
P  x  y : z   x  y  ,   y 
2 1 3 1
 4
 1
 z2

 2013
    ,   x
3 1 2
x 2
 y  x  y  2012
R 8 
x y
5
 y  2012
 2013
x  y 3    x 3  y 2 
1 2
 x  0, 4
2
C 3 8
,  
x y  y  2,5
 1
1 3  x
x 3 x  
:  x 2  y 1  : 
 2 2
D  2  ,  
y  y   y  1
 3
γ. Να λυθούν οι εξισώσεις:
2
1  2  1 
3
i.   x   2      
4   2  
2
 1 1
ii.     x   2
 3 3
2
 1 1
iii. x :     
 3 3
196
Β. α. Να υπολογίσετε την τιμή του x, ώστε να ισχύον οι ισότητες:

i. x 5  1
1
ii.  2  
x
16
iii. 5  x  1
3
3x
iv. 2  35
3
2 x  24
v. 1
21
vi. 109  x  102 106
β. Να λυθεί η εξίσωση: 42 108  x  0,00000016
ΘΕΜΑ 4ο

35 103  3 105
i.  
21101
49 103  6 1010
ii.  
14 102
12 102  102 
3
iii.  
8 103
3 102 1, 2  103 
4
iv.  
0, 2 107
5 104  3, 6  102 
1
v.  
1, 2 103
0, 2 107 1,5  102 
3
vi.  
0, 05  101 
5
             2    
0
 2
2
2 1 
1    1
501

  5 
: ,   2
 2          3
2
 
12 0 2
   
197
1 2
 1  1
     2  1  
2
 και    1
2 3
γ. Να δείξετε ότι οι αριθμοί:   2
1 2
    1
8
3
είναι αντίστροφοι.
Β. α. Αν οι αριθμοί x και y είναι αντίστροφοι, να υπολογίσετε την τιμή της

 x  y   x  y 
2 3 1 3 2 2
παράστασης: P 
x  y   x  y
2 5 2 4 7
β. Να υπολογίσετε την αριθμητική τιμή των παραστάσεων, για την τιμή της
 2 x  4  2 x 3  2 x  2  2 x 1 , x  1

μεταβλητής που δίνεται δίπλα:  2 x  2 x  x x  x  x , x  2
 3  2 x 1  2  x 2  6  x x  2 , x  2

198
1.1 Η έννοια της μεταβλητής – Αλγεβρικές παραστάσεις
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Μεταβλητή ονομάζεται ένα γράμμα (x, y, z, α, β, γ κλπ) που παριστάνει έναν

οποιονδήποτε αριθμό, π.χ. το τριπλάσιο ενός αριθμού ελαττωμένο κατά 2, με
μεταβλητή το x γράφεται 3x  2 .
Αριθμητική παράσταση ονομάζεται η παράσταση που περιέχει πράξεις με
αριθμούς.
Παραδείγματα:
i. 3   5  2  42   6  2 
4  6  7   3
2
ii.
5  3  2  7
3
Αλγεβρική παράσταση ονομάζεται η παράσταση που περιέχει πράξεις με

αριθμούς και μεταβλητές (γράμματα).
Παραδείγματα:
i. 5 x 3  7 x  2
2 x2  4 x  1
ii.
x2  4
β. Είναι:  Ε. 12
Όποιον αριθμό και να βάλουμε στο νου μας, το αποτέλεσμα θα είναι πάντοτε
 x

 2x
 2 x  24
12, γιατι: 
 3   2 x  24   6 x  72
 6 x  72 : 6  x  12
 
 x  12  x  12

γ. Είναι:
i. 5x  4
x
ii.  16
2
iii. x  15
iv. x  14
v. 5x
199
B. α. Έχουμε τις αντιστοιχίσεις:

 1Γ
 2Α
 3Δ
 4Β
10 x  5 10 x  5 2 x 7 10 x  5  10 x  35 30
β. Έχουμε:  2x  7      6
5 5 1 1 5 5
γ. Είναι:
i. 3  x  8
x
ii.  6
2
iii. 2   x  y   5
iv. x   x  1   x  2   x  x  1  x  2  3  x  3
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Έστω x ο αριθμός που σκεφτήκαμε.

Είναι:  2 x  2   3  6 x  6 x  6  6 x  6
β. Η ηλικία του Κώστα είναι: 3x

Η ηλικία του Δημήτρη είναι: 2  3x  6 x
γ. i. Το βάρος του Γιώργου είναι: x  35

ii. Το συνολικό τους βάρος είναι:  x  35  x  x  35  x  2 x  35
B. α. Είναι:
i. 4  
ii. x  52  y
iii.     3
iv. 0,5  x
v.   2      x   2   2  x 
vi. 70  t Km
3
vii.  x ευρώ.
4
β. Έστω x ο πρώτος από τους τρεις διαδοχικούς φυσικούς αριθμούς.

Οι άλλοι δύο είναι οι x + 1 και x + 2.
Έχουμε: x  x  1  x  2  48  3x  3  48  3x  3  3  48  3  3x  45 .
γ. i. Είναι:
  2   3   3   2   3  7   2  6  3  6  3  7  
 2  7   2  2  7  2005  4  14.035  14.039
200
ii. Είναι:
  3  x  2 y   2  3x  y   y  3x  6 y  6 x  2 y  y 
1
 9x  9 y  9  x  y   9   3
3
ΘΕΜΑ 3ο
      x  y   x  2  x  3   3  x  y   3x   3  x    2 x 
    x  y  x  2   x  3  3  x  y   3x  3  x   2 x 
 x  y  x  2  x  3  3  x  y  3x  3  x  2 x  1.
Παρατηρούμε ότι τελικά η παράσταση είναι ανεξάρτητη των x και y.
β. Γράφουμε σε απλούστερη μορφή τις παραστάσεις:

i. 30 x  4 x  8x  5x  39 x
ii. 7 z  9 z  8z  12 z  20 z
iii. 15 y   4 y  2 y   8 y  15 y  6 y  8 y  17 y
iv. 3  2  4  7  2
γ. Απλοποιούμε τις παραστάσεις τις παραστάσεις:

i. 2 x  3 y  7 x  y  9 x  4 y
ii. 6  22  16  5    23  27 
iii.  z  3  4 z  5z  3  2 z
iv. 13x  7  3 y  x  2 y  7  11x  y   13x  7  3 y  x  2 y  7  11x  y  x
Β. α. i. Έστω x ο αριθμός των παιδιών..

i. 1. Ο αριθμός των εισιτηρίων των 12 ευρώ ήταν: 320  x
2. Η είσπραξη των εισιτηρίων των 5 ευρώ ήταν: 5  x
3. Η είσπραξη των εισιτηρίων των 12 ευρώ ήταν:
 320  x  12  320 12  12 x  12 x  3.840 ευρώ.
4. Η συνολική είσπραξη ήταν: 12 x  3.840  5x  7 x  3.840 ευρώ.
ii. Αν τα παιδιά ήταν 250, η συνολική είσπραξη ήταν:

7 x  3.840  12  250  3.840  1.72  250  3.840  2.090 ευρώ.
 x   1 0   2  1  1  2  3

β. Είναι:   1
1
 y       1   2   1  2  1  1
2 1
  2
 x  y  3  1
2 2
4 4 1
Επομένως:  2  2   
x  xy  y  1 3  3   1   1  1 9  3  1  1 8 2
2 2
201
γ. Είναι:
  5  2  3   3   4   10  15  3  12 
 7  3  7  3  3  5  21  15  6
  3  x  2 y   2  2 x  y   y  3x  6 y  4 x  2 y  y 
  x  5 y  1  5   2   1  10  11
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Είναι:
  2  2  5 x  5 y  2       5   x  y  
 2   5   5   6   10  30  40
  3  x  y  5   15  3x  3 y  15  15 
 3   x  y   15       3   6   15   5   18  75  93
  2  5  7 x  2 y  3  5 y  5  5  7 x  7 y 
 5       7   x  y   5   5   7   6   25  42  67
β. Είναι:
  2  x  5   4  y  2   4 y  6 x  2 x  10  4 y  8  4 y  6 x 
 8 x  8 y  2  8   x  y   2  8   3  2  24  2  26
  x  5  3  x   4 y  4  5  2 y   x  15  5 x  4 y  20  8 y 
 4 x  4 y  5  4   x  y   5  4   3  5  12  5  7
γ. Είναι:
  x 1  x   2 x x  2   x  1
x 1 2 x
 x0 
 2  1  2   2   2    2  1   2  
2 0 5 0
 2  9  2 1  1  1  18  2  1  1  16
   x  1   2 x  1   3x  1  2   x  3  1   x  1 
 x  1  2 x  1  3x  1  2 x  6  1  x  1  9 x  5 cm
18
Για   23 cm έχουμε: 9 x  5  23  9 x  23  5  9 x  18  x   x  2.
9
β. Είναι:   x  1  2 y  1  x  2  2 x  2 y  2   x  y   2  9  18 .
202
γ. Για το ορθογώνιο ΑΒΓΔ έχουμε:

  2      2   2 x  y  x  z   2   3 x  y  z   6 x  2 y  2 z
Επομένως: 6 x  2 y  2 z  50 .
Για το τρίγωνο ΚΛΜ έχουμε:
        x  z  3x  z  2 x  2 y  6 x  2 y  2 z  50 cm
203
ΘΕΜΑ 1ο
11
i. x  
5
ii. x  11
1
iii. x 
2
11 1
Άρα 11   
5 2
β. Είναι:
 1. Σ
 2. Σ
 3. Λ
Β. α. Είναι:  Δ. 3
2
3
β. Είναι  Β.
5
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. i. Είναι 5   2   10  0  10  10  0  0  0 ,  έ .

Επομένως η τιμή x  2 είναι λύση της εξίσωσης 5x  10  0 .
ii. Είναι 2   3  3  9  6  3  9  9  9,  έ .
Επομένως η τιμή x  3 δεν είναι λύση της εξίσωσης 2 x  3  9 .
iii. Είναι 2   1  5  1  6  2  5  7  7  7 ,  έ .
Επομένως η τιμή x  1 είναι λύση της εξίσωσης 2 x  5  x  6 .
iv. Είναι 2 1  2  1  1  2  2  0  0  0,  έ .
Επομένως η τιμή x  1 είναι λύση της εξίσωσης 3x  2  x  1.
204
β. i. Έχουμε:
5 x  1 19 x  7 3 x  1 7 x  1
   
3 9 2 6
5x  1 19 x  7 3x  1 7 x 1
 18   18   18   18  
3 9 2 6
 6  5 x  1  2 19 x  7   9  3 x  1  3  7 x  1 
 30 x  6  38 x  14  27 x  9  21x  3 
 30 x  38 x  27 x  21x  3  6  14  9 
32 8
 20 x  32  x   x
20 5
ii. Είναι:
2  3 x  5  25  x  2  5  3 x  2 
   33 
3 12 3
2  3x  5 25  x  2  5  3x  2 
 12   12   12   12  33 
3 12 3
 8  3 x  5   25  x  2   20  3 x  2   396 
 24 x  40  25 x  50  60 x  40  396 
526
 61x  526  x  
61
iii. Είναι:
3x  1 2 x  1 2x  5 7x 1
11    10   
4 3 3 8
3x  1 2x 1 2x  5 7x 1
 24 11  24   24   24 10  24   24  
4 3 3 8
 264  6  3 x  1  8  2 x  1  240  8  2 x  5   3  7 x  1 
 264  18 x  6  16 x  8  240  16 x  40  21x  3 
15
 3x  15  x   x  5
3
Β. α. Είναι:
1
i. x 
2
ii. x  11
16
iii. y 
29
iv. x  59
5
v. x 
7
vi. x  1
205
β. Είναι:
5
i. x  
12
51
ii. x 
8
iii. αδύνατη
11
iv. x  
5
v. x  5
37
vi. x  
17
ΘΕΜΑ 3ο
2 x  3 x  5 3x  4
   5  2 x  3  3  x  5   3 x  4 
3 5 15
 10 x  15  3x  15  3 x  4  10 x  3 x  3 x  4  4 x  4  x  1
Η τιμή της παράστασης είναι:
  2 x 5  32 x x   x  7   5 x  2  9  3 x 
 2 15  32   1   1  7   5 1 2  9  3 1 
1
1 .
 2 15  32   1   8   5 1  9  
1
3
 2  32   1   8   5  3  16  32  40  3  5
4
β. Έχουμε: 2 x  25  3  12 x  2 x  12 x  3  25  14 x  28  x  2
Επίσης:
30 y  50 3 15  5 y  3  2 1  4 y 
2   1 
10 5 5
 20   30 y  50   6 15  5 y   2   3  2 1  4 y    10 
 20  30 y  50  90  30 y  6  4  16 y  10 
1
 16 y  6  4  10  20  50  90  16 y  8  y 
2
Επομένως:
3
 1 
2
2004  1 
2007
    xy 2 
3
x 2004 y 2007   2      2    
  2   2
3 2007 2004 2004
 1 1 1  1
     2 2004    2 2004      2   12004  1
 2 2 2  2
206
 x 1
 2  x  2  0 1
Β. α. Πρέπει να ισχύουν ταυτόχρονα: 
  x  2x 1  5  0  2
 3 2
Η λύση της εξίσωσης (1) είναι:
x 1 5
 x  2  0  x  1  2 x  4  0  3x  5  x 
2 3
Η λύση της εξίσωσης (2) είναι:
x 2x 1
   5  0  2 x  3   2 x  1  30  0 
3 2
27
 2 x  6 x  3  30  0  4 x  27  x  
4
Επομένως η εξίσωση είναι αδύνατη.
Β. β. i. Για λ = – 3 η εξίσωση γράφεται:

  x  2   4  2 x    3   x  2   4  2 x  3 
7
 3 x  6  4  2 x  3  5 x  7  x 
5
ii. Για x = 0 η εξίσωση γράφεται:

  0  2   4  2  0    2  4      4    4
iii. Η εξίσωση γράφεται:

  x  2   4  2 x     x  2  4  2 x   
  x  2 x    2  4     2  x    4
Για λ = 2 η εξίσωση γράφεται:  2  2  x  2  4  0 x  2 , αδύνατη.
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Από την πρώτη εξίσωση έχουμε:

3  7x 1 x  16
  x  3   3  7 x   2  6 x  2   x  16  
2 3 3
 9  21x  2  6 x  2 x  32  25 x  25  x  1
Από τη δεύτερη εξίσωση έχουμε:
  2x  5  3x
x   
4 3 12
 3     2 x   12 x  4  5  3x  12 
 3  6 x  12 x  4  5  3 x  12 
 6 x  12 x  3 x  5  12  3  4 
10 2
 15 x  10  x    x
15 3
Όμως οι εξισώσεις έχουν κοινή λύση.
2 2 3
Επομένως: x    1    2  3   
3 3 2
207
β. i. Για να είναι η εξίσωση αδύνατη πρέπει να ισχύει:   2  0    2 .

ii. Για να είναι η εξίσωση αδύνατη πρέπει να ισχύει:   4  0    4 .
iii. Έχουμε: 3x  4   x  3x   x  4   3    x  4
Για να είναι η εξίσωση αδύνατη πρέπει να ισχύει: 3    0    3 .
iv. Έχουμε:
3x   x  4  15  7 x  3x   x  7 x  15  4 
  x  10 x  11     10  x  11
Για να είναι η εξίσωση αδύνατη πρέπει να ισχύει:   10  0    10 .
  
Β. α. Είναι:     1800  3x  200  x  500  x  1800  5 x  1300  x  260
4
β. Είναι:     x  3  7  x  x  x  7  3  2 x  4  x   x2
2
4
Είναι:     6  y  2  3 y  6  2  3 y  y  4 y  4  y   y  1
4
0
80
Είναι: 4 z  100  900  4 z  900  100  4 z  800  z   z  200
4
208
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Είναι:
 1. Σ
 2. Λ
 3. Σ
15
β. i. Είναι: 12 x  5  5 x  10  12 x  5 x  10  5  7 x  15  x 
7
ii. Είναι: 3  2 x  6 x  4  x  2 x  6 x  x  4  3  7 x  7  7 x  7  x  1
iii. Είναι: x  5  2 x  7  3x  2  x  2 x  3x  7  2  5  2 x  4  x  2
iv. Είναι: 3x  5  x  4 x  5  3x  x  4 x  5  5  2 x  0  x  0
Β. α. Είναι  Β. 3
3   2 x  1  2   x  3  5   x  5  
7
 6x  3  2x  6  5  x  5  6x  2x  x  5  5  3  6  5x  7  x 
5
ii. Έχουμε:
1  3   5 x  2   x  3   x  2   1  15 x  6  x  3 x  6 
1
 15 x  x  3 x  6  1  6  13 x  1  13 x  1  x 
13
iii. Έχουμε:
3 x  x  2  2  2   3 x  1  3 x  x  2  2  6 x  2 
1
 3x  x  6 x  2  2  2  8 x  2  x 
4
iv. Έχουμε:
2   1   3x  5  x  3  2  3x  5  x  3 
 3x  x  3  2  5  2 x  0  x  0
209
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. i. Έχουμε:
7x 1 19 x  3 7x 1 19 x  3
2  3x   12  2  12   12  3 x  12  
6 4 6 4
 24  2  7 x  1  36 x  3 19 x  3  24  14 x  2  36 x  57 x  9 
 14 x  36 x  57 x  9  24  2  7 x  35  x  5
ii. Έχουμε:
3x  1 2 x  1 4 x  5 3x  1 2x  1 4x  5
   4  60   60   60   60  4 
4 3 5 4 3 5
 15  3 x  1  20  2 x  1  12  4 x  5   240 
 45 x  15  40 x  20  48 x  60  240 
 45 x  40 x  48 x  240  15  20  60 
 43x  215  x  5
iii. Έχουμε:
3x x  10 3x x  10
5 x   2x  2   2  5  2x  2   2  2x 
2 2 2 2
 3 x  10  2 x  x  10  4 x  3 x  2 x  x  4 x  0  0 x  0
Η εξίσωση είναι αόριστη.
 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ Αντίστοιχες εκφράσεις που συχνά χρησιμοποιούμε:

έχει άπειρες λύσεις ή είναι ταυτότητα.
iv. Έχουμε:
x  7 3x x7 3x
2x  5    2  2x  2  5  2   2 
2 2 2 2
 4 x  10  x  7  3 x  4 x  x  3 x  7  10  0 x  17
Η εξίσωση είναι αδύνατη.
β. Είναι:
i. x  15
ii. x  0
8
iii. x  
5
iv. x  5
v. x  5
Β. α. Για x  5 έχουμε:
 x 1   5 1
 x  2   5  2  5  1  15  6 
3 3
16
 5  6  15  1  11  16   
11
210
β. Είναι:
47  3 x 2 x  1 x  5 5 x  41
   
8 6 12 8
47  3 x 2x 1 x5 5 x  41
 24   24   24   24  
8 6 12 8
 3   47  3 x   4   2 x  1  2   x  5   3   5 x  41 
 141  9 x  8 x  4  2 x  10  15 x  123 
 9 x  8 x  2 x  15 x  10  123  141  4 
 4 x  4  x  1
ΘΕΜΑ 3ο
2x  2 x 1
1 x  2  6   2 x  2   6 x  2  x  1  12 
6 3
 6  2 x  2  6 x  2 x  2  12  2 x  2  x  1
ii. Για ρ = 1 έχουμε:

  2  5  3   2 1  5  3 1
    1   
4 3 12 4 3 12
 3     2   12  4  5  3  12 
3
 3  6  12  4  5  3  12  10  15    
2
i. Είναι:
2x 1 7 x  8 2x
  2x   x  
5 15 15
2x 1 7x  8 2x
 15   15   15  2 x  15 x  15  
5 15 15
 3   2 x  1  7 x  8  30 x  15 x  2 x 
 6 x  3  7 x  8  30 x  15 x  2 x 
 6 x  7 x  30 x  15 x  2 x  3  8  0 x  11
ii. Είναι:
2  x x 1 2x 1 2 x x 1 2x 1
   30   30   30  
10 6 30 10 6 30
 3  2  x   5  x  1  2 x  1  6  3x  5 x  5  2 x  1 
 3x  5 x  2 x  1  6  5  0 x  0
Η εξίσωση είναι αόριστη.
211
iii. Είναι:
2 x  3 5x 1 x 2x  3 5x 1 x
  2   18   18   18  2  18  
3 6 9 3 6 9
 6   2 x  3  3   5 x  1  36  2 x 
 12 x  18  15 x  3  36  2 x  12 x  15 x  2 x  36  18  3 
  x  51  x  51
iv. Είναι:
4  5 x 3  x  1 4  5x 3  x  1
  2 x  6  12   12   12  2 x  12  6 
12 2 12 2
 4  5 x  6  3  x  1  24 x  72  4  5 x  18 x  18  24 x  72 
 5 x  18 x  24 x  72  4  18  47 x  94  47 x  94  x  2
v. Είναι:
3 x  5 4 x  2 3  x  2  x  23
   
2 5 10 2
3x  5 4x  2 3 x  2 x  23
 10   10   10   10  
2 5 10 2
 5   3 x  5   2   4 x  2   3  x  2   5   x  23  
 15 x  25  8 x  4  3 x  6  5 x  115 
 15 x  8 x  3 x  5 x  6  115  25  4   x  100  x  100
vi. Είναι:
12 3  x  5  x 12 3  x  5 x
    10   10   10  
5 10 2 5 10 2
 2 12  3  x  5   5 x  24  3 x  15  5 x 
9
 3 x  5 x  24  15  2 x  9  x  
2
vii. Είναι:
2 x  1 3x  2 5 x  4 7 x  6
   
3 4 6 6
2x 1 3x  2 5x  4 7x  6
 12   12   12   12  
3 4 6 6
 4   2 x  1  3   3 x  2   2   5 x  4   2   7 x  6  
 8 x  4  9 x  6  10 x  8  14 x  12 
 8 x  9 x  10 x  14 x  8  12  4  6 
22
 3x  22  x  
3
212
viii. Είναι:
x  3 2  6 x  4  5  3x  5
  
2 3 6
x3 2  6x  4 5  3x  5
 6  6  6 
2 3 6
 3   x  3  2  2  6 x  4   5  3 x  5  
 3x  9  24 x  16  15 x  25  3x  24 x  15 x  25  9  16 
18 1
 36 x  18  36 x  18  x  x
36 2
Β. α. i. Για λ = 1 έχουμε:
3 1  x  1  x   x  3  2 1  1 
2
 3 x  1  x  x  6  3  3 x  2  x  
3
ii. Για x = 1 έχουμε:
3 1     1  1  3  2  1  3    1  1  6  3 
3
 3    6  3  8  3   
8
β. i. Είναι:
y 3 1   y  3 y 3 1   y  3
7  3y    6  7  6 3y  6   6  
2 3 2 3
 42  18 y  3   y  3  2  1  y  3 
 42  18 y  3 y  9  2  2 y  6  18 y  3 y  2 y  2  6  42  9 
29
 17 y  29  17 y  29  y 
17
ii. Είναι:
2 4  3z  5  z  2 3z  7 7  2z 
2  z      3 
3 2  2 5 2 6 7 
4 4  3 z 2 z z  2 15 z 7 7  2z
       
3 3 3 2 4 2 6
4 4  3z 2z z2 15 z 7 7  2z
 12   12   12   12   12   12   12  
3 3 3 2 4 2 6
 4  4  4   4  3 z   4  2 z  6   z  2   3 15 z  6  7  2   7  2 z  
 16  16  12 z  8 z  6 z 12  45 z  42  14  4 z 
 12 z  8 z  6 z  45 z  4 z  42  14  12 
16
 15 z  16  15 z  16  z 
15
213
iii. Είναι:
1  3  3  2w  1  4 w  w  6  2   w  3  2  w   1 
 1   3  6 w  3  4 w   w  6  2   w  6  3w  1 
 1   6  2w   w  6  2  4 w  7  
 1  6  2 w  w  6  8w  14  2w  w  8w  6  14  1  6 
3
 7 w  3  7 w  3  w 
7
iv. Είναι:
1 2v
v 1 3v  4  2  v 
2v  3 3  2 
2 3 6
3v  1 2v  3
3v  8  4
 2v  3  3  2  
2 3 6
3  1 2  3 8 
 2    2 
6 9 6
3  1 2  3 8 
 18  2  18   18   18  2  18  
6 9 6
 36  3   3  1  2   2  3  36  3   8   
 36  9  3  4  6  36  24  3 
15
 36  9  4  3  36  24  3  6  28  15   
28
214
v. Είναι:
u  5 u 1  u  2u  3 
  
u 2 3  2 4 
 2u 
2 3
u 5 u u 2u  3
  
u 2 3 2 8  2u 
2 3
u 5 u u 2u  3
6  6 8   8 
u 2 3 2 8  2u 
62 83
3   u  5   2u 4u  2u  3
u   2u 
12 24
3u  15  2u 4u  2u  3 u  15 2u  3
u   2u  u    2u 
12 24 12 24
u  15 2u  3
 24  u  24   24   24  2u 
12 24
 24  u  2   u  15   2u  3  48u  24u  2u  30  2u  3  48u 
27
 24u  2u  2u  48u  3  30  76u  27  u 
76
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. i. Για να είναι η εξίσωση αόριστη πρέπει να ισχύει:   6  0    6 .
ii. Έχουμε: 12 x  7  12 x    12 x  12 x    7  0 x    7
Για να είναι η εξίσωση αόριστη πρέπει να ισχύει:   7  0    7 .
iii. Έχουμε: 3x  2  2   x  3x   x  2  2     3 x  0
Για να είναι η εξίσωση αόριστη πρέπει να ισχύει:   3  0    3 .
iv. Έχουμε: 5x    5x  2  5x  5x    2  0 x    2
Για να είναι η εξίσωση αόριστη πρέπει να ισχύει:   2  0    2 .
β. i. Η λύση της πρώτης εξίσωσης είναι:

x 1 3
  0  2x  3  0  2x  3  x 
3 2 2
Η λύση της δεύτερης εξίσωσης είναι:
2 y y 4
  1  2  y  2 y  6  3 y  4  3 y  4  y  
6 3 3
 3
 x  2
ii. Για  έχουμε:
 y 4
 3
215
3
2 2
2x  4 3  4  
  y   xy  1 
2 2           1 
y 4  3 2  3  

3
3
2
 3 9 9 36 9 48 3
 1       2  1     3     
4  4 4 16 16 16 16 16

3
1 1 1 3
Επίσης:      
4y  4 
16 16
4  
 3 3
Β. α. Είναι   x  x  2 y  y  2 x  3 y  2,5 , γιατί:

2x 3y  5
  2 x  y  2 x   3 y  5  6 x  3 y 
3 3
 2 x  3 y  5  6 x  3 y  2 x  3 y  6 x  3 y  5 
4x 6 y 5
 4 x  6 y  5  4 x  6 y  5    
2 2 2
5
 2 x  3 y   2 x  3 y  2,5
2
β. Πρέπει να ισχύει: 5x  3  2 x  9  5x  2 x  9  3  3x  6  x  2
216
1.4 Επίλυση προβλημάτων με τη χρήση εξισώσεων
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Έστω x η ηλικία του παιδιού. Η περσινή του ηλικία ήταν x – 1, ενώ μετά
από 20 χρόνια η ηλικία του θα είναι x + 20. Έχουμε:
x  20  4  x  1  x  20  4 x  4  4 x  x  20  4  3x  24  x  8
Επομένως η σωστή απάντηση είναι:  Δ. 8.
β. Έστω x οι γυναίκες. Οι άντρες ήταν 3x. Όταν έφυγαν τα 3 αντρόγυνα,

οι γυναίκες έγιναν x – 3 = και οι άντρες 3x- 3. Επομένως:
3x  3  5  x  3  3x  3  5 x  15  5 x  3x  15  3  2 x  12  x  6
Άρα οι γυναίκες ήταν 6 και οι άντρες ήταν 3  6  18
Επομένως η σωστή απάντηση είναι:  Δ. 18 άντρες – 6 γυναίκες.
γ. Έστω x τα εισιτήρια των 7 ευρώ. Τα εισιτήρια των 5 ευρώ είναι: 1.500 – x.

Ισχύει:
7 x  5 1.500  x   8.900  7 x  7.500  5 x  8.900 
 7 x  5 x  8.900  7.500  2 x  1.400  x  700
Άρα τα εισιτήρια των 7 ευρώ ήταν 700 και των 5 ευρώ ήταν:
1.500 – 700 = 800. Επομένως η σωστή απάντηση είναι:
 Β. 700 εισιτήρια των 7 € – 800 εισιτήρια των 5 €.
Β. α. Οι ράπτριες είναι 48 και αποτελούν το 32 % των εργαζομένων στο

32 100
εργοστάσιο. Επομένως οι εργαζόμενοι είναι συνολικά: 48 :  48   150 .
100 32
Με εξίσωση
Έστω x το σύνολο των εργαζομένων. Οι γυναίκες αποτελούν το 32 %, οπότε
οι άντρες αποτελούν το 100 % – 32 % = 68 %. Ισχύει:
68
 x  48  x  68 x  4.800  100 x  100 x  68 x  4.800 
100
4.800
 32 x  4.800  x   x  150
32
Επομένως η σωστή απάντηση είναι:  Β. 150.
β. Έστω x η ηλικία της Ελένης. Η ηλικία του Κώστα είναι x + 8.

Μετά από 4 χρόνια η ηλικία της Ελένης θα είναι x + 4, ενώ του Κώστα
θα είναι x + 8 + 4 = x + 12. Ισχύει:
x  12  2  x  4   x  12  2 x  8  2 x  x  12  8  x  4 .
Άρα η Ελένη είναι 4 χρόνων και ο Κώστας 4 + 8 – 12 χρόνων.
Επομένως η σωστή απάντηση είναι:
 Γ. Κώστας 12 χρόνων – Ελένη 4 χρόνων.
217
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Αν ο παρονομαστής του αρχικού κλάσματος είναι x , ο αριθμητής είναι

x  4.
Έχουμε:
 x  4   29  8  x  25  8  9 x  25  8 x  29 
   
x  29 9 x  29 9
 9 x  225  8 x  232  9 x  8 x  232  225  x  7
74 3
Επομένως το κλάσμα είναι το , δηλαδή το .
7 7
β. Αν x είναι η ηλικία του μεσαίου, τότε ο μικρός έχει ηλικία x  2

και ο μεγάλος  x  2   5 , δηλαδή x  3 χρόνων.
Ισχύει: x   x  2    x  3  34  x  x  2  x  3  34  3x  33  x  11 .
Επομένως:
 Ο μικρός είναι 11  2  9 χρόνων
 Ο μεσαίος είναι 11 χρόνων
 Ο μεγάλος είναι 9  5  14 χρόνων.
Β. α. Έστω x οι ημέρες, στη διάρκεια των οποίων θα αφαιρέσουμε από το
πρώτο δοχείο 12x λίτρα νερό, ενώ από το δεύτερο δοχείο θα αφαιρέσουμε
6x λίτρα νερό. Στο πρώτο δοχείο θα μείνουν 114  12x λίτρα νερό και στο
δεύτερο δοχείο θα μείνουν 60  6x λίτρα νερό. Έχουμε για λύση την εξίσωση:
2
60  6 x  114  12 x   3  60  6 x   2 114  12 x  
3
 180  18 x  228  24 x  24 x  18 x  228  180  6 x  48  x  8
2
Άρα σε 8 ημέρες το δεύτερο δοχείο θα περιέχει τα της ποσότητας του
3
νερού του πρώτου δοχείου.
β. Έστω ότι το πλάτος του ορθογωνίου είναι x. Το μήκος είναι 2 x  3 .

Έχουμε:
  2       36  2   2 x  3  x   18  3x  3  3x  15  x  5
Επομένως το πλάτος είναι 5 cm και το μήκος είναι 2  5  3  13 cm
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Όλα μαζί τα ζώα είναι 19.

Έστω ότι τα κουνέλια είναι x. Τα περιστέρια θα είναι 19 – x.
Έχουμε: 4 x  2  19  x   52  4 x  38  2 x  52  2 x  14  x  7 .
Επομένως τα κουνέλια είναι 7 και τα περιστέρια είναι 19 – 7 = 12.
218
3x
β. Έστω ότι η μεγάλη βάση είναι x. Η μικρή βάση είναι
5
Έχουμε:
 3x 
 x   13

      260   5   13   x  3x   520 
 
 
2 2  5 
3x 520 3x
 x   x  40  5 x  3x  200  8 x  200  x  25
5 13 5
Επομένως η μεγάλη βάση είναι ίση με 25 cm και η μικρή βάση είναι
3
ίση με 25   15 cm .
5
Β. α. Είναι:
   2  1 2   2  1
    1800       1800      1800 
3 2 3 3 3
     540 0 
 3  2    5400  6   5400       900
6

Επομένως το τρίγωνο είναι ορθογώνιο, με ορθή γωνία την  .
β. Έστω x ο πρώτος από τους τρεις φυσικούς αριθμούς.

Οι άλλοι δύο είναι ο x +1 και ο x + 2.
Ισχύει:
x   x  1   x  2   84  x  x  1  x  2  84 
81
 3 x  84  1  2  3 x  81  x   x  27
3
Επομένως οι τρεις αριθμοί είναι οι: 27, 28, 29.
ΘΕΜΑ 4ο
1
Α. α. Το πρώτο τρακτέρ οργώνει σε 1 ώρα το της έκτασης, ενώ το δεύτερο
10
1
τρακτέρ οργώνει σε 1 ώρα το της έκτασης.
15
Και τα δύο τρακτέρ μαζί οργώνουν σε 1 ώρα το:
1 1 3 2 5 1
     της έκτασης.
10 15 30 30 30 6
Έστω ότι θα χρειαστούν τα δύο τρακτέρ για να οργώσουν ταυτόχρονα την ίδια
1
έκταση x ώρες. Έχουμε:  x  1  x  6 ώρες.
6
219
β. Είναι:
3x  8 x  13
  3x  8  3  x  13  3 x  8  3 x  39  0 x  31 ,  ύ
12 4
Επομένως, δεν υπάρχει πραγματική τιμή του x , για την οποία γίνονται ίσα τα
3x  8 x  13
κλάσματα και
12 4
Β. α. Έστω ότι περιεκτικότητα σε οινόπνευμα του μίγματος είναι x %.

Έχουμε:
10 12 x
200   300   500   20  36  5 x  5 x  56  x  11, 2 %
100 100 100
β. Έστω x το ψηφίο των μονάδων. Το ψηφίο των δεκάδων είναι 12 – x.

Ο αριθμός είναι ο 12  x  10  x . Έχουμε:
12  x  10  x  18  10 x  12  x  
 120  10 x  x  18  10 x  12  x 
 10 x  x  10 x  x  120  18  12
90
 18 x  90  x   x5
18
Επομένως το ψηφίο των μονάδων είναι το 5 και το ψηφίο των
δεκάδων είναι το 12 – 5 = 7. Ο αριθμός είναι ο 7 10  5  75 .
220
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Είναι:
 1. Σ
 2. Λ
 3. Λ
 4. Λ
 5. Σ
β. Είναι:
 1. Λ
 2. Λ
 3. Σ
 4. Λ
Β. α. Είναι:
  2 3
 1  4 2 4 16 64
1 1 1 1 1
0  1 
4 2 4 16 64
1.      2   3
2.  3   2    
β. Είναι:
i. x  x 2  2  22  2  4  2  2  0
ii. x  x 2  1   1  1  1  1  1  2
2
2
3  3 3 9 3 3 6
iii. x  x                3
2
2  2 2 4 2 2 2
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Είναι:
1 1
i. 
4 2
4 2
ii. 
9 3
121 11
iii. 
81 9
221
64 8
iv. 
324 18
169 13
v. 
225 15
β. Είναι:
  14  1  7  4  14  1  7  2  14  1  9 
 14  1  3  14  4  14  2  16  4
Β. α. Είναι:
  5  2 3  4 5  3  3 5  3 3
  27  2 12  75  9  3  2 4  3  25  3 
 9  3  2 4  3  25  3 
 3 3  22 3 5 3  3 3  4 3 5 3  2 3
3 8  2 18  4 2 3 4  2  2 9  2  4 2
  
6 2 6 2
3 4  2  2 9  2  4 2 3 2  2  2  3 2  4 2
  
6 2 6 2
6 2 6 2 4 2 4 2 2
  
6 2 6 2 3
β. i. Πρέπει να ισχύει: x  6  0  x  6
ii. Πρέπει να ισχύει: 2 x  8  0  2 x  8  x  4
iii. Πρέπει να ισχύει: 3x  1  0  3x  1  x  1
3
iv. Πρέπει να ισχύει: 5  2 x  0  2 x  5  2 x  5  x  5
2
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Είναι:
12

12  5 2  5  2

12

5 2  5  2  5  2   5    2  2 2
12  5  2  12  5  2 
   4 5  2
52 3
222
β. Είναι:
  75  31  21  15  1  75  31  21  15  1 
 75  31  21  16  75  31  21  4 
 75  31  25  75  31  5  75  36 
 75  6  81  9
36 25 9 36 25 9 36 25
 4  2  9 
5 3 2 5 3 2 5 3
36 25 36 36
 3  25   5  36  6
5 3 5 5
Β. α. Είναι:   5  13  9  5  13  3  5  16  5  4  9  3
  7 7 2 4  7 7 22  7 7 4 
 7 7 2  7 9  73  4  2
16 4
  49  7  27  9  3
2 2
β. Είναι:
  1  43  31  15  10 18  1  43  31  25 18 
 1  43  31  5 18  1  43  36 18  1  43  6 18 
 1  49 18  1  7 18  8 18  8 18  144  12
4 3 4 3 4 3
 12 9  12 3  36 
3 2 3 2 3 2
4 3 3 3
 6  8  8   12  4  3  4 3  2 3
3 2 2 2
223
ΘΕΜΑ 4ο
 2
2
Α. α. Είναι:   256  4 16  2  4  2  2 2  2
 45  9  3

 45
 5  9 3
β. Συμπληρώνουμε τα κενά: 
 20
  42
 5
 3  1  3 1  4

Β. α. Είναι:
  2  3 3  12  18  48  2  3 3  4 3  9 2  16 3 
 2 3 3  2 3 3 2 4 3  4 2 5 3
3 8  2 18  4 2 3 4 2  2 9 2  4 2
  
6 2 6 2
3 2 2  2 3 2  4 2 6 2  6 2  4 2 4 2 2
   
6 2 6 2 6 2 3
2 3  3 12  27 2 3  3 4 3  9 3
  
4 3  75 4 3  25 3
2 3  3 2 3  3 3 2 3  6 3  3 3  3
   1
4 3 5 3 4 3 5 3  3
β. Στη διαγώνιο από κάτω αριστερά προς τα πάνω δεξιά έχουμε το άθροισμα:
8  50  128  4  2  25  2  64  2 
 4  2  25  2  64  2  2 2  5 2  8 2  15 2
Επομένως:
Στην 1η γραμμή έχουμε:
 
15 2  32  128  15 2  16  2  64  2   
 
 15 2  4 2  8 2  15 2  12 2  3 2
Στην 1η στήλη έχουμε:
 
15 2  32  8  15 2   
16  2  4  2 
 
 15 2  4 2  2 2  15 2  6 2  9 2
Στη 2η γραμμή έχουμε:
 
15 2  9 2  50  15 2  9 2  25  2   
 
 15 2  9 2  5 2  15 2  14 2  2
224
Στη 2η στήλη έχουμε:

 
15 2  3 2  50  15 2  3 2  25  2   
 
 15 2  3 2  5 2  15 2  8 2  7 2
Στην 3η
γραμμή έχουμε:

15 2  8  7 2  15 2    
42  7 2 
 
 15 2  2 2  7 2  15 2  9 2  6 2
Το μαγικό τετράγωνο συμπληρωμένο είναι:
32 3 2 128
9 2 50 2
8 7 2 6 2
γ. i. Είναι:
7  2 x  28  x  2 x  x  4  7  7  x  2 7  7  x  7
ii. Είναι:
x 5
 8  x 5  2 8  x 5  16  x 5  4 
2
4 4 5 4 5
x x x
 
2
5 5 5
225
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Είναι:
 1. Σ
 2. Σ
 3. Λ
 4. Λ
β. Συμπληρώνουμε τις προτάσεις:
1. Αν   x τότε οι αριθμοί α και x πρέπει να είναι θετικοί
2. Αν   0 τότε 2 
3. Αν   x τότε  2  x 2
 
2
4. Αν   0 τότε 
 
2
5. Αν   0 τότε    
6. Αν x  0 και 5  x τότε x 2  5
Β. α. Συμπληρώνουμε πίνακα και παρατηρούμε ότι  :    : .
    :   :
100 25 10 5 2 2
7 7
49 16 7 4 4 4
β. Συμπληρώνουμε πίνακα και παρατηρούμε ότι       .

       
9 25 3 5 15 15
64 36 8 6 48 48
226
ΘΕΜΑ 2ο
  19 
2
 19


A. α. Είναι:  2
 5      5  
3 3 28
 2

  5 5 5
   
2 2
β. i. 36 256  36  256  292
 15  152  15  15  30
2
ii.
2
 7       7  
2 2 2 51
iii.
 7 7 7
    5  3
2 2
Β. α. i. Είναι: 5 3 5 3   5 3 5 3  53  2
ii. Είναι:
    3
2
3 6 3 7   21  18  42 
 3  21  3 2  42
iii. Είναι: 4  7  
3  7  4 3  4 7  21  7
β. Είναι:
 2   3
2
3 2  52  3  2  2  3  5  6  6  5  17
2
2 2
 1  1 1
2
 1
2
1 1 1 1 4
                     2
 2  2 2  2 2 2 2 2 2
ΘΕΜΑ 3ο

 3  81  3  9  12

Α. α. Συμπληρώνουμε τα κενά:  144  49  12  7  5

 16 4
   0, 4
 100 10
β. i. Είναι:
32  2 50  3 200  4 2  2  5 2  3 10 2 
 4 2  10 2  30 2  24 2
ii. Είναι:
2 20  2 12 2  2 5  2  2 3 4 5  4 3 4
  
 5 3 4
45  27 3 5 3 3 3 5 3 3 3  5 3 3
227
80  20  45  16 5  4 5  9 5  4 5  2 5  3 5  5 5
ii. Είναι:
32  5 18  7 8  2 50  16 2  5 9 2  7 4 2  2 25 2 
 4 2  5  3 2  7  2 2  2  5 2  4 2  15 2  14 2  10 2  7 2
iii. Είναι:
6 7 8 6 7 8
5 7 175  28  63  5 7  25 7  4 7 9 7
5 2 3 5 2 3
6 7 8
 5 7  5 7   2 7  3 7  5 7  6 7  7 7  8 7  0
5 2 3
α. i. Είναι: 100  64  10  8  2 και 100  64  36  6

ii. Είναι: 169  144  13  12  1 και 169  144  25  5
Παρατηρούμε ότι        και πιο συγκεκριμένα       .
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. 1. i. x2  36  x  36  x  6
49 49 7
ii. x 2  x x
25 25 5
iii. Δεν υπάρχει, γιατί x  0 , για κάθε πραγματικό αριθμό x.
2
iv. x2  169  x  169  x  13

2. Επίσης:
i. 3x2  18  x2  2 x 2  18  x 2  9  x  9  x  3
ii. x 2  12  4 x 2  3 x 2  12  x 2  4  x  4  x  2
x2
iii.  x 2  5  x 2  4 x 2  20  5 x 2  20  x 2  4  x  4  x  2
4
iv. Είναι:
2
 x x2
x 2     8  x 2   8  9 x 2  x 2  72 
3 9
 8 x 2  72  x 2  9  x  9  x  3
 2 x  x  1  x  9  2 x  10  x  5
β. i. Είναι:  12 x  3 30 x  6
  x2
 3 6
ii. Επομένως, για α = 5 και β = 2, έχουμε:     2  5  2  2  9  3 .
228
Β. α. Βρίσκουμε τις αποστάσεις των σημείων:   3 , 4  ,   5 , 12  ,  8 ,  6  ,

από την αρχή των αξόνων. Θεωρούμε:
 ΟΑ την απόσταση του σημείου από την αρχή των αξόνων
 ΟΒ την τετμημένη
 ΑΒ την τεταγμένη
i. Είναι:
                32  42      9  16 
2 2 2 2 2
     25    25    5
2
Ii. Είναι:
                 5  122      25  144 
2 2 2 2 2 2
     169    169    13
2
IIi. Είναι:
                82   6       64  36 
2 2 2 2 2 2
     100    100    10
2
β. Υπολογίζουμε την πλευρά x σε κάθε ένα από τα ορθογώνια τρίγωνα.
Α
Κ
Π
4 x 9 15 1
0,6
Β 3 Γ Λ x Μ Ρ x Σ
i. Στο ορθογώνιο τρίγωνο ΑΒΓ έχουμε:

x2  42  32  x2  16  9  x2  25  x  25  x  5
ii. Στο ορθογώνιο τρίγωνο ΚΛΜ έχουμε:
x 2  152  92  x 2  225  81  x 2  144  x  144  x  12
iii. Στο ορθογώνιο τρίγωνο ΠΡΣ έχουμε:
x 2  12  0,62  x 2  1  0,36  x 2  0,64  x  0,64  x  0,8
229
2.2 Άρρητοι αριθμοί – Πραγματικοί αριθμοί
ΘΕΜΑ 1ο
 Α. μερικές φορές
 Β. πάντοτε
 Γ. ποτέ
 Δ. πάντοτε
 Ε. μερικές φορές
β. Είναι:
 1. 7  7  7  6
 2. 3 17  12
 3. 5 26  25
1
 4.   1
3

 5. 2 2  2  3 2  2  
 i. Α
 ii. Α
 iii. Α
 iv. Α
 v. Ψ
 vi. Α
 vii. Ψ
β. Είναι:
 3  ά 
 5
2
   ό
 62   ό
25
    ό
121
16
  ά 
17
 72  ά 
48
   ό
3
230
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Είναι:
 i. 2.500  50
 ii. 0,81  0,9
 iii. 0,0049  0,07
81 9
 iv. 
49 7
0,01 0,1 1
 v.  
0,16 0, 4 4
β. Έχουμε:
1  12  3  22  4 . Επομένως 1  3  2
2,89  1,72  3  1,82  3, 24 . Επομένως 1, 7  3  1,8
2,99  1,732  3  1,742  3,03 . Επομένως 1, 73  3  1, 74
Β. α. i. Είναι: x2  15  x   15
ii. Είναι:
2
 x x2 x2
  x 2  x  2  9   9  x 2  9  2  x 2  9 x 2  18 
2 2
3 9 9
9 9 9 3 3 5
 10 x 2  18  x 2  x x x x
5 5 5 5 5
iii. Είναι:
3  2 x 2  5 x 2  12  2 x 2  5 x 2  12  3  3x 2  15 
 3x 2  15  x 2  5  x   5
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Είναι:  2  8    8  4  2  4  2  2  2  2 1, 41  2,82 cm .
β. Εφαρμόζοντας το Πυθαγόρειο Θεώρημα στο ορθογώνιο

τρίγωνο ΑΒΔ παίρνουνε:
Α
Β Δ Γ
      2  1  4  1  3    3  1, 73
2 2 2 2 2
231
Β. β. i. Εφαρμόζοντας το Πυθαγόρειο Θεώρημα στο ορθογώνιο

τρίγωνο ΑΓΔ παίρνουνε:
Α Β
Δ Γ
          20  2 2  400   2  200 
2 2 2 22 2
   200  100  2  10 2  10 1, 414  14,14 cm
ii. Είναι:    2  200 cm2 .

τρίγωνο ΑΓΔ παίρνουνε:
Α Β
Δ Γ
      7 2  32  49  9  40 
2 2 2
   40  4 10  2 10  2  3,16  6,32 cm
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Είναι:
 2   2  2  x 2  62  42  36  16  20 
 x  20  4  5  4  2  2 5  2  2, 23  4, 46 cm
β. Είναι:
  3 7  9  3 7 3  3 4  3 2  1 1
 81  9 3
  9  21  16  9  21  4  9  25  9  5  4  2
 
2
Παρατηρούμε ότι:  2   2  22  3  4  3  1  12   2
Επομένως το τρίγωνο είναι ορθογώνιο με υποτείνουσα τη γ και κάθετες
πλευρές τις α και β.
232
Β. β. Η πραγματική τιμή του π με προσέγγιση χιλιοστού είναι 3,141.

22
Το κλάσμα με προσέγγιση χιλιοστού είναι ίσο με 3,142.
7
Επομένως η διαφορά είναι 3,142 – 3,141 = 0,001.
233
2.3 Προβλήματα
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Είναι:
i.   900  30 cm
ii.   289  17 cm
iii.   2,89  1,7 cm
iv.   0,0025  0,05 m
β. Κάθε μία από τις ίσες πλευρές του ισοσκελούς τριγώνου

83 5
έχει μήκος:   2,5 m .
2 2
Α
Β Δ Γ
        2,5  1,5  6, 25  2, 25  4    4  2 m .
2 2 2 22 2
  3  2
Επομένως:     3 m2 .
2 2
Β. α. Φέρνουμε ΒΕ κάθετη στην ΓΔ. Είναι:
Α Β
Δ Ε Γ
Είναι ΕΓ = ΓΔ – ΔΕ = ΓΔ – ΑΒ = 18 – 6 = 12 μ.
Εφαρμόζουμε το Πυθαγόρειο Θεώρημα στο ορθογώνιο τρίγωνο ΒΓΕ.
 2   2   2  132  122  169  144  25    25    5 m .
Άρα:  
       18  6   5  24  5  60 m2
2 2 2
234
β. Φέρνουμε την ακτίνα ΚΑ και εφαρμόζουμε το Πυθαγόρειο Θεώρημα στο

ορθογώνιο τρίγωνο ΑΚΕ.
Είναι:
Κ
Γ Δ
Ε
Α Β
2
 20 
        7      2  7 2  102 
2 2 2 2 2
 2 
  2  49  100   2  1492    149  12, 2 cm
Επομένως η διάμετρος του κύκλου έχει μήκος 2 12, 2  24, 4 cm .
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. i. Κατασκευάζουμε ορθογώνιο τρίγωνο με κάθετες πλευρές ίσες

με 2,3 εκ. και 3,6 εκ. Στη συνέχεια κατασκευάζουμε τετράγωνο με πλευρά την
υποτείνουσα του ορθογωνίου αυτού τριγώνου.
Ε
Α Γ
ii. Κατασκευάζουμε ορθογώνιο τρίγωνο με υποτείνουσα 4,5 εκ. και μία κάθετη
πλευρά ίση με 3,7 εκ. Στη συνέχεια κατασκευάζουμε τετράγωνο με πλευρά
την άλλη κάθετη του ορθογωνίου αυτού τριγώνου.
Β
Α Γ
Ε Δ
235

Α
Β Δ Γ
        4  2  16  4  12 
2 2 2 2 2
2
.
   12  4  3  4  3  2 3 cm
  42 3
Επομένως:     4 3 cm2 .
2 2
   8
Β. α. Είναι:   24   24   24  8  48    6 cm .
2 2
Β
Α Γ
Επομένως οι κάθετες πλευρές του ορθογωνίου τριγώνου ΑΒΓ
   8 cm
είναι: 
   6 cm
Με τη βοήθεια του Πυθαγορείου Θεωρήματος υπολογίζουμε την υποτείνουσα
ΒΓ. Είναι: 2  2  2  82  62  64  36  100    100  10 cm .
Η περίμετρος του τριγώνου είναι:         8  10  6  24 cm .
β. Είναι:
α 50 cm 12, 25 cm 7,58 dm 3,72 m 101 cm

β 30 cm 11,7 cm 59,54 cm 2,34 m 99 cm
γ 4 dm 3, 63 cm 46,9 cm 2,71 m 2 dm
236
ΘΕΜΑ 3ο
x 4 4y
Α. α. Έχουμε:   3x  4 y  x 
y 3 3
Στο ορθογώνιο τρίγωνο ΑΒΓ εφαρμόζουμε το Πυθαγόρειο Θεώρημα. Είναι:
2
 4y  16 y 2
x  y  15     y 2  152 
2 2 2
 y 2  225 
 3  9
16 y 2
 9  9  y 2  9  225  16 y 2  9  y 2  9  225 
9
9  225
 25 y 2  9  225  y 2   y 2  9  9  y 2  81 
25
 y  81  y  9 cm
4y 49
Οπότε: x    12 cm
3 3
Τελικά το εμβαδόν του ορθογωνίου ΑΒΓΔ είναι:   x  y  12  9  108 cm2 .
β. Από το ορθογώνιο τρίγωνο ΒΓΕ, με την εφαρμογή του Πυθαγορείου

Θεωρήματος, έχουμε: 2  2  2  52  32  25  9  16    16  4 cm .
Είναι:           4  4  8 cm .
       8  4   3  12  3  18 cm2
Επομένως:    
2 2 2
Β. α. Εφαρμόζουμε το Πυθαγόρειο Θεώρημα στο ορθογώνιο τρίγωνο ΑΒΓ.

Είναι: 2  2  2  52  32  25  9  16    16  4 cm
 4
Επομένως:       2 cm .
2 2
Β
Α Δ Γ
Εφαρμόζουμε το Πυθαγόρειο Θεώρημα στο ορθογώνιο τρίγωνο ΑΒΔ.
Είναι:  2  2   2  32  22  9  4  13    13 cm
237
β. Εφαρμόζουμε το Πυθαγόρειο Θεώρημα στο ορθογώνιο τρίγωνο ΑΒΔ.

Είναι:  2   2  2  262  242  676  576  100    100  10 cm  
Επιπλέον:   24  8  16 cm
Α 4 cm Β
4 cm
Δ Ε 4 cm Γ
Το εμβαδόν του τριγώνου ΒΔΕ είναι ίσο με:
     16 10
       80 cm 2
2 2 2
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Εφαρμόζουμε το Πυθαγόρειο Θεώρημα στο ορθογώνιο τρίγωνο ΑΒΓ.

Είναι: 2  2   2  42  22  16  4  20    20  2 5 cm
Εφαρμόζουμε το Πυθαγόρειο Θεώρημα στο ορθογώνιο τρίγωνο ΑΓΔ.
 
2
Είναι:  2   2   2  2 5  42  20  16  36    36  6 cm
Ε 8 cm Δ
4 cm
Γ
2 cm
4 cm
Εφαρμόζουμε το Πυθαγόρειο Θεώρημα στο ορθογώνιο τρίγωνο ΑΔΕ.

Είναι: 2   2  2  62  82  36  64  100    100  10 cm
238
β. Τα τρίγωνα ΑΒΓ, ΑΒΔ, ΑΒΕ και ΑΒΖ είναι ορθογώνια και ίσα μεταξύ τους.
3
Ισχύει:   104  78 m
4
Εφαρμόζουμε το Πυθαγόρειο Θεώρημα στο ορθογώνιο τρίγωνο ΑΒΓ.
Είναι:
 2  2   2  782  462  6084  2116 
 8200    8200  90,55 m
Επομένως το μήκος του συρματόσκοινου που χρησιμοποιήθηκε είναι:
90,55  4  362, 2 m
Ε Ζ
Γ Β Δ
Β. α. Εφαρμόζουμε το Πυθαγόρειο Θεώρημα στο ορθογώνιο τρίγωνο ΑΒΓ.
Α Κ Β
Ν Λ
Δ Μ Γ
Έχουμε:
2   2   2  x 2  x 2  82  2 x 2  82  2 x 2  64 
 x 2  32  x  32  16  2  16  2  4 2 cm
Επομένως το εμβαδόν του τετραγώνου ΑΒΓΔ είναι:
    x 2   4 
2
2  16  2  32 cm 2 .
4 2
Επίσης:      2 2 cm
2
Άρα το εμβαδόν του ορθογωνίου τριγώνου ΚΒΛ είναι:
2 2 2 2
     
2
 2 2  2  2  4 cm2
2
239
Τελικά:         4      32  4  4  32  16  16 cm2

(Ένας άλλος τρόπος είναι να αποδείξουμε με πολύ απλό τρόπο ότι το
τετράπλευρο ΚΛΜΝ είναι τετράγωνο και αφού βρούμε την πλευρά του, να
υπολογίζουμε το εμβαδόν του).
β. Εφαρμόζουμε το Πυθαγόρειο Θεώρημα στο ορθογώνιο τρίγωνο ΑΓΔ.

Α
Γ Δ Β
Έχουμε:
   2 4 2  2 3 2
2
            2 
2 2 2 2
   
2 4 4 4 4
3 2  3  3
       
4 2 2
 3
 2 3
Επομένως το εμβαδόν του τριγώνου ΑΒΓ είναι:     2 
2 4
  3 2 3
    3 cm
 2 2
Για   2 cm έχουμε: 
     3  2  3  3 cm 2
2 2
 4 4
240
3.1 Η έννοια της συνάρτησης
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Είναι:
 1. Σ
 2. Σ
 3. Λ
 4. Σ
 5. Σ
β. Είναι Σ.
Β. α. Πρέπει να ισχύει:  Ε. x  1
β. Έχουμε:
 1Ζ
 2Ε
 3Γ
 4Β
 5Α
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Είναι:
1
i. f  1  3 1 
3
ii. f  0   3 0  1
iii. f  2   3 2  9
iv. f  3  3 3  27
β. i. Είναι:
 
f 1
2
 1
 4      2
 2
f 3   4  6
3
2 2
f  0  4  0  0
Επομένως:
 
f 1  2  f 3
2  
2
 f  0   2  2  6  0  2  12  14
241
ii. Είναι:
 
f 3
2
 4
3
2
 6
f  4   4  4  16
f 1  4  1  4
f  0  4  0  0
Επομένως:
f 3 2  f  4  6  16  20  5
f 1  f  0  40 4
Β. α. Είναι:
f  2    2   3   2   2  4  6  2  12
2
f  1   1  3   1  2  1  3  2  6

2
f  0  0 2  3  0  2  2
f 1  1 2  3  1  2  1  3  2  0
f  2  2 2  3  2  2  4  6  2  0
Επομένως ο πίνακας τιμών είναι ο:
x 2 1 0 1 2
y 12 6 2 0 0
β. i. Πρέπει να ισχύει: 3x  6  0  3x  6  x  2
Επομένως η συνάρτηση ορίζεται για όλες τις τιμές του x  R εκτός από την
τιμή 2 .
ii. Πρέπει να ισχύει: 2 x  4  0  2 x  4  x  2

Επομένως η συνάρτηση ορίζεται για τις τιμές του x  R για τις οποίες
ισχύει x  2 .
γ. Από τον πίνακα τιμών παρατηρούμε ότι f  0   1 .

Επομένως: f  0   1    0    1    1
Η συνάρτηση γράφεται f  x    x  1 .
Και πάλι από τον πίνακα τιμών παρατηρούμε ότι f 1  2 .
Επομένως: f 1  2    1  1  2  a  2  1    3 .
Άρα  ,     3 , 1 και ο τύπος της συνάρτησης γράφεται f  x   3x  1 .
242
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Από τον πίνακα τιμών παρατηρούμε ότι y  2 .

Επομένως: y  2    0    2    2
Η συνάρτηση γράφεται y   x  2 .
Και πάλι από τον πίνακα τιμών παρατηρούμε ότι y  5 .
Επομένως: y  5   1  2  5    5  2    3 .
Άρα  ,     2 , 3 και ο τύπος της συνάρτησης γράφεται y  2 x  3 .
β. i.   x   x 2
ii. V  x   x3
iii.   x   2  x  3    x   2 x  6
10
iv. y 
t
v. y  5 x
B. α. Είναι:
 1
 f    0
 5
 f  2 1  
3
 f  0
4
 f  0,3  0
 f  3 1
 f  2   2  3  1

 f  4  4  3  7

β. Είναι:  f 1  1  3  4

 f  0  0  3  3
 f  3  3  3  0

f  2   3  f  4   2  f 1 1  3  7  2  4 1  21  8 14
Επομένως:   
f  0   f  3 30 3 3
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Είναι:
50
  2  x  y   50  2  x  y   x  y   x  y  25  y   x  25 .
2
8
β. Είναι: y  750   x  y  0, 08 x  750
100
243
23
Β. α. Είναι: y  x   x  y  x  0, 23x  y  1, 23x
100
β. i. Έχουμε: y  0, 4 x
ii. Έχουμε: y  0, 4 x  0, 4  800  320 λίτρα χυμό.
250
iii. Έχουμε: y  0, 4 x  250  0, 4  x  x   625 κιλά πορτοκάλια.
0, 4
244
3.2 Καρτεσιανές συντεταγμένες – Γραφική παράσταση συνάρτησης
ΘΕΜΑ 1ο
1. Αν το σημείο   2 ,  5 ανήκει στη γραφική παράσταση μιας συνάρτησης f,
τότε ισχύει f  2   5
2. Αν η γραφική παράσταση μιας συνάρτησης f διέρχεται από την αρχή των
αξόνων, τότε ισχύει f  0   0
3. Αν f  x   x  1 και   3 ,   ένα σημείο της γραφικής παράστασης της f,
τότε ισχύει   2
β. i. Το συμμετρικό του σημείου   3 , 1 ως προς τον άξονα x΄x έχει την ίδια
τετμημένη με το Α και αντίθετη τεταγμένη. Είναι  1  3 ,  1 .
ii. Το συμμετρικό του σημείου   3 , 1 ως προς τον άξονα y΄y έχει την ίδια
τεταγμένη με το Α και αντίθετη τετμημένη. Είναι  2  3 , 1 .
iii. Το συμμετρικό του σημείου   3 , 1 ως προς την αρχή των αξόνων έχει
αντίθετες συντεταγμένες από εκείνες του Α. Είναι  3  3 ,  1 .
B. α. i. Είναι:
    x  x1    y 2  y 1    4  1   5  1 
2 2 2 2
2
 32  42  9  16  25  5
ii. Είναι:
    x  x1    y 2  y1   1  4    1  3 
2 2 2 2
2
 52  22  25  4  29
iii. Είναι:
    x  x1    y 2  y1   3  2   1  1 
2 2 2 2
2
 52   2   25  4  29
2
245
β. i. Είναι:
   x  x1    y 2  y1  
2 2
2
  2  2    3  2   02   5  25  5
2 2 2
ii. Είναι:
    x  x1    y 2  y1   1  2   1  3 
2 2 2 2
2
 32  42  9  16  25  5
iii. Είναι:
    x  x1    y 2  y 1    2  1   2  1 
2 2 2 2
2
  3  12  9  1  10
2
Παρατηρούμε ότι       . Επομένως το τρίγωνο είναι ισοσκελές.
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Στο 2ο τεταρτημόριο η τετμημένη είναι θετική και η τεταγμένη θετική.

Επομένως:
 5  1
 3  1  0
 2  5  1  6   2  0   1
   1   4
 1  2   1  2   7  0    4
1  0
 7
β. i. Ισχύουν ταυτόχρονα:
 2x  x  2  2 x  x  2  x  2
   
 2 x  2 y  1  2 x  2 y  1 
 2   2   2 y  1
 x  2
 x  2  x  2 
   3
  4  2 y  1   2 y  3  y  
 2
 x20  x2
ii. Ισχύουν ταυτόχρονα:   1 x  2
 x 1  0  x 1
Β. α. Είναι:
x –2 –1 0 1 2 3,4
f  x 7 5 3 1 –1 – 3,8
g  x –1 –4 –5 –4 –1 6,56
246
β. Το συμμετρικό του σημείου   3 ,  1

i. ως προς τον άξονα x΄x είναι το   3 , 1
ii. ως προς τον άξονα y΄y είναι το   3 ,  1
iii. ως προς την αρχή των αξόνων είναι το   3 , 1
ΘΕΜΑ 3ο
      0  1 2  1  2  2   1 2   1 2  1  1  2


Α. α. Είναι:       2  0   1  1  22  02  4  0  4  2
2 2

      2  1  1  2   12   1  1  1  2
2 2 2

   
Παρατηρούμε ότι: 
           
2 2 2
Επομένως το τρίγωνο ΑΒΓ είναι ορθογώνιο    900  και ισοσκελές .


 
      1  1 2   5  1 2  02  62  36  6


β. Είναι:       4  1   2  5   52   3  35  9  34
2 2 2

      4  1   2  1  52  32  25  9  34
2 2

Επομένως ΒΓ = ΑΓ, που σημαίνει ότι το τρίγωνο είναι ισοσκελές
με κορυφή το Γ.
Β. α. i. Αν το σημείο Α βρίσκεται πάνω στον άξονα x΄x, ισχύει:

1
2 x  1  0  2 x  1  x  
2
ii. Αν το σημείο Α βρίσκεται πάνω στον άξονα y΄y, ισχύει:
5
3x  5  0  3x  5  x 
3
iii. Αν το σημείο Α βρίσκεται πάνω από τον άξονα x΄x, ισχύει:
1
2 x  1  0  2 x  1  x  
2
iv. Αν το σημείο Α βρίσκεται κάτω από τον άξονα x΄x, ισχύει:
1
2 x  1  0  2 x  1  x  
2
247
β. i. Για να βρίσκεται το σημείο Α στο 3ο τεταρτημόριο, πρέπει να ισχύουν

 5
 x
 3x  5  0  3x  5  3 1
ταυτόχρονα:     x
 2x 1  0  2 x  1  x   1 2
 2
ο
ii. Για να βρίσκεται το σημείο Β στο 4 τεταρτημόριο, πρέπει να ισχύουν
 2x  3  0  3
  2x  3  x  3
ταυτόχρονα:  x   2   x  2.
 2  1  0  x2  x  2 2
ΘΕΜΑ 4ο
  0    
Α. α. i. Έχουμε:  
  1  0   1
  3 0   3
ii. Έχουμε:    1    3
  1  0    1
     1  4 
2
 1  0  
2
 3
2
 12  9  1  10


β. Είναι:       5  1   3  1  42  22  16  4  20
2 2

     5  4   3  0   12  32  1  9  10
2 2

Παρατηρούμε ότι:
                 
2 2 2
 10  10  20 
2 2 2
10 10 20
 
Άρα το τρίγωνο είναι ορθογώνιο και ισοσκελές    90
0
   

  90 0
Άρα      450 .
2
Β. α. Επειδή το σημείο Β ανήκει στον ημιάξονα Οy΄, έχει τετμημένη x0  0 .

Έστω   0 , y  . Ισχύει:
         2  0   0  0  0  0   y  0 
2 2 2 2
    4
2
 2   02  02  y 2  4  y 2 
2
 
2
y2
 y  2
 y2  4  y   4    y  2 ,
 y0
γιατί το σημείο Β ανήκει στον ημιάξονα Οy΄. Άρα το σημείο είναι το   0 ,  2  .
248
β. Ισχύει:
    10    0    0  1  10   2   1  10 
2 2 2
    10 
2 2
  2  1  10   2 1   2  1  10 
  2  10  1   2  9     9    3
249
3.3 Η συνάρτηση y   x
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Είναι:
1.  Β.  0 , 0
2.  Ε.   2
1
3.  Γ.  
2
4.  Β.   2
5.  Α. 1 , 3
β. Είναι:
1 1 3
f    3   
2 2 2
f  1  3   1  3
 1  1 3
f     3     
 4  4 4
1  1 3 3 3 3 3 6 12 3 9
Επομένως f    f  1  f       3          
2  4 2 4 2 1 4 4 4 4 4
Α. α. i. Επειδή η ευθεία  : y   2  3 x διέρχεται από το σημείο   1, 5 ,

ισχύει: 5   2  3   1  5  2  3  2  3  5  2  2    1 .
1
ii. Επειδή η ευθεία  : y   x διέρχεται από το σημείο   5  1,  2  , ισχύει:
2
1
2     5  1  4  5  1  5  5    1 .
2
β. Επειδή η ευθεία διέρχεται από την αρχή των αξόνων είναι της μορφής
y  x .
Επειδή, επιπλέον, διέρχεται και από το σημείο   2 , 4  , ισχύει:
4   2
2  4
 2
Επομένως η ζητούμενη ευθεία είναι η y  2 x .
250
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Είναι:
x 1 2 5 7 15
y 2 4 10 14 30
20
x 1 2 3
3
3 9
y 3 10
2 2
 3
β. Τα σημεία  2 , 1 ,  3 ,  και  6 , 3 βρίσκονται πάνω στη γραφική
 2
1
παράσταση της συνάρτησης y  x .
2
Β. α. Επειδή η ευθεία διέρχεται από την αρχή των αξόνων είναι της μορφής
y  x .
Επειδή, επιπλέον, διέρχεται και από το σημείο   2 ,  4  ,
  4     2 

4
ισχύει: 
 2  4

  2
Επομένως η εξίσωση της ευθείας είναι y  2 x .
Τα σημεία   4 ,  8 και   3 , 6  βρίσκονται πάνω στην ευθεία αυτή, γιατί την
επαληθεύουν.
β. i. Είναι:
 1 2 1 2
f     2  f    f  1  4   2  4   4   1 
 2 3 2 3
16 16 6 16 18 16 34
 2   4  6         
3 3 1 3 3 3 3
2
f    f  4  4  2  4  4 8  16 8  48  40
40  3
ii. Είναι:  
3
 3  3 3 3  3  4
2 2 4 2 12 2 12 10 10  3
4    
3 3 1 3 3 3 3 3
251
ΘΕΜΑ 3ο
 1 1 1 1 5 5 25
 f  2   f  3   5  2   5   3   2  3   6
   
 1 1 5 5 25
 f     f    5   
  2 3 6 6 6
1 1 1 1
Επομένως f    f    f   
2  3  2 3
β. Επειδή η γραφική παράσταση της συνάρτησης f  x   3x   2  1 είναι μια

ευθεία που διέρχεται από την αρχή των αξόνων, ισχύει:
1
2  1  0  2  1   
2
Β. α. Επειδή η γραφική παράσταση της συνάρτησης f  x    x διέρχεται από

 2 3 3  2 3 2 9
το σημείο    ,  , ισχύει:           10  9    
 3 5 5  3 5 3 10
3 2 3 2  3 3  3 9
β. i. Είναι: f                       
5 3 5 3  2 5  2 10
2 3 2  3  3 3
ii. Είναι: f    1      1           1      
3 2 3  2  2 2
iii. Είναι:
2 2
f      2        2    3    3    3  2 
3 3
6
 2  3  6  3  2  6  5  6    
5
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Έστω x η μικρότερη πλευρά του τριγώνου.

Οι άλλες δύο x + 1 είναι και x + 2.
 Έχουμε:   x   x   x  1   x  2     x   3x  3
 Είναι: 52  42  32 . Επομένως το τρίγωνο είναι ορθογώνιο.
5
β. 1. Είναι: y  x   x  y  x  0, 05 x  y  1, 05 x
100
3. i. Είναι: y  1, 05 18  y  18,90 ευρώ.
14, 7
ii. Είναι: y  1, 05  x  14, 7  1, 05  x  x   x  14 ευρώ.
1, 05
252
Β. α. Επειδή οι αριθμοί x και y είναι ανάλογοι των αριθμών 3 και 5,

x y
ισχύει: 
3 5
 x
x y  3    x  3
Είναι      
3 5  y   y  5
 5
 2 x  3 y 2  3  3  5 6  15 21 7
 5 x  6 y  5  3  6  5  15  30  45  15

Είναι:: 
 6 x  2 y  6  3  2  5  18  10  8  4
 3x  y 3  3  5 9  5 14 7
β. Επειδή η ευθεία διέρχεται από την αρχή των αξόνων είναι

της μορφής y   x .
Επειδή η ευθεία διέρχεται από το σημείο  1 ,2

3 , έχουμε:
2 2
y   x      1     .
3 3
2
Άρα η ζητούμενη εξίσωση της ευθείας είναι y   x και η κλίση της
3
2
είναι:   
3
253
3.4 Η συνάρτηση y   x  
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Είναι:
 Α1
 Β3
 Γ2
 Δ4
β.4. Είναι:
 Α2
 Β1
 Γ3
 Δ4
Β. α. Το σημείο είναι το  Δ. 1 , 4 
β. Έστω y   x   η ζητούμενη εξίσωση της ευθείας.

Η ευθεία αυτή διέρχεται από το σημείο   0 , 3 .
Επομένως: 3    0      3
Άρα η ζητούμενη εξίσωση της ευθείας είναι η y   x  3 .
3 
Η ευθεία διέρχεται επίσης και από το σημείο   , 0  .
4 
3 3 12
Επομένως: 0     3     3  3  12        4 .
4 4 3
Τελικά η ζητούμενη εξίσωση της ευθείας είναι y  4 x  3 .
ΘΕΜΑ 2ο
 y  x 1
Α. α. Έχουμε: 
 y  3x  1
Οι δύο αυτές εξισώσεις έχουν τα δεύτερα μέλη ίσα, άρα θα έχουν ίσα και τα
πρώτα μέλη. Επομένως: x  1  3x  1  3x  x  1  1  2 x  2  x  1 .
Άρα y  x  1  1  1  y  2 .
Επομένως, το ζητούμενο σημείο τομής των δύο ευθειών είναι το  1 , 2  .
 1
β. Στη ευθεία ανήκουν τα σημεία:  1 ,  ,  2 , 0 ,  4 ,  1
 2
1 3
Δεν ανήκουν τα σημεία:  0 ,  1 ,  , 
4 4
254
7
Β. α. Για y = 0 έχουμε: 0  3x  7  3x  7  x 
3
Επομένως η γραφική παράσταση της συνάρτησης y  3x  7 τέμνει τον άξονα
7 
x΄x στο σημείο  , 0  .
3 
 y  2x  4  x0
β. Έχουμε:   2 x  4   x  4  3x  0  
 y  x  4  y4
Άρα το σημείο τομής τους είναι το  0 , 4  .
ΘΕΜΑ 3ο
 x 1
Α. α. Για  έχουμε: y   x  3  1   1  3    2 .
 y 1
Επομένως η συνάρτηση είναι η y  2 x  3 .
 x2
Για  έχουμε: y  2 x  3  1  2  2  3  1  4  3  1  1
 y  1
Άρα η ευθεία αυτή διέρχεται από το σημείο   2 ,  1 .
1
β. Για y = 0 έχουμε: 0  2 x  1  2 x  1  x 
2
Άρα το σημείο του άξονα x΄x απ’ όπου διέρχεται η ευθεία είναι το  1  2 
,0 .
 1
 x
Επομένως για  2 έχουμε:

 y0
1
0    3   2  0    3  4  0    1    1 .
2
 y  4x  3
 1 3 1 3
 1 3  4x  3  x   4  4x  4  3  4  x  4  
 y  x 4 4 4 4
 4 4
15
 16 x  12  x  3  16 x  x  3  12  15 x  15  x    x  1
15
Επομένως: y  4 x  3  y  4   1  3  y  4  3  y  1 .
Άρα x  y . Επομένως το σημείο τομής των γραφικών παραστάσεων των
συναρτήσεων βρίσκεται πάνω στην ευθεία y  x .
255
 x0
β. Για  έχουμε: 1    0      1 .
 y  1
Επομένως f  x    x  1
 x 1
Για  έχουμε: 2   1  1    3 .
 y2
Επομένως f  x   3x  1
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Για y = 0 έχουμε:
x  3 1  5x x  3 1  5x
y  40  4
2 3 2 3
x 3 1  5x
 0  6  6  6  4  3  x  3  2 1  5 x   24  0 
2 3
13
 3 x  9  2  10 x  24  0  13 x  13  0  13 x  13  x    x  1
13
β. Το σημείο   1 , 4  είναι κοινό και για τις δύο ευθείες. Επομένως:

 x  2 y    1  2    4  
   1  8  
   
 y  x    4     1  
  4    
   8  1
    4  8  1    8  1  4 
   4
 1
 
3   1 11 
  ,     ,  
3
 9  3     
9    14 3 3

 3
 x  5
Β. α. Για  έχουμε:
 y2
2  2     5  5  4  4  5  5  4  5  5  4  4  0    0 .
Η εξίσωση είναι αόριστη, δηλαδή αληθεύει για κάθε τιμή του πραγματικού
αριθμού. Επομένως όλες οι ευθείες με εξίσωση: 2 y   x  5  4 , διέρχονται
από το σημείο   5 , 2  .
256
12
β. Για y = 0, έχουμε: 0  3x  12  3x  12  x   x  4.
3
Επομένως   4 , 0  .
Για x = 0, έχουμε: y  3  0  12  y  12 .
   4  4

Επομένως   0 , 12  . Είναι: 
   12  12

   4 12
Άρα:       24 τ. μ. (τετραγωνικές μονάδες).
2 2
257

3.5 Η συνάρτηση y  – Η υπερβολή
x
ΘΕΜΑ 1ο

 Η γραφική παράσταση της συνάρτησης y  , με   0 , ονομάζεται
x
υπερβολή και αποτελείται από δύο κλάδους.
Συγκεκριμένα:
Α. Αν   0 , τότε οι δύο κλάδοι της υπερβολής βρίσκονται στο 1ο και
στο 3ο τεταρτημόριο
Β. Αν   0 , τότε οι δύο κλάδοι της υπερβολής βρίσκονται στο 2ο και
στο 4ο τεταρτημόριο

 Η γραφική παράσταση της συνάρτησης y  έχει:
x
 Κέντρο συμμετρίας την αρχή των αξόνων
 Άξονες συμμετρίας τις διχοτόμους των γωνιών των αξόνων, δηλαδή τις
ευθείες y  x και y   x .
β. Η απάντηση δεν είναι σωστή. Η σωστή απάντηση είναι:

“Αντιστρόφως ανάλογα λέγονται δύο ποσά στα οποία, όταν η τιμή του ενός
πολλαπλασιάζεται με έναν αριθμό, η αντίστοιχη τιμή του άλλου ποσού
διαιρείται με τον ίδιο αριθμό. Δηλαδή το γινόμενο των αντίστοιχων τιμών τους
είναι σταθερό”.
Β. α. Είναι:
4
1 4 8
 f    1  8
2 1 1 1
2 2
4
1 4 12
 f     1   12
3 1 1 1
3 3
4
 f  2    2
2
1 1
Επομένως f    f    f  2   8  12  2  6
2  3
258

β. Επειδή η γραφική παράσταση της συνάρτησης f  x   διέρχεται από το
x
 x 1  
σημείο  1 ,  2  , για  ισχύει: y   2     2 .
 y  2 x 1
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Είναι:
1
x –5 –4  –1 1 2 4
2
2 1 1
y 4 2 –2 –1 
5 2 2
β. i. Συμπληρώνουμε τον πίνακα τιμών των συναρτήσεων:

10 10
y και y 
x x
x – 10 –5 –2 –1 1 2 5 10
10
y 1 2 5 10 – 10 –5 –2 –1
x
10
y –1 –2 –5 – 10 10 5 2 1
x
iii. Τα σημεία της γραφικής παράστασης της πρώτης συνάρτησης βρίσκονται

στο 2ο και στο 4ο τεταρτημόριο.
Τα σημεία της γραφικής παράστασης της δεύτερης συνάρτησης βρίσκονται
στο 1ο και στο 3ο τεταρτημόριο.
16
Β. α. i. Συμπληρώνουμε τον πίνακα τιμών για τη συνάρτηση y  
x
x 1 16 2 8 4 10 1,6 – 1 – 16 – 2 – 8
y – 16 –1 –8 –2 –4 – 1,6 – 10 16 1 8 2
16
iii. Συμπληρώνουμε τον πίνακα τιμών για τη συνάρτηση y 
x
x 1 16 2 8 4 10 1,6 –1 – 16 – 2 – 8
y 16 1 8 2 4 1,6 10 – 16 –1 –8 –2
259
 3
β. Επειδή το σημείο   2 ,  είναι σημείο της γραφικής της παράστασης της
 2
  3 
συνάρτηση y   , x  0 , ισχύει: y       3      3 .
x x 2 2
ΘΕΜΑ 3ο
 3
Α. α. i. Επειδή το σημείο   2 ,  είναι σημείο της γραφικής της παράστασης
 2

της συνάρτηση y   , x  0 , ισχύει:
x
3 1  2  3 3 1  2 
y    3 1  2   3  .
x 2 2
 1  2  1  2  0    0
2
β. Βρίσκουμε τα κοινά σημεία της υπερβολής y  με την ευθεία y  x  1 .
x
Έχουμε:
 2
 y 2 2
 x   x  1  x   x  x  x 1 
 y  x  1 x x
 x  2
 2  x2  x  x2  x  2  0   
 x 1
 x  2

 y  x  1  2  1  1   x , y    2 ,  1
 
 x 1   x , y   1 , 2 
 y  x 1  11  2

Επομένως τα σημεία είναι:  2 ,  1 , 1 , 2  .
1
Β. α. Η ευθεία y  x  1 δεν τέμνει την υπερβολή y  
x
β. Επειδή οι κλάδοι της υπερβολής βρίσκονται στο 2ο και το 4ο τεταρτημόριο,

ισχύει:
 1 3    1 3 
  0  6  6 0
2 3 2 3
3    1  2   3     0 
9
 3  3  6  2  0  5  9   
5
260
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Με Απλή Μέθοδο των Τριών
Για διακοπές 15 ημερών ξοδεύει 150 ευρώ την ημέρα

Για διακοπές 20 ημερών ξοδεύει x; ευρώ την ημέρα
15
Τα ποσά είναι αντίστροφα. Επομένως: x  150   112,5 ευρώ την ημέρα.
20

β. Επειδή η γραφική παράσταση της συνάρτησης y  διέρχεται από το
x
σημείο   2 , 3 είναι σημείο της γραφικής της παράστασης της συνάρτηση
  
y , x  0 , ισχύει: y  3    6 .
x x 2
Πίνακας τιμών της συνάρτησης
X –3 –2 –1 1 2 3
y 2 3 6 –6 –3 –2

Β. α. i. Έστω y  η ζητούμενη υπερβολή.
x
Επειδή η γραφική της παράσταση διέρχεται από το σημείο   1 , 4  ισχύει:
 4
1     4 . Επομένως η εξίσωση της παραβολής είναι: y  
4 x
Πίνακας τιμών της συνάρτησης
X –4 –2 –1 1 2 4
y 1 2 4 –4 –2 –1
ii. Η ευθεία που διέρχεται από την αρχή των αξόνων και από το σημείο
 1 ,  1 είναι η y   x
   2 , 2 
Τα σημεία στα οποία η υπερβολή τέμνει την ευθεία είναι: 
   2 ,  2 
iii. Οι αποστάσεις των σημείων Κ και Λ από την αρχή των αξόνων είναι ίσες
μεταξύ τους: (ΟΚ) = (ΟΛ) = 2.
 9 
 f  x 
9
 y 9 x
β. Έχουμε:  x x    x  9  x   9  x  3 .
2
 g  x  x x 1
  y  x
Επομένως τα κοινά σημεία των γραφικών παραστάσεων των συναρτήσεων
  3 ,  3
είναι τα:
  3 , 3
261
4.1 Βασικές έννοιες της Στατιστικής: Πληθυσμός – Δείγμα
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. 1. Ο πληθυσμός είναι οι νέοι ηλικίας 14 χρόνων.

2. Η μεταβλητή είναι ο δημοφιλέστερος τραγουδιστής.
3. Το δείγμα είναι οι μαθήτριες της Β΄ τάξης ενός Γυμνασίου.
Το δείγμα δεν είναι αξιόπιστο, νέοι ηλικίας 18 χρόνων δεν είναι μόνο οι
μαθήτριες της Β΄ τάξης του συγκεκριμένου Γυμνασίου.
β. Είναι:
20
 150   30
100
45
 200   90
100
60
 250   150
100
Β. α. Είναι:
15 100
i. 120 :  120   800
100 15
30 100
ii. 540 :  540   1.800
100 30
β. Απαντάμε στις ερωτήσεις:

 Το 10 % του 60 είναι 6
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Υπολογίζουμε:
 το 5 % του 2.500 είναι 125
 το 75 % του 2.000 είναι 1.500
 το 80 % του 3.000 είναι 2.400
 το 15 % του 800 είναι 120
 το 25 % του 1.400 είναι 350
 το 32 % του 4.000 είναι 1.280
20 100
β. i. Έχουμε: 170 :  170   850 .
100 20
Επομένως το 170 είναι το 20 % του 850
35 100
ii. Έχουμε: 630 :  630   1.800 .
100 35
Επομένως το 630 είναι το 35 % του 1.800.
262
γ. Το 2.100 αντιπροσωπεύει το:

2.100 21 3 3  20 60
     60 % του δείγματος.
3.500 35 5 5  20 100
Β. α. Θα προτιμήσουμε τον τρίτο τρόπο.

Δηλαδή, θα πάρουμε τρεις κάλπες οι οποίες περιέχουν τα ονόματα των
υπαλλήλων ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκουν (ανώτερο, μέσο,
κατώτερο προσωπικό) και θα τραβήξουμε από κάθε κάλπη έναν αριθμό
κλήρων, ανάλογο με τον αριθμό των αντίστοιχων υπαλλήλων.
β. Αυτοί που απάντησαν στη δημοσκόπηση ήταν:

800 + 600 + 300 + 200 + 100 = 2.000 άτομα.
Τα ποσοστά του κάθε κόμματος στη δημοσκόπηση αυτή είναι:
 κόμμα Α: 800  80  80 : 2  40  40 %
2.000 200 200 : 2 100
 κόμμα Β: 600  60  60 : 2  30  30 %
2.000 200 200 : 2 100
 κόμμα Γ: 300  30  30 : 2  15  15 %
2.000 200 200 : 2 100
 κόμμα Δ: 200  20  20 : 2  10  10 %
2.000 200 200 : 2 100
 κόμμα Ε: 100  10  10 : 2  5  5 %
2.000 200 200 : 2 100
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Αυτοί που απάντησαν στη δημοσκόπηση ήταν:

180 + 80 + 140 = 400 άτομα.
Τα ποσοστά του κάθε υποψήφιου στη δημοσκόπηση αυτή είναι:
180 180 : 4 45
 υποψήφιος Α:    45 %
400 400 : 4 100
80 80 : 4 20
 υποψήφιος Β:    20 %
400 400 : 4 100
140 140 : 4 35
 υποψήφιος Γ:    35 %
400 400 : 4 100
263
β. i. Οι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους του δήμου αυτού

80 100
ήταν: 8.000 :  8.000   10.000 άτομα.
100 80
ii. Πήραν:
40
 υποψήφιος Α 8.000   3.200 ψήφους
100
30
 υποψήφιος Β 8.000   2.400 ψήφους
100
24
 υποψήφιος Γ 8.000   1.920 ψήφους
100
 iii. Υπήρχαν:
4
 Λευκά 8.000   320 ψηφοφόροι
100
2
 Άκυρα 8.000   160 ψηφοφόροι
100
 5
  5%  80  80  100  4

  25%  200  200  25  50
 100

35
Β. α. Είναι:   35%  160  160   56
 100
 65
  65%  320  320   208
 100
 15
  15%  3.000  3.000   450
 100
β. Είναι 80 % + 70 % = 150 %
Το 50 % που είναι πάνω από το 100 % αντιστοιχεί στους 45 μαθητές που
50 100
έλυσαν και τα δύο θέματα. Έχουμε: 45 :  45   90 μαθητές.
100 50
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Τα παιδιά που είναι γραμμένα στο Σύλλογο είναι: 350 + 150 = 500.
i. Το ποσοστό των αγοριών που είναι γραμμένα στο σύλλογο είναι:
350 35 35  2 70
    70 % .
500 50 50  2 100
ii. Το ποσοστό των παιδιών που παίζουν μπάσκετ είναι:
175 175 : 5 35
   35 % .
500 500 : 5 100
264
8 6  6 y  8x
β. Ισχύει: x  y
100 100  3y  4x
7 x  3 y 7 x  4 x 3x 3
Επομένως:     
5 x  6 y 5 x  8 x 13x 13
Β. α. Το δεύτερο παιδί πήρε το: 100   40  15  10   100  65  35 % του

ποσού.
35 100
Επομένως ολόκληρο το ποσό ήταν: 70 :  70   200  ώ .
100 35
Τα παιδιά μοιράστηκαν το ποσό ως εξής:
40
 Το πρώτο παιδί πήρε: 200   80  ώ .
100
 Το δεύτερο παιδί πήρε 70 ευρώ.
15
 Το τρίτο παιδί πήρε 200   30  ώ .
100
10
 Το τέταρτο παιδί πήρε 200   20  ώ .
100
120 60
β. Τα 120 αγόρια είναι το:   60 % του συνόλου των 200 παιδιών.
200 100
18 3 3  20 60
Τα 18 αγόρια είναι το:     60 % του συνόλου των 30
30 5 5  20 100
παιδιών.
80 40
Τα 80 κορίτσια είναι το:   40 % του συνόλου των 200 παιδιών.
200 100
12 2 2  20 40
Τα 12 κορίτσια είναι το:     40 % του συνόλου των 30
30 5 5  20 100
παιδιών.
Το δείγμα δεν είναι αντιπροσωπευτικό.
265
4.2 Γραφικές παραστάσεις
ΘΕΜΑ 1ο
Α. Το κυκλικό διάγραμμα είναι:
Το ραβδοδιάγραμμα είναι:
266
B. Το χρονόγραμμα είναι:
ΘΕΜΑ 2ο
Α. Έχουμε:
i. Επειδή η εικόνα  αντιστοιχεί σε 100 βιβλία και η εικόνα  αντιστοιχεί σε
50 βιβλία, έχουμε:
ΕΙΔΟΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΠΛΗΘΟΣ ΒΙΒΛΙΩΝ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ (Μ) 250
ΙΣΤΟΡΙΚΑ (Ι) 450
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ (Λ) 500
ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ (Τ) 300
ΣΥΝΟΛΟ 1.500
ii. Ραβδόγραμμα
267
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. i. Συμπληρώνουμε τον πίνακα.
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ
10 3
13 6
15 8
18 4
20 4
ii. Το πλήθος των μαθητών είναι 25.
iii. Έχουμε:
 Κάτω από 15 πήραν 9 μαθητές
 Πάνω από 13 πήραν 16 μαθητές
 Το πολύ 15 πήραν 17 μαθητές
 Τουλάχιστον 13 πήραν 22 μαθητές
 Από 13 έως 18 πήραν 18 μαθητές
iv. Έχουμε:
 το ποσοστό των μαθητών που πήρε 10 είναι 12 %
 το ποσοστό των μαθητών που πήρε τουλάχιστον 18 είναι 32 %
β. ii. Είχαν περάσει 1.400 οχήματα μεταξύ 11 και 12 το πρωί.
iii. Πέρασαν περισσότερα οχήματα μετά το μεσημέρι.
Β. α. i. Το σχολείο έχει 80 παιδιά.

ii. Το ποσοστό των μαθητών που μετακινήθηκαν με το ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ Α΄
είναι 25 %.
β. i. 10 μαθητές – 40 %
268
4.5 Μέση τιμή – Διάμεσος
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Για να βρούμε τη διάμεσο μιας κατανομής, γράφουμε τις παρατηρήσεις

με αύξουσα σειρά: 5 ,  3 ,  2 ,  1 , 0 , 1 , 1 , 1 , 2 , 2 , 4 , 6
Επειδή το πλήθος των παρατηρήσεων είναι άρτιο, η διάμεσος ισούται με το
ημιάθροισμα των δύο μεσαίων παρατηρήσεων.
11 2
Είναι    1
2 2
Για τον υπολογισμό της μέσης τιμής έχουμε:
5   3   2    1  0  3  1  2  2  4  6 6
x   0,5
12 12
β. Έχουμε:
2 17  2 18  3 19  2  20 167
 Α΄ ΤΑΞΗ:   18,56
9 9
3 17  3 18  3 19  2  20 202
 Β΄ ΤΑΞΗ:   18,36
9 11
3 17  4 18  2 19  3  20 221
 Γ΄ ΤΑΞΗ:   18, 42
9 12
Το βραβείο θα πάρει η Α΄ τάξη.
γ. Οι 6 διαδοχικοί ακέραιοι είναι οι: 19, 20, 21, 22, 23, 24.
19  20  21  22  23  24 129
Η μέση τιμή τους είναι:   21,5 .
6 6
Β. α. Σε κάθε περίπτωση η μέση τιμή είναι:

i.
 1   2    3   4   10  2,5
4 4
6  7  8  9  1 31
ii.   6, 2
5 5
iii.
 6    5   4    3   2    1  0  1  2  3  4  5  6  0  0 .
13 13
269
β. Για να βρούμε τη διάμεσο μιας κατανομής, γράφουμε τις παρατηρήσεις με

αύξουσα σειρά:
11, 12, 12, 12, 13, 14, 14, 14, 15, 15, 15, 15, 16, 16, 16,
16, 16, 17, 17, 17, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 19, 20, 21
ημιάθροισμα των δύο μεσαίων παρατηρήσεων.
16  16 32
Είναι     16
2 2
Για τον υπολογισμό της μέσης τιμής έχουμε:
11  3  12  13  3  14  4  15  5  16  3  17  7  18  19  20  21 479
x   15,97
30 30
γ. Έστω x ο ένας αριθμός. Ο άλλος είναι ο 2x. Έχουμε:

2  3  6  x  2x 3 x  11
 5, 2   5, 2  3 x  11  26  3 x  15  x  5 .
5 5
Επομένως οι δύο άλλοι αριθμοί είναι το 5 και το 10.
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. i. Το μέσο ύψος των αθλητών είναι:

172  174  183  177  190  192  189  195 1.472
  184 εκ.
8 8
ii. Για να βρούμε τη διάμεσο των υψών των αθλητών, διατάσσουμε τους
αριθμούς με αύξουσα σειρά. Έχουμε:
172, 174, 177, 183, 189, 190, 192, 195
ημιάθροισμα των δύο μεσαίων παρατηρήσεων. Επομένως:
1.472  8 1.480
  185 .
8 8
iii. Το άθροισμα των υψών των 8 αθλητών είναι 1.472 εκ.
Με την αποχώρηση του αθλητή που έχει ύψος 174 εκ. και τον ερχομό του
αθλητή με ύψος 182 εκ., προστίθενται στο συνολικό ύψος επιπλέον
182 – 174 = 8 εκ. Επομένως το μέσο ύψος των αθλητών είναι:
183  189 372
   186 εκ.
2 2
270
β. Είναι:
 15 έτη και 3 μήνες = 183 μήνες
 14 έτη και 8 μήνες = 176 μήνες
1ος τρόπος (με εξίσωση)
Έστω x η μέση τιμή ηλικίας των 5 νέων μελών. Έχουμε: 35 + 5 = 40 μέλη.
Επίσης:
183 15  5 x
 176  6.405  5 x  7.040  5 x  7.040  6.405 
40
635
 5 x  635  x   x  127  ή  ή 10 έ  7  ή 
5
2ος τρόπος (χωρίς εξίσωση)
 Το σύνολο των ηλικιών των 35 μελών είναι: 183  35  6.405 μήνες
 Το σύνολο των ηλικιών των 35 + 5 = 40 μελών είναι:
176  40  7.040 μήνες
 Το σύνολο των ηλικιών των 5 μελών είναι: 7.040 – 6.405 = 635 μήνες
Άρα η μέση τιμή ηλικίας των 5 νέων μελών είναι 635 : 5 = 127 μήνες
(ή 10 έτη και 7 μήνες)
γ. i. Είναι:
Ταχύτητα Σχετική Σχετική

Συχνότητα
σε Km / h Συχνότητα Συχνότητα %
70 – 80 5 0,07 7
80 – 90 12 0,10 10
90 – 100 11 0,08 8
100 – 110 8 0,15 15
110 – 120 8 0,25 25
120 – 130 6 0,20 20
ΣΥΝΟΛΟ 50 1 100
ii. Η μέση τιμή του δείγματος είναι 99.

iii. Το ποσοστό των οδηγών που παραβίασαν το όριο ταχύτητας είναι 28 %.
 Μέση τιμή του Σ1: 14,5
 Μέση τιμή του Σ2: 16,7
ii. Το ποσοστό μαθητών σε κάθε σχολείο που πήρε 18 είναι:
 Σ1: 5,6 %
 Σ2: 21,5 %
iii. Το ποσοστό των μαθητών στα δύο σχολεία που πήρε 18 είναι: 12,5 %.
3  0  6  2  1  4  2  1  2 21
β. Σημειώθηκαν:   2,3 τέρματα ανά αγώνα.
9 9
271
γ. Η μέση τιμή είναι

5   3   2   7  2  0   2   3  2   6   3  1 10
  0,83 .
9 12
Για την εύρεση της διαμέσου, βάζουμε τις τιμές σε αύξουσα σειρά:
– 6, – 3, – 2, – 2, 0, 1, 2, 2, 3, 3, 5, 7
Επειδή το πλήθος των τιμών είναι άρτιο, η διάμεσος είναι ίση με το
1 2 3
ημιάθροισμα των δύο μεσαίων παρατηρήσεων, δηλαδή     1,5 .
2 2
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Ο τύπος που συνδέει την ταχύτητα με την απόσταση και το χρόνο είναι:
 s
 v
 t
s  v t  
ts

 v
Η μέση απόσταση που διάνυσε το αυτοκίνητο είναι:
100  200  40 340
v  Km .
3 3
Ο μέσος χρόνος που κινήθηκε το αυτοκίνητο είναι:
100 200 40 10 20 4 30 40 24 94
     
t  60 90 30  6 9 3  18 18 18  18  94  47 h .
3 3 3 3 3 18 27
1
340
s 340  27 3.060
Η μέση ταχύτητα είναι: v   3    65 Km / h .
t 47 3  47 47
27
β. Η νέα μέση τιμή του ύψους της ομάδας είναι:

12 184  189  193 2.208  189  193 2.590
   185 cm .
12  2 14 14
γ. i. Όλοι οι εργαζόμενοι παίρνουν: 1.200 10  12.000 ευρώ.

ii. Ο νέος μισθός
1. Αν ένας εργαζόμενος με μέσο μισθό 1.407 € συνταξιοδοτηθεί, τότε ο νέος
12.000  1.407 10.593
μισθός θα είναι:   1.177 ευρώ.
9 9
2. Αν προσληφθούν 2 εργαζόμενοι με μισθό 900 €.
12.000  2  900 12.000  1.800 13.800
   1.150 ευρώ.
12 12 12
3. Αν πάρουν σύνταξη 3 εργαζόμενοι με μέσο μισθό 1.300 € ο καθένας και
προσληφθούν 2 εργαζόμενοι με μισθό 844 € ο καθένας.
12.000  3 1.300  2  846 12.000  3.900  1.692 9.788
   1.088 ευρώ.
9 9 9
272
Β. α. Οι ν εργαζόμενοι παίρνουν σε ένα μήνα 1200  ευρώ.

Αν προσληφθούν άλλοι 5 εργαζόμενοι με μέσο μηνιαίο μισθό 1.000 ευρώ,
τότε οι ν + 5 εργαζόμενοι θα παίρνουν σε ένα μήνα:
1200   5 1.000  1.200   5.000 ευρώ.
Επομένως:
1200   5.000
 1.150  1.200   5.000  1.150    5  
 5
 1.200   5.000  1.150   5.750  1.200   1.150   5.750  5.000 
 50   750    150
β. Έστω x ο πρώτος από τους 5 διαδοχικούς ακεραίους.

Οι αριθμοί είναι οι: x, x + 1, x + 2, x + 3, x + 4.
Είναι:
x  x 1 x  2  x  3  x  4 5 x  10
 19   19 
5 5
5  x  2
 19  x  2  19  x  19  2  x  17
5
Οι πέντε διαδοχικοί αριθμοί είναι οι: 17, 18, 19, 20, 21.
γ. Έστω x ο πρώτος από τους 9 διαδοχικούς ακεραίους. Οι αριθμοί είναι οι:

x, x + 1, x + 2, x + 3, x + 4, x + 5, x + 6, x + 7, x + 8
Είναι:
x  x 1 x  2  x  3  x  4  x  5  x  6  x  7  x  8
 27 
9
9 x  36 9  x  4
  27   27  x  4  27  x  27  4  x  23
9 9
Οι εννιά διαδοχικοί αριθμοί είναι οι: 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31.
ΘΕΜΑ 4ο
Αριθμός Σχετική Σχετική

Συχνότητα
μηνυμάτων Συχνότητα Συχνότητα %
0 1 0,03 3
1 2 0,06 6
2 7 0,23 23
3 5 0,16 16
4 5 0,16 16
5 7 0,23 23
6 3 0,10 10
(Το άθροισμα των σχετικών συχνοτήτων δεν είναι 1, γιατί υπάρχουν τα

δεκαδικά ψηφία)
ii. Μέσος αριθμός μηνυμάτων: 3,5
Διάμεσος: 3,5
273
iii. 15 ημέρες τα μηνύματα ήταν περισσότερα από 3

iv. 50 % είναι το ποσοστό των ημερών στις οποίες τα μηνύματα ήταν
το πολύ 3.
β. Έχουμε:
Αρ.
Αριθμός Σχετική Σχετική παιδιών
Συχνότητα
παιδιών Συχνότητα Συχνότητα % x
συχνότητα
0 4 0,16 16 0
1 11 0,44 44 11
2 8 0,32 32 16
3 2 0,08 8 6
Η διάμεσος της κατανομής είναι 1.
γ. Έχουμε:
Αρ.
Σχετική Σχετική παιδιών
Τιμή Συχνότητα
Συχνότητα Συχνότητα % x
συχνότητα
0 18 0,36 36 0
1 20 0,40 40 20
2 8 0,16 16 16
3 4 0,08 8 12
Η μέση τιμή του δείγματος είναι 0,96.

Η διάμεσος της κατανομής είναι 1.
Β. α. Ονομάζουμε x1 , x2 , x3 , , x30 τις θερμοκρασίες της πρώτης,

της δεύτερης, …, της 30ης ημέρας αντίστοιχα.
Έχουμε:
x1  x2  x3   x30
 20  x1  x2  x3   x30  20  30  600
30
x1  x2  x3   x10
 15  x1  x2  x3   x10  10 15  150 .
10
Επομένως η μέση θερμοκρασία των 20 υπόλοιπων ημερών είναι:
x  x  x   x30
x  11 12 13  20  x  x11  x12  x13   x30 
20
 20  x   x1  x2  x3   x30    x1  x2  x3   x10  
450
 20  x  600  150  20  x  450  x   x  22,50 C.
20
274
20  47  15  40 940  600 1540

β. Έχουμε: x     44 έτη.
35 35 35
γ. Έστω x ο αριθμός των αγοριών και y ο αριθμός των κοριτσιών που φοιτούν
στη Σχολή. Το βάρος όλων των παιδιών της Σχολής είναι: 150  60  9.000 κιλά.
 x  y  150 1
Έχουμε τις σχέσεις: 
 70 x  55 y  9000  2 

Η σχέση (1) γράφεται: y  150  x . Αντικαθιστώντας στη σχέση (2) βρίσκουμε:
70 x  55  150  x   9000  70 x  8250  55 x  9000 
750
 15 x  9000  8250  15 x  750  x   x  50
15
Επομένως τα αγόρια είναι 50 και τα κορίτσια είναι: 150  50  100 .
275
ΜΠΑΜΠΗΣ Γ. ΤΣΙΡΙΟΠΟΥΛΟΣ
ΛΥΣΕΙΣ
ΘΕΜΑ 1ο
I. Ένα γινόμενο πολλών παραγόντων είναι αρνητικό, όταν:
 Γ. Έχει περιττό πλήθος παραγόντων αρνητικό

II. Αν δύο μη μηδενικοί αριθμοί α και β είναι αντίθετοι, τότε το πηλίκο είναι

ίσο με:  Γ. 1.
III. Αν το γινόμενο δύο μη μηδενικών αριθμών είναι θετικό, τότε το πηλίκο τους
είναι:  Β. θετικό.
IV. Αν δύο μη μηδενικοί αριθμοί είναι αντίστροφοι, τότε είναι:  Γ. ομόσημοι
β. Έχουμε την αντιστοίχιση:

 1D
 2G
 3C
 4B
 5F
Β. α. Είναι:
 1. Σ
 2. Λ
 3. Λ
β. Είναι:
x 5 5y
  7x  5y  x 
y 7 7
Επομένως:
5y 5y
x 5y 5
i.  7  7  
x y 5 y 5 y  7 y 12 y 12
y
7 7
5y 5y  7 y
y
x y 7 7 2 y 2
ii.    
y y y 7y 7
146
5y 5y  7 y
y
x y 12 y
iii.  7  7   6
x  y 5 y  y 5 y  7 y 2 y
7 7
5y
x 5y 5
iv.  7  
2 y 2 y 14 y 14
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Βρίσκουμε την τιμή των παραστάσεων.

i. Είναι:
21  6  
  21:  3 : 4   2  3  4  20  3  6 : 4  1  2    6 24  3   1   2  
3  4  
4
21
  6 1   84   6 4 
 1  6  22  3       6  22  3     
3   4 1  3   4 4 
4
 2  22 6   44 3 
 28  6  22  3    28  6     28  6    
 4  1 4  2 2
41
 28  6   28  123  95
2
ii. Είναι:
 3  3   7 8  2    3 7  5 5  
      6          :    :  :   
 5  2   5 10  5    5 4  9 3  
 3  6 3   7 8  2    3 7  5 5  
              :    :  :   
 5  1 2   5 10  5    5 4  9 3  
 3  12 3   14 8  2    3 7   5 5  
             :   :   :  
 5  2 2   10 10  5    5 4   9 3  
 3 9  6  2  3 4 5 3 
         :       
 5 2  10  5   5 7 9 5 
 27 6 2   4   27 6 4   35  17  35  119
      :                 
 10 10 5   35   10 10 10   4  10  4  8
147
β. i. Είναι:
  3   2   3  2            2    2      
 3   2   6   3        2   2     
 3  2   6   3      2   2     7   3   5 
ii. Είναι:
1 1 1 7 3 5
  7  3   5  7   3  5      
5 4 20 5 4 20
28 15 5 8 2
    
20 20 20 20 5
Β. α. Είναι:
   200  196  192   8  4   198  194  190   6  2 
 200  196  192   8  4  198  194  190  62 
  200  198   196  194   192  190    4  2 
 222  2  50  2  100
β. Έχουμε:
i. 6 x 4  216  6 x 4  6 3  x  4  3  x  3  4  x  7
ii. Επίσης:
2 x  2 x 3  2  8  2 x  x 31  23  22 x  4  23 
1
 2 x  4  3  2 x  3  4  2 x  1  x  
2
iii. Επίσης:
3x 7  3x  34 x 15  3x 7 x  34 x 15  32 x 7  34 x 15 
 2 x  7  4 x 15  2 x  4 x  15  7 
 2 x  8  2 x  8  x  4
iv. Τέλος: 5 3 x 6  1  5 3 x 6  5 0  3x  6  0  3x  6  x  2
ΘΕΜΑ 3ο
  
2 2
 6 2
3
Α. α. Έχουμε:    3 9  23   629  8   1  8
 2  2 
3 3
Επίσης:
 3    
2
4  3   2  4  3   2  4
      
     0  3 1  3 4  4
3 2
 2  22
 2   4
   
 3 2 4  3 2 4  3  31  4
    
4 3 4 4 3 4 4 1 4 4
148
β. Είναι:
  6   2   3    2   3
2 2 2
 6   4  6  4  3
  
 0   2  4    2  1  4  8 6
2 3
2
 1
 1
15
 6 4 2 4 6
  6  4  3 8
 
2 15
   
 2
  2   1  4   1  4
2 15
Β. α. Επειδή οι πραγματικοί αριθμοί x , y είναι αντίστροφοι, ισχύει: xy  1 .

 x  y
Έχουμε:  3    4      5  10 xy  10 1  10 .
3  2
β. Εφ’ όσον ο αριθμός x  y  z είναι αντίθετος του  x  y   , ισχύει:
 x  y  z   x  y     0  x  y  z  x  y    0  z    0 .
Άρα ο  και ο z είναι αντίθετοι.
ΘΕΜΑ 4ο
3  4  6  3 1 3  34  6  3  3 81  3  18  3
   
7  3  2 7  3  32 7  3  9
81  3  18  3 63  3
   1,
63  3 63  3
που σημαίνει ότι η παράσταση είναι ανεξάρτητη του φυσικού αριθμού  .
β. Είναι  ,  , x , y  0 , οπότε:
 
 
x  y  y      
x   y       
x x  x  y
  y x
 x
Έχουμε:
   
2
x2 2 x2
 2   
x  y   x2    x       2
2 2 2 2 2
x2  2 2 x2  2 2 1 2 1  2
       1
x 2   2 x 2  2  2   2 x 2 1   2   2 1   2  1   2 1   2 1   2
149
Β. Είναι:
x 13  y 2   x 2  y 3    x 3  y 2 
3 2
 
x  y3 
4 4
x 13  y 2  x 6  y 9  x 6  y 4
  x 136 616 y 29412 
x 16  y 12
 x 3 y 1  102   106   106 106  1012
3
 x  y  x  y 
3 3 2 3 1
x 9  y 3  x 2  y 3
  9 6 2 6 
 x  y   x  y 
2
3 2 3 3 x y x y
 x 9 29 2 y 336 6  x 0 y 0  11  1

Η τιμή του Β είναι ανεξάρτητη των x και y.
x  y 2    x 1  y 2 
2 3 4
x 6  y 6  x 4  y 8
  15 6 
x 5
: y 2    x3  y 1 
3 2
 x : y   x6  y 2
x 6  y 6  x 4  y 8 x 6  y 6  x 4  y 8  y 6
  
x 15 6 2 x 15  x 6  y 2
x y
y 6
 x 6 4156 y 686 2  x11 y 2  102  10 
11 2
2

 1022 104  1018
2
 1
** Να σημειώσουμε ότι: y   0,1   10   102 .
2
  
2
 10 
x 6 4
x
x : y 3   x 4
2 3
x 6 : y 9  x 4 y 9
  6 6 6  6 
y : x3  : y 6
2
3 y :x :y y 1

x6 y 6
x 6  x 4  x 6  y 6
 x 6 4 6 y 669  x 4 y 9   22    44  
4 9
 9
y y
6
 28   436   28   22 
36
 28  272  280
x3
x
 x 3 : y 2   x y 2
1
x3  x  x 4 x8
    8 
y :x  2 2 
6 2 6
6 y y y y
4
x
8 8
 x   33 
     3    333    36   348
8 8
 y  3 
150
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Είναι:
 1. Σ
 2. Λ (αντίθετοι ονομάζονται οι αριθμοί που έχουν άθροισμα 0)
 3. Λ (αν ισχύει     0 τότε   0 και   0 ).
x
2
β. 1. Η παράσταση   x  1 είναι ίση με:  Γ. 
1
x2 x 1
2. Ισχύει το  Δ. Μόνο το I και το IΙI
1
3. Η παράσταση   ορίζεται για εκείνα τα x  R ,
1
2
1
1
x
για τα οποία:  Δ. x  0 , x  1 , x  2
Β. α. Είναι:
1 60
 
2 120
1 1 1 2 80
    
1 2 1 3 3 120
1 
2 2 2 2
1 1 1 1 3 72
     
1 2 3 2 5 5 120
1 1 
1 3 3 3 3
1
2
1 1 1 1 5 75
     
1 3 5 3 8 8 120
1 1 
1 5 5 5 5
1
1
1
2
1 1 1 1
Επομένως:    1
2 1 1 1
1
1
1
1 1 2
1 1
2 1
1
2
β. Είναι:
 1E
 2F
 3C
 4G
 5B
151
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Υπολογίζουμε τις παραστάσεις.

9 1 36 40 5 1
2  
i. Είναι:   5 4  20 20 20  20  1
1 1 1 20 2 19 38
2  
10 5 10 10 10 10
1 3 1 4
1 
3 3 3 72 24
ii. Είναι:     3  
1 1 1 18 6 3 2 23 69 23
1     
3 6 9 18 18 18 18 18
iii. Είναι:
1 1 1 2 1 3 1 2 1
1 1 1   
 2 3 2  2 23 32 2 
1 1 1 2 1 3 1 4 1
1 1 1   
2 3 4 2 2 3 3 4 4
1 2 3
2 6 12 1 1 6 31
232      
3 4 5 6 12 10 3 2 5 30
2 3 4
β. Κάνουμε τις πράξεις.

2 4 2 2 4 2 4
     
i. Είναι: 5 3 5  5 3 5  3 1
1 3 1 4
1    
3 3 3 3
 1 7  2  1 7  1
ii. Είναι:     2 :     2 :  4   2002   8008
 3 3  4004  3 3  2002
iii. Είναι:
2   2    5   10  :  2    3  2  1 4
  : 
6 :
2  8  2 3
3
2  10 5  6  1 3 12 12 3 4 9 91
        
6 
3  16 4 9 16 4 3 16 48
2
 
Β. α. Είναι:  3      3    2 .

Επομένως:
   2   
    1
  
2  3 2  2  3 4  3  
     1
   
4  3 4  2  3 8  3 5 5
     
3  4 3  2  4 6  4 2 2
152
2 2  2  2 3  2
  1 2 
2 2 2  2 3
β. i. Είναι:    1 
   
 2 
2 2 2 22 2 2 2
 3
 2
Επομένως 
  1  2

 3
ii. Είναι:
 35  7   35  7 
7  7 2
 49  7 
7   2  35  7  1 7  7 
 
11 7  11 7  11 7 
343  7   35  7  308  7 
7 7 44  7 
  4
11 7  11 7  11 7 
    4
Επομένως   1 1
  
 4
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Είναι:
1 1 1 1 1 1
      
1  
1        
 
 
  
1 1 
 
  
   
 
    1
        
β. Είναι:
1 1 1 1
    
1  2  1

1  3  1
 1
1  2   1 1  3 1
1 1 1 1 43 7
     
1 2 1 3 3 4 12 12
153
22   2  3
3
22  63 23  37 23  37
  3 4    
5 3 81 1 53  34 8 3 2
6    6 
 2 3 6
2
2  2 3 2 3
3 3 3 7
2 2 3
3 7
2 23  37
    7  3  
53  34 68 
1 53  3 6 5  3  2  37
6
2 2 3
3 7
2  53 1 2 125 1 250 1 4.000  3 3.997
 3  7 7   4      
5 3 2 3 3 2 3 16 3 16 48 48
ii. 1. Είναι:
2 1 2 1
1  1  2  2 1
 2   21  
 2
   2      2 
4  
 2  
2
 2  2  2  1    4  2    5  2    
2 2 1
2
5
1
2. Είναι: 31 4  1  314  30  1  4  0  4  1   
4
2 1 2 1 0
1 1 1 1
3. Είναι:   1       2  1  0  2  1   
3 3  3 2
4. Είναι:
2 3
1
 4 16   21   22   24  
2 3 
 
2
 2 2 3  22  24  22 3  22 4  2  3  2  4 
1
 2  4  3  2  6  1   
6
5. Είναι:  2 : 4   2  4   2 : 2   2  22  1  2  2 2  2  2 2    2
2  2 2
β. Λύνουμε τις εξισώσεις:

i. 4 x  45 x  1  4 x 5 x  40  x  5 x  0  5 x  0  x  0
ii.  5    5   125   5    5   x  3  3  x  6
x2 1 x  2 1 3
154
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Διακρίνουμε δύο περιπτώσεις.

 1η περίπτωση: ο ν είναι περιττός αριθμός.
1   1   1   1 1   1  1   1 1  1  1  1 0
  1  2
    0
2   1

2   1 2 1 1
 2η περίπτωση: ο ν είναι άρτιος αριθμός.
1   1   1   1 1  1   1  1 1  1  1  1 2
  1  2
    2
2   1

2 1 2 1 1
β. Είναι:
1
  1  
1
 2 2  2
:  2 1  1 
1
4   2 2   
 
1 1  2
 4  2  2       2   
 4 2 
 2 2 :    1  2 : 
4    2      2    2     2  
2 

2 4  4  2  2   2 1  2  4
 :  : 
 2    2     2   2  2      2   
1  2   1
  
2  2       4  2  2  4 
2
 6  2  42  2    2  3   2 
2 2
 2 
3 3 2
  
85  27 1    
2 3 5
 33 1
23  22  32  24 3

 3
 23 2 415  323  210  31   10
2 3
15
2
1 2
 3    63 
2
 3 2      6  3  2
 3    3  2  3 
2 2
       
 12    3  3  4    3  3  42   3
2 10 2 10 2 10
 3   3  26  3  26  36

2 6 2
 
6  4  2  6  2 10
   2  3 
 3   22    3  3  24   3
2 2 10 2 10
2
9
2 
 32   2  92   
1 1
 22   3  22  34 
4 2
2 2 2
155
4
100  225   6  4  25 152   3  2 
4
  
 3    2  36   25 
2 3 5
22  52   3  5    3  24 22  52  32  52  34  24

2 4
  
36  25 36  25
54
 22 45  32 46  52 2  27  38  54  7 8
2 3
 1000   1000 3   225 3  103  115 3
3 0 3
  
 36    8  62    23 
5 2 5 2
109   3  5   2  5  3  5
3 9 3
29  59  33  53
   
 2  3  26 210  310  26
5 10
  2  3   26
2
 
1
 2910 6  3310  593  213  37  56 
2  37  56
13
 12    10   3  4    2  5 
3 2 3 2
  
1000  27 1   4  103   33    22 
2 1 2
33   22   22  52
3
 3  43   2   52
3 2
  
 2  5  33  24 23  53  33  24
3
33  26  22  52 1
 3 4
 26 23 4  333  523  23  30  51   3
2 5 3  2
3 3
2 5
β. Εφαρμόζουμε τις ιδιότητες των δυνάμεων και την επιμεριστική ιδιότητα.

i. Είναι: 2 3  5  2  2  23  5  2  8  2  5  2  3  2  ά  3 .
Άρα η παράσταση διαιρείται με το 3.
ii. Είναι:
2  2 1  2  2  2  2  21  2  22 
 2  2  2  4  2  7  2   ά  7.
Άρα η παράσταση διαιρείται με το 7.
156
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Είναι:
 1. Σ
 2. Λ (ισχύει        , εκτός εάν     0 )
β. Είναι:
 I. Αν ισχύει  2    , τότε:  Α. ο  είναι άρτιος
 II. Η ισότητα  2   , ισχύει όταν:  Γ.   0
 IIΙ. Η ισότητα  2   , ισχύει όταν:  Α. ο α είναι θετικός
8
 1. Η ισοδύναμη παράσταση της με ρητό παρονομαστή
5 1
είναι:  Γ. 2  5 1 
3 1
 2. Ο αντίστροφος του αριθμού είναι ο:  Β. 3 1
2
β. Έχουμε:

   2 
    
2 2
    

 
2
    

Επομένως:        .
Επίσης:

 
2

2

    

   
  
2
  

 2
 
 
 
    
 
Επομένως: 
 
157
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Συμπτύσσουμε τα αθροίσματα.
i. Είναι:
5  45  2 125  5  9  5  2 25  5 
 5 9  5  2 25  5  5  3 5  25 5 
 5  3 5  10 5  6 5
ii. Είναι:
27  2 243  5 147  12 
 9  3  2 81  3  5 49  3  4 3 
 9  3  2  81  3  5  49  3  4  3 
 3 3  29 3  57  3  2 3 
 3 3  18 3  35 3  2 3  22 3
iii. Είναι:
3 2  4 8  3 32  3 2  4 4  2  3 16  2 
 3  2  4 4  2  3  16  2 
 3  2  4  2  2  3  4  2  3 2  8 2  12 2  7 2
iv. Είναι:
45  3  5 3  80   9  5  2   5   2    16  5   
 9   2  5   2  5  16 5
 3 5   5  4 5  2  5  4 5
β. Υπολογίζουμε τις παραστάσεις.

i. Είναι:
 9  16  3  4  7

 9  16  25  5

 100  36  10  6  4
ii. Είναι: 
 100  36  64  8

Παρατηρούμε ότι:
     
      
158
Β. α. Εκτελούμε τις πράξεις.

i. Είναι:
3 1 
  3  1 
2 2
3 1 3 1 
 
3 1 3 1  3  1 3 1
 3   2 3 1  3   2 3 1 
2 2

 3  1
2
2
3  2 3 1 3  2 3 1 8
  4
3 1 2
ii. Είναι:
18

18

18  3  2  18   3 2 
3 2 3 2  3 2  3 2 
18 3  18 2  18 3  18 2 36 3 36 3
    36 3
 3   2  3 2
2 2
1
iii. Είναι:
   
2 2
7 5 7 5 7 5  7 5
  
7 5 7 5 7 5 7 5   
 5  7 2  14 5   5 
2 2
7 2  14 5 
 
 
 5
2
72 
7 2  14 5  5  7 2  14 5  5 28 5 28 5 7 5
   
 5 49  5
2
72  44 11
iv. Είναι:
1 1 3 3 2 5 3 3 2 5
  
3 32 5 3 32 5 3 32 5 3 32 5   
6 3 6 3 6 3 6 3 6 3
    
3 3    2 5   3  5 9  3  4  5 27  20
2 2 2 2
32   22  7
9
9 9 9 9 9 9 5
β. i. Είναι      1   5
1 81 81 4  9 9 9 9
4  1 4 4 4
80 80 80 16  5 4 5 5
 
2
12 43 2 3 2 3 2 3 2 3 3
ii. Είναι:      
1 16 16 4 4 4 2
5  1 5 5 5
15 15 35 3 5 3
159
ΘΕΜΑ 3ο
 5  1   7  5  
2 2
 68  16 
 68  4  5  1   7  5   64  5  1  7  5  8  8  0,
 5 1  0
 ί : 
 7  5  0
ii. Επίσης:
1  3   
2 2
3 1 1 3 3 1
   
3 3 3 3
1  3  3 1 2  3  1  3  0
   2,  ί : 
3 3  3  1  0
β. Είναι:
1 1 1
  
1 2 2 3 3 4
1 2 2 3 3 4
   

1 2 1 2    2 3  2 3   3 4  3 4 
1 2 2 3 3 4
   
 2  2   3  3   4 
2 2 2 2 2
1  2
1 2 2 3 3  2 1 2 2 3 32
      
1 2 23 3 4 1 1 1
 1  2  2  3  3  2  1  2  1
Β. α. Είναι:
i. Είναι:
  4  13  4  13  4  
13 4  13  
 13 
2
 42   16  13  3
160
ii. Είναι:
  2 2 3  2 3  2 2 3 
 2  2 3  2  2  3   2  3 
 3   2  3  4  2  3 
2
 22  2 2 3 
 42 3  2 3  2 3  2 3 
 2  3 2  3  22    3
2
 4 3  1 1
β. Είναι:
1 1 1 1
    
    1  3  1  3 
2 2 2 2
1 3 1 3
1 1 1 1 3  1   3  1
     
1 3 1 3 3 1 3  1  3  1 3  1

3 1   3 1  3  1  3  1 2
  1
 3  1 3 1
2
2 2
1  2  1  2  1  2  1  2 
2 2 2 2
    
4 4 4 4
1 2 1 2 2 1 2 1 2 1 2 1 2 2
       2
2 2 2 2 2 2
ΘΕΜΑ 4ο
 2  3 2
2 2
11  6 2  96 2 2  32  23 2   3 2
ii. Έχουμε:
 3 2  3 
2 2
74 3  44 33  22  22 3    2 3
161
β. i. Είναι:
 5
2
6  2 5  1  5  2 5  12   2 1 5 
 
2
 5 1  5  1  ί 5  1  0 
ii. Είναι:
 
2
10  4 6  4  6  4 6  22  6  22 6 
2  6 
2
  2 6
Β. α. Είναι:
7 
2
74  3 12  52 15  53
2
3 3  4  52 3  5  53
7  11  7  11 
4 72 484 22 72 222
7 
2
2
3 3  2 2  52 3  54
 7  11 
22 72 222
7  3   52 
2 2
3 3   2  5
2 2
 7  11 
22 72 222
72 3 25 3 52 3
  7  11 
2 7 22
49 3 10 3 25 3 49 3  20 3  25 3 44 3
      22 3
2 1 2 2 2
 
β. Επειδή  ,  ,  είναι πλευρές ορθογωνίου τριγώνου     90   ,
 
και μάλιστα η πλευρά α είναι η υποτείνουσά του, σύμφωνα με το πυθαγόρειο
  2  2  2

θεώρημα ισχύουν:   2   2   2
2  2  2

Επομένως:
i. Είναι:
 2    2  2   2    2   2      2   2   2  
ii. Είναι:
 2    2   2   2    2   2       2   2  2 2   2
iii. Είναι:
2  2   2   2   2  2   2   2  2    
 2  2   2   2  2   2    2     
162
iv. Είναι:
 2   2    2  2   2   2    2 
  2   2      2   2   2   2   2 
  2      2   2   2  
163
1.2 Μονώνυμα – Πράξεις με μονώνυμα
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Ορισμοί
 Μονώνυμο ονομάζεται η αλγεβρική παράσταση στη οποία μεταξύ των
μεταβλητών σημειώνεται μόνο η πράξη του πολλαπλασιασμού.
 Συντελεστής του μονώνυμου ονομάζεται ο αριθμητικός του
παράγοντας.
 Κύριο μέρος του μονωνύμου ονομάζεται το γινόμενο όλων των
μεταβλητών.
 Βαθμός του μονωνύμου ως προς μία μεταβλητή ονομάζεται ο
εκθέτης της μεταβλητής.
 Βαθμός του μονωνύμου ως προς όλες τις μεταβλητές του
ονομάζεται το άθροισμα των εκθετών όλων των μεταβλητών του.
β. Συμπληρώνουμε τον πίνακα:
Βαθμός Βαθμός Βαθμός

Μονώνυμο ως προς ως προς ως προς
x y x, y
4x3 y 2 3 2 5
2x 1 0 1
1 0 0 0
Β. α. Βρίσκουμε το βαθμό των μονωνύμων.

 Το μονώνυμο 8 2 x είναι:
 2ου βαθμού ως προς α
 Μηδενικού βαθμού ως προς β
 2ου βαθμού ως προς α, β
 3ου βαθμού ως προς α, β, x.
 Το μονώνυμο 3 x 2 είναι:
 1ου βαθμού ως προς β
 Το μονώνυμο 6 3  x3 είναι:
 1ου βαθμού ως προς β
3
 Το μονώνυμο   x είναι:
4
ου
 1 βαθμού ως προς α
 Μηδενικού βαθμού ως προς β
164
 1
    x  2 y  1
 5
β. Για να είναι όμοια τα μονώνυμα 
   2 x 2  1 y 2   2

 5
   2  2 1    1
πρέπει να ισχύουν ταυτόχρονα:  
  1  2   2   3
ΘΕΜΑ 2ο
2   4 2  3 8
Α. α. i. Για να είναι όμοια τα μονώνυμα x y z και 2x 2 y 4 z 2 6
15
πρέπει να ισχύουν ταυτόχρονα:
  4  2    24  6
  
 2  4     24     2   ,  ,     6 ,  2 ,  2 
 3  8  2  6  3  2  6  8    2
  
ii. Για να είναι ίσα τα μονώνυμα  3  4  x 1 y103 και  x 42 a y 2 5 πρέπει να
ισχύουν ταυτόχρονα:
 3  4  1  3  1  4  3  3
  
   1  4  2     2  4  1   3  3   ,  ,    1 , 1 , 1
 10  3  2  5  2  3  10  5  5  5
  
(i )  7 x 2  10 x 2  3 x 2
(ii ) 4 x 2 y 3  9 x 2 y 3  5 x 2 y 3
(iii )  10 x5 y   4 x5 y   6 x 5 y
β. Είναι:
(iv) 5 x   5 x 2   25 x 3
(v) 18 x 2 y 5 :  6 xy 3   3 xy 2
(vi) 6 xy 7 :  2 y 5   3 xy 2
5x 2 2
 3x  2 x  x  : x  x  6x  x 
2 2
2 3 2 2
:x 3
x x
x3
25 x 4
 3  x  25 x  x  24 x
x
ii. Είναι:
2 3  2 :  
2  2   3 2 :   2    
2 3  2  3 2  2 2 2
  2    2    2   3  2  
2    2
 2 2  2  2 2  2 2  0
165
iii. Είναι:
x   y  3 y  :  2   3 y   x  2 x    xy  : x 2 y 2 
3
x   2 y  x3 y 3
  3 y    x   2 2  xy  3xy  xy  3xy
2 x y
iv. Είναι:
3
1 3 2 
 5 x :  0,5 x   :  2 x   5 x     3 x   
2
3
1 3
 x  2 
3
  5  : 4 x 2  5 x  3x   x  : 4 x 2  2 x 
 1 x2  5 
2 
8 3
x
2 250 252
 125 2  2 x  x x x
4x 125 125 125
β. Είναι:
3x  10x  6x  7x
  
8x3 : 4x  12x 2  10x 2
:  :
2x 2  3x  3x  11x 2
x  9x  2x
ΘΕΜΑ 3ο
2   2 4 3 2  1
Α. α. Για να είναι η παράσταση x y  x y μονώνυμο, πρέπει να
3 2
έχουμε δύο όμοια μονώνυμα, η αφαίρεση των οποίων θα δώσει ένα
μονώνυμο.
  2 2
Συγκεκριμένα πρέπει να ισχύουν ταυτόχρονα:    ,     3 , 4 
  1  4
166
β. Προσδιορίζουμε την τιμή του φυσικού αριθμού ν.

 Για να είναι μηδενικού βαθμού ως προς x, πρέπει να ισχύει:
  2  0   2
 Για να είναι 6ου βαθμού ως προς x και y, πρέπει να ισχύει:
  2  3  6   5
 Για x  4  y  2 , έχουμε:
3  2 3 4 3 4
 4   2   48   2   8   48     8  48 
3
2 2 4 2 16
3 3 4 3 4
   4  48   4  48    4   48  4  64  4  43    4.
4 4 3 4 3
B. α. Είναι:
  12 x 2  14 x 2  x 2  3x 2
 y4  y2  8 y2  y4  7 y2
  3     2 3   2 4  4
 3 2   2  2 2
2  2  4
  x3 y    xy 4 z   x 4 y 5 z
5  3  15
  24 x3 y 2 :  8 x 2 y 3  
3x
y
15 x3 1 y 
 15x 3 1
y   :  3x y 2   5 x3 y 
3x y 2
 5 x3 y 
 2  1  3
 5 x3 1 y   2  5 x3 y  5 x 2 1 y   2  5 x3 y     ,     2 , 3
   2 1
ii. Έχουμε:
8 x 2 1 y 3
8x y  : 12 x y   3 xy  12 x 2 y  1  32 xy3 
2 1 3   2  1 2 3
2 2 1  2 3   1 2 3 2 2
 x y  xy  x 2 1  2 y 3  1  xy 3 
3 3 3 3
2 2   3 1  4
 x 3 y 2  1  xy 3      ,     4 , 2 
3 3  2  1  3 2
167
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Βρίσκουμε τους πραγματικούς αριθμούς α, β και γ.

 Για να είναι τα μονώνυμα 2x 1 y 4 και 3x5 y  1 όμοια πρέπει να
  1  5    5 1  6
ισχύουν:      ,     6 , 3 
  1  4    4 1    3
 Για να είναι τα μονώνυμα  4    x y  2 και x3 y 2 αντίθετα πρέπει να
 4    1    4  1   5
  
ισχύουν:    3  3     3   ,  ,     3 , 4 , 5 
  2 2    22   4
  
 Για να είναι τα μονώνυμα 6x  y  1 και   6x 2 y ίσα πρέπει να
ισχύουν:
  6 6   
   6 2  62
   6  36
 
 
  
  ,  ,     4 , 2 , 30 
2
  2   2  4
2
  1  1    2

    11 


  12 x 7 y 7  :  3x 6 y   4 xy 6

   x 2    x3  7    x5  7 x 2

β. Συμπληρώνουμε τα κενά: 
 3     9   3  27 
3 4 2

  12 z  2 z  :  2 z   6 z  1
2
Β. α. Είναι:
   1   2   12   22    6 x     8 x  
2 2
   36  x 2    64  x 2   100  x 2   10 x    2 .
2
Επομένως:   10x .
168
β. Είναι:
     3x
    6 x 2   6x2   6x2 
2 2
2
12 x
   3x  12 x 2       4 x.
3x
Στο ορθογώνιο τρίγωνο ΑΔΕ εφαρμόζουμε το Πυθαγόρειο Θεώρημα.
Είναι:
 2   2   2   2   4 x    3 x    2  16 x 2  9 x 2 
2 2
  2  25 x 2    25 x 2    5 x.
Α Β
Δ Ε Ζ Γ
Επιπλέον:
       4 x
         3x  4 x  3x  10 x.
Επομένως:
           4 x  5 x  10 x  5 x  24 x

               10 x  4 x   4 x  14 x  2 x  28 x 2 .
2 2 2
169
1.3 Πολυώνυμα – Πρόσθεση και αφαίρεση πολυωνύμων
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Ορισμοί
 Πολυώνυμο ονομάζεται η αλγεβρική παράσταση που είναι άθροισμα
δύο τουλάχιστον μη όμοιων μονωνύμων.
 Όρος του πολυωνύμου ονομάζεται κάθε μονώνυμο που περιέχεται σε
ένα πολυώνυμο.
 Διώνυμο ονομάζεται το πολυώνυμο που έχει δύο όρους.
 Βαθμός πολυωνύμου ως προς μία ή περισσότερες μεταβλητές του
ονομάζεται ο μεγαλύτερος από τους βαθμούς των όρων του.
β. Απαντάμε στις ερωτήσεις:

 Ένα πολυώνυμο λέγεται σταθερό όταν δεν περιέχει μεταβλητή, είναι
δηλαδή ένας οποιοσδήποτε αριθμός.
 Ένα πολυώνυμο λέγεται μηδενικό όταν είναι ίσο με μηδέν.
 Ένα πολυώνυμο είναι μηδενικού βαθμού όταν είναι σταθερό (και δεν
είναι μηδενικό)
Β. α. Είναι:
 1. Σ
 2. Σ
β. Έστω   4x 2  x ,   3x 2  5 x  1 και  το ζητούμενο πολυώνυμο.

Ισχύει:
       4 x 2  x    3 x 2  5 x  1  4 x 2  x  3x 2  5 x  1  x 2  4 x  1
ΘΕΜΑ 2ο
  2       2   3  3  2  6    3  2  2     5  2    2  
 2 3  6  2  12  3 2  2   5  2    2  2 3  4  2  3  14
1
Για    έχουμε:
2
3 2
 1  1  1
  2     4     3     14 
 2  2  2
 1 1 3 1 3 45
 2     4    14    1   14 
 8 4 2 4 2 4
170
β. Το άθροισμα της 1ης στήλης είναι:

8 x 2  1  x 2  5 x  6  6 x 2  2 x  1  15 x 2  3x  6 .
Επομένως:
 Στη θέση 1η γραμμή – 3η στήλη έχουμε:
  
15 x 2  3x  6  8 x 2  1  3x 2  x  
 15 x 2  3x  6  8 x 2  1  3x 2  x  4 x 2  4 x  5
15x2  3x  6   4 x2  4 x  5  6 x2  2 x  1 
 15 x 2  3x  6  4 x 2  4 x  5  6 x 2  2 x  1  5 x 2  x  2
15x2  3x  6   x2  5x  6  5x2  x  2  
 15 x 2  3x  6  x 2  5 x  6  5 x 2  x  2  9 x 2  3x  2
15x2  3x  6   3x2  x  5x2  x  2  
 15 x 2  3x  6  3 x 2  x  5 x 2  x  2  7 x 2  3 x  4
15x2  3x  6    4 x2  4 x  5  9 x 2  3x  2  
 15 x 2  3x  6  4 x 2  4 x  5  9 x 2  3x  2  2 x 2  2 x  3
Επομένως το μαγικό τετράγωνο συμπληρωμένο, έχει τη μορφή:
8x2  1 3x 2  x 4 x2  4 x  5
x2  5x  6 5x2  x  2 9 x 2  3x  2
6x2  2 x  1 7 x 2  3x  4 2 x2  2 x  3
Β. α. Είναι:

 
  1800       1800   x  40   15  4 x   
0 0
   
 1800   x  400  150  4 x   1800   3 x  550  
 1800  3x  550  3 x  1250.
β. i. Είναι:
  2    2      3     2     2    2     3    2  
   2   2     3   2       5 
171
ii. Είναι:
3x 2   5 x3  x   4 x 2   2 x 2  6     2 x 2  5 x  
 3x 2   5 x3  x  4 x 2  2 x 2  6   2 x 2  5 x 
 3 x 2  5 x 3  x  4 x 2  2 x 2  6  2 x 2  5 x  5 x 3  x 2  4 x  6
iii. Είναι:

 2 x  3  2 x   x 2  2   x 2  3x  4   x 2  1  
 2 x  3   2 x  x 2  2    x 2   3x  4  x 2  1  
 2 x  3  2 x  x 2  2   x 2  3x  4  x 2  1 
 2 x  3  2 x  x 2  2  x 2  3x  4  x 2  1   x 2  7 x
iv. Είναι:

 2  2    2  2  3  2   2   2   3 2      
  2  2     2  2   3  2   2   2  3 2      
  2  2     2  2  3  2   2   2  3 2     
  2  2    2  2  3  2   2   2  3 2    
 5 2     2  2
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Είναι:
P  x   1  x  3x  1 x  2    3x  3x 2  1  x   x  2  
  3x 2  4 x  1  x  2   3x 3  4 x 2  x  6 x 2  8 x  2  3 x3  2 x 2  7 x  2
Επομένως:
   3
   2

P  x   Q  x   3x  2 x  7 x  2   x   x   x    
3 2 3 2
 7
   2
β. Επειδή το πολυώνυμο P  x    2  4  x3  2    1 x 2   x  4 είναι
 2  4  0  2  4  2
1ου βαθμού, ισχύουν:   
 2    1  0    1  0    1
Άρα το πολυώνυμο γράφεται: P  x    x  4 .
Επειδή ισχύει:
P  2   6     2   4  6  2  6  4  2  2    1
Άρα  ,  ,     2 , 1, 1 και το πολυώνυμο Pείναι το: P  x    x  4 .
172
Β. α. Είναι:
       4  5 3   2 2  2  6 3   4 
3 4  4 3   6 2  2  6 3  7  4  2 4   3   4 2  2  6 4 
 6 4  10 3 
      3 4  4 3   6 2  2  6 3  7  4 
3 4  4 3   6 2  2  6 3  7  4 
2 4   3   4 2  2  6 4   4  5 3   2 2  2  6 3   4  
 3 4  4 3   6 2  2  6 3  7  4  2 4   3   4 2  2  6 4 
 4  5 3   2 2  2  6 3   4  4 4  4 2  2  12 3  2 4
      2 4   3   4 2  2  6 4   4  5 3   2 2  2  6 3   4 
  3 4  4 3   6 2  2  6 3  7  4   2 4   3   4 2  2  6 4 
 4  5 3   2 2  2  6 3   4  3 4  4 3   6 2  2  6 3  7 4 
 2 3   12 2  2  12 3  14 4
      3 4  4 3   6 2  2  6 3  7  4 
  4  5 3   2 2  2  6 3   4    2 4   3   4 2  2  6 4  
 3 4  4 3   6 2  2  6 3  7  4   4  5 3   2 2  2  6 3   4 
2 4   3   4 2  2  6 4  2 3   12 2  2  12 3  14 4
β. Είναι:
           2     4        2    4 
   2                       3  2  1
 
   2              2            
 2            2          2  2     
 2            2  2   3  4  3  1
                    2  2 
               2  2            2  2 
         2  2  2             
             3  1   2
   2  2  2             
             3  2  1  0
173
ΘΕΜΑ 4ο
Α. Είναι:       4 x  5   2 x  3  4 x  5  2 x  3  2 x  2 .
Α 2x  3 Ε Β
2x 1 3x  2
Η
Ζ
Δ 4x  5 Γ
Επομένως:
             
              
          
 2 x  2  3 x  2  4 x  5  3 x  2  2 x  1  14 x  12
β. Συμπληρώνουμε τα κενά.
   
 3x 2  8 x  4  9 x 2  x  8  12 x 2  9 x  4
  x  3   x  3  2 x  6
2 2 2
  x  3 x  3   x  2 x  3  x
2 2
  2 x  21x  7    2 x  7 x  5 x  17   4 x
3 2 3 2 3
 14 x 2  5 x  10
Β. α. Είναι:
S  x  P  x  Q  x  R  x 
  x 2   x     2 x 2  4 x  3   3x 2  x    4 x 2  6 x  1 
  x 2   x    2 x 2  4 x  3  3x 2  x  4 x 2  6 x  1 
   3

  x 2   x    3x 2  x  2     1
   2

Σημείωση: Η μέθοδος που χρησιμοποιήσαμε ονομάζεται
Μέθοδος των Προσδιοριστέων Συντελεστών.
β. Θέτουμε   2  x  x  2   .
Επομένως: P    4   2     1  P    8  4  1  P    4  9 .
Άρα: P  x   4 x  9 .
174
1.4 Πολλαπλασιασμός πολυωνύμων
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Ο βαθμός του γινομένου δύο πολυωνύμων είναι ίσος με το άθροισμα

των βαθμών των δύο πολυωνύμων.
β. Το αποτέλεσμα του πολλαπλασιασμού πολυωνύμων ονομάζεται
ανάπτυγμα του γινομένου.
Β. α. Είναι:
 3  2  3  2   6        15 
 9   6  2  6 2  4  6  6    15 
 6 2  6 2  12  6  6  15
β. Είναι:
 x  1 x  2  x  1 x  2   x 2  x 2  5  6 
  x  1 x  1 x  2  x  2   x 2  x 2  5   6 
  x 2  1 x 2  4   x 4  5 x 2  6  x 4  4 x 2  x 2  4  x 4  5 x 2  6  10
γ. Είναι:
 x2  4 x  4   x  2   x3  108  6 x  x  2  
 x3  2 x 2  4 x 2  8 x  4 x  8  x3  108  6 x 2  12 x  100
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Είναι:
  2  3    2  2 x 2  3x  1  3  4 x 2  5 x  3   7  8 x  3x 2  
 4 x 2  6 x  2  12 x 2  15 x  9  7  8 x  3x 2 
 19 x 2  13x  4
Επίσης:
  3  2  5 
 3  2 x 2  3 x  1  2  4 x 2  5 x  3  5  7  8 x  3 x 2  
 6 x 2  9 x  3  8 x 2  10 x  6  35  40 x  15 x 2 
 29 x 2  21x  26
Επίσης:
      3 
   2 x 2  3 x  1   4 x 2  5 x  3  3  7  8 x  3 x 2  
 2 x 2  3x  1  4 x 2  5 x  3  21  24 x  9 x 2 
 11x 2  22 x  19
175
Τέλος:
   
  19 x 2  13x  4    29 x 2  21x  26    11x 2  22 x  19  
 19 x 2  13x  4  29 x 2  21x  26  11x 2  22 x  19 
 21x 2  56 x  49
β. Είναι:
     3   2    2   3  
  4   3    2  2   3   3    2  2   3   4 
  4   4  10  9  1
Β. α. Είναι:
V         x  2  4  3x  x  1   4 x  3x 2  8  6 x   x  1 
  3x 2  10 x  8   x  1  3x 3  3x 2  10 x 2  10 x  8 x  8  3x 3  7 x 2  2 x  8.
 x

β. Έστω    x  2 οι τρεις διαδοχικοί περιττοί ακέραιοι.
   x4

    x  2  x  4x  4
 2 2 2
Έχουμε: 
   x  x  4   x  4 x
2

Επομένως:  2     x 2  4 x  4    x 2  4 x   x 2  4 x  4  x 2  4 x  4
Άρα το τετράγωνο του β είναι κατά 4 μονάδες μεγαλύτερο από το γινόμενο
των α και γ. Το ίδιο ισχύει για τους άρτιους αριθμούς.
Δύο παραδείγματα
1ο Έστω οι τρεις διαδοχικοί περιττοί αριθμοί 3, 5 και 7.
 52  25
Ισχύουν: 
 3  7  21
Επομένως: 52  3  7  25  21  4 .
2ο Έστω οι τρεις διαδοχικοί άρτιοι αριθμοί 4, 6 και 8.
 62  36
Ισχύουν: 
 4  8  32
Επομένως: 62  4  8  36  32  4 .
176
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Είναι:
 3x   2  4 x   6 x  12 x 2
 4 x 2   x  3  4 x3  12 x 2
 4 x5   5 x  2 xy   20 x 6  8 x 6 y
  x  1   x  3  x 2  4 x  3
  y  3   y  2   y 2  y  6.
β. Είναι:
P  x  Q  x  H  x 
 x  x  1   x3  2 x 2  x  3   7  4 x  3x 2  x 3  
 x 2  x  x3  2 x 2  x  3  7  4 x  3x 2  x 3 
 x 2  x  x3  2 x 2  x  3  7  4 x  3x 2  x3  0 
10
 2 x  10  0  2 x  10  x    x  5.
2
Β. α. O  έχει x ΕΥΡΩ και οι δύο μαζί έχουν y ΕΥΡΩ.

Επομένως ο  έχει x ΕΥΡΩ και ο Β έχει y  x ΕΥΡΩ.
Αν ο  δώσει 3 ΕΥΡΩ στο  , τότε ο Α θα έχει x  3 ΕΥΡΩ,
ενώ ο Β θα έχει y  x  3 ΕΥΡΩ.
β. Έστω x και x + 2 οι δύο διαδοχικοί άρτιοι αριθμοί.

 Ο άρτιος που προηγείται του μικρότερου περιττού αριθμού
είναι ο x – 2.
 Ο άρτιος που έπεται του μεγαλύτερου άρτιου αριθμού
είναι ο x + 2 + 2 = x + 4.
Θα υπολογίσουμε τη διαφορά:  x  x  2     x  2  x  4   .
Έχουμε: x  x  2    x  2  x  4   x 2  2 x  x 2  4 x  2 x  8  8
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Είναι:
   x  1 x  2  x  3 x  4  
  x  1 x  4    x  2  x  3  
  x 2  4 x  x  4  x 2  3x  2 x  6 
  x 2  5 x  4  x 2  5 x  6    y  4  y  6  
 y 2  6 y  4 y  24  y 2  10 y  24  24  24  0
177
β. Στην α΄ τάξη φοιτούν x μαθητές, στην β΄ τάξη φοιτούν x  y μαθητές

και στη γ΄ τάξη φοιτούν x  2 y μαθητές λιγότεροι και στη γ΄ τάξη φοιτούν 2 y
μαθητές
i. Οι τρεις τάξεις έχουν συνολικά:
x   x  y    x  2 y   x  x  y  x  2 y  3x  3 y  3  x  y  μαθητές.
ii. Οι δύο πρώτες τάξεις έχουν  x   x  y     x  2 y   x  x  y  x  2 y  x  y
μαθητές περισσότερους από τη γ΄ τάξη.
Β. α. Το εμβαδόν του οικοπέδου είναι:  1  3x   3x  6   9 x 2  18 x .

Τα δύο κτίσματα έχουν εμβαδόν:
  2  2 x  x  2x2
  3  x   x  2  x2  2x
Το άθροισμα των εμβαδών των δύο κτισμάτων είναι:
 2   3  2 x 2  x 2  2 x  3x 2  2 x
Ε1 x
Ε2
Ε3
2x x 3x
x+2
3x + 6
Επομένως το εμβαδόν του ακάλυπτου χώρου είναι:

   1    2   3    9 x 2  18 x    3x 2  2 x  
 9 x 2  18 x  3x 2  2 x  6 x 2  16 x.
β. Είναι:
6  10 x  2  4 x  y  3  1
  2003   2 x    2y 
3 x  2  3 y  2  3
6  10 x  8 x  2 y  6 2
 2003   2x   2 y 
3x  6  3 y  6 3
2 x  2 y 2 2  x  y  2
 2003   2 x   2 y  2003   2 x  y  
3x  3 y 3 3 x  y  3
2 x  y 2 2 2
2003   2  x  y    2003   2  2003   2003
3 x  y  3 3 3
178
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Είναι:
 x  y    x  y  x  y    x  y   x 2  2 xy  y 2  
3 2
 x3  2 x 2 y  xy 2  x 2 y  2 xy 2  y 3 
 x3  3x 2 y  3xy 2  y 3
β. Είναι:
      3   3   3  3 2   3 2   3   3   3 
3
 3 2   3 2  3    
Β. α. Βρίσκουμε τα αναπτύγματα:
i. Έχουμε:  x  3  x 2  2  x  3  3 2  x 2  6 x  9
2
ii. Έχουμε:  4 xy  1   4 xy   2  4 xy  1  1 2  16 x 2 y 2  8 xy  1
2 2
2 2
 1 1 1 1
iii. Έχουμε:  x    x 2  2  x      x 2  x 
 2 2 2 4
iv. Έχουμε:  3 x  2    3x   2  3 x  2  22  9 x 2  12 x  4
2 2
v. Έχουμε:  x 2  4 y    x 2   2  x 2  4 y   4 y   x 4  8 x 2 y  16 y 2
2 2 2
2 2 2
 2x 3y   2x  2x 3y  3y  4x2 9y
vi. Έχουμε:        2      2 xy 
 3 2   3  3 2  2  9 4
β. Υπολογίζουμε τα γινόμενα:
i. Έχουμε:  3 x  1 3x  1   3 x   1 2  9 x 2 y 2  1
2
ii. Έχουμε:
 2  3    4 2  9  2   2  3   
  2   3   2   3    4  2  9  2  
  2     3     2     3    
2 2 2 2
  
2 2
  2       3      2     3   
2 2 4 4
   
 16  4  81  4
iii. Έχουμε:
 x  y   x  y    x 2  y 2     x  y  x  y    x 2  y 2  
  x 2  y 2  x 2  y 2    x 2    y 2   x 4  y 4
2 2
179
iv. Έχουμε:
  x    y   x    y  
       x  y          x  y   
       x  y    2  2     2    x 2  2 xy  y 2  
2 2
  2  2     2  x 2  2 xy  y 2
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Με τη βοήθεια της ταυτότητας  2   2         έχουμε:
 100  99  100  99 100  99   199 1  199

 2 2

 805  795   805  795  805  795   1600 10  16.000
2 2

β. Έχουμε:
 3x  2 y   9 x 2  12 xy  4 y 2  9 x 2  4 y 2  12 xy   2 y  3x  
  3 x  2 y  3 x  2 y   3 x  2 y   3 x  2 y  
2 2
  3 x  2 y   3x  2 y    3x  2 y  3x  2 y     9 x 2  4 y 2 
3 3 3 3
B. α. Συμπληρώνουμε τα κενά ώστε να προκύπτουν τριώνυμα τα οποία είναι

τέλεια τετράγωνα διωνύμων:
i. Είναι: x 2  2 x  1   x  1
2
ii. Είναι: 9 x 2  4 y 2  12 xy   3 x  2 y 
2
2
6 9  3
iii. Είναι: x 2  x  x 
5 25  5
2
1  1
iv. Είναι:         
2
4  2
β. Είναι:
 3x  1   3 y  1  9  x  y  
2 2
 9 x2  6 x  1  9 y 2  6 y  1  9 x  9 y 
 9  x 2  y 2   15 x  15 y  2  9  x  y   2 xy   15  x  y   2 
2
 
 1  2
7  1
9     2    15   2 
 3  3  3
 1 14  15 43
 9      2  9   5  2  43  5  2  40
9 3  3 9
180
ΘΕΜΑ 3ο
2 2
x 2 y 2 1  xy   1   xy 1  xy 1 
             
9 4  3   2   3 2  3 2 
2 xy  3 2 xy  3  2 xy  3 2 xy  3
  
6 6 36
ii. Είναι:
5  4  x 2    x  2   5  2  x  2  x    x  2  
2 2
 5  x  2  x  2    x  2    x  2   5  x  2    x  2   
2
  x  2  5 x  10  x  2    x  2  6 x  8    x  2   2  3x  2   
 2  x  2  3 x  2 
iii. Είναι: x   2  x   x   x 2  x   x   x 2  1  x   x  1 x  1
β. i. Είναι:
x 4  y 4   x 2    y 2    x 2  y 2  x 2  y 2    x 2  y 2   x  y  x  y 
2 2
ii. Με τη χρήση της ταυτότητας  x  y   x 2  2 xy  y 2 έχουμε:

2
     2      1       1      1
2 2 2
iii. Με τη χρήση της ταυτότητας  x  y   x 2  2 xy  y 2 έχουμε:

2
9  x  y   6 y  x  y   y 2  3  x  y    2  3  x  y   y  y 2 
2 2
 3  x  y   y    3x  3 y  y    3x  2 y 
2 2 2
 3
2
4  2 3  1  3  2 3  12   2 1  3 
1  3 
2
  1 3
ii. Είναι:
 3
2
28  10 3  25  3  2  5  3  52   25 3 
5  3 
2
  5 3
181
β. Έχουμε:
   2 x  3 y    x  2 y    x  y  x  y   4  x  y  
2 2 2
 4 x 2  12 xy  9 y 2   x 2  4 xy  4 y 2   x 2  y 2  4  x 2  2 xy  y 2  
 4 x 2  12 xy  9 y 2  x 2  4 xy  4 y 2  x 2  y 2  4 x 2  8 xy  4 y 2  0.
Επομένως η παράσταση είναι ανεξάρτητη των x , y  R .
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Είναι:
 x  y    x  y   x 2  2 xy  y 2   x 2  2 xy  y 2  
2 2
 x 2  2 xy  y 2  x 2  2 xy  y 2  4 xy
 99
 x  100
β. Στην προηγούμενη παράσταση θέτουμε: 
 y  100
 99
2 2
 99 100   99 100  99 100
Επομένως:        4  4
 100 99   100 99  100 99
4  112  1012  1.0012  10.0012  100.0012 
  92  992  9992  9.9992  99.9992  
 4  112  92   1012  992   1.0012  9992  
 10.0012  9.9992   . 
 4  11  9 11  9   101  99 101  99   1.001  999 1.001  999  
 10.001  9.999 10.001  9.999   100.001  99.999  100.001  99.999  
 4  20  2  200  2  2.000  2  20.000  2  200.000  2 
 4  40  400  4.000  40.000  400.000  444.444

i. Είναι:
x 2  4 x  9 y 2  12 y  8  0  x 2  4 x  4  9 y 2  12 y  4  0 
 x20  2
  x  2  3 y  2  0     x , y   2 ,  
2 2
 3y  2  0  3
ii. Είναι:
4 x2  4 x  9 y 2  6 y  2  0  4 x2  4 x  1  9 y 2  6 y  1  0 
 2x 1  0 1 1
  2 x  1   3 y  1  0     x, y    ,  
2 2
 3y 1  0  2 3
182
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Το δεύτερο μέλος της ισότητας γράφεται:

 x  y   2 xy  x 2  2 xy  y 2  2 xy  x 2  y 2
2
Επομένως: x 2  y 2   x  y   2 xy .
2
β. Το δεύτερο μέλος της ισότητας γράφεται:

 x  y  3xy  x  y   x 3  3x 2 y  3xy 2  y 3  3x 2 y  3xy 2  x 3  y 3
3
Επομένως: x3  y 3   x  y   3xy  x  y  .
3
Β. Είναι:
 α.  Λ
 β.  Σ
ΘΕΜΑ 2ο
Α. i. Είναι: 49  4  14 2  1   7   2  7 1  12   7 2  1
2 2
2 2
1 1 1  1
ii. Είναι: x y  2 x  2   xy   2  xy       xy  
2 2 2
y y  y  y
β. Έχουμε:
  x  1  2  x  1  4  x  1  1  2  x 2  2 x  1  4  x  1  1 
2
 2 x2  4 x  2  4 x  4  1  2 x2  8x  7
Επίσης:
  2 x  1  2  2 x  1  4  2 x  1  1  2  4 x 2  4 x  1  4  2 x  1  1 
2
 8x2  8x  2  8x  4  1  8x2  1
Β. α.
i. 99 2  198  1  992  2  99 1  12   99  1  1002  10.000
2
1001 2  2002  1  1001 2  2 1.001 1  12 

ii.
 1.001  1  1.0002  1.000.000
2
iii. Είναι:

  1  2  2  1    1 
2 2

   1  2   1  1    1 
2 2
   1    1     1    1   2   4
2 2
183
β. Έχουμε:
i.  2  6   9    3
2
ii.  2  10   25    5 
2
iii. 4  2  20    25 2   2  5 
2
iv. x 2  4 xy  4 y 2   x  2 y 
2
v. 4 x 2  12 xy  9 y 2   2 x  3 y 
2
2
1  1
vi. 9 x  3 x    3 x  
2
4  2
ΘΕΜΑ 3ο
 x 2   2   2  2   4  2 2  2   4


Α. α. Είναι:  y 2   2     4 2  2
2
 2
 z         2   
2 2 2 4 2 2 4

Παρατηρούμε ότι: x2  y 2   4  2 2  2   4  4 2  2   4  2 2  2   4  z 2
Επομένως τα x , y , z αποτελούν πυθαγορική τριάδα, δηλαδή είναι πλευρές
ορθογωνίου τριγώνου, με κάθετες πλευρές τις x, y και υποτείνουσα τη z.
 2 1
2
1 1 1 2 1 1
 x  y   x  y   2 xy     2      
2 2
 2 16 4 8 8 8 8
β. Είναι:  3
 3 1 1 1 1 3 4 3 1
 x  y   x  y   3xy  x  y    2   3  2  16  8  32  32  32  32
3 3
Β. Είναι:
2 x  5 x  y   4  3x  1  y  y  2   2 y 
 10 x 2  2 xy  12 x  4  y 2  2 y  2 y  0 
 x 2  2 xy  y 2  9 x 2  12 x  4  0   x  y    3x  2   0 
2 2

 x y 0  x y  x y
   2
          x  y  
 3x  2  0  3x  2  3
   x
2
 3
184
ΘΕΜΑ 4ο
Α. Έχουμε:
12  22  32   982  992  1002  2  1 2  3  4  5  6   99 10  
 12  2 1 2  22    32  2  3  4  42     992  2  99 100  1002  
 1  2    2  3    99  100    1   1    1 

2 2 2 2 2 2
 1  1   1  50 1  50
(Έχουμε τους 100 αριθμούς από το 1 μέχρι το 100, δηλαδή έχουμε 50 ζεύγη).
β. Είναι:
    3           4   25  9 2  3 
  3   5  3  2      5      2    4   5    4   2  
2 2 2
 
25  9  3  9  15  2    5  2 
2 2 2
  2  8  16  5  20  2   25  9 2  3 
 9 2  15  2   2  5  2   2  8  16  5  20  2 
25  9 2  3  9
Α. i. Είναι:
 5
2
9  4 5  4  5  2  2  5  22   22 5 
2  5 
2
  2 5  5 2
ii. Είναι:
 2
2
3  2 2  1  2  2 1 2  12   2 1  2 
1  2 
2
  1 2  1 2
185
1.6 Παραγοντοποίηση αλγεβρικών παραστάσεων
ΘΕΜΑ 1ο
 x=0

Α. α. Η σχέση x 2  y 2  0 σημαίνει ότι:  και
 y=0

β. Η σχέση x 2  y 2  0 σημαίνει ότι ένα τουλάχιστον από τα x και y είναι
διάφορο του μηδενός.
Β. α. Παραγοντοποίηση μιας αλγεβρικής παράστασης λέγεται η διαδικασία
με την οποία, μια παράσταση που είναι άθροισμα, μετατρέπεται σε γινόμενο
παραγόντων.
β. Είναι:
 α.  Λ
 β.  Σ
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Είναι:
7 x 2  10 xy  3 y 2  7 x 2  7 xy  3xy  3 y 2 
 7x  x  y   3y  x  y    x  y  7x  3y 
β. Είναι:
   4 x  4 y  4  x  y   4  4  16
   2 x3 y 2  2 x 2 y 3  2 x 2 y 2  x  y   2  xy 
 x  y   2  32  4  2  9  4  72
2
   x 2 y  xy 2  x  y  xy  x  y    x  y    x  y  xy  1 
 4   3  1  4  4  16
   x3 y  xy 3  xy  x 2  y 2   xy  x  y   2 xy  
2
 
 3  42  2  3  3  16  6   3 10  30.
186
B. α. i. Είναι: 25 x 2  4   5 x   2 2   5 x  2  5 x  2 
2
2 2
x 2 y 2 1  xy  1  xy 1   xy 1 
ii. Είναι:             
9 4  3  2  3 2  3 2 
iii. Είναι:  x  y   1   x  y   1 2   x  y  1 x  y  1
2 2
iv. Είναι: 3 x3  3 x  3 x  x 2  1  3x  x  1 x  1

v. Είναι:
5  4  x 2    x  2   5  2  x  2  x    x  2  
2 2
 5  x  2  x  2    x  2     x  2  5  x  2    x  2   
2
   x  2  5 x  10  x  2     x  2  6 x  8     x  2   2  3 x  4  
 2  x  2  3 x  4 
vi. Είναι: x   2  x   x  x 2  x   x   x 2  1  x   x  1 x  1
β. Έχουμε:
 9922  2  8  992  82   992  8  2  1.0002  1.000.000

 0, 24  0, 76  2  0, 24  0, 76   0, 24  0, 76   1  1
2 2 2 2
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Έχουμε:  2       1 .
Ο αριθμός αυτός είναι άρτιος γιατί είναι γινόμενο δύο διαδοχικών ακεραίων.
β. i. Είναι:
x 2  4 x  9 y 2  12 y  8  0  x 2  4 x  4  9 y 2  12 y  4  0 
 x20  2
  x  2  3 y  2  0     x , y   2 ,  
2 2
 3y  2  0  3
ii. Είναι:
4 x2  4 x  9 y 2  6 y  2  0  4 x2  4 x  1  9 y 2  6 y  1  0 
 2x 1  0 1 1
  2 x  1   3 y  1  0     x, y    ,  
2 2
 3y 1  0  2 3
B. α. i. Είναι:
 2  3  2 2   2    2  2 2 
       2           2 
ii. Είναι:
 2  3  4 2   2    4  4 2 
       4           4 
187
iii. Είναι:
 2  2   2  10  25 2   2  2   2  10  25 2  
      5       5       5   
2 2
     5     5 
iv. x 4  18 x 2  81   x 2   2  x 2  9  92   x 2  9    x  3 x  3 
2 2 2
v. Είναι:
x  x  1 x  1  2  x  1   x  1  x  x  1  2  
  x  1  x 2  x  2    x  1  x 2  x  2 x  2    x  1  x  x  1  2  x  1  
  x  1 x  1 x  2    x  1  x  2
2
vi. Είναι:
x 4  2 x3  2 x  1   x 4  1  2 x  x 2  1 
  x 2   12   2 x  x 2  1   x 2  1 x 2  1  2 x  x 2  1 
2
 
  x 2  1 x 2  1  2 x    x  1 x  1 x  1   x  1 x  1
2 3
vii. 16 x 2  25 y 2  40 xy   4 x   2  4 x  5 y   5 y    4 x  5 y 
2 2 2
viii. Είναι:
 2  4  4  8   2  16 2 
  2  4  4   16 2  8   2  
  2  4  4    4   2  4     2     2    4    
2 2 2
 
   2    4       2    4     
   2  4     2  4         4  2     4  2 
ix. Είναι:
 2  x 2  8  2 xy  16  y 2    2  8  16    x 2  2 xy  y 2  
    4    x  y      4    x  y      4    x  y   
2 2
    4  x  y    4  x  y 
x. y 2  2 x  x 2  1  y 2   x 2  2 x  1  y 2   x  1   y  x  1 y  x  1 .
2
β. i. Είναι: x 2  2 xy  y 2  z 2   x  y   z 2   x  y  z  x  y  z 
2
ii. Είναι:  x    x 2  2 x  1    x  1   x  1   x  1  x  1

2
iii. Είναι:
x 2  16 z 2  8 z  1  x 2  16 z 2  8 z  1  x 2   4 z  1 
2
  x   4 z  1   x   4 z  1    x  4 z  1 x  4 z  1
188
ΘΕΜΑ 4ο
7 x 2  10 xy  3 y 2  7 x 2  7 xy  3xy  3 y 2 
 7 x  x  y   3 y  x  y    x  y  7 x  3 y 
ii. Είναι:
3x3  5 x 2  3x  5  x 2  3x  5    3x  5  
  3 x  5   x 2  1   3 x  5  x  1 x  1
iii. Είναι:
3 x  3 x  2   1  9 x 2  6 x  1   3 x  1
2
iv. Είναι:
4 x 3  x  y  z   x  4 x 2   y  z    x  2 x    y  z   
2 2 2 2
   
 x  2 x   y  z    2 x   y  z   x  2 x  y  z  2 x  y  z 
v. Είναι:
4 x 2  25 y 2  4 x  1  2 x
 2 x  1   5 y  
2 2
  2 x  1  5 y  2 x  1  5 y    2 x  5 y  1 2 x  5 y  1
vi. Είναι:
x2  y 2  2 x  4 y  3  x2  y 2  2 x  4 y  4  1 
  x 2  2 x  1   y 2  4 y  4    x  1   y  2  
2 2
  x  1   y  2    x  1   y  2   
  x  1  y  2  x  1  y  2    x  y  1 x  y  3 .
β. Έστω α, β οι δύο αριθμοί και υ το κοινό τους υπόλοιπο.

  4  1 
Με την ταυτότητα της ευκλείδειας διαίρεσης έχουμε:
  4  2 
Επομένως:
 2   2   4  1     4  2   
2 2
  4   1      4   2      4   1      4   2     
  4   1    4   2    4   1    4   2    
  4   1  4   2  2  4   1  4   2   2  1   2    4  1    
 8  1   2    1      . 8
189
 2   2  4  6  13  0   2  4  4     2  6  9   0 
 20   2
   2      3  0  
2 2
 3  0  3
β. Είναι:
  36 x 2  24 xy  4 y 2   6 x   2  6 x  2 y   2 y      6 x  2 y 
2 2 2
Επομένως η πλευρά του τετραγώνου είναι:   6 x  2 y .

Άρα η περίμετρός του είναι:
  4    4  6 x  2 y     4  2 3x  y     8 3x  y 
190
1.8 Ε.Κ.Π. και Μ.Κ.Δ. ακέραιων αλγεβρικών παραστάσεων
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Απαντάμε στις ερωτήσεις:

 Ελάχιστο Κοινό Πολλαπλάσιο (Ε.Κ.Π.) δύο ή περισσότερων
παραγόντων, ονομάζεται το γινόμενο των κοινών και μη κοινών
παραγόντων τους με εκθέτη καθενός το μεγαλύτερο από τους εκθέτες
του.
 Μέγιστος Κοινός Διαιρέτης (Μ.Κ.Δ.) δύο ή περισσότερων
παραγόντων, ονομάζεται το γινόμενο των κοινών παραγόντων τους με
εκθέτη καθενός το μικρότερο από τους εκθέτες του.
β. Το Ε.Κ.Π. των παραστάσεων είναι: 12 2 x3 .
Β. α. Τρέπουμε τις παραστάσεις σε γινόμενα πρώτων παραγόντων.

 2  2 x  x 2    x 
2

  2  x 2    x   x 
 3 2  3 x  3   x 
2  2 x  2   x 
Επομένως το Μ.Κ.Δ. των παραστάσεων είναι:   x
β. Έχουμε:
 ...  36 5  2 2
 
 ...  6 
3
 ...  12 x 2  x  1 2  x  1
 
 ...  2 x  x  1
ΘΕΜΑ 2ο
4  x 2  y 2   4  x  y  x  y  , 6  x  y  , 3 x  y 
2 2
 . ..  12  x  y  2  x  y  2
 ...  1
191
ii. Είναι:
 2   2        
   
2
 3   3       2     2 
 . ..         2  2     2 
 ...    
iii. Είναι:
 2  3  2    1  2 
 2  3  4    1  4 
 3       1  1
 2  2  1    1
2
 . ..     1  1 2   2   4 

 ...    1
iv. Είναι:
 3  6 2  12  8    2 
3
 2  4    2   2 
 2  2     2 
 ...     2  3   2 
 ...    2
    x 2  1 x 2  1   x  1 x  1  x 2  1


β. Έχουμε:     x 2  5 x  4   x  1   x  1 x  4  x  1

   x  x  4  x  1
 ...  x  x  1 x  1 x  4   x  1

2
 ...  x  1
 ...  36  
5 2 2
Β. α. i. Έχουμε: 
 ...  6 
3
 ...  12 x 2  x  1 2  x  1
ii. Έχουμε: 
 ...  2 x  x  1
192
β. Τρέπουμε τις παραστάσεις σε γινόμενα πρώτων παραγόντων.

3 x3  9 x 2  3 x 2  x  3
6 x3  36 x 2  54 x  6 x  x 2  6 x  9   6 x  x  3
2
9 x3  81x  9 x  x 2  9   9 x  x  3 x  3
Επομένως το Ε.Κ.Π. των παραστάσεων είναι: 18 x 2  x  3  x  3
2
και ο Μ.Κ.Δ. είναι: 3x  x  3
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Έχουμε: x3  9 x  x  x 2  9   x  x  3 x  3
και
 x  3x  1  1   x  3x  1  1  x  3x  1  1 
2 2 2 2
  x  3x  1  1 x  3x  1  1   x  3x  2  x  3x  
2 2 2 2
  x  1 x  2  x  x  3  x  x  1 x  2  x  3
 . ..  x  x  1 x  2  x  3 x  3
 . ..  x  x  3
   12 x 2  12 y 2  12  x 2  y 2   12  x  y  x  y 

β. Είναι:    6 x  6 y  6  x  y 

   3 x  6 xy  3 y  3  x  2 xy  y   3  x  y 
2 2 2 2 2
 ...  12  x  y  x  y  2
 ...  3  x  y 
 ...  15 3 xy 2
Β. α. i. Είναι: 
 ...   xy
 x3  8  x3  23   x  2   x 2  2 x  4 

ii. Έχουμε:  x 2  4 x  4   x  2 
2

 x 2  4   x  2  x  2 

 ...   x  2  2  x  2   x 2  2 x  4 
 ...  x  2
 ...  60  
4 3
β. i. Είναι: 
 ...  3 
2 2
 ...  24 x
3 5
ii. Είναι: 
 ...  4 x
2 3
193
 ...  6 2      2    
iii. Είναι: 
 ...  3    
2 2
ΘΕΜΑ 4ο
 ...  96 4  2 4
Α. α. i. Είναι: 
 ...  16
ii. Είναι:
2  2   2    
6  6   6    
 2   2        
 ...  6       

 ...  1
 x3  x  x  x  1 x  1

β. i. Είναι:   x  1
2
 x 1

 ...  x  x  1  x  1
2
 ...  1
  3   3       2     2 

  2    2 2   2   2     2               
ii. Είναι: 
                 2 

 5    
 ...  5      2   2     2 
 ...    
 1  3

Β. α. i. Είναι:  1  3
 1  9  2  1  3 1  3 

...  1  3 1  3 
 1    2

ii. Είναι:  1  
 1   2  1   1   

...  1   1    1     2 
194
 x 2  2 x  8   x  2  x  4 
β. i. Είναι:  2
 x  5 x  68   x  2  x  3

...   x  2  x  3 x  4 
   x  2   x    2

iι. Είναι:  x   x  2   x    x  2 
2 2

 x  2

...   x     x  2 
2
195
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Ρητή αλγεβρική παράσταση ονομάζεται το κλάσμα του οποίου οι όροι

είναι πολυώνυμα.
β. Η διαφορά ανάμεσα στην κλασματική παράσταση και στη ρητή

παράσταση είναι ότι η μεν κλασματική παράσταση είναι ένα κλάσμα του
οποίου οι όροι είναι αλγεβρικές παραστάσεις, η δε ρητή παράσταση είναι ένα
κλάσμα του οποίου οι όροι είναι πολυώνυμα.
γ. Στις κλασματικές και στις ρητές παραστάσεις οι τιμές που παίρνουν οι

μεταβλητές πρέπει να είναι τέτοιες, ώστε οι παρονομαστές να είναι διάφοροι
του μηδενός.
Β. α. i. Πρέπει να ισχύει:   1  0    1    R    1  .
8
ii. Πρέπει να ισχύει: 8  2 x  0  2 x  8  x    x  4  x  R    4  .
2
iii. Πρέπει να ισχύει:
2 y 2  8  0  2 y 2  8  y 2  4  y   4  y  2  y  R    2 , 2 
ή 2 y 2  8  0  2  y 2  4   0  2  y  2  y  2   0  .
 y20  y  2
   y  R   2 , 2 
 y2 0  y2
iv. Πρέπει να ισχύει:
 z 3 0  z  3
z 2  z  6  0   z  3 z  2   0     y  R   3 , 2  .
 z2 0  z2
β. Έχουμε:
5
i. 3  5  0  3  5    
3
5
Επομένως η παράσταση δεν ορίζεται όταν   
3
 2x  4  0  2  x  2   0
ii.    x20 x  2
 5 x  10  0  5  x  2   0
Επομένως η παράσταση δεν ορίζεται όταν x  2 .
 x0  x0
iii. x 2  x  0  x  x  1  0   
 x 1  0  x  1
Επομένως η παράσταση δεν ορίζεται όταν x  0 ή x  1 .
196
  1  0    1
  1  0
    1  1  0    1
2
 
iv.      1  0     1  
 1     0  1  0   1
2
    1   1
 
Επομένως η παράσταση δεν ορίζεται όταν x  1 ή x  1 .
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Πρέπει να ισχύουν:
     2  0      0
 2  
     0          0
2
   
     
      0       
   0    
 
Έχουμε:
 2   2               
2 2
 2   
      
2 2
   
2
      
      2    
  
     
β. Πρέπει να ισχύουν:
 1   0

 1  0
2
 1   1     0  1  0   1
   1  1

   1  0    1 
 
 2    0  0
    0     1  0   1  0   2
  2 4 0    2   2   0  
    20   2

   2  0
197
Έχουμε:
 1 1   
  : 2  2    2  
 1  1       4
2
 1 1   
  :     2  
 1   1      1     1   2   2 
 1 1  1 
  :  
   1  1   1    1   2
 1  1  1 
  :  
   1  1   1  1    1   2
1    1   1   
     
  1  1 1   2   1   2
   2      1  2  2   2   3 3
  
  1  2     1 2       1 2      1 2   
2   1 2   1 2   1
2 2
B. α. i. Είναι:  
 1
2
  1  1  1
6   2  6   2  3   2  3
ii. Είναι:   
2   2   12 2     6    3  2   3
2 2
3 1   2  3   1  1 3 3
iii. Είναι:   
  1  1   1  1  1 1 
2 2
  2   8   4   2    4
2
iv. Είναι:  
 2  5  6   2   3   3
β. Είναι:
14 2
i. 
7   1   1
9x  c  9 9x c  9 1
ii.   2
36  9  c  x 3
36  c  9  x 3
4x
 2  2   2    
2
iii.  1
       
2 2
  1  1    1  1  1
iv.
 2 1   1  1
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Είναι:
2 x  3 yx  6 y  4 2  x  2   3 y  x  2   x  2  2  3 y  x  2
i.   
3 yx  3 y  2 x  2 3 y  x  1  2  x  1  x  1 3 y  2  x  1
198
    4  4    4     4    4    1   1
ii.   
  4     4    4     4    4    1   1
xy  x   y   x  y       y     y    x    y  
iii.   
x 2  2 x   2  x    x   x 
2 2
iv. Είναι:
 3   2    2   3           
2 2
 
 3  3       3  3  3 2   3 2   3
     2   2              
  
         
3 3
x3  x  x 2  1 x  x  1   x  1  x  1  x  1
2
x 1
2
v.   
x 1
4
x 
2 2
1 x 2
 1 x  1
2
x2  1
x 1
1 x x  x  1
β. i. Είναι:  1  x
1 x 1 x  1
1
x x
1 x  1  x  1 x  1
2
1 2 x  x  1 x  1 x  1
ii. Είναι: x  x2  x2  
1
1 x 1 x 1 x 2
 x  1 x
x x x
    2    
2
 
2 2 2 2
2
    
2
  
iii. Είναι:      
1 1

         
   
1
2
2  1 y2 y2
iv. Είναι: x   y    2  2  0
1  x x x
y2
199
v. Είναι:
1 1 2
1 1 2
   1  1  1 
3 x x 3 x  3 x  3 x2  9
1 1 
x 3 3 x x 3 3x
x 3 6x
   
x  3 x  3  x  3 x  3
x  x  3 3  x  3 6x
   
 x  3 x  3  x  3 x  3  x  3 x  3
x  x  3  3  x  3  6 x x 2  3 x  3 x  9  6 x
  
 x  3 x  3  x  3 x  3
 x  3  x  3
2
x2  6 x  9
 
 x  3 x  3  x  3 x  3 x  3
Β. α. Είναι:
1     2   3 1      1   
2
 
 4  2  2  1  2  2  2  2 1  12
1    1   2     1    2  1    1  2  1
   
  1   1   1
2 2 2 2 2 2
 1  1 1
  
  1   1  1   1
2
β. Είναι:
x 2  3x x  x  3 1
i.  2 
6 x  18 x
3 2
6 x  x  3 6 x
6 yv 2  3 y 2 v 3 y  2  y  3
ii.  
4 yv  2 y 2 2 y  2  y  2
x2 1  x  1 x  1  x  1

iii.
1  x   x  1 x 1
2 2
 2  4 2    2    2   2     2
2 2
iv. 2  
  2    2     2   
x3  xy 2 x  x2  y 2  x  x  y  x  y  x  y
v. 3   
x  2 x y  xy x  x  2 xy  y  x x  y x y
2 2 2 2 2
200
ΘΕΜΑ 4ο
     

Α. Κατ’ αρχήν έχουμε:       0        .
     

i. Έχουμε:
 2  2   2       2           2
2 2
  
   
       2       2 
                  
 
ii. Έχουμε:
 2  2   2  2  2   2  2  2   2
  
     

 2
  2   2

 2
  2   2

 2
  2   2

     

          2          2          2 
  
       2        2        2
   
  
      2        2        2 
   
  
             2  2  2  2        2  0  0
β. Είναι:
2
1  1 1 1
  x   2   x     2  x2  2x   2 
x  x x x
1 1
  2  x2  2  2  x2  2   2  2
x x
Είναι:
3
1  1 1 1 1
  x    3   x     3  x3  3x 2   3x  2  3 
x  x x x x
1 1  1 1
  3  x3  3x  3   3   3  x3  3  x    3 
x x  x x
1 1
  3  x 3  3  3  x3  3   3  3
x x
201
Β. α. Πρέπει να ισχύει:
 x5  0  x  5
x 2  3 x  10  0   x  5  x  2   0   
 x2 0  x2
Έχουμε:
x 2  5 x  14  x  7  x  2  x  7
   1 ,  ί x  7  x  5 .
x 2  3 x  10  x  5  x  2  x  5
Ή αλλιώς:
x 2  5 x  14  x  7  x  2  x  7 x  5  2
   
x 2  3x  10  x  5  x  2  x  5 x5

 x  5  2  x  5  2
 1
2
1
x5 x5 x5 x5
x y z
β. Θέτουμε   .
       
Επομένως:
 x
    
  x      
x y z  y 
        y       
           
 z  z      
 
  
 x    

  y      x  y  z               
 z    

             0
202
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Ναι συμφωνούμε.
β. Το δεύτερο μέλος της ταυτότητας γράφεται:

     2     2    3   2    2   2    2   3   3   3
Επομένως:  3   3       2     2  .
Η δοθείσα παράσταση γράφεται:
 2  2   4  2   3  2  2   2   2     2
:   
 3   3  2     2      2     2   2   3
 2         2     2
   1.
     2     2   2    
Επομένως η παράσταση είναι σταθερή,
4  6  2 8
Β. α. Είναι: i.  
3   5 2
5
x2 2 x3
ii. 12 xy  
6 y3 y2
 2 2   9    
iii.   
12  3  
2
 4
2
 2  2  2
iv.   3      3   
 2 9   3  3   3
  2  2  4 2       4 
v.    
  4 4  2
  4  2    2    2  
3 5 8 4
β. i. Είναι:   
2x 2x 2x x
ii. Είναι:
2 x  4 x  3 4 x  5 3  2 x  4   x  3  2  4 x  5
   
2 6 3 6
6 x  12  x  3  8 x  10  x  5
 
6 6
203
iii. Είναι:
3 2 5  3 3 2 5  3
     
2   2 3  3 6   6 2   1 3   1 6   1  1
2
3  3   1 2  2   1 5  3
   
2   1 3   1 6   1  1
9   1  4   1  5   3 9  9  4  4  5  3
  
6   1  1 6   1  1
10   10 10   1 5
  
6   1  1 6   1  1 3   1
iv. Είναι:
1 1 1
 2  
 
2 2
    2  2 
2
1 1 1
   
            2     
1 2 1  2     1     
   
2        2        2        
2   2           2   2   2      3  3 
   
2         2         2        
3     3
 
2         2     
ΘΕΜΑ 2ο
1 3 4 1 3 4
  2    
  2 2     4   2   2   2   2 
 2 3   2  4
   
  2   2    2   2    2   2 
  2  3   2   4   2  3  6  4 4  8
   
  2   2    2   2    2   2 
4   2  4
 
  2   2    2
204
ii. Είναι:
x 2 y 2 2 xy x 2  y 2  2 xy  x  y 
2
x y
 2  
y x xy xy xy xy xy
    x y
1 1 y x x y x y
 
x y xy xy xy xy
β. Έχουμε:
x2  x x2  4 2 
2 
:   2 
 2x  4  2x  4 2x  8 x  2x 
2
x2  x x2  4 2 
 :    
 2  x  2    2  x  2  2  x  4  x  x  2  
2 2
x2  x2  x  2 x  x2  4 2  2  x  2 
 :   
4  x  2  2 x  x  2  x  2  2 x  x  2  x  2  2 x  x  2  x  2  
2
x2 x2  x  2  x  x2  4  4  x  2
 : 
4  x  2
2
2 x  x  2  x  2 
x2 x3  2 x 2  x3  4 x  4 x  8
 : 
4  x  2
2
2 x  x  2  x  2 
x2 2 x2  8x  8 x2 2  x2  4 x  4
 :  : 
4  x  2
2
2 x  x  2  x  2  4  x  2  2 2 x  x  2  x  2 
x2 2  x  2 2 x2 x2
 :  : 
4  x  2
2
2 x  x  2  x  2  4  x  2  x  x  2 
2
x2 x  x  2 x
  
4  x  2
2
x2 4  x  2
1 1 x y
i.    xy   xy  x  y
x y xy
 1 1  x3 x3
ii. 1   2  x3  x3   2  x3  x 2  x
 x x  x x
1 1 1   yw xw xy 
    xyw      xyw 
iii.  x y w  xyw xyw xyw 
yw  xw  xy
  xyw  yw  xw  xy
xyw
 y   x  x  y x  y  x  y  x  y 
iv. 1     1   
 x  y  x y xy
     1 1   2  2    2  2   2  2
v.    
:    :   
             
205
z 
2
1 1  z 
vi.     z     z  
z  z z
1 1   1  1
β. i. Είναι:   
   1    1    1
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 4 1 3
ii. Έχουμε:          1   
1 2 2  3 3  4 1 2 2 3 3 4 4 4 4 4
1 1 1 1 1 1 6 2 1 9 3
ή πιο απλά:          
1 2 2  3 3  4 2 6 12 12 12 12 12 4
ΘΕΜΑ 3ο
 1 1 1  
        1  :   2    1    
2 2
      
   1  
         1  :      1 
2
        
    1 
      1  :      1      1 
  
    1    1 :      1     1  

   

    1    1  1

1
     1    1  
ii. Είναι:
  
  
                      
     
   
                      
                   
   
                                 
                      
 
          
  2     2    2   2   2     2
 
          
206
   2   2    2            
 
          
          2           
 
          
           2    
 
          
            2            2   
  
                  
                     
  1
               
β. i. Είναι:
2 2
 
   
 
1 1 1 1
 
   2    2
2      2     
 
       
  
  2    2 
 
    2      2     2     2 
2       2      
   
  
  2     2  
    2     2  
2     2 2   2  
   
  
  2     2  
    2     2  
   2    2          
       
    
          
    2     2      2     2 
    2     2      2      2 
   
     
 2  2 2    2   2 2  2    2     
    
     
207
ii. Είναι:
x y x y
1  1 
x y
x y
2 2
 x  y  x  y  x 2  y 2

x y x y x y
x y x y
 1  1  2 
x y x y x  y   x2  y 2 
2 2 2 2 2

x y x y x y
x y
 1 2 1  1
 x  y  x  y  
x y x y
2 2 2
2 y 2
x y
1 x2  y 2 2 y 2  x2  y 2 x2  y 2
   
1 2 y2 2 y2 2 y2
3   3x  9 
2
 x2  9 x
   2 : 2 
 27  3 x 3 x  9 x  3 x  3 x  x
2 3
 x2  9 x 3  9  x  3
2
   : 2 
 3  9  x  3  x  3 x  x  3  x  3  x 
2
 3  9  x  3
2
x2  9 x
   : 2 
 3  3  x  3  x  3  x  3  x  x  3   x  3  x 
   x  9 2
x 3  9  x  3
2
   : 2 
 3  x  3 x  3 3  x  3 x  x  3  x  x  3
  x  x2  9 x 2  x  3 9  x  3   x 2  x  3
    
 3 x  x  3 x  3 3 x  x  3  x  3 3 x  x  3 x  3  9  x  3
2
 x  x 2  9   x 2  x  3  9  x  3  x 2  x  3
  
3x  x  3 x  3 9  x  3
2
 x 3  9 x  x 3  3x 2  9 x  27  x  x  3
2
  
3 x  x  3 x  3 9  x  3
2
3x 2  18 x  27  x  x  3 3  x  6 x  9 
2
x
2
    
3 x  x  3 x  3 9  x  3 2
3  x  3 9  x  3
2
3  x  3
2
x x
  
3  x  3 9  x  3 2
9  x  3
208
ii. Είναι:
1 1
 
       2
       2
1 1
  
                    
1 1
  
               
   
  
                     
      
  
                     
   1
 
                 
iii. Είναι:
1 1  1 1                
                 
       

                2       
  
iv. Είναι:
 5 x  3 y 9 x  8 y   4   9 3  10 
  :  
 15 12   4 y 5x 
 4  5 x  3 y  5  9 x  8 y    5 x  4   9  4 y  3  10  
  :  
 60  60    20 xy 20 xy 
20 x  12 y  45 x  40 y 20 x  45 x  12 y  40 y
 : 
60 20 xy
20 x  12 y  45 x  40 y 20 xy xy
  
60 20 x  45 x  12 y  40 y 3
β. i. Είναι:
 x  y 
2
x y 4 xy x y 4 xy 4 xy
 2    
x y x  y 2
x  y  x  y  x  y   x  y  x  y   x  y  x  y 
 x  y   4 xy  x 2  2 xy  y 2  4 xy  x 2  2 xy  y 2 
2

 x  y  x  y   x  y  x  y   x  y  x  y 
 x  y
2
x y
 
 x  y  x  y  x  y
209
ii. Είναι:
 2   2  2   2  2  2   2  2   2  2
   
 2   2  2            
   
2
2  2 2  2   
    
                   
 2   2                2   2   2  
2 2
    
                   
 2               
   
                 
iii. Είναι:
2 2   2 2 2 2   2 2
     
   2   2             

3

  2   2     

 2

              
 3   2   2        2 
 
    
 3   3   2    2   3   2   2   3       
2
   
               
iv. Είναι:
  x    y     x     y  
2 2 2 2
2 2
   
xy x  xy 2
xy  y 2
xy x  x  y  y  x  y 
 2  x  y  y   x  x   y 
2 2
   
xy  x  y  xy  x  y  xy  x  y 
 2  x  y   y   x   x   y 
2 2
 
xy  x  y 
 2  x  y   y  2  2 x  x 2   x  2  2 y  y 2 
 
xy  x  y 
 2 x   2 y   2 y  2 xy  x 2 y   2 x  2 xy  xy 2
 
xy  x  y 
x 2 y  xy 2 xy  x  y 
  1
xy  x  y  xy  x  y 
210
v. Είναι:
1   3 4 1   3 4
     
  2   2 4  2
  2   2   2  4 
1   3 4
   
  2   2   2   2 

  2 1       2   3  4

  2   2    2   2    2   2 

  2 1       2   3  4 
  2   2 
   2  2  2   2  3  2  6  4 2 2  4 2   2  2
   
  2   2    2   2    2   2    2
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Είναι:
             
   0          0
     
                     0 
  2    2   2   2   2   2  0 
        2        2   2   0 
        2               0 
        2         0         2       0 
                    0               0 
  0  
 ή  ή
 
     0     
 ή  ή
 
     0    
Επομένως το τρίγωνο ΑΒΓ είναι ισοσκελές.
211
β. Είναι:
 
 
 
  5
5
  :  4  2 2  2   4  
 1 1 
 1  1  
 1 1 
   
 
 
 
 5
 5
 :   2  2 2  2    2  2  
 
 1 1   
 1 1  1 1  
   
 1  1  
 
 
 
  5
 5
 :  2   2  2 
 
 1 1 
 1    1    
 
   
 
 5 5 
 :         
2
 
 1   
    1    
 
 
  5
 5 
   :           
2 2
            
      

 5 5 
 
  1  1  :            
2 2
     
    
 
  5       5     
   :          
2 2
   
  4       4      :          
2 2
 
     4   4            
 2 2 2 2

  
                
2 2 2 2
212
  2  2    2  2 
   
 2
  2  2   2 

             
2 2

  2   2          2   2

        
2
Β. α. Μετατρέπουμε τα σύνθετα κλάσματα σε απλά.

i. Είναι:
   1          2     
 
1  

1    1  

1   

   2    

 2   1    2   1     2   1 2
1 
1   1   1   1  
               1   
  
1   1    1   1    1  
ii. Είναι:
     2  2 2  2  2 2
 2  2    
         
   
       
 2   2  2  2   2  2        
2 2
   
    
       
             2 2
    
    
1  x2 
2
 2x
2 2
 2x   1 x 
2 2
  
2 2
2 
 2 
  
 1 x   1 x  1  x2  1  x 2 
2 2
4x2  1  2 x2   x2  1  2 x2   x2  1  x 
2 2 2 2
   1
1  x  1  x  1  x 
2 2 2 2 2 2
i i. Έχουμε:
 154   5.928   2  77   5.929  1 
2 2 2 2
        
 5.930   5.930   1  5.929   1  5.929 
2 2
 2  77   77  1   2  77   1  77 
2 2 2 2
 2 
  2 
  2 
  2 
.
 1  77   1  77   1  77   1  77 
2
 2x   1 x 
2 2
 2 
  2 
 2  2  1
 1  x   1  x 
213
2.2 Εξισώσεις δεύτερου βαθμού
ΘΕΜΑ 1ο
 1. Σ
 2. Λ
 3. Σ
β. Έχουμε την αντιστοίχιση:

 1Δ
 2Β
 3Γ
 4Ε
Β. α. i. Είναι: 3x 2  48  0  x 2  16  0  x 2  16  x   16  x   4
ii. Είναι:
5 x 2  48  3x 2  114  5 x 2  3x 2  114  48 
 2 x 2  66  x 2  33
Η εξίσωση είναι αδύνατη.
iii. Είναι:
 x  5 x  5  39  x 2  25  39  x 2  39  25 
 x 2  64  x   64  x   8
iv. Είναι:
2  3x 2  x   3  4 x  x 2   6 x 2  2 x  12 x  3x 2 
 6 x 2  3x 2  2 x  12 x  0  9 x 2  14 x  0 
 x0

 x  9 x  14   0   14
 9 x  14  0  x  9
v. Είναι:
 2 y  3 2 y  3  5 y  9  4 y 2  9  5 y  9  0 
 y0

 4 y  5 y  0  y  4 y  5  0  
2
5
 4 y  5  0  y  4
214
vi. Είναι:
2 x 2  3x x 2 2 x 2 x 2  3x x2 2x
   60   60   60  
4 3 5 4 3 5
 15  2 x 2  3 x   20 x 2  12  2 x 
 30 x 2  45 x  20 x 2  24 x  0  10 x 2  69 x  0 
 x0

 x 10 x  69   0   69
 10 x  69  0  x   10
 x  1  0  x  1

Β. β. i. Είναι:  x  1  x 2  5 x  6   0   2  x2
 x  5x  6  0   x  3
 
 2  x3
 x  7 x  12  0  
  x4

ii. Είναι:  x  7 x  12  2 x  7 x  4   0  
2 2
 x  4
 2x2  7 x  4  0  
  1
 x

  2
ΘΕΜΑ 2 ο
Α. α. i. Θέτουμε 6 x  1  y . Άρα:
 5
 y  4  6x 1  4  x 
 6
y 2  11y  28  0  
 y  7  6x 1  7  x  8  4

 6 3
ii. Θέτουμε 2 x  7  y . Άρα:

 1
 y  6  2 x  7  6  x 
 2
y 2  4 y  12  0  
 y  2  2x  7  2  x  9

 2
iii. Θέτουμε 2x    y . Άρα:

  
 y    2 x      x 
 2
y 2   y  2 2  0  
 y  2  2 x    2  x    2

 2
215
iv. Έχουμε:
 2 x  3   x  1  48  4 x 2  12 x  9  x 2  2 x  1  48  0 
2 2
 20
 x
 3x  14 x  40  0  
2
3
 x  2
β. i. Είναι:    8  7  0   2  8  7  0
Έχουμε:
   2  4     8   4  1  7  64  28  36
2
 86 2
 1
    8  36 8  6  2 2
x1 , 2    
2 2 1 2  8  6 14
 7
 2 2
ii. Είναι:  z  1  3  z  z 2  2 z  1  3  z  0  z 2  z  2  0
2
Έχουμε:
   2  4    1 2  4  1   2   1  8  9
 1  3 4
  2
    1  9 1  3  2 2
x1 , 2    
2 2 1 2  1  3  2  1
 2 2
iii. Είναι:
25  z  1  4  25  z 2  2 z  1  4  0 
2
 25 z 2  50 z  25  4  0  25 z 2  50 z  29  0
Έχουμε:
   2  4   50 2  4  25  29  2500  2900  400  0
Ένας πιο σύντομος τρόπος για να διαπιστώσουμε ότι η εξίσωση είναι
αδύνατη είναι ο εξής;
4
25  z  1  4   z  1    0 , αδύνατη, γιατί το 1ο μέλος είναι θετικό.
2 2
25
216
iv. Είναι:
3 2   1 3 2  1
  6  1  6   6  6  6  6 1 
2 3 2 3
 3  3 2  2   1  36   6  9  2  2   2  36   6  0 
 9  2  34   8  0
Έχουμε:
   2  4     34   4  9   8   1156  288  1.444
2
 34  38 4 2
 
    34  1.444 34  38  18 18 9
x1, 2    
2 29 18  34  38  72  4
 18 18
Β. α. i. Έχουμε:
 x  1   x  x 2  2 x  1  x  0  x 2  x  1  0
2
   2  4   1  4 11  1  4  3  0

2

ii. Έχουμε:
 4 x  1   x  2   9   4 x   2  4 x 1  12   x 2  2  x  2  22   9  0 
2 2 2
 16 x 2  8 x  1  x 2  4 x  4  9  0  15 x 2  4 x  6  0.
Είναι:    2  4   4   4 15  6  16  360  344  0 .
2

iii. Έχουμε:
2  9  x 2   4 x  3x 1  x   1  18  2 x 2  4 x  3x  3x 2  1 
 18  2 x 2  4 x  3x  3x 2  1  0  x 2  7 x  17  0.
Είναι:    2  4   7   4 117  49  68  19  0 .
2

iv. Έχουμε:
 x  2  x  1   3  x  2 x  2  
  x  2  x  1   3  x  2 x  2   0 
  x  2  x  1  2  3  x  x  1  0 
  x  1  x  2   2  3  x    0   x  1 x  2  6  2 x   0 
 x  1  0  x  1

  x  1 3 x  8   0   8
 3x  8  0  x  3
217
v. Έχουμε
x  1  11 x 2  1  24   x 2  1  11 x 2  1  24  0 
2 2 2 2 2
 y 2  11y  24  0  y  3  y  8  x 2  1  3
   2 
 y  x  1  y  x 1  x  1  8
2 2
 x  4  x   4  x  2
2
 2  
 x  9  x   9  x  3
     
2
   2  4    2  3   4  3  2 
2
2 3  12 2 
 
 2
2
  2  2  3  32  12 2  2  6 2  9  12 2  11  6 2 
 2  
2 2
 9  2  2  3  2  32   2 3 2  3  2
Επομένως:
3  2   
2
   2 3 2 3 3 2
x1 , x 2   
2 23 6
2 3 3 2   2 33 2 2 2
 
2
6 6 6 3

2 3 3 2   2  3  3  2 6
  1
6 6 6
ii. Έχουμε:
   
2
   2  4   2 2  1   4  4  2  4  2  1  16 2 
2
 
 
 4   2  2  2 1  12   16 2  4  2  2 2  1  16 2   
2
 
 
 4  3  2 2  16 2  12  8 2  16 2  12  8 2  4 3  2 2   

 4 1  2  2 1 2  4 12      2 1  2   2 2 1  2    
2
 2 1  2 
2 2
2
   
Επομένως:
       
2
   2 2  1  2 1  2  2 2 1  2 1 2
 
x1 , x 2   
2 24 8
2   
2 1  2 1 2 2 2 222 2 4 2
 
8 6 6 3

2   
2 1  2 1 2 2 2 222 2 4 2 2 2
 
8 6 6 3
218
iii. Έχουμε:
   4 1   2 5  2  
2
   2  4  1  5
 1  2 1 5   5   8 5  8  1  2 5  5  8 5  8  14  6
2
2
5
 9  5  2  3  5  3   5   2  3  5  3  5 
2 2
2
Επομένως:
  3  5 
2
    1 5  1  5  3  5
x1 , x 2    
2 2 1 2
1  5  3  5 2  2 5 2 1  5  

1  5  3  5  2

2

2
 1 5
2 1  5  3  5 4
  2
2 2
iv. Έχουμε:
   
2
   2  4  1  2 3  4 1  1  3 
 
2
 12  2 1  2 3  2 3  4  4 3  1  4 3  12  4  4 3  9
Επομένως:
x1 , x 2   

     1  2 3  9 1  2 3  3


2 2 1 2
1  2 3  3 4  2 3 2 2  3
   2  3
 
 2 2 2
1  2 3  3 2  2 3 2 1  3
   1 3
 
2 2 2
219
ΘΕΜΑ 3ο
x2  2 x  4   2  x  x2  2 x  2  x  4   0 
 x 2  2     x  4    0
Έχουμε:
   2  4     2       4  1  4   
2
 4  2  2     2   16    4  2  8   4  2  16   
 4  2  8   4  2  4  2  2     2    2     
2
    2       2     
2
x1 , 2   
2 2 1
 2      2     4 
  2
2      2      2 2
 
2  2       2      4   2 
 2 2
ii. Είναι:
3x 2  2  x   x  0  x  3x  2      0 
 x0

 2  
 3x  2     0  3x  2     x  3
iii. Είναι:
x 2  2  x  8 x  16   x 2  2  x  8 x  16   0 
 x  x  2    8  x  2    0   x  2   x  8   0 
 x  2  0  x  2

 x  8  0  x  8
iv. Είναι:
 x 2  2 x   x   x 2  2 x   x  0  x  x  2     0 
 x0

  2
  x  2    0   x    2  x   ,    0 
220

   9
i.  2    90  0  
   10
 1
 x
1 x  2
ii. x 2    6 x 2  x  2  0  
3 6  x1

 3
 y  0,8
iii. y 2  1,5 y  0,56  0  
 y  0, 7
3 2 2
iv. x 2  2 x    9 x 2  12 x  4  0  x 
2 3 3
v. 26  6 y  y  0  y  6 y  26  0 ,  ύ
2 2
Β. α. i. Για να έχει μία μόνο ρίζα η εξίσωση είναι πρωτοβάθμια.

  2  3  2  0    1
Ισχύουν ταυτόχρονα:      2    1
  2  0  2
ii. Για να έχει μία διπλή ρίζα (δηλαδή δύο ρίζες πραγματικές και ίσες μεταξύ
τους), πρέπει να ισχύει Δ = 0.
   2  4     2   4    2  3  2   3 
2
  2  4  4  12 2  36  24  11 2  32  20

2

Έχουμε για λύση την εξίσωση 11  32  20  0  
2
10
 
 11
221
   2  4     3  1   4 1  5    
2
  3  1  20  4  9 2  6  1  20  4  9 2  10  19.
2
 19

Επειδή η εξίσωση έχει μία διπλή ρίζα, έχουμε: 9  10  19  0  
2
9
   1
19
 Για    έχουμε:
9
 19  19
x2   3   1 x  5   0  9 x 2  48 x  64  0 
 9  9
 48 48 8
x   
2 29 18 3
Αλλιώς (με τη χρήση αξιοσημείωτης ταυτότητας):
8
9 x 2  48 x  64  0   3x  8   0  3x  8  0  3x  8  x  
2
3
 Για   1 έχουμε:
 4
x 2   3 1  1 x  5  1  0  x 2  4 x  4  0  x 
 2
2 2 1
x2  4x  4  0   x  2  0  x  2  0  x  2 .
2
ii. Έχουμε:
   2  4     1  4 1  4    
2
  2  2  1  16  4   2  2  15.
   5
Επειδή η εξίσωση έχει μία διπλή ρίζα, έχουμε:  2  2  15  0  
  3
 Για   5 έχουμε:
x   5  1 x  4   5   0  x 2  6 x  4  5  0  x 2  6 x  9  0 
2
 6 6
x   3
2 2 1 2
x 2  6 x  9  0   x  3  0  x  3  0  x  3
2
 Για   3 έχουμε:
 2
x 2   3  1 x  4  3  0  x 2  2 x  1  0  x    1
2 2 1
x 2  2 x  1  0   x  1  0  x  1  0  x  1 .
2
222
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Είναι:
   
  2        2   2   2  2  0 
   
      0      0.
2
   4 1   4  4  4      4  0  0 .
2
Επομένως:    2  4  2 
Άρα η εξίσωση x 2  2  x    0 έχει δύο ρίζες ίσες.
β. i. Εξετάζουμε αν η τιμή x  1 είναι ρίζα της εξίσωσης.

Έχουμε:  x 2   x    0     1     1    0        0      
2
το οποίο ισχύει. Επομένως η τιμή x  1 είναι ρίζα της εξίσωσης.


ii. Εξετάζουμε αν η τιμή x   είναι ρίζα της εξίσωσης.

Έχουμε:
     
2
 x   x    0              0 
2
   
 2   2 
  2    0      0   2      0 
   
 0
          0 
     0
Όμως, από την υπόθεση, έχουμε:   0 .
Επομένως:       0       , το οποίο ισχύει.

Άρα η τιμή x   είναι ρίζα της εξίσωσης.

 2x2  8  0  2 x2  8
 
 2x  8   x  2 
2
0     
2 2
 x20  x  2
 
 x2  4  x 4  x  2
  
          x  2
 x  2  x  2  x  2
  
ii. Έχουμε:
 x  2
 
2015
3 x2  x  2  0  x2  x  2  0  
 x 1
iii. Έχουμε: 4   x  1  0   x  1  4 , αδύνατη.
2 2
223
iv. Έχουμε:
 2 x 2  18  0  2 x 2  18
 
 2 x2  18 2 x2  8  x  1  0   2 x 2  8  0   2 x 2  8 
 x 1  0  x 1
 
 x 9
2
 x  3
 2  x   9 
  x  4 ,  ύ    x3
 x 1  x  1 
  x 1
β. Είναι:
        2  x 2  4    2 x 2  8 cm2
        x  x  2    x 2  2 x  cm2
 x  2
Άρα : 2 x 2  8  x 2  2 x  2 x 2  8  x 2  2 x  0  x 2  2 x  8  0  
 x4
Κ x  2 cm Λ
Α x  4 cm
2
Β
2 cm x cm
Δ Γ Ν Μ
Η τιμή x  2 απορρίπτεται, γιατί είναι πλευρά ορθογωνίου. Επομένως x  4 .

Για x  4 έχουμε:
    2 x 2  8  2  42  8  2 16  8  32  8  24 cm2
    x 2  2 x  42  2  4  16  8  24 cm2
224
2.3 Προβλήματα εξισώσεων δεύτερου βαθμού
ΘΕΜΑ 1ο
Α. Έστω x ο αριθμός.
Ισχύει: x 2  3x  10  x 2  3x  10  0
Έχουμε:
   2  4     3  4  1   10   9  40  49
2
 3  7 4
  2
    3  49 3  7  2 2
x1 , 2    
2 2 1 2  3  7  10  5
 2 2
Η τιμή x  2 απορρίπτεται γιατί δεν ικανοποιεί τις προϋποθέσεις, ενώ η τιμή
x  5 είναι δεκτή.
Β. Έστω x cm η μικρή βάση του τραπεζίου. Η μεγάλη θα είναι  x  5 cm , ενώ

το ύψος του θα είναι x cm .
Είναι:
      x  5  x  x
  16,5  
2 2
  2 x  5   x  33  2 x 2  5 x  33  0
Έχουμε:
   2  4    5 2  4  2   33  25  264  289
 5  17 22 11
 
    5  289 5  17  4 4 2
x1 , 2    
2 22 4  5  17  12  3
 4 4
11
Η τιμή x   απορρίπτεται, γιατί x  0 .
2
   3 cm
Επομένως τα μήκη των βάσεων του τραπεζίου είναι: 
   8 cm
 x  52

Β. α. Έχουμε: x  x  5   2964  x  5 x  2964  0   ή
2
 x  57

Επομένως ο ζητούμενος αριθμός είναι το 57.
225
β. Έστω x το ένα ψηφίο του αριθμού. Το άλλο είναι το x – 9.

Ισχύει:
x 2   x  9   41  x 2  x 2  18 x  81  41  0 
2
 x4

 2 x  18 x  40  0  x  9 x  20  0   ή
2 2
 x5

Επομένως ο αριθμός είναι το 45 ή το 54.
ΘΕΜΑ 2ο
Α. α. Έστω x ο ένας αριθμός. Ο άλλος είναι ο 18 – x.

 x3

Έχουμε: x 18  x   45  18 x  x  45  x  18 x  45  0   ή
2 2
 x  15

Επομένως οι δύο αριθμοί είναι το 3 και το 15.
β. Έστω x η πλευρά του τετραγώνου. Περιορισμός: x  0 .

 x  9
Είναι:  x  2   49  x 2  4 x  4  49  x 2  4 x  45  0  
2
 x5
Η τιμή x  9 απορρίπτεται, λόγω του περιορισμού.
Άρα η πλευρά του αρχικού τετραγώνου είναι   5 cm .
Επομένως:    2  52  25 cm2 .
Β. α. Έστω x , x  1, x  2  x  0  , οι ζητούμενοι αριθμοί.

Λόγω του πυθαγορείου θεωρήματος έχουμε:
 x  2  x 2   x  1  x 2  4 x  4  x 2  x 2  2 x  1 
2 2
 x3
 x2  2x  3  0  
 x  1 ,  ί 
Επομένως οι αριθμοί είναι οι: 3, 4, 5.
(Η τριάδα αυτή των αριθμών ονομάζεται πυθαγορική τριάδα)
β. Έστω x ο μικρότερος από τους δύο ακεραίους. Ο άλλος είναι ο x + 1.
Ισχύει:
        x  x  1  4  x  x  1  4 
 x  x  1  4  2 x  1  4  x 2  x  8 x  4  4 
 x  1

 x  x  8 x  4  4  0  x  7 x  8  0   x  8  x  8.
2 2
 xZ
 
Επομένως οι αριθμοί είναι το 8 και το 9.
226
ΘΕΜΑ 3ο
Α. α. Έστω x m το πλάτος του οικοπέδου. Το μήκος του είναι x  11 m .

Είναι:
x   x  11  312  x 2  11x  312  0
Έχουμε:
   2  4    11 2  4 1  312   121  1.248  1.369
 11  37 48
  24
    11  1.369 11  37  2 2
x1, 2    
2 2 1 2  11  37  26  13
 2 2
Επομένως το πλάτος είναι 13 m και το μήκος είναι 13  11  24 m .
Η περίμετρος του οικοπέδου είναι:
  2      2  24  13  2  37  74 m
Τελικά θα χρειαστούν 74 m συρματοπλέγματος για την περίφραξη του
οικοπέδου.
β. Έστω x ,  x  9  η υποτείνουσα του ορθογωνίου τριγώνου.

Οι κάθετες πλευρές είναι: x  2 , x  9 .
Ισχύει:
x 2   x  2    x  9   x 2  x 2  4 x  4  x 2  18 x  81  0 
2 2
 x  17

 x  22 x  85  0   ή
2
 x  5 ,  ί 

Επομένως τα μήκη των πλευρών του τριγώνου είναι 17, 15 και 8 εκατοστά.
Β. α. Έστω x και y οι δύο πλευρές του ορθογωνίου. Ισχύει:

  68 m  2  x  y   68  x  y  34  y  34  x .
Επομένως οι πλευρές του ορθογωνίου είναι x και 34 – x. Έχουμε:
 2  x 2   34  x   262  x 2  1.156  68 x  x 2 
2
 676  x 2  1.156  68 x  x 2 
 x  10
 2 x 2  68 x  480  0  x 2  34 x  240  0  
 x  24
Επομένως οι πλευρές του ορθογωνίου είναι 24 cm  10 cm .
Άρα το εμβαδόν του είναι:   10  24  240 cm2 .
227
β. Έστω ότι οι ακμές των δύο κύβων είναι x , x  2 cm ,  x  2  . Ισχύει:

x3   x  2   386  x 3   x 3  3x 2  2  3x  22  23   386  0 
3
 x3  x3  6 x 2  12 x  8  386  0  6 x 2  12 x  378  0 
 x  7 ,  ί 
 x 2  2 x  63  0  
 x9
Επομένως το μήκος των ακμών τους είναι 9 εκ. και 7 εκ.
ΘΕΜΑ 4ο
Α. α. Το εμβαδόν του ορθογωνίου τριγώνου είναι ίσο με το ημιγινόμενο των

καθέτων πλευρών. Επομένως:
   x  1 x  1  x  1 x  1  24  2 
  24    
2 2
 x  7
 x 2  1  48  x 2  49  x   49    x  7 cm
 x0
Άρα οι κάθετες πλευρές του τριγώνου είναι:
   x  1  7  1  6 cm

   x  1  7  1  8 cm
Με τη χρήση του Πυθαγορείου Θεωρήματος βρίσκουμε την υποτείνουσα.
Είναι:  2   2   2  62  82  36  64  100    100    10 cm .
Έτσι, η περίμετρος του ορθογωνίου τριγώνου είναι:
        10  6  8  24 cm .
β. Η υποτείνουσα είναι η μεγαλύτερη πλευρά του ορθογωνίου τριγώνου.

Με τη χρήση του Πυθαγορείου Θεωρήματος βρίσκουμε την υποτείνουσα.
Είναι:
 x  2  x2   x  2  x2  4x  4  x2  x2  4x  4 
2 2
 x0
 .
 x  8 x  0  x  x  8   0   x  8  x  8.
2
 x0

   x  2  8  2  10 cm

Οι πλευρές του τριγώνου είναι:    x  8 cm
   x  2  8  2  6 cm

 Η περίμετρος του ορθογωνίου τριγώνου είναι:
        10  6  8  24 cm .
  86
 Το εμβαδόν του ορθογωνίου τριγώνου είναι:     24 cm 2 .
2 2
228
Β. α. Έστω ότι το επιτόκιο είναι x % ,  x  0  .

x
Ο τόκος του 1ου έτους είναι: 20.000   200 x ευρώ.
100
Το κεφάλαιο στην αρχή του 2ου έτους θα είναι: 20.000  200x ευρώ.
x
Ο τόκος του 2ου χρόνου είναι:  20.000  200 x    200 x  2 x 2 ευρώ.
100
Το κεφάλαιο στο τέλος του 2ου ήταν:
20.000  200 x  200 x  2 x 2  2 x 2  400 x  20.000 ευρώ.
Έχουμε:
2 x 2  400 x  20.000  26.450  2 x 2  400 x  6.450  0 
x  215
 x 2  200 x  3.225  0  ή
x  15
Επομένως το επιτόκιο ήταν 15 %.
β. Έστω x ,  x  0  τα κιλά του προϊόντος που αγόρασε ο έμπορος.

75
Το 1 κιλό προϊόντος στοίχιζε ευρώ.
x
Αφού κράτησε 4 κιλά, τα υπόλοιπα x  4 κιλά τα πούλησε
75  9 84
προς  ευρώ το κιλό.
x4 x4
Επομένως έχουμε:
 84 75
  1 84 75
 x4 x  x  x  4   x  x  4    x  x  4  1 
 x  0  x  4 x4 x
 84 x  75  x  4   x 2  4 x  84 x  75 x  300  x 2  4 x  0 
x  12 ,  ί 
  x 2  13x  300  0  x 2  13x  300  0 
x  25
Επομένως ο έμπορος αγόρασε 25 κιλά προϊόντος.
229
2.5 Ανισότητες – Ανισώσεις με έναν άγνωστο
ΘΕΜΑ 1ο
Α. α. Είναι:
 1. Σ
 2. Λ
 3. Λ
 4. Σ
 5. Σ
 6. Λ
 7. Σ
 8. Σ
 9. Σ
 10. Σ
β. 1. Αν ισχύει  2  0 , τότε:  Δ.   0
 
2. Αν η ανίσωση  2  1 x    1 είναι αδύνατη, τότε:  Α.   1
3. Αν    , τότε:  Ε. τίποτε από τα προηγούμενα. (α = β = 0)
2 2
4. 1. Αν     7 και α – β < 3, τότε:  Α.   5

1 1
5. Αν  , τότε:  Δ. x  3 ή x  0
x 3

6. Αν     0 , τότε :  Γ. 1

1 1
Β. α. Είναι:  , , 3 , , 2
 2
β. Έχουμε:
   
    3        3 .
3
Έτσι:
i.       3        3  0  2      0             0 ,
που ισχύει γιατί     0 και     0 .
ii.       3        3  0      2  0             0 ,
που ισχύει γιατί α – γ < 0 και β – γ < 0 .
230
ΘΕΜΑ 2ο
 0    2  0  2  4 1

Α. α. i. Έχουμε:  
 1    3  3  3  9  2 

Προσθέτουμε κατά μέλη τις σχέσεις (1) και (2) οπότε προκύπτει
3  3  2   13 .
 0    2  0  3  6  3

ii. Έχουμε:  
 1    3  1      3   3      1  4 

Προσθέτουμε κατά μέλη τις σχέσεις (3) και (4) οπότε προκύπτει:
3  3    5  1  3    2  7 .

 0    2  5

iii. Έχουμε:  
 1 1 1 1
 1    3  1      1  6
  3 3 
Πολλαπλασιάζουμε κατά μέλη τις σχέσεις (5) και (6) οπότε προκύπτει

0  2.

 0    2  0   2  4 7

iv. Έχουμε:  
 1    3  1   2  9  1    2   9   9    2   1
 8
Προσθέτουμε κατά μέλη τις σχέσεις (7) και (8) οπότε προκύπτει:
9   2   2  3 .
6
β. i. x 
7
1
ii. x 
5
1
ii. x 
4
7
γ. i. Είναι: x 
10
ii. Ισχύει για κάθε πραγματική τιμή του x
iii. Ισχύει για κάθε πραγματική τιμή του x
231
9
Β. α. i. x 
13
ii. x  7
 3 
 0
 2  3
β. Ισχύουν ταυτόχρονα:    5  x  3 .
 3   4    5

 2
Επομένως α = 1 ή α = 2.
ΘΕΜΑ 3ο
20 32
Α. α. Είναι: i. x
3 3
ii. 3  x  6
iii. 16  x  20
iv. 1  x  3
v. 2  x  4
vi. Δεν συναληθεύουν
2
β. i. Είναι: x 
3
1
ii. Είναι: 0  x 
2
 2  2  2  2
           2       2  
   
   2    2  2  2  0  2       0,
   0
το οποίο ισχύει, γιατί     0  
    0
ii. Έχουμε:
  2    2 
  1  2 1      1  2 1     
1  2 1   1  2 1 
 1       2   1  2    
   2   2  2    2  2   2  0,
 2  0
το οποίο ισχύει, γιατί  2
 0
β. Είναι:
 3   3   2    2   3   3   2    2  0 
  2       2      0       2   2   0  .
            0           0,
2
το οποίο προφανώς ισχύει.
232
ΘΕΜΑ 4ο
  1  
 

Α. α. i. Είναι:    1        2  0
    2
   2
ii. Είναι:
  1        2  0    1   2   2     2  
2 2
    2    2   2    1
2 2
β. 1. Έχουμε:
 2   2   2       
 2 2  2  2  2 2  2  2  2 
  2   2   2   2   2   2  2  2  2  0 
                 0,
2 2 2
το οποίο ισχύει για κάθε πραγματικό αριθμό α, β, γ.
2. Έχουμε:
       3       
2
  2   2   2  2  2  2  3  3  3 

  2   2   2        0 
 2 2  2 2  2 2  2  2  2  0 
  2   2   2   2   2   2  2  2  2  0 
                  0,
2 2 2
το οποίο ισχύει για κάθε πραγματικό αριθμό α, β, γ.
Β. α. Έστω x τα απιδιά. Αν δώσει ο πατέρας από 4 ευρώ στο καθένα, δηλαδή

αν δώσει 4x ευρώ, δεν θα του φτάσουν τα χρήματα που έχει. Άρα
4 x  20  x  5 .
Αν δώσει ο πατέρας από 3 ευρώ στο καθένα, δηλαδή αν δώσει 3x ευρώ, θα
20
του περισσέψουν τα χρήματα που έχει. Άρα 3x  20  x 
3
20
Ισχύουν ταυτόχρονα: 5  x  Επομένως x  6 , που σημαίνει ότι ο πατέρας
3
έχει 6 παιδιά.
233
 x
 4  14  10

β. Έστω x ο αριθμός των προβάτων. Ισχύουν:  x  ή
 x ά  


x
Έχουμε:  14  10  x  56  40  x  96 . Επομένως x = 98.
4
234

Κριτήρια Αξιολόγησης για όλες τις τάξεις του Γυμνασίου (σελ. 480)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Κριτήρια Αξιολόγησης για όλες τις τάξεις του Γυμνασίου (σελ. 480)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Κριτήρια Αξιολόγησης για όλες τις τάξεις του Γυμνασίου (σελ. 480)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

28.10.2018 Αποκλειστικά στο lisari.blogspot.

Κριτήρια αξιολόγησης Α΄ Γυμνασίου

Ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας. Ανακάλυψε τα

Επιμέλεια: Μπάμπης Τσιριόπουλος

Κριτήρια αξιολόγησης Α΄ Γυμνασίου

1.4 Ευκλείδεια διαίρεση – Διαιρετότητα

Α. α. Ποιες από τις παρακάτω ευκλείδειες διαιρέσεις είναι

β. Να συμπληρώσετε τους πίνακες.

γ. Να αντικαταστήσετε τα κενά με κατάλληλα ψηφία, ώστε να προκύψει

Κριτήρια αξιολόγησης Α΄ Γυμνασίου

Β. α. Να κάνετε τις παρακάτω ευκλείδειες διαιρέσεις και να γράψετε τις

β. Να κάνετε τις πράξεις:

iv. 103 : 122  62  23    4  5  12 : 4  1 : 6

γ. Πόσες τετράδες και πόσες εξάδες ταυτόχρονα, μπορούν να σχηματίσουν οι

Α. α. Αν σήμερα είναι Πέμπτη τι μέρα θα είναι μετά από:

β. Αν σήμερα είναι Πέμπτη τι μέρα θα είναι μετά από:

γ. Να συμπληρώσετε τον πίνακα.

Β. α. Να βρείτε έναν αριθμό ο οποίος:

β. Να βρείτε τους αριθμούς οι οποίοι:

Κριτήρια αξιολόγησης Α΄ Γυμνασίου

γ. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα εφαρμόζοντας τα κριτήρια

Α. α. Με τη βοήθεια της ισότητας        να λύσετε τις εξισώσεις:

γ. Ο αριθμός x  2 διαιρούμενος με το 3 δίνει πηλίκο 3 και υπόλοιπο 1. Να

Β. α. Να δείξετε ότι ο αριθμός 15    6   είναι πολλαπλάσιο και

β. Το πηλίκο μιας διαίρεσης είναι 8 και ο διαιρέτης είναι 6.

γ. Να βρεθούν όλοι οι φυσικοί αριθμοί που όταν διαιρεθούν με το 4 δίνουν

Κριτήρια αξιολόγησης Α΄ Γυμνασίου

Α. α. Να υπολογίσετε την παράσταση:

β. Να κάνετε τις πράξεις: 

της παράστασης:   3  x 2  3  x  y 2   x  3  y   x13

Β. α. Να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:

γ. Αν   122  35  4   24  3  23  12345 , να υπολογίσετε την τιμή της

Κριτήρια αξιολόγησης Α΄ Γυμνασίου

1.5 Χαρακτήρες διαιρετότητας – Μ.Κ.Δ. – Ε.Κ.Π. –

Α. α. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα όπως στο παράδειγμα.

β. Να συμπληρώσετε κατάλληλα τους αριθμούς, ώστε να διαιρούνται

γ. Ποιοι από τους αριθμούς:

72 81 105 333 150

664 156 173 375 372

Β. α. Να συμπληρώσετε κατάλληλα τους αριθμούς, ώστε να

β. Να δικαιολογήσετε γιατί ο αριθμός:

Κριτήρια αξιολόγησης Α΄ Γυμνασίου

γ. Το τριπλάσιο ενός αριθμού είναι πρώτος ή σύνθετος αριθμός; Αιτιολογείστε

Α. α. Να συμπληρώσετε κατάλληλα τους αριθμούς, ώστε να διαιρούνται

β. Ένας αριθμός διαιρείται με το 9 (άρα και με το 3). Αν αλλάξουμε τη σειρά

γ. Όλα τα ψηφία ενός αριθμού είναι 5. Να βρείτε:

Β. α. Να εξηγήσετε γιατί το άθροισμα τριών διαδοχικών φυσικών αριθμών

γ. Ένας ανθοπώλης έχει 40 ροζ, 50 κόκκινα και 60 άσπρα τριαντάφυλλα.

β. Να βρείτε το μικρότερο φυσικό αριθμό, που όταν διαιρεθεί με το 2, το 3, το

γ. Να βρείτε το ΕΚΠ και το ΜΚΔ των αριθμών:

Κριτήρια αξιολόγησης Α΄ Γυμνασίου

Β. α. Να συμπληρώσετε με ψηφία τα δύο κενά του αριθμού 2 ---- ---- ώστε ο

β. Η μεγάλη μαθηματικός της αρχαιότητας Υπατία γεννήθηκε στην

γ. Να βρείτε τους φυσικούς αριθμούς που όταν διαιρεθούν με το 6 δίνουν

Α. α. Ο μεγάλος μαθηματικός Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή, γεννήθηκε στο

β. Να βρεθεί ένας τετραψήφιος αριθμός αν γνωρίζουμε ότι διαιρείται ακριβώς

Β. α. Γράφουμε έναν πενταψήφιο αριθμό χρησιμοποιώντας τα ψηφία

Κριτήρια αξιολόγησης Α΄ Γυμνασίου

γ. Αντικαθιστώντας κάθε έναν από τους α και β με το κατάλληλο ψηφίο από το

Κριτήρια αξιολόγησης Α΄ Γυμνασίου