SYSTEM moaO;s

moaO;shla hkq taldhk wruqKla idlaId;a lr .ekSu i|yd wka;¾ l%shdldÍ;ajfhka hqla;j iduQyslj l%shd lrkakd jQ
iïm;a iuQyhls' ´kEu moaO;shl wdodkhla" ieliqula yd m%;sodkhla y÷kd.; yel' moaO;shla újD; iy ixjD; f,io
iajNdúl iy lD;s%u f,io j¾. l< yel'hïlsis moaO;shla ks¾udKfha§ tu moaO;sh ìysùu i|yd lsishï wjYH;djhla
we;sù ;sìh hq;=hs'
WodyrKhla f,i udkj iakdhq moaO;sh ks¾udKfha wjYH;dj i,ld n,uq' ñksia isrer ;=<we;s tla tla bkaøsh u.ska
cks; lrkakd jQ ix{d Tn fudn f.khdfï wjYH;djh bgq lr.ekSu Wfoid udkj iakdhq moaO;sh ìysù we;' udkj
ikdhq moaO;sh iqúfYaIS ffi, rdYshla" cd,hla f,i ilia ùfuka Ôúhdf.a jgdmsgdj yd Ôúhd ;=< ix{d tyd fuyd
f.khdfï wjYH;djh bgqlrhs' tkï th lsishï wruqKla idlaId;a lr.ekSu Wfoid iajNdúlju ks¾udKhù we;'
moaO;s kHdh ie,lsfï§ f,dalh fldgia lSmhla tlsfklg iïnkaO jQ ixlS¾K moaO;shla f,i oelaúh yelsh' wm
moaO;shl úIh m:h ks¾jpkfha § thg iSudjla f.kyer mEfï woyia jkqfha moaO;sh ;=< we;s jia;+ka yd moaO;shg
msáka we;s jia;+ka f.ka fjkalr y÷kd .ekSuhs'bka miq wmg y÷kd.ekSug myiq jk mßÈ ,sys,a ;, wdo¾Ykhla u.ska
tu moaO;sh ks¾udKhlr tu.ska tu moaO;sfhys wkd.; yeisÍu mqfrdal:kh l< yel'
moaO;s wOHhkfha§ iajNdúl moaO;s fukau ñksid úiska ilia l< moaO;s o wmg y÷kd .;yel' reêr ixirK moaO;sh"
wka;rdi¾. moaO;sh" mßir moaO;sh wdÈh iajNdúl moaO;sj,g WodyrK jk w;r mß.Kl moaO;sh" kS;s moaO;sh" mdi,a
moaO;sh ñksid úiska idok ,o moaO;si|yd WodyrK fõ' iajNdúl moaO;so iÔù iy fN;sl f,i fjkalr oelaúh yel'
ish¿u moaO;s ks¾udKh ù we;af;a tlsfklg iïnkaO ù iduQyslj l%shd lrk fldgia lSmhla u.ska fõ' Ôù moaO;sh i|yd
WodyrKhla f,i mßir moaO;sh .;fyd;a mßirh hkq .iaje,a"c,h" jd;h" iQ¾hhd" Ôùka hk ish,a,f.a u tl;=jls'
fuhska tla wx.hl ksudj iïmQ¾K moaO;sfhysu l%shdldß;ajh .g¿ldÍ ;;a;ajhlg m;aùug idOlhla jkq we;'
úÿ,s ixfoaYmoaO;sh hkq iïfm%aIlh (transmitter) ikaksfõol udOH (transmission medium) iy .%dylhd
(receiver) hk wx.hkays tl;=jhs' ñka tla wx.hla fyda l%shd úrys; jQ úg tu iïmQ¾K moaO;shu wvd,;ajhg m;afõ'
fuys§ wjOdrKh l< hq;= wfkl=;a lreK jkqfha lsishï moaO;shla wkqfldgia j,g fnÈh yels nj;a fuu wkqfldgia
j,g o moaO;shla f,i l%shdlsÍfï yelshdjmj;sk nj;ah'

jgmsgdj (Environment)
moaO;sh (System)
iSudj (Boundary

moaO;sh ^mßir moaO;sh& - (Suprasystem)

f;dr;=re moaO;s (Information Systems)

ගල ,ද ත වා තා සහ සං ධානයක ද ත සකස් කරන යාව ව සම තප ධ ෙතාර ප ධ ෙලස

හැ ෙ .

ෙතාර ප ධ ය ,
ගල , යාදාම,මෘ කාංග,දෘඩාංග සහ ද ත යන ෙකාටස් පහ සම තෙ .

1
ප ධ මා system boundary
ප ධ බා ර ප සරය සමග අ ත ස බ ධතා පව ව . බා ර ප සරය හා ප ධ අතර ස බ ධතාව
ප ධ ෙ ඉම ෙහව මා ම ම ෙව ෙකෙ .
පාස ප ධ සලක .
ප සරය
අධ ාපන ෙදපා තෙ ව

ප ධ ය
හ ප ව
ෙය ෙගාඩනැ
ප කාමර ද ාගාර
ස්තකාලය ට ය
ආපන ශාලාව

ප ධ ඉම
ආ ෂය සංගමය
ෙද ස ය

ප ධ යක ෙකාටස්

ප ධ යකට ය අර ණ ඈත.එම අර ණ ඉ කරවා ගැ මට බා සපයන දෑ input ෙලසද ප ධ ල අර සැක ම

process ෙලසද ඉ කරග අර ටතට ලබා output ෙලසද හැ ෙ .

ඉහත පාස ප ධ ෙ ,

 අර ණ: නට අධ ාපනය ලබා ම.
 ඈ ම: ද ව ව ද
 සැක ම: ඉගැ ම සහ ඉෙගනගැ ම
 ට ම: අධ ාපනය ලද

ෙතාර ප ධ සැල ෙ සැක ආකාරය අ ව ඒවා ධාන ෙකාටස් නකට ව ග කල හැක

1) ඛා ඩ සැක ෙ ප ධ batch processing system

ද ත සැක ම සදහා ක න අවධානය අවශ ෙනාවන ශාල මාණ ව ර ත කල ා ත ල ද ත ලැෙබන අවස්ථා
සදහා කා ඩ සැක ම ෙ
2) සත කාල ප ධ real time system
එ ස් කරන ද ත ඉතා ඉ ම සකස් කර ක න පල ඉ ප ම සදහා ෙමම සැක ම ෙ
ෙ වා යාදාම පාලන සහ ෙතාර ගබඩා ෙ සහ නැවත ලබා ගැ ෙ ප ධ වශෙය ෙව ෙකාට ද ය හැක
යාදාම පාලනය : ස ලයක ගම මග පාලනය
කාමරයක උෂ්ණ වය පාලනය
ෙතාර ගබඩා ෙ සහ නැවත ලබා ගැ ෙ : ව යානයක අසන ෙව කරවා ගැ ම
3) සබැ සැක ම on line system
ප ලකය ය ෙදනාටම ඔ ෙ ම ප ගණක ව ෙතාර වලට ෙ ශය ලබා ගත හැ ආකාරෙ ප ධ ය
ෙමන හැ ෙ
බැං වල ATM ය ෙ සදහා උදාහරණ ෙ

2
ෙතාර ප ධ ව ග
f;dr;=remoaO;shla wmg m%Odk jYfhka fldgia follg fjkalr oelaúh yelsh' tkï mß.Kl;dlaIKh mdol jQ
f;dr;=re moaO;s iy mß.Kl ;dlaIKh mdol fkdjk f;dr;=re moaO;s
f,ihs'
1. Mannual Information System (MIS)
ය ල ව ෙ ස් අ ය .ෆ ගබඩා කරන කබ ,කඩදා , ස් යාකාරක ෙමව ප ධ යක
ධාන අංග ෙ
ද :
 ෙපා තැ ෙ මය
 පාසලක යාප ං ෙ සහ පැ ෙ ෙ ඛණ පව වාෙගන යන මය
 ස්තකාලෙ ෙපා නාමාව සකස් කරන මය

2. Computer Based Information System (CBIS)

ප ගණක ආධාරෙය යා මක ෙකෙරන ෙතාර ප ධ ෙමම ගණයට අය ෙ
දෘඩාංග ක ටලය ,ද ත ස හ ෙගා ,ස ෙ දන සැක ගල සහ යාදාම ව ෙමම ප ධ
සම තය

iajhxlD; moaO;s (Automated Systems)

f;dr;=re moaO;shla fufyhùu i|yd mqoa., ueÈy;aùula wjYH jQj;a iajhxlD; moaO;s fufyhùu i|yd mqoa., ueÈy;aula
wjYH ke;' fujeks moaO;s fufyhùu i|yd fndfyda úg fhdod.kqfhamß.Kl hs'
WodyrK f,i iïmQ¾Kfhka iajhxl%Sh frÈ fidaok hka;%hla oelaúh yel' fuys§ hka;%h u; iúlr we;s laIqø Ñmhla
u.ska hka;%hg ,nd fok c,h m%udKh" lrlefjk jdr .Kk iy fõ,k fldgi ;=, WIaK;ajh hkd§ ish,a, md,kh
lrkq ,nhs'

ෙතාර ප ධ ආකෘ

ඕනෑම ආයතනයක කා ය ම ඩලය ධාන ම ට නකට ෙබදා දැ ය හැක.

1. ඉහල කළමනාකා වය
ආයතන පව වාෙගන යන ආකාරය , යාකා වය ව ධනය සදහා අවශ මෙ ද සහ උපාය
සැල ම ෙම ධාන කා ය ෙ .
2. මධ කළමනාකා වය
ඉහ ලබා ග නා රණ යා මක කර ම සදහා අවශ ස ප
කළමනාකා වය,වැඩසටහ සැල ම ග සමාෙල චනය ෙමම ම ටෙ ධාන කා යය
ෙ
3. පහල කළමනාකා වය ම ඩලය
මධ ම කළමනාකා වෙය ලැෙබන ෙය ග මත ම ෙමම ම ටෙ පරදන කා යය ෙ

3
ඒ ඒ ම ට වල අවශ තා සදහා ෙතාර ප ධ සැල කල ෙ . .එෙස් සැල කරන ප ධ පහත ආකාරයට ව ග කර
පහ ෙව අධ යනය කල හැක

ld¾hd,hSh iaajhxl%Sh moaOa;s (Office Automation System)

wxls; wdldrhg ks¾ñ;" tla/ia lr .;a iudf,dapkh l< iy .nvd lr.;a wdh;ksl o;a;lsishï uQ,sl ld¾hhla i|yd
fyda wNsu;d¾:hla uqÿka muqKqjd .ekSu i|yd fyda Wmfhda.S lr.ekSu fuuÕska isÿfõ'
merKs wdh;k iajhxl%Shk moaO;shka ys h;=re ,shkh iy Pdhd msgm;a hka;%h m%Odk ld¾hNdrhla bgqlrk ,§' kuq;a wo
jk úg tjeks moaO;s j, úoHq;a ;emE, (e–mail) iy iajr ;emE, (voicemail)Ndú;h u.ska moaO;sfha wvx.= f;dr;=re
wxls; wdldrhg mßj¾;kh lr ikaksfõokh l<yels wdldrhg jeäÈhqKq lr we;'

.kqfokq ieliqqï moaO;ssh (Transaction Processing System)

f;dr;=re ;dlaIKfha§ .kqfokqjla jYfhka i<lkq ,nkqfha" o;a; iuQodjla jeks f;dr;=remoaO;shla iu. wkafkdakH
jYfhka ndysrj fyda wNHka;ßlj isÿjk ikaksfõokfha § wkql%ñljyqjudß jk jev tallhls' WodyrKhla jYfhka"
tÈfkod nexl= lghq;= j,§ isÿlrkq ,nkuqo,a ;ekam;= lsÍï" kej; ,nd .ekSï iy tla .sKqulska ;j;a .sKqulg uqo,a
ner lsÍï hkd§lghq;= fuu .Khg jefÜ' fuys jeo.;a lu jkqfha by; ld¾hhka j,§ isÿjk wld¾hlaIu;djh
iy jerÈ wju lr .ekSug fuu moaO;s u.ska iqúfYaIS ld¾hNdrhla isÿ lsÍuhs'
.kqfokq ilialsÍula hkq f;dr;=re ilia lsÍula u jk w;r f;dr;=re ;ks ;ks tall j,g fnod tlsfklg fkdfmfkk
f,i wfkHdakH yeÈhdjlska hqla;j isÿ lsÍu .kqfokq ilialsÍula f,i y÷kajhs' fuu .kqfokq ilia lsÍfï§ wksjd¾h
jkqfha tla tla .kqfokqjiïmQ¾Kfhkau isÿùu fyda iïmQ¾Kfhkau isÿ fkdùuhs' tu .kqfokqj w;rueo
wjia:djlk;rùu th wh;a .kqfokqlrejdg$jkag fukau tu .kqfokqj isÿ lsÍug uq,ajQ nexl= wdh;khg
o buy;a .eg¿jls'
fuu .kqfokq ilia lsÍu mß.Kl moaO;shg wod, jQ mß.Kl o;a; .nvdjla fyda f.dkq.nvdjla wdY%fhka isÿ lrkq
,nhs'
WodyrKhla f,i wdlD;sl nexl= .kqfokqjla i,lkak' iqmsß fj<| ie,lska lsishï NdKavhla re' 500'00 l uqo,lg ñ,§
.ekSfï § Tn tu uqo, Kh ldâm;lska (credit card) f.jQfha kï isÿúh hq;= .kqfokqj jkqfha Tnf.a b;sß lsÍfï .sKqfuka
re' 500'00 la yr ùu;a Tn NdKavhñ,§.;a wdh;khg wh;a .sKqug tu re' 500'00 ner ùu;ah' fuu .kqfokqfjys by;
l%shdjka fol u tlúg isÿùu wksjd¾h fõ' tu l%shdjka fol u tlu wjia:dfõ§ isÿ fkdjqkfyd;a fyda tu l%shdjka
folska tlla muKla isÿ jqjfyd;a Tn;a NdKavh úl=KQ wdh;kh;a hk folu wmyiq;djhg m;ajkq we;' tneúka fujeks
oE ksjerÈj lsÍu i|yd .kqfokq ilia lsÍfï moaO;siqúfYaIS l%shdldrlïj,ska ikakoaOj f.dvk.d we;' th ACID
(Atomicity - mrudKql;dj"Consistency - ixiaÓ;sl" Isolation - yqol,dnj" Durability - l,a meje;au& kñka olajkq ,efí'

 mrudKql;dj (Atomicity) - fuys§ .kqfokq ilia lsÍul§ th iïmQ¾Kfhkau isÿùulafyda iïmQ¾Kfhkau isÿ
fkdùula ùug j. n,d .kshs'

 ixiaÓ;sl (Consistency) - fuys§ .kqfokqfjys ksrjoHNdjh ;yjqre lrhs' tla.kqfokqjla l=vd tall j,ska
isÿlsÍfï§ ta tl tlla iïmQ¾K.kqfokqfjys wjxlNdjh iqrlsk f,i isÿùug j. n,d .kshs'

 yqol,dnj (Isolation) - .kqfokq isÿlsÍu tlu wjia:djl isÿjqj;a tla tla .kqfokqjisÿjkqfha lsishï .kqfokqjlg
fmr fyda miqjh' .kqfokqfolla tljr isÿfkdùug j.n,d .kshs'

 l,a meje;au (Durability) - tla .kqfokqjla id¾:lj iïmQ¾K jQ miq th kej;wekysàfï l%shdj,shla isÿ fkdùug
j. n,d .kshs'

.kqfokq ilia lsÍfï moaO;sfhys úfYaIdx.

 blauka m%;spdr - blauka m%;spdr oelaùu i|yd YS>% l%shdldß;ajh ;rula wiSrelghq;a;la jqjo fj,dfjys we;s b;d
jeo.;alu i,ldmdßfNda.slhka È.=fõ,d r|jd .ekSu wju lsÍug fuuúfYaIdx.h ilid we;'

 úYajdikSh;ajh - .kqfokqlrejka moaO;s iu. isÿlrk .kqfokq j,§ jer§ïwfmalaId fkdlrhs' tneúka fuu
moaO;s mD:q, wdrlaIdixúOdkhlskao wdmod ms<shï tall j,skao iukaú;h'

 iaÓrnj - iEu .kqfokqjlau mqoa.,hd fyda ;rd;sru ;SrKh lsÍulskaf;drj tlf,i bgq lrhs'

 md,s; ilialsÍu - ixúOdkfhys ld¾hhka i|yd iydh oelaùug md,khlskahq;=j ilia ù we;'

l<ukdlrK iydh moaO;s (Management Information Systems):

4
jHdmdrhla ;=< iuia: wNHka;r md,k l%shdj,Skaf.a Wm tallhls' udkj" ,sh lshú,s" ;dlaIKslyd l%shd mßmdàka f;dr;=re
l<udkdldÍ;aj .KldêldÍka u.ska wjrKh lrkq ,nhs' jHdmdßl.eg¿ úi£u i|yd fuh Ndú; fõ'
Wod ( ksIamdÈ;hka ys fyda fiajhkays msßjehlrKh fiùu
mq¿,a jHdmdr Wmdh ud¾. fiùufuu.ska bgq lrkq ,nk l¾;jHhka fõ'

;SrK iydh moaO;s (Decision Support Systems)

iqúfYaIS j¾.fha f;dr;=re moaO;s fõ' fuu.ska lsishï jHdmdrhl fyda ixúOdkhl ;SrK.ekSfï l%shdldrlï Wfoid
iydh olajhs'

úOdhl iydh moaO;s (Executive Support Systems)

úOdhl iydh moaO;shla hkq lsishï ixúOdkhl o;a; M,odhS f,i idrdxY .; lsÍu i|yd bvm%ia:dj i,ik jd¾;dlrk
fuj,uls' fuu jd¾;d idudkHfhka úOdhl uÜgfï md,lhkaúiska blauka mßYS,kh Wfoid ,nd .kS'

N+f+.da,Sh f;dr;=re moaO;s (Geographical Information Systems)

lsishï N+f.da,Sh ia:dkhla yd iïnkaOj .%yKh lr.;a fyda ;ekam;a lr.;a fyda úYaf,aIKhlr.;a fyda o;a; md,kh
lr bÈßm;a lsÍu fuu.ska isÿflf¾' ;dlaIKhg wkqj fuu moaO;sh;=< wkqrEmK uDÿldx. (mapping software)" Ndú;jk
fuj,ï wdY%s; j ÿria: ixfõokh (remote sensing)" N+ñ uekqu (land surveying)" wdldY PdhdrEm Ys,amh (aerial
photography)" .Ks; Y%dia;%h"Pdhdf¾Lkñ;sh (photogrammetry) iy N+f.da, úoHdj (geography) wka;¾.;j we;'
oekqqï l<ukdlrK moaaO;s (Knowledge Management Systems)
wdh;khla ;=< Ndú;jk úúO mrdihkays l%shdldrlï y÷kd .ekSu" ks¾udKh" t<soelaùu"fnod yeÍu iy tajdfha
o¾Ykhka iy m<mqreÿ úúO wjYH;djhka i|yd fhdod .ekSu fuu.skaisÿfõ' fujeks o¾Yk iy m<mqreÿ ;ks mqoa.,fhl=
;=< fyda wdh;khl l%shdoduhka iu`.taldnoaO ù mej;sh yels w;r oekqu ,nd .ekSu i|yd Wmfhda.S fõ'

wkaa;¾.; l<ukdlrK moaO;s (Content Management Systems)

ks;r Ndú; jkafka l¾udka; i|yd wjYH m%f,aLkh (documentation) .nvd lsÍu" md,kh lsÍu"wkqjdo ieliSu yd
m%ldYhg m;a lsÍuh' fuu m%f,aLk f,i y÷kajkq ,nkafka m%jD;a;s"jHjia:dj,s" ld¾h ix.%y" ;dlaIKsl ld¾h ix.%h"
úl=Kqï ud¾f.damfoaY" wf,ú lrk fmd;amsxp hkdÈh fõ' fuhg iudk fjk;a moaO;shla o oelaúh yel' tkï f,aLk
l<ukdlrKmoaO;sh fõ'

jHjidh iïm;a ie,iqqï moaO;s (Enterprise Resource Planning Systems)

jHdmdrhl ish¿u iïm;a" f;dr;=re iy ld¾hhka fnod fok ,o (shared) o;a; iuqodhla u.skamd,kh lsÍug yd
iïnkaëlrKh lsÍug WmldÍjk mq¿,a wdh;ksl moaO;shls'

m%ùk moaO;s (Expert Systems)

m%ùk moaO;shla hkq uDÿldx.hla jk w;r tu.ska lsishï úIh m:hl úfYaI{hl= fyda úfYaI{hskalsysm fofkl=f.a
ld¾h idOkhka msgm;a lsÍug m%h;ak oeÍfuka tu moaO;sh o úfYaI{hl=f.a wdo¾Ykhla ujd olajhs' fï i|yd lD;%Su
nqoaêh wdOdr fldg .kS' úúO j¾.fha l%u fuuúfYaI{hskaf.a ld¾h idOkh wdo¾Ykh lsÍu i|yd fhdod .kS'

ksys; moaO;s (Embedded Systems)

;ks fyda w,am jQ iqúfYaIS ld¾hhka Wfoidu lemù we;s moaO;s fõ' mßmQ¾K jQ WmlrKhlfldgila f,i Tínjd we;s
moaO;shls'

f;dr;=re moaO;shla ixj¾Okh

f;dr;=re moaO;shla ixj¾Okh lsÍfï úúO wdlD;s Ndú; lrhs' tjeks wdlD;s f.dvke.Swe;af;a pl%Sh l%uhlg h' tjeks
f;dr;=re moaO;s lsysmhla my; oelafõ'
1' Èh we,s (waterfall) wdlD;sh

5
2' i¾ms, (spiral) wdlD;sh
3' talSlD; ixj¾Ok (united development) wdlD;sh
4' iS.% fhojqï ixj¾Ok (rapid application development) wdlD;sh

Èh we,s wdlD;sh
f;dr;=re moaO;shla ixj¾Ok talSh wdlD;sfhys mshjrhka f¾Çh ir, l%uhg bÈßm;a lrk wjia:djla f,i ye¢kafõ'
fuu wdlD;sh uq,ska u bÈßm;a lrk ,oafoa 1970 j¾Ifha §
W.W. Royce úisks'
fuys uQ,sl mshjr y; my; wdldrhg oelaúh yelsh'
1. System Definition
2. Software Analizing
3. System Design
4. System Development
5. Testing
6. System Implimentation
7. Maintenance

fuu wdlD;shg wkqj tla mshjrl j,x.=;dj fyda ilikh wkqj bÈß mshjr lrd fhduqúhyelsh' tfia fkdjqkfyd;a
u;=jk tu mshjr mqkrdj¾;kh isÿflf¾' Èh we,s wdlD;shg wkqjf;dr;=re moaO;sh ixj¾Okh fkdkj;sk l%shdj,shls'
WodyrK( fufyhqï moaO;shla fuj,ïlsysmhla Tiafia ixj¾Okh ùu f;dr;=re moaO;shla ixj¾Okh lsÍu i|yd

6
fhdod.kakd we,swdlD;sh' th jvd;a iqÿiq jkafka wjYH;d fyd¢ka i|yka ffoksl Ôú;fha § mq¿,a jYfhkaNdú; jk
jHdmD;s i|yd h'

Èh we,s wdlD;sfhys wjdis

1' ienEf,dalfha f;dr;=re moaO;s jHdmD;s l%shd;aul ùfï § iEu úg u f¾Çh mshjrhka Tiafiaisÿ fkdùu ksid fuu
wdlD;sh Ndú; lsÍug fkdyels ùu'
2' fndfyda jHdmD;s wdrïN lsÍfï § fiajdodhlhdg Tyqf.a ish¨ wjYH;djka l=ulaoehs jHdmD;slKavdhug mejiSug
fkdyelsùu iy fiajdodhlhdf.a ish¨ wjYH;d fudkjdoehs jHdmD;slKavdhu y÷kdf.k fkdue;sùu'
3' wjidk ksuejqu ,nd.ekSug .;jk ld,h wúksYaÑ; ùu yd fiajd odhlhdg ksujquoel.ekSug yelsjkafka wjidk
woshf¾ § ùu ksid th ;uka n,dfmdfrd;a;= fkdjQ tllaúh yelsùu'
4' fuu wdlD;sfhys mshjr bÈßhg f.khd yelafla mshjfrka mshjr neúka" jHdmD;sh bÈßhgf.k hdug tla mshjrla
iïmQ¾Kfhka u wjika l< hq;=ùu fya;=fjka jHdmD;s lKavdhfïtla tla mshjr ilia lrk idudðlhkag wkjYH
f,i n,disàug isÿùu'

i¾ms, wdlD;sh
i¾ms, wdlD;sh hkq f¾Çh wdlD;sh iy uQ,dlD;s wdlD;sfhys iïñY%Khla iys;j mßKduhjQjls' th 1988 § Boehm
úiska bÈßm;a lr we;' fuu wdlD;shg wkqj uDÿldx." fj¨ï Tiafiab;d fõ.j;a j jeäÈhqKq lr.; yelsh' i¾ms,
wdlD;shla l%shdldÍ rduq fyj;a ld¾h l,dmhkalSmhlg fnod we;' idudkHfhka ld¾h l,dmhka 3 isg 6 olajd
m%udKhla mj;S'

by; igykg wkqj ld¾hh l,dm y÷kd.ekSfï § my; oelafjk lreKq ms<sn|j wjOdkhfhduq l< hq;=fõ'
 fiajdodhlhd yd ksuejqu ixj¾Okh lrkakd w;r M,odhS ikaksfõokhla f.dv ke.Sfï
wjYH;dj wjfndaO lr .ekSu'
 iïm;a w¾: oelaùu" ld, iSudjka ks¾Kh lsÍu iy jHdmD;shg wod< f;dr;=re ks¾Kh lsÍu
i|yd wjYH ld¾hh ie,iqï lsÍu'
 wjodkï úYaf,aIK ld¾hh ;lafiare lsÍfï § ;dlaIKsl wjodku yd l<ukdlrK wjodku
hk fol u ie,ls,a,g .; hq;=fõ'
 fhojqï ksfhdack tlla fyda jeä .Kkla ksfhdackh i|yd bxðfkare ld¾hh wjYH fõ'
 f.dv ke.Sfï iy ksoyia lsÍfï ld¾hh i|yd f.dv ke.Su" mÍlaId lsÍu" msysgqùu iy
mßYS,l Wml%u iemhSu (Documents & Training) wjYH fõ'
msysgqùï lr l%shd;aul lrk wjêfha § iy ks¾udKlrK bxðfkare wjêfha § ta u; mokï jQmßYS,l m%;sfmdaIKh
wjYH fõ' uDÿldx. ixj¾Okh lrkakka uqyqKfok ish¨ u .eg¨ i|ydi¾ms, wdlD;sh u.ska úi÷ï ,nd.; fkdyel'

7
ඒ කෘත සංව ධන ආකෘ ය unified development model

ආර භය inception
ෙමම යවෙ මෘ කාංග ප ධ ෙ ෂය පථය ,ආදාන දාන හ නාගැ ම ,ඊට අමතරව මෘ කානග ව ාපෘ ෙ ඇ ය
හැ අවදාන ත වය සහ ඒවාට ෙය ය ය හ නාගැ ම ආ කා යය කර ලැෙ .ඊට අමතරව වැය
ගණනය ම ,කාල ණය ම සහ ප ධ ෙ පැව ය ණාංග බද රණය ම කර ලැෙ .
ස්තාරණය eloboration
ෙමම යවෙ මෘ කාංග ප ධ ෙ අඩං ය අවශ තා තව රට හ නාගැ ම ,ප ධ සංව ධන ආකෘ
හ නාගැ ම ආ කා යය කර ලැෙ .
මාණය construction
ප ධ ය ෙගාඩනැ ම ෙමම යවෙ ෙකෙ ..
සං මණය transition
ෙගාඩනගන ලද ප ධ ය ස්ථා ත ම ෙම ෙ .

ඒ කෘත සංව ධන යාව ය න කරණය සහ වැ සංව ධන යාව ය . ස්තාරය elaboration ෙගාඩ නැ ම

construct සහ මා ව transition යන අ යරය කාල පරාසය ට ෙබදා ග ෙමම න කරණය ෙ , ශාල ව ාපෘ යක
ආර භක අව ය පවා න කරණය වලට ෙ දනය ය හැක.සෑම න කරන පලයකම ක දා හ න ලද ප ධ ෙ
අ ත ගත යාකාරක වල වැ ව ස ත ප ධ ය ෙලස එ ද .
ෙමෙස් ෙබාෙහ න කරණය ල අවශ තා requirements සැල design යාවට නැං ම implementation ප ෂා ම
testing යන අව යා මක වද එ ෙනකට ස බ ධ ප මය ව ාපෘ යක ත වය ෙබාෙහ රට වැ කර ෙවනස්
කර ලබ .

iS.%fhojqï ixj¾Ok wdlD;sh

w;sYh flá ixj¾Ok pl%hla iys; f¾Çh uDÿldx. ixj¾Ok l%shdms<sfj<la iys; wdlD;shls'wjYH;d fyd¢ka mj;S kï
fuu wdlD;sh Ndú;fhka b;d fõ.j;a f,i uDÿldx. ixj¾Okhlr.; yelsh' jHdmD;s wruqKq fyd¢ka wjfndaOlr
.ekSu ;=<ska jHdmD;s ixj¾Ok lKavdhulgmQ¾K ls%hdldÍ moaO;shla b;d flá ld,hla we;=<; ks¾udKh l< yelsh
^Èk 60 - 90&' uQ,sljYfhka f;dr;=re moaO;shl fhojqï i|yd my; oelafjk l,dm ish,a, tlaj .ekSu ;=<skafuu
wdlD;shg wh;a f;dr;=re moaO;s" fhojqï i|yd uQ,sl jYfhka Ndú; l< yelsh'

8
1' jHdmdßl
2' o;a;
3' l%shdj,s
4' fhojqï
5' mÍlaId lsÍï

moaO;s ixj¾Ok l%ufõohka

moaO;shla ixj¾Okh lsÍfï § m%Odk jYfhka Ndú;hg .efkk moaO;s ixj¾Ok l%ufõohkafolla uQ,sl jYfhka
y÷kd.; yel'

1' jHqy.; l%ufõoh (Structured Method)

f;dr;=re moaO;s ixj¾Ok l%shdj,sfha § ie,iqï lrkakdg u`.fmkaùu i|yd jHqy.; moaO;sixj¾Ok l%ufõoh Ndú;hg
.efka' tfy;a fuu.ska moaO;s ixj¾Ok l%shdj,sfha § Ndú;lrk mshjrhka .Kk wvq lsÍula isÿ fkdlrhs'
2' jia;= keUqre l%uh (Object Oriented Method)
moaO;s ixj¾Okh lsÍfï § mdrïmßl jYfhka Ndú; l< jHqy.; l%uhg úl,am l%uhlaf,i jia;= keUqre l%uh Ndú;
fõ' fuu l%uhg wkqj úYajikShj kv;a;= l< yels"uDÿldx. ie,iqï jeäÈhqKq lsÍu i|yd Ndú; l< yels uQ,O¾u
;=kla mj;S'

I) jHqla;slrKh (Abstraction)
jia;= hkq ienE f,dalfha fjkalr oelaúh yels fldgils' tkï Wmqgd oelaúh yelsfldgils' tajd fndfyda úg kv;a;=
l< yelsjd fuka u kej; kej; Ndú; lsÍu o l<yelsh'
II) ixlaIsma;lrKh (Encapsulation)
kv;a;= lsÍfï yelshdj jeäÈhqKq lsÍu i|yd jia;= wNHka;r wka;¾.;h wfkl=;aWmdx.hkaf.ka i`.jd ;nd .ekSu
fyj;a ixlaIsma; lsÍu'
III) m%fõKsh (Inheritance)
jia;= kej; Ndú;hg wkqn, §u i|yd mka;s wkqms<sfj<la iys;j jia;= ixúOdkhlsÍu'
jHyqy.; moaO;s úYaf,aIKh yd ks¾udK l%ufõoh
wdh;khla ;=< f;dr;=re moaO;shla f.dvkeÕSfï § Ndú; l< yels m%Odk l%ufõohka lSmhlamj;S' bka iuyrla
idïm%odhsl jk w;r wfkla tajd kQ;k l%ufõohka h'
f;dr;=re moaO;shla m%j¾Okh lsÍfï § nyq,j Ndú; lrk idïm%odhsl l%ufõohla f,i jHqy.;moaO;s úYaf,aIKh yd
ks¾udK l%ufõoh (SSADM) ye¢kaúh yelsh' f;dr;=re moaO;shl ixlS¾Knj wju lsÍu i|yd wÈhfrka wÈhr
f.dvke.Su jHQy.; moaO;s úYaf,aIKh yd ks¾udKl%ufõoh ;=< olakg ,efnk uQ,sl ,laIKhls' tfuka u jHdmD;s
l<ukdlrKh úia;r lsÍugiqÿiq iels,a,la o tu.ska imhhs'tlai;a rdcOdksfha rdcH wxYfha f;dr;=re moaO;sh
ks¾udKh lsÍfï § fuu l%ufõoh zzrdcHuOHu mß.Kl iy úÿ,sixfoaYk tackaishZZ u.ska l%s'j' 1980 § uq,ska u y÷kajd
fokq ,eìK'

SSADM l%ufõohg wkqj moaO;s m%j¾Ok jHdmD;shla fldgia lSmhlg fnodoelafõ'

1' fudähq, fyj;a tall (Module)

2' wÈhr (Stage)
3' mshjr (Steps)
4' ld¾hhka (Tasks)

jHqyqy.; moaO;s úYaf,aIKh yd ks¾udK l%ufõofhys wruqKq

1' jHdmD;shl l<ukdlrKh yd md,kh jeä ÈhqKq lsÍu'
2' mqyqKq yd kqmqyqKq ld¾h uKav,fhka Wmßu m%fhdack ,nd .ekSu'
3' ;;a;ajfhka Wiia f;dr;=re moaO;s m%j¾Okh lsÍu'
4' ld¾h uKav,fha wvqùula isÿ jqj;a jHdmD;sh wLKavj lrf.k hdug yels ùu'
5' jHdmD;s i|yd mß.Kl wdY%s; uDÿldx. bxðfkare moaO;s jeks mß.Kl mdol fuj,ïNdú;hg .;yels ùu'
6' jHdmD;s uKav,hl msßi w;r ukd ikaksfõokhla f.dv ke.Su'

SSADM u.ska moaO;shl YlH;d wOHhk uÜgfï isg fN!;sl ie,iqï ksuejqu olajd wdjrKhflf¾' fuu l%uhg
wkqj moaO;s ixj¾Okh lsÍfï § Ndú; jk iEu wÈhrla u wfkla wÈhrg.,dhk fia ks¾udKh ù we;' th Èhwe,s
wdlD;sfha wdldrhg ksrEmKh l< yels w;r YS>%fhÿï ixj¾Ok wdlD;s (Rapid Application Development) l%uhg
mriamr h' Bg fya;=j YS>% fhojqïixj¾Ok l%ufha § iEu mshjrla u iudka;r.; l%uhg j¾Okh ùu h'

9
SSADM භා ත වන ඉතා වැදග තා ෂ ක ම (technologies) වය ෙ .

1.) තා ක ද ත මත පදන ව ආකෘ මාණය (Logical Data Modeling )

ෙම ප ධ ෙ පව න ඒකක(Entities) හ නාෙගන ඒවාෙ අ ත ගතය ණය ම හා ඒකක(Entities) අතර පව න අ ත
ස බ දතාවය පනය වන ෙස් සටහ (Diagrams) මාණය ම කර ලබ .
2.) ද ත වාහ මත පදන ව ආකෘ මාණය (Data Flow Modeling)
ෙම ප ධ ය ල ද ත වමා වන ආකාරය සටහ (Diagrams) ම පනය ම කර ලබ .
3.) වස් - මත පදන ව ආකෘ මාණය (Entity Event Modeling)
ෙම ප ධ ය ල ද ත – කාලය සමග ෙවනස් ම සටහ (Diagrams) ම පනය ම කර ලබ .

ඉහත ද ව ලැ ෙකාටස් වයම ප ධ ය බදව ෙවනස් දෘෂ් ෙක ණ 3 ෙතාර , ප ධ ය ව ධනය

කර න ෙවත ලබා ෙද ලැෙ . එය ඉතා උසස් ත වෙය අවසාන ම ම කරා යාමට ශාල ල ෙලස හැ ය
හැ ෙ .
ව හගත ප ධ ශ්ෙ ෂණය සහ මාණ මෙ දය ධාන යවර 7 පනය කලහැ ෙ .
1. ශක තාව ප ෂා ම. Feasibility study M0
2. පව න ප සර ත වය ගෙ ෂණය ම.
Requirment analysis M1
3. ක ප ව ාපාර ප ධ ෙගාඩනැ ම.
4. අවශ තා වචනය ම. Requirment specification M2
5. ක ප තා ෂ ක ප ධ ෙගාඩනැ ම.
Logical system specification M3
6. ආ ක සැල මාණය ම.
7. ෙභෟ ක සැල මාණය ම. Physical design M4

ta wkqj moaO;sh f.dv ke.Sfï § we;s úh yels .eg¨ uÕ yrjd .ekSu i|yd moaO;s ie,iqïlrejkaúiska ;d¾lsl
iïnkaO;djka ksrEmKh lrk moaO;s m%jdy rEigyka (System Flow Diagrams) iyo;a; m%jdy igyka (Data Flow
Diagrams) Ndú; lrhs'
SSADM mßmQ¾K wdlD;shls' fuys mj;sk SSADM mßmQ¾K wdlD;shls' fuys mj;sk iqúfYAIs ,laIKh jkafka wod<
jHdmD;shla i|ydfuys we;s WÑ; wx. muKla Ndú; l< yels ùuhs'

Spiral Model

 The Spiral Development ( or Lifecycle) Model is a systems development method used in information
technology.
 It combines the features of the prototyping model and the waterfall model.
 It is favored for large, expensive, and complicated models.
10
 Steps of the Spiral Model
 Define the problem with as much detail as possible by interviewing the client and potential users of the
system, as well as, studying any existing system.
 A preliminary design is created for the new system.
 A first prototype of the new system is constructed from the preliminary design and is a scaled down
version of the final product

 A second prototype is derived by the following procedure

 Evaluate the first prototype for strengths, weaknesses and risks
 Define the requirements of the 2nd prototype
 Plan and design the 2nd prototype
 Construct and test the 2nd prototype
 At this point the customer may decide to scrap the whole project if the risk is too high.
 Development cost overruns
 Operating-cost miscalculation
 Other factors that might result in a substandard product
 Evaluate the current prototype in the same way as the previous prototype and create another one if needed
 Iterate the proceeding steps until the customer is satisfied that the current prototype represents the final
product.
 Construct the final system
 The final system is thoroughly evaluated and tested and routine maintenance is carried out for the life of
the product.
Advantages
 Estimates of the budget and schedule become more realistic as work progresses because of the questions
that have been raised
 Easier to cope with the changes inherent to software development
 Software engineers can start working on the project earlier rather than wading through a lengthy early
design process.
Disadvantages
 Estimates of budget and time are harder to judge at the beginning of the project since the requirements
evolve through the process

11
moaO;s m%j¾Ok Ôjk pl%h (Systems Development Life Cycle)
wNHka;r yd ndysr uQ,dY% j,ska ,nd .kakd o;a; ksYaÑ; ;SrKhla .ekSug WÑ; f;dr;=re njgm;a lr.ekSfï
l%ufõohla f;dr;=re moaO;s j, olakg ,efí' fï ksid f;dr;=re moaO;sñksidf.a tÈfkod lghq;= b;d id¾:lj bgq
lr.ekSu i|yd fnfyúka odhl fõ' tneúka rdcHwdh;k fuka u fm!oa.,sl jHdmdßl iud.ï o ;u wfmalaIs; b,lal
lrd <Õdùu i|yd kjf;dr;=re moaO;s f.dv ke.Su fyda oekg mj;akd f;dr;=re moaO;s kùlrKh lsÍu fyda isÿlrhs'
f;dr;=re moaO;shla f.dvke.Su b;d ixlS¾K jQ ld¾hhls' ta i|yd .;jk ld,h" wjYH msßjehiy thska
n,dfmdfrd;a;= jk ksuehqu ms<sn|j we;s wúksYaÑ;;dj o b;d by, h'f;dr;=re moaO;shla f.dvke.Su i|yd Ndú;
lrk úúO l%u fõo we;' tfia u th mqkrdj¾;kl%shdj,shls' Ôùkag Ôjk pl%hla we;s w;r ta Tiafia Tjqkaf.a mßKdu
l%shdj,sh isÿfõ' fuu,laIKh f;dr;=re moaO;s ;=< o olakg ,efí' fï wkqj f;dr;=re moaO;shla m%j¾Okh lsÍui|yd
Ndú; lrk tla l%ufõohla f,i moaO;s m%j¾Ok Ôjk pl%h (SDLC) ye¢kaúh yelsh'
uq,ska u moaO;s ie,iqïlrejka úiska wod< moaO;sh foi b;d mq¿,a f,i wjOdkh fhduq lrhs'bka miq iuia; moaO;sfhys
fldgia yd uÜgï fjk fjk u f.k úia;rd;aul f,i wOHhkhlrhs'

moaO;s m%j¾Ok Ôjk pl%fha m%Odk wjê

1' moaO;s y÷kd.ekSu fyj;a úu¾Ykh (Systems Investigation)
2' moaO;s úYaf,aIKh (Systems Analysis)
3' moaO;s ie,iqï lsÍu (Systems Design)
4' moaO;s ixj¾Okh (Systems Development)
5' moaO;s mÍlaIdj (Systems Testing)
6' moaO;s l%shd;aul lsÍu (Systems Implementation)
7' moaO;s kv;a;=j (Systems Maintenance)

moaO;s y÷kd.ekSu fyj;a úu¾Ykh (Systems Investigation)

kj moaO;shla ms<sn| woyila bÈßm;a lsÍu fyda mj;sk moaO;shla ms<sn|j ixj¾Okd;aulfhdackd bÈßm;a jQ wjia:djl
isg fuu wÈhr l%shd;aul fjhs' fuu wÈhf¾ § moaO;sh ms<sn|jmQ¾K wjfndaOhla ,nd .ekSu ;=<ska tjekakla ks¾udKh
lsÍfï wjYH;dj ks¾Kh lrhs' tai|yd wxY folla Tiafia úu¾Ykh isÿ flf¾'
1' uQ,sl úu¾Ykh (Preliminary Investigation) - fuys § moaO;sh y÷kd.ekSu yd tys mj;sk.eg¨ y÷kd.ekSu isÿ
fldf¾'

2' YlH;d wOHkh (Feasibility Study)- moaO;sh mysgqùu ms<sn|j fhda.H;d mÍlaIKhla isÿlrk w;r tys § fhdað;
moaO;sh mqoa.,hdg fyda wdh;khg fl;rï ÿrg .e,fma o hkakms<sn|j úia;rd;aul úu¾Ykhla ,nd fohs'

moaO;s úYaf,aIKh (Systems Analysis)

YlH;d jd¾;dj ms<sn|j jHdmD;sh Ndr lñgqj u.ska kj moaO;shl wjYH;dj .ek iEySulgm;a jqjfyd;a ta ms<sn|j
iúia;rd;aul wOHhkhl fh§ug jHdmD;s lñgqj ;SrKh lrhs' tawkqj YlH;d wOHhk jd¾;dj Tiafia ,nd § we;s
lreKq ;j ÿrg;a úu¾Ykhg ,la flf¾' kjmoaO;sfha wruqKq" Bg wod< úIh ikaOdrh" wjYH jk fN!;sl yd udkj
iïm;a iy fhdað; kjmoaO;sh ixj¾Okh lsÍfï § we;s úh yels .eg¨ yd iSud wdÈh ms<sn|j fuys § úfYaIfhka
i,ldn,kq ,efí' tfia u moaO;s úYaf,aIK l%shdj,sfha § wdh;kfha jHqyh ms<sn|j;a" l<ukdlrKuÜgï iy fufyhqï
uÜgï ms<sn|j;a úia;rd;aul f;dr;=re /ia lr .ekSula isÿ lrkq ,efí'Bg fya;=j fhdað; kj moaO;sh u.ska
l<ukdlrejkaf.a iy mßYS,lhkaf.a wjYH;d imqrd,shhq;= ùu h' ta wkqj moaO;s úYaf,aIK wjêfha § o;a; tla/ia
lsÍu iy o;a; f;dr;=re njg m;alsÍu ;=<skamoaO;sfha wjYH;d úia;rd;aulj úu¾Ykhg ,la flf¾'

moaO;s ie,iqï lsÍu (Systems Design)

fhdað; kj moaO;sh ie,iqï lsÍu isÿjkafka YlH;d wOHhhkh iy moaO;s úYaf,aIKh hkwÈhr j, m%;sM,hla
jYfhks' moaO;s ie,iqï lsÍu m%Odk wdldr follska oelaúh yel'
1' ;d¾lsl moaO;s ie,iqï lsÍu (Logical Systems Design) - fuys§ moaO;sfha o;a;" f;dr;=re"l%shdj,Ska iy f.dkq wdÈh
;d¾lsl jYfhka iïnkaO jk wdldrh ksrEmKh lrkq ,efí'
fï i|yd my; oelafjk l%fudamdhhka Ndú;hg .efka'

 moaO;s .e,Sï rEigyka (Systems Flow Diagram)

 o;a; m%jdy rEigyka (Data Flow Diagram)

12
2' fN!;sl moaO;s ie,iqï lsÍu (Physical Systems Design) - fuysoS my; oelafjk idOl
ms<sn|j wjOdkh fhduq flf¾'

 w;=re uqyqK;a ks¾udKh

 wdodkh
 ieliqu
 m%;sodkh
 l%uf,aLkh
 mßYS,kh
 wdrlaIdj
moaO;s ie,iqï lsÍu ;=< ;d¾lsl yd fN!;sl moaO;s ie,iqï j,g wod< f;dr;=re b;d úêu;af,i f,aLk.; flf¾'

moaO;s ixj¾Okh (Systems Development)

ie,iqï l%ufõo j,g wkqj iïmQ¾K moaO;sh fudähq,j,g fnod l%uf,aLlhska fj; ,nd fohs'l%uf,aLlhska úiska WÑ;
mß.Kl NdIdjla fhdod.ksñka fodaI wju jQ l%uf,aL wvx.= fhÿï
uDÿldx. moaO;s iE§u lrkq ,efí' fufia ks¾udKh lrk ,o fudähq, ish,a, uq,ska ms<sfh,lr.;a w;=reuqyqK;la
iu. iïnkaO lr iuia; moaO;sh f.dvke.Su isÿflf¾' ó<Õ mshjrjkafka fuu moaO;sh mÍlaIdjg ,la lsÍu h'

moaO;s mÍlaIdj (Systems Testing)

fuu wÈhf¾ m%Odk wruqK jkafka fodaI wju" ;;a;ajfhka Wiia .Kfha moaO;shla fiajd
odhlhd fj; ,nd §u h'fuys § iajdëk lKavdhula úiska moaO;sh iïmQ¾K mÍlaIdjg Ndck lrkq ,nkw;r
moaO;shúiska fiajd odhlhdf.a wjYH;djka Tyq n,dfmdfrd;a;= jk wdldrhg iemfha o hkak mÍlaIdjg,la flf¾'
tfuka u l%uf,aLfha we;s fodaI .ek o úu¾Ykh flf¾'
moaO;s mÍlaId wÈhf¾ § moaO;sh my; i|yka mÍlaIdjkag fhduq flf¾'
tall mÍlaIdj (Unit Testing)
iuia; mÍlaIdj (Integrated Testing)
moaO;s mÍlaIdj (System Testing)
m%;s.%yK mÍlaIdj (Acceptance Testing)

moaO;s l%shd;aul lsÍu (Systems Implementation)

id¾:lj ksulr.;a moaO;sh l%shd;aul lsÍu fuu wÈhf¾ § isÿfõ' fuys § iïmQ¾K moaO;sfhal%shdldÍ;ajh f,aLKdrEV
lsÍula isÿ l< hq;= w;r moaO;sh Ndú; lrk wdldrh ms<sn|jmßYS,lhka ish¨ fokd oekqj;a flf¾'
moaO;sh ia:dmkh lsÍu mshjr lSmhlska isÿfõ' tajdkï(
iDcq ia:dmkh (Direct Implimentation)
iudka;r ia:dmkh (Parallel Implimentation)
wÈhruh ia:dmkh (Phased Implimentation)
kshuquh ia:dmkh (Pilot Implimentation)

moaO;shg wjYH oDVdx. ia:dmkh lsÍu yd uDÿldx. ia:dmkh lsÍu fuu wjosfha oS isÿ fõ' tfiau moaO;sfha id¾:l;ajh
yd wid¾:l;ajh fuu wÈhf¾ § ;SrKh fõ'

moaO;s kv;a;=j (Systems Maintenance)

kj moaO;shla ia:dmkh l< miqj th l%shd;aul lsÍfï § úúO .eg¨ mek k.S' mß.KlmoaO;shl we;s úfYaI;ajh
jkqfha ;dlaIKfha YS>% ÈhqKqj;a iu. ksr;=rej hdj;ald,Sk l<hq;=ùu h'
moaO;s kv;a;= wÈhf¾ § moaO;shg n,mdk fjkiiaùï mÍlaId lr ta i|yd wjYH fhdackdmoaO;s kv;a;= lñgqj u.ska
wdh;kfha l<ukdldÍ;ajhg bÈßm;a flf¾' tfia u moaO;s kv;a;=lñgqj iy wdh;kfha l<ukdldß;ajh úiska
wjOdkh fhduq l< hq;= ks¾Kdhl lSmhla mj;S'moaO;shl wruqKq" ld¾hlaIu;dj" M,odhs;dj" fhdod.kakd ;dlaIKh"
jehjk msßjeh" wdrlaIdjiy moaO;sh u.ska ,efnk m%;s,dN ta w;ßka m%Odk fõ' moaO;s kv;a;= wjêfha §
y÷kd.kakdfjkiaùï isÿl< hq;af;a by; fjkiaùï j,g wkql+,j h'

13
uQQ,sl úuid ne,SuS (Preliminary Investigation)

;SrK .ekSu yd .eg¨ ksrdlrKh lsÍfï l%shdj,sfhys § f;dr;=rej, n,mEu w;sYhska u jeo.;afõ' tl u f;dr;=rla
úúO uÜgïj, § tlsfklg fjkia wruqKq i|yd Ndú;hg .efka' tfijqjo tl u moaO;shla tlsfklg fjkia jQ
wruqKq i|yd fhdod .ekSu WÑ; fkdfõ' tneúka;SrK .ekSfï §" úúO uÜgï wkqj Bg jvd;a .e,fmk f;dr;=re moaO;s
Ndú; lrkq ,efí' thie,iqï l< hq;af;a wod< ixúOdhlhkaf.a wdh;kfha jHqyh" wruqKq iy wfmlaId wkqj h'lsishï
wdh;khlg ;u f;dr;=re moaO;shla ie,iqï lsßfï § mj;sk moaO;sh ms<sn|j fydaie,iqï lrkq ,nk kj moaO;sh
ms<sn|j mQ¾j úuid ne,Sula w;HjYH h'wdh;kh ;=< f.dvke.Sug hk kj moaO;sh ms<sn|j úêu;aj wOHhk lghq;=
isÿlsÍug fmrmoaO;sh ixj¾Okh lsÍfï wruqKq iy fya;+ka y÷kd.ekSu fuys§ m%Odk jYfhka isÿ flf¾' ógwod<
lreKq wdh;kfha by< l<ukdldÍ;ajhg bÈßm;a lr wkque;sh ,nd .;hq;= fõ' fuys §kj moaO;s ie,iqïlrejka úiska
my; i|yka lreKq ms<sn|j wjOdkh fhduq l< hq;=h'

• mj;sk moaO;sfha we;s .eg¨ y÷kd .ekSu iy ta ms<sn|j jd¾;djla ilia lsÍu'

kj moaO;s ie,iqïlrejka úiska uq,ska u isÿl< hq;af;a wdh;kh ;=< ksrdlrKh lr.; hq;=.eg¨ y÷kdf.k tajdg
úi÷ï fidhd.ekSug wkq.ukh l< hq;= l%shdud¾. fudkjdoehsbÈßm;a lsÍu h' fuh wdh;kfha by< uÜgfï isg my<
uÜgu olajd we;s .eg¨ ksrdlrKhlr.ekSug uy;a msgqjy,la fõ'

• úl,am úi÷ï fhdackd lsÍu'

kj úl,am úi÷ï bÈßm;a lsÍu hgf;a" jHdmD;shg w¨;ska we;=<;a l< hq;= fldgia" oekgmj;sk moaO;sfha ixfYdaOkh
l<hq;= ia:dk yd kj fhdackd wd§ wdh;kfha id¾:l;ajhi|yd by< l<ukdldÍ;ajhg myiqfjka ;SrK .; yels
wdldrfha úl,am fhdackd ,nd§uisÿl< hq;=h' fuys§
1' fhdað; kj jHdmD;sh u.ska wdh;kfha ÈhqKqjg ,efnk m%;s,dN iy msßjeh'
2' wdh;kh ;=< kj moaO;sh Ndú; lsÍug woyia lrkq ,nk lafIa;% iy bka ,eìh yelsm%fhdack
3' kj moaO;sh ÈhqKq lsÍfï § uqyqK§ug isÿúh yels iSud fyj;a ÿIalr;djka yd tajdu.yrjd .; yels wdldrh ms<sn|
úia;r
4' fhdað; kj moaO;shg wjYH iïm;a yd tajd wdh;kh ;=< fn§ hdhq;= wdldrh
5' kj jHdmD;sh ixj¾Okh lsÍu i|yd .;jk ld, iSudj
hk lreKq fhdackdj,g we;=<;a úh hq;=h'

• f;dr;=re moaO;sfha wjYH;djg m%uqL;dj ,nd§u'

fuu uQ,sl wOHhk jd¾;dj mokï lr.ksñka wdh;kfha by< l<ukdlrK uKav,hiEySulg m;afõ kï kj
f;dr;=re moaO;shg m%uqL;dj ,nd § moaO;sh f.dvke.Su isÿlrkq,efí'
YlH;d wOHhkh (Feasibility Study)
fhdað; kj moaO;sh ms<sn| wkque;sh wdh;kfha by< l<ukdldÍ;ajh ;=<ska ,ndÿka miqjYlH;d wOHhk lKavdhu
úiska kj moaO;sfha fhda.H;dj wOHhkh lrkq ,efí' kjmoaO;sh wdh;khg y÷kajd §fï .eg¨j ms<sn|j lrkq ,nk
úia;rd;aul úu¾Ykhla f,iYlH;d wOHhkh ye¢kafõ'
tneúka moaO;s úu¾Yk (System Investigation) wjia:dfõ mj;sk w;HjYH mshjrla f,iYlH;d wOHhkh ye¢kaúh
yelsh'kj jHdmD;sfha YlH;dj úuid ne,Su wx. lsysmhla Tiafia YlH;d wOHhk l%shdj,sh ;=<isÿflf¾' tajd my;
oelafõ'
ο ;dlaIK YlH;dj - (Technical Feasibility)
ο wd¾Ól YlH;dj - (Economic Feasibility)
ο fufyhqï YlH;dj - (Operational Feasibility)
ο wdh;ksl YlH;dj - (OrganizationalFeasibility)

• ;dlaIKsl YlH;dj

mj;sk f;dr;=re moaO;sh ÈhqKq lsÍu i|yd fyda kj moaO;shla m%j¾Okh i|yd i,ld ne,shhq;= jeo.;a idOl
fudkjdo@"ta i|yd Ndú; l< yels m%fõY iy l%u fudkjdo@" kj moaO;sh;=< Ndú; l< yels o;a;" l%shdj,s" f;dr;=re"
mß.Kl" mß.Kl cd, iy uDÿldx. yd Bgwod< fjk;a iïm;a iy Wml%u fudkjd o@ hkak ms<sn|j;a" tajd mj;sk
moaO;sh yd .e,mSuikaikaokd;aul f,i wOHhkh lsÍu;a ;dlaIKsl YlH;dj ;=< § isÿlrkq ,efí'tkï" kj

14
moaO;shg wod< oDVdx." uDÿldx. yd wfkla Wmdx. .eg¨j ksrdlrKh i|yd,nd.; yelso@ hk nj fidhd ne,Su
;dlaIKsl YlH;djhs'

• wd¾Ól YlH;dj (Economic Feasibility)

kj moaO;sh m%j¾Okh i|yd jehjk wd¾Ól jákdlu ms<sn|j iEySulg m;aúh yels o@ hknj iy tys msßjeh Bg
.;jk ld,h yd iei£fï § idOdrK o hk j. wd¾Ól YlH;djjYfhka ie,fla'fuys § YlH;d wOHhk lKavdhu
u.ska fhdað; moaO;sh i|yd jehjk iuia; msßjeh yd tysm%;s,dN ms<sn|j úYaf,aIKh lrkq ,efí' fuh isÿlrkq
,nkafka oekg mj;sk moaO;shms<sn|j i,ld ne,Sfuks' fï i|yd jehjk iuia; msßjeh

1' ksYaÑ; úhoï - Tangible Cost

oDVdx." uDÿldx." l<ukdlrejka iy fiajlhka yd fiajdjka i|yd jehjk msßjehksYaÑ; úhoï f,i ye¢kafõ'

2' wúksYaÑ; úhoï - Intangible Cost f,i fldgia follg j¾.l< yelsh'
fiajl Wkkaÿj ÿ¾j, ùu" jerÈ yd jxpd isÿùu" wdh;kfha lS¾;s kduhg ydks meñKSu"ksIamdok yd úl=Kqï wvqùu
wdÈh wúksYaÑ; úhoï f,i ye¢kafõ'

tfuka u wd¾Ól YlH;dj ;=< moaO;shg ,efnk m%;s,dN o j¾. follg fnod oelaúh
yelsh'
1' ksYaÑ; m%;s,dN - Tangible Benifits
WmlrK" hka;% iQ;% mßmd,k lghq;=" l<ukdlrK uKav, iy ld¾huKv, iïnkaOjQ msßjeh wvqùu fyda b;sßùu
wdÈh ksYaÑ; m%;s,dNhka fõ'

2' wúksYaÑ; m%;s,dN - Intangible Benifits

l<ukdlrK uKav,hg ;SrK .ekSu i|yd jvd;a WÑ; ld¾hlaIu yd M,odhS f;dr;=reiemhSu" ixúOdkfha fyda
wdh;kfha ld¾hhkaj, .=Kd;aulNdjh by< kexùug yelsùu"wdh;khg iïnkaOjk fiajd odhlhka i|yd Wiia
fiajdjla ,nd§u" yd ta ;=<skawdh;kfha m%;srEmh iy lS¾;skduh by< kexùu wdÈh wúksYaÑ; m%;s,dNhka fõ'

• fufyhqï YlH;dj (Operational Feasibility)

kj moaO;sh fufyhqï i|yd l%shdldÍ;ajhg m;al< yels o hkj. wOHhkh lsÍu fufyhqïYlH;dj f,i ye¢kafõ'
kj jHdmD;sh ms<sn|j wNsfm%arKh (Motivation) ld¾hlaIu f,iie,iqï ixúOdkh yd l%shdjg kexùu iy m%;s.%yKh
(Acceptance) fuhg wod< fõ'

• wdh;ksl YlH;dj (Organizational Feasibility)

kj moaO;sh ms<sn|j wdh;kfha fyda ixúOdkfha l<ukdlrK uKav,fhys iy ld¾huKav,fhys oelshyels wdl,am yd
p¾hd ms<sn|j wOHhkh lsÍu wdh;ksl YlH;dj hs'fï wjia:dfõ § YlH;d wOHhk lKavdhu u.ska my; i|yka
lreKq ms<sn|j f;dr;=re,nd.; hq;=h'
ο wdh;kfha ld¾h uKav,fha mß.Kl mßph
ο fhdað; kj moaO;sh ms<sn|j wdh;kfha ld¾h uKav,h ;=< mj;akd wdl,am
ο kj moaO;sfhys fjkialï ld¾h uKav,fha /lshd ms<sn|j we;slrkq ,nk n,mEu
ο kj moaO;sh ms<sn|j wdh;kfha ld¾h uKav,h oekqj;a l< yels wdldrh

fuu f;dr;=re ,nd .ekSu i|yd wdh;kfha l<ukdlrK uKv,fha iy fiajl fiaúldjkaf.a iyfhda.h w;HjYH fõ'
YlH;d wOHhk lñgqj u.ska by; lreKq ms<sn|j ,nd.;a f;dr;=re weiqfrka ta ms<sn|j ksjerÈwOHhkhla lr miqj
wdh;kfha by< l<ukdlrK uKav,h fj; YlH;d jd¾;djla bÈßm;al< hq;=h' tjeks YlH;d jd¾;djl fmdÿfõ
we;=<;a úh hq;= lreKq lsysmhla mj;S' tajd my;oelafõ'
1' wdh;kh ;=< oekg mj;sk moaO;sh iy Bg iïnkaO .eg¨" u;jdo yd th ÈhqKq lsÍug wod<úia;rhla
2' kj moaO;sh ÈhqKq lsÍu yd iïnkaO iïmQ¾K ie,eiau ms<sn| úia;rhla
3' kj moaO;sh wdh;khg iqÿiq nj oelafjk YlH;d wOHhk lñgqfõ woyia ms<sn| úia;rhla
4' kj moaO;sh ixj¾Okh i|yd .;jk ld,h iy úhou ms<sn|j weia;fïka;=jla
5' moaO;sh ixj¾Okh lsÍfï § mj;sk kS;suh miqìu iy m%ñ;Ska ms<sn| úia;rhla

15
fla;lrKh Coding

fla;lrKhl fyda l%uf,aLk wÈhrl wruqK jkafka moaO;s ks¾udKhla § we;s l%uf,aLkNdIdjlg mßj¾;kh lsÍuls'
tu.ska ,nd.;a fla;h mß.Klh l%shdlrjd" moaO;s ks¾udKfhys jerÈ ksjrÈ Ndjh i;Hdmkhl< hq;=h'
fla;lrK wÈhr mÍlaId lsÍu yd kv;a;=lrK wÈhr hk folg u n,mEula we;s lrhs'
wm okakd mßÈ fla;lrKhg .kakd ld,h yd msßjeh" uDÿldx. msßjeh iu`. ii|k úg b;d iq¿ m%;sY;hls' moaO;s
mÍlaIdj yd kv;a;=j i|yd úYd, msßjehla jeh fõ' fuhska meyeÈ,sjkafka fla;lrKfha wruqK moaO;sh l%shdjg
kexùfï úhou wvq lsÍu fkdj moaO;s mÍlaIdjyd kv;a;= úhou wvq lsÍu h'
l%uf,aLhla úúO ;;a;aj hgf;a úksYaph l< yelsh' tajd kï lshùfï yelshdj" l%uf,aLlfha úYd,;ajh" Odjk ld,h
yd l%uf,aLlhg wjYH u;l m%udKh hkdÈh hs'
lshùfï yelshdj yd f;areï .ekSfï yelshdj l%uf,aLhl ;sìh hq;= úfYaI .=Kdx. fõ' tu.ska uDÿldx.h kv;a;= lsÍu
jvd myiq jkq we;'

l%uf,aLk YslaIKh
fla;h ,sùfï § wkq.ukh l< hq;= ks¾foaYs; YslaIKhla we;' fuu YslaIKh fla;h ir,jlshùug yd f;areï .ekSug
yelsjk mßÈ ,shd oelaùug uy`.= rel=,la fõ' tajdhska iuyrlamy; i|yka mßÈ fõ'

kï lsÍsu (naming)
fudähq, yd úp,H i|yd kï f;dard .ekSfï § tajd w¾:dkaú; úh hq;=h' ;j o fudähq, kduhtys l%shdjg WÑ; jQjla
úh hq;=h'

md,k jHqyh
jHqy.; fkdjk wdldrhg Wmfoia ud,djla ilia lsÍfuka mß.Kl jevigyk ys ld¾hlaIu;djÿ¾j, fõ' tuksid
úêu;a md,k jHqyhla Ndú; l< hq;=h'

w;=re M,
fudähq,hla le|ùfï § fhdod .kakd mrdñ;ska fjkia lsÍul § iuyr úg tys w;=re M,hlaf,i l%uf,aLlh o fjkia
ùulg Ndckh úh yelsh' fujeks w;=re M, u.yeßh hq;= w;r thksjerÈ wdldrhg f,aLk.; l< hq;=h'

kSv lsÍu (nesting)

fla;lrKfha § §¾> jYfhka kSv lsÍu je<elaúh hq;=h' tfia jqjfyd;a fla;h f;areï .ekSugwmyiq fõ'
fudähq,fha m%udKh
fudähq,j, m%udKh taldldÍ ùu jeo.;a fõ' fudähq,j, m%udKh b;d úYd, jqjfyd;a mÍlaId lsÍfï § .eg¨ iy.;
;;a;ajhla we;sfõ' fla;" wkjYH f,i §¾> úh yels ksidfudähq, b;d l=vd wdldrhg ,shd oelaùfuka je,lsh hq;=h'

fudähq,hl w;=re uqyqK;a

fudähq,fha ixlS¾K w;=re uqyqK;a ;sfíoehs mÍlaId l< hq;=h' w;=re uqyqK;l mrdñ;Ska mylgjvd ;snqK úg th
fyd¢ka mÍlaId lr th ir, w;=re uqyqK;a lSmhlg fjkalr tys ld¾hlaIu;djjeäl< yelsh'
l%uf,aLfha msßie,iqu
l%uf,aLlh myiqfjka lshùug tys wkqfÊok" ysia bv m%udKhka" jryka wdÈh iqÿiq wdldrhgfhdod.; hq;=h'
wNHka;a;r m%f%f,aLaLkh (internal documentation)fla;lrK wÈhr § m%;sodk m%f,aLkh jYfhka i,lkqfha fla;h hs'
fuu m%;sodk m%f,aLkfhawe;s fla;h ilia lr we;af;a f;areï .ekSu myiqjk wdldrhg h' m%;sodk m%f,aLkh
fla;lrKfha§ l%uf,aLlhd úiska fla;hg újrK fh§u isÿ flf¾' újrKhla m%ldYhla jk w;r thl%uf,aLh
Odjkfha § wjYH fkdfõ' fla;h u.ska flfrk ld¾hh l=ulaoehs újrKhla u.ska úia;r flf¾'

i;Hdmkh (verification)

fla;lrK wÈhf¾ § m%;sodkh i|yd i;Hdmkh Ndú; lrkq ,nkafka tu wÈhfrys we;s fodaIwkdjrKh lsÍu i|yd h'
fla;h i;Hdmkh lr fodaI ke;s njg ;yjqre lsÍfuka fmkakqï lrkafka fla;h" ie,iqugwkql+, jk nj;a tu
uDÿldx.h l%shd;aul lsÍug iqÿiq nj;a h'
l%uf,aL i;Hdmkh lsÍfï wdldr folls' tajd iaÓ;sl wdldrh yd .;sl wdldrh fõ'

16
.;sl wdldrfha § l%uf,aLlhg mÍlaIl o;a; (test data) we;=<;a lr th l%shd;aul flf¾' túgtu wjia:dfõ §
l%uf,aLlfha m%;sodkh ys fodaI ;sfíoehs mÍlaId flf¾'

iaÓ;sl wdldrfha § l%uf,aLhg h:drEmS mÍlaIK o;a; we;=¿ lr tajd h:drEmS j l%shd flf¾'iaÓ;sl Ys,amSh l%ufha §
l%uf,aLlh iïmdokh lr l%shd lrùu isÿ fkdflf¾' fuys § fla;hi;Hdmkh lsÍu" lshùu" iudf,dapkh lsÍu"
wkqjrKh lsÍu (walk through) hkdÈh isÿlrkq,nhs'

moaO;s mÍlaIdj

moaO;s m%j¾Ok l%shdj,sfha ´kE u wÈhrl § fodaI u;=úh yelsh' tla tla wÈhrj, we;sjk fodaIwkdjrKh lsÍug
fhdod.kakd úúO Ys,amSh l%u we;' flfia fj;;a fuu ljr l%uhl § jqjo ishhg iShla u ksjerÈ j tkï fodaI rys;
moaO;shla l%shd;aul lsÍug yelshdjla fkdue;'
fndfyda wjia:dj, § tla tla wÈhfrys we;súh yels fodaI uDÿldx. fla;lrK wjêfha § biau;=úh yelsh' fuhg fya;=
jkqfha Bg fmr wÈhrj, § j,x.=;d mÍlaId yia;Shj isÿlrk ksidh'
l%uf,aLhla Odjkh lsÍfï § we;sjk fodaIj,g wu;rj l%uf,aLl m%j¾Okhl § we;sjkie,iqï fodaI fuka u
fiajdodhlhdf.a wjYH;dj ksjerÈ ikaksfõokh fkdùu ksid we;sjkfodaI o olakg ,efí'
l%uf,aLhla m<uqjrg l%shd;aul lrkq ,nkafka mÍlaId wjia:dfõ § h' mÍlaId wjia:djl,efnkakdjQ m%;sodkh wm
n,dfmdfrd;a;= jk ld¾hh idOk uÜgug <`.dúh hq;=h' fï ksidl%uf,aL mÍlaIdjla isÿ lrkq ,nkafka tys we;s fodaI
ke;s lsÍug h'

mÍlaId wjia:d (Test Cases)

moaO;shl we;s fodaI y÷kd.ekSug mÍlaId wjia:d WmldÍ fõ' mÍlaId l%shdj,sfha § mÍla Idwjia:d wdodkhka jk w;r
moaO;sh ksjerÈj l%shd;aul fõoehs oek .ekSug j,x.=;d mÍlaIdwjia:d úYd, m%udKhla wjYH fõ'
m%Yia; mÍlaId wjia:djl ld¾hh bgqjkafka l%uf,aLlfha fodaI ke;s jQ úg §h'
m%Yia; mÍlaId wjia:djl ie,lsh yels ld¾hhla jkafka l%uf,aLlhl úh yels wdodk thgwe;=<;a l< yels úg § h'
l=vd l%uf,aLlhl jqj o wdodkh i|yd ;sìh yels uQ,dx. ixLHdj úYd, mrdihl úh yelsh'fï ksid mÍlaId lsÍul
h:d¾Ò wruqK jkafka m%Yia; uÜgug wdikak mÍlaId wjia:d iuQyhlaf;dard .ekSuhs'
moaO;s mÍlaId lsÍfï wdldr
by; oelajQ mÍlaId lsÍfï wdldr ms<sn| ye¢kaùula my; oelafõ' fufia mÍlaId lsÍfï §moaO;sfha iïmQ¾K
l%shdldÍ;ajh ksrjoH wdldrhg isÿjk nj iaÓr lr .; yelsh'

• ld, uxcqid mÍlaIdj (black box testing)

• Yafõ; uxcqid mÍlaIdj (white box testing)
• tall mÍlaIdj (unit testing)
• taldnoaO mÍlaIdj (intergrated testing)
• moaO;s mÍlaIdj (system testing)
• m%;s.%yl mÍlaIdj (acceptance testing)

ld, uxcqid mÍlaIdj

fuu mÍlaIdj isÿlrkq ,nkafka m%;s.%yK wjêfha § h' fuys § moaO;sh ixjD; fmÜáhla f,ii,lkq ,nhs' fuys §
mÍlaIlg moaO;sfha wNHka;rh .ek wjfndaOhla ;sîu wjYH fkdfõ'tkï mÍlaIl úiska wjYH wdodk we;=<;a lr
m%;sodkj, ksrjoHd;dj mÍlaId lrkq ,nhs'wfmalaIs; m%;sodk iu. fkd.e,fma kï Tyq úiska tu fodaI jd¾;d lrkq
,nhs'

Yafõ; uxcqid mÍlaIdj

fla; mÍlaIdj isÿlsÍug moaO;sh l%shd;aul lr we;s wdldrh .ek oekSula wjYH fõ' fla;mÍlaIdjg moaO;sh ;=< o;a;
.e,Sï úYaf,aIKh" .e,Sï md,kh" fla; mÍlaIdj u.ska mÍlaIdjg,la flf¾' fojkqj uDÿldx.j, iM,;dj yd
ksrjoH;dj mÍlaId lsÍug" mÍlaIl úfõpkd;auloDIaá fldaKhlska th foi ne,sh hq;=fõ' f;jkqj mÍlaIdj M,odhS
f,i l%shd;aul lsÍugfla; mÍlaIdfõ § l%shd;aul lsÍug fla; mÍlaIdfõ § l%shd;aul lrk fjkia wdldrfha

17
fuj,ï yd Ys,amSh l%u .ek;a mÍlaIljrhd oekqj;aùu wjYH fõ' fla; mÍlaIdfõ § fuuwjYH;d ;=k ;ks ;ksj u
l%shd;aul fkdjk w;r tajd tljr l%shd;aul fõ'

tall mÍlaIdj

fuys § moaO;sfha tla tla ixrpl ;ks ;ksj u mÍlaIdjg ,la flf¾' fuu mÍlaIdj lrkq,nkafka l%uf,aLl úiska jk
w;r Tyqf.a iuhqre úiska th i;Hdmkh lrkq ,nhs' fuumÍlaIdfõ wruqK jkafka fudähq,fha wNHka;r ;¾lh
mÍlaId lsÍuh' l%uf,aLlhd ish¨ uj,x.= fkdjk ;;a;aj mÍlaId lr th ljr ;;a;ajhla ;=< § fyda jevigyka ì÷ula
;sfíoehsmÍlaId l< hq;= w;r l%uf,aLlfha ld¾hnoaO;dj o mÍlaId l< hq;=h' fuys § ish¨ fla;lwdjrKh jk mßÈ
fuu mÍlaIdj .ek fyd| ;lafiarejla l%uf,aLl úiska ,ndÈh hq;=h'

taldnoaO mÍlaIdj

fuu uÜgfï § fndfyda tall mÍlaIs; fudähq, Wm moaO;sj,g taldnoaO lr kej; mÍlaIdjg,la lrkq ,nhs' fuu
mÍlaIdfõ wruqK jkqfha fudähq, ksishdldrj taldnoaO lr we;aoehsfidhd ne,Su h' fjk;a wdldrhlska lshf;d;a
fuu.ska isÿlrkqfha fudähq, w;r w;=reuqyqK;a wjOdrKfhka hq;=j mÍlaId lsÍu h'

moaO;s mÍlaIdj

fuys § iïmQ¾K uDÿldx.h mÍlaIdjg ,la flf¾' fuu l%shdldrlu i|yd iuqoafoaY f,aLkhlajYfhka fhdod.kq
,nkqfha moaO;s wjYH;d f,aLkhhs'
fuys wruqK jkafka uDÿldx.h tys wjYH;djka imqrd we;aoehs fidhd ne,Suhs'fuh fndfyda úg j,x.=;d mÍlaIKhla
jk w;r fndfyda wjia:dj, fhdod.kakd tl uj,x.=ldrl l%shdldrlu o fuh fõ' moaO;s mÍlaIdj jvd;a M,odhS
jkafka iajdëk lKavdhulamd,s; mßirhl § isÿlrk úg §hs'
fuu l%shdjg wu;rj moaO;sfha iqrlaIs;;dj" m%;sidOkh (recovery) iy moaO;sh kej; kshuwdldrfhka mgka.kafka o
hkak mÍlaIdjg ,la l< hq;=h'

m%;s.%yK mÍlaIdj

m%;s.%yK mÍlaIdj i|yd fhdod.kq ,nkafka o;a; h' fuys § fiajdodhlhdg" m%j¾Okh l<uDÿldx.h i;=goq dhl f,i
l%shd;aul jk nj wdo¾Ykh lr fmkaúh hq;=h'fuys § mÍlaIdjg ,la lrkq ,nkafka moaO;sfha ienE yeisÍuhs'
fiajd odhlhd fhdað; moaO;sh wkqu; lsÍu fyda m%;slafIam lsÍu isÿlrkq ,nkqfha fuumÍlaIdfjka wk;=rej h' B<`.
wÈhr jk moaO;s l%shd;aul lsÍfï wÈhr wdrïN lrkq ,efí'

18
 ශ්ෙ ෂක ෙමවල - Analytical tools
 කා ය සටහ (activity diagrams)
 ෙ ඛන ගැ සටහ (DOCUMENT flow diagram)
 ද ත ගැ සටහ (Data flow diagrams)

කා ය සටහ

ප ධ ෙ මාව බඳ ප ධ ය අවශ ගලයා සමග එකඟතාව ඇ කර ගැ ෙ අර ෙ වා අ ලැෙ .ෙ වාට

ව ාපාර කා ය ආකෘ ය(business activity model-BAM) ය ද ය ලැෙ .ෙමම ප ධ ය ප සරය අතර පව න
යාකාරක කව පනය කර .ප ධ ෙ මා ල ද ත පාදක යාකාරක ද ව .

SYMBOL FOR ACTIVITY DIAGRAM Example of Purchase Ticket using activity diagram

19
ෙ ඛන ගැ සටහ

ෙම භවය (source) ාහකයා (recipient)හා ෙ ඛනය (document)හ නා ග ලැෙ .ප ධ මාෙව ඇ ළතද ටතද
ය න ස බ ධ වන ෙ ඛන හ නා ගත ය.

source document recepient

Vice Principal Character certificate Student
Vice Principal Student Details Management
Parents Student Admission Application Vice Principal
Vice Principal Student Registration Principal
Principal Student Progress Report Student

ද ත ගැ සටහ
 ප ධ ය වටා ද ත ගලා යන ආකාරය
 ප ධ ල ද ත ප ණාමය හා ගම කරන ආකාරය
 ප ධ ය බඳ භා තා කර නාෙ දැ ම යන ආ ය පනය කර .

20
උදා:පාසලක වා (Relief system) ප ධ යක DFD (Data flow diagrams)

 Level zero DFD

 Level one DFD

ව ාපාර ප ධ ක ප
ප ධ ය සදහා ධ ෙභෟ ක ෙ කරන අතර වඩා ම ශස්ත(optimize) ශක තාව(feasibility) ඇ ව ාපාර ප ධ
ක පය(BOS-business system option) ෙත ර ගැෙ .

ෙය ත ප ධ ය මාණය ම
ෙ සදහා

 logical design
 සැක ම තර
 ද ත ශ ද ෙක ෂය (data dictionary)
 අ ණ මාණය (interface design)

ආ ය කල ය.

තා ක මාණය
ෙය ත ප ධ ය සදහා ද ත ගැ සටහන

SSADM මෙ දය අ ව ප සටහ ඇ මට භා තා කරන එක ෙමවලම ව ෙ Computer Aided Software

Engineering (Case) ෙමවලම .ෙමම මෙ දෙ Level 0 DFD ජනනය ව ෙ Context Diagram ම .

21
Context DFD of daily Relief system

Level report teacher

Level detail

Daily Principle
relief
Daily relief detail
system
Time table data

තා ක ද ත ආකෘ ය(logical data structure)

Entity relationship ෙමම ව හෙ ධාන අංග ෙ . Relationship පාඨය ය ලැෙ .එෙම ම එ මා ාව පහත
දැ ෙවන ප පනය කර .

One_ to_ one

ඒක -ඒක

One_ to_ many

ඒක බ

Many_ to one

බ ඒක

Many _to_ many

බ බ

Entity සෘ ෙක ණා යක අතර සබඳතාවයට අදාල entity ආස නෙ ය ලැෙ .

ද ත ශ ද ෙක ෂය
වැඩසටහ ස පාදකය හා අෙන අය අධ යනය කල ෙපාතක ද තවල ස්තරා මක එක ව .
උදා:බැං වක ය Credit card ය යන ආ ප ෙභ කය ෙ ද ත ශ ද ෙක ෂය වැඩසටහ
ස පාදක ට දැ ය ය.
අ ණ මාණය
ප ලකයට වඩා අ ණ මාණය මට එයට පහත අංග ඇ ල කල ය.

1. ප ලක ෙ ය බව (user centred)
2. අෙන න යාව සැල ම (mutually design)
3. අ ත යක වය සැල ම (in traction design)
4. අ ණ සැල සමග ස බ දතාවය ( relationship with interface design)
5. ප ලක මා
6. ෙය ජන මා

22
PROCESS

23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42