‫رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺘﺨﻴﺰ ﺟﻨﻮب‬

‫ﺍﻃﻔﺎﺀ ﺣﺮﯾﻖ‬
‫ﭼﺎﻩﻫﺎﯼ ﻧﻔﺖ ﻭ ﮔﺎﺯ‬

‫ﮔﺮدآوري و ﺗﺎﻟﻴﻒ‪:‬‬
‫ﻓﺮﺯﺍﺩ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‬
 ‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺮزاد‪- 1347 .‬‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺳﺮﺷﻨﺎﺳﻪ‬
‫اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‪ /‬ﮔﺮدآوري و ﺗﺎﻟﻴﻒ‪ :‬ﻓﺮزاد ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‪.‬‬ ‫‪:‬‬ ‫ﻋﻨﻮان و ﭘﺪﻳﺪآور‬
‫اﻫﻮاز‪ :‬ﺗﺮآوا‪. 1393 ،‬‬ ‫‪:‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻧﺸﺮ‬
‫‪368‬ص‪ : .‬ﻣﺼﻮر‪ ،‬ﺟﺪول‪ ،‬ﻧﻤﻮدار ‪.‬‬ ‫‪:‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻇﺎﻫﺮي‬
‫‪978- 600- 347- 043- 9‬‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺷﺎﺑﻚ‬
‫ﻓﻴﭙﺎ‬ ‫‪:‬‬ ‫وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﻮﻳﺴﻲ‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻨﺎﻣﻪ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺖ‬
‫ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ ‪ - -‬ﻓﻮران‬ ‫‪:‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ ‪ - -‬آﺗﺶﺳﻮزي و ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي‬ ‫‪:‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ ‪ - -‬ﺣﻔﺎري‬ ‫‪:‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﭼﺎهﻫﺎي ﮔﺎز ‪ - -‬ﺣﻔﺎري‬ ‫‪:‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‬
‫‪6 1393‬اﻟﻒ‪4‬ق‪TN871/2/‬‬ ‫‪:‬‬ ‫رده ﺑﻨﺪي ﻛﻨﮕﺮه‬
‫‪622/3382‬‬ ‫‪:‬‬ ‫رده ﺑﻨﺪي دﻳﻮﻳﻲ‬
‫‪3490802‬‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺷﻤﺎره ﻛﺘﺎﺑﺸﻨﺎﺳﻲ ﻣﻠﻲ‬

‫ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺘﺨﻴﺰ ﺟﻨﻮب‬

‫ﻧﺎم ﻛﺘﺎب‪ :‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬
‫ﮔﺮدآوري و ﺗﺎﻟﻴﻒ‪ :‬ﻓﺮزاد ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‬
‫ﻃﺮح روي ﺟﻠﺪ‪ :‬ﻫﺎدي ﻣﺪرس ﻧﻴﺎ‬
‫ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬ﺗﺮآوا‬
‫ﺷﻤﺎرهي ﻧﺸﺮ‪269 :‬‬
‫ﻧﻮﺑﺖ ﭼﺎپ‪ :‬او‪‬ل‪1393 /‬‬
‫ﺗﻴﺮاژ‪ 1000 :‬ﻧﺴﺨﻪ‬
‫ﭼﺎپ‪:‬‬
‫ﺷﺎﺑﻚ‪978- 600- 347- 043- 9 :‬‬
‫ﺗﻮﻣﺎن‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ‪:‬‬
‫ﻧﺸﺮﺗﺮآوا‪ :‬اﻫﻮاز ‪ -‬ﻛﻴﺎﻧﭙﺎرس ‪ -‬ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻧﻬﻢ ﻏﺮﺑﻲ ‪ -‬ﭘﻼك ‪128‬‬
‫ﻧﻤﺎﺑﺮ‪ 06113383734 :‬ﻫﻤﺮاه‪09161136785 :‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫‪www.tarava.com‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﺣﻘﻮق ﻣﺨﺼﻮص رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺘﺨﻴﺰ ﺟﻨﻮب اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺑﻪ ﻧﺎم آﻧﻜﻪ ﺟﺎن را ﻓﻜﺮت آﻣﻮﺧﺖ‬
‫اﮔﺮ ﻓﻮران ﭼﺎه ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز را ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﭼـﺎﻟﺶﻫـﺎي ﻓـﺮاروي اﻳـﻦ ﺻـﻨﻌﺖ در‬
‫ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻻدﺳﺘﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺪوﻳﻦ و اراﺋﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﻣﺪون از ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ و ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻣﺒﺤﺚ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران‪ ،‬ﻳﻚ ﺿﺮورت اﻧﻜﺎر ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ اﻓـﺰون ﺑـﺮ ﻳﻜﺼـﺪ ﺳـﺎل از زﻣـﺎن‬
‫ﺣﻔﺎري ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭼﺎه ﻧﻔﺖ در ﻛﺸﻮرﻣﺎن و ﺷﺮوع ﻛﺎر اﻳـﻦ ﺻـﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ اﻧﺘﻈـﺎر‬
‫ﻣﻲرود ﻛﺸﻮر ﻋﺰﻳﺰ ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪ ﻛﻨﺘﺮل و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑـﺎ ﻓـﻮران ﭼـﺎهﻫـﺎي ﻧﻔـﺖ و ﮔـﺎز ﺳـﺮاﻣﺪ‬
‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﻳﻜﻲ از ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻫﺎ در ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻃﻔﺎي ﺣﺮق ﭼـﺎهﻫـﺎي ﻧﻔـﺖ در ﺟﻬـﺎن‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄـﻲ‪ ،‬ﺗﻠﻔـﺎت اﻧﺴـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫـﺮز رﻓـﺖ ﺗﺠﻬﻴـﺰات و ﺑـﻪ ﻫـﺪر دادن‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ و ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪن زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻌﻀﻲ ﻏﺮض ورزان؛ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﺸﻜﻼت‬
‫ﺑﻴﺸﻤﺎر ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﻮران ﻳﻚ ﺣﻠﻘﻪ ﭼﺎه ﻧﻔﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﺄﺛﺮﺑﺎرﺗﺮﻳﻦ ﻓﺼﻞ اﻳﻦ‬
‫اﺗﻔﺎق‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺴﺎﻧﻲ و از دﺳﺖ دادن ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﺎت ﺗﺄﺛﺮ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﺟﺎﻧﻲ ﺟﺎن‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎن آﻓﺮﻳﻦ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻃﺮﻳﻘﻲ ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺑـﺮاي آﻧـﺎن ﻣﺘﺼـﻮر‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮاه آﻣﺎر ﻫﺮ ‪ 2/5‬ﺳﺎل ﻳﻚ ﺑﺎر ﺷﻌﻠﻪﻫﺎي ﻣﻬﻴﺐ ﻣﻨﺒﻌﺚ از ﻳﻚ ﻓﻮران‪ ،‬ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﻫﺪر رﻓﺖ ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ارزﺷﻤﻨﺪ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻲﺷﻮد؛ اﮔﺮﭼﻪ وﻗﻮع ﻓﻮران‬
‫در ﻣﺨﺎزن ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز اﻳﺮان ﺑـﻲ ﺗـﺄﺛﻴﺮ از ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣﺘﻌـﺪدي از ﺟﻤﻠـﻪ وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎ و‬
‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺨﺰن ﻧﻴﺴﺖ اﻣﺎ واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻄﺎي اﻧﺴـﺎﻧﻲ ﻫﻤﭽﻨـﺎن‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺮوز اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮ اﻳـﻦ اﺳـﺎس ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﻳـﺰي و اﺟـﺮاي‬
‫ﻣﺴﺘﻤﺮ دورهﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ و ﺑﺎزآﻣﻮزي‪ ،‬ﺑﺮﮔﺰاري ﻣﺎﻧﻮرﻫﺎ و آﻣﺎدﮔﻲ و ورزﻳﺪﮔﻲ ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﺑﺮاي‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻴﻼن و ﺑﺴـﺘﻦ ﭼـﺎه در ﺷـﺮاﻳﻂ اﺿـﻄﺮاري و اﺗﺨـﺎذ ﺗﺼـﻤﻴﻤﺎت‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ در زﻣﺎن وﻗﻮع ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻧﻘﺸـﻲ اﺳﺎﺳـﻲ در ﻛﻨﺘـﺮل و ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﺤﺮان ﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﻮران داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و از آن ﻣﻬﻤﺘﺮ؛ ﻓﺎﺻﻠﻪ وﻗﻮع ﺣﻮادﺛﻲ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ را‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ‪ 4/5‬ﺳﺎل ﻳﻚ ﺑﺎر و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻘﻠﻴﻞ داد‪.‬‬
‫در ﻧﮕﺎﻫﻲ ﻋﻠﻤﻲﺗﺮ‪ ،‬در ﺻﻮرت ﺣﺬف ﻋﺎﻣﻞ ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺗﺠﻬﻴﺰ دﻛﻞﻫﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ اﻳﻦ‬
‫آﻣﺎر ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ؛ در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ارﺳﺎل ﮔﺰارشﻫﺎي دﻗﻴﻖ و ﺑﻴﺎن دﻻﻳﻞ وﻗﻮع روﻳﺪاد‬
‫– ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ زﻳﺮ ﺳﻮال رﻓـﺘﻦ ﺑﺨﺸـﻲ از ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﺷـﻮد – از اﻫﻤﻴـﺖ ﺑﺴـﺰا در‬
 ‫‪ / 6‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﻜﺮار ﺣﺎدﺛﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ ﻫﺮ ﻓﻮران ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﻣﺼﺎﻳﺒﻲ ﻛﻪ در ﭘﻲ دارد ﺧﻮد درس‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن دﻟﺴﻮز و ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻣﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺳﺎزي و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از داراﻳﻲﻫﺎي ﻣﻌﻨﻮي و ﻋﻠﻤﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻧﮕﻬـﺪاري و در دﺳـﺘﺮس‬
‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺘﺨﻴﺰ ﺟﻨﻮب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻻدﺳﺘﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‪،‬‬
‫ﺛﺒﺖ و ﺿﺒﻂ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺧﻮد در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻬـﺎر ﭼـﺎهﻫـﺎي ﻧﻔـﺖ در داﺧـﻞ و ﺧـﺎرج ﻛﺸـﻮر را‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ اي ﺑﺮاي ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت و اﺟﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺗﻠﻘﻲ ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ آن ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻛﺘﺎب ﭘﻴﺶ رو اﻗﺪاﻣﻲ ارزﺷﻤﻨﺪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻧـﻮع ﺧـﻮد ﻣﺴـﺘﻨﺪﻧﮕﺎري‬
‫ﻓﺼﻠﻲ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺤﻮل و ﺗﻜﻮﻳﻦ اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﻋﻈﻴﻢ را ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﺗﺤﺮﻳﺮ ﻛﺸﻴﺪه اﺳـﺖ؛ رواﻳـﺖ‬
‫ﺟﺪال ﻫﺎﻳﻲ ﺳﺨﺖ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺧﻮش ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺎ ﻗﻬـﺮ ﻃﺒﻴﻌـﺖ و ﺻـﻒ آراﻳـﻲ ﻧﻴـﺮوي‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎ اﻧﮕﻴﺰه و ﻛﻤﺎل ﻃﻠﺐ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺮژي ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ ﭼﺎه ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز؛ ﺟﺪاﻟﻲ ﻛﻪ ﻃﻲ‬
‫آن ﻧﻴﺮوي ﻋﻈﻴﻢ رﻫﺎ ﺷﺪه از درون زﻣﻴﻦ را ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺗﺪﺑﻴﺮ و ﺗﻜﻨﻴﻚ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد‬
‫ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ ﺗﺎ در آراﻣﺶ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺑﻴﺎﺑﺎنﻫﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺷﺎﻫﺪ ﺳﻮﺳﻮ زدن ﭼـﺮاغﻫـﺎ و‬
‫ﻏﺮش دﻛﻞﻫﺎي ﻏﻮل ﭘﻴﻜﺮ ﻧﻔﺘﻲ ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﻗﻠﺐ زﻣﻴﻦ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻔﺖ ﺑﺘﭙﺪ‪.‬‬
‫ﺿﻤﻦ ﺗﻘﺪﻳﺮ از زﺣﻤﺎت ﺑﻲ درﻳﻎ ﻣﺆﻟﻒ و ﺗﺸﻜﺮ از ﻫﻤﻜـﺎري و ﻫﻤﺮاﻫـﻲ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳـﺎن‬
‫ﻣﺤﺘﺮم و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻣﻮر ﻓﻨﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺘﺨﻴﺰ ﺟﻨﻮب و اﻗﺪام رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي اﻧﺘﺸﺎر اﻳـﻦ‬
‫ﻛﺘﺎب ارزﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬اﻣﻴﺪوارم اﻳﻦ اﺛﺮ در راﺳـﺘﺎي اﻧﺘﻘـﺎل ﺗﺠﺮﺑﻴـﺎت ﭼﻨـﺪ ﻧﺴـﻞ از ﻣﻬـﺎرﮔﺮان‬
‫ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﻓﻌﻠﻲ و ﻧﺴﻞﻫﺎي آﺗﻲ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻮده و زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔـﺬاردن‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺳﺎزﻧﺪه را در ﺻﻨﻌﺖ ﻋﻈﻴﻢ ﻧﻔﺖ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪ ﺑﻮرد‬
‫ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺘﺨﻴﺰ ﺟﻨﻮب‬
‫ﺧﺮداد ‪1393‬‬
 ‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪:‬‬
‫ﻋﺪم وﺟﻮد ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي ﻛﻪ ﺣﺎوي ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪهاي راﺟﻊ ﺑﻪ اﻃﻔـﺎي ﺣﺮﻳـﻖ‬
‫ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ ﮔﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺤﺴﻮس ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺺ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻋﻤﺮ ﭼﺎهﻫﺎ و اﺣﺘﻤﺎل‬
‫اﺗﻔﺎﻗﺎت ﻏﻴﺮﻣﺘﺮﻗﺒﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎرون ‪ 104-‬ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻫـﺎي درﮔﻴـﺮ ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻣﺮﺟـﻊ و‬
‫ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﻲ ﺟﻬﺖ رﺟﻮع و اﻧﺠﺎم ﺻﺤﻴﺢ و ﺳﺮﻳﻊ ﻋﻤﻠﻴﺎت را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﻴﺪوارم ﻛﺎري را ﻛﻪ ﻫﻤﻜﺎرﻣﺎن آﻗﺎي ﻓﺮزاد ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ اﻧﺠﺎم داده ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮد ﻛـﻪ دﻳﮕـﺮ‬
‫دوﺳﺘﺎن ﻧﻴﺰ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﺑﺮده و ﺗﺠﺎرب ارزﺷﻤﻨﺪ ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﻜﺘﻮب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺗـﺎ ﻫﻤﻜـﺎران‪،‬‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن و داﻧﺶﭘﮋوﻫﺎن ﻋﺰﻳﺰ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ آﻧﻬﺎ در ﻓﺮﺻﺖ ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮي ﭘﻠﻪﻫﺎي ﺗﺮﻗﻲ را ﻃـﻲ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﻓﺮا روي ﺷﻤﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎدر ﺑﺮ ﮔﻴﺮﻧﺪه ﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑﻌﻀـﺎً ﺑـﻪ‬
‫ﺑﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺰاﻓﻲ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪهاﻧﺪ و ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ اﻳـﻦ ﻧﻮﺷـﺘﺎر ﺷـﺎﻳﺪ ﺑﺘـﻮان از ﭘﻴﺸـ‪Ĥ‬ﻣﺪﻫﺎي‬
‫ﺗﻜﺮاري ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺣﻮادث اﻣﺮوز ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻓﺮداي ﻫﺮ ﺷﺮﻛﺘﻲ را رﻗﻢ ﺑﺰﻧﻨﺪ و دﻳﺮ ﻳـﺎ‬
‫زود ﺑﻪ ﺗﻮاﻟﻲ ﺗﻜﺮار ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺛﺒﺖ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت دﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﺿﻌﻒ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮاي ﺛﺒﺖ ﻫﺮ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪاي ﻗﻄﻌﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ از ﺗﻜﺮار آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﺣﻔﺎري ﻛﻠﻴﺪ ﻃﻼﻳﻲ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﺨﺎزن ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﺎرﻛﺮدن ﺑﺼـﻮرت‬
‫ﺗﻴﻤﻲ در ﺧﻂ ﻣﻘﺪم ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﻫﻤﺎن ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑﺎﻻدﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺒﺤﺮ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺗﻮان ذﻫﻨﻲ ﺑﺎﻻ‬
‫دارد‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ اﺛﺮي ﺧﺎﻟﻲ از اﺷﻜﺎل ﻧﻴﺴﺖ و در ﻋـﻴﻦ ﺣـﺎل ﻛـﻪ ﺳـﻌﻲ ﺷـﺪه اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺼﻮرت ﻣﻄﻠﻮب در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﻣﻌﻬﺬا ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧـﻮاﻗﺺ و اﺣﻴﺎﻧـﺎً‬
‫اﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺗﻲ وﺟﻮد دارد از ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮان ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ ﺑﺎ اﺻﻼح اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﻫﻤﺮاه‬
‫ﺑﺎ ﺗﺬﻛﺮ ﻧﻜﺎت ﺳﺎزﻧﺪه در ﮔﺮدآوري ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﻳﻲ از اﻳـﻦ دﺳـﺖ ﻫﻤﻜـﺎري ﻻزم را ﻣﺒـﺬول‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﺸﻜﺮ‬
‫ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ داودي‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨﻲ ﻓﻼت ﻗﺎره‬
 ‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا‬

‫ﻓﻮران ﭼﺎه ﻓﺼﻞ ﻏﻢ اﻧﮕﻴﺰ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري اﺳﺖ و ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ دﺳﺖ اﻧﺪر ﻛﺎران اﻳﻦ‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮوﻫﻲ آﻣﻮزش ﻫﺎي ﻻزم را دﻳﺪه و ﻫﺮ از ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺑﺴـﺘﻦ ﭼـﺎه و‬
‫ﺷﺮﻛﺖ در ﻛﻼسﻫﺎي ﺑﺎزآﻣﻮزي؛ ﻫﻤﻴﺸﻪ آﻣﺎدﮔﻲ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪ ﺳﺎﻟﻪ در ﮔﻮﺷﻪ ﻛﻨﺎر ﻣﻴﺪان ﻫﺎي ﻧﻔﺘﻲ ﻓﻮران ﺑﻪ دﻻﻳـﻞ ﻣﺨﺘﻠـﻒ رخ ﻣـﻲدﻫـﺪ و‬
‫آﺗﺶ ﺑﺎ ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﺎﻟﻎ از ‪ 1500‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﮔﺮاد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺗﺠﻬﻴﺰات دﻛﻞﻫﺎ و‬
‫ﭼﺎه ﻫﺎ را ﺑﻪ ﻛﺎم ﺧﻮد ﻣﻲﻛﺸﺎﻧﺪ‪ .‬در ﻛﺸﻮر ﭘﻬﻨﺎور ﻣﺎ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻫﺮﮔـﺰ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي ﻛﺎﻣـﻞ از‬
‫واﻗﻌﻴﺖ رخ داده ﺗﻬﻴﻪ ﻧﺸﺪه و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺟﺰﺋـﻲ و ﻣـﻮردي اﻳـﻦ‬
‫ﭘﺪﻳﺪه را ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار داده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺷﻌﻠﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻛﺶ ﭼﺎه ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻛﺸﺎﻧﺪه و در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣـﻮارد‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺎ رﺷﺎدت و از ﺟﺎن ﮔﺬﺷﺘﮕﻲ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺧﺪوم ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﭼﺎه ﻣﻬـﺎر ﺷـﺪه اﺳـﺖ و در‬
‫ﭘﺎﻳﺎن ﻫﺮ ﻓﻮران ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻬﻨﺪس ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺼﻞﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ راهﻫـﺎي‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭼﺎه را ﻛﺎﻣﻼً ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﻮده و در اداﻣـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺒﺤـﺚ ﻓـﻮران و‬
‫راهﻫﺎي ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ ﺗﻼش ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺟﻬﺖ ذﻛـﺮ ﻛﻠﻴـﻪ ﻣـﻮارد ﭼـﺎه‬
‫ﺳﻮزي و دﻛﻞ ﺳﻮزي ﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺦ ﺣﻔﺎري در اﻳﺮان ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان؛‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ و ﻧﺎﻇﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت و رؤﺳﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎت و دﺳﺘﮕﺎهﻫـﺎي ﺣﻔـﺎري ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﻣـﻲﻛـﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﺎ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻇﺮاﻓﺖ ﻛﻠﻴﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ را ﻛﻪ ﻣﺪرﻛﻲ از آن ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮده ﺗﺠﻤﻴﻊ ﻧﻤـﻮده و‬
‫در اداﻣﻪ آﻧﻬﺎ را در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻜﺠﺎ در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ي اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ارزﺷﻤﻨﺪ ﻋﺎﻳﺪ ﻣﻲﺷﻮد آﻣﺎر ﺑـﺎﻻي ﺧﻄﺎﻫـﺎي اﻧﺴـﺎﻧﻲ و‬
‫ﻧﻮﻋﻲ دﺳﺖ ﭘﺎﭼﮕﻲ در زﻣﺎن ﺑﺮوز ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻟـﺬا ﻻزم اﺳـﺖ ﺟﻬـﺖ ﭘﻴﺸـﮕﻴﺮي از‬
‫ﻓﻮران ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺰاري ﻛﻼس ﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ و ﺑﺎزآﻣﻮزي و ﺑﺮﮔﺰاري ﻣﺎﻧﻮرﻫﺎ ﻛﻠﻴﻪ ي ﭘﺮﺳﻨﻞ را ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮزي از ﺧﻮدﺑﺎوري رﺳﺎﻧﺪه ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻧﻤﻮده و ﭼـﺎه را ﺑـﻪ ﻛﻨﺘـﺮل‬
‫درآورﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 10‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫در ﭘﺎﻳﺎن از زﺣﻤﺎت ﻣﻬﻨﺪس ﻓﺮزاد ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻃﻲ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ را ﺟﻤﻊ‬
‫آوري ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﺗﺸﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ و اﻣﻴﺪوارم ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﭼﺮاﻏﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺮاروي ﻛﻠﻴـﻪ ﻋﺰﻳﺰاﻧـﻲ‬
‫ﻛﻪ در ﺟﺎي ﺟﺎي ﻣﻤﻠﻜﺖ اﺳﻼﻣﻲﻣﺎن ﺑﻪ ﻛﺎر ﭘﺮ ﻣﺸﻘﺖ ﺣﻔﺎري ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻬﺪي زارﻋﻲ‬

‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨﻲ ‪ -‬ﺣﻔﺎري‬
‫ﺗﻴﺮﻣﺎه ‪1393‬‬
 ‫ﺑﻨﺎم ﺧﺪا‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ رﺋﻴﺲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﻜﻼت ﺣﻔﺎري ﻓﻮران ﭼﺎه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﺟﺎﻧﻲ و ﻣﺎﻟﻲ)ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﺰن و زﻳﺎنﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻫﻨﮕﻔﺖ ﮔـﺮدد‪ (.‬در ﺳﺮاﺳـﺮ دﻧﻴـﺎ از‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﻔﺖ ﻛﺸﻒ ﺷﺪ ﻓﻮران ﻳﻚ ﭼﺎه ﺑﻪ ﻛﺮات اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده و ﻋﻠﻲ رﻏﻢ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﺑﻪ روز رﺳﺎﻧﺪن ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه ﺑﺎز ﻫﻢ ﮔﻬﮕﺎه در ﻧﻘﻄﻪاي از دﻧﻴﺎ ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد‪.‬‬
‫ﻓﻮران ﻳﻚ ﭼﺎه ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﻮب ﻋﻤﻞ ﻧﻜﺮدن ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻳﺎ اﺷﺘﺒﺎه و ﻛﻤـﻲ آﻣـﻮزش و‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه و ﻳﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻫﺮ دو ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ و دﻗﺖ در آزﻣﺎﻳﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺳـﺎﻟﻢ ﺑـﻮدن آﻧﻬـﺎ‬
‫درﺻﺪ زﻳﺎدي از اﺣﺘﻤﺎل ﻓﻮران ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ وﻟـﻲ آﻣـﻮزش و ﺗﺠﺮﺑـﻪ در ﺣﻔـﻆ ﻛﻨﺘـﺮل ﭼـﺎه و‬
‫آﻣﺎدﮔﻲ و ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ در ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺮوز ﺳﻴﻼن ﭼﺎه از ارزش وﻳﮋه و ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺘﺎب ﻫﺎي زﻳﺎدي در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻛﻨﺘـﺮل ﻓـﻮران‪ ،‬ﻣﻬـﺎر و اﻳﻤـﻦ ﺳـﺎزي ﭼـﺎهﻫـﺎ ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﻌﻀـﺎً ﻧﻮﻳﺴـﻨﺪﮔﺎن ﻳـﺎ ﻋﻠـﻢ اﻳـﻦ ﺗﻜﻨﻴـﻚ‬
‫داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ داراي ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﻋﻤﻠﻲ در اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻮده اﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮق اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺎ ﻛﺘـﺐ دﻳﮕـﺮ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه داراي ﻫﺮ دو ﺷﺮاﻳﻂ وﻳﮋه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻴﺰه اي ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﻣﻘﺪﻣﻪاي ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻧﻮﻳﺴـﻨﺪه‬
‫ﻛﺘﺎب اﺳﺖ ﻛﻪ داراي ﻋﻠﻢ و ﻋﻤﻞ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﻣﻬﺎر و اﻳﻤﻦ ﺳﺎزي ﭼﺎهﻫـﺎ ﺑـﻪ‬
‫روش ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻌﻨﻮان "ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻣﻦ" در ﭼﺎهﻫﺎي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺘﺨﻴﺰ‬
‫ﺟﻨﻮب اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺪرس اداره آﻣﻮزش ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﻨـﻲ‬
‫ﺣﻔﺎري ﺗﺪرﻳﺲ ﻛﺮده اﺳﺖ و ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺑﻌﻨﻮان ﻣﻌﺎون ﻋﻤﻠﻴﺎت اداره ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﻣﺸـﻐﻮل‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و در ﻃﻲ ﻣﺪت ﻳﻚ ﺳﺎل در ﻛُﺸﺘﻦ و اﻳﻤﻦ ﻛﺮدن ﺑﻴﺶ از ‪10‬ﺣﻠﻘﻪ ﭼﺎه در‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺘﺨﻴﺰ ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 12‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ وﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮد ﻣﻲداﻧﻢ از زﺣﻤﺎت ﺑﻲ درﻳﻎ و ﺑﻲ ﺗﻮﻗﻊ اﻳﺸﺎن و از رﻳﺎﺿﺖﻫﺎﻳﻲ‬

‫ﻛﻪ اﻳﺸﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺟﻤﻊ آوري اﻳﻦ ﻛﺘﺎب اﻧﺠﺎم دادهاﻧﺪ ﺗﺸﻜﺮ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ .‬اﻣﻴﺪوارم ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﺟﻮاﺑﮕﻮي ﺟﺰﻳﻲ از زﺣﻤﺎت اﻳﺸﺎن در ﻃﻮل دوران ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬

‫رﺋﻴﺲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران‬

‫ﺗﻘﻲ ﻗﺎﺳﻤﻲ ﺑﺎﺑﺎ اﺣﻤﺪي‬
‫ﺗﻴﺮﻣﺎه‪1393‬‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﻋﻨﻮان ‪ /‬ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﺎر ‪11 /‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان در ﺣﻔﺎري و اﻗﺪاﻣﺎت ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم در زﻣﺎن اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ‪13 /‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﺑﺤﺮان رخ ﻣﻲدﻫﺪ ﭼﻬﺎر اﻗﺪام ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻮراً اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد ‪13 /‬‬
‫ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺑﺤﺮان ﺑﺮوﻳﺪ‪14 / .‬‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺆﺛﺮ در زﻣﺎن ﺑﺤﺮان‪18 /‬‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت اوﻟﻴﻪ اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ‪22 /‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬راهﻫﺎي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻓﻮران ‪37 /‬‬

‫‪37 / Kicks‬‬
‫ﺗﺌﻮري ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه ‪42 /‬‬
‫ﺗﻌﺪادي از ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻮﺟﻮد در ﺣﻴﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه ‪48 /‬‬
‫ﻓﻮرانﻫﺎ و ﻧﻮع ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪51 /‬‬
‫ﻋﻼﺋﻢ ﻓﻮران ﭼﺎه ‪53 /‬‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ روشﻫﺎي ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه ‪56 /‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬روشﻫﺎي ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي‪59 /‬‬

‫روشﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎهﻫﺎي ﻓﻮران ﻛﺮده ‪59 /‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﺎهﻫﺎي اﻧﺤﺮاﻓﻲ ‪602 /‬‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي از ﺳﻄﺢ ﻗﺪم ﺑﻪ ﻗﺪم‪61 /‬‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي از ﺳﻄﺢ ‪64 /‬‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن آﺗﺶ ‪70 /‬‬
‫ﭘﻮش ﮔﺬاري ﭼﺎه ‪70 /‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از آﺗﻲ واﮔﻦ در اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ و ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ‪90 /‬‬
‫روش ﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪96 /‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺗﺠﺎرب اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز اﻳﺮان‪99 /‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ اﻃﻔﺎء در اﻳﺮان ‪99 /‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻮﻳﺖ ‪ -‬ﺑﻮرﮔﺎن ‪101 /‬‬
‫ﭼﺎهﻫﺎي ﻣﻴﺎدﻳﻦ ﻧﻔﺘﻲ ﺳﺮوش و ﻧﻮروز ‪117 /‬‬
 ‫‪ / 14‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎهﻫﺎي درﻳﺎﻳﻲ ‪ -‬ﺳﻜﻮي ﻧﻮروز‪117 /‬‬

‫ﻛﻨﮕﺎن ‪ 23‬از ﺣﺎدﺛﻪ ﺗﺎ ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي و ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻃﻔﺎء‪131 /‬‬
‫ﻣﻬﺎر ﻓﻮران ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 24‬ﻧﻔﺖﺷﻬﺮ ‪155 /‬‬
‫اﺻﻮل ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﺗﺨﺼﺼﻲ روش ﺣﻔﺮ ﭼﺎهﻫﺎي اﻣﺪادي ‪162 /‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬آﺗﺶ و راهﻫﺎي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آن و ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي ﭼﺎه ‪197 /‬‬
‫آﺗﺶ‪ ،‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‪197 /‬‬
‫ﻋﻠﻞ ﺑﺮوز ﺣﺮﻳﻖ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺷﺮوع آﺗﺶ ‪201 /‬‬
‫روشﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ )اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻮدر اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ(‪209 / :‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي ‪220 /‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﻨﺪرﺟﺎت‪221 / :‬‬

‫‪222 /International Refrence‬‬

 ‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬
‫از اﺑﺘﺪاي ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻓﻮران ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺣﻔﺎري ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ از ﭼﺎه ﺗﻮاﻣﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ و ﻫﺮاز ﮔﺎﻫﻲ ﭼﻨﺪ ﺷﻌﻠﻪﻫـﺎي‬
‫ﺳﺮﻛﺶ ﻳﻚ ﭼﺎه ﻓﻮران ﻛﺮده ﺧﺴﺎرات ﺟﺒﺮان ﻧﺎﭘﺬﻳﺮي را ﺑﺮ ﺟﻮاﻣﻊ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺎ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬
‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺣﻔﺎري و ﻧﺼﺐ ﺷﻴﺮآﻻت ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ و رﻋﺎﻳﺖ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي اﻳﻤﻨﻲ ﺣﻮادث ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴـﺪا‬
‫ﻛﺮده وﻟﻲ ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻧﺮﺳﻴﺪه‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻋﺚ ﻓﻮرانﻫﺎي زﻳﺎدي ﺷﺪه ﻛـﻪ در‬
‫دﻫﻪ اﺧﻴﺮ ﻓﻮران ﭼﺎهﻫﺎي دﻫﻠﺮان ‪ 4،2-‬و ‪ 5‬و ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪن ‪ 730‬ﺣﻠﻘـﻪ ﭼـﺎه ﻛﻮﻳـﺖ ﺗﻮﺳـﻂ ﺻـﺪام‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ اﻃﻔﺎء ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﺟﻬﺎن ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻴـﺎت ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﻧﺸـﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻫﺮ ﻓﻮران ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻲ ﻣﻬﺎر ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺤﺚ روز ﺑﻮده وﻟﻲ ﺑﺎ ﻛﻨﺘـﺮل اوﺿـﺎع و ﺑـﺎ ﮔﺬﺷـﺖ زﻣـﺎن‬
‫ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه و از ذﻫﻦﻫﺎ ﻣﺤﻮ و در آرﺷﻴﻮﻫﺎ ﻣﺤﺒﻮس ﻣﻲﮔﺮدد و دﻳﮕﺮ ﺑﺎر ﻫﻤﻪ ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﻣﻮرد ﺑﻌـﺪي‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺠﺪداً ﺷﻌﻠﻪﻫﺎي ﺳﺮﻛﺶ ﻳﻚ ﭼﺎه اﻣﻜﺎﻧﺎت اﻧﺴﺎﻧﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي را ﻧﺴﻮزاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‬
‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﻤﻲاﻓﺘﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺻﺪ ﺳﺎل ﻛﺸﻒ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻔﺖ ﻛﻤﺘﺮ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﻠﻤﻲ در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺤﺮان ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﻼﺷﻲ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻧﻴﺖ ﻛﺎﻫﺶ اﺛﺮات ﻣﺨﺮب ﻓﻮران ﭼﺎهﻫﺎي ﮔﺎز و ﻧﻔـﺖ‬
‫ﻧﺸﺎت ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﮔﺮاﻧﻘﺪري ﻛﻪ در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ اﻳﺮان و ﺑﺨﺼﻮص ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ارزﺷﻤﻨﺪي ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﺷﻜﻮﻫﻤﻨﺪ اﺳﻼﻣﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎي ﮔﭽﺴﺎران ‪ 58-‬دﻫﻠﺮان ‪ 5 ،4 ،2‬و ‪ 20‬ﭼﺎه ﻛﻮﻳﺖ و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭼﺎه اﻫﻮاز ‪ 50-‬؛ ﻛﻨﮕﺎن ‪ 23 -‬؛ ﻣﺎرون ‪ 104-‬؛ و ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ ‪ 24-‬ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻛﻮﺷﺶ ﻗﺪﻣﻲ ﻛﻮﭼﻚ در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ اﻣﻴﺪ آن ﻣﻲرود ﻛﻪ رﻫﺮوان دﻳﮕﺮي در اﻳﻦ ﻣﺴـﻴﺮ و ﺟﻮاﻧـﺐ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ آن ﻗﺪم ﻫﺎي ﻣﻮﺛﺮﺗﺮي ﺑﺮ دارﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﻤﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﺪﻳﻮن زﺣﻤﺎت و ﻫﻤﻜﺎريﻫﺎي اﻓﺮاد و‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺴﺎﻋﺪت ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺑﺰرﮔﻮاراﻧﻲ ﻛﻪ آﺗﺶ را ﺑﻪ ﺟﺎن ﺧﺮﻳﺪﻧﺪ و در اﻳـﻦ‬
‫راه ﭘﺎﻳﻤﺮدي ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻓﻦ را ﺑﻮﻣﻲ ﺳﺎزي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ آﻧﺎن ﻛﻪ در اﻳﻦ راه آﻧﻘﺪر اﻳﺜﺎر ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧـﻪ در‬
‫ﺷﻌﻠﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻛﺶ آﺗﺶ ذوب ﺷﺪﻧﺪ ﺷﻬﻴﺪ اﻟﻤﺎﺳﻲ و ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻮﺳﺘﺎﻧﻲ و دﻳﮕﺮ ﺷﻬﺪاي اﻳﻦ راه ﻣﻘﺪس آﻧﺎن ﻛﻪ‬
‫ﺑﻲ ﺻﺪا رﻓﺘﻨﺪ و ﺟﺎن ﺑﻪ ﺟﺎن آﻓﺮﻳﻦ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﭼﺮخ اﻗﺘﺼﺎد اﻳﻦ ﺧﺎك ﻋﺰﻳﺰ ﺑﭽﺮﺧﺪ‪ .‬اﻣﻴـﺪ اﺳـﺖ اﻳـﻦ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺳﺮآﻏﺎزي ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاي ﻋﺰﻳﺰاﻧﻲ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺣﻮادث ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي ﻛﻨﻨﺪ و ﮔﺎم ﻫﺎي ﻣﻮﺛﺮﺗﺮي ﺑﺮداﺷﺘﻪ و از ﻫﺪر‬
‫رﻓﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﻮﺳﻂ اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﻜﺪه ﻧﻔﺖ ﺟﻨﺎب دﻛﺘﺮ ﺳﻴﺎوش ﻋﺎﺷﻮري ؛ ﺟﻨﺎب دﻛﺘـﺮ ﻣﺤﻤـﺪ آﺑﺪﻳـﺪه و دﻛﺘـﺮ‬
‫ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﻋﺎدل زاده ﺑﺎزﻧﮕﺮي و اﺻﻼح ﺷﺪه و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻨﺎب دﻛﺘـﺮ ﻋﻠـﻲ رﻓﻴﻌـﻲ ﻓـﺮ و دﻛﺘـﺮ ﺳـﻴﺪ‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ ﺷﺮﻳﻔﻲ وﻳﺮاﺳﺘﺎر ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺷﺪه و از ﻟﺤﺎظ ﻓﻨﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺰرﮔﻮراﻧﻲ ﭼﻮن‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﻣﻬﻨﺪس ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ داودي ﻣﺪﻳﺮ ﻓﻨﻲ ﻓﻼت ﻗﺎره‬
‫‪ - 2‬ﻣﻬﻨﺪس ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻣﺮدان دزﻓﻮﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺒﻖ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﻨﻲ ﻣﺪﻳﺮ ﺣﻔﺎري‬
‫‪ - 3‬ﻣﻬﻨﺪس ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻬﺪي زارﻋﻲ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨﻲ ‪ -‬ﺣﻔﺎري‬
‫‪ - 4‬ﻣﻬﻨﺪس ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﻋﻠﻲ ﻣﺤﻤﺪي رﺋﻴﺲ اداره ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺣﻔﺎري‬
‫‪ - 5‬ﻣﻬﻨﺪس ﺗﻘﻲ ﻗﺎﺳﻤﻲ ﺑﺎﺑﺎ اﺣﻤﺪي رﺋﻴﺲ اداره ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬
‫‪ - 6‬ﻣﻬﻨﺪس ﻋﻠﻲ ﻣﺤﻤﺪ رﻣﻀﺎﻧﭙﻮر رﺋﻴﺲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﻔﺎري‬
 ‫‪ / 16‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬
‫‪ - 7‬ﻣﻬﻨﺪس ﻣﻮﺳﻲ رﺣﻴﻤﻲ رﺋﻴﺲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﻔﺎري‬
‫‪ - 8‬ﻣﻬﻨﺪس ﻣﺴﻌﻮد ﺣﻴﺪري رﺋﻴﺲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﻔﺎري‬
‫‪ - 9‬ﻣﻬﻨﺪس ﻋﺒﺪاﻟﺨﺬر ﺣﻤﻴﺪ رﺋﻴﺲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﻔﺎري‬
‫‪- 10‬ﻣﻬﻨﺪس ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ وﻟﻲ زاده رﺋﻴﺲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﻔﺎري‬
‫‪- 11‬ﻣﻬﻨﺪس ﺳﻴﺪ اﺣﻤﺪ ﻣﻮﺳﻮي رﺋﻴﺲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﻔﺎري‬
‫‪- 12‬ﻣﻬﻨﺪس ﻣﺤﻤﻮد ﻋﺒﺪاﻟﻲ رﺋﻴﺲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﻔﺎري‬
‫‪- 13‬ﻣﻬﻨﺪس ﺟﺎﺳﻢ دﺷﺖ ﺑﺰرﮔﻲ رﺋﻴﺲ اداره ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت وﻳﮋه ﺣﻔﺎري‬
‫‪- 14‬ﻣﻬﻨﺪس رﺿﺎ ﺳﻠﻄﺎﻧﻲ ﻣﻬﻨﺪس ارﺷﺪ ﻛﺎﻻ و ﺗﺎج ﭼﺎه ﺣﻔﺎري‬
‫‪- 15‬ﻣﻬﻨﺪس ﻓﺮﻳﺪ ﺷﻬﺮوزي ﻣﺪﻳﺮ ﺣﻔﺎري ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺖ ﻣﺮﻛﺰي‬
‫‪- 16‬ﻣﻬﻨﺪس اﻓﺸﺎر ﻋﺎرﻓﻲ ﺳﻴﮕﺎرودي رﺋﻴﺲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺖ ﻣﺮﻛﺰي‬
‫ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه و از ﻟﺤﺎظ ادﺑﻲ و ﻧﮕﺎرﺷﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ دوﺳﺘﺎن ﻋﺰﻳﺰﻣﺎن در واﺣﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺖ ﺧﻴﺰ ﺟﻨﻮب وﻳﺮاﻳﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ اﺛﺮ از ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﻫﻤﻜﺎر ﻋﺰﻳﺰم ﻣﻬﻨﺪس‬
‫ﻣﻬﺮان ﻣﻜﻮﻧﺪي و ﻛﺘﺎب ﻣﻬﻨﺪس ﺣﻴﺪر ﺑﻬﻤﻨﻲ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬاران اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ در اﻳﺮان ﺑﻮد اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﺷﺪه و از اﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﻮن اﻳﻦ دو ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻲداﻧﻢ‪ .‬ﺟﺎ دارد از ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻋﺰﻳﺰاﻧﻲ ﭼﻮن ﻣﻬﻨﺪس ﺣﻤﻴﺪ‬
‫ﺑﻮرد و ﻣﻬﻨﺪس ﺣﻤﻴﺪ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﺗﺸﻜﺮ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪.‬‬
‫از ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻣﺘﻮﻟﻲ رﻳﻴﺲ اداره ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ رواﺑﻂ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﻧﻔﺘﺨﻴـﺰ ﺟﻨـﻮب و دﻳﮕـﺮ‬
‫ﻫﻤﻜﺎران اﻳﺸﺎن در آن رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﻪ در ﺑﭽﺎپ رﺳﺎﻧﺪن اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﻼش ﻓﺮاوان ﻧﻤﻮده اﻧـﺪ و از ﻛﻠﻴـﻪ‬
‫ﺳﺮوران ﮔﺮاﻣﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ راه ﻣﺮا ﻳﺎري دادهاﻧﺪ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻢ‪ .‬در ﭘﺎﻳﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﻢ‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﻗﺼﺪ و ﻏﺮﺿﻲ ﻃﻲ ﺳﺎلﻫﺎ ﺗﻼش و ﺑﺎ زﺣﻤﺖ ﻓﺮاوان در ﺷـﺮاﻳﻄﻲ ﻛـﻪ اﺗﻔﺎﻗـﺎت‬
‫ﻓﻮران ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي و ﺑﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﻧﺸﺪه و ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻧﻴﺰ از روي ﻓﻴﻠﻢﻫـﺎي‬
‫ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻧﺴﺨﻪ ﺑﺮداري ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه اﻣﻴﺪوارم ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺧﺎﻟﻲ‬
‫از اﺷﻜﺎل ﻧﻴﺴﺖ و ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻣﻨﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﻓﻀﻞ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﺗﻤﺎس ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻗﻄﻌﺎً ﻧﻜﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪه را در ﭼﺎپﻫﺎي آﻳﻨﺪه رﻋﺎﻳﺖ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪ .‬اﻧﺸﺎءا‪...‬‬
‫‪[email protected]‬‬ ‫اﻫﻮاز ‪ -‬ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﺎرون ‪ -‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﻨﻲ ﻣﺪﻳﺮ ‪ -‬ﺣﻔﺎري ‪ -‬واﺣﺪ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران‬

‫ﻓﺮزاد ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺍﻭﻝ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان در ﺣﻔﺎري و‬

‫اﻗﺪاﻣﺎت ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم در زﻣﺎن اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ‪:‬‬

‫ﺑﺤﺮان ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﻳﺎ ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺰرﮔﻲ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً دور از اﻧﺘﻈﺎر رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺮب ﺑـﻮده و ﺑـﺮ‬
‫ﻫﺮ ﻛﺎر دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در آن ﻟﺤﻈﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﺪ‪ ،‬اوﻟﻮﻳﺖ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺤﺮان ﺷﻤﺎ را وادار ﻣﻲﻛﻨـﺪ در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ آﻣﺎده ﺑﺎش ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺤﺮان ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم »آزﻣﺎﻳﺶ« اﺳﺖ ﻛﺎري ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﻧﺎﭼﺎر ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ ﺗﺼـﻤﻴﻢ آﻧـﻲ‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻓﻮق اﻟﻌﺎده اي ﻣﻬﻢ ﺑﻮده و ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈـﻪ اي را در‬
‫آﻳﻨﺪه ﺷﻐﻠﻲ ﺗﺎن ﺑﺮﺟﺎي ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﺑﺤﺮان رخ ﻣﻲدﻫﺪ ﭼﻬﺎر اﻗﺪام ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻮراً اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد‪:‬‬

‫‪ - ١‬ﻏﺼﻪ ﺧﻮردن را ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﺿﺮرﻫﺎ و زﻳﺎنﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺑﺎ ﻫﺮ روﺷـﻲ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗـﻮان ﺟﻠـﻮ‬
‫ﺿﺮرﻫﺎ را ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ - ٢‬اﻃﻼﻋﺎت را ﺟﻤﻊ آوري ﻧﻤﻮده ﺣﻘﺎﻳﻖ را ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺮاد ﻣﻬﻢ ﺻـﺤﺒﺖ ﻛـﺮده و دﻗﻴﻘـﺎً ﺑﻔﻬﻤﻴـﺪ ﺑـﺎ ﭼـﻪ‬
‫ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ روﺑﺮو ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻣﺸﻜﻞ را ﺑﺎ ﻛﻮﺗﺎه ﺗﺮﻳﻦ روش ﺣﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺗﺎن را ﻋﺎدت دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ راه ﺣﻞﻫﺎ و اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺮاي ﻛﻮﭼﻚ ﻛﺮدن اﺑﻌﺎد ﺧﺴﺎرت و رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻞ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﻋﻤﻞ ﻣﺤﻮر ﺷﻮﻳﺪ ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﺧﻮد ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻴﺪ اﻏﻠﺐ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮ از ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ / 18‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻗﻄﻌﺎً ﻣﺸﻜﻞ ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺤﺮان را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﮔﺬاﺷﺖ ﺳﺎلﻫﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﺸـﺎن داده ﻛـﻪ ﻣﻠـﺖ ﻫـﺎي‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دﭼﺎر ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﻫﻤﭽﻮن زﻟﺰﻟﻪ‪ ،‬آﺗﺶ ﻓﺸﺎن‪ ،‬ﺟﻨﮕﻞ ﺳﻮزي‪ ،‬ﺳﻴﻞ و ﺑﻤﺐ اﺗﻤﻲ ﺷـﺪه اﻧـﺪ‬
‫اﻣﺎ ﺑﺎز ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻬﺎرت ﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻮش‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل و رﻓﻊ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺤﺮان ﺑﺮﺧﻮردارﻳﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻫﻤﻮاره ﻳﻚ ﭘﺎﺳﺦ ﻳﺎ ﻳﻚ ﻧﻮع راه ﺣﻞ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﺷﻤﺎ ﻳﺎﻓﺘﻦ آن اﺳـﺖ‪ .‬اﻏﻠـﺐ‬
‫در ﺧﻮد ﻣﺸﻜﻞ ﻳﻚ راه ﺣﻞ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻗﺒﻞ از وﻗﻮع ﺑﺤﺮان در ﻣﻮرد آن اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ و ﺗﻤـﺮﻳﻦ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﻣﻬﻢ در ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺷﻐﻠﻲ »ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺑﺤﺮان« اﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد ﺗﺮاز اول‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬رؤﺳﺎ‪،‬‬
‫ﺗﺠـﺎر و رﻫﺒﺮان اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ را در زﻧﺪﮔﻲ ﺷﺎن ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ آﻳﻨﺪه و ﭘﺮﺳﻴﺪن اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻛﻪ ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺎر را ﻣﺨﺘﻞ ﻛﻨﺪ؟ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ‬
‫ﺑﺤﺮان در ﻛﺎر و زﻧﺪﮔﻲ و ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﺑﺤﺮان را ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ اﻳﻦ رﻓﺘﺎر ﺷﻤﺎ را آﻣﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺣﻮادث ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﻄﻘﻲ رﻓﺘﺎر ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ذﻫﻦ ﺧﻮد ﺑﺎزي ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻬﻮده اﻣﻴﺪوار ﻧﺸﻮﻳﺪ و ﻫﺮﮔﺰ ادﻋﺎ ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ اﺗﻔﺎﻗﺎت ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ رخ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد‪ .‬اﻳﻦ ﻃﺮز ﻓﻜﺮ ﻓﺎﺟﻌﻪ آﻣﻴﺰ و ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﺑﻴﻬﻮده اﺳﺖ در ذﻫﻦ ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر »اﮔﺮ اﻳﻦ اﺗﻔﺎق‬
‫ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﭼﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد را اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ذره اي اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺣﺎدﺛﻪ اي ﺗﻠﺦ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺘﻔﻜﺮ ﺑﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻗﺖ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ آن ﺣﺎدﺛﻪ ﻧﺎﮔﻮار را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺧﻮد را‬
‫ﺑﺮﻃﺒﻖ آن آﻣﺎده ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ در ذﻫﻦ ﺧﻮد ﻳﻚ ﻃﺮح ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي روﻳـﺎروﻳﻲ ﺑـﺎ وﺿـﻌﻴﺘﻲ ﻛـﻪ ﺑﺤـﺮان ﻧﺎﻣﻴـﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻃﺮح ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﭼﻪ اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ را اﻧﺠـﺎم ﺧﻮاﻫﻴـﺪ داد؟ اﮔـﺮ اﺷـﺘﺒﺎه‬
‫ﻣﻬﻤﻲ رخ دﻫﺪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟ در ﮔﺎم دوم ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد؟ ﭼﻪ واﻛﻨﺸﻲ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﻴﺪ داد؟‬
‫اﻳﻦ اﻗﺪام » ﺗﻔﻜﺮ ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ« ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﺸﺎﻧﻪ اﻓﺮادي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺒﺤﺮ زﻳﺎدي در ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت دارﻧﺪ‪،‬‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ آﻳﻨﺪه ﺳﻔﺮ ﻛﺮده و ﻫﺮ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ رخ دﻫﺪ‪ ،‬در ذﻫﻦ ﺧﻮد ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺳـﭙﺲ ﺑـﻪ‬
‫زﻣﺎن ﺣﺎل ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ و ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﺑﺮاي ﺣﻮادث ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻤﻜـﻦ در ﻫـﺮ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭼﻴﺴﺖ؟ و ﺳﭙﺲ ﺗﻤﺎم ﺗﻼش ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨﺎن از رخ دادن ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑـﻪ‬
‫ﻛﺎر ﮔﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺟﻠﻮي ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﺗﻜﺮاري را ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺎدﺛﻪ اي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮه ي ﻣﻨﻔﻲ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ‬
‫ﺑﺎر رخ دﻫﺪ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺑﺤﺮانﻫﺎ ﺑﺎ دﻻﻳﻞ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﻜﺮار ﺷﻮد ﻳﻌﻨﻲ در ﺗﺨﺼﺺ ﻧﻴﺮوﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ و آﻣـﻮزش‬
‫اﻓﺮاد ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺎﺳﻲ وﺟﻮد دارد ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﺗﻜـﺮاري و ﻣﺸـﺎﺑﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ ﻛﻤـﺎل ﺧﻠـﻮص‬
‫ﮔﺰارﺷﻲ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ را ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮد و ﺑﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ آن را اراﺋﻪ ﻛﺮد و در آن ﮔﺰارش ﺑﺎﻳـﺪ ﻛـﺎﻣﻼً‬
‫ﻣﻮارد ذﻳﻞ ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺤﻴﺢ و دﻗﻴﻖ داد‪.‬‬
‫‪ - ١‬دﻗﻴﻘﺎً ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ اﻓﺘﺎد؟‬
‫‪ - ٢‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ رخ داده؟‬
‫ﻓﺼﻞ اول ‪19 /‬‬

‫‪ - ٣‬از اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﭼﻪ درﺳﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﺮﻓﺖ؟‬

‫ ‪ -‬ﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ دوﺑﺎره ﭼﻨﻴﻦ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻧﻴﻔﺘﺪ؟‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت وﺳﻴﻊ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﺳﻨﺪ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ وﻳﮋﮔـﻲ ﻣـﺪﻳﺮان ﺑﺮﺗـﺮ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آﻧﻬﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺑﺤﺮان ﭘﻴﺶ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺤﻮه ي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻤﺎ در ﻋﺒﻮر از ﺑﺤﺮان و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫـﺎﻳﻲ‬
‫در ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻳﻚ ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎر درﺳﺘﻲ ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ ﺳﻄﺢ ﺷﻌﻮر و ﭘﺨﺘﮕﻲ ﺗﺎن اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﺗـﺎن در‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻳﻚ ﺑﺤﺮان و درس ﮔﺮﻓﺘﻦ از آن‪ ،‬ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﺎﻣﻼً ﺿﺮوري در آﻣﺎده ﺳﺎزي ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﺤﺮانﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ رو اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺑﺤﺮان ﺑﺮوﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي آن ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از اﻗﺪاﻣﺎت را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‬
‫اول از ﻫﻤﻪ روي ﻛﺎﻏﺬ ﺗﻔﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺮاي آن ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﻃﻲ وﺿﻊ ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﻳﺎ ﺑﺤـﺮان ﻛﻨﺘـﺮل ﺷـﺮاﻳﻂ را‬
‫ﺑﺪﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﺎﻣﻼً ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ اﻗﺪاﻣﻲ دﺳﺖ ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﻬﺮﺳـﺖ از‬
‫اﻣﻮري ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻞ و ﻋﺒﻮر از ﺑﺤﺮان ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ ،‬را ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻣﺸﻜﻞ ﻳﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪه اي‪ ،‬آﺳﺎن ﺗﺮﻳﻦ و ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻳﺎ راه ﺣﻞ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً درﺳﺖ‬
‫ﺗﺮﻳﻦ راه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺻﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ذﻫﻦ ﺗﺎن درﮔﻴﺮ ﺟﺰﺋﻴﺎت و ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﭘﻴﺶ و ﭘﺎ اﻓﺘﺎده ﺷﻮد در ﻋﻮض اﻗﺪاﻣﺎت ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﺎده ﺗﺮﻳﻦ راه ﺣﻞ ﻣﻤﻜﻦ آﻏـﺎز ﻛﻨﻴـﺪ ﻫﻤـﻮاره‬
‫ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر از ﺑﺤﺮان ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺳﺎده ﺗﺮﻳﻦ راه ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﻳﻚ ﻟﻴﺴﺖ ﻛﺎﻣﻼً اﻟﺰاﻣﻲاﺳﺖ‪:‬‬
‫در اﺑﺘﺪاي ﻫﺮ ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد را ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤـﻮده ﭘـﺲ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻣﻬـﻢ را ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﻤﺎره ﮔﺬاري ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﺘﺎن را آﻏﺎز ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ ﺑـﺎ ﺗﻤﺮﻛـﺰي‬
‫راﺳﺦ ﻛﺎر را اداﻣﻪ دﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺪ‪ .‬ﺗﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﺷﻤﺎره ﻳـﻚ از اﻧﺠـﺎم ﻫـﺮ ﻛـﺎري ﺧـﻮدداري‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ در ﺣﻴﻦ اﻧﺠﺎم آن ذﻫﻦ ﺗﺎن ﻣﻨﺤﺮف و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﺷﺪ از ﻫﺪف دور ﺧﻮاﻫﻴـﺪ ﺷـﺪ ﺗـﺎ‬
‫ﻣﺎداﻣﻲ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ ﻧﻈﻢ ﭘﻴﺶ ﻣﻲروﻳﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻤﻜﻦ را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎرﻫﺎﻳﺘﺎن را اوﻟﻮﻳﺖ ﺑﻨﺪي ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎ در زﻣﺎن ﺑﺤﺮان از روش ﮔﺮوه ﺑﻨﺪي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴـﺪ اﻳـﻦ روش در ﺟﻨـﮓ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ اول ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﺗﻌﺪاد ﻧﻴﺮوﻫﺎي زﺧﻤﻲآن ﻗﺪر زﻳﺎد ﺑﻮد ﻛﻪ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺔ آﻧﻬﺎ ﻏﻴﺮ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﭘﺲ در ﺳﻪ ﮔﺮوه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ - 1‬آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺟﺮاﺣﺘﺸﺎن آﻧﻘﺪر زﻳﺎد ﺑﻮد ﻛﻪ اﻣﻴﺪي ﺑﻪ زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪﻧﺸﺎن ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﮔﺮوﻫﻲ ﻛﻪ ﺟﺮاﺣﺎت ﺳﻄﺤﻲ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫‪ - 3‬ﮔﺮوﻫﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﻓﻮري ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ داﺷﺘﻪ و ﻗﻄﻌﺎً زﻧﺪه ﻣﻲﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮوه ﻳﻚ و دو را ﻛﻨﺎر زدﻧﺪ و‬
‫ﮔﺮوه ‪ 3‬را ﻣﻮرد رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻗﺮار دادﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﮔﺮوه ‪ 2‬ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 20‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ در ﻛﺎرﺗﺎن ﺗﻤﺎم ﺗﻮﺟﻪ ﺗﺎن را ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻣﻌﻄﻮف ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﺻﻮرت اﻗﺪام ﻓﻮري ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ آن را‬
‫از ﺳﺮ راﻫﺘﺎن ﺑﺮدارﻳﺪ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺷﺮاﻳﻂ و اوﺿﺎﻋﻲ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻴﻬﻮده ﺧـﻮد را ﻧﮕـﺮان ﻧﺴـﺎزﻳﺪ‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﻻﻳﻨﺤﻞ را ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮد رﻫﺎ ﺳﺎزﻳﺪ وﻗﺖ ﺗﺎن را ﺑﺮاي اﻣﻮري ﻛﻪ اﻗﺪام ﻳﺎ ﻋﺪم اﻗـﺪام ﺷـﻤﺎ‪ ،‬ﻫـﻴﭻ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮي در وﺿﻌﻴﺖ ﺷﺎن اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺪر ﻧﺪﻫﻴﺪ‪ .‬در ﻋﻮض آن دﺳﺘﻪ از ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻗﺪام ﻓﻮري ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ آن ﺷﺮاﻳﻂ ﺿﺮوري ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ‪ .‬در ﻟﺤﻈـﻪ ﺑﺤـﺮان‬
‫ﻫﻤﻮاره از ﺧﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻮاﻻت را ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ‪ :‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ واﻗﻌﺎٌ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﻣﻬﻢ اﺳﺖ؟ از ﺑﻴﻦ ﺗﻤﺎم ﻛﺎرﻫـﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان اﻧﺠﺎم داد اﮔﺮ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم داد آن ﻛﺎر ﭼﻴﺴﺖ؟ در اﻳﻨﺠـﺎ دو ﭘﺮﺳـﺶ ﺑﺴـﻴﺎر‬
‫ﻣﻬﻢ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﻣﺴﻴﺮ درﺳﺖ ﻧﮕﻪ دارد‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﭘﺮﺳـﺶ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﭼـﻪ ﻛـﺎري را‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان اﻧﺠﺎم داد ﻛﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻮﺟﻮد ﺗﻐﻴﻴﺮي واﻗﻌﻲ اﻳﺠﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؟ و دوﻣﻴﻦ ﭘﺮﺳـﺶ ﻣﻔﻴـﺪ ﺗـﺮﻳﻦ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده اي ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻲﺗﻮان از وﻗﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﺪام اﺳﺖ؟ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎ ﻣﻲ دﻫﻴﺪ آن را اوﻟﻮﻳﺖ ﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮده و ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺧﻮد را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮ روي آن ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺗﺎ آن را ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎﻳﺘﺎن‪ ،‬ﻣﺆﺛﺮ و ﺳﺎزﻧﺪه ﺗﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ ﺑـﻪ ﺧـﻮد و‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺎن در ﻋﺒﻮر از ﺑﺤﺮان ﻛﻤﻚ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻃﻲ ﻫﺰاران ﺳﺎل ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ اﮔﺮ ﻫﺮ ﺑﺤﺮان را ﺑـﻪ ﻳـﻚ وﻳﺮاﻧـﻲ و ﺷﻜﺴـﺖ‬
‫واﻗﻌﻲ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮآن ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺒﻖ اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي زﻳﺮ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي ‪ :1‬ﻫﺪﻓﺘﺎن را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اوﻟﻴﻦ اﺻﻞ در اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬اﺻـﻞ ﻫـﺪف اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻣﻼً ﻫﺪﻓﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر‬
‫از ﺑﺤﺮانﻫﺎ ﺑﺪان ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﺪ‪ ،‬را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴـﺪ در اﻣﻮر ﺷﻐﻠـﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮي اﻳﻦ اﺻﻞ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮ اﻫﺪاف ﻣﺮﺗﺒﻂ‬
‫ﺑﺎ ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي را ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ اﻫﺪاف ﺧﻮد ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻃﺮح ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫رﻳﺰيﻫﺎ و اﻓﺮاد ﻣﺘﺨﺼﺼﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ در ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﺸﻐﻮل ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي ‪ :2‬ﺟﺴﻮراﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫دوﻣﻴﻦ اﺻﻞ ﻣﻬﻢ‪ ،‬اﺻﻞ ﺣﻤﻠﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻻزﻣﻪ اﻳﻦ اﺻﻞ‪ ،‬اﻗﺪام ﺷﻤﺎﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺴﻮراﻧﻪ ﺑـﻪ ﺟﻠـﻮ ﺣﺮﻛـﺖ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺳﺨﺘﻲﻫﺎ روﺑﺮو ﺷﺪه و ﻣﺸﻜﻼت را ﺣﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﻴﺪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻫﻴﭻ‬
‫ﻧﺒﺮد ﺑﺰرﮔﻲ از ﻣﻮﺿﻊ دﻓﺎع ﭘﻴﺮوز ﻧﺒﻮده و اﻳﻦ ﻳﻌﻨﻲ واﻗﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ آن را درك ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺮ ﻣﺸـﻜﻼت‬
‫ﻳﻮرش ﺑﺮده ﺗﺎ آﻧﻬﺎ را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮده و ﺷﺮاﻳﻂ را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮد و ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﺎن ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ ﺑﺎﻳـﺪ در ﺑﺮاﺑـﺮ اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻴﻞ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﺮده و در ﻋﻮض ﺷﻬﺎﻣﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﻛﻨﺘﺮل اوﺿﺎع و در ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺎﻃﻊ‬
‫و ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺸﻜﻼت را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺷﻤﺎره ‪ :3‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺎن را ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮﻣﻴﻦ اﺻﻞ اﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬اﺻﻞ ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎ و‬
‫ﻓﺼﻞ اول ‪21 /‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﺪودﺗﺎن را در ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در آن اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺰرگ ﺗـﺮﻳﻦ ﭘﻴـﺮوزيﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در آن اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴﺮوزيﻫـﺎ وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫﺎﻳﺘـﺎن را ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪ اي ﺑﺎزﺳـﺎزي و‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن دﻫﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﻳﺘﺎن ﻣﻌﻄﻮف ﻧﺘﺎﻳﺠﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎ را ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ از ﻫـﺮ‬
‫ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي از ﺑﺤﺮان ﻧﺠﺎت دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺷﻤﺎره ‪ :4‬اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﻴﺪ و از ﻧﻈﺮات ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪:‬‬
‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ اﺻﻞ ﻣﻬﻢ‪ ،‬اﺻﻞ ﻣﺎﻧﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺗﻤﺎم ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻛﻪ در ﺑﺤﺮانﻫﺎ ﻧﺼـﻴﺐ ﻳـﻚ ﮔـﺮوه‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻣﺪﻳﺮ ﮔﺮوه و ﻫﻤﻴﺎري ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎء ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي ﭼﺎهﻫﺎي آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬
‫اﻳﻦ اﺻﻞ ﻣﺴﺘﻠﺰم داﺷﺘﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﻲ ﺷﺠﺎع و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار اﺳﺖ ﻛﻪ در راه ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﻫﺪف از دادن ﺟﺎن ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﻧﻴﺰ اﺑﺎﻳﻲ ﻧﺪارﻧﺪ ﺗﻤﺎﻣﻲ راهﻫﺎي ﻓﺮاروي ﺧﻮد را ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ و ﺑﺎ ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﺧﻮد ﻣﺸﻮرت ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ ﺑـﺮاي‬
‫ﻧﻈﺮﻫﺎﻳﺸﺎن اﺣﺘﺮام ﻗﺎﻳﻞ ﺷﻮﻳﺪ و ﺗﻤﺎﻣﻲ راهﻫﺎ را ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﭘﻴﺮوزي ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ ﻣﺸﻮرت؛ ﻛﻮﺗﺎه‬
‫ﺗﺮﻳﻦ و ﺑﻲ ﺧﻄﺮ ﺗﺮﻳﻦ راه را ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺷﻤﺎره ‪ :5‬ﺟﻤﻊ آوري اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد را ﺟﻤﻊ آوري ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮرد ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﺎﻣﻼ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻫﺮ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ ﺳﻮال ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و ﺳﺮاغ ﺗﻤﺎﻣﻲ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮوﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﺘﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﻬﺘﺮ و ﻣﻮﺛﺮﺗﺮي ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺷﻤﺎره ‪ :6‬ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ رﻣﺰ ﻣﺨﻔﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬
‫ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ وا دارﻳﺪ‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻴﻢ ﺗﺎن ﺑﺎ اﻫﺪاف و ارزشﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﺑﻮده و از وﻇﺎﻳﻒ ﻛﺎري ﻛﺎﻣﻼً آﮔﺎﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ اوﺿﺎع ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭘـﻴﺶ ﻣـﻲرود و دﻳﮕـﺮ‬
‫اﻓﺮاد ﮔﺮوه ﭼﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻳﻜﻲ از اﺻﻮل ﭘﻴﺮوزي ﻧﻈﺎﻣﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺷﺎﻧﺲ ﻳﺎ اﻣﻴﺪ اﻳﻦ ﻛﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ‬
‫رخ دﻫﺪ‪ ،‬ﺗﻜﻴﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﻴﺪ ﻳﻚ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲرود ﺑﻪ ﺧﻮدﺗـﺎن ﺗﻜﻴـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ و ﻫﺮﮔـﺰ ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬
‫ﭘﻴﺮوزي آﺳﺎن ﻓﻜﺮ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي ‪ :7‬ﺷﻤﺎ ﻣﺪﻳﺮ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪:‬‬
‫ﻫﻔﺘﻤﻴﻦ اﺻﻞ از اﺳﺘﺮاﺗﮋي‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﻓﺮﻣﺎن اﺳﺖ ﻫﻤـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﺪاﻧﻨـﺪ ﻛـﻪ اﺧﺘﻴـﺎر ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ در دﺳـﺖ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳﺖ ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺴﺌﻮل اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻮاﺑﮕﻮ ﺑﺎﺷﺪ در زﻣﺎن وﻗﻮع ﺑﺤﺮان ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﻳـﻚ ﻣـﺪﻳﺮ‬
‫واﺣﺪ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً اﻳﻦ ﻛﻪ در اﻗﺪام ﺑﺮاي ﺣـﻞ ﻳـﻚ ﺑﺤـﺮان ﺷـﺎﻳﺪ ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ ﺧﺼﻴﺼـﻪ اي ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﻌﻬﺪ ﻛﻠﻲ ﺗﺎن ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺮوزي و ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺑﺰرﮔـﻲ و‬
‫ﻧﻮع اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت اﺳﺖ ﻛﻠﻴﺪ ﭘﻴﺮوزي‪ ،‬ﺗﺪاوم در ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺑﺤﺮان و ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺪون وﻗﻔﻪ ﺑـﻪ ﺳـﻮي ﭘﻴـﺮوزي‬
‫اﺳﺖ در ﺑﺤﺮان ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺟﺴﺎرت و ﺑﻲ ﺑﺎﻛﻲ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺴﻴﺎري اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺟﺴﺎرت و ﺑﻲ ﭘﺮواﻳـﻲ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻤﺎ را از ﻣﺸﻜﻠﺘﺘﺎن ﺧﻼص ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻓﻮراً دﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺷﻮﻳﺪ و ﺗﺎ رﺳﻴﺪن ﺑـﻪ ﭘﻴـﺮوزي از ﭘـﺎي‬
‫ﻧﻨﺸﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 22‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺤﺮان‬

‫‪ - 1‬ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻞ و ﮔﺬر از ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﻫﺪﻓﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻴﺪ را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ ﻫﺪف را ﺑﻪ ﻛﻠﻴﻪ‬
‫ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺗﺎن ﺗﻔﻬﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻛﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺗﺎن ﺑﻪ ﻫﺪف ﺷﻤﺎره ﻳﻚ ﺑﺎﺷﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ وﺳﻮﺳﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را از ﻫـﺪف‬
‫ﺷﻤﺎره ﻳﻚ دور ﻣﻲﺳﺎزد ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ در ﺣـﺪ زﻳـﺎدي ﺑـﻪ ﺻـﺒﺮ و‬
‫اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺮژي ﺗﺎن را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ و ﺣﺎﺷﻴﻪﻫﺎ را ﺣﺬف ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در واﻻﺗﺮﻳﻦ و ﺷﻜﻮه‬
‫ﻣﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم آراﻣﺶ ذﻫﻦ‪ ،‬ﻟﺬت و ﺷﺎدي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ در اﻓـﺮادي ﭘﺪﻳـﺪار‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻛﺎري ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﺑﻪ آن ﻋﻼﻗﻪ دارﻧﺪ وﻗﺘﻲ در ﻛﺎر ﺑﺎ ﻳﻚ‬
‫ﺑﺤﺮان ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬رواﻧﻲ و ﻋﺎﻃﻔﻲ از ﺧﻮد را ﺑﺎﻳﺪ در اوﻟﻮﻳﺖ ﻗـﺮار دﻫﻴـﺪ در‬
‫ﻃﻮل ﺑﺤﺮان‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺣﺠﻢ ﻋﻈﻴﻤﻲ از اﺳﺘﺮسﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎر و ﻣﺸﻐﻠﻪ زﻳﺎد و زﻣﺎن اﻧﺪك ﻣﻮﺟﻮد ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم اﻳـﻦ‬
‫ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﺷﻤﺎ داﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺪ زد در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ راﺣﺘـﻲ دﭼـﺎر ﺧﺴـﺘﮕﻲ ﺷـﺪه و‬
‫ﺣﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﭘﺎ ﺑﻴﻔﺘﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ در رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻣﻬﻢ ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ درﺳﺖ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎن ورزﺷﻲ ﻏﺬاﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮب ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺧﻮاﻫﻴﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ اﺳـﺘﺮاﺣﺖ ﺗـﺎن ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫ﺧﻼق ﺗﺮ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد و ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﻬﺘﺮي اﺗﺨﺎذ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻗﺪرت ﺷﻤﺎ در ﺑﺮﺧﻮرداري از ﺗﻔﻜﺮي روﺷﻦ‬
‫و اﻧﺠﺎم اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﮔﺬر از ﺑﺤﺮان ﺑﻪ آن ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺴﺘﮕﻲ ﻣﻔﺮط ﺑﺎﻋﺚ ﻛﻢ ﺷﺪن ﻧﻴﺮو و اﺧﺬ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻌﻜﻮس و اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﻠﻮي ﺑﺤﺮان ﻫﺎي ﺗﻜﺮاري را ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ؟‬
‫در ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ ،‬ﺑﺤﺮان ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﺎدﺛﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮه ﻣﻨﻔﻲ اﻃﻼق ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻜﺒﺎر رخ ﻣـﻲدﻫـﺪ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔـﺮ ﻳـﻚ‬
‫ﺑﺤﺮان ﺗﻜﺮاري در ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎ زﻧﺪﮔﻲ رخ دﻫﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ آن ﺑﺤﺮان ﻣﺮﺗﺒﺎً ﺗﻜـﺮار ﻣـﻲﺷـﻮد ﻣﺨﺼﻮﺻـﺎً اﮔـﺮ اﻳـﻦ‬
‫ﺑﺤﺮان ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺿﺮر ﺷﺪﻳﺪ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ آﻧﮕﺎه ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﺣﺎدﺗﺮ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﺿﻌﻒ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‪،‬‬
‫ﺧﻄﺎﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﻳﺎ ﺿﻌﻒ اﺑﺰاري ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ از ﺗﻜﺮار ﻧﺸﺪن ﺑﺤﺮان ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﻳﺪ ﭘـﺲ از‬
‫ﺣﻞ ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺎر اول ﮔﺰارﺷﻲ ﻛﺎﻣﻼ واﻗﻌﻲ در ﻣﻮرد آن ﻣﺸﻜﻞ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ و ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ آن را ﺑﻪ ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ذﻳﺮﺑﻂ و ﻣﺸﺎﺑﻪ اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ﺑﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺑﻪ اﺷـﺘﺒﺎﻫﺎت ﺗﻴﻤـﻲ اﻋﺘـﺮاف ﻛﻨﻴـﺪ ﻣﺒـﺎدا دﭼـﺎر ﺧـﻮد‬
‫ﺳﺎﻧﺴﻮري ﺷﻮﻳﺪ ﭘﺲ از ﺣﻞ دﻧﺒﺎل ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺳﺎزي و ﻗﻬﺮﻣﺎن ﭘﺮوري ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺤﺮان ﺑﺎ ﺑﻘﻴﻪ اﻓﺮاد ﻫـﻴﭻ‬
‫ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺪارد ﻳﺎدﺗﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺮﮔﺰ در ﺑﺤﺮان دﻧﺒﺎل ﭼﻬﺮه ﺳﺎزي ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻫﻴﭻ ﻓﺎﻳﺪهاي ﻧﺪارد و ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺗﻔﺮق و دور ﺷﺪن ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺘﺨﺼﺺ از ﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﺑﻨﺎم ﺗـﻴﻢ اﻋـﻼم ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‬
‫اﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ رﻓﺘﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﺧﺒﺮﻫﺎي ﺑﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﭘﺨﺶ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬
‫در ﺑﺤﺮان ﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ ﺻﻨﻌﺖ ﺣﻔﺎري ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ از دﺳﺖ دادن ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺘﺨﺼﺺ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ‬
‫ﻓﺼﻞ اول ‪23 /‬‬

‫دﻛﻞ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺎﻧﺒﻲ آن ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ دﺷﻤﻦ داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻴﻜﺎر ﻧﻤﻲﻧﺸﻴﻨﺪ و ﻣﺮﺗﺒﺎً ﺑﺎ اﺧﺒﺎر ﻛـﺬب‬
‫ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﺸﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺣﻞ ﺑﺤﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﺲ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ‬
‫وﻗﺖ در ﺑﺤﺮاﻧﻴﺪ دﻧﺒﺎل ﻫﺪف ﻣﻘﺪس ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﺣﻮاس ﺧﻮد را ﺑﺎ اراﺟﻴﻒ دﺷـﻤﻨﺎن داﺧﻠـﻲ و ﺧـﺎرﺟﻲ‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﻧﺴﺎزﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ - 5‬ﭘﻠﻴﺘﻴﻚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﺒﺮﻳﺪ‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺤﺮاﻧﻲ و ﺣﺎد ﻣﺮﺗﺒﺎً ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﺸﺎوره داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ اﮔﺮ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ زودﺗﺮ ﺑﻪ ﻫﺪف ﺑﺮﺳﻴﺪ‬
‫و ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﺘﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺘﻌﺪد در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻳﻜﺮﻧﮕﻲ و ﻳﻜﺪﻟﻲ را اﻟﻘـﺎء ﻛﻨﻴـﺪ ﺑـﺮاي‬
‫ﺳﻼﻣﺘﻲ و ﺟﺎن ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺧﻮد ارزش ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻳﺪ ﻫﺮﮔﺰ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﭘﺮﺧﻄﺮ ﻧﻔﺮﺳﺘﻴﺪ در ﺑﺤﺮان ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺟﺒﺮان ﻧﻤﻲﺷﻮد از دﺳﺖ دادن ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺘﺨﺼﺺ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻛﻠﻲ را ﺧﻮد اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﻮده و‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي را در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺪﻳﺮان ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺘﻲ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ - 6‬ﺻﺎدق و روراﺳﺖ ﺑﺎﺷﻴﺪ‬
‫ﺑﺎ دﺳﺖ اﻧﺪر ﻛﺎران ﺣﺎدﺛﻪ ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و ﺷﺮاﻳﻂ را ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﻳﺎدﺗﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﺻﺪاﻗﺖ‬
‫و راﺳﺘﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﻴﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻨﺰل ﻣﻘﺼﻮد ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﭘﺲ راﺳﺘﮕﻮ ﺑﺎﺷﻴﺪ و اﺳـﺘﻮار و ﻛـﻞ‬
‫ﺣﻮاس ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﺤﺮان ﻣﻌﻄﻮف ﺳﺎزﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻜﺎت ﺿﺮوري درزﻣﺎن ﺑﺤﺮان‬

‫‪ - 1‬اﻓﺮاد ﻣﻬﻤﻲ را در ﺧﺎرج از ﻓﻀﺎي ﻛﺎرﺗﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺪاوم آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺑﻘﺎء و ﺣﻞ ﺑﺤﺮان ﺧﻮد ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2‬اﻓﺮاد ﻛﻠﻴﺪي در ﺣﻞ ﺑﺤﺮان را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‬
‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺤﺮان وﺳﻴﻊ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻌﺪاد اﻳﻦ اﻫﺮمﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺸﻜﻼت و دﺷﻮاريﻫﺎ ﻓﺎﺋﻖ آﻳﺪ و ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻛﻪ ذﻫﻨﺶ را ﺑﺮ آن ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﻛـﺮده‬
‫ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ اﺳﺘﻘﺎﻣﺘﻲ ﺗﺰﻟﺰل ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ و ﻧﮕﺮﺷﻲ ﻣﺜﺒﺖ را ﭘﻴﺸﻪ راه ﺧﻮد ﺳﺎزد‪.‬‬
‫‪ - 3‬در زﻣﺎن ﺑﺤﺮان ﺧﻼﻗﻴﺖﻫﺎ را رﻫﺎ ﺳﺎزﻳﺪ‬
‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺳﻨﮓ ﻗﺪرﺗﺘﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻗﺪرﺗﻲ را ﻃﻠﺐ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺳﻨﮓ ﻛﺎرﻫﺎﻳﺘـﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ درﺳﺖ در ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺤﺮان از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ذﻫﻨﻲ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎﻳﻲ ﻻزم ﺑﺮاي ﺣﻞ ﺑﺤﺮان ﺑﺮﺧﻮردارﻳﺪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ وﻇﻴﻔﻪ ﺷﻤﺎ آزاد ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﻗﻮاي ذﻫﻨﻲ و ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر از ﺗﻨﮕﻨﺎﻫﺎ در اﺳﺮع وﻗﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫﺎﻳﺘﺎن را ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻴﺪ‬
‫ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻋﻀﻠﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ ﻗﻮي ﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﺮﭼـﻪ‬
‫ﻃﺮح ﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت و ﺑﻬﺒﻮد زﻧﺪﮔﻲ ﺗـﺎن داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﺑﻌـﺪﻫﺎ ﻃـﺮحﻫـﺎ و اﻳـﺪهﻫـﺎي‬
 ‫‪ / 24‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ذﻫﻦ ﺗﺎن ﺧﻄﻮر ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻬﺎر ﻗﻮاي ﺧﻼق‪ ،‬ﻋﻤﻼً ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺷﻤﺎ در ﺟﻬـﺖ ﺑﻬﺒـﻮد زﻧـﺪﮔﻲ‬
‫ﺗﺎن و ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر در ﭼﻨﺪ ﺣﻮزه ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺻﺤﻴﺢ ﺧﻼﻗﻴﺖ ﺻﺮﻓﺎً »ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ« اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺷﻤﺎ از ذﻫﻦ ﺗﺎن ﺑـﺮاي ﺗﻐﻴﻴـﺮ روش ﻳـﻚ ﻛـﺎر در‬
‫ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد ﻧﻮﻋﻲ ﺑﻬﺒﻮد در ﻋﻤﻠﻜﺮد آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ از ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻣﺤـﺾ ﺑﻬـﺮه ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﻳـﺪ وﻗﺘـﻲ در‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻳﺎ ﻛﺎرﺗﺎن ﺑﺎ ﺗﻨﮕﻨﺎﻳﻲ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﻻزم اﺳﺖ ﺑﻴﺶ از ﻫﺮ زﻣـﺎن دﻳﮕـﺮ ﺑـﺮاي ﺣـﻞ ﻣﺸـﻜﻼت و‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻪ ﻗﻮاي ﺧﻼﻗﺘﺎن ﻣﺘﻮﺻﻞ ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﺗﻔﻜﺮﺗﺎن را ﺳﺎزﻣﺎن دﻫﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬راه ﺳﺎده اي ﺑﺮاي‬
‫ﺷﻜﻮﻓﺎ ﻛﺮدن ﺧﻼﻗﻴﺖ وﺟﻮد دارد ﺗﻨﻬﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ از ذﻫﻦ ﺗﺎن ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﺳﺎزﻣﺎن دﻫﻲ ﺷﺪه اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷﻲ ﺷﻔﺎف از ﻣﺸﻜﻞ را ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻻ دﺳﺘﻲ ﺧـﻮد ﺗﺤﻮﻳـﻞ دﻫﻴـﺪ ﭘـﺲ از‬
‫آﻧﻜﻪ ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻧﺤﻮه ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻪ ﺗﻮاﻓـﻖ رﺳـﻴﺪﻧﺪ اﻳـﻦ ﭘﺮﺳـﺶ را ﻣﻄـﺮح ﻛﻨﻴـﺪ »ﭼـﻪ‬
‫ﻣﺸﻜﻼت دﻳﮕﺮي وﺟﻮد دارد؟«‬
‫از ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺗﻮﺻﻴﻒ وﺟﻮد دارد آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻣﺜﻼً اﻏﻠﺐ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺷﺒﻴﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﻠﻮ ﺿﺮر ﺑﻴﺸﺘﺮ را ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪«.‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﺑﺎرﻫﺎ ﻣﻄﺮح ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻳﺎﻓﺖ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺤـﺮانﻫـﺎي ﻗﺒﻠـﻲ‬
‫ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻄﺮ )‪ (Red Zone‬ﻋﺒﻮر ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫اﻗﺪاﻣﺎت ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺆﺛﺮ در زﻣﺎن ﺑﺤﺮان‬

‫‪ - 1‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و آن را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﭘﺮﺳﺸﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻳﻚ راه ﺣﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‬
‫ﻣﺜﻼً » ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺸﻜﻞ را ﺣﻞ ﻧﻤﻮد؟«‬
‫‪ - 2‬وﻗﺘﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺧﻮد را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮدﻳﺪ ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ »دﻳﮕﺮ ﭼﻪ ﻣﺸﻜﻠﻲ وﺟﻮد دارد؟ و دﻳﮕﺮ ﭼـﻪ راه‬
‫ﺣﻠﻲ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ؟« ﭘﺎداش اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از درد و رﻧﺠﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ اﺳـﺘﻘﺎﻣﺖ‬
‫ﻣﻲورزﻧﺪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﭘﻴﺮوزي ﻗﺒﻞ از ﻣﻮﻋﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﺑﺮ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺨﺶ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را ﻣﻲﺳﺎزد ﺑﻠﻜﻪ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ را ﻣﻲﺳﺎزد ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ دﻻﻳـﻞ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺷﻤﺎ در اوﻟﻴﻦ ﮔﺎم ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮﻳﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻗﺪاﻣﺎت اﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ در ﺷﺮوع‬
‫ﻛﺎر ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﺪ‬
‫ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﻣﻔﻴﺪ ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آوردن ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﺎن وﻗﻮع ﺑﺤﺮان اﮔﺮ ﻣﺮاﻋﺎت‬
‫ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ اﻛﻨﻮن ﺷﻤﺎ ﺑﺤﺮان ﻧﺪاﺷﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﺘﺎن ﻫﺮز رود‪ .‬ﻫﺮ ﺷﻐﻠﻲ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺎن آن و ﻛﺎرﻣﻨﺪان اﺻﻠﻲ از آن ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﻣﻬﺎرت ﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ ﺷﻐﻞ ﺷﻤﺎ ﻛﺪام اﺳﺖ؟‬
‫ﻓﺼﻞ اول ‪25 /‬‬

‫ﻣﻬﺎرت اﺻﻠﻲ ﻫﺮ ﺷﺨﺺ‪ ،‬اﻣﻮري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن آﻧﻬﺎ را ﺑﻬﺘﺮ از ‪ 90‬درﺻﺪ از رﻗﺒﺎي ﺧﻮد اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز از آن دﺳﺘﻪ از ﺗﺨﺼﺺﻫﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺪهاي ﻣﺤﺪود ﺑـﺎ آن آﺷـﻨﺎﻳﻨﺪ اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻬﺎرت ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد اﺳﺖ و ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺨﺼﺺ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺟﺴﺎرت و از ﺧﻮد ﮔﺬﺷﺘﮕﻲ زاﺋﺪاﻟﻮﺻﻔﻲ دارد‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺑﺤﺮان و ﻣﺸﻜﻼت اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬ﻧﺎﻛﺎﻣﻲﻫﺎ و ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺮگ و ﺟﺮح ﻧﻴﺮوﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺺ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮﺗﺒﺎً از ﺧﻮد ﭘﺮﺳﻴﺪ ﺷﻤﺎ در ﻛﺪام ﻗﺴﻤﺖ درﺳﺖ ﻋﻤﻞ ﻧﻜﺮدﻳﺪ ﻳﺎ دﻟﻴﻞ ﻋﻤـﺪة ﺑـﻪ ﺗﻌﻮﻳـﻖ‬
‫اﻓﺘﺎدن ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ؟‬
‫‪ - 5‬ﺗﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ روي ﻛﺎﻏﺬ ﺗﻔﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‬
‫ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺧﻮد را ﺑﺮ روي ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ اي از اﻗـﺪاﻣﺎت را‬
‫اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬اول از ﻫﻤﻪ‪ ،‬روي ﻛﺎﻏﺬ ﺗﻔﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﻃﻲ وﺿﻊ ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﻳﺎ ﺑﺤـﺮان ﻛﻨﺘـﺮل‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﺎﻣﻼً ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ اﻗﺪاﻣﻲ دﺳﺖ ﺑﺰﻧﻴﺪ ﻳﻚ‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ از اﻣﻮري ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻞ و ﻋﺒﻮر از ﺑﺤﺮان ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ را ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪ .‬اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺑﺤﺮان ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺧﻂ ﺑﻪ ﺧﻂ ﺗﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﭘﻴﺮوزي اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ و در ﮔﺬر از اﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪﻫﺎ اﻣﻴﺪ ﺑﺮ ﻳﺎس؛ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺑـﺮ ﺗـﺮس و‬
‫ﺗﻔﻜﺮ ﺗﻴﻤﻲ ﺑﺮ ﺣﺮﻛﺎت اﻧﻔﺮادي ارﺟﺤﻴﺖ دارد‪ .‬ﮔﺎه وﺳﻌﺖ ﺣﺎدﺛﻪ آﻧﻘﺪر وﺳﻴﻊ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺎ از دﺳـﺖ دادن‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ﻋﻈﻴﻢ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺤـﺮان و ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از ﻫـﺪررﻓﺖ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﻫـﺎي‬
‫ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻲ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻫﺪف اﺳﺖ‪).‬ﺑﺮاي ﭘﻲ ﺑﺮدن ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﻪ اﺷﻜﺎل ‪1‬و‪2‬و‪ 3‬رﺟﻮع ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪(.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -1‬ﺑﺤﺮان ﺣﻔﺎري در درﻳﺎ‬

 ‫‪ / 26‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -2‬ﺑﺤﺮان ﺣﻔﺎري در ﺧﺸﻜﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -3‬ﺷﻌﻠﻪﻫﺎي وﻳﺮاﻧﮕﺮ ﺗﻨﻬﺎ در ﺳﺎﻳﻪ ﻟﻴﺎﻗﺖ ﻣﺪﻳﺮاﻧﻲ ﺗﻮاﻧﺎ ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول ‪27 /‬‬

‫اﻗﺪاﻣﺎت اوﻟﻴﻪ اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -4‬ﻧﺒﺮد ﺑﺎ ﺷﻌﻠﻪﻫﺎي وﻳﺮاﻧﮕﺮ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -5‬ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﻲ ﺻﺪا ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﭘﺮ ﺻﺪا ﻣﺎ را ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪.‬‬

 ‫‪ / 28‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -6‬دﺳﺘﮕﺎه ﻓﺮآورش ﺳﻴﺎر در ﺷﺎدﮔﺎن‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -7‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﺮﻛﻴﺪﮔﻲ ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺸﺖ ﻧﻔﺖ ﺑﺎ دﺑﻲ ﺑﺎﻻ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻮﺳﻂ ‪ 2SV‬ﭼﺎه ﻣﺴﺪود ﮔﺮدﻳﺪ ‪.‬‬

‫*** ﺷﻜﻠﻬﺎي ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 7‬ﮔﻮﺷﻪ ﻫﺎﻳﻲ از وﺳﻌﺖ ﺣﺎدﺛﻪ را ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﻲ ﺣﺎدﺛﻪ آﮔﺎه ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول ‪29 /‬‬

‫ﻗﺪم ﺑﻪ ﻗﺪم ﺗﺎ اﻳﻤﻦ ﻛﺮدن ﭼﺎه‬

‫‪ - 1‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﺘﺎد ﺑﺤﺮان در ﻣﻨﻄﻘﻪ و در ﻣﺮﻛﺰ ‪.‬‬
‫‪ - 2‬اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ ).‬ﺷﻜﻞ ‪ - 9‬ﻟﺤﻈﺎﺗﻲ ﭘﺲ از ﻓﺎﺟﻌﻪ(‬
‫‪ - 3‬ﺑﺎزدﻳﺪ از ﻣﺤﻞ وﻗﻮع ﺣﺎدﺛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪.‬‬
‫‪ - 4‬اﺳﺘﻘﺮار ﺗﻴﻢ ﺣﺮاﺳﺖ در ﻣﻨﻄﻘﻪ‪.‬‬
‫‪ - 5‬اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي اﻃﻔﺎء‪.‬‬
‫‪ - 6‬ﺟﻤﻊ آوري اﻃﻼﻋﺎت و ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﭼﺎه‪.‬‬
‫‪ - 7‬ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ذﻳﺮﺑﻂ‪.‬‬
‫‪ - 8‬اراﺋﻪ راه ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ و آﻣﺎدﮔﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﺶ آﻣﺪﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ‪.‬‬
‫‪ - 9‬ارﺳﺎل ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت و اﺳﺘﻘﺮار آﻧﻬﺎ‪.‬‬
‫‪ - 10‬اﻧﺠﺎم اﻗﺪاﻣﺎت اوﻟﻴﻪ از ﻗﺒﻴﻞ اﻣﺪادﺟﻮﻳﻲ از ﻛﻠﻴﻪ ادارات ذﻳﺮﺑﻂ و اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ‪.‬‬
‫‪ - 11‬اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران و اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ‪.‬‬
‫‪ - 12‬اﻧﺠﺎم اﻗﺪاﻣﺎت ﻧﻬﺎﻳﻲ‪.‬‬
‫‪ - 13‬اﻳﻤﻦ ﻛﺮدن و ﺗﺤﻮﻳﻞ ﭼﺎه‪.‬‬
‫‪ - 14‬ﺗﺮﺧﻴﺺ ﮔﺮوهﻫﺎ‪.‬‬
‫‪ - 15‬ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻧﮕﻬﺪاري ‪.‬‬
‫‪ - 16‬ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺰارش ﻧﻬﺎﻳﻲ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -8‬ﻟﺤﻈﺎﺗﻲ ﭘﺲ از ﻓﺎﺟﻌﻪ‬

 ‫‪ / 30‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -9‬ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺳﻮﺧﺘﻦ دﻛﻞ و از دﺳﺖ دادن ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -10‬ﻧﻤﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ از ﻓﺎﺟﻌﻪ ﭼﺎه ﺳﻮزي‬

‫ﻓﺼﻞ اول ‪31 /‬‬

‫‪ - 1‬اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪:‬‬

‫ﻛﻠﻴﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎت و ﺣﻮادﺛﻲ ﻛﻪ رخ داده را ﺑﺎ ﻳﺪ در اﺳﺮع وﻗﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اﻃﻼع داد‪.‬‬
‫اﻟﻒ ‪ -‬ﺗﻬﻴﻪ ﺟﺪوﻟﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬ﻧﺎم ‪ -‬اداره ‪ -‬ﺳﻤﺖ ‪ -‬ﻧﺸﺎﻧﻲ ‪ -‬ﺷﻤﺎره ﺗﻠﻔﻦ اداره ‪ -‬ﻣﻨﺰل ‪ -‬ﻫﻤﺮاه و ‪E-mail‬‬
‫اﻓﺮاد ﻣﺬﻛﻮر اﻟﺰاﻣﻲاﺳﺖ‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﺑﺮﻗﺮاري ﺗﻤﺎس ﺑﺮ اﺳﺎس اﻓﺮاد ﻣﺴﺌﻮل و ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻟﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دﺑﻴﺮ ﺳﺘﺎد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ت‪ -‬ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻣﻨﻄﻘﻪ و راهﻫﺎي دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ ،‬ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي آﺑﺮﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬رودﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻤﭗﻫﺎ و‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﻮاﺻﻞ آﻧﻬﺎ از ﻣﻨﺎﺑﻊ آب‪ ).‬ﺷﻜﻞ ‪(15-‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -11‬آﺑﮕﻴﺮي در زﻣﺎن اﻃﻔﺎء ﺑﺎﻳﺪ دﺑﻲ ﺑﻴﺶ از ‪ 2000‬ﺑﺸﻜﻪ در ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ - 2‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻗﺪم ﺑﻪ ﻗﺪم ‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﺑﺎزدﻳﺪ ﻣﺤﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪:‬‬
‫اﻓﺮاد ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺮوهﻫﺎي ذﻳﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن ﻣﻤﻜﻦ در ﻣﺤﻞ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪه و ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭼﻚ ﻟﻴﺴﺖ ﺑﻪ دﻗﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ - 2‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﺤﻞ از ﻟﺤﺎظ ﻫﻤﻮاري و ﻧﺎﻫﻤﻮاريﻫﺎ و ﻓﺎﺻﻠﻪ از ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﭼﺎره اﻧﺪﻳﺸﻲ ﺑﺮاي ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت‪ ،‬اﻣﺎﻛﻦ ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ ﻛﻪ در ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﺤﻞ و ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺧﻄﺮات‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ‪.‬‬
 ‫‪ / 32‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫‪ - 4‬ﺑﺮرﺳﻲ وﺿﻌﻴﺖ راهﻫﺎ و ﻛﻴﻔﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﺟﻬﺖ ارﺳﺎل وﺳﺎﺋﻞ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد و اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ و ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪.‬‬
‫‪ - 5‬ﺑﺮرﺳﻲ وﺟﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ آب در ﻣﺤﻞ ﻳﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺣﻮﺿﭽﻪ آب ﻃﺒﻖ ﺷﻤﺎي‬
‫اﺻﻠﻲ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد‪ ).‬ﺷﻜﻞ ‪11‬و ‪( 13‬‬
‫‪ - 6‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﻬﺖ وزش ﺑﺎد و ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ آب و ﻫﻮاي روزﻫﺎي ﺑﻌﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎد ﻧﻤﺎ و ﺑﺎد‬
‫ﺳﻨﺞ ‪.‬‬
‫‪ - 7‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺤﺪوده ﺧﻄﺮ و ﻣﺤﺪوده ﻋﻤﻠﻴﺎت‪.‬‬
‫‪ - 8‬اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺤﻞ‪.‬‬
‫‪ - 9‬ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺰارش ﺟﻬﺖ اراﻳﻪ ﺑﻪ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ذﻳﺮﺑﻂ)ﮔﺰارش‪(1‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ - 12‬ﺳﺎﺧﺖ اﺳﺘﺨﺮ آب ﮔﻴﺮي ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻻي ‪ 500,000‬ﺑﺸﻜﻪ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ‪ 3*200*200‬ﻣﺘﺮ‬

‫‪- 3‬اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﮔﺮوهﻫﺎي زﻳﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻟﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از وﺿﻌﻴﺖ ﺣﺎدﺛﻪ آﮔﺎه ﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ آﻣﺎده ﺳﺎزي ﻣﻮارد‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﺣﻀﻮر ﻳﺎﺑﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺮﺗﺒﻂ‬
‫‪ - 2‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﻨﻲ ﻣﺪﻳﺮ‬
‫ﻓﺼﻞ اول ‪33 /‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﻨﻲ ﺣﻔﺎري‪.‬‬ ‫‪-3‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﻨﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻧﻔﺖ‪.‬‬ ‫‪-4‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪.‬‬ ‫‪-5‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮدار‪.‬‬ ‫‪-6‬‬
‫رﺋﻴﺲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﭼﺎه ﻫﺎ‪.‬‬ ‫‪-7‬‬
‫رﺋﻴﺲ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﺑﺤﺮان‪.‬‬ ‫‪-8‬‬
‫رﺋﻴﺲ اداره ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري‪.‬‬ ‫‪-9‬‬
‫رﺋﻴﺲ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه اداره ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺣﻔﺎري‪.‬‬ ‫‪- 10‬‬
‫رﺋﻴﺲ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري‪.‬‬ ‫‪- 11‬‬
‫رﺋﻴﺲ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺑﺨﺶ ﺷﻴﻤﻲ‪.‬‬ ‫‪- 12‬‬
‫رﺋﻴﺲ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ‪.‬‬ ‫‪- 13‬‬
‫رﺋﻴﺲ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه آﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﻲ‪.‬‬ ‫‪- 14‬‬
‫رﺋﻴﺲ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت‪.‬‬ ‫‪- 15‬‬
‫رﺋﻴﺲ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻛﺎﻻي ﺣﻔﺎري‪.‬‬ ‫‪- 16‬‬
‫رﺋﻴﺲ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺳﻮﺧﺖ رﺳﺎﻧﻲ‪.‬‬ ‫‪- 17‬‬
‫رﺋﻴﺲ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه آب رﺳﺎﻧﻲ‪.‬‬ ‫‪- 18‬‬
‫رﺋﻴﺲ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪.‬‬ ‫‪- 19‬‬
‫رﺋﻴﺲ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺣﺮاﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪- 20‬‬
‫رﺋﻴﺲ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺗﺮاﺑﺮي‪.‬‬ ‫‪- 21‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه و ﻣﺨﺎﺑﺮات‪.‬‬ ‫‪- 22‬‬
‫رﺋﻴﺲ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه اﻳﻤﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺪاﺷﺖ وﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪- 23‬‬
‫رﺋﻴﺲ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺖ ودرﻣﺎن‪.‬‬ ‫‪- 24‬‬
‫رﺋﻴﺲ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪.‬‬ ‫‪- 25‬‬
‫رﺋﻴﺲ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت رﻓﺎﻫﻲ‪.‬‬ ‫‪- 26‬‬
‫ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎران ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪.‬‬ ‫‪- 27‬‬
‫‪ - 4‬ﺟﻤﻊ آوري اﻃﻼﻋﺎت و ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﭼﺎه‪:‬‬
‫ﻛﻠﻴﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭼﺎه ﺷﺎﻣﻞ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺣﻔﺎري‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺣﻔﺎري و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺨﺰن ﭼﺎه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺰارش آﻣﺎده و‬
 ‫‪ / 34‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫در ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺪﻳﺮان اراﻳﻪ ﺷﻮد و ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮان ذﻳﺮﺑﻂ رو ﻧﻮﺷﺖ ﮔﺮدد‪).‬ﮔﺰارش ‪(2‬اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻋﻬﺪه‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺣﻔﺎري و ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎران ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪- 5‬ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ذﻳﺮﺑﻂ‪:‬‬
‫ﭘﺲ از ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺰارشﻫﺎي ‪1‬و‪ 2‬ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﺴﺆﻟﻴﻦ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﺟﻠﺴﻪ ﺣﻀﻮر ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ - ١‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮوهﻫﺎ و اﻓﺮاد ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و اﻋﺰام آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪.‬‬
‫‪ - ٢‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ و اوﻟﻮﻳﺖ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ارﺳﺎل اﻓﺮاد و ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر‪.‬‬
‫‪ - ٣‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط و اﻳﺠﺎد ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﻴﻦ ﮔﺮوهﻫﺎ‪.‬‬
‫ ‪ -‬درﻳﺎﻓﺖ ﮔﺰارشﻫﺎي اوﻟﻴﻪ از ﮔﺮوهﻫﺎي اﻋﺰام ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﺤﻞ و ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻤﺎي ﻛﻠﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت‪.‬‬
‫ ‪ -‬ﺗﻬﻴﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎﻣﻞ اﻃﻔﺎء‪.‬‬
‫ ‪ -‬ﺗﻬﻴﻪ ﺻﻮرت ﺟﻠﺴﻪ و ﺑﺎﻳﮕﺎﻧﻲ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران‪.‬‬
‫‪ - 6‬ارﺳﺎل ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﮔﺮوه ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و اﺳﺘﻘﺮار آﻧﻬﺎ‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﮔﺮوهﻫﺎ و ﻧﻔﺮات ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻋﺰام ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس ﻟﻴﺴﺖ ﺣﻀﻮر آﻧﻬﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﻨﺸﻲ رﺋﻴﺲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻣﺤﺪوده ﺣﺮاﺳﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺣﺮاﺳﺖ اﺑﻼغ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ (a‬ﺣﻀﻮر ﻧﻔﺮات و ﮔﺮوهﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﻧﻴﺎز ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻔﺮات و ﮔﺮوهﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ اﺟﺎزه‬
‫اﺳﺘﻘﺮار در ﻣﺤﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت را ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪ (b‬ﻛﻠﻴﻪ ﻧﻔﺮات و ﮔﺮوﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺤﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺗﺠﻬﻴﺰات آﻧﻬﺎ ﻃﺒﻖ ﺷﻤﺎي ﻛﻠﻲ ﻣﺤﻞ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت در ﻣﺤﻞ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﻮوﻟﻴﺖ اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﺎ رﺋﻴﺲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ (c‬ﺗﺪارك ﻏﺬا ‪-‬ﻣﺤﻞ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻧﻔﺮات ‪ -‬ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻞ از ورود اﻓﺮاد آﻣﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ (d‬اﻓﺮادي ﻛﻪ اﺟﺎزه ﺣﻀﻮر درﻣﺤﺪوده ﻋﻤﻠﻴﺎت و ﻣﺤﺪوده ﺧﻄﺮ را دارﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮاد اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺎﻣﻮرﻳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻳﻌﺎ ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﺑﺎ ﺻﻼﺣﺪﻳﺪ رﺋﻴﺲ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﺗﺮك ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ (e‬در زﻣﺎن اﺳﺘﻘﺮار ﻧﻔﺮات و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن اﻳﻤﻨﻲ ‪ -‬ﺑﻬﺪاري ‪-‬ﺧﺪﻣﺎت رﻓﺎﻫﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺤﻞ‬
‫ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺻﺤﺮاﻳﻲ اﻟﺰاﻣﻲ اﺳﺖ‪.‬ﺧﺼﻮﺻﺎ وﺟﻮد ﻳﻚ ﻣﺘﺨﺼﺺ‬
‫ﺳﻮاﻧﺢ و ﺳﻮﺧﺘﮕﻲ اﻟﺰاﻣﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (f‬اﻳﺎب و ذﻫﺎب ﻧﻔﺮات ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎ ﺷﻴﻔﺖ ﻛﺎري و ﺑﺎ ﻧﻈﺎرت ﻣﺴﻮءﻟﻴﻦ ﮔﺮوهﻫﺎ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺑﻪ ﺣﺮاﺳﺖ اﻃﻼع داده ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ - 7‬اﻧﺠﺎم اﻗﺪاﻣﺎت اوﻟﻴﻪ‪:‬‬
‫ﭘﺲ از اﺳﺘﻘﺮار ﻧﻔﺮات و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻃﺒﻖ ﺷﻤﺎي ﻛﻠﻲ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻮارد زﻳﺮ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول ‪35 /‬‬

‫‪ - 1‬ﭘﺎك ﺳﺎزي ﻣﺤﻮﻃﻪ اﻃﺮاف ﭼﺎه‪.‬‬

‫‪ - 2‬آﻣﺎده ﺳﺎزي ﺣﻮﺿﭽﻪ آب‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﻄﻮري ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﺸﺶ ﭼﺎه از ﺑﺎﻻ در آن ﻣﻴﺴﺮ ﺷﻮد‪.‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﮔﺮ ﮔﻮدال‬
‫ﭼﺎه)‪ (Cellar‬را ﻳﻚ ﻣﻜﻌﺐ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ‪ 3‬ﺻﻔﺤﻪ روﺑﺮو و ﺟﺎﻧﺒﻲ از ﺳﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﺎج ﭼﺎه روﺑﺮوي ﺷﻤﺎ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬ﻣﺴﻴﺮ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ آﺗﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻣﻼ ﻋﺎري از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎي ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ و رﺳﺎﻧﻪ اي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﮔﺮدﻧﺪ اﻳﻦ اﻣﻮر زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺴﺌﻮل رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﺪﻳﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺤﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﮔﻮﻳﻲ و اﻳﺠﺎد‬
‫ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮاﻧﻊ و ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎز دارﻧﺪه ﺟﻬﺖ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 5‬اﻳﺠﺎد ﺣﻮﺿﭽﻪ آب ﻳﺎ ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب اﻃﺮاف در ﺻﻮرت وﺟﻮد‪.‬‬
‫‪ - 6‬ﺗﺪارﻛﺎت ﻻزم ﺟﻬﺖ ﻣﻨﺒﻊ ﺳﻮﺧﺖ‪.‬‬
‫‪ - 7‬ﭼﻴﺪن ﭘﻤﭗﻫﺎ و ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺸﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻃﺒﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪.‬‬
‫‪ - 8‬ﺗﺴﺖ ﺧﻄﻮط ؛ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و ﻛﻠﻴﻪ وﺳﺎﺋﻞ‪.‬‬
‫‪ - 9‬اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران و اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ‪) .‬در ﻓﺼﻮل ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎﻣﻼ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫اﺷﺎره ﻣﻲﺷﻮد(‬
‫‪- 10‬اﻧﺠﺎم اﻗﺪاﻣﺎت ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫‪- 11‬ﺟﻤﻊ آوري ﺗﺠﻬﻴﺰات و اﺗﺼﺎﻻت ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﺎﻳﺮ ﮔﺮوهﻫﺎ و ارﺳﺎل ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ‬
‫‪ - 12‬ﭘﺮ ﻛﺮدن ﺣﻮﺿﭽﻪ آب‬
‫‪- 13‬ﺑﺎزﺳﺎزي ﻣﺤﻞ ﺣﺎدﺛﻪ‬
‫‪- 14‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﭼﺎه ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ آن‪.‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و در‬
‫ﻏﻴﺮ اﻳﻨﺼﻮرت ﺑﻪ ﺣﺮاﺳﺖ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪- 15‬اﻳﻤﻦ ﻛﺮدن و ﺗﺤﻮﻳﻞ ﭼﺎه‬
‫‪- 16‬ﺗﺮﺧﻴﺺ ﮔﺮوهﻫﺎ‬
‫‪- 17‬ﻛﻠﻴﻪ ﮔﺮوﻫﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺒﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ رﺋﻴﺲ ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت را ﺗﺮك ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪- 18‬ﺑﺮﮔﻪ ﺗﺮﺧﻴﺺ ﮔﺮوهﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ رﺋﻴﺲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪- 19‬ﻛﻠﻴﻪ ﮔﺮوهﻫﺎ ﻣﻮﻇﻒ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎت و ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺧﻮد را در زﻣﺎن ﻣﻘﺮر و ﻃﺒﻖ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺟﻤﻊ آوري و ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪- 20‬ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻧﮕﻬﺪاري‬
‫‪- 21‬ﺑﻌﺪ از ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﻠﻴﺎت ارﺳﺎل ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺎه ﺟﻬﺖ ﺑﺎزرﺳﻲ و آﻣﺎده ﺳﺎزي ﻣﺠﺪد ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد ‪.‬‬
‫‪- 22‬ﻛﻠﻴﻪ وﺳﺎﻳﻞ و اﺗﺼﺎﻻت اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه آﻣﺎرﮔﻴﺮي ﺷﻮد و وﺳﺎﻳﻞ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻳﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪- 23‬ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺰارش‬
 ‫‪ / 36‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫اﻟﻒ ‪ -‬ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺰارش روزاﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺗﻴﻢ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺰارش ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﺪﻳﺮ ﭘﺮوژه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ب ‪ -‬ﮔﺰارش ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺮ ﻛﺮدن ﻓﺮم ﻣﺨﺼﻮص اﺳﺖ ﺗﺎ اﻃﻼﻋﺎت دﻗﻴﻖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اداره ﺣﻔﺎري ‪-‬زﻣﻴﻦ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﻲ ‪-‬ﻣﺨﺰن و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ذﻛﺮ ﺷﻮد و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﻮردي را از ﻗﻠﻢ ﻧﻴﻨﺪازد‪.‬‬
‫ج ‪ -‬ﻛﻠﻴﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ادارات و ﻣﺴﻮوﻟﻴﻦ ذﻳﺮﺑﻂ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮاﺣﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺠﻬﻴﺰات ‪-‬وﺳﺎﻳﻞ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز ‪-‬ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت ؛ ﺗﺪارﻛﺎت و ﻧﻔﺮات ﺑﺎﻳﺪ در ﻓﺮم ﮔﺰارش ذﻛﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫د ‪ -‬ﺗﺎﻳﻴﺪ ﮔﺰارش روزاﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﺪﻳﺮ ﭘﺮوژه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ه ‪ -‬ﻛﻠﻴﻪ ﮔﺰارﺷﻬﺎي روزاﻧﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺟﻤﻊ آوري و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه و ﺑﻪ اﻧﻀﻤﺎم ﻣﺪارك ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ‬
‫رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺰارش ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﭘﺮوژه اراﺋﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫و ‪ -‬ﮔﺰارش ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮ ﭘﺮوژه ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ز ‪ -‬ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ از ﮔﺰارش ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -13‬ﺟﻤﻊ آوري ﻗﻄﻌﺎت ﺳﻮﺧﺘﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ اول ‪37 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -14‬ﻧﺤﻮه ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺤﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت و اﺳﺘﺨﺮ آب ﮔﻴﺮي ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻃﻔﺎء‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -15‬اﺳﺘﺨﺮ آب ﮔﻴﺮي آﻣﺎده ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻃﻔﺎء‬

 ‫‪ / 38‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -16‬ﻣﻬﻨﺪس ﺣﻴﺪر ﺑﻬﻤﻨﻲ و ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻣﺮدان دزﻓﻮﻟﻲ از ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬاران اﻃﻔﺎء ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -17‬ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ آﺗﺶ‬

‫ﻓﺼﻞ اول ‪39 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -18‬ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ آﺗﺶ ﺑﺎ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -20‬ﻧﺒﺮد ﺑﺎ آﺗﺶ‬

 ‫‪ / 40‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ – 19‬ﺷﻤﺎي ﻛﻠﻲ ‪Location‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول ‪41 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -21‬ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ آﺗﺶ ﻧﺒﺮد ﻣﺮگ و زﻧﺪﮔﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ - 22‬ﻧﻤﺎﻫﺎﻳﻲ از وﺳﻌﺖ ﺣﺎدﺛﻪ و دﻻوري ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺧﺪوم ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ اﻳﺮان‬
 ‫‪ / 42‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -23‬ﻧﺒﺮد ﺑﺎ ﻣﺮگ دﻣﺎ در ﻣﺮﻛﺰ ﺷﻌﻠﻪ ‪ 1360‬درﺟﻪ ﺳﻠﺴﻴﻮس‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -24‬ﺗﻼش ﺑﻲ ﻣﻬﺎﺑﺎي ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺮاي ﻣﻬﺎر آﺗﺶ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -25‬ﻟﺤﻈﻪ ﺟﺎوﻳﺪ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪن ﭼﺎه‬

 ‫ﻓﺼﻞ ﺩﻭﻡ‬

‫راهﻫﺎي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻓﻮران‬

‫‪Kicks‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران و ﺳﻴﻼن) ‪ ( Blow Out And Kick‬ﻣﻬﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺑﻬﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ از اﺑﺘﺪا از‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن آن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ را ﺑﺪاﻧﻴﺪ و از آﻧﻬﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻓﻮرانﻫﺎ و‬
‫ﺳﻴﻼنﻫﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﺗﻼشﻫﺎي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰي ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺎز ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫ﺻﻮرت ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪن ﻳﻚ ﺳﻴﻼن ﺑﺎﻳﺪ اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن ﻓﻮران ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﺳﻴﺎل ورودي اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻴﺰان ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﻣﺸﻜﻞ ﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫اﻧﺠﺎم ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ در ﻣﻮرد ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه در اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻔﻬﻮم ﺳﻴﻼن و ﻓﻮران ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫ﺷﻮد‪ Kick .‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ در آن ﻓﺸﺎر ﺳﻴﺎل ﺳﺎزﻧﺪ از ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺎل ﺳﺎزﻧﺪ اﺟﺎزه داده ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ درون ﭼﺎه وارد ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ Blow Out‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻫﺠﻮم ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻴﺎل ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﻪ داﺧﻞ ﭼﺎه‪Kick .‬ﻏﻴﺮ از ‪Blow Out‬‬
‫اﺳﺖ اﻣﺎ اﮔﺮ در ﻛﻨﺘﺮل ‪ Kick‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﺎدرﺳﺘﻲ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﻳﻚ ‪ Kick‬ﺑﻪ ﻳﻚ ‪ Blow Out‬ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ‪.‬‬
‫دﻻﻳﻞ ‪kick‬‬
‫اﻟﻒ ‪ -‬ﭘﺮ ﻧﻜﺮدن ﭼﺎه در زﻣﺎن ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ 44‬درﺻﺪ ﻓﻮرانﻫﺎ در ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻛﺮدن‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ‪ 41‬درﺻﺪ ﻓﻮرانﻫﺎ در ﻣﻮﻗﻊ ﺣﻔﺎري رخ داده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ در ﭘﺮ ﻛﺮدن‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ در ﻫﻨﮕﺎم ‪ Trip‬ﻳﻚ روﻳﺪاد ﺗﻜﺮاري ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻴﺮون آوردن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﺳﻄﺢ ﺳﻴﺎل‬
 ‫‪ / 44‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫داﺧﻞ ﭼﺎه ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺣﺠﻢ ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪ‬
‫ﻫﺎي ﺑﻴﺮون آﻣﺪه از ﭼﺎه ﮔﻞ ﺑﻪ درون ﭼﺎه وارد ﻧﺸﻮد ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﺟﻬﺖ ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺳﺒﺐ ﺑﺮوز ﺳﻴﻼن ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن اﻳﻨﻜﻪ آﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرو اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ در‬
‫ﺑﺮوز ﻳﻚ ﺳﻴﻼن ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ ﺑﻪ ﻣﺜﺎل زﻳﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﭼﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻳﺮ وﺟﻮد دارد‪:‬‬

‫‪Throw Vertical Depths:‬‬ ‫‪9000 FT‬‬
‫‪Mud Weight:‬‬ ‫‪10 Ppg‬‬
‫‪Pipe Outside Diameter‬‬ ‫‪4.5 Inch‬‬
‫‪Pipe Inside Diameter‬‬ ‫‪3.286 Inch‬‬
‫‪Well Diameter:‬‬ ‫‪8.5 Inch‬‬
‫‪Pore Pressure @ 9000 Ft:Equal to 9.9 Ppg‬‬
‫‪Diameter Of Drill Collars: 7 *2.5 Inch‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺣﻔﺎر ﻗﺼﺪ ﺑﺎﻻ آوردن ‪ 5‬اﺳﺘﻨﺪ ﺑﺪون ﭘﺮ ﻧﻤﻮدن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ را دارد ﻫﺮ اﺳﺘﻨﺪ را ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ‪94‬‬
‫ﻓﻮت در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﺎ ﭼﻪ ﻣﻴﺰان اﻣﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ؟‬
‫ﺑﺮاي ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ در اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺳﻄﺢ ﺳﻴﺎل را از ﺑﺎﻻ آوردن ‪ 5‬اﺳﺘﻨﺪ ﺣﺴﺎب‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫اﺑﺘﺪا ‪ 5 Displace‬اﺳﺘﻨﺪ را ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪Displace Bbl/Ft = (OD^2-ID ^2)/1029.42‬‬
‫‪Bbl/Ft =(4.5)^2-(3.286)^2/1029.42=0.00545 bbl/Ft‬‬
‫‪5 Stand * 94 Ō/Stand =470 Ō‬‬
‫‪470Ft *0.00545Bbl/Ft = 2.562 Bbls‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ ازائ ﺑﺎﻻ آوردن ‪ 5‬اﺳﺘﻨﺪ ‪ 2,562‬ﺑﺸﻜﻪ از ﺣﺠﻢ ﮔﻞ داﺧﻞ ﭼﺎه ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ‪ 2,562‬ﺑﺸﻜﻪ ﭼﻨﺪ ﻓﻮت ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﺠﻢ داﻟﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪Annular Capacity = (Hole Id ^2 –Pipe Od ^2)/1029.42 =(8.5^2-4.5^2)/1029.42‬‬
‫‪=0.0505 Bbl/Ft‬‬
‫ﺣﺎل ﻣﺠﻤﻮع ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و ﻇﺮﻓﻴﺖ آﻧﺎﻟﻮس را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻴﺪ ‪:‬‬
‫‪0.0142+0.0505 =0.0647 Bbl/Ft‬‬
‫اﻓﺖ ارﺗﻔﺎع ﺳﻴﺎل ﻣﻲﺷﻮد ‪:‬‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﮔﻞ ‪/‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ‪ +‬ﻇﺮﻓﻴﺖ داﻟﻴﺰ= اﻓﺖ ارﺗﻔﺎع ﺳﻴﺎل‬
‫‪2.562 Bbl/0.0642 Bbl/Ft=40 Ft‬‬
‫ﺣﺎل در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﻧﺎﺷﻲ از اﻳﻦ ‪ 40‬ﻓﻮت را ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﺪ‬
‫‪Hp =TVD Ft * MW (Ppg) *0.052‬‬
‫‪Hp = 40 *0.052 *10 =21 Psi‬‬
45 /‫ﻓﺼﻞ دوم‬

‫ ﻓﻮﺗﻲ ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﺪ‬9000 ‫ﺣﺎل ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ را ﺑﺮاي‬

Hp = 9000 * 10 * 0.052
Hp= 4680 Psi
:‫ ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﺪ ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ در ﺗﻪ ﭼﺎه ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‬9.9 Ppg ‫اﮔﺮ ﻃﺒﻖ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ را‬
Formation Pressure = 9000 * 9.9 * 0.052
Formation Pressure = 4633 psi
‫ اﺳﺘﻨﺪ ﻓﺸﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎ‬5 ‫ ﺑﺮاي‬21 Psi ‫ﺑﺎ اﺣﺘﺴﺎب ﻛﺎﻫﺶ‬
Hydrostatic Pressure = 4680-21
Hydrostatic Pressure = 4659 psi
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ و ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎ‬
Hydrostatic Pressure- Formation Pressure =>
= 4659-4633 =26 Psi
‫ روي ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد‬Kick ‫ ﻣﻘﺪار اﻣﻨﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬26 Psi
‫ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺎ اﻧﺪازهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺎﻻ‬
.‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‬
‫ ﻫﺎ‬Drill Pipe ‫ ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ‬Displace ‫ ﻫﺎ داراي‬Heavy Weight ‫ و‬Drill Collar
‫ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﻴﺰان ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ‬Drill Collar ‫ ﻣﺜﺎل ﺑﺎﻻ را ﺑﺮاي‬.‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‬
:‫ﭼﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﺎﺷﺪ‬
Drill Collars Displace = (7)^2-2.5^2/1029.42
Drill Collars Displace =0.0415 Bbl/Ft
Total Displacement = 90 Ft * 5 Stand * 0.0415 Bbl/Ft
Total Displacement =18.6 Bbl
Annular Capacity = (8.5^2-7^2)/1029.42
Annular Capacity =0.0026 Bbl/Ft
Drill Collars Capacity = Id^2 /1029.42
Drill Collars Capacity = 2.5^2/1029.42 =0.006 Bbl/Ft
Annular Capacity + Drill Collars Capacity =>
= 0.0026+0.006 = 0.0286 Bbl/Ft
Fluid Level Drop = Fluid Displaced/( Annular Capacity + Drill Collars Capacity)
Fluid level Drop = 18.6/0.0286=652 Ft
Hydrostatic Pressure = 652 * 10 * 0.052
Hydrostatic Pressure =339 Psi
FormaƟon Pressure = 9000 * 9.9 * 0.052
FormaƟon Pressure = 4633 Psi
Hydraulic Pressure = 9000 * 10 * 0.052
Hydraulic Pressure = 4680 Psi
4680- 339 =4341
 ‫‪ / 46‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻻ آوردن ‪ 5‬اﺳﺘﻨﺪ از ‪ Drill Collar‬ﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻮق ﻓﺸﺎر‬
‫ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ‪ 339 Psi‬ﻛﻢ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ و ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﻳﻚ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر‬
‫ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﻛﻤﺘﺮ از ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ ﺷﺪه و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ kick‬اﺗﻔﺎق ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫از ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﻓﻮق ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ‪ -‬ﺑﻬﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرو اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ از ‪ 75 Psi‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺸﻮد ﻳﻌﻨﻲ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻫﺮ ‪ 5‬اﺳﺘﻨﺪ‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎر ﭼﺎه از ﺳﻴﺎل ﭘﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ب ‪Drill Collar -‬و‪ Heavy Weight‬ﻫﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ داﺷﺘﻦ ﺑﺪﻧﻪ ﺿﺨﻴﻢ ﺗﺮ داراي ‪ Displace‬ﺑﻴﺸﺘﺮي‬
‫ﺑﻮده ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ اﺳﺘﻨﺪ از آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﻴﺮون آورده ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎ ﮔﻞ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﭘﺮ ﮔﺮدد ‪.‬‬
‫ب ‪ -‬ﻓﺸﺎر ﻣﻜﺶ )‪(Swab‬‬
‫ﻓﺸﺎر )ﻣﻜﺶ( ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻓﺸﺎر اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺎﻻ آوردن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ از داﺧﻞ ﭼﺎه‪ .‬ﻣﻜﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ‬
‫ﻓﺸﺎر ﻣﻨﻔﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده و ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻏﻠﺒﻪ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﺮ ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ‪ Kick‬وﺟﻮد دارد‪ .‬دﻻﻳﻞ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﻣﻜﺶ‬
‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫ب ‪ - 1-‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ آوردن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ب ‪ - 2-‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﮔﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴﺮوي ژﻻﺗﻴﻨﻲ و ‪. Yield Point‬‬
‫ب ‪ - 3 -‬ژﺋﻮﻣﺘﺮي ﭼﺎه‪.‬‬
‫ب ‪ : Balled Up - 4 -‬ﮔﻠﻲ ﺷﺪن و ﺗﻮﭘﻪاي ﺷﺪن ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺘﻪ و ‪ Collar‬و‪Stabilizer‬‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ‪ Swab‬ﺑﺴﻴﺎر آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬اول اﻓﺰاﻳﺶ ‪ Hook Load‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ در اﻓﺰاﻳﺶ وزن ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي‬
‫دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ دﺧﺎﻟﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻣﺎ اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ وزن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﭼﺎه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دوم ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از ﺑﺎﻻ آﻣﺪن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺳﻄﺢ ﮔﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺮود ﻳﺎ در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ ﺳﻴﺎل در داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ در ﺣﻴﻦ ﺑﺎﻻ آﻣﺪن ﺑﺎﻻ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺗﺸﺨﻴﺺ ‪ Swab‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﺗﺎ از ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪ Swab .‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ‪ Psi‬ﻓﺸﺎر ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺪﻳﺪه ‪ Swab‬ﻋﻤﻮﻣﺎ در‬
‫‪ Gumbo Shale‬رخ ﻣﻲدﻫﺪ زﻳﺮا ﺑﻌﻀﻲ از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ‪ Gumbo‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﻴﻚ در ﻣﻲآﻳﺪ ‪.‬‬
‫در ﻫﻨﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ از ﭼﺎه ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻮﭘﻪاي ﺷﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﭘﻴﺴﺘﻮن ﻋﻤﻞ‬
‫ﻛﺮده و اﻧﺘﻘﺎل ﮔﻞ ﺑﻪ داﺧﻞ ﭼﺎه ﺑﺮاي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺧﺎرج ﺷﺪه را ﺑﻪ ﺗﺎﺧﻴﺮ ﻣﻲاﻧﺪازد‪Swab .‬در‬
‫داﺧﻞ ‪ Open Hole‬و در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪاي در زﻳﺮ ﻣﺘﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‪47 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -1‬اﺛﺮ ﻛﻮﺑﺸﻲ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺮ از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري‬

‫ج ‪ -‬ﻫﺮز روي ﻳﺎ ﻫﺪر رﻓﺘﻦ ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري )‪(Lost Circulation‬‬
‫از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ﮔﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ ﺑﺮوز ‪ Kick‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﮔﺮ ﻫﺮزروي ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﺳﻄﺢ ﮔﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪه‬
‫و در ﺻﻮرت ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ‪ Kick‬ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺮزروي ﺗﺸﺨﻴﺺ‬
‫داده ﻧﺸﻮد ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي از ﺳﻴﺎل ﺳﺎزﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ وارد ﭼﺎه ﺷﻮد در اﺛﺮ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺣﺘﻤﺎل ﻓﻮران زﻳﺎد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ج ‪ - 1-‬ﻛﺎﻫﺶ وزن ﮔﻞ در اﺛﺮ ورود ﮔﺎز ﺳﺎزﻧﺪ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ وزن ﮔﻞ در اﺛﺮ ورود ﮔﺎز ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ ﺑﺮوز ‪ Kick‬ﮔﺮدد‪ .‬ﻋﻤﻮﻣﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﮔﺎزﻫﺎ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺳﻄﺢ‬
‫ﭼﺎه ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﭼﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ زﻳﺎد و ‪ Rate Of Penetration‬ﺑﺎﻻ در ﺣﺎل ﺣﻔﺎري ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻘﺪار‬
‫ﮔﺎز اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﻮﻣﺎ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ در ﺗﻪ ﭼﺎه در اﺛﺮ ﮔﺎز ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻄﺤﻲ ﺑﺎﻳﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ از ﭘﻤﭙﺎژ ﻣﺠﺪد ﮔﻞ آﻟﻮده ﺑﻪ ﮔﺎز ﺑﻪ داﺧﻞ ﭼﺎه ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﮔﺎز زداﻫﺎﻳﻲ روي‬
‫ﻣﺨﺎزن ﮔﻞ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ج ‪ - 2-‬ﻛﺎﻫﺶ وزن ﮔﻞ در اﺛﺮ ورود آب و ﻧﻔﺖ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ وزن ﮔﻞ در اﺛﺮ ﻧﻔﻮذ آب ﻳﺎ ﻧﻔﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ ﺑﺮوز ‪ Kick‬ﮔﺮدد‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ ‪ 0.5 Ppg‬وزن در ﺳﻄﺢ‬
‫دﻻﻟﺖ ﺑﺮ اﻳﻦ دارد ﻛﻪ ﺗﻤﺎم وزن ﮔﻞ در ﺗﻪ ﭼﺎه ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 0.5 Ppg‬ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ و ﻛﺎﻫﺶ ‪0.5‬‬
‫‪Ppg‬وزن در ﻳﻚ ﭼﺎه ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﻓﺮﺿﻲ ‪ 10000‬ﻓﻮﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ را ‪ 260 Psi‬ﻛﺎﻫﺶ‬
‫دﻫﺪ ‪.‬‬
‫ج ‪ - 3-‬ﻛﻢ ﺑﻮدن وزن ﮔﻞ و ﻓﺸﺎر ﻏﻴﺮ ﻧﺮﻣﺎل‬
 ‫‪ / 48‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫اﮔﺮ ﭼﻪ اﻏﻠﺐ ﻓﻮرانﻫﺎ در ﻣﻮﻗﻊ ‪ Trip‬ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد وﻟﻲ ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮدن وزن ﮔﻞ دوﻣﻴﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻢ ‪kick‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ 41 .‬درﺻﺪ ﻓﻮرانﻫﺎ در ﻣﻮﻗﻊ ﺣﻔﺎري ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮدن وزن ﮔﻞ ﺟﻬﺖ ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ‬
‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ وزن ﮔﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ ﺑﺮوز ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ در‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻴﺮ ﻛﺮدن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰان ﺣﻔﺎري ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﺸﺨﻴﺺ ‪ Kicks‬ﺑﺼﻮرت ﻓﻮري‬
‫‪ - 1‬اﻓﺰاﻳﺶ ﮔﻞ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ )‪(Flow Rate‬‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ وﻗﻮع ‪ kick‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﮔﻞ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﺎ ﭘﻤﭙﺎژ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﺮﻣﺎل ﮔﻞ ﺑﺎ‬
‫ﻳﻚ ﻣﻴﺰان ﻣﻌﻴﻦ ﺑﻪ داﺧﻞ ﭼﺎه وارد و ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد در ﺻﻮرت اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﺑﺮﮔﺸﺖ ﮔﻞ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺎل داﺧﻞ ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺮوج ﮔﻞ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﮔﻞ را ﻣﻲﺗﻮان از روي‬
‫‪ Bell Nipple‬و ﻳﺎ اﻟﻚ ﻟﺮزان )‪ (Shaker‬ﺗﺸﺨﻴﺺ داد و ﻳﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ‪ Kelly‬از روي ﻣﻴﺰ دوار ﺑﻪ ﻃﺮف‬
‫ﺑﺎﻻ ﻫﻞ داده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ - 2‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﮔﻞ ﻣﺨﺎزن‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ اﻳﻦ اﺗﻔﺎق در ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺣﺠﻤﻲ ﺳﺮﻳﻊ رخ دﻫﺪ ﻳﺎ ﺑﺮاي ﻣﺪت زﻳﺎدي ﺣﺠﻢ‬
‫ﻣﺨﺎزن اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﺟﺮﻳﺎن ﭼﺎه در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺧﺎﻣﻮش ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺧﺎﻣﻮش ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻫﻴﭻ ﮔﻠﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﭼﺎه ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻌﺪ از ﺧﺎﻣﻮش‬
‫ﻛﺮدن ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﻞ ﻗﻄﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اداﻣﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﻞ ﺑﻌﺪ از ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﭘﻤﭗﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ‪ Kick‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﮔﻞ درون ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ از ﮔﻞ داﺧﻞ داﻟﻴﺰ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﺎه ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ درون ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ داﻟﻴﺰ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﭘﻤﭗﻫﺎ و اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﭘﻴﺴﺘﻮن ﭘﻤﭗ ﻫﺎ‪.‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻓﺸﺎر ﭘﻤﭗﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ‪ kick‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺎل وارد ﺳﺎزﻧﺪ ﻣﻲﺷﻮد در اﺑﺘﺪا‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ ﺿﺨﻴﻢ ﺷﺪن ﮔﻞ ﮔﺮدد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﭘﻤﭗﻫﺎ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﻴﻦ ﺣﻔﺎري ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن‬
‫ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮري ﻛﻪ ﺳﻴﺎل وارد ﭼﺎه ﻣﻲﺷﻮد ﺳﺘﻮن ﮔﻞ ﻣﻮﺟﻮد در آﻧﺎﻟﻮس ﺳﺒﻜﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﮔﻞ در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﺎﻳﺪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺳﺘﺮوكﻫﺎي ﭘﻤﭗ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﺑﺪﻟﻴﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﮔﻞ در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﻓﺸﺎر ﭘﻤﭗﻫﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﭘﻤﭗﻫﺎ در اﺛﺮ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻮﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﻣﺴﺪود ﺷﺪن ﭘﻤﭗﻫﺎي‬
‫ﻣﻜﻨﺪه‪ ،‬ﻫﻮا زدن ﭘﻤﭗﻫﺎي ﻣﻜﻨﺪه‪ ،‬ﻓﺮﺳﻮدﮔﻲ‪ ،‬ﺳﻮراخ ﺷﺪﮔﻲ در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري‪ Wash Out ،‬ﻧﺎزل ﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻫﺮزروي ﭼﺎه و‪ ...‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﭘﻤﭗﻫﺎ ﻟﺰوﻣﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪ ‪ kick‬ﻧﻴﺴﺖ اﻣﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻳﻚ دﻟﻴﻞ ﺧﻮب ﺑﺮاي ﭼﻚ ﻛﺮدن ﭼﺎه و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‪49 /‬‬

‫‪ - 5‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺠﻢ ‪Trip Tank‬‬

‫در زﻣﺎن ‪ Trip‬ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي دﻗﻴﻖ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺣﺠﻤﻲ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد و ﭼﻮن ﻫﺮ اﻳﻨﭻ آن ﻣﻌﺎدل‬
‫ﻳﻚ ﺑﺸﻜﻪ ﺣﺠﻢ را اﺷﻐﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آن ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻴﺰان ﻫﺮزروي و ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎن را‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ - 6‬ﺗﻐﻴﻴﺮ وزن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ وﻗﺘﻲ در ﺳﻴﺎل ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد ﻋﺎﻣﻞ ﺷﻨﺎوري ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻫﻮا ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺳﺒﻚ ﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﮔﻞ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﺒﻚ ﺷﺪن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺻﻮرت‬
‫ورود ﺳﻴﺎل ﺑﻪ داﺧﻞ ﭼﺎه وزن اﺳﺘﺮﻳﻨﮓ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪ - 7‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻴﺰان ﺳﺮﻋﺖ ﺣﻔﺎري‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ در ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ‪ Kick‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺪرﻳﺠﻲ در ‪ROP‬‬
‫دﻟﻴﻞ ‪ Drilling Break‬ﻧﻴﺴﺖ اﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪاي از وﺟﻮد ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 8‬وﺟﻮد ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﮔﺎز در ﮔﻞ‪.‬‬
‫ورود ﮔﺎز ﺑﻪ ﮔﻞ ﺑﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي زﻳﺎدي ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ ﻛﻢ ﺷﺪن وزن رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري و ﻣﺘﻐﻴﻴﺮ ﺷﺪن وزن ﺑﺮ اﺛﺮ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﮔﺎز؛ ﮔﻞ ﮔﺎز زده ﺑﺎ ﺳﺮ و ﺻﺪاي زﻳﺎد از ﭼﺎه ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ - 9‬وﺟﻮد آب در ﮔﻞ‪.‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات وزن ﮔﻞ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻳﻜﻲ از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﻮران آب ﻧﻤﻚ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ – 10‬وﺟﻮد ﻧﻔﺖ در ﮔﻞ‪.‬‬
‫وﺟﻮد ﻟﻜﻪﻫﺎي ﻧﻔﺖ در ﮔﻞ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ و ﺳﺒﻚ ﺷﺪن وزن ﮔﻞ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي آﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ و اﻧﺠﺎم دﻗﻴﻖ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه ) ‪ ( Shut In‬ﻛﻠﻴﺪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻛﻨﺘﺮل ‪ Kick‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دو‬
‫ﻣﻮﺿﻮع اوﻟﻴﻪ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﻓﻖ ﭼﺎه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻣﻦ‬
‫‪ - 2‬اﻳﺠﺎد ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻨﺶ در ﭼﺎه‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺗﺮﻳﻦ زﻣﺎنﻫﺎ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه ﻣﻮﻗﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺎه ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .(Shut In ).‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﺎه ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ روش ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﺑﺎﻳﺪ اﻋﻤﺎل ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺮوﺳﻪ ﺑﺴﺘﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﭼﺎه) ‪( Shut In The Well‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﻳﻚ ‪ Kick‬ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ در اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺟﺮﻳﺎن ) ‪( Flow Check‬‬
‫ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﮔﺮدد آﻳﺎ ‪ Kick‬در ﺣﺎل اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدن اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭼﻚ ﻛﺮدن ﺟﺮﻳﺎن ﭼﺎه ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ - ١‬ﺑﺎﻻ آوردن ‪ Kelly‬ﺗﺎ ﺑﺎﻻي ‪ B.O.P‬ﻓﻮران ﮔﻴﺮﻫﺎ ‪Blow Out Preventer‬‬
 ‫‪ / 50‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫‪ - ٢‬ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﭘﻤﭗﻫﺎ و ﻣﻴﺰ دوار‬

‫‪ - ٣‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺟﺮﻳﺎن ﮔﻞ از ﻃﺮﻳﻖ ‪) Flow Line‬ﺧﻂ ﺟﺮﻳﺎن(‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﮔﻞ از ﭼﺎه ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﺑﺪ و ﻳﺎ در ﺻﻮرت داﺷﺘﻦ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﻜﻲ در آزﻣﺎﻳﺶ ‪Flow Rate‬‬
‫ﭼﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺴﺘﻪ و ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪ Shut In‬ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬ﭘﺮوﺳﻪ ‪ Shut In‬ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ‪ Hard Shot‬و‬
‫‪ Soft Shot‬دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪Hard Shut In‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع اوﻟﻴﻪ در ﭘﺮوﺳﻪ ‪ Hard Shut In‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن ﺟﺮﻳﺎن‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ‪Hard‬‬
‫‪ Shut In‬اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﻗﺒﻞ از ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ‪ Kick‬رزوه ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺎﻫﻨﺪه )‪ (Choke‬ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﭼﺎه ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻦ ‪ BOP‬ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ روش داراي ﻣﻌﺎﻳﺒﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺗﺠﻬﻴﺰات ‪BOP‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺮاﺑﻲ زود ﻫﻨﮕﺎم ‪ BOP‬ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﻮد‪(.‬‬
‫‪Soft Shut In‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع اوﻟﻴﻪ در اﻳﻦ روش ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﺳﻄﺤﻲ و ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻋﻨﺎﺻﺮ ‪ BOP‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻳﻚ ‪ Soft Shut In‬ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﻗﺒﻞ از روي دادن ﻳﻚ ‪ ، Kick‬ﻛﺎﻫﻨﺪه ﺑﺎز ﻣﻲﺷﻮد در اﻳﻦ روش‬
‫اﺑﺘﺪا ﺟﺮﻳﺎن وارد ﻣﺴﻴﺮ ﻛﺎﻫﻨﺪه )‪ (Choke Line‬ﺷﺪه و ﺑﻌﺪ از آن ‪ BOP‬ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم‬
‫ﻛﺎﻫﻨﺪه)‪ (Choke‬ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻓﺸﺎر ﺳﻄﺢ ) ‪ ( Surface Pressure‬ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ اﺟﺰائ ‪ BOP‬در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ‪ Choke Line‬ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪه و ‪ BOP‬ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش داراي ﻣﻌﺎﻳﺒﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از زﻳﺎد ﺷﺪن ﻣﻘﺪار‬
‫ﺟﺮﻳﺎن داﺧﻞ ﭼﺎه )‪ (Influx‬و ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻓﺸﺎر در ﺳﻄﺢ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺷﺪن ﻓﺮاﻳﻨﺪ ‪Circulating‬‬
‫‪ .Out‬ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺮﻳﺎن وارده ﺑﻪ ﭼﺎه ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت آﻧﻲ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻳﻚ ﭘﺮوﺳﻪ ﻛﺸﺘﻦ دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﭼﺎه ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺌﻮري ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﻓﺸﺎر ﺗﻪ ﭼﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ ﮔﺮدد اﺳﺎس‪.‬ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه را ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﻮﺿﻴﺢ داد ﻛﻪ ﻓﺸﺎر در دو ﻃﺮف ﻳﻚ ﻇﺮف ‪ U‬ﺷﻜﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮدد‪).‬ﺷﻜﻞ ‪( 2‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ U Tube -2‬ﭼﺎه در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺘﻌﺎدل‬

‫در اﻳﻦ ﻃﺮف ‪ U‬ﺷﻜﻞ ﻳﻚ ﻃﺮف آن ﻟﻮﻟﻪ ﺣﻔﺎريﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﭼﺎه و ﻃﺮف دﻳﮕﺮ آن داﻟﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﻃﺮف اﻳﻦ ﻇﺮف ﺑﺎ ﮔﻞ ‪ 10 Ppg‬ﭘﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻴﺰ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﻫﺮ دو ﺳﻤﺖ ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‪51 /‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ وزن ﮔﻞ و ﻧﻴﺰ ﻫﺮ ﻓﺸﺎر اﻋﻤﺎل ﺷﺪه از ﻃﺮف ﺳﻄﺢ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دو ﻃﺮف اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻚ ﻓﺸﺎر ﻳﻜﺴﺎن اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ دو ﻃﺮف داراي ‪ 0 psi‬ﻓﺸﺎر اﻋﻤﺎﻟﻲ از‬
‫ﺳﻄﺢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮازﻧﻪ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﭘﺲ اﺳﺎس ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﻣﻮازﻧﻪ ﻛﺮدن ﻓﺸﺎر‬
‫در دو ﻃﺮف ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪2‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ U Tube -3‬ﭼﺎه در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺎﻣﺘﻌﺎدل‬

‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﺑﺎﻻي دو ﻃﺮف ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺸﺎر ﺗﻪ ﭼﺎه ‪ 6000 Psi‬اﺳﺖ)ﺷﻜﻞ ‪ .(3-‬ﻓﺸﺎر‬
‫ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﮔﻞ ﻓﻘﻂ ‪ 5200 Psi‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪6000 Psi .‬در اﻳﻦ زﻣﺎن ﺑﺮاي ﺣﺮﻛﺖ دادن ﮔﻞ و ﻓﻮران‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ‪ U‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺎز رﻫﺎ ﺷﻮد ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﺎري ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد اﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺘﻌﺎدل ﻛﺮدن ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻄﺢ ﻓﺸﺎري اﻋﻤﺎل ﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻇﺮف ‪U‬‬
‫ﺷﻜﻞ ﺑﺎ ﮔﻞ ‪ 10 Ppg‬در ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﭘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮدن ﻓﺸﺎر ﺳﻄﺤﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺮاي در ﺗﻌﺎدل ﻧﮕﻪ‬
‫داﺷﺘﻦ ﺧﻮد ﻇﺮف ‪ U‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ را از ﻃﺮﻳﻖ رﻳﺎﺿﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪Bottom Hole Pressure (Psi) =Hydrostatic Pressure +Surface Pressure‬‬
‫‪Surface Pressure = Bottom Hole Pressure- Hydrostatic Pressure‬‬
‫‪Surface Pressure = 6000-5200 =800 Psi‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه و ﻧﻴﺰ ﻣﻮازﻧﻪ ﺑﻮدن آن ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﻜﺎر ﺑﺮدن ‪ 800 Psi‬ﻓﺸﺎر از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻄﺢ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪:3‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ U Tube -4‬ﭼﺎه در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺎﻣﺘﻌﺎدل ﻓﺸﺎر در داﻟﻴﺰ‬

 ‫‪ / 52‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﮔﻞ ‪ 10 Ppg‬و آﻧﺎﻟﻮس ﺑﺎ ﮔﻞ ‪ 9 Ppg‬ﭘﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻓﺸﺎر ﺗﻪ ﭼﺎه را در‬
‫ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﺑﺎﻻﻧﺲ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺎ ﻓﺮض ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻮاﻫﻴﺪ داﺷﺖ ‪:‬‬
‫‪Hydrostatic Pressure For (9 ppg)=0.052 * 9Ppg * 10000 Ft = 4680 psi‬‬
‫‪Hydrostatic Pressure For (10 ppg )= 0.052 *10 * 10000 = 5200 psi‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻮازﻧﻪ دو ﻃﺮف ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺸﺎر را ﺑﻪ ﺳﻤﺘﻲ اﻋﻤﺎل ﻛﻨﻴﺪﻛﻪ داراي ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)ﺷﻜﻞ ‪ (4-‬در اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ داﻟﻴﺰ داراي ﮔﻞ ﺑﺎ وزن ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻮده و ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ داﻟﻴﺰ اﻋﻤﺎل ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺸﺎر ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻪ داﻟﻴﺰ اﻋﻤﺎل ﺗﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻣﻮﺟﻮد در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪Hydrostatic Pressure (10 ppg ) = Hydrostatic Pressure (9ppg ) + Surface Pressure‬‬
‫‪5200 Psi = 4680 + Surface Pressure‬‬
‫‪Surface Pressure = 5200 -4680 =520 Psi‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪:4‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -5‬ورود ﮔﺎز ﺑﻪ آﻧﻮﻟﻮس‬

‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ دو ﻃﺮف در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﮔﻞ ‪ 10 Ppg‬ﭘﺮ ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻃﻮل آن ‪ 10000‬ﻓﻮت‬
‫ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ ‪6000 psi‬‬
‫آﻧﺎﻟﻮس ﺑﺎ ‪ 7000‬ﻓﻮت ﮔﻞ ‪ 10 Ppg‬و ‪ 3000‬ﻓﻮت ﺑﺎ ﮔﺎز ﭘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺷﻜﻞ ‪(5-‬‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ‪ Shut In Drill Pipe Pressure‬و ‪ Shut In Casing Pressure‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي‬
‫ﺑﺎﻻﻧﺲ ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﺎ ﻇﺮف ‪ U‬و ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻻﻧﺲ دو ﻃﺮف ‪ U‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺗﻌﺎدﻟﻲ ﺳﺎزﻧﺪ و ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ‬
‫)‪Bottom Hole Pressure (Psi) =Formation Pressure(Psi) = SIDPP +HP (10 Ppg‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﺗﻌﺎدﻟﻲ ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﺎ آﻧﺎﻟﻮس‬
‫)‪Bottom Hole Pressure(psi) = FP =SICP +HP (10 Ppg‬‬
‫و ﺑﺮاي ﺗﻌﺎدل ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و آﻧﺎﻟﻮس‬
‫)‪SIDPP + HP (10000 Ft) =SICP +HP(7000 Ft‬‬
‫‪Hp (10 ppg , 10000 Ft )= 5200‬‬
‫‪Hp (10 ppg , 7000 Ft ) = 3640 Psi‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‪53 /‬‬
‫‪Fp = 6000 Psi‬‬
‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ دادهﻫﺎي ﺑﺎﻻ‬
‫‪6000 = 5200 + SIDPP‬‬
‫‪SIDPP = 800 Psi‬‬
‫‪6000 = 3640 + SICP‬‬
‫‪SICP = 2360 Psi‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﺎدل ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ‪ 800 Psi‬و ﺑﺮاي ﺗﻌﺎدل آﻧﺎﻟﻮس و ﺳﺎزﻧﺪ ‪ 2360 Psi‬ﻓﺸﺎر ﻻزم اﺳﺖ‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ و ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و آﻧﺎﻟﻮس در ﺗﻌﺎدل ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﺷﻤﺎره ‪: 5‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ - 6‬ورود ﮔﺎز ﺑﺎ ﺣﺠﻢ زﻳﺎد ﺑﻪ آﻧﻮﻟﻮس‬

‫ﻓﺸﺎر ﮔﺮدﺷﻲ ﮔﻞ ‪ 2500 Psi‬ﻗﺒﻞ ار وارد ﺷﺪن ﮔﺎز ﺑﻪ ﺳﻴﺎل در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎز ﺑﻮدن ﭼﺎه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺜﺎل‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻳﺮ وﺟﻮد دارد‪ .‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺮدش ﮔﻞ وﺟﻮد دارد و ﻣﺠﻤﻮع اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ‪ 2500 Psi‬اﺳﺖ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در آﻧﺎﻟﻮس در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ‪psi‬‬
‫‪ 100‬اﺳﺖ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮل ‪ 10000‬ﻓﻮت و ﺑﺎ ﮔﻞ ‪ 10 Ppg‬ﭘﺮ ﺷﺪه اﻧﺪ و آﻧﺎﻟﻮس ‪ 3000‬ﻓﻮت آن ﺑﺎ ﮔﺎز و‬
‫‪ 7000‬ﻓﻮت آن ﺑﺎ ﮔﻞ ‪ 10 Ppg‬ﭘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ ‪ 5700 Psi‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪ SIDPP‬و‬
‫‪) SICP‬ﺷﻜﻞ ‪:(6‬‬
‫‪BHP (Drill Pipe )=BHP (Annulus )= Fp‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮع اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺒﻞ از ‪ Kick‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 2500 Psi‬ﺑﻮد از اﻳﻦ ‪ 2400 Psi ،2500 Psi‬آن در ﺗﺠﻬﻴﺰات‬
‫ﺳﻄﺤﻲ و ﻧﺎزل ﻣﺘﻪ و ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري و ‪ 100 Psi‬ﻫﻢ در آﻧﺎﻟﻮس اﻓﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در‬
‫آﻧﺎﻟﻮس ‪ 100 Psi‬ﻓﺸﺎر اﺿﺎﻓﻪ در ﺗﻪ ﭼﺎه اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺎﻣﻞ آن اﺻﻄﻜﺎك ﮔﺮدﺷﻲ در آﻧﺎﻟﻮس‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر آﻧﺎﻟﻮس ﺑﻌﻼوه اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ‪ Choke‬ﺑﻌﻼوه ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﮔﻞ و ﮔﺎز در ﺳﻤﺖ‬
‫آﻧﺎﻟﻮس ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ در ﺳﻤﺖ آﻧﺎﻟﻮس ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪BHP ( Ann )=Hp (Mud )+ Hp (Gas) + Choke And Ann Loss‬‬
‫‪Hp (Mud )= 10 * 0.052 * 7000 = 3640 Psi‬‬
‫‪Hp (Gas ) =0‬‬
‫‪Ann Press Loss =100 Psi‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﺑﺮاي ﺗﻌﺎدل ﺑﺎ ﺳﺎزﻧﺪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ‪:‬‬
 ‫‪ / 54‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬
‫‪5700 = 3640 + 0 + 100 + Choke Press‬‬
‫‪Choke Press =1960 Psi‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﺎدل آﻧﺎﻟﻮس ﺑﺎ ﺳﺎزﻧﺪ ‪ 1960 Psi‬ﺑﺎﻳﺪ اﻋﻤﺎل ﺷﻮد ﺣﺎل ﺗﻌﺎدل ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﺎزﻧﺪ ؛ ﻗﺒﻞ از ‪kick‬‬
‫اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 2500‬ﭘﺎم ﺑﻮد در ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ‪:‬‬
‫‪FP=SIDPP +Hp 10 Ppg‬‬
‫‪5700 = 5200 + SIDPP‬‬
‫‪SIDPP = 500 Psi‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪ 500 psi‬ﻓﺸﺎر از ﺳﻄﺢ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﮔﻠﻲ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﺑﺎﻳﺪ‬
‫اﻋﻤﺎل ﺷﻮد ‪ .‬ﻗﺒﻼ داﻧﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ‪ 2500 Psi‬اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺪﻟﻴﻞ وﺟﻮد اﺻﻄﻜﺎك ﻧﻴﺎز دارﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫‪ 3000 Psi‬را روي ‪ Gauge‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﻇﺮف ‪ U‬ﺷﻜﻞ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﺑﻴﻦ دو ﻃﺮف‬
‫ﺗﻌﺎدل اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ داراي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ دو ﻃﺮف داراي ﺗﻌﺎدل ﺑﻮده و‬
‫‪ 100 Psi‬در ﻓﺸﺎر ﻧﻤﺎي ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد اﮔﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ آﻧﺎﻟﻮس ﻓﺸﺎري اﻋﻤﺎل ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫‪ 200 Psi‬را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﻓﺸﺎر ﻧﻤﺎي ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ‪ 200 Psi‬ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد و ﻓﺸﺎر ﺗﻪ ﭼﺎه‬
‫ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 100 Psi‬ﺑﺎﻻ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ 100 Psi .‬ﻓﺸﺎر در ﺗﻤﺎم ﻧﻘﺎط ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺴﺘﻪ اﻋﻤﺎل ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻤﺖ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺎ ﺳﻴﺎﻻت ﺳﺎزﻧﺪ آﻟﻮده ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﮔﻞ اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﺴﺒﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﭘﻤﭗ ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻓﺸﺎر را در دو ﻃﺮف ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﻌﺎدل اﺳﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻓﺸﺎر درون ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ را ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺸﺎر آﻧﺎﻟﻮس ﻫﻢ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ و ﻓﺸﺎر ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻓﺸﺎر داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻓﺸﺎر را در ﺗﻪ ﭼﺎه ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر و ﻓﺸﺎر‬
‫ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﮔﻞ در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و‪ SIDPP‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ را را در ﻫﻤﻪ ﺣﺎل ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ آﻧﺎﻟﻮس ﺑﺎ ﺳﻴﺎﻻت ﺳﺎزﻧﺪ آﻟﻮده ﻣﻲﺷﻮد از ﺳﻤﺖ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻓﺸﺎر ﺗﻪ ﭼﺎه را‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮي در ﻓﺸﺎرﺟﺪاري ) ‪ (Casing‬در ﻓﺸﺎر ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ؛ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻳﺠﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻻﻧﺲ و ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮي در ﺳﻤﺖ ﻛﺎﻫﻨﺪه )‪ (choke‬در ﺗﻤﺎم ﻧﻘﺎط‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺎوي اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﻓﺸﺎر ﺗﻪ ﭼﺎه را در ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ اﺳﺎس ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻳﺠﺎدﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﺑﺎ ﭘﻤﭙﺎژ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺮاي ﺗﺴﺖ ﻛﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ‪Slow Pump Rate‬‬
‫ﺑﻪ ‪ Pump Rate‬ﻛﻪ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ از آن ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ و ﺑﺮاي ﻣﻮاﻗﻊ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮاﻗﻊ از اﺻﻄﻼﺣﺎت دﻳﮕﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪, Kill Rate ,‬‬
‫‪ Reduce Circulating Pressure‬ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 1 Slow Pump‬ﺗﺎ ‪ 2‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ﻳﻚ اﻣﺮ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود زﻳﺮا ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻴﺰان اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮده و ﻧﻴﺰ ﮔﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻴﺰان اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻳﺎ ﺑﺎزﺳﺎزي ﺷﻮد و‬
‫اﻳﻨﻜﻪ اﺳﺘﺮس ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻛﻤﺘﺮي در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﭘﻤﭗﻫﺎ وارد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻛﻤﺘﺮ از اﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‪55 /‬‬

‫ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ زﻳﺮا ﻣﻮﺗﻮر ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﺎ ﻗﺪرت زﻳﺎد ﺑﺮاي ﺣﺮﻛﺖ دادن ﭘﻤﭗ در دورﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ) ‪Low Rotated‬‬
‫‪ (Per Minute‬را ﻧﺪارد‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ‪ kick‬ﻣﻴﺰان ‪ Slow Pump‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ از روش زﻳﺮ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ آن را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ ‪ -‬ﭼﺎه را ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ و ‪ SIDPP‬و ‪ SICP‬را ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ب‪ SICP -‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﻫﻨﺪه ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ و ﺳﭙﺲ ﭘﻤﭗﻫﺎ را ﺑﻪ ‪ Rate‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ‪ Circulating Pressure‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪ Kill Rate‬رﺳﻴﺪﻧﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫ت‪ -‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ‪ Kill Rate‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪ Pressure Circulate‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﻣﻨﻬﺎي ‪SIDPP‬‬
‫‪Shut In Pressure‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪن ‪ kick‬و ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ‪ SIDPP‬ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺪف از ﺗﻌﻴﻴﻦ ‪SIDPP‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ و ﺑﻜﺎر ﺑﺮدن وزن ﮔﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ SIDPP‬در واﻗﻊ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻓﺸﺎر اﺿﺎﻓﻪاي ﻛﻪ ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﮔﻞ درون ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ وارد‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ‪ Shut In Pressure‬ﭘﺎﻳﺪار ﺷﻮد ﺑﻪ ﻧﻔﻮذ ﭘﺬﻳﺮي ﺳﻨﮓ‪ ،‬درﺟﻪ ﻓﺮو‬
‫ﺗﻌﺎدﻟﻲ )‪ (Under Balance‬ﻧﻮع ﺳﻴﺎل ورودي )‪ (Influx‬و ﻋﻤﻖ ﭼﺎه ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫در ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮارد ﮔﺎز ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺳﺒﻚ ﺗﺮ ﺑﻮدن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﻞ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ آﻣﺪن در داﻟﻴﺰ دارد‪ .‬ﺑﺎﻻ آﻣﺪن‬
‫ﮔﺎز ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و آﻧﺎﻟﻮس ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﻧﺎﺷﻲ از اﻳﻦ ﮔﺎز ﻣﻌﺮف ﻧﺎدرﺳﺘﻲ از ﻓﺸﺎر اﺻﻠﻲ ﺳﺎزﻧﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﺛﺒﺖ ﺷﺪه در ﺳﻤﺖ ﻟﻮﻟﻪ ﺣﻔﺎري و ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻓﺸﺎر ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﻌﺎدل ﺑﺎ ﻓﺸﺎر‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ اﺳﺖ ﻓﺸﺎر ﻣﺤﺒﻮس )‪ (Trapped Pressure‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪Trapped Pressure .‬در دو‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ‪ -‬ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه در زﻣﺎن ﺧﺎﻣﻮش ﺑﻮدن ﭘﻤﭗﻫﺎ‪.‬‬
‫ب ‪ -‬ﻣﻬﺎﺟﺮت ﮔﺎز‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ Trapped Pressure‬ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺗﻤﺎم ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺣﻀﻮر ‪ Trapped Pressure‬در آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﻮد ﺑﺎ ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﭘﺮوﺳﻪ زﻳﺮ‬
‫روش ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮدن آن را ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ‪).‬ﺷﻜﻞ ‪( 7‬‬
‫‪ - ١‬اﺑﺘﺪا از ﻃﺮف ‪ Casing‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻢ ) ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 1‬ﺑﺸﻜﻪ ( را ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ و ﭘﺲ از آن ﭼﺎه را ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻓﺸﺎر ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ در ﻫﺮ ﺑﺎر ﻛﻪ ﮔﻞ از ﭼﻮك ﺑﻴﺮون ﻣﻲرﻳﺰد ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻛﺮد ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻻ را‬
‫ﻣﺠﺪد ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫‪ - ٢‬اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از دو ﺑﺎر ﺗﻜﺮار ﻣﻮﻓﻖ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻓﻮق ‪ SIDPP‬ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ‪ SIDPP‬واﻗﻌﻲ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺑﺪﺳﺖ آوردن ‪ SIDPP‬واﻗﻌﻲ ﻋﻤﻞ ‪ Bleed Off‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻄﻊ ﮔﺮدد‬
‫زﻳﺮا ﺗﻜﺮار آن ﺑﺎﻋﺚ ‪ Influx‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
 ‫‪ / 56‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫‪ - ٣‬ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺳﻤﺖ ‪ Casing‬ﻓﻘﻂ ﻣﻮارد ﻛﻢ ) ‪ 1/4‬اﻟﻲ ‪ 1/2‬ﺑﺸﻜﻪ ( ﺑﻴﺮون رﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮد زﻳﺮا ﺑﻴﺮون‬
‫رﻳﺨﺘﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﻞ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ‪ Influx‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -7‬ورود ﮔﺎز در زﻳﺮ ‪BOP‬‬

‫ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در آن ‪ Float Valve‬در داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻗﺮار دارد ‪ Float Valve‬ﻳﻚ ﺷﻴﺮ ﻳﻚ‬
‫ﻃﺮﻓﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻴﺎل ﺑﻪ داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ و اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ‪Float‬‬
‫‪Valve‬در داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ از ﺛﺒﺖ ﻓﺸﺎر ‪ Kick‬روي ‪ Gauge‬ﻓﺸﺎر ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﻲآورد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ‪ SIDPP‬ﺑﺎﻳﺪ راه دﻳﮕﺮي را در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ‪ SIDPP‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷﻴﺮ ﺷﻨﺎور ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ دو روش وﺟﻮد دارد‪ .‬در روش‬
‫اول ‪ Kill Rate‬ﻗﺒﻞ از وﻗﻮع ‪ Kick‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ و روش دوم زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻗﺒﻞ از وﻗﻮع ‪ Kick‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪادي از ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻮﺟﻮد در ﺣﻴﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه ‪:‬‬
‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ در ﺣﻴﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﻫﺮزروي‬
‫‪ - 2‬ﻣﺴﺪود ﺷﺪن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﻳﺎ ﻣﺘﻪ‬
‫‪wash out - 3‬ﻳﺎ ﻣﺴﺪود ﺷﺪن ﻛﺎﻫﻨﺪه‬
‫‪ - 4‬ﺳﻮراخ ﺷﺪن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري‬
‫‪ - 5‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري‬
‫‪ - 6‬ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري از ﭼﺎه‬
‫‪ - 7‬ﻣﻬﺎﺟﺮت و ﮔﺴﺘﺮش ﮔﺎز‬
‫در ﺻﻮرت ﺑﺮوز ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮاي آن اﻧﺪﻳﺸﻴﺪه ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‪57 /‬‬

‫‪ - 1‬ﻫﺮزروي‬
‫ﻫﺮزروي ﻳﻜﻲ از ﻋﻤﻮﻣﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮارد در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي آن اﻗﺪاﻣﺎت وﻳﮋه اي ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﻛﻪ ﻫﺮزروي ﺑﻮﻗﻮع ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد اﻣﻜﺎن ﻓﻮران ﺳﻴﺎل از آن ﻣﻨﻄﻘﻪ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻮران زﻳﺮ زﻣﻴﻨﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺣﻔﺎري از روي ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ ﻣﺨﺎزن‬
‫ﺑﻪ راﺣﺘﻲ اﻣﻜﺎن ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻫﺮزروي وﺟﻮد دارد‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻴﻼن ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي زﻳﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪ اي از‬
‫ﻫﺮزروي ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ‪ -‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ در ﻓﺸﺎر ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺣﺠﻢ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﻧﺸﺎﻧﻪ اي از ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ب ‪ -‬ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻓﺸﺎر ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ در داﻟﻴﺰ رخ ﻣﻲدﻫﺪ ‪.‬‬
‫ج ‪ -‬ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺳﺮﻳﻊ ﻓﺸﺎر ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري و ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري‬
‫د ‪ -‬ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﻮق‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻨﺎﺳﺐ در اﻳﻦ ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﻛﻪ ﻫﺮزروي دارد ﻣﻌﻴﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﺮزروي ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﻮاد رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ و ﭘﻤﭗ ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ ﺑﻪ درون ﭼﺎه و ﻳﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫﺎي‬
‫رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮي ‪ wire Line‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ‪ Survey‬ﻫﺎي ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ روي اﺑﺰارﻫﺎي ‪Wire‬‬
‫‪Line‬ﺳﻮار ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﺮزروي ﻛﻤﻚ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﻛﻪ ﻫﺮزروي وﺟﻮد دارد اﻳﻦ اﺑﺰار‬
‫ﻫﺎ اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻟﻮﻟﻪ اي در ﭼﺎه ﻧﺒﺎﺷﺪ از ‪Spinner Survey‬‬
‫ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﺤﻞ ﻫﺮزروي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫ﺑﻌﺪ از آن ﻛﻪ ﻣﺤﻞ ﻫﺮزروي ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ اﭘﺮاﺗﻮر ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ روﺑﺮو ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ در اﺑﺘﺪا ﻫﺮزروي را‬
‫ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﻌﺪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻳﺎ ﺑﺮﻋﻜﺲ اﺑﺘﺪا ﭼﺎه را و ﺑﻌﺪ ﻫﺮزروي را ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ ‪ -‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﺑﺘﺪا ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻫﺮزروي را ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﺎﻳﺪ ﭼﻨﺪﻳﻦ راه ﺣﻞ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﺎر وﺟﻮد دارد ﻛﻪ از‬
‫اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻣﻲﺗﻮان از روشﻫﺎي زﻳﺮ ﻧﺎم ﺑﺮد‪:‬‬
‫‪ - ١‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺮزروي_ ) ‪( Loss Circulating Material‬‬
‫‪ - ٢‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﻤﺎن و ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪.‬‬
‫‪ - ٣‬اﺳﺘﻔﺎده از آﺳﺘﺮي ﻣﻮﻗﺖ) ‪(A.B.L: Alternative Bore Hole Liner‬‬
‫ب ‪ -‬ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﻗﺒﻞ از ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺮزروي ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر دو راه ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد ‪:‬‬
‫‪ - 1‬اﻳﺰوﻟﻪ ﻛﺮدن ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ Kick‬ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﭘﻼگ ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺑﺎرﻳﺖ ﭘﻼگ و ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﻫﺮزروي‬
‫ﺣﻞ ﺷﺪ ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻦ ﭘﻼگﻫﺎ را ﺑﺎ وزن ﮔﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﻔﺎري ﻧﻤﻮد‪.‬‬
 ‫‪ / 58‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫‪ - 2‬ﻗﺮار دادن ‪ Slug‬ﮔﻞ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﻴﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﺮزروي و ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ . Kick‬اﻳﻦ ﮔﻞ ﺑﺎﻳﺪ از وزن ﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﻛﺎﻓﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻞ ‪ kick‬ﻫﺮزروي را‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲﺗﺮﻳﻦ ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﺰوﻟﻪ ﻛﺮدن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﺮزروي از ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ kick‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎرﻳﺖ ﭘﻼگ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎرﻳﺖ ﭘﻼگ ﺷﺎﻣﻞ آب و ﺑﺎرﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎرﻳﺖ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﭘﻞ ﻧﻔﻮذ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ‬
‫در ﺑﺎﻻي ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ kick‬اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ را از دﻳﮕﺮ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﭼﺎه ﺟﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ب ‪ -‬ﭘﻼگ ﺷﺪن ﻣﺘﻪ ﻳﺎ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري‬
‫اﮔﺮ ﻳﻚ ‪ kick‬ﺑﻮﻗﻮع ﺑﭙﻴﻮﻧﺪد و ﻓﺸﺎر ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ در ﻓﺸﺎر آﻧﺎﻟﻮس رخ دﻫﺪ اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در اﺛﺮ ﭘﻼگ ﺷﺪن ﺑﺨﺸﻲ از ﻧﺎزل ﻫﺎي ﻣﺘﻪ ﻳﺎ‬
‫ﭘﻼگ ﺷﺪن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﺪ ﻳﺎﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻓﺸﺎر آﻧﺎﻟﻮس ﺗﻐﻴﻴﺮي اﻳﺠﺎد‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ دو راه ﺣﻞ وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮد رﻫﺎ ﻛﺮدن اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭼﺎه ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻛﻢ ﻛﺮدن ﭘﻤﭙﺎژ و ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﻓﺸﺎر آﻧﺎﻟﻮس‪.‬‬
‫ج ‪wash out -‬ﻳﺎ ﭘﻼگ ﺷﺪن ﻛﺎﻫﻨﺪه‬
‫ﻣﺎﺳﻪ و ﺷﻴﻞ ﻣﻮﺟﻮد در ﭼﺎه ﻫﻨﮕﺎم وارد ﺷﺪن ﺑﻪ داﺧﻞ ﭼﻮك ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻣﻨﻔﻲ روي آن ﺑﻮﺟﻮد‬
‫آورﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﺳﻪ در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﭼﻮك ﺑﺎز ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد وارد آن ﺷﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮردﮔﻲ ﭼﻮك و‬
‫اﻳﺠﺎد ‪ wash out‬ﮔﺮدد‪ .‬ﺷﻴﻞ ﻧﻴﺰ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﻼگ ﻛﺮدن ﭼﻮك دارد‪.‬‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭼﻮك ﺳﺎده ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ زﻳﺮا ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺎﺛﻴﺮ در ﻓﺸﺎر ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و ‪ Casing‬ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ‬
‫‪ Wash Out‬در ﭼﻮك رخ دﻫﺪ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻦ ﭼﻮك اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎري در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري و ‪ casing‬روي ﻧﻤﻲ‬
‫دﻫﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي ﺑﺴﺘﻦ ﭼﻮك ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﭼﻮك ﭘﻼگ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﺑﺎز ﻛﺮدن ﭼﻮك ﻓﺸﺎر درون ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و ‪ Casing‬ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﺧﻴﻠﻲ ﺣﺎد ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﻓﺸﺎر را در ﻣﺤﺪوده ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﺎ‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭼﺎه ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮد ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ در ﭼﻮك ﻛﻨﺎر ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ﭼﻮك ﭘﻼگ ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ و ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر دﻟﺨﻮاه رﺳﻴﺪه و ﻋﻤﻞ ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ .‬و در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﭼﻮك ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺰﺋﻲ ‪ Wash Out‬ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺑﺎز ﻛﺮدن ﭼﻮك ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﻢ ﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺗﺎ زﻣﺎن ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﻏﻠﺒﻪ ﻛﺮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﭼﻮك ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻤﻴﺰ‬
‫ﻛﺮدن ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻮك دﻳﮕﺮي را ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ وارد ﻧﻤﻮد و ﻋﻤﻞ ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه را اداﻣﻪ داد‪ .‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﭼﻮك‬
‫دﻳﮕﺮي ﺑﺮ روي دﻛﻞ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻴﺮاﺻﻠﻲ )‪ (Master Valve‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ راﻫﻪ ﻛﺎﻫﻨﺪه‬
‫)‪(Choke Manifold‬ﻣﻲرود را ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ ﺗﺎ ﻋﻤﻞ ﺗﻌﻤﻴﺮ روي ﭼﻮك ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺗﻌﻤﻴﺮ ﭼﻮك ﻣﻲ‬
‫ﺗﻮان ﭼﺎه را ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻃﺮح ﺷﺪه ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‪59 /‬‬

‫د ‪ -‬ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﺳﻮراخ در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ‬

‫در ﺻﻮرت ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﻮراﺧﻲ در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري در ﺣﻴﻦ ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﻋﻤﻞ ﺗﺮﻣﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬واﺿﺢ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺤﺴﻮس ﻓﺸﺎر در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺪون ﻛﺎﻫﺶ در‬
‫ﻓﺸﺎر ‪ Casing‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﺪم رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﻋﺚ ‪ Wash Out‬ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﻴﺪ ﮔﻞ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه را ﺑﻪ ﻣﺘﻪ ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﺪ و ﻧﻴﺰ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺳﺒﺐ ﺑﺮﻳﺪن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﻲ‬
‫ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻜﻨﻴﻚ ﺑﺮاي ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﻤﭙﺎژ ﻣﻘﺪاري ‪ Soft Line‬ﺑﻪ داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ‪Soft‬‬
‫‪ Line‬ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎل ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻓﺖ و ﺑﻪ ﺳﻮراخ رﺳﻴﺪ روي آن را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﻓﺸﺎر در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺎﻻ ﻣﻲرود‪ .‬ﺷﻤﺎرش ﺗﻌﺪاد اﺳﺘﺮوﻛﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺤﻞ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﺳﻮراخ را ﻣﻌﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدن ‪ Soft Line‬ﺑﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺎﻧﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ رﺷﺘﻪﻫﺎي ‪ Tubing‬ﺑﻪ داﺧﻞ‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﻮد و در اﻧﺘﻬﺎي ‪ Tubing‬ﻳﻚ ﭘﻜﺮ ﻗﺮار داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﻜﺮ زﻳﺮ ﺳﻮراخ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻣﻲﺗﻮان ﭘﻜﺮ را ﺳﺖ ﻛﺮد و ﻋﻤﻞ ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه را از ﻃﺮﻳﻖ ‪ Tubing‬اداﻣﻪ داد‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ راه ﺣﻞ ﺑﺎﻻ آوردن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ را ﺑﺎﻻ آورد و ﺑﻌﺪ از ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻌﻴﻮب‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ را دوﺑﺎره ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ‪ Back Pressure Valve‬ﻗﺒﻼ درون ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻗﺮار داده‬
‫ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻚ ﭘﻼگ ‪ Wire Line‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫ه ‪ -‬ﻟﻮﻟﻪ اي درون ﭼﺎه ﻧﺒﺎﺷﺪ‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان زﻳﺎدي از ﻛﻒ ﭼﺎه ﺑﺎﻻ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻟﻮﻟﻪ اي در ﭼﺎه ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﻳﻚ‬
‫‪ Kick‬رخ دﻫﺪ ﻛﻨﺘﺮل آن ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪ .‬دﻟﻴﻞ آن ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﻞ را ﺑﻪ درون ﭼﺎه‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ را در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ‪ BOP‬ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻪ ﭼﺎه ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬اﮔﺮ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي‬
‫درون ﭼﺎه ﻓﺎﻗﺪ وزن ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﻓﺸﺎر ﭼﺎه ﺑﺎﺷﺪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ را ﺑﻪ اﺟﺒﺎر داﺧﻞ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ‪ Snubbing‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫و ‪ -‬ﻣﻬﺎﺟﺮت ﮔﺎز‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﺎﻧﺪارد دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر ﺣﺠﻢ اﺷﻐﺎل ﺷﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﮔﺎز ﺿﺮﺑﺪر ﻓﺸﺎر آن ﮔﺎز ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪد ﺛﺎﺑﺖ = ‪Pv‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﮔﺎز‪P:‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﮔﺎز اﺷﻐﺎل ﺷﺪه‪V :‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮل‪:‬‬
‫‪Pi Vi=PfVf‬‬
‫ﻓﺸﺎر اوﻟﻴﻪ ﮔﺎز‪Pi :‬‬
‫ﺣﺠﻢ اوﻟﻴﻪ اﺷﻐﺎل ﺷﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﮔﺎز‪Vi :‬‬
 ‫‪ / 60‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻓﺸﺎر ﻧﻬﺎﻳﻲ ﮔﺎز‪Pf :‬‬

‫ﺣﺠﻢ ﻧﻬﺎﻳﻲ اﺷﻐﺎل ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺎز‪Vf :‬‬
‫ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﮔﺎز ﺣﺠﻢ آن اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺸﻜﻪ از ﻳﻚ ﮔﺎز ﻓﺸﺎري‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 5200 Psi‬درون ﭼﺎه دارد‪ .‬ﺑﺮ ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮل وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﺎز ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺑﺮﺳﺪ ﺣﺠﻤﻲ‬
‫ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ‪ 347‬ﺑﺸﻜﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ زﻳﺮا در ﺳﻄﺢ ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺸﺎر ﻣﻮﺟﻮد ﻓﺸﺎر ﻫﻮا ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﻲ ‪.15Psi‬‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻴﺎدﻳﻦ ﻧﻔﺘﻲ ﺣﺠﻢ اﺷﻐﺎل ﺷﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﮔﺎز ﺑﻪ دﻣﺎ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻓﺸﺮده ﺷﺪن آن ﮔﺎز ﻧﻴﺰ ﺑﺴﺘﮕﻲ‬
‫دارد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲﺗﻮان ﻓﺮﻣﻮل ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺷﺪه اي را ﺑﺮاي دو ﭘﺎراﻣﺘﺮ دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪:‬‬
‫‪PiVi /ZiTi = PfVf/ZfTf‬‬
‫ﻓﺸﺎر اوﻟﻴﻪ ﮔﺎز = ‪PI‬‬
‫ﺣﺠﻢ اوﻟﻴﻪ ﮔﺎز = ‪Vi‬‬
‫ﻓﺸﺮده ﺷﺪﮔﻲ اوﻟﻴﻪ ﮔﺎز= ‪Zi‬‬
‫دﻣﺎي اوﻟﻴﻪ ﮔﺎز = ‪Ti‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﻧﻬﺎﻳﻲ ﮔﺎز = ‪Pf‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﮔﺎز= ‪Vf‬‬
‫ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﮔﺎز= ‪Zf‬‬
‫دﻣﺎي ﻧﻬﺎﻳﻲ ﮔﺎز = ‪Tf‬‬

‫ﻓﻮرانﻫﺎ و ﻧﻮع ﻋﻤﻠﻴﺎت‬

‫در ﻃﻮل ‪ 70‬ﺳﺎل ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﻮادث ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه در ﺟﻬﺎن‪ ،‬اﻛﺜﺮ ﺳﻴﻼنﻫﺎ در ﻃﻮل ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﻴﻤﺎﻳﺶ‬
‫)‪ (Tripping‬اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد )‪ (48/5 %‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ اﻧﺪازه از ﺳﻴﻼنﻫﺎ در ﻃﻮل ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري اﺗﻔﺎق‬
‫اﻓﺘﺎد )‪ (44/7 %‬ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻔﺎري اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻴﻼنﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬در ﺿﻤﻦ ﺣﻔﺎري رخ ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ در‬
‫ﻃﻮل ﭘﻴﻤﺎﻳﺶ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ در ﺣﻔﺎري ﭼﺎهﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪاي اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪.‬‬
‫در ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻴﺎدﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﭘﻴﻤﺎﻳﺶ ﻣﺴﺌﻮل اﻛﺜﺮ ﻓﻮرانﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻔﺎري ﺑﺎ‬
‫ﻣﺘﻪ در ﺗﻪ ﭼﺎه )‪ (Drilling with bit on bottom‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺎﻟﺖ دوﻣﻲاﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻮرانﻫﺎ رخ ﻣﻲ‬
‫دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﺣﻮادث دﻳﮕﺮ در ﺟﺪول ) ‪ (1- 2‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺟﺪول )‪ ،(1- 2‬ﭘﻴﻤﺎﻳﺶ و ﺣﻔﺎري ﺑﺎﻋﺚ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻓﻮرانﻫﺎ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده در ﺧﻼل اﻳﻦ ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﻣﺴﺌﻮل ﺣﺪود ‪ 72 %‬از ﻛﻞ ﻓﻮرانﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ )‪(Work over phase‬‬
‫ﭼﺎه‪ ،‬ﻓﻮران ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺣﻔﺎري دارد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﻧﺼﺐ وﺳﺎﻳﻞ و اﺑﺰار آﻻت ﺑﺼﻮرت ﻧﺎدرﺳﺖ ‪46‬‬
‫درﺻﺪ از ﻓﻮرانﻫﺎ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‪61 /‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :1‬ﭘﻴﻤﺎﻳﺶ و ﺣﻔﺎري دﻟﻴﻞ اﻛﺜﺮ ﻓﻮرانﻫﺎ‬

‫ﺟﺪول )‪ (2- 2‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻓﻮرانﻫﺎ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺎه را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ دﺳﺘﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻨﺪش ﺳﻴﻤﺎن )‪ ،(Waiting on cement‬ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﻓﻮران را دارد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮري ﻛﻪ اﺳﻜﺎل و ﭘﻮدﻳﻮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دادﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻬﺎﺟﺮت ﮔﺎز ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻋﺎﻣﻞ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﭘﺎﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ و دﻗﻴﻖﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :2‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻓﻮرانﻫﺎ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺎه‬

 ‫‪ / 62‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﺮوژي ﭘﮋوﻫﺶ و ﺗﻮﺳﻌﻪ )‪ (R&D‬ﺳﻴﻨﺘﻒ ) ‪ ،(SINTEF‬ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻓﻮرانﻫﺎ را ﻛﻪ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺮﻛﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت آن ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ‬
‫اﻋﻀﺎي ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﻨﺘﻒ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﺪودي از ﭘﺎﻳﮕﺎه داده را‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺟﺪول)‪ (3- 2‬ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از آن ﻫﺎﺳﺖ ‪.‬در ﺟﺪول)‪ (3- 2‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ و ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫اي ﻋﻠﺖ ﻋﻤﺪه ﻓﻮران ﻫﺎي درﻳﺎﻳﻲ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻧﺮوژ و ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﻓﻼت ﻗﺎره آﻣﺮﻳﻜﺎ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :3‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اي ﻋﻠﺖ ﻋﻤﺪه ﻓﻮران ﻫﺎي درﻳﺎﻳﻲ در دﻧﻴﺎ‬
‫ﺟﺪول ﻣﺸﺎﻫﺪاﺗﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻼ ﺑﺤﺚ ﺷﺪه را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺣﻔﺎري ﺑﻴﺸـﺘﺮﻳﻦ ﺳـﻬﻢ‬
‫در ﻓﻮرانﻫﺎ در درﻳﺎ را داراﺳﺖ‪ .‬ﺟﻤﻊ آوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻮران ﻫﺎي آب ﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ و‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﻫﺎﻳﻲ درﺑﺎره اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻠﻲ ﻓﻮرانﻫﺎ و دﻳﮕﺮ اﻃﻼﻋﺎت درﻳﺎﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺟﻤﻊ آوري اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﺳﻴﻨﺘﻒ در ﺳﺎل ‪ 1984‬ﺷﺮوع ﺷﺪ و ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪ 515‬ﻓﻮران درﻳﺎﻳﻲ از ﺳﺎل ‪ 1955‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻴﻼن و ﻓﻮران را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪيﻫﺎي ﭼـﻮن ﻛـﺮانﻫـﺎي اوﻟﻴـﻪ و ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻛﺮد‪) .‬ﺟﺪول ‪ (4‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺎﻳﻊﺗﺮﻳﻦ واﻣﺎﻧﺪﮔﻲﻫﺎي ﻣﺮاﺣﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر‬
‫ﻛﻪ از ﺟﺪول دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻜﺶ )‪ (Swabbing‬در ﻳﻚ ﺳﻴﻼن راﻳﺞﺗﺮﻳﻦ راه ﺑﺮاي ورود ﻳﻚ ﺳﻴﻼن ﺑﻪ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭼﺎه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺎ درﺻـﺪ ﺑـﺎﻻي ﺳـﻴﻼنﻫـﺎ و‬
‫ﻓﻮرانﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﻴﻤﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮري ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد‪.‬‬
‫)ﺟﺪول ‪ (4‬ﻣﻜﺶ و واﻣﺎﻧﺪﮔﻲ در ﺑﺴﺘﻦ ﻓﻮرانﮔﻴﺮﻫﺎ دو ﻣﺸـﻜﻞ ﺷـﺎﻳﻊ در از دﺳـﺖ دادن ﻣﻮاﻧـﻊ اوﻟﻴـﻪ و‬
‫ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﻊﺗﺮﻳﻦ ﻋﻠﺖ از دﺳﺖ دادن ﻣﺎﻧﻊ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻓﻮران واﻣﺎﻧﺪﮔﻲ در ﺑﺴﺘﻦ ﻓﻮرانﮔﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛـﺎر‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ در اﺟﺮا ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﺎده ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ ﻧﺎﺷﻲ از اﺳﺘﺮس ﻓﻮران و ﻛﺎﻫﺶ زﻣﺎن‬
‫ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ؛ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺑﻪ اﻧﺪازه اي ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻋﻼﺋـﻢ و ﻧﺸـﺎﻧﻪ ﻫـﺎي ﺳـﻴﻼن‬
‫ﻫﻮﺷﻴﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‪63 /‬‬

‫ﺟﺪول ‪: 4‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺎﻳﻊ ﺗﺮﻳﻦ واﻣﺎﻧﺪﮔﻲ ﻫﺎي ﻣﺮاﺣﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت‬

‫ﻋﻼﺋﻢ ﻓﻮران ﭼﺎه‬
‫ﻋﻼﺋﻢ اوﻟﻴﻪ اﺧﻄﺎر وﺟﻮد ‪ Kick‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻓﻮران ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ (1‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﮔﻞ در ﻣﺨﺎزن )‪(Increase in pit volume‬‬
‫‪ (2‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﻔﺎري‬
‫‪ (3‬ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﭘﻤﭙﺎژ ﮔﻞ‬
‫‪ (4‬ﻛﺎﻫﺶ در وزن ﻟﻮﻟﻪ ﺣﻔﺎري‬
‫‪ (5‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در وزن ﮔﻞ ﻳﺎ ﺑﺮش ﮔﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺎز‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﻳﺎ آب )‪(Cut mud‬‬
‫‪ (6‬ﻫﺸﺪار وﺳﺎﻳﻞ ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ روي ﻣﺨﺎزن ﮔﻞ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﻧﺪ‬
‫‪ (7‬اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎي ﮔﻞ ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪ (8‬ﺳﺮرﻳﺰ ﺷﺪن ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﮔﻞ از ‪ Bell nipple‬ﻳﺎ از روي اﻟﻚ ﻟﺮزان‬
‫‪ (9‬اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺘﺮوك ﻫﺎي ﭘﻤﭗ‬
‫‪ (10‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﻛﻠﺴﻴﻢ )‪ (Ca2+‬در ﮔﻞ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‬
‫‪ (11‬ﺳﻘﻮط ﻣﺘﻪ ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ وزﻧﻪ روي ﻣﺘﻪ )‪(WOB‬‬
‫‪ (12‬ﺟﺮﻳﺎن داﺷﺘﻦ و ﺧﺮوج ﮔﻞ از ﭼﺎه در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﭘﻤﭙﻬﺎي ﮔﻞ ﺧﺎﻣﻮﺷﻨﺪ و ﮔﻠﻲ ﺑﻪ درون ﭼﺎه ﭘﻤﭗ ﻧﻤـﻲ‬
‫ﮔﺮدد‪.‬‬
 ‫‪ / 64‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﻣﻮارد ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫‪ (1‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﮔﻞ در ﻣﺨﺎزن ﻳﺎ اﻓﺰاﻳﺶ دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﺗﻌﺪد اﻧﻮاع ﻣﺘﻪ در ﺣﻴﻦ ﺣﻔﺎري ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻨﻬﺎن ﺷـﺪن ﺟﻬـﺶ در ﺳـﺮﻋﺖ ﺣﻔـﺎري ) ‪Drilling‬‬
‫‪ (break‬ﮔﺮدد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ اﺧﻄﺎر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻓﺰاﻳﺶ دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎ ﺳﻄﺢ ﮔﻞ در ﻣﺨـﺎزن ﺑـﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ ورود ﺳﻴﺎﻻت ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻧﻔﻮذ ﺳﻴﺎل ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﻗﺒﻞ از اﺧﻄﺎر ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار‬
‫ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺎزن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺳﻴﺎل درون ﻣﺨﺎزن ﮔﻞ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﺴﻴﺮ ﺳﻴﺎل ﺑﻪ آن ﻣﺨـﺰن‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻗﻄﻌﻲ ورود ﺳﻴﺎل ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﻪ ﭼﺎه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫـﺮ دﺳـﺘﮕﺎه ﺣﻔـﺎري ﺑﺎﻳـﺪ ﻳﻜـﻲ از اﻧـﻮاع‬
‫ﻧﺸﺎﻧﮕﺮﺳﻄﺢ ﻣﺨﺰن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﺮﻳﻌﺎً اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ ﮔﻞ را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻜﻲ از ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫اﺣﺘﻴﺎﺟﺎت ﺑﺮاي ﭼﺎه ﻫﺎي اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اي اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻪ ﺳـﺎزﻧﺪﻫﺎي ﭘﺮﻓﺸـﺎر‬
‫ﻣﻲرود‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺑﺰار ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه و ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺰن ﮔﻞ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﺎﻳﻲ ﻗﺮار‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺣﻔﺎري و ﭘﻴﻤﺎﻳﺶ ﭼﺎه‪ ،‬ﺣﻔﺎر ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻧﮕﺎره را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﺰن در ﺣﺎل ﻛﺎر‪ ،‬ﮔﻞ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﮔﺮدد ﻳﺎ از آن ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﻔـﺎر اﻃـﻼع‬
‫داده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي آﻣﻮزش ﺣﻔﺎر و ﻫﻮﺷﻴﺎرﻳﺶ در ﻣﻮرد ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺎزن ﮔﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫـﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫رﻳﺰي ﻧﺸﺪه و ﻧﺎﺑﻬﻨﮕﺎم ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺰن ﮔﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﺗﺎ ﺣﻔﺎر ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺳﻴﻼن در ﻛﻮﺗﺎه ﺗـﺮﻳﻦ ﻣـﺪت‬
‫ﭘﻲ ﺑﺒﺮد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﮔﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﭼﺎه ﺧﺎرج ﺷﻮد در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﻄﺢ ﮔـﻞ در ﻣﺨـﺎزن ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ﺣﺎﻟـﺖ ﻋـﺎدي‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﻛﻢ ﺷﺪن ﺳﺘﻮن ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري درون ﭼﺎه‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﭘﺲ ﻓﺸﺎر ﺑﻴﺶ ﺗﺮي در ﺳـﺮ ﭼـﺎه ﺑـﺮاي‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ ﻻزم ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﮔﻞ در ﭼﺎه ﮔﺮدش ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ ﻣﺨﺎزن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﻞ ﻫـﻢ ﺳـﻄﺢ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﻗﻊ ﮔﺮدش ﮔﻞ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻫﺮﻣﺨﺰن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺨﺰن ﻗﺒﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﺗﻨﻈـﻴﻢ‬
‫ﻣﺠﺪد اﺑﺰار ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻣﻮﻗﻊ ﮔﺮدش ﮔﻞ ﻳﺎ ﺑﻴﺮون از ﭼﺎه دارد‪.‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻣﻘﺪار دﺑﻲ ﭘﻤﭗ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻫﻤﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮات را اﻳﺠﺎد ﻛﺮده و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﺠﺪد‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺑﺰار ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺎزن ﮔﻞ ﺑﺎﻳـﺪ ﻃـﻮري ﺗﻨﻈـﻴﻢ ﮔـﺮدد ﻛـﻪ ﺳـﻄﺢ ﻫـﺮ ﻣﺨـﺰن ﮔـﻞ را‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ واﺣﺪ روي ﺻﻔﺤﻪ ﻧﮕﺎرﻧـﺪه ﻣﺸـﺨﺺ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺰن ﮔﻞ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎ ﻫﺮزروي ﮔﻞ را ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺑﺸﻜﻪ ﻧﺸـﺎن دﻫـﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﺠﻢ ﻣﺨﺰن ﮔﻞ ﻫﺸﺪاري اﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﻔﺎر ﺗﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ ﭼﺎه را ﺑﺒﻨﺪد‪.‬‬
‫‪ (2‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﻔﺎري‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﺷﺎﺧﺺ ‪ Kick‬ﭼﺎه اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻣﻴﺰان ﺣﻔﺎري ﻳﺎ ‪ Drilling break‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺎزﻧﺪ ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ‪ ،‬ﺳﻮراخ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪﻣﻪي دﻛﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻮﺷﻴﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ در ﻫﺮ ‪ ،Drilling break‬ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻣﺤـﺪوده ﻧﻔـﻮذ ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﻛﻤﻴﻨـﻪ اي ) ‪Minimal‬‬
‫‪ (interval‬ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 5‬ﻓﻮت اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻜﻲ از ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر اﺳﺖ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﺤﺪوده ﺑﺎز )‪ ،(Open interval‬ﻣﻲﺗﻮان از ﻓﻮران ﻫﺎي ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻري اﺟﺘﻨﺎب ورزﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‪65 /‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﻔﺎري داﺷﺖ؛ زﻳﺮا‪ ،‬ﺳﺎزﻧﺪي ﻛﻪ ﻓﺸﺎر آن ﺑﻪ ﻗﺪري زﻳﺎد‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﻟﺶ وارد ﭼﺎه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ ﺣﻔﺎري ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﻧﺎﮔﻬـﺎﻧﻲ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺣﻔﺎري ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺧﻄﺎري ﺑﺮاي ﺳﻴﻼن ﭼﺎه )‪ (Kick‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻔﺎر ﭘﺲ از ﺳﺮﻳﻊ ﺷﺪن ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﻔﺎري ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻲﭘﺮدازد و ﺗﻮﺟـﻪ وﻳـﮋه اي ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﮔﻞ از ﭼﺎه‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﮔﻞ در ﻣﺨﺎزن و ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻌﺪﻫﺎ )ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺎل از ﺗﻪ ﭼﺎه ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻲرﺳﺪ( ﺑﻪ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي آب ﻧﻤﻚ‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﻳﺎ ﮔﺎز در ﮔﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻳﻊ ﺷﺪن ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺣﻔﺎري ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬
‫از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺎزﻧﺪ ﻳﺎ ﻛﻢ ﺷﺪن ﺑﻴﺶ ﺗﺮازي ﻓﺸﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ )ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻮﻗﻊ ﺣﻔﺎري‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻏﻠﺒﻪ ﺑـﺮ ﻓﺸـﺎر ﺳـﺎزﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺸﺎرﻫﻴﺪروﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﮔﻞ را ﺑﻴﺶ ﺗﺮ از ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ درﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪(.‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ در ﺣﻴﻦ ﺣﻔﺎري ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺎزﻧﺪ ﭘﺮﻓﺸﺎر ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﺗـﺪرﻳﺠﻲ‬
‫اﻣﺎ ﻣﺪاوم ﺳﺮﻋﺖ ﺣﻔﺎري ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻌﺪ از آن ﺳﺮﻋﺖ ﺣﻔﺎري ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ و در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺣﻔﺎري‬
‫ﻛﻢ ﺗﺮ از ‪ 50‬ﻓﻮت ﭼﺎه‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ از ‪ 10‬ﻓﻮت در ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ‪ 40‬ﻓﻮت در ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﻔﺎري ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ روش ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﭼﻨﺪﺑﺮ)‪ (Kelly‬را ﺑﺎﻻ ﻛﺸﻴﺪه‪ ،‬ﭘﻤﭗ راﺧﺎﻣﻮش و ﭼﺎه را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﺎه ﺟﺮﻳﺎن دارد ﺑﻪ ﺳﺎزﻧﺪ‬
‫ﭘﺮ ﻓﺸﺎري ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮده اﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻤﭗ را ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮده اﻳﺪ ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷـﺖ ﺑـﻪ ﺣﻔـﺎري‬
‫اداﻣﻪ دﻫﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻤﭗ را ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﭼﺎه ﺟﺮﻳﺎن دارد اﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﻤﭗ روﺷﻦ اﺿﺎﻓﻪ ﺣﺠﻢ وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬وزن ﮔﻞ را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻪ ﺑﻴﺶ ﺗﺮ از ﺳﻪ ﭘﻮﻧﺪ ﺑﺮ ﻓﻮت ﻣﻜﻌﺐ‪ ،‬ﺗﻌﺎدل آن ﻗﺪرﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻً اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در داﻟﻴﺰ)‪ (Annulus‬ﻣﻮﻗﻊ ﮔﺮدش ﮔﻞ ﺑﺮاي ﺗﻌﺎدل ﻓﺸﺎر ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨـﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻤﭗ روﺷﻦ اﺳﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﺣﺠﻢ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻗﺒﻞ از ﺑﻴﺮون آﻣﺪن از ﭼﺎه ﺑﺎ ﻳﻚ ﭘﻴﻤﺎﻳﺶ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻜﺶ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ و ﮔﺮدش ﻛﺎﻣﻞ ﮔﻞ را ﭼﻚ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﺿﺎﻓﻪ ﺣﺠﻢ وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺎل ﺗﻪ ﭼﺎه ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺎل ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ را ﺗﻤﺎﻣﺎً از ﭼﺎه ﺧﺎرج ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺒﻞ از ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ )‪ (Trip Out‬ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺧﺎﻣﻮﺷﻨﺪ و ﭼﺎه ﺳﺎﻛﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫وزن ﮔﻞ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﺳﺎزﻧﺪ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ؛ وﻟﻲ ﻣﻮﻗﻊ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ ﻋﻤﻞ ﻣﻜﺶ )‪ (Swabbing‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺑﺎﻋﺖ داﺧﻞ ﺷﺪن ﻣﺎﻳﻊ ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﻪ ﭼﺎه ﮔﺮدد‪ .‬ﭼﻮن ﻣﻜﺶ زﻳﺎد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺨﺎﻃﺮه آﻣﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮﻗﻊ ﻟﻮﻟﻪ ﺑـﺎﻻ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﺎﻧﻜﻲ ﻛﻮﭼﻚ و دﻗﻴﻖ ﺑﺮاي ﭘﺮ ﻛﺮدن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﺗﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪،‬‬
‫ﻣﻮﻗﻊ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻘﺪاري اﻓﺖ ﻓﺸﺎر روي ﺳﺎزﻧﺪ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﺟﺘﻨﺎب اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮري ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﻓﺸﺎر از ﺑﻴﻦ ﻧﺮود‪.‬‬
‫‪ (3‬ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﭘﻤﭙﺎژ ﮔﻞ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻫﻴﺪروﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﻓﻀﺎي ﺣﻠﻘﻮي )‪ (Annulus‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﭘﻤﭗ در ﻫﻨﮕـﺎم ﻧﻔـﻮذ‬
‫ﺳﻴﺎل ﮔﺮدد‪.‬‬
 ‫‪ / 66‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫‪ (4‬ﻛﺎﻫﺶ در وزن ﻟﻮﻟﻪ ﺣﻔﺎري‬

‫ﻧﻔﻮذ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺳﻴﺎل از ﻧﺎﺣﻴﻪ اي ﺑﺎ ﻓﺮاورش ﺑﺎﻻ )‪ (High productivity‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ وزن رﺷـﺘﻪ‬
‫ﺣﻔﺎري ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ (5‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در وزن ﮔﻞ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﻧﻔﻮذ ﮔﺎز‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﻳﺎ آب در ﮔﻞ )‪(Cut mud‬‬
‫ﻣﻼﺣﻀﺎت ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻔﻮذ ﮔﺎز‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﻳﺎ آب در ﮔﻞ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﻮﻣﺎً اﻳﻦ ﺷـﺎﺧﺺ ﻫﻤـﺮاه دﻳﮕـﺮ‬
‫ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي در ﺣﻴﻦ ﻧﻔﻮذ ﺳﻴﺎل ﺑﻪ داﺧﻞ ﭼﺎه ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻓﻮران ﭼﺎه ﺑﺎﻳﺪ آﻧﺮا اﻳﻤﻦ ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﭼﺎه را ﺑﺴﺖ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺸﺎر درون‬
‫رﺷﺘﻪ ﺣﻔـﺎري و آﻧـﺎﻟﻮس ﺑﺎﻳـﺪ ﺛﺒـﺖ ﺷـﻮد ﻗﺮاﺋـﺖ ﻓﺸـﺎر آﻧـﺎﻟﻮس )‪ (Shutting casing pressure‬و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺸﺎر داﺧﻞ رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري )‪ (Shutting drill pipe pressure‬و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻓﺸـﺎرﻫﺎ و‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﻫﺎي ﺧﺎص ﻣﻴﺰان اﻓﺰاﻳﺶ وزن ﮔﻞ ﺟﻬﺖ ﻛﻨﺘﺮل و ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ (6‬ﻫﺸﺪار وﺳﺎﻳﻞ ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ روي ﻣﺨﺎزن ﮔﻞ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺴﮕﺮﻫﺎي ‪Mud Logging‬‬
‫‪ (7‬اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎي ﮔﻞ ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪ (8‬ﺳﺮرﻳﺰ ﺷﺪن ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﮔﻞ از ‪ Bell nipple‬ﻳﺎ از روي اﻟﻚ ﻟﺮزان‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﭘﻤﭗ ﮔﻞ از درون ﭼﺎه ﺑﻪ روي ‪ Shaker‬ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ (9‬اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺘﺮوك ﻫﺎي ﭘﻤﭗ‪.‬‬
‫‪ (10‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﻛﻠﺴﻴﻢ )‪ (Ca2+‬در ﮔﻞ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﻴﺰان ‪ Ca‬ﮔﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﺑﺎ ﮔﻞ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ (11‬ﺳﻘﻮط وزن روي ﻣﺘﻪ ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ وزﻧﻪ روي ﻣﺘﻪ )‪.(WOB‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ‪ ROP‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻋﺎﻣﻞ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ (12‬ﺟﺮﻳﺎن داﺷﺘﻦ و ﺧﺮوج ﮔﻞ از ﭼﺎه در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﭘﻤﭙﻬﺎي ﮔﻞ ﺧﺎﻣﻮﺷﻨﺪ و ﮔﻠـﻲ ﺑـﻪ درون ﭼـﺎه‬
‫ﭘﻤﭗ ﻧﻤﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﻣﻮارد ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ روش ﻫﺎي ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه )‪(Shut in procedures‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن وﺳﻌﺖ ﺳﻴﻼن‪ BOP ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ ﻫﻤـﺎن زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺳـﻴﻼن‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه و در ﻣﻮردش ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻲﺷﻮد ‪ -‬اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري‪ ،‬دو راﻫﻜﺎر اﺻﻠﻲ ﺑﺮاي ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه‬
‫وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻓﺮق اﺳﺎﺳﻲ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻦ ‪ BOP‬روي ﭼﺎه ﻛﺎﻫﻨﺪه ﺑﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﺘﻦ ﺑﺎ ﺷﺪت )‪ ،(Hard shut in‬راﻫﻜﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ‪ BOP‬ﺑﺴﺘﻪ و ﻛﺎﻫﻨﺪه ﻧﻴﺰ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﻣﺰﻳﺖ اﻳﻦ زوش اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻦ ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﻓﻮران ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪه و ﺳﻴﺎل ﺑﻴﺸـﺘﺮي وارد‬
‫ﭼﺎه ﻧﻤﻲﺷﻮد اﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وارد ﺷﺪن ﺿﺮﺑﻪ ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﺸﻜﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺴـﺘﻦ آرام ) ‪Soft‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‪67 /‬‬

‫‪ (shut in‬زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ BOP‬را ﺑﺴﺘﻪاﻳﺪ وﻟﻲ ﻛﺎﻫﻨﺪه ﺑﺎز اﺳﺖ و ﺳﭙﺲ ﭼﺎه را ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻦ ﻛﺎﻫﻨـﺪه ﻣـﻲ‬
‫ﺑﻨﺪﻳﺪ‪ .‬ﻧﮕﺮاﻧﻲ اﺻﻠﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ روش؛ زﻣﺎن اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي وارد ﺷﺪن ﺣﺠﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮي از ‪ Influx‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ آب در ﺣﺎل ﺟﺮﻳﺎن از ﻳﻚ ﺷﻴﺮ را ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷـﻮد‬
‫ﻛﻪ آب ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺸﺎر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ در آب درون آن اﻳﺠﺎد ﺻـﺪا ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﭘﺪﻳـﺪه ﺿـﺮﺑﻪ آب‬
‫)‪ (Water hammer‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﺑﻌﻀﻲ اوﻗـﺎت در ﺑﺴـﺘﻦ‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﭼﺎه اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﻦ ﺷﺪن ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ‪ BOP‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺸﺎري ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬
‫دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺳﺎزﻧﺪ را اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻳﻚ ﻧﮕﺮاﻧﻲ در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻮده و ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ اﻛﺜﺮ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﻧﺮﻣﻲ را ﺑﻪ ﺑﺴﺘﻦ ﺑﺎ ﺷﺪت ﺗﺮﺟﻴﺢ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻦ ﺑﺎ ﺷﺪت زﻣﺎن ﻛﻤﺘﺮي ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺮد و ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﻧﺮﻣﻲ دارد‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ در آن ﻛﺎﻫﻨﺪه ﺑﺴﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﺎز ﻧﻤﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫روش ﺑﺮﺗﺮي ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﺮدن ﻧﻔﻮذ ﺳﻴﻼن ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ را دارد و رﻳﺴﻚ ﺧﻄﺎﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ را در ﺑﺴـﺘﻦ و‬
‫ﺑﺎز ﻛﺮدن ﺷﻴﺮﻫﺎ ﻛﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮﻳﺲ )‪ (Grace‬ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ روشﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ و‬
‫زﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮاي ﺑﺴﺘﻦ ﺷﻴﺮﻫﺎ را ﻛﻢ ﻛﺮده و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﻧﺮﻣﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان روش ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻣﺤﻘﻘﺎن دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ اﺛﺮ ﺿﺮﺑﻪآب ﻛﻤﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻓﺮض ﻣﻲﺷﺪه ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﻣﻬﻢ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﻧﻔﻮذ آب را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‬
‫ﻣﻔﻴﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺗﺠﺮﺑﻲ و ﺗﺌﻮري ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺸﺎر در ﻛﻔﺸﻚ ﭼﺎه و ﻣﺘﻪ را ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫اﺛﺮات ﻧﺎﻫﻤﮕﻮﻧﻲ در دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ‪ .‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه ﺑﻪ ﻧﺮﻣﻲ را‬
‫ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮد ﺷﺮﻛﺖ ‪ Saudi Aramco‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺧﻴﺮ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ در روشﻫﺎي‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ‪ Saudi Aramco‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ در ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس‪ ،‬ﺑﺴﺘﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان روش ﺑﻬﺘﺮ در ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه اﺧﺘﻴﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ دو روش ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺒﻲ دارﻧﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻛﻪ ﻛﺪام ﻳﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺗﻤﺎﻳﻼت ﺷﺨﺼﻲ دارد اﮔﺮ ﭼﻪ روﻧﺪ ﻣﻮﺟﻮد در ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﻪ ﻣﺰﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﺎ ﺧﻮد دارد‪ ،‬ﻧﺸـﺎن ﻣـﻲ‬
‫دﻫﺪ‪ .‬ﺟﺪول) ‪ (5- 2‬روشﻫﺎي ﺑﺴﺘﻦ ﺳﺨﺖ و ﻧﺮم ﭼﺎه درﻋﻤﻠﻴﺎت زﻣﻴﻨﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻮرانﮔﻴﺮ داﻟﻴﺰي‪ BOP ،‬اي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه ﺑﺎﻳﺪ اول ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﻛﺎرﺑﺮد زﻳﺎد‬
‫آن در ﻣﺴﺪودﺳﺎزي ﻗﻄﺮﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت در ﭼﺎه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن‬
‫ﻓﻮرانﮔﻴﺮ داﻟﻴﺰي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ‪ Pipe Ram‬دارد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺴﺘﻦ ‪ Pipe ram‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ از‬
‫ﺑﺴﺘﻦ ﻓﻮرانﮔﻴﺮ داﻟﻴﺰي ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﻟﻴﻞ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ‪Pipe Ram‬ﻫﺎ را اﺑﺘﺪا ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 68‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺟﺪول ‪ :5‬روشﻫﺎي ﺑﺴﺘﻦ ﺳﺨﺖ و ﻧﺮم ﭼﺎه‪.‬‬

 ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮﻡ‬

‫روشﻫﺎي ﺧﺎﻣﻮشﺳﺎزي‬

‫روشﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎهﻫﺎي ﻓﻮران ﻛﺮده‪:‬‬

‫ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ دو روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد در ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎهﻫﺎي ﻓﻮران ﻛﺮده وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه از ﺳﻄﺢ )‪(Top Kill Method‬‬
‫ب( ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه از ﻋﻤﻖ )‪(Bottom Kill Method‬‬
‫در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﺳﺮي ﻛﺎر ﻣﺸﺘﺮك وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد ﺿـﻤﻨﺎ دو ﺗـﻴﻢ ﺑﺴـﺘﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﻳﻜﻲ از ﺳﻄﺢ و دﻳﮕﺮي از ﻋﻤﻖ ﺑﺎ ﻫﺪف ﻳﻜﺴﺎن ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي ﺗﻮاﻣﺎن ﻛﺎر ﺧﻮد‬
‫را آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﮔﺎه ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دو ﻳﺎ ﺳﻪ دﻛﻞ ﺑﺮاي ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي از ﻋﻤﻖ اﻗﺪام ﻛﻨﻨﺪ‪.‬ﻻزم ﺑﺬﻛﺮ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﮔﺮوهﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ واﺣﺪ ﺑﺤﺮان ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﻣﺨﺘﺼﺎﺗﻲ از ﻋﻤـﻖ‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﺎه ﻛﻤﻜﻲ اﺳﺖ ﺗﻬﻴﻪ اﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﺳﺖ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧﻤـﻮدار ‪CDR‬‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﺎه ‪ 23‬ﻛﻨﮕﺎن آﻧﮕﺎه ﻛﺎر آﻧﻘﺪر ﻣﺸﻜﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ واﻗﻌـﺎ رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ ‪ Hill‬ﭼـﺎه)‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪاي از ﻣﺨﺰن ﻛﻪ ﻣﺘﺎﺛﺮ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭼﺎه اﺳﺖ ( ﻛﺎري ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ و ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ اﺳﺖ اﻳﻦ ﻣﻬﻢ در ﻣﻬﺎر‬
‫ﻛﻨﮕﺎن ‪ 23‬ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻔﺎر ﻣﺮدان اﻳﺮاﻧﻲ در ﻣﻴﺎن ﺑﻬﺖ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻬـﺎر ﺗﻌـﺪادي از‬
‫ﭼﺎهﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﺠﺰه ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ﮔﺎه در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺠﺎرب اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔـﺖ و‬
‫ﮔﺎز ﺑﻪ ﻣﻮاردي ﻧﺎدر ﺑﺮ ﻣﻲﺧﻮرﻳﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﺗﺨﺼﺺ و ﺷﺎﻧﺲ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد آن‬
‫ﻛﻠﻤﻪ را ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ و اﻳﺜﺎر ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺟﺴﺎرت ﺑﻲ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺮداﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﺬاﺷﺖ ﻛﻪ در ﻫﻴﭻ ﻛﺠﺎي دﻧﻴﺎ‬
‫ﻧﻈﻴﺮ آﻧﻬﺎ را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻛﺎﻣﻼ ﺑﻲ ﻃﺮف ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﻗﺼﺪ اﺻﻠﻲ آن ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺻﻠﻲ آن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري و ﻧﺎﻣﻴﺮاﻳﻲ اﻳﻦ ﭘﺎﻳﻤﺮديﻫﺎ در واﺣﺪ زﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ / 70‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻔﺮ ﭼﺎهﻫﺎي اﻧﺤﺮاﻓﻲ‪:‬‬

‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت اﻳﻦ روش ﺑﻄﻮر واﺿﺢ ﺣﻔﺮ ﻳﻚ ﭼﺎه ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﭼﺎه آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﻧﻘﻄﻪ‬
‫ورود ﺑﻪ ﻣﺨﺰن ﻳﺎ در زﻳﺮ ﭘﻮش ﺳﻨﮓ اﺳﺖ در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺣﻔﺮ ﭼﺎهﻫﺎي اﻧﺤﺮاﻓﻲ ﺑﺎﻋﺚ زﻳﺎنﻫﺎي ﻓﺮاوان‬
‫ﻣﺜﻞ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﭼﺎه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ روش ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺿﻌﻴﺖ ﻧﺎ اﻣﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻧﺼﺐ‬
‫دﻛﻞ و ﺣﻔﺎري ﭼﺎهﻫﺎي اﻧﺤﺮاﻓﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻧﺎدر ﻫﻢ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻨﻬﺎ راه ﺣﻞ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻔﺎري ﭼﺎهﻫﺎي اﻧﺤﺮاﻓﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻨﻮرهﻫﺎي ﻫﺪاﻳﺖ ﮔﺮ در اﻳﻦ روش ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟـﻮد‬
‫ﺷﻌﻠﻪ و اﺑﻘﺎء آن ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﻬﺎر ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺧﻄﺮات ﻧﺎﺷﻲ از آﺗﺶ و وﺟﻮد ﮔﺎزﻫﺎي ﻣﻬﻠﻚ اﺳﻴﺪي وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻮال ﻣﻄﺮح اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ روش‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﭼﺎه ﻧﻔﺖ آﺗﺶ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد آن را ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮد؟ در ﻛﺸﻮر اﻳﺮان ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي از ﺳﻄﺢ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺖ در‬
‫اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﮔﺮاﻧﻘﺪري ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه ﻛﺎري ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﻔﺎرﻣﺮدان اﻧﺠﺎم داده اﻧـﺪ در ﺧـﻮر ﺣﻤﺎﺳـﻪاي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻧﺘﺸﺎر دارد‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻳﻚ ﭼﺎه از ﻛﻨﺘﺮل ﺧﺎرج ﺷﺪه و دﭼﺎر ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺮاي ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن آن در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﭼﺎه ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ‪،‬ﻳﻚ ﭼﺎه اﻧﺤﺮاﻓﻲ ﺣﻔﺮ ﻛﺮده ﺗﺎ ﺑﺎ ﭼﺎه دﭼﺎر ﺣﺮﻳﻖ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮده و ﺑﺎ ﭘﻤﭙﺎژ ﮔﻞ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻳﺎ ﺳـﻴﻤﺎن آن‬
‫ﭼﺎه را ﺑﻜﺸﻨﺪ ﺷﻜﻞ )‪1‬؛‪2‬و‪.(3‬ﻃﺮاﺣﻲ و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭼـﺎه ﻛﻤﻜـﻲ )‪ (Relief Well‬ﭼـﺎﻟﺶﻫـﺎ و راﻫﻜﺎرﻫـﺎي‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻧﻴﺰ در اداﻣﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -1‬ﻛﺎرﺑﺮد ﺣﻔﺎري اﻧﺤﺮاﻓﻲ‪ -‬ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه اﻣﺪادي‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪71 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ - 2‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي دﻳﮕﺮ از ﭼﺎه ﻛﻤﻜﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ - 3‬ﺣﻔﺮ ﭼﺎه اﻣﺪادي در ﺧﺸﻜﻲ‬

 ‫‪ / 72‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫‪ -‬ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه از ﺳﻄﺢ‬

‫ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻳﻚ ﭼﺎه ﻛﻪ دﭼﺎر ﻓﻮران ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي ﺑﻪ روش ‪Top Kill‬‬
‫‪ Method‬ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﺎﻳﺪ اﻗﺪاﻣﺎت ذﻳﻞ را ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺠﺎم داد‪:‬‬
‫‪ -‬ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي از ﺳﻄﺢ ﻗﺪم ﺑﻪ ﻗﺪم‬

‫‪ -‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻳﻚ‬
‫‪ -‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﭼﺎه آﺗﺶ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و ﻓﻮران در ﻓﻀﺎي اﻃﺮاف اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪن ﭼﺎه‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻧﺘﺸﺎر داﻣﻨﻪ آﺗﺶ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺷﻴﻮع ﮔﺎزﻫﺎي ﺳﻤﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم‪:‬‬
‫ﭘﺎك ﺳﺎزي اﻃﺮاف ﺣﻮﺿﭽﻪ ﭼﺎه و آﺛﺎر ﻣﺨﺮوﺑﻪ از ﭼﺎه ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه آﺗﻲ واﮔﻦ ﺗﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ آﺗﺶ ﻧﺸﺎنﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻌﻠﻪ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﺮﭼﺎﻫﻲ ﻣﻤﻜﻦ ﺷﻮد ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﺮدن آﺗﺶ ﺳﺎﺧﺖ ﺣﻮﺿﭽﻪﻫـﺎي ذﺧﻴـﺮه‬
‫آب اﻟﺰاﻣﻲ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻮارهﻫﺎي آب ﻛﻤﻲ ﻣﺤﻴﻂ را ﺧﻨﻚ ﺗﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺳﭙﺲ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺤﻞ آﺗﺶ ﺳﻮزي رواﻧﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﻠﻴـﻪ ﻣﻮاﻧـﻊ را از ﻣﺤـﻞ ﺣـﺬف ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ وﺳﺎﻳﻞ اﺿﺎﻓﻲ اﻃﺮاف ﺣﻮﺿﭽﻪ و از ﻣﻴﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﺳﺎزه ﻓﻠﺰي دﻛﻞ ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ادوات ﺗﺎج‬
‫ﭼﺎه ﻛﻪ در ﺑﺮ ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻳﻚ ﺳﺮي از ﺷﻴﺮﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻔﺖ را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭼﻨﺪﻳﻦ‬
‫روز ﻃﻮل ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬در ﺟﺪا ﺳﺎزي ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﻳﻲ از ﺗﺎج ﭼﺎه ﻛﻪ آﺳﻴﺐ دﻳﺪه اﻧﺪ ‪ -‬ﺑﺎ روش اﻧﻔﺠﺎر اﻏﻠﺐ ﺑـﺪون‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻮده و اﻧﻔﺠﺎر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻧﺤﺮاف آﺗﺶ و ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﻓﺘﺎدن ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻔﺖ در ﺟﻬﺎت‬
‫دﻳﮕﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺗﻤﻴﺰﺳﺎزي ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاف ﭼﺎه ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻪ وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺎزاد اﻃﺮاف ﭼﺎه و ﺣﻮﺿﭽﻪ آﻧﺮا‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد اﻣﺮي ﺿﺮوري و ﻛـﺎﻣﻼ در ﺟﻬـﺖ رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ‬
‫ﻫﺪف ﻧﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم ‪ :‬ﻫﺪاﻳﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ و رو‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‪:‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اﻳﺪه آل آن اﺳﺖ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻮاﻧﻊ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﺳـﻴﺎل‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﺎرج ﺷﻮد اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛـﻪ‬
‫آﺗﺶ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﭼﺎه ﺧﺎرج ﮔﺮدد‪ .‬ﺷﻜﻞ)‪(4‬‬
‫ﺗﺎ ﻣﺘﺨﺼﺼـﺎن از ﺗﻤـﺎﻣﻲ زواﻳـﺎ ﺑـﻪ ﺷـﻌﻠﻪ دﺳﺘﺮﺳـﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﺟﺎري ﺷﺪن ﻧﻔﺖ روي زﻣﻴﻦ و ﻛﻨﺎر ﭼﺎه ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ زﺑﺎﻧﻪ آﺗﺶ اﺟﺎزه دﻫﺪ در اﻣﺘﺪاد زﻣﻴﻦ ﮔﺴـﺘﺮش ﻳﺎﺑـﺪ‪ ،‬ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ - 4‬ﺧﺮوج ﻧﻔﺖ ﺑﺼﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ دور ﻛﺮدن ﺷﻌﻠﻪ از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺷﺎﻣﻞ دود ﻛﺶ‪ ،‬ﺗﻌﺪادي ﺷﻴﺮ و ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ و ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻧﺪازهﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻮع ﭼﺎه و ﻣﺨﺘﺼﺎت آن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻗﻄﺮ دودﻛﺶ ﺑﺮ اﺳـﺎس ﻗﻄـﺮ‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪73 /‬‬

‫ﺧﺮوﺟﻲ ﭼﺎه و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي وارده ﺑﺮ آن ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ و ﺣﺪاﻗﻞ وزن ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻧﻴﺰ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻴﺮوي‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﭼﺎه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺸﺎر = ‪P‬‬ ‫ﻧﻴﺮو = ‪ F‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ = ‪A‬‬
‫‪P=F/A‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن وﺳﺮد ﻛﺮدن ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاف‪:‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻧﺼﺐ دودﻛﺶ ﻳﺎ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺑﺮ دﻫﺎﻧﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ﭼﺎه ﺷﻌﻠﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ارﺗﻔﺎع ﺗﺠﻬﻴـﺰات ؛ آﺗـﺶ از ﺳـﻄﺢ‬
‫زﻣﻴﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ دﻣﺎ ﻓﻀﺎي اﻃﺮاف ﭼﺎه اﻳﻤﻦ و اﻣﻜﺎن ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ ﭼﺎه ﻣﻴﺴﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺑﻪ ﺑﺪن و ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻳﻤﻦ از ﭼﺎه ﻣﻲﺗﻮان از وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ ﻣﺜﻞ‬
‫ﺳﭙﺮ و ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺣﺮارﺗﻲ و ﻋﺎﻳﻖ ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ و اﻟﺒﺴﻪ ﺿﺪ ﺣﺮﻳﻖ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻮارهﻫـﺎي آب‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺤﻮﻃﻪ را ﺧﻨﻚ ﻛﺮد‪ .‬آﺗﺶ ﻧﺸﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻌﻠﻪﻫﺎي آﺗﺶ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﻮدر ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه را‬
‫ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﺮخ در ﺣﺪود ‪ 200‬ﭘﻮﻧﺪ در ﻫﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﭙﺎﺷﻨﺪ ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ‪ ،Purpule‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﺧﺸﻚ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺎﻳﺪار آب ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﻨـﺪهﻫـﺎي ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺧﺸـﻚ‪ ،‬دﻣـﺎي آﺗـﺶ را ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﻔﺖ روي زﻣﻴﻦ ﭘﺨﺶ ﺷﻮد‪ ،‬آﺗﺶ ﻧﺸﺎنﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻒ روي آن ﺑﭙﺎﺷﻨﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻧﻔﺖ در ﺳﻄﺢ ﺑﺼﻮرت ﻣﻠﻜﻮﻟﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﺗﺶ ﻓﺮوﻛﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬آﺗﺶ ﻧﺸﺎنﻫﺎ‬
‫در ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاف آب ﻣﻲﭘﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﻔﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز روي زﻣﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن دارد ﺑﻪ ﻧﻘﺎط داغ زﻣﻴﻦ ﻧﺮﺳﺪ و دوﺑﺎره‬
‫ﺷﻌﻠﻪﻫﺎي آﺗﺶ زﺑﺎﻧﻪ ﻧﻜﺸﺪ‪ .‬ﭘﺎﺷﻴﺪن ﺧﺎك و ﻣﺪﻓﻮن ﻛﺮدن ﻧﻔﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫـﺎي راه ﺳـﺎزي ﻧﻴـﺰ ﻳـﻚ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻛﺎرا و ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺑﺴﺘﻦ ﺧﺮوﺟﻲ ﭼﺎه ‪:‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛﻪ ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاف ﺳﺮد ﻣﻲﺷﻮد‪Side Out Let،‬ﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻻﻳﻦﻫﺎي ‪ 2‬ﻳﺎ ‪ 3‬اﻳﻨﭻ ﺑﺎ ﺳﻴﺎل ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻤﭗ ﺗﺮاك ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ و ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺗﻮان ﺳﻴﺎل ﻣﺨﺰن را ‪ Bull Head‬ﻧﻤﻮده و اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪2‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺠﻢ ﭼﺎه اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﺎن ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺗﻮان ﭘﻤﭗ ﺗـﺮاكﻫـﺎ ﺟﻬـﺖ‬
‫ﻋﻘﺐ راﻧﺪن ﺳﻴﺎل ﻣﺨﺰن ﺑﺎﻳﺪ اﻋﻤﺎل ﺷﻮد ﺑﺎ اداﻣﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻓﺸﺎر ﻛﻢ ﻛﻢ ﻓﺮوﻛﺶ ﻛـﺮده و در ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﭼـﺎه‬
‫ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﺟﺮﻳﺎن ﭼﺎه آﺗﺶ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪه و اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﺎ رﺳﺎﻧﺪن اوﺿﺎع ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻋـﺎدي اداﻣـﻪ‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ در ﺣﻴﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت داﻣﻨﻪ ﻓﺸﺎر ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﭼﻬﺎر ﻓﺸﺎر زﻳﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ‪ -‬ﻓﺸﺎر ﻛﺎري ‪Spool‬‬
‫ب ‪ -‬ﻓﺸﺎر ﺗﺴﺖ ﻟﺒﻪ آﺳﺘﺮي‬
‫ج ‪ -‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻓﺸﺎري ﻛﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري راﻧﺪه ﺷﺪه در ﭼﺎه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫د ‪ -‬ﻓﺸﺎر ﺷﻜﺴﺖ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺷﺮوع ﭘﻤﭙﺎژ ﺳﻴﺎل ﻣﻨﺎﺳﺐ؛ ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻴﺮ ﺗﻮﭘﻲ )‪ (Ball Valve‬ﺧﺮوﺟﻲ ﭼﺎه را ﻣﻲﺑﻨﺪﻧـﺪ ﺗـﺎ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻗﻄﻊ و آﺗﺶ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺷﺮاﻳﻂ ﭼﺎه ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻴﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﻤﺎن‬
‫ﭼﺎه را ﺗﺎ اﻧﺪازه اي ﻛﻪ ‪ 200‬ﻣﺘﺮ درون آﺧﺮﻳﻦ ﺟﺪاري ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﭘﺮ از ﺳﻴﻤﺎن ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد ﻧﺎدر ﻛﻪ‬
 ‫‪ / 74‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺑﺎ ﭘﺎرﮔﻲ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺟﺪاري در اﻋﻤﺎق ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ ﺳﻴﻤﺎن ﻛﺮدن ﻛﻞ ﭼﺎه ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﺸﻢ ‪:‬‬
‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪي ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖ ﭼﺎه و ﻗﺮاﺋﺖ ﻛﺮدن ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 12‬ﺳﺎﻋﺖ ﭼـﺎه را از ﻟﺤـﺎظ & ‪Loss‬‬
‫‪ Gain‬ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﻔﺘﻢ ‪:‬‬
‫در ﺻﻮرت اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﺑﻮدن ﭼﺎه؛ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ آﺧﺮﻳﻦ ‪ Spool‬ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮد ﻓﻠـﻨﺞ ﻣﻨﺎﺳـﺐ را ﻧﺼـﺐ و در ﻏﻴـﺮ اﻳـﻦ‬
‫ﺻﻮرت آﻧﺮا ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ ‪ Blind Flange‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭼﺎه را ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺴﺪود ﺳﺎزﻳﺪ اﻧﺘﺨـﺎب ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺗـﺮ‬
‫ﻗﺮار دادن دو ‪ Valve‬در زﻳﺮ ‪ Cap‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ در ﻣﻮرد ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻳﺎ ﻣﺘﺮوﻛﻪ ﻛﺮدن ﭼﺎه در آﻳﻨﺪه ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻨﺎﺳﺐ را اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﮔﺮوه اﻟﺰاﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﭘﺲ از ﭘﻴﺮوزي ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺎر ﺗﻴﻤﻲ اﺳﺖ از ﻗﻬﺮﻣﺎن ﭘﺮوري و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺟﺪا ﺧﻮدداري‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻬﻢ را ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎران ﻋﺰﻳﺰﻣﺎن در رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺴﭙﺎرﻳﺪ اﻳـﻦ ﺗﻨﻬـﺎ ﻛﻠﻴـﺪ ﺣﻔـﻆ اﺗﺤـﺎد و‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﮔﻮﻳﻲ اﺳﺖ و ﻫﻤﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎ را ﻣﻠﺰم ﺑﻪ اﻃﺎﻋﺖ اﻣﺮ از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻛﻠﻴﻪ وﺳﺎﻳﻞ ارﺳﺎﻟﻲ را ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﻋﻮدت دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﺗﻤﻴﺰ ﻧﻤﻮده و ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺣﺮاﺳﺖ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ - 4‬در اوﻟﻴﻦ ﻓﺮﺻﺖ از ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﻬﺪا و ﻣﺠﺮوﺣﻴﻦ و ﻧﻴﺮوﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻫﻤـﺮاه ﺷـﻤﺎ ﺑﻮدﻧـﺪ‬
‫ﺣﻀﻮري ﺗﺠﻠﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ و ﺑﺎ ﭘﺎداشﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و ﻣﻌﻨﻮي و اﻋﻄﺎي ﻧﺸﺎنﻫﺎي ﻣﺮﺳﻮم زﺣﻤـﺖ ﻧﻴﺮوﻫـﺎ را‬
‫ﭘﺎس ﺑﺪارﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻃﻔﺎء و درﭘﻮش ﮔﺬاري)‪(Fire Fighting Equipments And Capping‬‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﭼﺎه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﻚ ﻫﻨﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻋﻠﻢ؛ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻋﻤﻠﻴﺎتﻫﺎي ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي ﻣﺎﺟﺮاي ﻣﺨـﺘﺺ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮد دارد ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺛﺒﺖ اﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪﻫﺎ اﻟﺰاﻣﻲ اﺳﺖ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در ‪ 50‬ﺳـﺎل ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪ ،‬روﻳﻜﺮدﻫـﺎي ﻛﻠـﻲ و‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻫﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻬﺎر آﺗﺶ ﺳﻮزي ﭼﺎه‬
‫ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ دارد ﻛﻪ در ﻣﻬﺎر آﺗﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻫﺎي ﺧـﺎص‪،‬‬
‫روشﻫﺎي وﻳﮋه و ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬دور ﻛﺮدن ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه دﻛﻞ و ﺧﺎﻣﻮش ﻧﻤﻮدن ﭼﺎه‬
‫ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﺗﺶ ﺷﻌﻠﻪ ور اﺳﺖ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﻮﺗﺎه ﺗﺮﻳﻦ راه ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﺗﻌـﺪﻳﻞ اوﺿـﺎع ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﻛﻪ ﺳﻮﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﺨﻠﻴـﻪ و از دﻳـﺪ دﻳﮕـﺮ ﻧﻴﺮوﻫـﺎ دور‬
‫ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻳﻜﻲ از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻴﻢ را ﺑﻪ روﻳﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﻧﺰدﻳـﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ دﻳـﺪن اﺟﺴـﺎد ﭘﺮﺳـﻨﻞ‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺺ و در درﺟﻪ دوم ﺗﺠﻬﻴﺰات دﻛﻞ ﻫﻴﭻ ﻛﻤﻜﻲ ﺑﻪ ﺗﻴﻢ اﻃﻔﺎء ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ دردﻧﺎك ﺗﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺎر ﻣـﺎ‬
‫ﺣﻤﻞ ﺟﺴﺪﻫﺎي ﺳﻮﺧﺘﻪ ﻋﺰﻳﺰاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ﺣﺎدﺛﻪ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ ﺑـﺎ ﻣـﺎ در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﻮده اﻧـﺪ دﻧﻴـﺎي‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪75 /‬‬

‫ﺣﻔﺎري ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ و اﻏﻠﺐ ﻫﻤﻜﺎران ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و ﺑـﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ واﻗﻔﻨـﺪ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ روﺣﻴﺎت ﻣﺘﻔﺎوت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘـﻪ ﺷـﺪ‬
‫ﻛﻠﻴﺪ ﭘﻨﻬﺎن دري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي از ﺳﻄﺢ‪:‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻲﺗﻮان اﺻﻠﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ ،‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻧﺎم ﺑﺮد‪:‬‬
‫‪ -1‬آﺗﻲ واﮔﻦ)‪ (Athey wagon‬و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﻤﻜﻲ )ﺷﻜﻞ ‪ 5‬و ‪6‬و ‪(7‬‬
‫‪ -2‬ﭘﻮﺷﺶﻫﺎي ﺣﺮارﺗﻲ؛ﺳﭙﺮﻫﺎ و اﺗﺎﻗﻚﻫﺎي ﺳﻴﺎر )‪)(Staging houses‬ﺷﻜﻞ ‪8‬؛ ‪9‬؛‪ 10‬و ‪(11‬‬
‫‪ –3‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ و ﭘﻤﭗﻫﺎي آﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﻲ)‪) (Fire Fighting Pump‬ﺷﻜﻞ ‪12‬؛ ‪ 13‬و ‪(14‬‬
‫‪ -4‬ﺑﻮﻟﺪوزر )ﺷﻜﻞ ‪(17‬‬
‫‪ - 5‬ﺟﺖ ﻛﺎﺗﺮ ﺳﺎﻳﻨﺪه)‪(Water Jet Cutter‬‬
‫‪ - 6‬ﻣﺎده ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﻨﺪه و ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺘﻘﺎل آن ﺑﺮ آﺗﺶ‬
‫‪ - 7‬ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه )‪( Explosive Devices‬‬
‫‪ – 8‬دودﻛﺶ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ و ﻃﻮلﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﻮﺷﮕﺬاري)‪(Sniffer‬‬
‫‪ - 9‬ﻧﻮع دﻳﮕﺮ از ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دودﻛﺶ و ﺷﻴﺮ ﺗﻮﭘﻲ و ﺷﻴﺮﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -5‬آﺗﻲ واﮔﻦ در ﺣﻴﻦ اﻃﻔﺎئ ﺣﺮﻳﻖ‬

 ‫‪ / 76‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻣﺤﺮك آﺗﻲ واﮔﻦ )دﺳﺘﮕﺎه ﺷﻨﻲ(‬

‫آﺗﻲ واﮔﻦ از ﻃﺮﻳﻖ ﺻﻨﻌﺖ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ و از ﺳﻮي ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻃﻔـﺎء‬
‫ﺣﺮﻳﻖ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﺎر در ﻧﺰدﻳﻜﻲ آﺗﺶ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ اﻓﺮاد و ﺗﺠﻬﻴـﺰات‪ ،‬ﺗﻤـﺎم ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺑﻜـﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -6‬آﺗﻲ واﮔﻦ ﺑﺎ درﭘﻮش ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -7‬ﻣﺤﺮك آﺗﻲ واﮔﻦ)ﺷﻨﻲ (‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪77 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -8‬ﺳﭙﺮﻫﺎي ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﺎ ﻓﻠﺰ ﺷﻴﺎر دار و ﮔﺎﻟﻮاﻧﻴﺰه ﺑﺎزﺗﺎﺑﻨﺪه‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -9‬اﺗﺎﻗﻚﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ دوش آب ﺑﺮاي ﺧﻨﻚ ﻛﺮدن آﺗﺶ و ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﮔﺮﻣﺎ‬
 ‫‪ / 78‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -10‬ﻧﻤﺎﻳﻲ از اﺗﺎﻗﻚ ﻓﺮاﺑﻴﻨﻲ و ﭼﻨﮕﻚ ﺑﺮاي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺳﺎزي ﺷﻌﻠﻪ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -11‬ﻧﻤﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮاز اﺗﺎﻗﻚ ﻓﺮاﺑﻴﻨﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ دوش ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪79 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -12‬ﭘﻤﭗ ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﻛﺰ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮر دﻳﺰل‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -13‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص اﻧﺘﻘﺎل آب‬

 ‫‪ / 80‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -14‬وﺳﺎﻳﻞ آﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﻲ ﺟﻬﺖ ﺧﻨﻚ ﺳﺎزي ﻣﺤﻴﻂ‬

‫ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن آﺗﺶ)‪(Extinguishing The Fire‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﭼﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آﺗﺶ در ﺣﺎل ﺳﻮﺧﺘﻦ‪ ،‬ﭘﻮش ﮔﺬاري‬
‫ﺷـﺪه و ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺧـﺎﻣﻮش ﺳـﺎزي و ﻛﻨﺘـﺮل آﺗـﺶ را ﺗﻮاﻣـﺎن اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻧـﻮع ﺧـﺎﻣﻮش‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪81 /‬‬

‫ﺳﺎزي‪ (Capping Operation) ،‬اﻃﻼق ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬در ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﻣـﻮارد‪ ،‬ﭘـﻴﺶ از ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﭘﻮﺷـﮕﺬاري‬
‫)‪ (Explosive‬آﺗﺶ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از آب و اﻓﺰودﻧﻲﻫﺎي ﻻزم ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠـﺮ ﺷـﻮﻧﺪه‬
‫ﺷﻌﻠﻪ را ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ دودﻛﺶ و اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ و ﻳﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻫـﺮ دو ﺑـﺎ ﻳـﻚ‬
‫ﺷﻴﺮ ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺷـﻴﺮ ﺗـﻮﭘﻲ ﻛـﻪ از ﻧـﻮع ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺳـﺮﻳﻊ ) ‪ (Low Torque Valve‬ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﺎﻻ آﺗﺶ را ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺿﻤﻦ ﻛﻨﺘﺮل آﺗﺶ ﺷﻴﺮ را ﺑﺴﺘﻪ و از ﻻﻳﻦﻫﺎي ﺟـﺎﻧﺒﻲ ﺑـﺎ ﺳـﻴﺎل‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭼﺎه را ‪ Bull Head‬ﻳﺎ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺳﻴﻤﺎﻧﻜﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﻗﻄﻌﺎ ﺑﺮ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻋﻤﻠﻴﺎت واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪدي دارد اﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ ﺗﻴﻢ اﻃﻔﺎء اﻳﺮان وﺟﻮد دارد ﻛـﺎﻣﻼ‬
‫ﻣﻤﺘﺎز و ﻗﺎﺑﻞ اﺗﻜﺎء اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﻔﺠﺎر آﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد ﺧﻼء ﻣﻮﻗﺖ )‪ (Explosive‬ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪن ﭼﺎه ﻣﻲﺷـﻮد‬
‫اﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺣﺠﻢ ﻻزم ﻫﻮا ﺑﺮاي ﺳﻮﺧﺘﻦ و اﻳﺠﺎد اﻧﻔﺠﺎري ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﻫﻮاﻳﻲ ﺑﻴﺶ ﺗﺮ از ﺣﺪ‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻌﻠﻪﻫﺎي ﺳﺮﻛﺶ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﻴﻦ ‪ 100‬ﺗﺎ ‪ 1000‬ﭘﻮﻧـﺪ دﻳﻨﺎﻣﻴـﺖ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ 400‬ﭘﻮﻧﺪ راﻳﺞ ﺗﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻮادﻫﺎي اﻧﻔﺠﺎري ﺟﺪﻳﺪﺗﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫‪ C- 4‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺗﺄﺧﻴﺮ دﻫﻨﺪه آﺗﺶ )‪(Fire Retarding Chemicals‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ دﻣﺎي اﻃﺮاف آﺗﺶ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ اﻏﻠﺐ در ﺑﺸﻜﻪ ‪ 55‬ﮔﺎﻟﻨﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻮاد ﻧﺴﻮز ﻗﺮار داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺸﻜﻪ ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻋﺎﻳﻖ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد و در اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺎزوي ﻣﺘﺤـﺮك‬
‫آﺗﻲ واﮔﻦ ﻗﺮار داده ﻣﻲﺷﻮد و دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ در ﺑﺎﻻي ﺷﻌﻠﻪ ﭼﺎه ﻣﻨﻔﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻧﻔﺠﺎر ﺑﺎﻋﺚ رﺑﻮدن اﻛﺴﻴﮋن‬
‫از ﺷﻌﻠﻪ آﺗﺶ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺸﻜﻪ در ﻣﻴﺎن ﺗﻞ آﺗﺶ ﻣﻨﻔﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از اﻛﺴﻴﮋن را ﺑﻪ ﻛﺎم ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﻛﺸﺪ آﺗﺶ ﺗﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪن اﻛﺴﻴﮋن ﻻزم و ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻤﻲﺳﻮزد ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي آﺗﺶ ﺑﺮاي ﺧﻨﻚ‬
‫ﻛﺮدن ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاف آﺗﺶ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﺷﺘﻌﺎل ﻣﺠﺪد ﺑﺎ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺗﻮان ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﺳﺮد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻮش ﮔﺬاري ﭼﺎه ) ‪( Capping the well‬‬
‫دودﻛﺶ ﻣﻮﺟﻮد وﻗﺘﻲ روي آﺗﺶ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد آﺗﺶ را ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻃﻮل ﺧـﻮد از ﺟﺎﻳﮕـﺎه ﻗﺒﻠـﻲ دور ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﻮﺷﮕﺬاري ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻼش ﭼﺎه ﺑﺮاي ﭘﻴﭽﺎﻧﺪن دودﻛﺶ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ اﻣﺎ راز ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﺑـﺎز‬
‫ﺑﻮدن ﻣﺴﻴﺮ و اﻧﺘﻘﺎل ﺳﺮﻳﻊ دودﻛﺶ ﺑﮕﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺷـﻌﻠﻪ از ﻣﺮﻛـﺰ آن ﺑﮕـﺬرد‪ ،‬اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﻌﻠﻪ ﺑـﺎ ﭘﻮﺷـﺎﻧﺪن‬
‫دودﻛﺶ از ﭼﺎه ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮد و اﻣﻜﺎن ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ ﭼﺎه را ﻣﻘﺪور ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻗﻄـﺮ دودﻛـﺶ ﻫـﺮ ﭼـﻪ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از دﻫﺎﻧﻪ اﺻﻠﻲ ﻓﻮران ﺑﺎﺷﺪ ﺷﺪت ﺧﺮوج و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺷﻌﻠﻪ ﺗﺎ ﻣﺤﻞ ﺳﺎﻧﺤﻪ را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺳﺎزد ﻻزم ﺑـﺬﻛﺮ‬
‫اﺳﺖ ﻗﻄﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ دودﻛﺶ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺘﻴﺠﻪاي ﻛﺎﻣﻼ دور از اﻧﺘﻈﺎر و در ﺟﻬﺖ ﭘﺨﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ آﺗﺶ و ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫ﻣﻌﻜﻮس ﺷﻮد در ﻗﻄﺮﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻴﺎل ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻛﻤﺘﺮ ﺷﻮد و ﺳﻴﺎل ﭼﺎه از‬
‫ﺑﺎﻻي دودﻛﺶ ﺳﺮرﻳﺰ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از دودﻛﺶ )‪ (Capping Stack‬ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﺑﺮاﻧﺒﺎﺷﺖ ﭘﻮﺷﮕﺬار )‪ (Pipe‬ﺑﺎ ﺧﻄﻮط اﻧﺤﺮاف‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ‪ Cross Flow‬در ﺑﺎﻻ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ )‪ (Blind Arm‬ﻣﻬﺎر ﺷﺪه اﻧﺪ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﭘﻮش ﮔﺬاري از ﻳﻚ ﻳﺎ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺑﺎزوي ﻛﻮر ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ﭘﻮش ﮔﺬاري ﺑﻪ ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي اﺟﺰاء ﺑﺎﻗﻲ )‪ (Configuration‬اداﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‬
 ‫‪ / 82‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫دودﻛﺶ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ‪ Cross Flow‬ﺑﻪ ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي اﺟﺰا در ﭼﺎه ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد اﮔﺮ ﻳـﻚ ﻓﻠـﻨﺞ در‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ آﺗﺶ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺮاﻧﺒﺎﺷﺖ ﭘﻮﺷﮕﺬاري‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از آن ﻓﻠﻨﺞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد اﮔﺮ ﻟﻮﻟـﻪ‬
‫ﺑﻲ ﺟﺪاره ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻬﺎي اﻣﺘﺪاد ‪ Slips ram‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ )‪ (Inverted Pipe Ram‬از ﻳﻚ ﺷﻴﺮ ﻓﻮران ﮔﻴﺮ‬
‫وارون‪ Cross Flow ،‬ﭘﻮش ﮔﺬاري ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ Slip Ram .‬ﻳﻚ ﺑﺮاﻧﺒﺎﺷﺖ ﭘﻮش ﮔﺬاري ﺑﺎ‬
‫ﻳﻚ ﺷﻴﺮ ﻓﻮران ﮔﻴﺮ وارون و ﻳﻚ ﺑﺮاﻧﺒﺎﺷﺖ ﭘﻮﺷﮕﺬاريﻫﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺟﺮﺛﻘﻴﻞ ﻳﺎ آﺗﻲ واﮔﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ ﭼﺎه ﻗـﺮار‬
‫داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪).‬ﺷﻜﻞ ‪(15‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -15‬ﻳﻚ ﺑﺮاﻧﺒﺎﺷﺖ ﭘﻮش ﮔﺬاري ﻓﻠﻨﺠﻲ‬

‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺑﺮاي ﺷﻴﺮ ﻓﻮران ﮔﻴـﺮ وارون و )‪) (Casing Flange‬ﺷـﻜﻞ ‪(16‬ﻓﻠـﻨﺞ ﺟـﺪاري‪(Exposed ،‬‬
‫)‪Pipe‬در ﻣﻮرد ﻟﻮﻟﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﺑﺮ روي ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ‪ Casing Flange‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر‬
‫ﻛﻪ در )‪ (Foundation‬ﺑﺎﻻﻳﻲ در ﻣﻌﺮض دﻳﺪ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻳﻚ ﺟﺮﺛﻘﻴﻞ ﻳﺎ ﺟﻚ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻳـﻚ ﻣﺒﻨـﺎ‬
‫)‪ (Exposed Tubulars‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ ﺳﭙﺲ در اﻃﺮاف ﺟﻚﻫﺎ و )‪ (Casing head‬روي ﺳﺮ ﺟﺪاره‬
‫‪Slips‬ﺑﺮاي ﻗﺮار دادن ﺑﻪ ﻃﻮل )‪ (Casing‬ﻣﺒﻨﺎء؛ در اﻧﺘﻬﺎي ﺳﺮ ﺟﺪاره ﺳﻴﻤﺎن ﻗﺮار داده ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺳﺮ‬
‫ﺟﺪاره در ﺟﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري ﺟﺪا ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮاﻧﺒﺎﺷﺖ ﭘﻮش ﮔﺬاري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﭘﺴﺘﺎﻧﻚ‬
‫ﺑﺮ )‪ (Pneumatic Cutter‬اﺿﺎﻓﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺪه ﺑﺎدي روي ﻓﻠﻨﺞ ﺟﺪاري ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﺑﺮاﻧﺒﺎﺷﺖ ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻳﺎ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻄﻮط ﺧﺮوﺟﻲ وﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷـﻴﺮ‬
‫ﻗﻄﻊ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن در ﮔﻮداﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ در ‪ 300‬ﻓﻮﺗﻲ از ﺗﺎج ﻗﺮار‬
‫ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻴﺮون‪ Blind Rams‬رﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺎل ﭼﺎه ﺑﻴﺮون رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﻮﺷﮕﺬاري اداﻣﻪ‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻨﺘﺮل و ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪83 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪Casing Flange -16‬‬

‫‪ -‬روش اﻧﺠﻤﺎد)‪(Freezing‬‬
‫ﭘﺲ از ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي ﭼﺎه و ﺳﺮد ﻛﺮدن ﻣﺤﻴﻂ از روش اﻧﺠﻤﺎد ﻣﻲﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬در ﺑﺎﻻي ﺷﻴﺮ ﺗﻮﭘﻲ‬
‫ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ‪ ، Top Ball Valve‬اﻧﺠﻤﺎد وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪي در ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣـﻲرود‪ .‬ﮔـﺎز ‪CO2‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺼﻮرت ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺎ ﺑﻨﺘﻮﻧﺎﻳﺖ در ﭼﺎه ﭘﻤﭗ ﺷﻮد ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ ‪ CO2‬ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﻣﻮﻳﻴﻨﻪ ﮔـﺎز ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻳـﻚ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﺳﺮد ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺑﺮودت ﻣﻲرﺳﺪ ﻳﺦ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﺎ ﻓﺸﺎري ﻛﻪ از زﻳﺮ ﺑﻪ آن اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷـﻮد‬
‫ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ اﻳﺠﺎد ﭘﻼگ ﻣﻲﻛﻨﺪ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻓﺸﺎر ﺗﺰرﻳﻖ و اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﻨﺘﻮﻧﺎﻳﺖ و ﻗﺎﻟﺐ ﭼﻮﺑﻲ ﻳﺦ ﻛﻢ ﻛﻢ‬
‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪه و ﺑﻪ درﺟﻪاي از اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﭼﺎه را ﻣﺴﺪود ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد اﻳﻦ ﭘﻼگ ﻫﺮﮔـﺰ از‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻜﻨﻴﺪ ﭼﻮن دﻣﺎي ﺑﺮودت آن ﻣﻨﻔﻲ ‪ 70‬درﺟﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ دﻣـﺎ ﻛﻠﻴـﻪ ﻓﻠـﺰات ﺑـﺎ‬
‫ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻨﺸﻲ ﺗﻜﻪ ﺗﻜﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ )‪ (Plug‬اﺟﺎزه اﻧﺘﺸﺎر ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز را ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ﻣﺠﺮاﺑﻨﺪ )‪ (Bentonite‬ﻳﺦ ﺧﻮاﻫﺪ زد‪ .‬ﻳﻚ‬
‫ﺟﻌﺒﻪ ﭼﻮﺑﻲ ﻧﻴﺰ اﻃﺮاف آن در ﺳﻄﺢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻳﺦ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨـﺎن از ﻣﺴـﺪود ﺷـﺪن ﭼـﺎه‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺴﻴﺎر ﻟﺰج ﺑﻨﺘﻮﻧﻴﺖ و آب ﺑﻪ درون ﭼﺎه ﭘﻤﭗ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺮ روي ﺳﻄﺢ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﻳﺦ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫از آن ﺟﻌﺒﻪ ﻳﺦ از ﻳﺦ ﺧﺸﻚ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﺟﺎﻣـﺪ ﭘـﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﺑﺪﺳـﺖ آوردن ﻣﺠﺮاﺑﻨـﺪ ﺧـﻮب‬
‫ﺳﺎﻋﺖﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ زﻣﺎن ﻻزم اﺳﺖ‪.‬ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ زﻣﺎن را ﺑﺮاي ﻳﺦ زدن ﻫﺮ اﻳﻨﭻ ﻗﻄﺮ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‬
‫ﺷﻴﺮ‪ (The Rule Of Thumb) ،‬ﺣﺴﺎب ﺳﺮ اﻧﮕﺸﺘﻲ ﻣﻌﻴﻮب از ﺑﺎﻻ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴـﺮد و از ﺟـﺎي‬
 ‫‪ / 84‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺧﻮد ﺧﺎرج و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﺠﺮاﺑﻨﺪ اﻣﻜﺎن ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﮔﺮم ﺷﻮد ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﺮ ﭼﻴـﺰ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺼـﻮري از ﺟﻤﻠـﻪ‬
‫ﺷﻴﺮﻫﺎ و ﻓﻮران ﮔﻴﺮﻫﺎ ﻳﺦ زده اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -‬ﺷﻴﺮ داغ )‪:(Hot Tap‬‬

‫‪ Hot Tap‬وﺳﻴﻠﻪاي ﺳﻮدﻣﻨﺪ در ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه اﺳﺖ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﻓﻠﻨﺠﻲ ﺳﺎده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺎ وارد‬
‫ﻛﺮدن ﺟﺴﻢ داغ ﺑﻪ ﺟﺴﻤﻲ دﻳﮕﺮ اﻣﻜﺎن ارﺗﺒﺎط دو ﻓﻀﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﻣﻴﺴﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﺮ ﭼﻴـﺰ را‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ‪ Hot Tap‬ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ Hot Tap‬ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﻟﻮﻟﻪﻫـﺎي ﺟـﺪاري ﻗﺎﺑـﻞ اﺳـﺘﻔﺎده اﺳـﺖ اﻳـﻦ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت در ﻳﻚ ﭼﺎه زﻧﺪه ﺑﺎ وﺟﻮد ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﻴﺴﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﻳـﻚ ﻣﻔﺼـﻞ ﺳـﻪ‬
‫راﻫﻲ ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري‪ Hot Tap‬ﺷﺪه‪،‬از ﻣﺴﻴﺮ اﻳﺠﺎد ﺷـﺪه ﻣـﻲﺗـﻮان ﺳـﻴﺎل ﺣﻔـﺎري‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺗﺰرﻳﻖ و ﭼﺎه را ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل درآورد‪.‬‬
‫آﺗﻲ واﮔﻦ )‪) (Athey wagon‬ﺷﻜﻞ ‪(17‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از ﻧﻴﺮو ﻣﺤﺮﻛﻪ و ﺑﺎزوﻫﺎي ﻓﺎﺻﻠﻪ دﻫﻨﺪه از آﺗﺶ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اي ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ‬
‫اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ آن ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮد وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺘﻌﺪدي را ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﭘﺎك ﺳﺎزي‪ :‬ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﻻﺷﻪ ﺳﻮﺧﺘﻪ دﻛﻞ و ﺗﺠﻬﻴﺰات از اﻃﺮاف ﭼﺎه‬
‫ب( ﺧﺮاب ﻛﺮدن ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎﻳﻲ از دﻫﺎﻧﻪ ﮔﻮدال ﭼﺎه و آﻣﺎده ﺳﺎزي ﻣﺤﻞ ﭼﺎه ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻌﺪي‬
‫ج( ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪن ﻻﺷﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻛﻪ ﻣﺴﻴﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت را ﻣﺴﺪود ﻧﻤﻮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫د( ﺟﺪا ﺳﺎزي ﻗﻄﻌﺎت ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و آﻣﺎده ﺳﺎزي آﻧﻬﺎ ﺟﻬﺖ ﺣﻤﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﻓﻀﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ‬
‫ه( ﻧﺼﺐ ‪ Jet Cutter‬روي آن و ﺑﺮش ﻗﻄﻌﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﺴﻴﺮ آﺗﺶ ﺧﺎرج ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫و( ﻛﺎرﺑﺮد در ﻗﺮار دادن دودﻛﺶ ﺑﺮ روي آﺗﺶ‬
‫ز( ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﺮاي ﻗﺮار دادن ‪ Stinger‬در ﺣﻔﺮه ﺧﺮوﺟﻲ ﭼﺎه‬
‫ح( ﻛﺎرﺑﺮد ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﺮاي ﻗﺮار دادن ‪ Stinger‬و ﺷـﻴﺮ ﻣﺴـﺪود ﻛﻨﻨـﺪه دودﻛـﺶ و اﻣﻜـﺎن ﭘﻤﭙـﺎژ ﺳـﻴﺎل و‬
‫ﺳﻴﻤﺎن ﺑﺼﻮرت ﻫﻤﺰﻣﺎن‬
‫ت( ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻋﻤﻠﻴﺎت‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪85 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -17‬وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺑﺎرﻛﺶ )‪(Athey wagon‬‬

‫ﻗﻼب)ﺷﻜﻞ‪(18‬‬
‫وﺳﻴﻠﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آﺗﻲ واﮔﻦ ﻣﺤﻮﻃﻪ اﻃﺮاف ﭼﺎه را از وﺟﻮد ﻣﻮاد زاﺋﺪ ﻣﺜﻞ ﻗﻄﻌﺎت ﺳﻮﺧﺘﻪ دﻛﻞ را‬
‫ﺗﻤﻴﺰ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻼب ﻣﻲﺗﻮان ﻗﻄﻌﺎت ﺳﻮﺧﺘﻪ را از دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪ و ﻣﺤﻮﻃﻪ را ﺑﺮاي اداﻣـﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت آﻣﺎده ﻛﺮد اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد اﮔﺮ دﻣﺎي ﺷﻌﻠﻪ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ در اﺛﺮ ﺣـﺮارت‬
‫ﻗﻼب ﻧﺮم ﺷﺪه و ﺑﺎ وزن ﻗﻄﻌﺎت ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ داده و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻗﻼب ﻛﺎراﻳﻲ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -18‬ﻗﻼب‬
‫ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت ﻣﺘﻌﺪدي را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ آﺗﻲ واﮔﻦ ﻣﺘﺼﻞ ﻛﺮد و ﻗﺎﺑﻠﻴﺘﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ آن ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻛﻠﻴﻪ وﺳﺎﻳﻞ ذﻳﻞ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺮاه آﺗﻲ واﮔﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺘﻲ ﺟﺪﻳﺪ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﺷﻜﺎل ذﻳﻞ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﺪف ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪:‬‬
 ‫‪ / 86‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫اﺟﺰاي ﻳﻚ آﺗﻲ واﮔﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫‪ - 1‬وﺳﻴﻠﻪ و ﺿﻤﻴﻤﻪ اي ﺑﺮاي ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻛﺮدن ﻟﻮﻟﻪ وﻧﺘﻮري ﺟﻬﺖ ﺑﺮش )ﺷﻜﻞ ‪.(19‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -19‬ﺿﻤﻴﻤﻪ ﻟﻮﻟﻪ وﻧﺘﻮري‬

‫ﺟﺪول ‪ - 1‬ﻗﻄﻌﺎت آﺗﻲ واﮔﻦ‬

‫‪(Pipe-‬‬ ‫‪ - ١١‬ﻟﻮﻟـــﻪ ﻧﮕﻬﺪارﻧـــﺪه دودﻛـــﺶ‬ ‫‪ - ١‬زﻣﻴﻦ )‪(Ground‬‬
‫)‪Chimney Holder‬‬ ‫‪ - ٢‬ﺷﻨﻲ )‪(Sandy‬‬
‫‪ - ١٢‬ﺑﻮﻟﺪوزر )‪(Dozer‬‬ ‫‪ - ٣‬راﻫﻨﻤﺎي ﺷﻨﻲ )‪(Guide- Sandy‬‬
‫‪ - ١٣‬راﻫﻨﻤــﺎي ﺑﻮﻟــﺪوزر روي زﻣــﻴﻦ ‪(Guide-‬‬ ‫‪ - ٤‬ﻣﺎلﺑﻨﺪ )‪(Filler‬‬
‫)‪Dozer‬‬ ‫‪ - ٥‬ﺑﻮم ﻋﻘﺐ )‪(Back Boom‬‬
‫‪ - ١٤‬ﻃﺒﻠــﻚ اﺳــﺘﻮاﻧﻪاي )‪) Drum‬روي ﺑﻮﻟــﺪوزر‬
‫‪ - ٦‬ﺑﻮم ﺟﻠﻮ )‪(Front Boom‬‬
‫ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﺷﺪه و ﻗﺴﻤﺘﻲ از آن اﺳﺖ(‬
‫‪ - ٧‬ﻫﺸﺘﻲ )‪(Eight‬‬
‫‪ - ١٥‬ﻗﺮﻗﺮه )‪(Pulley‬‬
‫‪ - ٨‬درﭘﻮش ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻫﺸﺘﻲ )‪(Eight Cap‬‬
‫‪ - ١٦‬ﻛﺎﺑــﻞ اﺗﺼــﺎل ﺑﻮﻟــﺪوزر و ﻫﺸــﺘﻲ و ﻣﺎﻟﺒﻨــﺪ‬
‫‪ - ٩‬ﻗﻼب و ﻛﺎﺑﻞ اﺗﺼﺎل ﻫﺸـﺘﻲ ﺑـﻪ ﺑـﻮم ﺟﻠـﻮ‬
‫)‪(Rope- Rack- Hook Eight Filler‬‬
‫)‪(Hook‬‬
‫‪ - ١٠‬دودﻛﺶ )‪(Chimney‬‬
‫‪ - 2‬وﺳﻴﻠﻪ و ﺿﻤﻴﻤﻪ اي ﺑﺮاي ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻛﺮدن ﺟﺖ ﻛﺎﺗﺮ ﺳﺎﻳﻨﺪه )ﺷﻜﻞ ‪(.20‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -20‬ﺳﺎزه ﺟﺖ ﻛﺎﺗﺮ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪87 /‬‬

‫‪ - 3‬ﺷﻦ ﻛﺶ ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺷﻦ و ﻣﺎﺳﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ در ﻣﺠﺎورت و ﻧﺰدﻳﻜﻲ دﻫﻨﻪ ﭼﺎه )ﺷﻜﻞ‪(.21‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :-21‬ﺳﺎزه ﺷﻦ ﻛﺶ‬

‫‪ - 4‬ﻳﻚ ﺿﻤﻴﻤﻪ ‪ Stinger‬ﺑﺮاي ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ‪ Stinger‬ﺑﺎ اﻧﺪازه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺷﻜﻞ ‪.22‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -22‬ﺳﺎزه ﻛﻤﻜﻲ ‪Stinger‬‬

‫‪ - 5‬ﺿﻤﻴﻤﻪ ﻗﻼب ﺑﺮاي ﭘﺎك ﻛﺮدن ﺷﻦ و ﻣﺎﺳﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﭘﺸﻴﺒﺎن ﺑﺮاي واﮔﻦ ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮره ﺷﻜﻞ ‪23‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -23‬ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻼﺑﻲ ﺷﻜﻞ‬

‫‪ - 6‬ﻗﺎب داﺧﻠﻲ )‪ (Inner boom‬ﺷﻜﻞ ‪.24‬‬

 ‫‪ / 88‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -24‬ﺑﻮم داﺧﻠﻲ‬

‫‪ - 7‬ﻗﺎب ﺑﻴﺮوﻧﻲ ) ‪ ،(Outer boom‬ﺷﻜﻞ ‪.25‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -25‬ﺑﻮم ﺑﻴﺮوﻧﻲ‬

‫‪ - 8‬ﻣﻘﻄﻊ ﻗﺎب ﺳﺮﭘﻮش ﭼﺎه‪ ،:‬ﺷﻜﻞ ‪.26‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -26‬ﻣﻘﻄﻊ ﻗﺎب ﺳﺮﭘﻮش ﭼﺎه‬

‫‪ - 9‬ﭘﺎﻳﻪ ﭼﻨﮕﻚ ﺳﺮﭘﻮش ﭼﺎه‪) ،‬ﺷﻜﻞ ‪(.27‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -27‬ﭼﻨﮕﻚ ﺳﺮﭘﻮش ﭼﺎه‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪89 /‬‬

‫‪ - 10‬ﻣﻐﺰي ﻟﻮﻟﻪ ﺳﺮﭘﻮش ﭼﺎه ﻧﻔﺖ‪) ،‬ﺷﻜﻞ ‪(.28‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -28‬ﻣﻐﺰي ﻟﻮﻟﻪ ﺳﺮﭘﻮش ﭼﺎه ﻧﻔﺖ‬

‫‪ - 11‬ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺘﻌﻠﻘﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آﺗﻲ واﮔﻦ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ در ﺷﻜﻞ ذﻳﻞ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪29‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -29‬ﻛﻠﻴﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ آﺗﻲ واﮔﻦ‬

 ‫‪ / 90‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫‪ - 12‬ﻣﺎﻟﺒﻨﺪ ﺷﻨﻲ و ﻫﺸﺘﻲ‬

‫اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ ﺑﻴﻦ ﺑﻮم ﺟﻠﻮ و ﺑﻮم ﻋﻘﺐ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻃﻮل ﺑﺎزوي ﮔﺸﺘﺎور ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺪه و‬
‫ﺑﺎ ﺻﺮف اﻧﺮژي ﻛﻤﺘﺮ آﺗﻲ واﮔﻦ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪).‬اﺷﻜﺎل ‪30‬؛‪ 31‬و ‪(32‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -30‬ﻣﺎل ﺑﻨﺪ و ﺷﻨﻲ و ﻫﺸﺘﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -31‬ﻣﻔﺼﻞ ﺑﻴﻦ ﻫﺸﺘﻲ و ﺷﻨﻲ‬

‫‪ - 13‬ﺳﺎزه ﻫﺸﺘﻲ‪ :‬راﺑﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺎﺑﻞ ﺟﻬﺖ ﻛﻨﺘﺮل و ﻣﺎﻧﻮر دﻫﻲ ﻗﺎب ﻫﺎي اﺻﻠﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -32‬ﭼﺮﺧﺶ ﻫﺸﺘﻲ ﺣﻮل ﻣﻔﺼﻞ ﺧﻮد و ﻣﻘﻴﺪ ﺷﺪن ﻋﺮﺿﻲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪91 /‬‬

‫‪ - 14‬ﺑﻮم ﺟﻠﻮ‪:‬‬
‫از ﻟﺤﺎظ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻮم ﺟﻠﻮ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻮم ﻋﻘﺐ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﻮم ﺟﻠﻮ در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻠﻮ ﺧﻮد ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻧﺼـﺒﺖ ﭼﻨﮕـﻚ‪،‬‬
‫ﻗﻼب‪ ،‬ﻫﻮك‪ ،‬دودﻛﺶ و اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻧﺎﻣﺒﺮده ﺑﺎﻻ را دارد اﻳﻦ ﺑﻮم ﻣﻬـﻢ ﺗـﺮﻳﻦ ﻗﺴـﻤﺖ آﺗـﻲ‬
‫واﮔﻦ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ در دﻣﺎﻫﺎي ﺑﺎﻻ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -33‬ﺷﻜﻞ ﻛﻠﻲ ﺑﻮم ﺟﻠﻮ‬

‫ﺑﻮم ﺟﻠﻮ ﺷﺎﻣﻞ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ذﻳﻞ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻛﻮﭘﻠﻴﻨﮓ ﻫﺎي ﻗﺴﻤﺖ اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ‪.‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي اﻓﻘﻲ و ﻣﺜﻠﺜﻲ و ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ‪.‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻠﻮ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﺪف وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﻪ آن ﻣﺘﺼﻞ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺑﻮم ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﺪف ﻣﻲﺗﻮان وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ را وﺻﻞ ﻛﺮد‬
‫اﻟﻒ( ﻛﻠﮕﻲ ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه دودﻛﺶ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -34‬ﺷﻜﻞ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻠﮕﻲ ﺟﻬﺖ ﻧﮕﻬﺪاري‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل و ﻫﺪاﻳﺖ دودﻛﺶ‬

 ‫‪ / 92‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ب( ﻛﻠﮕﻲ ﺑﺎ ﭼﻨﮕﻚ ﺗﻤﻴﺰ ﻛﻨﻨﺪه‪:‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -35‬ﺷﻜﻞ ﻛﻠﮕﻲ ﺑﺎ ﭼﻨﮕﻚ ﺟﻬﺖ ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺎري اﻃﺮاف دﻫﻨﻪ ﭼﺎه‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -36‬ﻛﻮﭘﻠﻴﻨﮓ اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -37‬ﺻﻔﺤﻪ ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه و اﺗﺼﺎل ﺑﺎﻻي ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻠﻮﻳﻲ ﺑﻮم‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪93 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -38‬ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺗﻘﻮﻳﺘﻲ ﭘﺸﺖ ﻛﻠﮕﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -39‬ﻣﻘﻄﻊ ﻣﻔﺼﻞ ﺟﻠﻮﻳﻲ ﻛﻠﮕﻲ ﺟﻬﺖ اﺗﺼﺎل ﻣﻔﺼﻞ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ دودﻛﺶ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -40‬ﺻﻔﺤﺎت ﺗﻘﻮﻳﺘﻲ ﻫﺮ دو ﺳﻤﺖ‬

 ‫‪ / 94‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -41‬ﺗﺮﻛﻴﺐ دو ﻗﻄﻌﻪاي ‪ Back boom‬و ‪Front boom‬‬

‫دودﻛﺶ )‪(chimney‬‬
‫دودﻛﺶ ‪ :‬از اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺟﻬﺖ دور ﻛﺮدن آﺗﺶ از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ و اﻣﻜﺎن دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺗﺎج ﭼﺎه ﻳـﺎ ﻗﺴـﻤﺖ‬
‫ﻫﺎي آﺳﻴﺐ دﻳﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -41‬دودﻛﺶ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻮﻧﺘﺎژي‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪95 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -42‬اﺗﺼﺎﻻت ﭘﺎﻳﻴﻦ دودﻛﺶ ﺑﺎ زواﻳﺎي ‪ 120‬درﺟﻪ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -43‬ﻟﻮﻟﻪ ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه دودﻛﺶ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -43‬ﻗﻼب و ﻛﺎﺑﻞ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻣﺎل ﺑﻨﺪ‪ -‬ﻗﻼب و ﻛﺎﺑﻞ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻫﺸﺘﻲ‬
 ‫‪ / 96‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -44‬ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮم ﻋﻘﺐ‪ -‬ﻧﻤﺎي ﺳﻪ ﺑﻌﺪي‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -45‬ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮم ﻋﻘﺐ‪ -‬ﻧﻤﺎي دو ﺑﻌﺪي‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -46‬اﺗﺼﺎل ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﻮم ﺟﻠﻮ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪97 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -47‬زاوﻳ ﻪ ي ‪ 5‬درﺟﻪ ﺑﺎ اﻓﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -48‬ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪن ﺑﻮم ﺟﻠﻮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻮم ﻋﻘﺐ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -49‬اﺛﺒﺎت ﺟﻠﻮ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﺷﺪه در ﻧﻤﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -50‬ﺗﻜﻴﻪ دادن ﺟﻠﻮ ﺑﻮم ﺟﻠﻮ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ‬

 ‫‪ / 98‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -51‬زاوﻳ ﻪ ي ‪ 10‬درﺟﻪ ﺑﺎ اﻓﻖ‪ -‬ﻧﻤﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ از ﻧﺰدﻳﻚ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -52‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻮﻧﺘﺎژي زاوﻳ ﻪ ي ‪ 15‬درﺟﻪ دودﻛﺶ ﺑﺎ اﻓﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -53‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻮﻧﺘﺎژي زاوﻳﻪ ي ‪ 25‬درﺟﻪ دودﻛﺶ ﺑﺎ اﻓﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -54‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﻣﻔﺼﻞ ﺟﻠﻮﻳﻲ در ﭘﻮش ﻫﺸﺘﻲ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻛﺎﺑﻞ ﺟﻠﻮ‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪99 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -55‬ﭘﻴﺮوي ﺷﻨﻲ از رﻳﻞ ﺧﻮد در ﺣﺮﻛﺖ روي زﻣﻴﻦ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -56‬ﻛﺎﺑﻞ در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻴﻦ در ﭘﻮش ﻫﺸﺘﻲ و ﻗﺮﻗﺮه ﺷﻨﻲ‬

 ‫‪ / 100‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -57‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻮﻧﺘﺎژي دودﻛﺶ )ﻧﻤﺎي ﺳﻪ ﺑﻌﺪي(‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -58‬اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎي اﻧﻔﺠﺎري ﺑﻘﻴﻪ ﻗﻄﻌﺎت‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -59‬ﻧﻤﺎي اﻧﻔﺠﺎري‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪101 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -60‬ﻧﻤﺎي اﻧﻔﺠﺎري از ﺟﺎﻧﺐ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از آﺗﻲ واﮔﻦ در اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ و ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‪:‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ از اﺳﺘﻔﺎدهﻫﺎي ﻧﻮﻋﻲ آﺗﻲ واﮔﻦ در ﺷﻜﻞ ﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪- 1‬اﻧﺘﻘﺎل ﺷﻦ‪ ،‬ﺧﺎك و آﺛﺎر ﻣﺨﺮوﺑﻪ ﺑﺎ ﻗﻼب )ﺷﻜﻞ ‪(61‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻛﺎر در ﻣﺤﻞ ﭼﺎه‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻫﻤﻪ ﺷﻦ و ﻣﺎﺳﻪﻫﺎ از اﻃﺮاف دﻫﻨﻪ ﭼﺎه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻋﻤـﻞ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻬـﺎي‬
‫اﻓﻘﻲ و ﻣﻨﺤﺮف ﺷﺪه اﻃﺮاف دﻫﻨﻪ ﭼﺎه را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ و اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﻪ آﺗـﺶ ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ ﺷـﻌﻠﻪ ور‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻳﻚ ﻣﺤﻮر ﻋﻤﻮدي ﺗﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛـﺎر‪ ،‬از وﺳـﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴـﻪ ﺑـﺎر ﻛـﺶ در‬
‫ﭘﺸﺖ ﻳﻚ ﺑﻮﻟﺪوزر ﺑﺰرگ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﺑﻴﻞ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﻗﺎب ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴـﻪ وﺻـﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﺳﻮي دﻛﻞ ﻫﺎي در ﺣﺎل آﺗﺶ ﺣﺮﻛﺖ داده ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺷﻦ‪ ،‬ﻣﺎﺳﻪ و ﺧـﺎك را از آﺗـﺶ ﺑﻴـﺮون‬
‫ﺑﻜﺸﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -61‬اﻧﺘﻘﺎل ﺷﻦ‪ ،‬ﺧﺎك وآﺛﺎر ﻣﺨﺮوﺑﻪ ﺑﺎ ﻗﻼب‬

‫‪- 3‬اﻧﺘﻘﺎل وﺳﺎﻳﻞ آﺳﻴﺐ دﻳﺪه دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﺑﺎ ﺟﺖ ﻛﺎﺗﺮ ﺳﺎﻳﻨﺪه )ﭘﺎك ﻛﻨﻨﺪه(‬
‫اﮔﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﺮﭼﺎه آﺳﻴﺐ ﺑﺒﻴﻨﺪ و ﺧﺮاب ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﺮﭘﻮش ﻛﺮدن و درﭘﻮش ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﭼﺎه ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ از‬
‫آﻧﺠﺎ دور ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺟﺖ ﻛﺎﺗﺮ ﺳﺎﻳﻨﺪه روي اﻧﺘﻬﺎي وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺑﺎرﻛﺶ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل و دور ﻛﺮدن ﺗﺠﻬﻴﺰات‬
 ‫‪ / 102‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺧﺮاب ﺷﺪه ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎﺗﺮ در ﻣﻴﺎن ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻗﺮار داده ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از آب و ﻣﺎﺳﻪ در ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ‬
‫از ﻣﻴﺎن ﻧﺎزلﻫﺎي ﻛﺎﺗﺮ ﭘﻤﭗ ﻣﻲﺷﻮد‪).‬ﺷﻜﻞ ‪(62‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -62‬اﻧﺘﻘﺎل وﺳﺎﻳﻞ آﺳﻴﺐ دﻳﺪه دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﺑﺎ ﺟﺖ ﻛﺎﺗﺮ ﺳﺎﻳﻨﺪه‬

‫‪ -4‬ﻧﺼﺐ ﻟﻮﻟﻪ ﺳﺮﭘﻮش ﭼﺎه ﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ دودﻛﺶ ﺑﺮ روي ﭼﺎه ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﺷﻌﻠﻪﻫـﺎ ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪ اي‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮان اﺟﺎزه دﻫﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ ﺣﻔﺮه ﭼﺎه دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪).‬ﺷﻜﻞ ‪(63‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -63‬ﻧﺼﺐ ﻟﻮﻟﻪ ﺳﺮﭘﻮش ﭼﺎه‬

‫‪ - 5‬ﻛﻠﻴﻪ وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﭼﺎه ﻧﺼﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎز ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﺑـﺮ روي‬
‫دﻫﻨﻪ ﭼﺎه ﻧﻔﺖ ﻗﺮار داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﺳـﺘﮕﺎه ﺳـﺮﭘﻮش ﭼـﺎه‬
‫ﻧﻔﺖ ﺑﻪ درﺳﺘﻲ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺳﻴﺎل ﺑﺼﻮرت ﻛﺎﻣﻼ ﻋﻤـﻮدي از ﭼـﺎه ﺧـﺎرج ﻣـﻲﺷـﻮد راﺑﻄـﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ﻳﻚ راﺑﻄﻪ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺖ‪) .‬ﺷﻜﻞ ‪(64‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -64‬ﺑﺴﺘﻦ )‪ (shut in‬ﭼﺎه ﻧﻔﺖ‬

‫در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺣﻮادث ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﺜﻞ زﻟﺰﻟﻪ‪ ،‬راﻧﺶ زﻣﻴﻦ و ﺳﻴﻞ و در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮارد ﻧﻴﺰ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺟﻨـﮓ‬
‫ﺑﻴﻦ دول و ﻛﺸﻮرﻫﺎ و ﻳﺎ اﻗﺪاﻣﺎت ﺧﺮاﺑﻜﺎراﻧﻪ ﭘﺪﻳﺪه ﭼﺎه ﺳﻮزي ﺣﺎدث ﻣﻲﺷﻮد از آﻏـﺎز ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﺣﻔـﺎري در‬
‫اﻳﺮان ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻓﻮران ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﺑﻪ دﻓﻌﺎت رخ داده و ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﻓﻮرانﻫـﺎ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻧـﻮع و‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪103 /‬‬

‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﺷﻴﻮه ﺧﺎﺻﻲ از ﻛﻨﺘﺮل را ﻣـﻲﻃﻠﺒﻴـﺪ‪ .‬ﻛﻨﺘـﺮل ﻓـﻮران ﻳﻜـﻲ از اﺻـﻠﻲ ﺗـﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺸﻜﻼت در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﺗﻌﺪادي از ﭼﺎهﻫﺎ را در ﺧﻼل ﺣﻔﺎري‬
‫ﻳﺎ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ روﺑﺮو ﻛﺮده و ﺣﺘﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن را ﻧﻴﺰ ﺑﺎ دردﺳﺮﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ رو ﺑﻪ رو ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻛﻪ ﻣﺨﺎزن ﻧﻔﺘﻲ و ﮔﺎزي اﺻﻮﻻً ﭘﺮ ﻓﺸﺎر ﺑﻮده و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺻـﻮرت ﻓـﻮران ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻛﻨﺘـﺮل آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻣﺸﻜﻠﺘﺮ ﺑﻮده و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ را ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻛﻠﻴﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﭼـﺎه اﻋـﻢ از ﺣﻔـﺎري و ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻬﺎرت ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه را داﺷﺘﻪ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ آن ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﺟﻨﺒﻪ ﺣﻴـﺎﺗﻲ دارد ﻛﻨﺘـﺮل ﻓـﻮران‬
‫ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ داﻧﺶ و ﻓﻨﺎوري وﻳﮋه اي اﺳﺖ ﻛﻪ از زﻣﺎنﻫﺎي دور ﺗﺎ ﻛﻨﻮن در دﺳﺖ ﺗﻌﺪادي‬
‫از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻮﻳﮋه ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﻮده و اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ در اﻧﺤﺼﺎر داﺷـﺘﻦ‬
‫اﻳﻦ داﻧﺶ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر و ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻨﮕﻔﺘـﻲ را ﻃﻠـﺐ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﻼب ﺷﻜﻮﻫﻤﻨﺪ اﺳﻼﻣﻲدر اﻳﺮان و آﻏﺎز ﺟﻨﮓ رژﻳﻢ ﺑﻌﺜـﻲ ﻋـﺮاق ﻋﻠﻴـﻪ اﻳـﺮان‪،‬‬
‫ﺗﻌﺪادي از ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ در ﺧﺸﻜﻲ و درﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺑﻌﺜﻲ ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪ ﻛﻪ در آن ﺷﺮاﻳﻂ و ﺑﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ وﺿﻌﻴﺖ ﺟﻨﮕﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﻧﺒﻮده و ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﻜﺎري ﻧﺸﺎن ﻣﻲدادﻧﺪ ﭘﻴﺶ ﺷﺮطﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺻﻮﻟﻲ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﻫﻨﮕﻔﺘﻲ را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮون رﻓﺖ از اﻳﻦ اوﺿﺎع ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺿﻤﻦ ﺗﻮان ﺳﻨﺠﻲ ﻧﻴﺮوﻫﺎ و ﺑﺮرﺳـﻲﻫـﺎي‬
‫ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ‪ ،‬اﻗﺪاﻣﺎت اوﻟﻴﻪ ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﻲ وﻳﮋه ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻬﺎر و ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ‬
‫و ﮔﺎز در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎ آﺗﻲ واﮔﻦ‬
‫ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻃﻔﺎء ﺑﺎ آﺗﻲ واﮔﻦ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﺟﺰﺋﻴﺎت‬
‫ﻣﺪل ﺳﺎزي آﻧﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ؛ در ﺗﻤﺎﻣﻲﺷﻜﻞ ﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه واﺣﺪﻫﺎ ﻣﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -68‬زﻣﻴﻦ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺟﻬﺖ ﻛﺎر ﺑﺎ آﺗﻲ واﮔﻦ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ‪ 40 * 80‬ﻣﺘﺮ‬
 ‫‪ / 104‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻨﻲ ‪Sandy‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -69‬اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮدن ﺷﻨﻲ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻮﻧﺘﺎژي‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -70‬ﺷﻨﻲ روي زﻣﻴﻦ‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﻮق ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه و اﻣﻜﺎن ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ آﺗﺶ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﻛﻪ در زﻳﺮ آﺗﺶ وﺟﻮددارﻧـﺪ ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﺮاي ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺗﺼـﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﻣـﺜﻼ اﮔـﺮ در ﻗﺴـﻤﺖ‬
‫‪ Prpduction‬ﺗﺎج ﭼﺎه ﻳﻚ ﻳﺎ دو ‪ Valve‬ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻧﺼﺐ دودﻛﺶ ﺷﻌﻠﻪ را ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﺑﺮد و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺳﺮد ﻛﺮدن ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ اﻳﻤﻨﻲ ﻛﺎﻣﻞ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ ﻧﺠﺎت ﺑﻪ ﭼﺎه ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪه و‬
‫در ﺻﻮرت ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن ﺷﻴﺮ ﭼﺎه را ﺑﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪105 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -71‬ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﭼﺎه ﺑﺎ روش اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ در ﻣﺨﺰن ﻧﻴﺘﺮوژن‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -72‬آﺗﻲ واﮔﻦ ﺟﺪﻳﺪ ﺷﺮﻛﺖ ‪ Alert‬ﺑﺎ ﻗﺮار دادن وزﻧﻪ در اﻧﺘﻬﺎي ﺳﺎزه از ﻃﻮل ﺑﻮمﻫﺎ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده از آب و ﻣﺎﺳﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮﻳﺪن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺎ روش واﺗﺮ ﺟﺖ‬

‫اﺑﺰار و ﺗﺠﻬﻴﺰات زﻳﺎدي ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮداﺷﺖ ﺧﺮده ﻣﺎﻧﺪهﻫﺎ از ﻣﺤﻞ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑـﺎر ﻣـﻮاد ﻣﻨﻔﺠـﺮه‪ ،‬ﺑـﺮشﻫـﺎي‬
‫ﺣﺮارﺗﻲ و ﻧﻴﺰ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺪهﻫﺎي ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از آب و دﻳﮕﺮ ﻣـﻮاد ﺳـﺎﻳﻨﺪه‬
‫ﺗﺤﺖ ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي زﻳﺎد در ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﺎزلﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد ﻛﻪ ﺑﺘﻮان ﺗﺎج ﭼﺎه و دﻳﮕﺮ‬
 ‫‪ / 106‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﻠﺰي ﺿﺨﻴﻢ را ﺑﻪ ﻛﻤـﻚ ﻓﺸـﺎر ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺴـﻴﺎر ﺑـﺎﻻ‪ ،‬ﺑـﺮش داد‪ .‬ﺷـﻜﻞ)‪ (73‬ﻳـﻚ ﺑﺮﻧـﺪه‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ دو ﻋﻤﻠﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺑﺮﻳﺪن ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺟـﺪاري و ﺗـﺎج ﭼـﺎه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ از ﺷﻜﻞ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺪه ﺑﻪ ‪ Athey wagon‬ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﺪون‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﻀﻮر اﻓﺮاد در ﻣﺤﻞ‪ ،‬آن را ﺑﻪ دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﻓﻮراﻧﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و زﻳﺎدي ﺟﻬﺖ ﺑﺮداﺷﺖ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﺧﺮده ﻣﺎﻧﺪهﻫﺎ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي روي‬
‫روش اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ ﺗﺎﺑﻊ اﻳﻦ ﻓﺮض اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻪ روﺷﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎص ﭘﺮ ﺑﺎزدهﺗﺮ‪ ،‬ﻛﻢ ﺧﻄﺮﺗﺮ و‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آن ﺑﻴﺸﺘﺮ و از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﻴﺰ ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در دﺳﺘﺮس ﺑـﻮدن‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ را در اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻳﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﺮا‬
‫ﻛﻪ ﻣﻜﺎنﻫﺎي در ﻣﻌﺮض ﻓﻮرانﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﻫﻤﻮاره‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺮش واﻗﻊ در وﻧﺰوﺋﻼي ﺷﺮﻗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رﺷـﺘﻪ ﺟـﺎروﺑﻲ ) ‪( Swab line‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ 18 ،‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻤﺎم وﻗﺖ ﺑﺮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﻧﺪهﻫﺎي ﭘﺮﻓﺸﺎر‬
‫ﻃﻲ دو ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻮن اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺪهﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻪ دﺳﺘﺮس ﻧﻤﻲرﺳﻴﺪ ﺑﺮش ‪ Swab line‬ﮔﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺑﻬﺘﺮي ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -73‬ﺟﺖ ﻛﺎﺗﺮ ﺳﺎﻳﻨﺪه ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ‪35000 Psi‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪107 /‬‬

‫روشﻫﺎي دﻳﮕﺮ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺳﺘﻴﻨﮕــﺮ ) ‪( Stinger operation‬‬
‫اﮔﺮﭼﻪ ﭘﻮش ﮔﺬاري ﻳﻜﻲ از ﻣﺘﺪاوﻟﺘﺮﻳﻦ روشﻫﺎي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺳﻄﺤﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺗﻜﻨﻴـﻚﻫـﺎي‬
‫ﺧﺎص دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ‬
‫از اﻳﻦ روشﻫﺎ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﺎه ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ از ﻃﺮﻳﻖ اﺑﺰار ﻣﺪوري ﺟﺮﻳﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ .‬اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﻮﺧﺎﻟﻲ ﺑﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﻣﺨﺮوﻃـﻲ ﺷـﻜﻞ )ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻣﺨﺮوﻃـﻲ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ (Tapered sub‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﻓﻮراﻧﻲ و در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﭼﺎه اﺣﺘﺮاﻗﻲ ﻧﻴﺮو اﻋﻤﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎي ﺟﺮﺛﻘﻴﻞ ﻳﺎ ‪ Athey Wagon‬ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه و ﮔﻞ ﻛﺸﻨﺪه از ﻃﺮﻳـﻖ آن ﺑـﻪ داﺧـﻞ ﭼـﺎه‬
‫ﭘﻤﭗ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘﻲ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ دﻫﺎﻧﻪ ي ﭼﺎه از ﻧﻈﺮ ﺷﻜﻞ و ﻳﺎ اﻧﺪازه ﻧﺎﻣﻮزون ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﺳـﺘﻴﻨﮕﺮ‬
‫ﺑﻪ دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﭼﻔﺖ ﺷﺪه و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﻤﭗ ﻛﺮدن ﮔﻞ ﻳﺎ ﺳﻴﻤﺎن را آﻏﺎز ﻛﺮد‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ اﻏﻠﺐ ﭼﺎهﻫﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺗـﻮأم‬
‫اﺳﺖ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮﻫﺎ در ﭼﺎه ﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ 7‬اﻳﻨﭻ و ﻳﺎ ﭼﺎه ﻫﺎي ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﻋﻤﻮﻣـﺎً ﻣﻮﻓـﻖ ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎﺗﻴﻜﻲ از ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ در ﺷﻜﻞ )‪ (74‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ درآﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -74‬ﺷﻤﺎﺗﻴﻜﻲ از ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ‬

 ‫‪ / 108‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻧﺤﻮه ﻛﺎرﻛﺮد آن ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺷﻜﻞ )ﺷﻜﻞﻫﺎي ‪ 74‬و ‪ (75‬ﺑﻬﺘﺮ درك ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در اﻳﻦ ﺷﻜﻞ دو اﺳـﺘﻴﻨﮕﺮ‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ؛ ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐـﺰي ) ‪ ( Tubing‬و ﻳـﻚ ﺷـﻴﺮ ﺟـﺪاري ) ‪ .( Casing valve‬وﻗﺘـﻲ‬
‫اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺑﺮ روي ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﭘﺮﻓﺸﺎر و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﻤﭙﺎژ در‬
‫ﺗﻤﺎس ﺑﺎ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻴﺮ آن ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺎز ﺷﺪه و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﺸﺘﻦ از ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ در آن ﺟﺎ‬
‫ﻗﺮار دارد آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻮن ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﭼﺎه ﻓﻮراﻧﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭼﺎه را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺑﺮ روي ‪ Athey wagon‬و ﻳﺎ ﺗﺮاك ﻛﺞ ﺑﻴﻞ ) ‪ ( Track hoe‬ﻧﺼﺐ ﻣﻲﺷـﻮد و‬
‫ﺗﻮﺳﻂ آﻧﻬﺎ در ﺟﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬آﻣﺎده و ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺮاي ﭼﺎه ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه از ﻃﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻛﻮﺑﻲ ) ‪ ( Bullheading‬و ﻳﺎ دﻳﮕﺮ روش ﻫـﺎي ﻣﺸـﺎﺑﻪ وﺟـﻮد‬
‫دارد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -75‬ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ‪ :‬ﺷﻜﻞ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ‪ :‬ﭘﻤﭗ ﻛﺮدن اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ در ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي و ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه از ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺎري‪.‬‬

‫ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺷﻜﻨﻨﺪه ﻣﺎﻧﺪهﻫﺎ ) ‪( Junk shot‬‬

‫ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﺑﺴﺘﻦ ﻟﺒﻪ ﻫﺎ‪BOP ،‬ﻫﺎ و دﻳﮕﺮ ﺷﻴﺮﻫﺎي در ﺣﺎل ﻧﺸﺖ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫ﮔﻠﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﻮاد ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ را ﺑﻪ رﺧﻨﻪ ﻫﺎي ﻧﺸﺘﻲ ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺎﻧﻊ از ﺑﺰرگ ﺷﺪن آنﻫـﺎ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣـﻮادي‬
‫ﻧﻈﻴﺮ ﺧﺮده ﻃﻨﺎب‪ ،‬ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ‪ ،‬ﭘﻮﺳﺖ ﮔﺮدو‪ ،‬ﭼﻔﺖ ﻛﻦ ﻫﺎي ﺗـﻮﭘﻲ و ﺣﺘـﻲ ﺗـﻮپ ﮔﻠـﻒ از ﺟﻤﻠـﻪ ﻣـﻮادي‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﭘـﺮ ﻛـﺮدن ﺷـﻴﺎرﻫﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻋﻤﻠﻴـﺎت اﺳـﺘﻴﻨﮓ ﮔـﺬاري ) ‪Stinging‬‬
‫‪ ،(operation‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ و ﺧﺮوﺟﻲ ﺳﻴﺎل ﻓﻮراﻧﻲ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‬
‫ﻟﺬا از ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺷﻜﻨﻨﺪه ﻣﺎﻧﺪهﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺴﺘﻦ اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎﺭﻡ‬

‫ﺗﺠﺎرب اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز اﻳﺮان‬

‫)‪(Case Study‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -1‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز در اﻳﺮان‬

‫روش ﻣﻬﺎر‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﭼﺎه‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻓﻮران‬ ‫ﭼﺎه‬ ‫ردﻳﻒ‬
‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫درﺣﺎلﺣﻔﺎري ‪ -‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪30 /2/10‬‬ ‫ﻧﻔﺖ ﺳﻔﻴﺪ ‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫ازﺳﻄﺢ‬ ‫درﺣﺎلﺣﻔﺎري ‪ -‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪1335‬‬ ‫ﻗﻢ ‪-‬اﻟﺒﺮز‬ ‫‪2‬‬
‫ازﺳﻄﺢ‬ ‫درﺣﺎلﺣﻔﺎري ‪ -‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪37 /1/30‬‬ ‫اﻫﻮاز ‪6-‬‬ ‫‪3‬‬
‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫درﺣﺎلﺣﻔﺎري ‪ -‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪1341‬‬ ‫اﻫﻮاز ‪46‬‬ ‫‪4‬‬
‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫درﺣﺎلﺣﻔﺎري ‪-‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪1343‬‬ ‫آﻏﺎﺟﺎري ‪131‬‬ ‫‪5‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎه اﻧﺤﺮاﻓﻲ‬ ‫درﺣﺎلﺣﻔﺎري ‪ -‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪1343‬‬ ‫ﭘﺎزﻧﺎن ‪46‬‬ ‫‪6‬‬
‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫درﺣﺎلﺣﻔﺎري ‪ -‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪1344‬‬ ‫رگ ﺳﻔﻴﺪ ‪2‬‬ ‫‪7‬‬
‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫درﺣﺎلﺣﻔﺎري ‪ -‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪1345‬‬ ‫رگ ﺳﻔﻴﺪ ‪3‬‬ ‫‪8‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎه اﻧﺤﺮاﻓﻲ‬ ‫درﺣﺎلﺣﻔﺎري ‪ -‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪47 /7/30‬‬ ‫ﻣﺴﺠﺪﺳﻠﻴﻤﺎن ‪-‬‬ ‫‪9‬‬
‫درزﻣﺎناﺳﻴﺪﻛﺎري ‪ -‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎه اﻧﺤﺮاﻓﻲ‬ ‫‪56‬‬ ‫‪126311‬‬
‫ﻣﺎرون‬ ‫‪10‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎه اﻧﺤﺮاﻓﻲ‬ ‫در ﺣﺎل ﺣﻔﺎري ‪ -‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪57 /5/7‬‬ ‫اﻫﻮاز‪101‬‬ ‫‪11‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎه اﻧﺤﺮاﻓﻲ‬ ‫درﺣﺎلﺣﻔﺎري ‪ -‬ﻗﻬﺮ ﻃﺒﻴﻌﺖ‬ ‫‪66/3/10‬‬ ‫ﻧﻔﺖ ﺳﻔﻴﺪ ‪41‬‬ ‫‪12‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎه اﻧﺤﺮاﻓﻲ‬ ‫ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪67 /3/10‬‬ ‫ﮔﭽﺴﺎران‪58‬‬ ‫‪13‬‬
 ‫‪ / 110‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫اﻧﻔﺠﺎر ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ‬ ‫‪67 /5/25‬‬ ‫‪ 2‬دﻫﻠﺮان‬ ‫‪14‬‬

‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫اﻧﻔﺠﺎر ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ‬ ‫‪67 /9/21‬‬ ‫‪ 4‬دﻫﻠﺮان‬ ‫‪15‬‬
‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫اﻧﻔﺠﺎر ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ‬ ‫‪68 /1/21‬‬ ‫‪ 5‬دﻫﻠﺮان‬ ‫‪16‬‬
‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫اﻧﻔﺠﺎر ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ‬ ‫‪1367‬‬ ‫ﺳﻜﻮي ﻧﻮروز‬ ‫‪19- 17‬‬
‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫در ﺣﺎل ﺗﻌﻤﻴﺮ ‪ -‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪1368‬‬ ‫ﮔﭽﺴﺎران ‪213‬‬ ‫‪20‬‬
‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫اﻧﻔﺠﺎر دﺷﻤﻨﺎن داﺧﻠﻲ‬ ‫‪71 /11/25‬‬ ‫‪ 50‬اﻫﻮاز‬ ‫‪21‬‬
‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫اﻧﻔﺠﺎر دﺷﻤﻨﺎن داﺧﻠﻲ‬ ‫‪84 /10/14‬‬ ‫‪ 179‬اﻫﻮاز‬ ‫‪22‬‬
‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻤﺒﻮد آب‬ ‫‪1385‬‬ ‫ﻛﻨﮕﺎن ‪29‬‬ ‫‪23‬‬
‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪1386‬‬ ‫‪ 19‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ‬ ‫‪24‬‬
‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪1386‬‬ ‫اﻫﻮاز ‪167‬‬ ‫‪25‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎه اﻧﺤﺮاﻓﻲ‬ ‫ﻗﻬﺮ ﻃﺒﻴﻌﺖ ‪ -‬زﻟﺰﻟﻪ‬ ‫‪1387‬‬ ‫ﻛﻨﮕﺎن ‪23‬‬ ‫‪26‬‬
‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻲ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري‬ ‫‪88 /10/6‬‬ ‫ﻣﺎرون‪104‬‬ ‫‪27‬‬
‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪1388‬‬ ‫ﻣﺎرون ‪373‬‬ ‫‪28‬‬
‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫ﮔﺴﻞ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ‬ ‫‪89 /3/8‬‬ ‫ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ ‪24‬‬ ‫‪29‬‬
‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫ﻫﺮزروي ‪-‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪1391‬‬ ‫ﺑﻲ ﺑﻲ ﺣﻜﻴﻤﻪ‬ ‫‪30‬‬
‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪91 /11/1‬‬ ‫‪76‬‬
‫ﺷﺎدﮔﺎن‪9‬‬ ‫‪31‬‬
‫از ﺳﻄﺢ‬ ‫ﻫﺮزروي ‪-‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪92 /1/26‬‬ ‫رگ ﺳﻔﻴﺪ ‪120‬‬ ‫‪32‬‬

‫اﻟﺒﺮز ﺷﻤﺎل ﻗﻢ ﺳﺎل ‪1335‬؛ ‪ 100‬روز ﻓﻮران روزي‪125000‬ﺑﺸﻜﻪ و ارﺗﻔﺎع ﻓﻮاره آﺗﺶ ‪ 52‬ﻣﺘﺮ ﺛﺒﺖ در ﻛﺘﺎب‬ ‫*‬
‫رﻛﻮردﻫﺎي ﮔﻴﻨﺲ‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪111 /‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺮون ﻣﺮزي ﻛﻮﻳﺖ ‪ -‬ﺑﻮرﮔﺎن)ﺟﺪول ‪(2‬‬

‫زﻣﺎن ﻣﻬﺎر‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻬﺎر‬ ‫ﺷﺮوع ﻣﻬﺎر‬ ‫ﻧﻮع ﭼﺎه‬ ‫ﺷﻤﺎره ﭼﺎه‬ ‫ردﻳﻒ‬

‫‪ 11‬روز‬ ‫‪70 /5/25‬‬ ‫‪70 /5/14‬‬ ‫ﻧﻔﺘﻲ ﺗﻚ ﻻﻳﻪ‬ ‫‪ 180‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪1‬‬

‫‪ 8‬روز‬ ‫‪70/6/03‬‬ ‫‪70/5/26‬‬ ‫ﻧﻔﺘﻲ دوﮔﺎﻧﻪ‬ ‫‪ 139‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪2‬‬

‫‪ 3‬روز‬ ‫‪70/6/08‬‬ ‫‪70/6/04‬‬ ‫ﻧﻔﺘﻲ دوﮔﺎﻧﻪ‬ ‫‪ 34‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪3‬‬

‫‪ 4‬روز‬ ‫‪70/6/14‬‬ ‫‪70/6/10‬‬ ‫ﻧﻔﺘﻲ دوﮔﺎﻧﻪ‬ ‫‪ 130‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪4‬‬

‫‪ 2‬روز‬ ‫‪70/6/18‬‬ ‫‪70/6/16‬‬ ‫ﻧﻔﺘﻲ دوﮔﺎﻧﻪ‬ ‫‪ 129‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪5‬‬

‫‪ 4‬روز‬ ‫‪70/6/22‬‬ ‫‪70/6/19‬‬ ‫ﻧﻔﺘﻲ دوﮔﺎﻧﻪ‬ ‫‪ 188‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪6‬‬

‫‪ 4‬روز‬ ‫‪70/6/27‬‬ ‫‪70/6/22‬‬ ‫ﻧﻔﺘﻲ دوﮔﺎﻧﻪ‬ ‫‪ 58‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪7‬‬

‫‪ 4‬روز‬ ‫‪70/6/31‬‬ ‫‪70/6/27‬‬ ‫ﻧﻔﺘﻲ دوﮔﺎﻧﻪ‬ ‫‪ 127‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪8‬‬

‫‪ 3‬روز‬ ‫‪70 /7/03‬‬ ‫‪70 /7/01‬‬ ‫ﻧﻔﺘﻲ دوﮔﺎﻧﻪ‬ ‫‪ 272‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪9‬‬

‫‪ 6‬روز‬ ‫‪70 /7/09‬‬ ‫‪70 /7/03‬‬ ‫ﺗﻚ ﻻﻳﻪاي‬ ‫‪ 250‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪10‬‬

‫‪ 2‬روز‬ ‫‪70 /7/10‬‬ ‫‪70 /7/09‬‬ ‫ﻧﻔﺘﻲ دوﮔﺎﻧﻪ‬ ‫‪ 47‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪11‬‬

‫‪ 2‬روز‬ ‫‪70 /7/11‬‬ ‫‪70 /7/10‬‬ ‫ﻧﻔﺘﻲ دوﮔﺎﻧﻪ‬ ‫‪ 270‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪12‬‬

‫‪ 3‬روز‬ ‫‪70 /7/13‬‬ ‫‪70 /7/11‬‬ ‫ﺗﻚ ﻻﻳﻪاي‬ ‫‪ 117‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪13‬‬

‫‪ 5‬روز‬ ‫‪70 /7/17‬‬ ‫‪70 /7/13‬‬ ‫ﻧﻔﺘﻲ دوﮔﺎﻧﻪ‬ ‫‪ 142‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪14‬‬

‫‪ 2‬روز‬ ‫‪70/7/16‬‬ ‫‪70 /7/15‬‬ ‫ﻧﻔﺘﻲ دوﮔﺎﻧﻪ‬ ‫‪ 336‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪15‬‬

‫‪ 3‬روز‬ ‫‪70 /7/19‬‬ ‫‪70 /7/17‬‬ ‫ﻧﻔﺘﻲ دوﮔﺎﻧﻪ‬ ‫‪ 54‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪16‬‬

‫‪ 6‬روز‬ ‫‪70 /7/25‬‬ ‫‪70 /7/20‬‬ ‫ﺗﻚ ﻻﻳﻪاي‬ ‫‪ 178‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪17‬‬

‫‪ 4‬روز‬ ‫‪70 /7/27‬‬ ‫‪70 /7/24‬‬ ‫ﻧﻔﺘﻲ دوﮔﺎﻧﻪ‬ ‫‪ 141‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪18‬‬

‫‪ 3‬روز‬ ‫‪70 /7/30‬‬ ‫‪70 /7/28‬‬ ‫ﻧﻔﺘﻲ دوﮔﺎﻧﻪ‬ ‫‪ 36‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪19‬‬

‫‪ 11‬روز‬ ‫‪70 /8/09‬‬ ‫‪70 /8/01‬‬ ‫ﻧﻔﺘﻲ دوﮔﺎﻧﻪ‬ ‫‪ 137‬ﺑﻮرﮔﺎن‬ ‫‪20‬‬

 ‫‪ / 112‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﺮﻛﺖ اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﺎ ﺛﺒﺖ رﻛﻮرد ﺳﻪ وﻧﻴﻢ روز ﺑﺮاي ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي ﻫﺮ ﺣﻠﻘﻪ ﭼﺎه ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ اﺳﺘﻌﻼم ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﻧﻔﺖ ﻛﻮﻳﺖ ﺣﺎﺋﺬ رﺗﺒﻪ اول ﮔﺮدﻳﺪ و در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻗﺮارداد ﺑﻴﺴـﺖ ﺣﻠﻘـﻪ ﺑـﺮاي ﺷـﺶ ﻣـﺎه ﺑﺴـﺘﻪ ﺷـﺪه ﺑـﻮد‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن اﻳﺮاﻧﻲ ﭘﺲ از ﻫﻔﺘﺎد روز ﻛﻞ ﭼﺎهﻫﺎ را ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ - 1‬ﻧﻔﺖ ﺳﻔﻴﺪ ‪ 1‬ﺳﺎل ‪1330‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﺣﺎدﺛﻪ‪ :‬ﻫﺮزروي ‪ -‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ در ﺑﺴﺘﻦ ﺑﻤﻮﻗﻊ ﭼﺎه ‪ -‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ اﻃﻼﻋﺎت دﻗﻴﻘﻲ از وﻗﻮع ﺣﺎدﺛﻪ در دﺳﺘﺮس ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ - 2‬اﻟﺒﺮز ‪ - 1‬ﻗﻢ ‪1335‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﺣﺎدﺛﻪ‪ :‬ﻫﺮزروي ﻛﺎﻣﻞ ‪ -‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ در ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه ‪ -‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ وزن ﮔﻞ‬
‫در ‪ 26‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﻗﻢ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻓﻮران ﭼﺎه ﻧﻔﺘﻲ ﺟﻬﺎن ﺑﺎ ‪ 125000‬ﺑﺸﻜﻪ در روز و ﺑﺎ ﻫﺮزروي ﻛﺎﻣﻞ ﮔﻞ‬
‫در ﻣﺨﺰن ﺑﻮﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺖ ارﺗﻔﺎع آﺗﺶ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه در ﻛﺘﺎب رﻛﻮردﻫﺎي ﮔﻴﻨﺲ ﺗﺎ ‪ 52‬ﻣﺘﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﻄﺢ دﻛﻞ‬
‫ﮔﺰارش ﺷﺪ‪ .‬از وﻗﻮع اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا اﻃﻼﻋﺎت دﻗﻴﻘﻲ در دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ اﻣﺎ در ﻛﺘﺎب ﻧﺎﻣﺒﺮده از وﻗﻮع آن و ﺛﺒﺖ‬
‫رﻛﻮرد ﻣﻴﺰان دﺑﻲ ﭼﺎه و ارﺗﻔﺎع ﺷﻌﻠﻪ ﻳﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -3‬ارﺗﻔﺎع زﻳﺎد آﺗﺶ در ﻣﺨﺰن ﻧﻔﺘﻲ اﻟﺒﺮز واﻗﻊ در ﺷﻤﺎل ﻗﻢ‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪113 /‬‬

‫‪ - 3‬اﻫﻮاز – ‪ 6‬ﺳﺎل ‪1337‬‬

‫ﻋﻠﺖ ﻓﻮران‪ :‬ﻫﺮزروي ﻛﺎﻣﻞ و ﻋﺪم اﻧﻄﺒﺎق وزن ﮔﻞ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻣﺨﺰن‬
‫در ﺑﻬﺎر ‪ 1337‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻬﺮ اﻫﻮاز ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري ﭼﺎه ﻧﻔﺖ در ﺣﺎل اﻧﺠﺎم ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺘﻪ از ﻻﻳﻪ ﻫﺎي آﻛﻨـﺪه از‬
‫ﮔﺎز ﮔﺬﺷﺖ و ﻛﻢ ﻛﻢ ﺑﻪ ﻧﻔﺖ رﺳﻴﺪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﮔﺎز از ﺗﻪ ﭼﺎه ﺑﻴﺮون زد و ﺑﺎ ﺟﺮﻗﻪ اي ﺟﻬﻨﻤﻲ از آﺗﺶ اﻳﺠـﺎد‬
‫ﺷﺪ دﻳﺮي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﺷﻌﻠﻪ ﻫﺎي آﺗﺶ آﻧﻘﺪر ﻗﻮت ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ از ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮﻫﺎ دورﺗﺮ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻛﻞ در ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ذوب ﺷﺪ و ﮔﻮرﺳﺘﺎﻧﻲ از آﺗﺶ ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻠﻔﺎت ﺟﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﻮد و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺮگ ﺗﻌﺪادي از ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن و ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻛﻨﺎر آﺗﺶ اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي آب ﮔﻴﺮي ﺑﺮﭘﺎ و ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﻤﺎن آﻧﻬﺎ را اﻳﺰوﻟﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻃﻲ ﭼﻨﺪﻳﻦ روز اﺳﺘﺨﺮﻫﺎ را‬
‫از آب ﻛﺎرون ﭘﺮ از آب ﻧﻤﻮدﻧﺪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﮔﺮوﻫﻲ از ﺧﺎرج ﻛﺸﻮر ﺟﻬﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻓﻮاره ﻫـﺎي‬
‫آب ﺑﺮ روي آﺗﺶ ﭘﺎﺷﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪ و ﺑﺮ اﺛﺮ ﺣﺮارت زﻳﺎد ﺑﺨﺎر ﻣﻲﺷﺪ و ﺑﺪون ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎر اداﻣﻪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -4‬ﺳﺎﺧﺖ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺟﻬﺖ ذﺧﻴﺮه آب‬

‫ﻓﻮاره ﻫﺎي آب ﺑﻲ آﻧﻜﻪ ﻛﺎري ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺮ آﺗﺶ ﻣﻲﻧﺸﺖ و اﻧﺴﺎن ﻫﺎي آن زﻣﺎن ﺑﺎ ﭘﺘﻮﻫﺎي ﺿـﺪ آﺗـﺶ ﺳـﻌﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﻪ آﺗﺶ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮﻧﺪ در اﺑﺘﺪا ﺳﻌﻲ ﺷﺪ ﻛﻪ آﺗﺶ در دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮﺳﻂ آﺗﻲ واﮔـﻦ‬
‫ﻻﺷﻪ ﻫﺎي دﻛﻞ ﻛﻨﺎر ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪ اﻣﺎ ﻛﺎر ﺧﻮب ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲ رﻓﺖ ﺷﺪت ﺷﻌﻠﻪﻫﺎ اﻣﻜﺎن ﻧﺰدﻳـﻚ ﺷـﺪن را‬
‫ﺳﺨﺖ ﻣﻲﻧﻤﻮد ﻣﺪت زﻳﺎدي در ﺣﺪود ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺖ و ﻛﻢ ﻛﻢ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﻓﺮارﺳﻴﺪ اﻣـﺎ ﻫﻤﭽﻨـﺎن‬
‫ﺷﻌﻠﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻛﺶ آﺗﺶ آﺳﻤﺎن را ﻣﻲﺷﻜﺎﻓﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜـﻪ زﻣـﻴﻦ ﻫـﺎي اﻃـﺮاف ﻣﺤﺼـﻮل داده ﺑﻮدﻧـﺪ و‬
‫ﻣﺤﺼﻮل آﻧﺎن را ﻣﻲﭼﻴﺪﻧﺪ ﭼﺎه ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺑﺎ ﮔﺮﻣﺎي ﺳﻮزاﻧﺶ ﻣﻲﺳﻮﺧﺖ‪ .‬ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن آﺗـﻲ واﮔـﻦ ﺟﺪﻳـﺪي‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﭘﻨﺠﻪ اي ﻗﻮي ﺗﺮ در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻠﻮي آن ﺗﻌﺒﻴﻪ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﺳﻮي آﺗﺶ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﻮاره‬
 ‫‪ / 114‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻫﺎي آب ﺑﺮروي آﺗﺶ ﻣﻲرﻳﺨﺘﻨﺪ و ﭘﻨﺠﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ دﻫﺎﻧﻪ آﺗﺶ ﭘﻴﺶ ﻣﻲرﻓﺖ ﺑﺎ ﭘﻨﺠﺔ ﺟﺪﻳﺪ اﻃﺮاف دﻫﺎﻧـﻪ‬
‫ﭼﺎه ﺗﻤﻴﺰ ﺗﺮ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -5‬ﺷﺪت ﺣﻮادث ﺟﺎﻧﻜﺎه ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ از دﺳﺖ دادن ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫ﻫﺰاران ﺗﻦ ﻟﻮﻟﻪ و آﻫﻦ و ﺗﺠﻬﻴﺰات دﻛﻞ از اﻃﺮاف ﭼﺎه ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪه ﺷـﺪ‪ .‬ﻃﺒـﻖ دﺳـﺘﻮر اﻃـﺮاف ﭼـﺎه از‬
‫ﺳﻜﻨﻪ ﻣﺤﻠﻲ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﺪ ﭼﻮن اﮔﺮ ﭼﺎه ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﺷﺪ ﮔﺎز ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺧﻄﺮآﻓﺮﻳﻦ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از ﺗﺨﻠﻴـﻪ‬
‫ﻣﺮدم‪ ،‬دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ را در ﻣﺤﻔﻈﻪ اي ﻗﺮار دادﻧﺪ و آﻧﺮا ﺑﺎ ﻧﺴﻮز اﻳﺰوﻟﻪ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺎﻳﻖ ﻫـﺎي ﻧﺴـﻮز ﺳـﻴﻢ‬
‫ﻫﺎي ﺑﺮق را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﻜﺎن اﻣﻨﻲ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ ﺑﺎ آﺗﻲ و اﮔﻦ ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه ﺑﻪ ﺑﺎﻻي آﺗﺶ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪ .‬آﺗﻲ‬
‫واﮔﻦ دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ را آرام آرام ﺑﻪ آﺗﺶ ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﺮد ﻓﻮراهﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﻮان ﻣﺤﻴﻂ را ﺳﺮد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﻴﺶ از ده‬
‫ﻓﻮاره ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺮآﺗﺶ وآﺗﻲ واﮔﻦ آب ﻣﻲﭘﺎﺷﻴﺪ دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ آﺗﺶ را ﺑﺮ اﺛـﺮ ﺧـﻼء اﻳﺠـﺎد‬
‫ﺷﺪه ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎﺧﺖ اﻣﺎ ﻣﺠﺪدا ﭼﺎه آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺮاي ﻳﻜﺴﻮ ﻛﺮدن آﺗﺶ ﻛﻠﻴﻪ وﺳﺎﻳﻞ ﺗﺎج ﭼﺎه ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛـﺮ‬
‫آﺗﺶ دﭼﺎر ﻧﺸﺘﻲ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﻔﺠﺎر و واﺗﺮ ﺟﺖ از ﺳﺮ راه ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﺲ از ﻳﻚ ﺳﺎل و اﻧﺪي‬
‫زﺣﻤﺖ ﻣﺪاوم ﺑﺎﻻﺧﺮه در ﺳﺎل ‪ 1338‬ﭼﺎه ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل از ﺳﻄﺢ آرام ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ - 4‬اﻫﻮاز ‪ - 46‬ﺳﺎل ‪1341‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﺣﺎدﺛﻪ ‪ -‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫در ﺳﺎل ‪ 1341‬ﺑﻌﺪ از ﺣﻔﺮ ﭼﺎه ‪ 46‬اﻫﻮاز ﮔﺮوه ‪ Well Testing‬ﺟﻬﺖ ﺗﺴﺖ ﻫﺎي ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﻣﺤـﻞ‬
‫اﻋﺰام ﺷﺪﻧﺪ زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﻓﺸﺎر ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﭼﺎه روي ﻛﺎﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﻲﺷـﺪ ﺧﻄـﻮط ارﺗﺒـﺎﻃﻲ دﭼـﺎر‬
‫ﻧﺸﺘﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﺷﺪه و ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻌﻠﻞ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﮔﺮوه ﺗﺠﻬﻴﺰات آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻛﻞ ﭼﺎه ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪ‪ .‬از‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﮔﺰارش دﻗﻴﻘﻲ در دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪115 /‬‬

‫‪ - 5‬آﻏﺎﺟﺎري ‪ 131‬ﺳﺎل ‪1343‬‬

‫ﻋﻠﺖ ﺣﺎدﺛﻪ ‪ -‬ﻫﺮزروي ﻛﺎﻣﻞ ﮔﻞ ﺣﻔﺎري – ﻋﺪم ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ در ﺑﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﭼﺎه‬
‫دﻫﻪ ‪ 50‬ﺳﺎلﻫﺎي درﺧﺸﺎن اﻛﺘﺸﺎف ﻣﺨﺎزن در ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻲ اﻳﺮان ﺑﻮد در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻣﻴﺪان ﻧﻔﺘﻲ آﻏﺎﺟﺎري ﺑﺎ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ در روز ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺧﻮد را ﺳﭙﺮي ﻣﻲﻛـﺮد ﭘـﺲ از ﻣﻴـﺪان ﻧﻔﺘـﻲ‬
‫ﮔﭽﺴﺎران و اﻫﻮاز اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ دﺳﺖ آورد اﻛﺘﺸﺎف در آن ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭼﺎهﻫﺎ ﺑـﺮاي‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺳﻘﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ اداﻣﻪ داﺷﺖ‪ .‬در ﭼﺎه ﻓﻮق اﻟﺬﻛﺮ ﭘﺲ از ﻫﺮزروي ﻛﺎﻣﻞ ﮔﻞ در ﻣﺨﺰن؛ ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه و‬
‫اﻳﻤﻦ ﻛﺮدن ﭼﺎه ﺑﻌﻠﺖ ﻋﺪم ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻧﻴﺮوﻫﺎ در زﻣﺎن ﺑﺤﺮان ﺳﺎﻣﺎن دﻫﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺴﺪود ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻤﻮﻗﻊ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻧﺸﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭼﺎه ﻓﻮران ﻛﺮد و دﻛﻞ ﺑﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻛﻼ از ﺑﻴﻦ رﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ - 6‬ﭘﺎزﻧﺎن ‪ 46‬ﺳﺎل ‪1343‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﺣﺎدﺛﻪ ‪ -‬ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻓﺸﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺟﺪاري و ﺗﺮﻛﻴـﺪن ﻟﻮﻟـﻪ ﻫـﺎ ‪-‬‬
‫ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ ‪ -‬ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎه ﻛﻤﻜﻲ‬
‫در زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﭼﺎه را اﺳﻴﺪ ﻛﺎري ﮔﺴﺘﺮده ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻓﺸﺎر ﭘﻤﭗ ﺗﺮاكﻫﺎ را ﺗﺎ ‪ 5000‬ﭘﺎم ﺑﺎﻻ ﺑﺮدﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮ اﺛـﺮ‬
‫اﻋﻤﺎل اﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺟﺪاري از ﻋﻤﻖ ‪ 2884‬ﻣﺘﺮي ﺗﺮﻛﻴﺪﻧﺪ و ﭼﺎه از ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎﻧﺎلﻫـﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲﺷﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﻓﺖ)‪ (See Page‬در اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت دﻛﻞ و ﺗـﺮاكﻫـﺎ ﻛـﺎﻣﻼ در آﺗـﺶ‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭼﺎه از ﻋﻤﻖ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﺗﻠﺦ ﺷﺪ ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ‬
‫ﻓﺸﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺟﺪاري "‪ 9- 5/8‬و ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻓﺸﺎر ﺗﺴﺖ ﻟﺒﻪ آﺳﺘﺮي و ﻓﺸﺎر ﻛﺎري ﺗﺎج ﭼﺎه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺎزﻧﺎن ‪ 46 -‬در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 1343/5/4‬ﺣﻔﺎري آن ﺷﺮوع ﺷﺪ ﭘﻮش ﺳﻨﮓ در ﻋﻤﻖ ‪ 2686‬ﻣﺘـﺮي ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪ و‬
‫در ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻤﻖ ﺟﺪاري راﻧﺪه ﺷﺪ و ﭼﺎه در ﻧﻬﺎﻳﺖ در ﻋﻤﻖ ‪ 3500‬ﻣﺘﺮي ﺑﺎ آﺳﺘﺮي "‪ 7‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺗﻌﻤﻴﺮ ﭼﺎه از ﻋﻤﻖ ‪ 3300‬ﺗﺎ ‪ 3318‬ﺗﻮﺳﻂ ‪ K.Mill‬ﭘﻨﺠﺮه ﺑﺎز ﺷﺪ‪ .‬ﺣﻔﺎري ﺗﺎ ‪ 3570‬اداﻣﻪ و آﺳـﺘﺮي‬
‫"‪ 5‬در آن راﻧﺪه ﺷﺪ ‪ .‬ﺗﺴﺖ ﺧﺸﻚ ﻟﺒﻪ آﺳﺘﺮي ﺧﻮب ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﺳﻴﺪﻛﺎري ﮔﺴﺘﺮده ﭼﺎه از ﻋﻤﻖ ‪2884‬‬
‫ﻣﺘﺮي ﺟﺪاري "‪ 9-5/8‬ﭘﺎره ﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎز ﺑﻪ ﻣﻴﺰان‪ 380/000/000 ft/day‬و ﻧﻔﺖ ﺑـﻪ ﻣﻴـﺰان ‪250/000‬‬
‫‪ bbl/day‬از ﺣﻔﺮه ﻫﺎي اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬آﺗﺶ زدن ﭼﺎه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ اﺟﺮا ﺷﺪ‬
‫و ﺟﻬﻨﻤﻲ از آﺗﺶ ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺮح ﺣﺎدﺛﻪ‪:‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎ ‪ Comp.String‬ﻣﻮﻗﺖ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 4832‬ﻣﺘﺮي‪.‬‬
‫ﮔﺮدش ﮔﻞ ﺗﺎ ﺑﺎﻻ آﻣﺪن ﺗﻪ ﭼﺎه ﺑﺎ ‪ G.P.M‬ﺑﺎﻻ‪.‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ‪ kick‬در ﮔﻞ‪.‬‬
‫ﺑﺴـﺘﻦ ﭼـﺎه ) = ‪Shut In Casing Pressure=650Psi And Shut In Drill Pipe Pressure‬‬
‫‪.( 380Psi‬‬
‫ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﺑﺎ ﮔﻞ ‪ 135 pcf‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪.‬‬
 ‫‪ / 116‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻓﺸﺎر ﻛﻢ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺻﻔﺮ رﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺠﺪداً ﭼﺎه ‪ kick‬ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭼﺎه ﻣﺠﺪدا ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪:‬‬
‫‪SICP=3270 PSI‬‬
‫‪SIDPP=3000 PSI‬‬
‫‪ 25‬ﺑﺸﻜﻪ ﮔﻞ در داﻟﻴﺰ ﭘﻤﭗ ﺷﺪ و ﭼﺎه روي ‪ Vaccum‬اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ‪ 7000 psi‬رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻴﺮ اﻳﻤﻨﻲ ﺑﺮ روي رﺷﺘﻪ ﻣﻮﻗﺖ)‪ (Landing Jonit‬درون ﭼﺎﻫﻲ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺎه از داﻟﻴﺰ و درون رﺷﺘﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺴﺪود ﺑﻮد‪- B.O.P.‬ﻓﻀﺎي ﺣﻠﻘﻮي ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫‪ Landing Jonit‬ﺑﺎ ﺷﺪت ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﭘﺮﺗﺎپ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ در ﭼﺎه ﺑﻮدﻧﺪ ‪ Blind Rams‬ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺎﻋﺖ ‪ 11:45‬دﻗﻴﻘﻪ ﭼﺎه ﻓﻮران ﻛﺮد و ﺑﺎ ﻓﺸﺎر و ﺣﺠﻤﻲ ﻋﻈﻴﻤﻲ از ﮔﺎز ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ‪17:25‬‬
‫اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ اداﻣﻪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﭘﻤﭙﺎژ روي آﻧﻮﻟﻮس‪10.000‬ﭘﺎم ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﭘﻤﭙﺎژ ‪ 150‬ﺑﺸﻜﻪ ﮔﻞ ‪ 135pcf‬ﻓﺸﺎر داﻟﻴﺰ ﺑﻪ ‪ 8260‬و ﻓﺸـﺎر ﻟﻮﻟـﻪﻫـﺎي ﺣﻔـﺎري ﺑـﻪ ‪3600 psi‬‬
‫رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﻲ ‪ Bonnet Seal‬ﺧﺮاب ﺷﺪ و ﻓﺸﺎر ﺑﺎ ﺷﺪت زﻳﺎدي ﻧﺸﺖ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ‪ 8‬روز ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﺧﺮاب ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﮔﺎز ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﻋﻈﻴﻤﻲ ﻓﻮران ﻛﺮد و در ﻋﺮض‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 5‬دﻗﻴﻘﻪ دﻛﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺗﻠﻲ از ﻣﺬاب و ﮔﺪازه ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻧﻔﺮ اول ﻛﻨﺘﺮل ﻓـﻮران ﺟﻬـﺎن ﻳﻌﻨـﻲ ‪ Red-Adier‬وارد اﻳـﺮان ﺷـﺪ و ﺑﻼﻓﺎﺻـﻠﻪ از‬
‫ﻓﺮودﮔﺎه آﺑﺎدان ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺣﺎدﺛﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺗﺴﺖ ﺧﺸﻚ ﻟﺒﺔ آﺳﺘﺮي ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻟﺒﺔ "‪ 5‬داراي ﻧﺸﺘﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ در راﻧـﺪن‬
‫ﻣﺠﺪد اﺳﺘﺮﻳﻨﮓ ﻣﻮﻗﺖ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﺎه اﻣﺪادي‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺎت ‪WO38N‬‬
‫"‪80mt To 30‬‬
‫"‪1970mt To 20‬‬
‫‪2400mt‬‬ ‫"‪To 13 3/8‬‬
‫"‪4200mt 9 5/8‬‬ ‫‪To‬‬
‫"‪4950 T.D To 7‬‬
‫‪۫K.O.P @ Asemari 24‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪117 /‬‬

‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻴﺶ از ‪ 5‬ﻣـﺎه ﻃـﻮل ﻛﺸـﻴﺪ ﺗـﺎ ﭼـﺎه ﺑـﺎ ﺗﻠﻔﻴﻘـﻲ از ‪ Bottom Kill Method‬و ‪Top Kill‬‬
‫‪ Method‬ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺔ ﺧﻮد ‪ Red Adeir‬اﻳﻦ ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎر در ﺗﻤـﺎم ﻃـﻮل ﺗﺠـﺎرب ﻛـﺎري‬
‫اﻳﺸﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎي ﭼﺎه ‪ 46‬ﭘﺎزﻧﺎن‬

‫"‪28‬‬
‫‪87‬‬

‫‪18 58‬‬
‫‪1989‬‬

‫‪13 38‬‬
‫‪2380‬‬

‫‪9 58‬‬
‫‪4181‬‬

‫"‪7‬‬
‫‪4522‬‬

‫"‪5‬‬
‫‪4490− 4832‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪-6‬ﺷﻤﺎي ﭼﺎه ﭘﺎزﻧﺎن ‪46‬‬

 ‫‪ / 118‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫دو ﻋﺪد ﭼﺎه ﻛﻤﻜﻲ ‪ 49‬و ‪ 50‬ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺣﻔﺮ ﺷﺪﻧﺪ ﭘﺲ از ‪ 5‬ﻣﺎه ﺗﻼش ﺷﺒﺎﻧﻪ روزي ﺑﺎﻻﺧﺮه ﭼﺎه ﺷﻤﺎره‬
‫‪ 49‬ﺑﺎ ﭼﺎه آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮد ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻤﭙﺎژ ارﺗﻔﺎع آﺗﺶ در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺷﻌﻠﻪﻫﺎ ﺑﺼـﻮرت ﻛـﺎﻣﻼ‬
‫ﻣﺸﻬﻮد زﻳﺎد ﻣﻲﺷﺪ ﭘﺲ از ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨﺎن اﺑﺘﺪا ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري ﭼﺎه را ﻛﺸﺘﻪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭼﺎه را از‬
‫ﭼﺎه اﻣﺪادي و ﺳﭙﺲ از ﺳﻄﺢ ﭘﺮ از ﺳﻴﻤﺎن ﻛﺮدﻧﺪ و ﭘﺲ از ﻣﺎهﻫﺎ ﺗﻼش ﭼﺎه آرام ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ از ﭘﺮوﻧﺪه ﻋﻤﻮﻣﻲ ﮔﺰارش دﺳﺖ ﻧﻮﻳﺲ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ‪27.07.1978‬‬

‫رگ ﺳﻔﻴﺪ ‪ 2‬ﺳﺎل ‪) 1344‬ﻣﻨﺒﻊ ‪(Blue Book‬‬

‫ﻋﻠﺖ ﺣﺎدﺛﻪ‪ :‬ﻫﺮزروي ‪ -‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ در ﺑﺴﺘﻦ ﺑﻤﻮﻗﻊ ﭼﺎه ‪ -‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﺨﺰن رگ ﺳﻔﻴﺪ داراي ﻛﻼﻫﻚ ﮔﺎزي ﺑﺴﻴﺎر ﻗﻮي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺘﺮوﻛﻪ ﺳﺎزي ﺗﻌﺪادي ﭼﺎه ﺷﺪ و ﺗﺎ‬
‫ﻛﻨﻮن اﻳﻦ ﭼﺎهﻫﺎ در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ در ﺣﺎل راﻧـﺪن ﺟـﺪاري ﺑﻮدﻧـﺪ ﺷﻴﺮﺷـﻨﺎور ‪Float‬‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻔﺸﻚ ‪ shoe‬ﺧﺮاب ﺷﺪ‪ ,‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﺎﺧﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري ﻛﻪ در ﭼﺎه راﻧﺪه ﻣﻲﺷـﺪ‪ ،‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺑﺴـﺘﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺷﺪ و ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﭘﺮ از ﮔﻞ ﺣﻔﺎري ﻣﻲﺷﺪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ‪ Float‬درون ‪ shoe‬ارﺗﺒﺎط ﺑـﻴﻦ ﻓﺸـﺎر ﺗـﻪ ﭼـﺎه و‬
‫ﺳﺘﻮن ﮔﻞ را ﻣﺮﺗﺒﺎً ﻣﺘﻌﺎدل ﻣﻲﻧﻤﻮد ‪ Diff.Valve‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﻴﺮ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﻣﺮﺗﺒـﺎً ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎز و ﺑﺴـﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد ﺗﺎ اﻣﻜﺎن ﻣﺘﻌﺎدل ﻛﺮدن اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر را در زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﻓﺸﺎر داﺧﻞ ﺟـﺪاري ﻛﻤﺘـﺮ از ﻓﺸـﺎر ﺗـﻪ ﭼـﺎه و‬
‫ﺳﺘﻮن ﻓﻀﺎي ﺣﻠﻘﻮي ﺟﺪاري ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ را ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺟﺒـﺮان ﻛﻨـﺪ اﻣـﺎ اﮔـﺮ اﻳـﻦ ‪ Valve‬ﺑﺴـﺘﻪ ﺑﻤﺎﻧـﺪ‬
‫زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﻓﺸﺎر ﺗﻪ ﭼﺎه ﻳﺎ ﻓﻀﺎي ﺣﻠﻘﻮي ﺟﺪاريﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از داﺧﻞ ﺟﺪاري ﺑﺎﺷﺪ ﮔﺎز ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺻﻌﻮد ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻛﺮد‪) .‬رﺟﻮع ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪(7‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ –7‬ورود ﮔﺎز ﺑﻪ آﻧﻮﻟﻮس‬

‫ﻃﺒﻖ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻓﺸﺎر ﺗﻪ ﭼﺎه ‪ 800‬ﭘﺎم ﻛﻤﺘﺮ از ﺳﺘﻮن ﮔﻞ داﺧﻞ ﺟﺪاري ﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﺣﺎل راﻧﺪن ﺑﻮد ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺪ و ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺎ ﭘﺮﻛﺮدن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺟﺪاري و ﮔﺮدش ﮔﻞ ﻛﺎﻣـﻞ ﺳـﻌﻲ‬
‫در ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه داﺷﺖ اﻣﺎ ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از ﮔﺎز وارد ﭼﺎه ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫وزن ﮔﻞ ‪ 94 pcf‬ﺑﻮد و ﺗﻼش ﺑﺮاي ﭘﺮ ﻛﺮدن ﭼﺎه ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻫﺮزروي ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ Brake‬در زﻣﺎن‬
‫ﺣﻔﺎري ﻛﺎﻣﻼً ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد ﻛﻪ ﻟﻴﺘﻮﻟﻮژي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده و ‪ R.O.P‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻲﻛﺮد در زﻣﺎن‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪119 /‬‬

‫ﺣﻔﺎري ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﻞ و ‪ (Loss Circulating Material) L.C.M‬ﭼﺎه را ﻛﺎﻣﻼً اﻳﻤﻦ ﻧﻤﻮده ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﭼﺎه ‪ Hole Condition‬در وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ در زﻣﺎن راﻧﺪن ﺟﺪاري ﻗﺮار داﺷﺖ‬
‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ در ﺣﻴﻦ راﻧﺪن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺟﺪاري ﭼﺎه ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ دﻻﻳﻞ ذﻳﻞ ﻣﻮﺟﺐ اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﺷﺪﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( رﻗﻴﻖ ﺷﺪن ﮔﻞ ﺣﻔﺎري ﺑﺎ آب‬
‫ب( ﻫﺮزروي ﮔﻞ در ﺳﺎزﻧﺪ‬
‫ج( ‪ Swabbing‬ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ راﻧﺪن ﺟﺪاري ﺑﻪ ﭼﺎه وارد ﺷﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪت ﻫﺮزروي ﮔﻞ در ﭼﺎه ﺷﺪ‪.‬‬
‫وﺟﻮد ‪ 21‬ﻋﺪد ﺳﻨﺘﺮﻻﻳﺰر ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﺷﺪت اﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﻣﻲاﻓﺰود اﻳﻦ ﻧﻴﺮو آﻧﻘﺪر ﺷﺪﻳﺪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻏﻴـﺮ‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮهاي ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻮران ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻴﺮ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر در ﻛﻔﺸﻚ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ‪ 600‬ﭘﺎم ﻣـﻲرﺳـﻴﺪ‬
‫اﻳﻦ ﺷﻴﺮ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده و ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﺎز ﻣﻲﺷﺪ و ﺑﺎ ﺑـﺎﻻﻧﺲ‬
‫ﻛﺮدن ﻓﺸﺎر دو ﻃﺮف از ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ ﭼﺎه ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﺷﻴﺮ ﻣﺴﺪود ﺷﺪه ﺑﻮد و اﻳﻦ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻧﺴﺪاد ﻣﺴﻴﺮ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ دﻟﻴـﻞ‬
‫ﮔﻞ ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﻀﺎي ﺣﻠﻘﻮي در ﺳﺎزﻧﺪ ﻧﻔﻮذ ﻛﺮد و ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي از آن از دﺳﺖ رﻓﺖ و ﻛﻔﺸﻚ ﻧﻴﺰ ﭼـﻮن‬
‫ﻣﺴﺪود ﺑﻮد ﻋﻤﻞ ﻧﻜﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﮔﺎز ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﻓﻀﺎي ﺣﻠﻘﻮي ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮد را‬
‫آﻏﺎز ﻧﻤﻮد ﺧﻴﻠﻲ زود ﮔﺎز ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪة )ﻟﻐﺰش ﻣﻠﻜﻮلﻫﺎي ﮔـﺎز( ‪ Gas Slippage‬ﻓـﺎزي ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ درون ﮔـﻞ‬
‫اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮد و ﺑﻪ ﻣﺤﺾ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﺑﺘﺪاي ﻓﺎز ﮔﻞ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 300 m/s‬ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺻﻌﻮد ﻛﺮد ﺑﺎ آﻧﻜﻪ‬
‫ﮔﺮوه ﺗﻼش ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه اﻧﺠﺎم داد اﻣﺎ ﺑﺎ ﺑﺎز ﺑﻮدن ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻛﺎﻫﻨﺪه ﮔﺎز در ﺳﻄﺢ ﻣﻨﺘﺸﺮ‬
‫ﺷﺪ و ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺣﺮﻳﻖ آﻏﺎز ﺷﺪ ﻣﻴﺰان ﺣﺮارت آﺗﺶ آﻧﻘﺪر زﻳﺎد ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻛﻤﺘﺮ از ده دﻗﻴﻘﻪ دﻛﻞ ذوب‬
‫ﺷﺪ و ﺳﻘﻮط ﻛﺮد )ﺷﻜﻞ ‪ (9‬در اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ‪ 6‬ﻧﻔﺮ از ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺣﻔﺎري ﺟﺎن ﺧﻮد را از دﺳﺖ دادﻧﺪ‬
‫ﭼﺎه ﭘﺲ از ﻣﺪت زﻳﺎدي ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ‪ Stinger‬و ‪ Ball valve‬و دودﻛﺶ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل در آﻣﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 120‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ –9‬ﺷﻌﻠﻪ رگ ﺳﻔﻴﺪ ‪2‬‬

‫‪ - 7‬رگ ﺳﻔﻴﺪ ‪ 3‬ﺳﺎل ‪1345‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﺣﺎدﺛﻪ‪ :‬ﻫﺮزروي ﻛﺎﻣﻞ ﮔﻞ ﺣﻔﺎري و ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ ﮔﺎز و ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻛﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫـﺎ ‪ -‬ﺧﻄـﺎي‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﻓﺎﻗﺪ ﮔﺰارش ﻛﺎﻣﻞ‪.‬‬

‫‪ - 8‬ﻣﺴﺠﺪﺳﻠﻴﻤﺎن ‪ 311‬ﺳﺎل ‪1347‬‬

‫ﻋﻠﺖ ﺣﺎدﺛﻪ‪ :‬ﻫﺮزروي ﻛﺎﻣﻞ ﮔﻞ و ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ ﭼﺎه ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﻛﻢ ‪ -‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﻫﺪف از ﺣﻔﺮ ﭼﺎه )‪ MIS.311 (1346‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮔﺎز ﺗﺮش ﺟﻬﺖ ﭘﺘﺮوﺷﻴﻤﻲ ﺑﻨﺪر ﺷﺎﻫﭙﻮر )ﻣﺎﻫﺸـﻬﺮ ﻓﻌﻠـﻲ(‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭼﺎه ﺑﻪ ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري ﻗﻄﺮ ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪ 457‬ﻣﺘﺮي رﺳﻴﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺣﻔﺮ ﭼﺎه در ﻛﻼﻫﻚ ﮔﺎزي ﺑﺎ ﻫﺮزروي ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸـﻜﻞ از ‪ LCM‬و ﮔـﺎﻫﻲ ﺳـﻴﻤﺎن اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪.‬ﺣﻔﺎري ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 585‬ﻣﺘﺮي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ از دﺳﺖ دادن ﻛﻞ ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪20" → 455 mt‬‬

‫‪Drl‬‬ ‫→‬ ‫‪478.5–585 mt‬‬
‫ﭼﺎه ﻓﻮران)‪(Blow out‬ﻛﺮد و ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺗﻴﻢ ﺑﺘﻮاﻧﺪ آﻧﺮا ﺑﺒﻨﺪد آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪121 /‬‬

‫ﺗﻴﻢﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﭼﺎهﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي را در ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺣﻔﺮ ﻧﻤﻮدﻧﺪ اﻣـﺎ ﻫﺮﮔـﺰ ﺑـﺎ اﻳـﻦ اﺗﻔـﺎق ﺑﺮﺧـﻮرد‬
‫ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ دو ﭼﺎه ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﻳﻚ ﻣﻴﺪان ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ‪ MIS-311‬رﻓﺘﺎري ﻣﺘﻔﺎوت داﺷﺖ از رﺷـﺘﻪ ﺣﻔـﺎري ‪ Drill String‬ﺗﻮﺳـﻂ ﺷﻴﺮﺷـﻨﺎور و از ﻓﻀـﺎي‬
‫ﺣﻠﻘﻮي ﺗﻮﺳﻂ ‪ Rotating Head‬ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ‪ B.out‬ﮔﺮوه ﺳﻌﻲ در ﭘﻤﭙﺎژ ﻛﻞ ﺣﻔﺎري در داﻟﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن داﺷﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﭼﺎه ﭘﺮﻓﺸﺎر‬
‫و ﻣﺪاوم در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻮد و از ﻋﻤﻖ ‪ 585‬ﻣﺘﺮي ﭼﺎه ﺑـﻪ ﺷـﺪت ﺟﺮﻳـﺎن داﺷـﺖ دﻛـﻞ آﺗـﺶ ﮔﺮﻓـﺖ و ﻛـﻞ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات در ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ از ﺑﻴﻦ رﻓﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ راه ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﭼﺎه‪ ،‬ﭼﺎه اﻣﺪادي ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﭼﺎه درﺻﺪ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺑﺎﻻ ‪ H2S‬داﺷﺖ و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺳﻮﻟﻔﻮر ﻧﻴﺰ ﻣﺰﻳﺪ ﺑﺮ ﻋﻠﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻃﻔﺎء دو روش ﻛﻨﺘﺮل از ﺳﻄﺢ و ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎه اﻣﺪادي ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺷﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻳـﺎ‬
‫ﻫﺮ دو را ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻧﺠﺎم داد و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭼﺎه را ﻣﻬﺎر ﻛﺮد‪ .‬در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي از ﺳﻄﺢ‪ ،‬ﺧﻄﺮ ﻧﺸﺖ‬
‫‪ H2S‬ﺟﺎن ﭘﺮﺳﻨﻞ را ﺷﺪﻳﺪاً ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﺮد ﮔﺎز ‪ H2S‬ﺳﻨﮕﻴﻦﺗﺮ از ﻫﻮاﺳﺖ و اﮔﺮ ﻧﺸﺖ ﻛﻨﺪ در ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ و اﺛﺮات ﻣﺮﮔﺒﺎري را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔـﺮ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻛﻨﺘـﺮل از ﺳـﻄﺢ ‪Top.Kill‬‬
‫اﻗﺪام ﻣﻲ ﺷﺪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺧﺎص ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﮔﺎز ﺳﻮﻟﻔﻮر ﻫﻴﺪروژن داﺷﺖ و ﻛﻞ ﭘﺮﺳـﻨﻞ ﻣـﻲﺑﺎﻳﺴـﺖ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺎﺳﻚ و ﻟﺒﺎس ﻫﺎي ﻣﺨﺼـﻮص ﻋﻤﻠﻴـﺎت را اﻧﺠـﺎم دﻫﻨـﺪ در ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﭼـﺎه ﺗﻮﺳـﻂ روش ‪Bottom Kill‬‬
‫‪ Method‬ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 9‬ﻣﺎرون ‪ 126‬ﺳﺎل ‪1356‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﺣﺎدﺛﻪ‪ :‬ﺗﺮﻛﻴﺪﮔﻲ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري ‪ -‬ﺧﻄﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻮان ﺗﺤﻤﻞ ﻓﺸﺎر ﻟﻮﻟـﻪ ﺟـﺪاري ‪ -‬ﺧﻄـﺎي‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫در زﻣﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ در زﻣﺎن اﺳﻴﺪ ﻛﺎري ﮔﺴﺘﺮده در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 1357/3/12‬ﭼﺎه ﺑﺮ اﺛﺮ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر زﻳﺎد در ﺟﺪاري‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ دﭼﺎر ﺗﺮﻛﻴﺪﮔﻲ ﺷﺪ و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺣﺠﻢ ﻋﻈﻴﻤﻲ از ﻧﻔﺖ ﮔﺎز از ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﭼﺎه ﺷﺮوع‬
‫ﺑﻪ ﻓﻮران ﻛﺮد ﺷﺪت ﺣﺎدﺛﻪ آﻧﻘﺪر زﻳﺎد ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز و آﺗﺶ از ﻫﺮ ﻃﺮف ﻓﻮاره ﻣﻲزد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻬﺎر اﻳـﻦ‬
‫ﺟﻬﻨﻢ ﻋﺠﻴﺐ ‪ 3‬دﻛﻞ ﺑﻄﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺷﻤﺎره ‪ 126-A,B,C‬در ﺳﻪ ﻃﺮف آﺗﺶ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺣﻔﺮ ﻛﺮدﻧﺪ ﻻﻳـﻪ‬
‫آﺳﻤﺎري ‪ 2‬ﺑﺎ ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎﻳﻲ ﻓﺮاوان ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻓﻮاره ﻣﻲزد و از ﻫﺮ ﺳـﻮ آﺗـﺶ زﺑﺎﻧـﻪ ﻣـﻲﻛﺸـﻴﺪ ﻣـﺎهﻫـﺎ‬
‫ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ و ﻫﺮ ﺳﻪ دﻛﻞ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻫﺪﻓﻲ ﻣﺸﺘﺮك ﺣﻔﺎري را اداﻣﻪ ﻣﻲدادﻧﺪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﭘﺲ‬
‫از ﺳﻪ ﻣﺎه ﭼﺎه ‪ 126- C‬ﺑﺎ ﭼﺎه اﺻﻠﻲ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮد ﭼﺎه در ﻋﻤﻖ ‪ 2203‬ﻣﺘﺮي ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﺎه اﺻﻠﻲ ﻛﺞ‬
‫ﺷﺪ و ﺑﺎ زاوﻳﻪ ‪ 20‬درﺟﻪ در ‪ 32,5‬درﺟﻪ اﻧﺤﺮاف ﺑﻪ ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻲ ﺑﺎ آزﻳﻤﻮت ﺛﺎﺑﺖ ﭘﻴﺶ رﻓﺖ ﻻﻳﻪ آﺳﻤﺎري‬
‫ﺗﺎ ‪ 3725‬ﻣﺘﺮي ﺣﻔﺮ ﺷﺪ ﭘﺲ از راﻧﺪن آﺳﺘﺮي "‪ 7‬و ﻣﺸﺒﻚ ﻛﺎري ﺑﺎ ﻓﺸـﺎر ‪ 2500‬ﭘـﺎم ﺳـﻌﻲ در ﺗﺰرﻳـﻖ‬
‫ﭘﺬﻳﺮي ﺷﺪ اﻣﺎ ﺑﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﻮد ﺑﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ﻫﺰاران ﮔﺎﻟﻦ اﺳﻴﺪ در ﻧﻮﺑﺖﻫﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑـﺎ ‪ 28000‬ﮔـﺎﻟﻦ‬
‫اﺳﻴﺪ ‪ 28%‬دو ﭼﺎه ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪﻧﺪ در ﻧﻮﺑﺖ اول ‪ 50,000‬ﺑﺸـﻜﻪ آب ﺳـﻌﻲ در ﻛﺸـﺘﻦ ﭼـﺎه ﺷـﺪ اﻣـﺎ‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﺪ‪ .‬در ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮان ﭘﻤﭗﻫﺎ ﻳﻌﻨﻲ ‪ 30‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ‪300,000‬‬
 ‫‪ / 122‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺑﺸﻜﻪ آب در ﭼﺎه آرام ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﺲ از ﻣﺎهﻫﺎ ﺗﻼش آﺗﺶ ﻓﺮوﻛﺶ ﻛﺮد و ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﭘﻤﭙﺎژ در ﻟﻮﻟﻪﻫـﺎ ‪60‬‬
‫ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ ﻧﻴﺰ از داﻟﻴﺰ در ﭼﺎه ﭘﻤﭗ ﺷﺪ ﺳﭙﺲ ﺗﻮﺳﻂ ‪) RTTS‬ﺗﻮﭘﻚ ﻣﻮﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔـﺎري‬
‫در ﭼﺎه ﺑﺎ اﻫﺪاف ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺜﻞ ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﻤﺎن در ﭼﺎه راﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد( ‪ 500‬ﻛﻴﺴﻪ ﺳﻴﻤﺎن در ﭼﺎه ﭘﻤﭗ ﺷﺪ‬
‫و دﻛﻞ ﺟﺪﻳﺪي ﭘﺲ از ‪ 160‬روز ﺗﻌﻤﻴﺮ ﺗﺎج ﭼﺎه و اﻧﺴﺪاد ﻛﺎﻣﻞ ﭼﺎه از ‪ Well Head‬و ﺑﺮرﺳﻲ و ﺣﺼﻮل‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن دﻛﻞ ﺑﺮ روي ﭼﺎه ﻛﺎر ﺧﻮد را آﻏﺎز ﻧﻤﻮد و در اﺑﺘﺪا ﺳﻴﻤﺎن ﺑﺎ ﮔـﻞ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ‪Drill‬‬
‫‪) Out‬ﺣﻔﺎري( ﺷﺪ آﺳﺘﺮي "‪ 7‬ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪ و ﭼﺎه ﻣﺠﺪدا ﺑﺎ ﺗﻜﻤﻴﻞ وﻣﺸﺒﻚ ﻛﺎري در ﻣﺪار ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ اﻳﻦ ﻳﻜﻲ از ﻋﺠﻴﺐ ﺗﺮﻳﻦ ﻓﻮرانﻫﺎي ﮔﺰارش ﺷﺪه ﺟﻬﺎن ﺑﻮد و در ﺗﻤﺎم روزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭼـﺎهﻫـﺎي‬
‫اﻣﺪادي در ﺣﺎل ﺣﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ از ﺟﺎﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﺎز و آﺗﺶ ﺑﻪ ﻫﻮا ﺑﺮ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻬﺎر ﭼﺎه ‪ 126‬ﻣﺎرون ﻳﻜﻲ‬
‫از ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺗﺮﻳﻦ اﻃﻔﺎءﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻣﻮرخ ‪ 1357/8/21‬ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 10‬اﻫﻮاز ‪ - 101‬ﺳﺎل ‪1357‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﺣﺎدﺛﻪ‪ :‬ﻫﺮزروي ﻛﺎﻣﻞ ‪ -‬ﻋﺪم ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ در ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه ‪ -‬ﺑﺎﻻ زدن ﮔﺎز ‪ -‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-10‬اﻫﻮاز ‪ 101‬در ﺣﺎل ﺳﻮﺧﺘﻦ‬

‫اﻳﻦ ﭼﺎه ﻧﻴﺰ ﺑﻌﻠﺖ ﻋﺪم ﻫﻢ ﺧﻮاﻧﻲ وزن ﮔﻞ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻣﺨﺰن اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد ﺑﻌﻠﺖ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﻣﺨﺰن ﺑﺎ ﺳﺘﻮن‬
‫ﮔﻞ ﭼﺎه ﻓﻮران ﻛﺮد و ﺑﺎ ﺷﺪت ﻋﺠﻴﺒﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ﻣﻠﻲ را ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪ و دﻛﻞ در ﻣـﺪت ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ ذوب‬
‫ﺷﺪ و ﺑﺮ روي ﺣﻮﺿﭽﻪ ﭼﺎه ﻓﺮو رﻳﺨﺖ‪ .‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ در زﻣﺎن ﺗﻬﻴﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب اﻃﻼﻋﺎت دﻗﻴﻘﻲ از ﭼﺎه ﺑﺪﺳـﺖ‬
‫ﻧﻴﺎﻣﺪ اﻣﻴﺪوارم در ﭼﺎپﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﺑﺘﻮان ﮔﺰارش ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ از آن ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫‪ - 11‬ﻧﻔﺖ ﺳﻔﻴﺪ ‪ - 41‬ﺳﺎل ‪1366‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﻓﻮران‪ Gas Pocket :‬در ﻋﻤﻖ ‪ 380‬ﻣﺘﺮي ‪ -‬ﻗﻬﺮ ﻃﺒﻴﻌﺖ‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪123 /‬‬

‫در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 1366/4/29‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ 18,30‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ دﻛﻞ ﺣﻔﺎري در ﺣﺎل ﺣﻔﺮ ﺣﻔﺮه" ½ ‪ 17 -‬ﺑﻮد ﺑـﻪ ﻋﻤـﻖ‬
‫‪ 380‬ﻣﺘﺮي رﺳﻴﺪ و ﻧﺎﮔﻬﺎن ﮔﺎز ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد در ﻛﺴﺮي از ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑـﻪ ﺳـﻄﺢ رﺳـﻴﺪ ﺷـﺪت و ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﻪ ﺣﺪي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ زﻧـﺪه‬
‫ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ راﻫﻲ ﺟﺰ ﻧﺠـﺎت ﺟـﺎن ﺧـﻮﻳﺶ ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ‬
‫دﻛﻞ در ﺑﻴﺴﺖ دﻗﻴﻘﻪ ذوب ﺷﺪ و ﺑﺮ روي دﻫﺎﻧـﻪ‬
‫ﭼﺎه ﺳﻘﻮط ﻛﺮد و ﺑﻄﻮر ﻣﻌﺠﺰه آﺳﺎﻳﻲ ﺟﻠﻮ اﻧﺘﺸﺎر‬
‫ﻓﻮران را ﮔﺮﻓﺖ )ﺷﻜﻞ ‪(11‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﺘﺎد ﺑﺤﺮان‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻓﻮران ﻛـﻪ در ﻧـﻮع‬
‫ﺧﻮد ﺑﻲ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﻮد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﺰرﻳـﻖ ﺳـﻴﻤﺎن از‬
‫ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ در اﻃﺮاف ﭼﺎه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪ ﭘـﺲ از‬
‫ﺗﺰرﻳﻖ ‪ 3000‬ﻛﻴﺴﻪ ﺳﻴﻤﺎن ﺷﻌﻠﻪﻫـﺎي ﺳـﻄﺤﻲ‬
‫آرام ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﭼﺎه ﺑﺎ دراﻳﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‬
‫ﻣﻬﺎر ﮔﺮدﻳﺪ اﻣـﺎ ﻣﺘﺎﺳـﻔﺎﻧﻪ ﺗﻌـﺪادي از ﻫﻤﻜـﺎران‬
‫زﺣﻤﺘﻜﺸﻤﺎن در ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﺣﻔﺎري در آﺗﺸﻲ ﺑﺎ‬
‫دﻣﺎي ‪ 1600‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﮔﺮاد ﺳﻮﺧﺘﻨﺪ ﻳﺎدﺷﺎن‬
‫ﮔﺮاﻣﻲ و روﺣﺸﺎن ﺷﺎد ﺑﺎد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -11‬ﺷﻌﻠﻪﻫﺎي ﺧﺮوﺷﺎن آﺗﺶ در زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ دﻛﻞ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم اﻣﻜﺎﻧﺎت را ﺑﻪ ﻛﺎم ﺧﻮد ﻛﺸﻴﺪ‬
‫‪ - 12‬ﮔﭽﺴﺎران ‪ – 58‬ﺳﺎل ‪1367‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﺣﺮﻳﻖ‪ :‬ﭘﺮ ﻧﻜﺮدن ﭼﺎه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺎل ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ ﭼﺎه؛ ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﭼﺎه ﻣﺬﻛﻮر ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻓﺰاﻳﺶ )ﻧﺴﺒﺖ ﮔﺎز ﺑﻪ ﻧﻔﺖ( ‪ Gas Oil Ratio‬ﻣﻮرد ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﭘﺲ از اﺛﺒـﺎت‬
‫دﻛﻞ‪ ،‬ﭼﺎه ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﭘﺲ از اﻳﻤﻦ ﺳﺎزي‪ ،‬رﺷﺘﻪ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ‪ Completion String‬از ﭼﺎه ﺑﻴﺮون ﻛﺸـﻴﺪه‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﻴﻦ ﺧﺎرج ﺳﺎزي ﺑﻌﻠﺖ ﺗﺎﺧﻴﺮ در آﺑﺮﺳﺎﻧﻲ ﭼﺎه ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ و ﺟﺮﻳﺎن ﭼﺎه از روي ﭼﻨﺪراﻫﻪ ﻛﺎﻫﻨـﺪه‬
‫‪ Choke Manifold‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﺳـﺎﻋﺖ ﻓﺸـﺎر روي ﭼـﺎه ﻛﺎﻫﻨـﺪه ﺑـﻪ ‪PSI‬‬
‫‪ 1500‬رﺳﻴﺪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ روي ﻛﺎﻫﻨﺪه از آن ﺟﺪا ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻫـﻮا ﭘﺮﺗـﺎب ﺷـﺪ و ﮔـﺎز ﻛـﻞ ﻣﻨﻄﻘـﻪ را‬
‫ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﺣﺮﻳﻖ در ذﻳﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ‪).‬ﺷﻜﻞ ‪(12‬‬
‫ﻓﻮران اﺻﻠﻲ از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺑﻪ ﻗﻄﺮ " ‪ 2‬روي ﻛﺎﻫﻨﺪه‬
‫ﻣﻴﺰان ﻧﻔﺖ ﺧﺮوﺟﻲ ‪10/000 BPD‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ‪1200 PSI‬‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﺷﻌﻠﻪ‪ :‬دود ﻏﻠﻴﻆ ﺳﻴﺎه رﻧﮓ ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ 50‬ﻣﺘﺮ در ﺟﻬﺖ ﺷﺮق ‪ -‬ﻣﺴﻴﺮﺑﺎد‬
 ‫‪ / 124‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-12‬دﻛﻞ در ﺣﺎل ﺳﻮﺧﺘﻦ ﮔﭽﺴﺎران ‪58‬‬

‫‪ - 13‬ﭼﺎه ‪ - 2‬دﻫﻠﺮان ﺳﺎل ‪1367‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﻓﻮران‪ :‬ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪن ﭼﺎه ﺗﻮﺳﻂ دﺷﻤﻦ ﺑﻌﺜﻲ در دﻓﺎع ﻣﻘﺪس‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻛﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دﻫﻠﺮان از دﻓﺘﺮﭼﻪ ﺧﺎﻃﺮات ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻬﻨﺪس ﻣﺮدان ﺑـﺎ اﻧـﺪﻛﻲ وﻳـﺮاﻳﺶ ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫روز دوﺷﻨﺒﻪ ﻣﻮرخ ‪ 1369/9/5‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ در ﮔـﻮدال ﺷـﻤﺎرة ﻳـﻚ آﺑﮕﻴـﺮي ﺷـﺪه ﺑـﻮد و ‪Ring‬‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻴﺘﻮرﻫﺎي آﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮد و ﻓﻘﻂ ﻗﺴﻤﺖ اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ آن ﺟﻬﺖ ﺷﺴﺘﺸـﻮي ﺧـﻂ ﻫﻨـﻮز‬
‫ﭘﻼك ﻧﺸﺪه ﺑﻮد ﺑﻬﺮﺣﺎل ﺣﺪود ‪ 10‬ﻋﺪد ﻣﺎﻧﻴﺘﻮر ﺛﺎﺑﺖ در ﺧﺎك ﻗﺮار داده ﺷـﺪه ﺑـﻮد اﻳـﻦ روز را ﺑـﺎ آﻣـﺎده‬
‫ﺳﺎزي ‪ BOP‬و ﻛﻮﻣﻲﻳﻮﻧﻴﺖ ‪ Accumulator‬اﻧﺒﺎر روﻏﻦ و ﺑﺮرﺳﻲ وﺳﺎﻳﻞ و ادوات ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در واﻗـﻊ از‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ‪ 2‬ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ ﺗﺎ ‪ 5‬ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﺟﻬﺖ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﺑﻪ ﻛﻤﭗ ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫)ﺷﻜﻞﻫﺎي ‪ 13‬و ‪(14‬‬
‫روز ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ ‪ 1369/9/6‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ 8‬ﺻﺒﺢ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺧﻨﻚ ﻧﻤﻮدن اﻃﺮاف ﭼﺎه ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﻧﺮدهﻫﺎ و ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي‬
‫از آﻫﻦ آﻻت اﻃﺮاف ﭼﺎه زﻳﺮ ﭘﻮﺷﺶ ‪ Cooling‬ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻠﺪوزر ‪ D-7‬در ﻣـﺪت ﻳـﻚ ﺳـﺎﻋﺖ ﺗﻤﻴـﺰ ﺷـﺪ و‬
‫‪ Flow line‬ﻗﺒﻠﻲ ﭼﺎه ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ اﻓﺘﺎده ﺑﻮده ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﺟﺎﺑﺠـﺎﻳﻲ ‪ Volvo‬ﻛـﻪ ﻗـﺪرت‬
‫ﺧﺎرق اﻟﻌﺎده اي داﺷﺖ ﺳﻌﻲ در ﺷﺴﺘﻦ ‪ 10000 Double Studed Adaptor Flange‬ﻣﻮﺟﻮد روي‬
‫‪1‬‬
‫‪7 16 * Tubing Head Spool 10000‬ﺷﺪ دودﻛﺶ روي دﻫﺎﻧﻪ ﭼـﺎه ﻗـﺮار داده ﺷـﺪ در ﻓﺎﺻـﻠﺔ‬
‫اﻃﺮاف ﭼﺎه )دور دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه( ﺑﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻦ اﻃﺎﻗﻚ ﺑﺎرﻳﻜﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ دﻫﺎﻧـﻪ ﭼـﺎه ﺑﺮرﺳـﻲ ﺷـﺪ و‬
‫‪ D.S.A‬از ﻓﺎﺻﻠﻪ دﻫﺎﻧﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﻤﭙﺎژ ﺷﺪﻳﺪ آب ﺷﻌﻠﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻤﺖ ﺧﺎﻣﻮش ﮔﺮدﻳﺪ اﻳﻦ ﻛـﺎر‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪125 /‬‬

‫ﭘﺲ از ﮔﺬاﺷﺘﻦ دودﻛﺶ ﺑﺮ دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﻣﻴﺴﺮ ﺷﺪ‪ H2S .‬ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ ﻛـﻪ ‪ 5 ppm‬ﺑـﻮد‪ .‬در ﻣـﺪت‬
‫ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﭼﺎه را ﺧﺎﻣﻮش ﺑﻮد ﻧﻔﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻳﺎدي روي ادوات و وﺳﺎﻳﻞ ﻣﻮﺟﻮد ﭘﺎﺷﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪ ﻛـﻪ ﺑﻌـﺪاً‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﺷﺴﺘﺸﻮ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻮدن دودﻛﺶ روي دﻫﺎﻧﻪ و اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪) Cooling‬ﺑﻌـﺪ از ﻗـﺮار دادن‬
‫دودﻛﺶ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﭼﻨﮕﮓ روي دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﻣﺠﺪداً ﭼﺎه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻔﻨﮓ روﺷﻦ ﺷﺪ ﺳﻌﻲ در ﺑﺎز ﻛﺮدن ﭘﻴﭻ ﻫﺎي‬
‫‪ DSA‬ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻔﺖ ﺑﻮد و از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﺪﻧﻪ ‪ DSA‬ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺎز ﻣﻲﺷﺪ ﻟﺬا ﭼﻮن ﺗﻼش ﺑﻴﻬﻮده ﺑﻮد‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺷﻌﻠﻪ ﭘﻴﭻﻫﺎ ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪ و ﭘﻴﭻ و ﻣﻬﺮه ﻫﺎي‪Tubing head spool‬ﺑﺎز ﺷﺪﻧﺪ و ﻛﺎﻣﻼ ﺗﻤﻴﺰ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ‪ DSA‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻧﻔﺠﺎر ﻣﻨﻬﺪم ﺷﺪ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻫﺮم ﻛﻨﺎر زده ﺷﺪ ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭼﺎه‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﺑﻮد ﮔﻮدال ‪ Cellar‬ﭼﺎه ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﭘﺮ از آب ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻤﭗ ﺧﺎﻟﻲ ﺷﺪ ﺗﻤـﺎم ‪ 12‬ﺳـﻮراخ ‪Tubing‬‬
‫‪ head spool‬ﺗﻤﻴﺰ ﺷﺪ و آﻣﺎده ﺑﺮاي ﻗﺮار دادن ﻓﻮارﻧﮕﻴﺮ ‪ BOP‬ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺳﺎﻋﺖ ﺣﺪود ‪ 7‬ﺷﺐ ﺑﻮد ﺑﺎ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ‪ 3‬ﻋﺪد از آب ﭘﺎﺷﻬﺎي ﻣﺘﺤﺮك و ﺑﺮداﺷﺘﻦ دودﻛﺶ از دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﺟﻬـﺖ ﺧﻨـﻚ ﻧﮕـﺎه داﺷـﺘﻦ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﭼﺎه ﻛﺎر ﺑﻌﻠﺖ ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﻫﻮا ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫روز ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﻣﻮرﺧﻪ ‪ 1369/9/7‬ﻣﺎﻧﻴﺘﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ زﻳﺎد و ﺗﺎ ‪ 5‬ﻋﺪد ﺑﺎﻻ ﺑﺮده ﺑﺎﺷﺪ و ﻗﺮار ﺷﺪ ﻛﻪ ﺿﻤﻦ‬
‫آﻣﺎده ﺳﺎزي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ‪ BOP‬و ﻧﺼﺐ ‪ DSA‬و ‪ 10000 Spool‬ﭘﺎﻣﻲ؛ﻣﺤـﻴﻂ اﻃـﺮاف ﭼـﺎه ﺧﻨـﻚ ﺷـﺪ و‬
‫ﻓﻠﻨﺞﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص روي ﻓـﻮراﻧﮕﻴﺮ ‪ BOP‬ﻧﺼـﺐ ﮔﺮدﻳـﺪ اﻧﺒـﺎره ﺗﻮﺳـﻂ ‪ Side Boom‬ﺗﻮﺳـﻂ ﻓـﻮراﻧﮕﻴﺮ‬
‫‪ B.O.P‬در ﺣﺎل ﻛﺸﻴﺪن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن از ﻃﺮف ﻣﺨﺰن ذﺧﻴﺮه ﻛﻪ در ﺣـﺎل ﺑﺮداﺷـﺘﻦ آن از روي زﻣـﻴﻦ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻄﻮر اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺗﻮﺳﻂ آب در ﺳﺎﻋﺖ ‪ 11:30‬ﺻﺒﺢ آﺗﺶ ﺧﺎﻣﻮش ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻧﺒﺎره ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻇـﺎﻫﺮ‬
‫اﻣﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد ﻛﻪ ﻛﻮﻣﻲ آﺳﻴﺒﻲ ﻧﺪﻳﺪه ﻓﺮﺻﺖ را ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺷﻤﺮده و دﻳﮕﺮ ﺳﻌﻲ در روﺷﻦ ﻧﻤﻮدن ﻣﺠـﺪد‬
‫آﺗﺶ ﻧﮕﺮدﻳﺪ و ﻓﻮراً ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ‪ B.O.P‬ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﺛﻘﻴﻞ ‪ 160‬ﺗﻨﻲ ﺣﻤﻞ و ﺗﺎ ﻧﺰدﻳﻚ دﻫﺎﻧﻪ ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﮔﺮدﻳـﺪ و‬
‫ﺳﭙﺲ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺗﻌﺪاد آب ﭘﺎﺷﻬﺎ ﻛﻢ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ آب ﭘﺎش ﺟﻬﺖ ﺧﻨﻚ ﻧﻤـﻮدن ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﻣﺤـﻴﻂ و‬
‫ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺣﺎﺋﻞ و ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي آن در ﺻﻮرت ﺑﺮوز ﺷﻌﻠﻪ روﺷﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﺣـﺎل ﺑﻌـﺪ از اﻳﻨﻜـﻪ ﻓـﻮراﻧﮕﻴﺮ‬
‫‪ B.O.P‬ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﺛﻘﻴﻞ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺗﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﭼﺎه رﺳﻴﺪه ﺑﻮد ﭼﻨﮕﻚ را ﺟﻠﻮ آورده و ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﻧـﻴﻢ‬
‫داﻳﺮه ﻛﻪ در ﺟﻠﻮ ﭼﻨﮕﻚ درﺳﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ‪ B.O.P‬را در دل آن ﺟﺎي داده و ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ زﻧﺠﻴـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﭼﻨﮕﻚ ﻗﻔﻞ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻛﺮن و ﭼﻨﮕـﻚ راﻫﻨﻤـﺎ ﻓـﻮراﻧﮕﻴﺮ ‪ BOP‬ﺟﻬـﺖ ﻗـﺮاردادن آن روي دﻫﺎﻧـﻪ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻃﻮﻟﻲ ﻧﻜﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ‪ BOP‬روي دﻫﺎﻧﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ دود و ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي ﻧﻔـﺖ‬
‫ﺑﻪ اﻃﺮاف ﺗﺮاوش ﻧﻤﻮد وﻟﻲ ﺑﻬﺮﺣﺎل ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ‪ BOP‬روي دﻫﺎﻧﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓـﺖ و ﺗﻤـﺎم ﺟﺮﻳـﺎن از ﻛـﻪ درون‬
‫ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ‪ BOP‬ﺧﺎرج ﻣﻲﮔﺮدﻳﺪ ‪.‬‬
 ‫‪ / 126‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -13‬دﻫﻠﺮان ‪ 7‬ﺳﺎل ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺷﻌﻠﻪﻫﺎي ﺟﻨﮓ ﺳﻮﺧﺖ‬

‫ﮔﺮدن ﻫﻨﮕﺮ از‪ SPOOL‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﻮد وﻗﺘﻴﻜﻪ ﺧﻮب ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ و از ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻮدن آن اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻـﻞ ﺷـﺪ‬
‫ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ‪ BOP‬از دﻫﺎﻧﻪ دور ﮔﺮدﻳﺪ آب ﭘﺎش ﻫﺎي ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎ اﻃﺎﻗﻚ از ﺻﺤﻨﻪ ﺧﺎرج ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻧﺒـﺎره‬
‫ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪﭼﻨﮕﻠﻚ از ﺻﺤﻨﻪ دور ﮔﺮدﻳﺪ و ﭼﺎه ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﺷـﺪ ﺗـﺎ ﻧﻔـﺖ و ﮔـﺎز‬
‫زﻳﺎدي ﻛﻪ در ﻣﺪت ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﭼﺎه روي ﺗﻤﺎم و وﺳﺎﻳﻞ و ﻛﻮهﻫﺎ رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺴﻮزد و آﺗﺶ در دﻫﺎﻧـﻪ ﭼـﺎه‬
‫‪5‬‬
‫ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﮔﺮدد ‪ SPOOL‬ﺗﻨﮓ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ‪ Clamp‬و ﺗﻜﻪ ﺑـﺎﻻي آن از زﻳـﺮ ‪13 8 B.OP‬ﺑـﺎز و ﺑـﻪ اﻫـﻮاز‬
‫ارﺳﺎل ﮔﺮدﻳﺪ و اداﻣﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻪ ﻓﺮدا ﻣﻮﻛﻮل و ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻣﺎﻧﻴﺘﻮر ﺑﺮاي ﺧﻨﻚ ﻧﻤﻮدن ﻣﺤﻴﻂ روﺷـﻦ ﺑـﺎﻗﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -14‬ﻣﻬﺎر اوﻟﻴﻦ ﭼﺎه ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻳﺮاﻧﻲ در ﻛﻨﺎر ﺧﺎرﺟﻲ ﻫﺎ‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪127 /‬‬

‫‪1‬‬
‫در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ Spacer Spool 69/9/8‬ﺑﺎ اﻧﺪازة ” ‪ 7‬اﻳﻨﭻ رﺳﻴﺪ و زﻳﺮ ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓـﻮراﻧﮕﻴﺮ ﻧﺼـﺐ ﮔﺮدﻳـﺪ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻗﺒﻼً درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ‪ Spool‬ﺑﺎ اﻧﺪازة ﻻزم ﺗﺮاش ﺑﺨﻮرد ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل ﺗﺎ ﺣـﺪود ‪ 1/6‬اﻳـﻨﭻ‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ ‪ spool‬ﮔﺸﺎدﺗﺮ از ﮔﺮدن ﻫﻨﮕﺮ ﺑﻮد ﻗﺮار ﺷﺪ ﻛﻪ روي دﻫﺎﻧﻪ ﭼـﺎه ﮔﺬاﺷـﺘﻪ ﺷـﻮد‪ ،‬ﭘـﺲ از روﺷـﻦ‬
‫ﻧﻤﻮدن ﻣﻘﺪار ‪ 4‬ﻋﺪد آب ﭘﺎش ﺛﺎﺑﺖ و ‪ 4‬ﻋﺪد آب ﭘﺎش ﻣﺘﺤﺮك ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﻨﻚ ﻧﻤﻮدن ﭼﺎه ﻛـﻪ در ﺣـﺎل‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻦ ﺑﻮد آﻏﺎز ﮔﺮدﻳﺪ و ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ‪ spool‬ﺗﺮاش ﺧﻮرده را زﻳﺮ ‪ B.OP‬ﻣﺸﺘﻤﻞ از‪ Double BOP‬ﺑﻮد‬
‫ﻧﺼﺐ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ Bottom Rams‬از ﻧﻮع ‪ Pipe Rams‬و ‪ Top Rams‬از ﻧـﻮع ﻛـﻮر )‪ (Blind‬اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻃﺮف رﻣﺰ ﺷﻴﺮ ‪ 4‬اﻳﻨﭻ و ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ‪ Blind Flange‬وﺻﻞ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻋﺪد ﺷﻴﺮ ﺳـﻮزﻧﻲ ﻣﻨﺘﻬـﻲ‬
‫‪5‬‬
‫‪ 13‬ﻛﻪ دو ﻋﺪد ﺧﺮوﺟﻲ داﺷﺖ و ﺑﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﻣﻲﺷﺪ و ﺑﺎﻻي ‪ BOP‬ﻳﻚ ﻋﺪد ‪Casing Head Housing‬‬
‫‪8‬‬
‫‪3‬‬
‫ﻋﺪد ﻟﻮﻟﻪ اي ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 13‬ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫‪8‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﺑﻮﺳﻴﻠﺔ ﻛﺮن‪ 160‬ﺗﻨﻲ ﺣﻤﻞ و ﺗﺎ ﻧﺰدﻳﻚ دﻫﺎﻧﻪ ﭼـﺎه راﻫﻨﻤـﺎﻳﻲ ﮔﺮدﻳـﺪ ﻧـﻴﻢ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ آﺗﺶ ﺧﺎﻣﻮش ﮔﺮدﻳﺪ و ﭘﺲ از اﻧﺪﻛﻲ اداﻣﻪ ﺧﻨﻚ ﻧﻤﻮدن ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻤﺎم ﻣﺎﻧﻴﺘﻮرﻫﺎ ﺑﺴـﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ و ﻓﻘﻂ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﺟﻬﺖ اﺣﺘﻴﺎط ﺑﺎز ﺑﻮد ﭼﻨﮕﻠﻚ را ﺟﻠﻮ آورده و ‪ BOP‬را در اﻧﺘﻬـﺎي آن ﺟـﺎ داده و‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮ ﺑﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﺑﺼﻮرت ﭘﻮدر در ﻫﻮا ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻲﺷﺪ ﻣﺎﺳﻚ ﻫـﺎي ﻣﺨﺼـﻮص ﻫـﻮا در‬
‫اﺧﺘﻴﺎر راﻧﻨﺪه ﻫﺎي ﻛﺮن ‪ 160‬ﺗﻨﻲ و ﻛﻠﻴﻪ اﻓﺮاد ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ و ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﭼﻨﮕﻠﻚ و ﻛﺮن ‪ 160‬ﺗﻨـﻲ ‪B.O.P‬‬
‫روي دﻫﺎﻧﻪ ﭘﺮ از ﻧﻮﺳﺎن ﺟﺎ ﮔﺮﻓﺖ و اﺑﺘﺪا دو ﭘﻴﭻ و ﻣﻬـﺮه ﺗـﺮاش ﺧـﻮرده ﻛـﻪ در ﻃـﺮﻓﻴﻦ ‪ Spool‬زﻳـﺮ‬
‫‪ B.O.P‬ﺑﻮد ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ ﺳﭙﺲ ﺑﺎ زﺣﻤﺖ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺗﻮﺳﻂ آﺗﻲ واﮔﻦ ﺑﻮم و ﺳﻴﻢ ﺟﺮﺛﻘﻴـﻞ ‪ 160‬ﺗﻨـﻲ وارد‬
‫‪1‬‬
‫‪ 7‬ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﺗﻤﺎم ﺟﺮﻳﺎن در دل ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﺟﺎ ﮔﺮﻓﺖ و ﺗﺎ ﺳـﻴﻢ‬ ‫‪Tubinghead spool‬‬
‫‪16‬‬
‫ﺟﺮﺛﻘﻴﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪه ﺷﺪ و ‪ BOP‬روي ﻓﻠﻨﺞ ﻧﺸﺴﺖ و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﻤﻮدن ﭘﻴﭻﻫﺎ ﺷـﺪ‪ .‬ﭼـﻮن ‪Spacer‬‬
‫اﺳﭙﻮل ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازة ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﺮاﺣﺘﻲ ﭘﻴﭻﻫـﺎ را از ﺑـﺎﻻ درون ﺳـﻮراخ ﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ اﺻﻠﻲ ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده ﺑﻮدﻧﺪ ﻟﺬا ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻧﺪ از زﻳﺮ ﭘﻴﭻﻫﺎ را درون ﺳﻮراخﻫﺎ وﺻﻞ ﻛﻨﻨﺪ ﺣﺪود‬
‫‪ 4‬ﻋﺪد از ﭘﻴﭻﻫﺎ ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﺞ ﺷﺪن اﺳﭙﻮل ﺑﺮ اﺛﺮ اﻧﻔﺠﺎر وارد ﺳﻮراخﻫﺎ ﻧﺸﺪ و ﻳﻜﻲ از ﭘـﻴﭻﻫـﺎ را‬
‫ﻫﻢ از ﻧﻮع ﭘﻴﭻ ﻧﺎزﻛﺘﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮده ﺗﺎ ﺑﺘﻮان درون ﺳﻮراخ اﺳﭙﻮل آﻧﺮا ﻗﺮار داد در ﻫﺮ ﺣﺎل ﭘﻴﭻﻫـﺎ ﺳـﻔﺖ‬
‫ﺷﺪ و در اﻳﻦ زﻣﺎن ﻫﻢ ﺷﻴﻠﻨﮓﻫﺎي ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ اﻧﺒـﺎره را ﺑـﻪ ‪ BOP‬رﺳـﺎﻧﻴﺪه و روي ﻓـﻮراﻧﮕﻴﺮ رﻣـﺰ ﺑـﺎﻻﻳﻲ‬
‫‪7‬‬
‫‪ 2‬ﺑﻮد و ﻣﺎﺑﻘﻲ‬ ‫درﺟﺎي ﺧﻮد ﻧﺼﺐ ﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ ﻻﻳﻦ ﭘﻤﭙﺎژ ﭘﻤﭗ ﺗﺮاك را ﺗﺎ ﻧﺰدﻳﻚ دﻫﺎﻧﻪ ‪Tubing‬‬
‫‪8‬‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻻﻳﻦ "‪2‬ﺑﻪ زﻳﺮ ‪ Rams‬ﺑﺎﻻ ﻣﺘﺼﻞ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﻤﭙﺎژ دو ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ در ﺧﻂ ﮔﻞ آﻏﺎز ﺷﺪ و ﻣﺴـﻴﺮ‬
 ‫‪ / 128‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻓﻮران ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ و ﭼﺎه از ﻓﻮران اﻓﺘﺎد و ﻓﺸﺎر روي ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﺗﺮاك ‪ 1200‬ﭘﺎم را ﻧﺸﺎن ﻣـﻲداد ﻫﻤﺰﻣـﺎن‬
‫‪′‬‬
‫ﻧﺸﺖ از ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ ﺑﻴﻦ ‪ 7 1 Tubing head‬و‪ BOP‬ﺧﺎرج ﻣﻲﮔﺮدﻳﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ وﺿﻊ ﭘﻤﭙـﺎژ آب ﻧﻤـﻚ‬
‫‪16‬‬
‫‪ 69‬ﭘﻮﻧﺪي ﺗﺎ ‪ 10‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻓﺸﺎر ‪ 2200‬ﭘﺎم ﺑﺎﻻ ﺑﺮده ﺷﺪ و ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﮔﻞ ﺑﻴﺸـﺘﺮي در ﭼـﺎه‬
‫ﭘﻤﭗ ﮔﺮدﻳﺪ ﻣﻴﺰان ﻧﺸﺖ ﻛﻤﺘﺮ و رﻓﺘﻪ رﻓﺘﻪ ﻓﺸﺎر ﻧﻴﺰ رو ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻮد ﺗـﺎ ﭘـﺲ از ﭘﻤﭙـﺎژ ‪ 150‬ﺑﺸـﻜﻪ آب‬
‫ﻧﻤﻚ ﻓﺸﺎر روي ‪ 450‬و ﻣﻴﺰان ﭘﻤﭙﺎژ ‪ 10‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻮد ﺳﭙﺲ رﻓﺘﻪ رﻓﺘﻪ ﻣﻴﺰان ﭘﻤﭙﺎژ ﺗﺎ ‪ 3‬ﺑﺸﻜﻪ در‬
‫دﻗﻴﻘﻪ ﻛﺎﻫﺶ و ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ‪ 250‬ﭘﺎم رﺳﻴﺪ ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﺻﻔﺮ رﺳﻴﺪ و ﭼﺎه روي ﻣﻜﺶ اﻓﺘـﺎد و ‪450‬‬
‫ﺑﺸﻜﻪ آب ﻧﻤﻚ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻤﺎم ﺷﺪ اداﻣﻪ ﭘﻤﭙﺎژ ﺑﻪ ‪ 2/5‬ﺑﺸـﻜﻪ در دﻗﻴﻘـﻪ و ﻓﺸـﺎر ﺻـﻔﺮ ﺑـﺎ آب ﺷـﺮوع‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻓﻠﻨﺞ و ﻟﻮﻟـﺔ ﺑـﺎﻻي ‪ BOP‬و ﻧﺼـﺐ ‪ Otis cap‬ﭘـﻼگ ‪ 3/25‬در ﻋﻤـﻖ ‪385‬‬
‫ﻣﺘﺮي ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺗﺎ ﭘﻤﭙﺎژ درون ﺗﻮﭘﻚ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﭘﺮاﻧﮓ درون ﭘﻼگ ﻗﺮارداده ﺷﺪ و ﭼﺎه ﺑـﻪ ‪180‬‬
‫ﺑﺸﻜﻪ آب ﭘﺮ ﮔﺮدﻳﺪ ﺳﻌﻲ در ﻗﺮار دادن ﭘﺮاﻧﮓ ﺑﺪون ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻮد ﭼﺎه ﺳﺎﻛﻦ ﺑﻮد و ﻓﻘﻂ از اﻃـﺮاف ‪spool‬‬
‫ﺧﺎرج ﻣﻲﮔﺮدﻳﺪ ﭘﻼگ ﺑﺎ ‪ 600‬ﭘﺎم ﻓﺸﺎر آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﺪ از اﻃﺮاف ‪ spool‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﻧﺸﺴﺖ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻮد وﻟﻲ‬
‫ﺗﺎ اداﻣﻪ ﭘﻤﭙﺎژ ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن ﭘﻼگ و ﭘﺮاﻧﮓ ﺑﻄﻮر ﻧﺴﺒﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻓﺘﺎدن ﻓﺸﺎر ﺑـﺮ اﺛـﺮ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺸﺖ از ﺷﻴﺮﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ‪ Tubing head spool‬ﮔﻞ در داﻟﻴﺰ ﭘﻤﭗ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳـﻂ ‪Go-Devil‬‬
‫ﺳﻴﻢ از روي ‪ Rop Socket‬ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪ و از ﭼﺎه ﺧﺎرج ﮔﺮدﻳﺪ از وﺳﺎﻳﻞ ﭼﺎه ﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ﻳﻚ ﻋﺪد ﺟﺎرو و ﺳـﻪ‬
‫ﻋﺪد وزﻧﻪ و ‪ Runnig‬در ﭼﺎه ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﺳﻌﻲ ﺑﺮاي ﺧﺎرج ﺳﺎزي وﺳﺎﻳﻞ ﺑﺪون ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺑـﻮد ﺳـﺎﻋﺖ ‪ 2‬ﺑﺎﻣـﺪاد‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻪ روز ﺑﻌﺪ ﻣﻮﻛﻮل ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد ﺑﺠﺰ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻛﻤﭗ ﻣﺮاﺟﻌﺖ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻤﻌﻪ ‪ 69/8/9‬اﺑﺘﺪا ﭼﺎه ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﺸﺎر ﺻﻔﺮ و ﭼﺎه از آب ﭘﺮ ﺑﻮد ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﻛﻨـﺎر ﮔﺬاﺷـﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ ﻫﻨﮕﺮ از درون و ﺑﺮون ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ از ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺮون ﮔﺮدن ﻫﻨﮕﺮ ﺷﻜﻞ ﺑﻴﻀﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ ﻃـﺮف‬
‫ﻗﻄﺮ ﺑﺰرگ ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 7/320‬اﻳﻨﭻ و ﻃﺮف ﻗﻄﺮ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 8/850‬ﺑﻮد از ﻗﺴﻤﺖ داﺧﻞ اوﻻ دﻫﺎﻧﻪ آن‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺮاي ﻗﺮاردادن ‪ 3-1/32” B.P.V‬ﺑﻌﻠﺖ ﺑﻴﻀﻮي ﺷﺪن ﺗﻨﮓ ﺷـﺪه ﺑـﻮد و در رزوه ‪ 3 2 Hcs‬آن ﺑـﺮ اﺛـﺮ‬
‫ﺣﺮارت ﺧﺮاب ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺑﻜﺎر ﻧﻤﻲآﻣﺪ و ﺿﻤﻨﺎً ﻗﺴﻤﺖ ﻧﺼﺐ ﻣﺨﺼﻮص ‪ BPV‬ﻛﺎﻣﻼً ﺻﺎف و از ﺑـﻴﻦ رﻓﺘـﻪ‬
‫ﺑﻮد ﺧﻼﺻﻪ اﻣﻜﺎن ﻗﺮار دادن ‪ BPV‬را ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﺮاﺷﻴﺪن ﮔﺮدن ﻫﻨﮕﺮ ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﺟﺖ ﻧﻤﻮدﻧـﺪ و در‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﻣﺪت ‪ 5‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط آﻧﭽﻨﺎن ﮔﺮدن ﻫﻨﮕﺮ را ﻻﻏﺮ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻨﺪ ‪7 × 4 −10000 D.S.A‬‬
‫‪16 16‬‬
‫را از دور ﻫﻨﮕـﺮ ﻋﺒـﻮر داده و ﺑـﻪ ‪ SPOOL‬ﺑﺮﺳـﺎﻧﻨﺪ ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ ﺑـﺮ اﺛـﺮ ﻛـﺞ ﺑـﺮدن ‪Tub head spool‬‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 2‬ﻋﺪد از ﭘﻴﭻ ﻫﺎي ‪ DSA‬را درون ﺳﻮراخﻫـﺎي ‪ SPOOL‬ﺑﻨﻤﺎﺋﻴـﺪ و از ﻃـﺮف ﮔـﻮدي‬
‫‪ 7 1 DSA‬ﺑﻮد و ﭼﻮن ﮔﺮدن ﻫﻨﮕﺮ ﺣﺪود "‪ 5,5‬ﺑﻮد ‪ P.Seal‬ﺑﺎﻻﻳﻲ ‪ DSA‬در اﻃﺮاف ﮔـﺮدن ﻫﻨﮕـﺮ ﻗـﺮار‬
‫‪16‬‬
‫ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ و از داﺧﻞ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﺪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ‪ DSA‬ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ و ﻣﺠﺪداً ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓـﻮراﻧﮕﻴﺮ ﻧﺼـﺐ و‬
‫ﭼﺎه اﻳﻤﻦ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪129 /‬‬

‫در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 69/8/10‬ﻫﻢ ‪ DSA‬ﻛﻪ ﮔﻮدي آن ﺣﺪود”‪ 5”- 6‬ﺑﻮد و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﮔﺮدن ﻫﻨﮕﺮ را ﻛﺎﻣﻼً در اﻧﺘﻬـﺎ‬
‫‪1′′‬‬
‫‪ 1‬ﻻﻏﺮ ﺷﺪه‬ ‫‪ SeaL‬ﻛﻪ در ﺧﻮد ﺟﺎ دﻫﺪ رﺳﻴﺪ و ﻫﻤﻪ ‪ bolt‬ﻫﺎي ﺗﺮاش ﺧﻮردن ﺗﺎ ‪ 4‬ﻋﺪد آن ﺑﻪ اﻧﺪازه‬
‫‪8‬‬
‫ﺑﻮد و ‪ 6‬ﻋﺪد آن ﺑﻪ اﻧﺪازه”‪ 1‬و دو ﻋﺪد دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه )ﺟﻤﻌﺎً ‪12‬ﭘﻴﭻ و ﻣﻬﺮه ﻛﻪ از وﺳﻂ ﻗﻄﺮﺷـﺎن را ﻛـﻢ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ در ﻓﻠﻨﺞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ( ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻮد رﺳﻴﺪ‪ .‬دﺑﻲ ﭼﺎه ﻗﺒﻞ از رﺳﻴﺪن وﺳﺎﻳﻞ ﺑﺎ ﺑﺎز ﻛﺮدن‬
‫‪ V.R‬ﭘﻼك ﺳﻤﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻓﺸﺎري ﻧﺪاﺷﺖ دو ﻋﺪد ﺷﻴﺮ ‪ 2- 1/16" * 10000‬ﻧﻮ در ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻓﻀﺎي‬
‫ﺣﻠﻘﻮي ‪ Tub head‬اﺳﭙﻮل ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﻳﺪ و ﺗﺎ ‪ 5000‬آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺷﺪ ﺧﻮب ﺑﻮد ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻳﻚ ﻋـﺪد‬
‫‪ V.R‬ﭘﻼگ ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﻲ ﭼﺎه ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷـﺘﻪ ﺷـﺪ‪ .‬اﻃـﺮاف ﮔـﺮدن ﻫﻨﮕـﺮ‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﻤﺒﺎدة ﻧﺮم ﺻﺎف ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﭘﻴﭻﻫﺎي ﺗﺮاش ﺧﻮرده روي ‪ DSA‬ﺟﺪﻳﺪ ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﻳﺪ‪ DSA .‬روي ‪Tub‬‬
‫‪ head‬اﺳﭙﻮل ﻗﺮارداده ﺷﺪ و ﭘﻴﭻ ﻫﺎي آن ﺳﻔﺖ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺗﺎج ﭼـﺎه ﺗـﺎ ﻛﺎﻣـﻞ ﺷـﺪ و دو ﻋـﺪد ﺷـﻴﺮ‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ 4‬و ﺷـﻴﺮ ﭼـﺎه ﭘﻴﻤـﺎﻳﻲ‬ ‫‪ 4‬ﺑﻌﻨﻮان ﺷﻴﺮ اﺻﻠﻲ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ و ﺑﺎﻻﻳﻲ و ﺷﻴﺮ اﻳﻤﻨﻲ ﺳـﻄﺤﻲ‬ ‫‪* 10000‬‬
‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 4‬و ‪ Otis cap‬روي ‪ DSA‬ﻗﺮار داده ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻌﻲ در آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸـﺎر ‪ P.SeaL‬ﭘـﺎﻳﻴﻨﻲ ‪ Rx‬و ‪Bx156‬‬
‫‪16‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪ SPOOL 7‬ﺑﺮون )اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪ از زدن ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ‪ packing‬ﺗﻮﺳـﻂ ﺗـﺎج‬
‫‪16‬‬
‫ﭼﺎه ‪ (Well head‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ‪ packing‬در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ ‪P.Seal‬ﻫـﺎ زده ﺷـﺪ و‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ دو ﻋﺪد ‪ P.Seal‬ﺑﺎ ‪ 5000psi‬آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺷﺪ ﺧـﻮب ﺑـﻮد و ﻧﺸـﺎن داد ﺗـﺎ ﮔـﺮدن ﻫﻨﮕـﺮ‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ دو ﻋﺪد( ‪ P.Seal‬ﻛﺎﻣﻼً ‪ Seal‬ﺷﺪه و ‪ Otis Cap‬ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه و ﻓﻠـﻨﺞ ‪2* -10000 -‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 4‬روي ﺷﻴﺮﻫﺎي ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﻳﺪ ﻓﻀﺎي ﺣﻠﻘﻮي ﺳﻤﺖ راﺳﺖ و ﭘﻼگ ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﻮﭘﻚ )در ﻋﻤـﻖ‬
‫‪16‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ 1‬ﺑﺸﻜﻪ‬ ‫‪ 3851‬ﻣﺘﺮ( ﺑﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ‪ 2200‬ﭘﺎم ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 15‬دﻗﻴﻘﻪ آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺷﺪ ﺧﻮب ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﺑﺎ‬
‫‪4‬‬
‫‪3‬‬
‫ﭘﻤﭙﺎژ آب اﻳﺠﺎد ﺷﺪ و در ﻣﺪت اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﺎﻳﻊ از ﻓﻀﺎي ﺣﻠﻘﻮي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﮔﺸﺖ ‪1‬‬
‫‪4‬‬
‫ﺑﺸﻜﻪ آب ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﻗﺮار دادن دو ﻋﺪد ﺷﻴﺮ در ﻓﻀﺎي ﺣﻠﻘﻮي ﺑﺮاي ﭘﺮ ﻛﺮدن آن در ﻓﻀﺎي ﺣﻠﻘﻮي ﭘﻤﭗ‬
‫ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﻳﺪ و ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﺗﺎ ﻓﻀﺎي ﺣﻠﻘﻮي از ﻗﺒﻞ ﭘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻠﻨﺞ از روي‬
‫ﺳﺮ ﭼﺎه ﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ و ‪ Oits cap‬روي آن ﻗﺮار داده ﺷﺪ‪) .‬ﺗﺎج ﭼﺎه ﻗﺒﻼً ﺑـﺎ ‪ 3000‬ﭘـﺎم آزﻣـﺎﻳﺶ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺷﺪ( ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻦ ﺷﻴﺮ اﺻﻠﻲ ﺑﺎﻻﻳﻲ و ﺷﻴﺮ ﭼﺎه اﻳﻤﻦ ﮔﺮدﻳﺪ )در ﺳـﺎﻋﺖ ‪ 23/45‬ﻣـﻮرخ ‪ (1369/9/10‬و‬
‫ﭼﺎه ﺑﺎ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ رﻫﺎ ﮔﺮدﻳﺪ و ﺗﻤﺎم وﺳﺎﻳﻞ ﺗﺮﺧﻴﺺ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 130‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫‪ - 14‬ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ - 4‬دﻫﻠﺮان‬

‫ﻋﻠﺖ ﻓﻮران‪ :‬ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪن ﭼﺎه ﺗﻮﺳﻂ دﺷﻤﻦ ﺑﻌﺜﻲ در دﻓﺎع ﻣﻘﺪس‬
‫ﭼﻮن ﺧﺮوج ﺷﻌﻠﻪ ﺑﮕﻮﻧﻪ اي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﺒﻮد و ﻋﻠﺖ زاﺋﺪه ﻓﻠﻨﺞ زﻳﺮﻳﻦ ﺷﻴﺮ اﺻـﻠﻲ ﺑـﺎﻻﻳﻲ ﺑـﻮد اﺑﺘـﺪا‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﻤﻮدن ﺷﻌﻠﻪ زاﺋﺪه ﻓﻠﻨﺞ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ‪ Sand blast‬ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آب و ﺧﻨﻚ ﻧﻤﻮدن‬
‫ﻣﺤﻞ ﭼﺎه ﭘﻴﭻ و ﻣﻬﺮهﻫﺎي ﻓﻠﻨﺞ ﺷﻴﺮ اﺻﻠﻲ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ و ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺎز ﮔﺮدﻳﺪ و ﭼﻮن ‪ 4‬ﻋﺪد از آﻧﻬﺎ از درون ﻓﻠﻨﺞ‬
‫‪ Valve‬اﺻﻠﻲ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ﺑﻴﺮون ﻧﻤﻲ آﻣﺪ ﺑﺎ ﻗﺮار دادن دودﻛﺶ روي دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﭘﻴﭻﻫﺎ ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﺗﻜﻪ‬
‫ﻓﻠﻨﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﻴﺮ اﺻﻠﻲ ﺑﺎﻻﻳﻲ از روي ﺷﻴﺮ اﺻﻠﻲ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ‪ 6”* 5000‬ﺑﺎز ﺷﺪ‪ ،‬ﺷـﻴﺮﻫﺎي ﻓـﻮراﻧﮕﻴﺮ ﻛـﻪ‬
‫ﻗﺒﻼً آﻣﺎده ﺷﺪه ﺑﻮد و زﻳﺮ آن ﻳﻚ ‪ 6” Spacer spool‬ﻗﺮار داﺷﺖ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻛـﺮن ‪ 160‬ﺗﻨـﻲ ﺗـﺎ ﻧﺰدﻳـﻚ‬
‫دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﻣﺤﻞ ﭼﺎه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آب ﺧﻨﻚ ﮔﺮدﻳﺪه ﺑﻮد ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ دﻗﺖ و ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮن و ﻛﺎﺑﻞ آن ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ روي دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه و در واﻗﻊ روي واﻟـﻮ ”‪ 6‬ﻣﻮﺟـﻮد ﺳـﺮ‬
‫ﭼﺎه ﻗﺮار داده ﺷﺪه ﭘﻴﭻ ﻫﺎي آن ﺑﺴﺘﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺷﻴﻠﻨﮓﻫﺎي ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ اﻧﺒـﺎره ﺑـﻪ ‪ B.O.P‬ﻓـﻮراﻧﮕﻴﺮ و ﺧـﻂ‬
‫ﭘﻤﭗ ﺗﺮاك ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺿﻤﻦ ﭘﻤﭙﺎژ ‪ 2‬ﺑﺸـﻜﻪ در دﻗﻴﻘـﻪ در ﺧﻄـﻮط ﭘﻤـﭗ‬
‫ﺗﺮاك ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ وﺿﻊ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﺸﺎري روي ﻓﺸﺎرﺳﻨﺞ ﭘﻤﭗ ﺗﺮاك دﻳﺪه ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎ اداﻣﻪ ﭘﻤﭙـﺎژ‪،‬‬
‫ﭼﺎه در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 1369/7/1‬ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻣﻬﺎر ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺣﺠﻢ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و ﭼﺎه آب ﻧﻤﻚ ‪74‬‬
‫ﭘﻤﭗ ﺷﺪ وﺳﺎﻳﻞ ﭼﺎه ﭘﻴﻤﺎﻳﻲ روي ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﺑﺮﭘﺎ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻋﺪد ﭘﻼگ درون ‪ NOGO‬در ﻋﻤـﻖ‬
‫‪ 12420‬ﻓﻮﺗﻲ ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﻳﺪ و ﭼﺎه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آب ﻧﻤﻚ ﭘﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻋـﺪد ‪ Back Pressve Valve‬درون‬
‫ﻫﻨﮕﺮ ﻗﺮار داده ﺷﺪه ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ و واﻟﻮ ”‪ 6‬ﺳﻮﺧﺘﺔ زﻳﺮ آن ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ ‪ DSA‬ﺳﻮﺧﺘﺔ زﻳﺮ واﻟـﻮ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎج ﭼﺎه ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ DSA‬و دو ﻋﺪد ‪ 6” Valve‬و ﺷﻴﺮ اﻳﻤﻨـﻲ ﺳـﻄﺤﻲ ”‪ 6‬و ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫)‪ (Sweep Bend‬و ﺷﻴﺮ ﭼﺎه ﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﺎﻣﻞ و آزﻣﺎﻳﺶ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬در ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻓﻀﺎي ﺣﻠﻘﻮي ﻛـﻪ داراي‬
‫ﺷﻴﺮﻫﺎي دروازه اي ﺳﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻓﻀﺎي ﺣﻠﻘﻮي ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ ﻛـﻪ ﺷـﻴﺮ اﺻـﻠﻲ ﺑـﺎﻻﻳﻲ و‬
‫ﺷﻴﺮ ﭼﺎه ﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ﺗﺴﺖ و ﭼﺎه ﻛﺎﻣﻼً اﻳﻤﻦ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ - 15‬ﭼﺎه ‪ - 5‬دﻫﻠﺮان‬
‫ﻋﻠﺖ ﻓﻮران‪ :‬ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪن ﭼﺎه ﺗﻮﺳﻂ دﺷﻤﻦ ﺑﻌﺜﻲ در دﻓﺎع ﻣﻘﺪس‬
‫در اﻳﻦ ﭼﺎه ﭼﻮن ﺷﻌﻠﻪ در اﻃﺮاف ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺑﻮد ﺟﻬﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﻤﻮدن ﺟﺮﻳﺎن ﭼﺎه ﺳﻌﻲ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﺪ ﻓﺎﺻـﻞ‬
‫ﺷﻴﺮ اﺻﻠﻲ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ و ﺷﻴﺮ اﺻﻠﻲ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ‪ Sand Blast‬ﺑﺮﻳﺪه ﺷﻮد ﺗﺎ ﺳﻪ روز ﺗﻼش ﺑﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺳﺘﻔﺎده از دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ ﺷﻴﺮ اﺻﻠﻲ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﺪ و ﺷﻌﻠﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬ﺑﻌﻠـﺖ ﻧﺸﺴـﺖ‬
‫ﻓﻮران ﻗﺮار دادن ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ روي ﺷﻴﺮ اﺻﻠﻲ ﭘﺎﺋﻴﻨﻲ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻣﻬﺮهﻫﺎي ﺷﻴﺮ اﺻﻠﻲ ﭘـﺎﺋﻴﻨﻲ ﺑـﺎز و‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻛﺮن ‪ 160‬ﺗﻨﻲ ﺷﻴﺮ اﺻﻠﻲ ﭘﺎﺋﻴﻨﻲ از روي ﻓﻠﻨﺞ آوﻳﺰة ﻟﻮﻟـﻪﻫـﺎي ﻣﻐـﺰي ﺑﺮداﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه ﺷـﻴﺮﻫﺎي‬
‫ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ روي ﻓﻠﻨﺞ آوﻳﺰة ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﻣﻐﺰي ‪ 10*10*5000‬ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﺴﺘﻦ ﮔـﻞ ‪ 72‬ﭘﻮﻧـﺪي در‬
‫ﭼﺎه ﭘﻤﭗ ﮔﺮدﻳﺪ و ﭼﺎه در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 69/2/5‬ﻣﻬﺎر ﮔﺮدﻳﺪ ﺑﺎ ﮔﻞ ‪ 72‬ﭘﻮﻧﺪي و ﻣﻴﺰان ‪ 2‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ ﭘﻤﭙـﺎژ‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪131 /‬‬

‫اوﻟﻴﻦ ﻓﺸﺎر روي ﻓﺸﺎرﺳﻨﺞ ﭘﻤﭗ ﺗﺮاك ‪ 600‬ﭘﺎم ﺑﻮد‪ .‬ﭼﺎه ﺑﺎ ﮔﻞ ‪ 72‬ﭘﻮﻧﺪي روي ﻣﻜﺶ ﺷﺪﻳﺪ اﻓﺘﺎد‪ .‬ﭘﻤﭙﺎژ‬
‫آب در ﭼﺎه اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ وزن آب ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه ﻛـﺎﻓﻲ اﺳـﺖ ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﻛـﺞ‬
‫ﺷﺪن ﺷﺎﺧﺔ زﻳﺮ آوﻳﺰة ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ‪ 10*10*5000Tub Head Spool‬اﻣﻜـﺎن ﻗـﺮار دادن‬
‫ﭘﻼگ ﻣﻨﺎﺳﺐ درون رﺷﺘﻪ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﺒﻮد و ‪ 2/95 Gauge Ring‬اﻳﻨﭻ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ اﻧﺪازهاي ﺑﻮد ﻛـﻪ از‬
‫درون ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﻣﻐﺰي ﻋﺒـﻮر ﻛـﺮد ﭼـﻮن ﮔﺬاﺷـﺘﻦ ﭘـﻼگ ﺗﻮﺳـﻂ ‪ Wire Line‬اﻣﻜـﺎن ﻧﺪاﺷـﺖ دو ﻋـﺪد‬
‫‪) Imflatable Plug‬ﻣﺠﺮاﺑﻨﺪ ﻳﻚ( در ﭼﺎه ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﻼگ اول در ﻋﻤﻖ ‪ 3908‬ﻣﺘﺮ ‪ 20‬ﻓﻮت ﺳﻴﻤﺎن‬
‫روي آن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ و ﭘﻼگ دوم در ﻋﻤﻖ ‪ 3840‬ﻣﺘﺮي زﻳﺮ رﺷـﺘﺔ ﺗﻜﻤﻴﻠـﻲ و ﺑـﺎﻻي ﻣﺸـﺒﻚﻫـﺎ ﻧﺼـﺐ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﭼﺎه ﺑﺎ ‪ 3‬ﺑﺸﻜﻪ آب ﭘﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ و ﺗﺎج ﭼﺎه ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﻳﺪ و ﭘﺲ از‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر اﻳﻤﻦ و ﭼﺎه در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 69/8/30‬ﻛﺎﻣﻼ ﻣﻬﺎر ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 132‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺗﺠﺎرب ﮔﺮاﻧﻘﺪر درﻳﺎ‬

‫ﭼﺎهﻫﺎي ﻣﻴﺎدﻳﻦ ﻧﻔﺘﻲ ﺳﺮوش و ﻧﻮروز)‪(19- 18- 17‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎهﻫﺎي در ﺣﺎل ﻓﻮران و ﻣﺤﺘﺮق ﻧﻮروز‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه‪ :‬ﺳﻌﻴﺪ ﻧﺮاﻗﻲ‬
‫از ﻣﺪﻳﺮان ﺳﺎﺑﻖ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ ﻓﻼت ﻗﺎره‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻣﻬﻨﺪس ﻧﺮاﻗﻲ‬

‫‪16‬و‪17‬و‪ - 18‬ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻮروز ‪5‬؛‪6‬و‪10‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮاﻳﺪ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و ﻧﻴﺰ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻪ اﻃﻼع رﺳـﻴﺪه اﺳـﺖ ﺗﻌـﺪادي از‬
‫ﭼﺎهﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﻮروز واﻗﻊ در ﺷﻤﺎل ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺣﻤﻼت ﻣﻮﺷﻜﻲ رژﻳﻢ ﺑﺤﺜﻲ ﻋﺮاق ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﭘﺲ از ﻣﺸﻘﺎت و زﺣﻤﺎت ﻓﺮاوان ﺗﻮﺳﻂ ﻏﻮاﺻﺎن و ﻛﺎرﮔﺮان و ﺗﻜﻨﺴﻴﻦﻫـﺎي ﺷـﺎﻏﻞ در وزارت‬
‫ﻧﻔﺖ و ﻋﻤﺪﺗﺎ در ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ ﻓﻼت ﻗﺎره ﻣﻬﺎر ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﻛﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت و ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎي ﺷﻤﺎره ‪10‬؛ ‪ 5‬و ‪ 6‬ﺣﻮزه ﻧﻔﺘﻲ ﻧﻮروز را ﻋﻬﺪه دار‬
‫ﺑﻮدم در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎﻳﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ و روشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻃﻮل ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬـﺎر ﭼـﺎهﻫـﺎي ﻓـﻮق‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﻲﭘﺮدازم‪.‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ از آﻧﺠﺎﺋﻴﻜﻪ ﺷﺮاﻳﻂ زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي وﻗﺖ وزارت ﻧﻔﺖ اﻳﺠـﺎب‬
‫ﻣﻲﻧﻤﻮد اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺪﻣﺎت و ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎران و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻋﻤﻼ ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮده‬
‫و ﺑﺪﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻛﻠﻴﻪ ﻃﺮحﻫﺎ و روشﻫﺎي اﻋﻤﺎل ﺷﺪه در ﺣﻴﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر اﻳﻦ ﭼﺎه ﺻﺮﻓﺎ از روي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‬
‫و ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﻣﻌﻤﻮل در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺣﻔﺎري و ﻧﻴﺰ اﺑﺘﻜﺎر ﻋﻤﻞ و ﺧﻼﻗﻴﺖﻫﺎي ذﻫﻨﻲ و ﭘﺮداﺧﺘﻦ آﻧﻬـﺎ‬
‫در ﺣﻴﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻏﻮاﺻﻲ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﮔﺮوه ﻏﻮاﺻﻲ ﻓﻼت ﻗـﺎره ﻛـﻪ ﻧﻘـﺶ ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﻬﻤـﻲ در اﺟـﺮاي اﻳـﻦ ﻋﻤﻠﻴـﺎت داﺷـﺘﻪ اﻧـﺪ ﭘـﺲ از‬
‫آﻣﻮزشﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺑﺎ وﺳﺎﺋﻞ و اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻲ ﻛﻪ اﻛﺜﺮا ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻧﻬﺎﻳـﺖ‬
‫اﺳﺘﻌﺪاد و ﻧﻴﺰ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺧﻮﻳﺶ را در اﺟﺮاي اﻳﻦ ﻃﺮحﻫﺎ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 5‬ﻧﻮروز‬
‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﺎص اﻳﻦ ﭼﺎه ﻛﻪ دو روش ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺮ روي آن ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدﻳﺪ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪133 /‬‬

‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و ﻣﺤﻞ ﭼﺎه‬

‫ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 5‬واﻗﻊ ﺑﺮ ﺳﻜﻮي ﺷﻤﺎره ‪ 5‬ﻧﻮروز در ﻛﻨﺎر ﭼﺎهﻫﺎي ‪ 7 ،6‬و ‪ 8‬ﻧﻮروز ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ ﺷﻤﺎره ‪ 1‬ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬در اﺛﺮ اﺻﺎﺑﺖ ﻣﻮﺷﻚ دو ﭼﺎه ‪ 7‬و ‪ 8‬ﺑﻌﻠﺖ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ﺷﻴﺮﻫﺎي اﻳﻤﻨﻲ ﺗﺤﺖ اﻻرﺿﻲ ﻣﺴـﺪود‬
‫ﺷﺪه وﻟﻲ ﭼﺎه ‪ 5‬و ‪ 6‬دﭼﺎر ﻓﻮران و آﺗﺶ ﺳﻮري ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻠﺖ ﺣﺮارت ﺷﺪﻳﺪ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت ﺳﻜﻮ‬
‫و ﭼﺎهﻫﺎي روي آن ذوب ﺷﺪه و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﭼﺎهﻫﺎ و ﺳﻜﻮ در ﻫﻨﮕﺎم ﺷﺮوع ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺑﺼـﻮرت ﺷـﻜﻞ ﺷـﻤﺎره‬
‫‪15‬در آﻣﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫‬ ‫‪٨‬‬ ‫‬ ‫‪٧‬‬

‫ﺷﻜﻞ ﺷﻤﺎره ‪ -15‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻮروز ‪7‬؛ ‪5‬؛ ‪ 8‬و ‪6‬‬

‫ﺣﺮارت ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﻧﺎﺷﻲ از آﺗﺶ ﺳﻮزي دو ﭼﺎه ‪ 5‬و ‪ 6‬ﻧﺰدﻳـﻚ ﺷـﺪن ﺑـﻪ ﭼـﺎه را از ﻓﺎﺻـﻠﻪ ‪ 200‬ﻣﺘـﺮي‬
‫ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ ﻟﺬا ﻛﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ از زﻳﺮ آب و از اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣـﻲﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﻪ ﺑﻜﺎر ﮔﻴﺮي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻛﺸﺘﻲﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺟﺮﺛﻘﻴﻞ را ﻏﻴـﺮ ﻣﻤﻜـﻦ ﻣـﻲﻧﻤـﻮد ﻟـﺬا‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻬﺎر ﭼﺎه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﺑﺘﺪاي اﻣﺮ ﻃﺮح زﻳـﺮ ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻛﻠﻴﻪ وﺳﺎﺋﻞ ﺑﺮاي اﺟﺮاي اﻳﻦ ﻃﺮح ﺗﺪارك و آﻣﺎده ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺮر ﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﻪ ﭼﺎه آﺳﻴﺐ دﻳﺪه از ﻋﻤﻖ ‪ 8‬ﻣﺘﺮي ﻛﺎﻣﻼ ﺑﺮش داده ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑـﻪ ﻟﻮﻟـﻪ ﻣﻐـﺰي درون ﭼـﺎه‬
‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ و از اﻳﻦ ﻋﻤﻖ ﭼﺎه را ﻣﻬﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 134‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫”‪4-1/2‬‬

‫‪7” Casing‬‬

‫‪9-5/8”Casing‬‬

‫‪13-3/8‬‬

‫‪30"Conductor‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -16‬ﺷﻤﺎي دروﻧﻲ ﻳﻜﻲ از ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻮروز در ﻋﻤﻖ ‪ 8‬ﻣﺘﺮي‬

‫ﻃﺮح ﺷﻤﺎره ﻳﻚ ‪Hot Tap And Crimping‬‬
‫اﺟﺮاي اﻳﻦ ﻃﺮح ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮاﺣﻞ زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺮش ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺟﺪاري ﭼﺎه و دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي "‪ 4- 1/2‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 1/5‬ﺗﺎ ‪ 2‬ﻣﺘﺮ‬
‫ﺑﺴﺘﻦ ﺳﻪ راﻫﻲ دوﺗﻜﻪ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي‬
‫ﺑﺴﺘﻦ ﻣﺘﻪ ﻣﺨﺼﻮص ‪ Hot Tap‬ﺑﺮ روي ﺳﻪ راﻫﻲ و ﺳﭙﺲ ﺳﻮراخ ﻛﺮدن ﻟﻮﻟﻪ از درون در ﺷﻴﺮ و ﺳﻪ راﻫﻲ‬
‫اﺗﺼﺎل ﺷﻴﻠﻨﮓﻫﺎي ﻓﺸﺎر ﻗﻮي "‪ 1- 1/2‬ﺑﻪ روي ﺳﻪ راﻫﻲ از روي ﻛﺸﺘﻲ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﭘﻤﭗﻫﺎي ﺳﻴﻤﺎن ﻛﺎري‬
‫و ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت ﻻزم‪.‬‬
‫ﭘﺮس ﻛﺮدن ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻚﻫﺎي ﭘﻤﭗ ﻓﺸﺎر ﻗﻮي ﻫﻴﺪروﻟﻴﻚ‪.‬‬
‫ﺑﺎز ﻛﺮدن ﺷﻴﺮ ﺳﻪ راﻫﻲ و ﺳﭙﺲ ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﻮﭘﻚﻫﺎي ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ )‪ (Ball Sealer‬ﺑﻪ داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐـﺰي و ﺑـﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل آن ﻣﻮاد ﻣﺴﺪود ﻛﻨﻨﺪه از ﻗﺒﻴﻞ ‪Mica Fiber Lock‬‬
‫ﺗﺰرﻳﻖ آب درﻳﺎ و ﺳﻴﻤﺎن ﺑﺪاﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي و ﻣﺴﺪود ﻧﻤﻮدن ﭼﺎه‪.‬‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﻃﺮح‬
‫ﻋﻤﺪه ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ در اﺟﺮاي اﻳﻦ ﻃﺮح ﺑﺮﻳﺪن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺟﺪاري ‪20‬؛‪13- 3/8‬؛‪9- 5/8‬؛ و ‪ 7‬اﻳﻨﭻ ﭼـﺎه و ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺟﺪا ﻛﺮدن ﺳﻴﻤﺎن ﺑﻴﻦ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 7‬ﺗﺎ ‪ 8‬ﻣﺘﺮي زﻳﺮ آب ﺑﻮد دﻟﻴﻞ اﻧﺘﺨﺎب اﻳﻦ ﻋﻤﻖ اﻳﻤﻦ ﺑـﻮدن ﻛـﺎر‬
‫ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻏﻮاﺻﻲ در زﻳﺮ آب و اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮدن از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي اﻓﻘﻲ )‪ (Bracing‬ﺳﻜﻮي ﭼـﺎه در‬
‫اﻳﻦ ﻋﻤﻖ ﺑﻌﻨﻮان ﺟﺎي اﻳﺴﺘﺎدن و ﻧﻴﺰ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ ﺑﻮدن از ﻋﻤﻖ ﻣﺘﺎﺛﺮ از اﻣﻮاج درﻳﺎ )‪ (Splash Zone‬ﺑﻮد‪.‬در‬
‫اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺪم دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ وﺳﺎﻳﻞ و اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺑﺮﺷﻲ زﻳﺮ آب از ﻧﻮع )‪ (Broco‬ﻛﻪ ﺳـﺮﻋﺖ ﻋﻤـﻞ‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪135 /‬‬

‫زﻳﺎدي در ﺑﺮش ﻟﻮﻟﻪ و ﻓﻠﺰات در زﻳﺮ آب را دارا ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ ﺳﭙﺲ از ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ‪ C.4‬ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﺮش ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري "‪ 30‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻜﺎر رﻓـﺖ اﻳـﻦ ﻣـﺎده اﻧﻔﺠـﺎري ﺑﺼـﻮرت ﻧﻮارﻫـﺎي ‪ 10‬ﺗـﺎ ‪15‬‬
‫ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮي و ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪ 5‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ در داﺧﻞ ﻏﻼف ﻓﻠﺰي ﺑﺼﻮرت ﻛﻤﺮﺑﻨﺪي و ﻃـﻮﻟﻲ در اﻃـﺮاف ﻟﻮﻟـﻪ‬
‫ﺟﺪاري ﻛﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ وﻟﻲ ﭘﺲ از اﻧﻔﺠﺎر ﺑﺮشﻫﺎي ﻧﺎﻗﺼﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ و ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري" ‪ 13 - 3/8‬دﭼﺎر‬
‫ﻓﺮورﻓﺘﮕﻲ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﮔﺮدﻳﺪ ﻟﺬا ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻣﻜﺎن ﺻﺪﻣﻪ دﻳﺪن ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐـﺰي "‪ 4- 1/2‬و ﻧﺸـﺖ ﻧﻔـﺖ در‬
‫زﻳﺮ آب و ﻧﻴﺰ ﺧﻄﺮات اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ از اﻧﻔﺠﺎر اﻳﻦ روش ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ اﻗﺪام ﺑﻌـﺪي ﺗـﺪارك وﺳـﺎﻳﻞ ﺑـﺮش‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ در زﻳﺮ آب از ﻧﻮع )‪ (Broco‬ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺗﻤﺮﻳﻦ در ﺳﻄﺢ و آﻣﻮزش ﮔﺮوه ﻏﻮاﺻـﻲ اﻳـﻦ وﺳـﻴﻠﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺮش ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -17‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه ﺟﻬﺖ ﺑﺮش ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ‬

‫ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ رﺳﺎﻧﺪن ﻛﺎﺑﻞﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮق و ﺷﻴﻠﻨﮓ ﻓﺸﺎر ﻗﻮي اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺴﺘﻘﺮ‬
‫در ‪ 200‬ﻣﺘﺮي ﻣﺤﻞ ﻛﺎر ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺎ ﻣﺴـﺘﻘﺮ ﻛـﺮدن ﻳـﻚ ﺷـﻨﺎور ﺛﺎﺑـﺖ در ‪ 200‬ﻣﺘـﺮي ﭼـﺎه و‬
‫ﻛﺸﻴﺪن ﻛﺎﺑﻞ راﻫﻨﻤﺎ از اﻳﻦ ﺷﻨﺎور ﺗﺎ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي ﺳﻜﻮي ﭼﺎه و ﺳﭙﺲ ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﻴﻠﻨﮓ اﻛﺴﻴﮋن و ﻛﺎﺑـﻞﻫـﺎي‬
‫ﺑﺮق از روي ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه روي ﻛﺎﺑﻞ راﻫﻨﻤﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻻزم ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻃﻮل ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻌﻠﺖ ﻃﻮﻓﺎﻧﻲ ﺷﺪن درﻳﺎ ﻛﺎﺑﻞﻫﺎ و ﺷـﻴﻠﻨﮓﻫـﺎ‬
‫وﺣﺘﻲ ﺧﻂ راﻫﻨﻤﺎ ﭘﺎره ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻓﺮاوان ﻫﺮ دﻓﻌﻪ ﺗﺮﻣﻴﻢ و دوﺑﺎره ﻣﺘﺼﻞ ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺟﺮاي ﻋﻤﻠﻴﺎت‬
‫ﺑﺎ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﻓﻮق اﻟﺬﻛﺮ ﺑﺮش ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺟﺪاري و ﺟﺪا ﻛﺮدن ﺳﻴﻤﺎن ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﺑـﻪ‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي "‪ 4- 1/2‬از ﻋﻤﻖ ‪ 8‬ﻣﺘﺮي ﺗﺎ ﺳﻄﺢ آب دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﺖ از داﺧـﻞ ﻟﻮﻟـﻪ‬
‫ﺑﻴﺮون ﻣﻲرﻳﺨﺖ و ﻧﺸﺘﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ و ﻫﻴﭻ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻴﻦ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي و ﺟﺪاري وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫در ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﮔﺮوه ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﺗﺮك ﻧﻤﻮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺣﻤﻼت‬
‫ﻣﻮﺷﻜﻲ دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﻮروز ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻃﻲ اﻳﻦ ﺣﻤﻼت ﺑﻪ ﺳﻜﻮي ﭼـﺎهﻫـﺎي ‪ 14‬و ‪ 15‬ﻧـﻮروز‬
‫آﺳﻴﺐ وارد ﺷﺪ و ﻧﻴﺰ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي و ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺷﻴﺮﻫﺎي ﺳﺮﭼﺎﻫﻲ ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 5‬ﻛﻪ ﺗﺎ ارﺗﻔـﺎع ‪ 10‬ﻣﺘـﺮي از‬
‫ﺳﻄﺢ آب ﺑﻴﺮون ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد از ﻋﻤﻖ ‪ 1‬ﻣﺘﺮي زﻳﺮ آب ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪ و ﻣﻮﺟـﺐ آﻟـﻮدﮔﻲ ﺷـﺪﻳﺪ ﺳـﻄﺢ آب در‬
‫اﻃﺮاف ﭼﺎه ‪ 5‬و ‪ 6‬ﺷﺪ و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻏﻮاﺻﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ از ﺷﺒﺎﻧﻪ روز ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺬر‬
‫و ﻣﺪ؛ ﻧﻔﺖ ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻄﺢ آب را از ﻣﺤﺪوده ﻣﺎﺑﻴﻦ ﺷﻨﺎور ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺎ ﻣﺤﻞ ﭼﺎه دور ﻣﻲﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن وﺿﻌﻴﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺮاﺣﻞ ‪ 2‬و ‪ 3‬ﻃﺮح ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺴﺘﻦ ﺳﻪ راﻫﻲ دو ﺗﻜﻪ و ﻧﻴﺰ ﺳﻮراخ ﻛﺮدن‬
 ‫‪ / 136‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي ﺗﻮﺳﻂ ‪ Hot Tap‬ﺑﻮد ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪ و ﺑـﺪﻧﺒﺎل آن ﻣﺮﺣﻠـﻪ ‪ 4‬ﻳﻌﻨـﻲ اﺗﺼـﺎل ﺷـﻠﻨﮓ‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻚ "‪ 1- 1/2‬ﻧﻴﺰ از ﺳﻪ راﻫﻲ دو ﺗﻜﻪ ﺗﺎ ﻛﻨﺎر ﺷﻨﺎور در ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 200‬ﻣﺘﺮي ﭼﺎه و در ﻋﻤﻖ ‪ 2‬ﻣﺘـﺮي‬
‫آب ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻴﻢ ﻏﻮاﺻﻲ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و در اﻳﻦ زﻣﺎن ﻛﺸﺘﻲ ﺑﺰرگ ﺗﺪارﻛﺎﺗﻲ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﭘﻤﭗﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﺳﻴﻤﺎن و ﻣﺨﺎزن ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ در ‪ 200‬ﻣﺘﺮي ﭼﺎه ﻣﺴﺘﻘﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪن ﻛﺸﺘﻲ ﺳﻴﻤﺎن ﻛﺎري اﺟﺮاي ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 5‬آﻏﺎز ﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻃـﺮح ﻛـﻪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺴﺘﻦ ﻗﺎب ﻣﺨﺼﻮص ﻛﻪ ﺟﻚ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 100‬ﺗﻨﻲ در آن ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ دور ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي ﭘـﺲ‬
‫از ﭘﺮس ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﻌﻴﻦ و از ﻗﺒﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ دور ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي "‪ 4- 1/2‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي ﭼﺎه‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ 5‬ﻛﻪ ﻗﺒﻼ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻚ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻚ و ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺗﺮك ﺑﺮ ﻧﺪارد آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﺪه و‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﻚﻫﺎي دﺳﺘﮕﺎه ﭘﺮس ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮔﺮدﻳﺪه ﺑﻮد ﻣﺸﻜﻞ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ در دو ﻃـﺮف‬
‫ﺳﻄﺢ ﭘﺮس ﺑﺼﻮرت ﻋﻤﻮدي ﺗﺮك ﺑﺮ ﻣﻲداﺷﺖ و ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ از ﺷﻜﺎفﻫﺎي اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺷـﺮوع ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺸﺖ ﻧﻤﻮد ﭘﺲ از آن ﮔﻠﻮﻟﻪﻫﺎي ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻤﭗ ﺗﺮاك و ﺳﻮراﺧﻲ ﻛﻪ ‪Hot Tap‬اﻳﺠﺎد ﻛﺮده ﺑﻮد‬
‫ﺑﻪ داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﺪ اﻣﺎ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻌﻠﺖ ﻋﺪم اﻣﻜﺎن از ﮔﻠﻮﻟـﻪﻫـﺎي ﺑﺰرﮔﺘـﺮ ﺑﺨـﺎﻃﺮ ﻣﺤـﺪودﻳﺖ‬
‫ﻗﻄﺮي ‪ Hot Tap‬اﺟﺮاي اﻳﻦ ﻃﺮح در ﭼﺎه ‪ 5‬ﺟﻮاب ﻧﺪاد و ﻋﻤﻠﻴﺎت در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮح ﺷﻤﺎره ‪2‬‬
‫ﺑﻌﻠﺖ ﻧﺸﺖ ﺷﺪﻳﺪ ﻧﻔﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي در اﺛﺮ آﺧﺮﻳﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻮﺷـﻜﻲ ﺑـﻪ ﭼـﺎه ‪ 5‬و ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺴﺮﻳﻊ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر ﭼﺎه ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس ﻃﺮح ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ در‬
‫دﺳﺖ اﻗﺪام ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺗﺪارﻛﺎت ﻻزم ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و ﭘﺲ از ﺣﺪود ‪ 5‬ﻫﻔﺘﻪ ﻋﻤﻠﻴـﺎت اﺟـﺮاي‬
‫ﻃﺮح ﺟﺪﻳﺪ آﻏﺎز ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮاﺣﻞ ذﻳﻞ ﺑﻮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺑﺮش ﻟﻮﻟﻪ راﻫﻨﻤﺎ ‪ 30" Conductor Pipe‬؛ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺟﺪاري "‪ 13- 3/8‬و "‪ 9- 5/8‬ﺑﻄﻮر ﻫﻢ ﺳﻄﺢ‬
‫در ﻋﻤﻖ ‪ 8‬ﻣﺘﺮي‬
‫ب ( ﺑﺮش ﺟﺪاري "‪ 7‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 70‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﻄﺢ ﺑﺮش ﻗﺒﻠﻲ‬
‫ج ( ﻗﺮار دادن ورﻗﻪ آﻫﻨﻲ ﻧﻌﻠﻲ ﺷـﻜﻞ ﺑـﻪ ﺿـﺨﺎﻣﺖ "‪1‬در روي ﻟﺒـﻪ ﺑﺮﻳـﺪه ﺷـﺪه ‪Conductor Pipe‬‬
‫"‪ 13- 3/8‬و "‪ 9- 5/8‬ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻟﻮﻟﻪ "‪ 7‬را در ﺑﺮ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫د ( ﺑﺮﻳﺪن ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي "‪ 4- 1/2‬ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ 30‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﺑﺎﻻي ﻟﻮﻟﻪ "‪7‬‬
‫ه ( ﻗﺮاردادن‪ 13- 3/8" Casing Head Housing 12"- 3000‬ﺑﻪ روي ورق ﻧﻌﻠﻲ ﺷﻜﻞ و اﻃﺮاف ﻛﻠﻴﻪ‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻟﻮﻟﻪ "‪ 7‬در ﻣﺮﻛﺰ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ‪ RX.57‬در ﺟﺎي ﺧﻮد ﻗﺮار ﮔﺮﻓـﺖ و ﺗﻮﺳـﻂ ﺟـﻮش ﻣﺨﺘﺼـﺮ‬
‫ﻧﺼﺐ ﺷﺪ‪.‬‬
‫و ( ﺑﺎز ﻛﺮدن ﭼﻔﺖ ﻟﻮﻻﻳﻲ آوﻳﺰه ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري ‪ 12"*7" Slips‬و ﺟﻔﺖ ﻛﺮدن آن در اﻃـﺮاف ﻟﻮﻟـﻪ "‪ 7‬و‬
‫داﺧﻞ ﻓﻠﻨﺞ‬
‫ز( ﻗﺮار دادن دو ﺟﻚ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 50‬ﺗﻨﻲ در زﻳﺮ ﻟﺒﻪﻫﺎي ﻓﻠﻨﺞ‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪137 /‬‬

‫ح ( ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ‪ Casing Head Housing‬ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻚﻫﺎ ﺑﻄﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻃﻮري ﻛﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺟـﺪاري داﺧـﻞ‬
‫ﻓﻠﻨﺞ و اﻃﺮاف ﻟﻮﻟﻪ "‪ 7‬ﻣﺤﻜﻢ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ت ( ﭘﺲ از ﻣﺤﻜﻢ ﻛﺮدن آوﻳﺰه ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري دو ﭘﺎﻳﻪ ﻓﻠﺰي ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻃﻮل ﺟﻚﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﺴﺘﻮن ﺑﺎز آوﻳﺰه ﻟﻮﻟﻪ‬
‫ﺟﺪاري دو ﭘﺎﻳﻪ ﻓﻠﺰي ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻃﻮل ﺟﻚﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﺴﺘﻮن ﺑﺎز ؛ ﭘﺲ از ﻣﺤﻜﻢ ﺷﺪن آوﻳـﺰه ﺟـﺪاري ﺟـﻚﻫـﺎ‬
‫ﺗﺮﺧﻴﺺ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ي ( ‪ Adaptor Flange,‬و ‪ Ball Valve‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎز ﺑﺮوي ﻓﻠﻨﺞ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ك (ﺷﻴﺮ ﺗﻮﭘﻲ ﺑﺴﺘﻪ و ﭼﺎه ﻣﻬﺎر ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -18‬اﺗﺼﺎل ‪ casing Head Spool‬و اﻳﺠﺎد ﻓﻀﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ اﺗﺼﺎل ‪Ball Valve‬‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﻃﺮح‬
‫ﻣﺸﻜﻞ ﺗﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ اﺟﺮاي اﻳﻦ ﻃﺮح ﺣﻤﻞ اﺟﺴﺎم ﺳﻨﮕﻴﻦ از ﻗﺒﻴﻞ ‪ Casing Head Spool‬و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬
‫ﻓﻠﻨﺞ و ‪ Ball Valve‬از ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 200‬ﻣﺘﺮي ﭼﺎه و از زﻳﺮ آب ﺗﺎ ﻣﺤﻞ ﺣﺎدﺛﻪ و ﻛـﺎر در ﺷـﺮاﻳﻂ ﻓـﻮران در‬
‫ﻣﺤﻴﻂ آب ﺑﻮد‪ .‬از ﻃﺮﻓﻲ ﺑﺮش ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺎ وﺟﻮد ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻔﺖ در داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي ﻧﻴﺰ‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺨﺎﻃﺮات ﻃﺮح ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ - 3‬زﻣﺎﻧﺒﻨﺪي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻮروز‬
‫ﻣﺪت زﻣﺎن)روز(‬ ‫ردﻳﻒ ﻋﻠﺖ ﺗﺎﺧﻴﺮ‬

‫‪197‬‬ ‫ﻛﺎر ﮔﺮوه در ﻣﻨﻄﻘﻪ‬ ‫‪1‬‬

‫‪102‬‬ ‫اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﮔﺮوه‬ ‫‪2‬‬
‫‪49‬‬ ‫ﻣﺪت زﻣﺎن ﻏﻮاﺻﻲ‬ ‫‪3‬‬
‫ﺗﻮﻗﻒ ﺑﻌﻠﺖ وﺿﻌﻴﺖ ﺟﻨﮓ و ﻋﺪم اﻣﻜﺎن ﺗﺮدد در ﻛﺸﺘﻲ و ﻃﻮﻓﺎﻧﻲ ﺷﺪن درﻳﺎ ‪151‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪ 187‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﺳﺎﻋﺎت ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻏﻮاﺻﻲ‬ ‫‪5‬‬
‫‪ 70‬ﻣﺘﺮ‬ ‫ﻣﻘﺪار ﺑﺮش ﻃﻮﻟﻲ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺟﺪاري در زﻳﺮ آب‬ ‫‪6‬‬

‫‪ 501‬روز‬ ‫ﻛﻞ ﻣﺪت زﻣﺎن از ﺷﺮوع ﺗﺎ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت‬ ‫‪7‬‬

‫ﺑﺮاي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ اﺟﺴﺎم ﺳﻨﮕﻴﻦ در زﻳﺮ آب روش ﺑﺴﻴﺎر اﺑﺘﻜﺎري ﻏﻮﻃﻪ ور ﻛﺮدن اﺟﺴﺎم ﺳﻨﮕﻴﻦ در زﻳﺮ‬
‫آب ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻌﺒﻪﻫﺎي ﺗﻮﺧﺎﻟﻲ ﻧﺸﺖ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﺎر را راﺣﺖ ﺗﺮ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻋﺒـﻮر ‪Casing‬‬
 ‫‪ / 138‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫‪ Head Spool‬و ‪ Ball Valve‬از روي ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻔﺖ و ﻗﺮار دادن آﻧﻬﺎ در اﻃﺮاف ﻟﻮﻟـﻪ ﻣﻐـﺰي ‪ 6‬رﺷـﺘﻪ‬
‫ﻃﻨﺎب اﺑﺮﻳﺸﻤﻲ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ "‪ 1‬و دو رﺷﺘﻪ ﻛﺎﺑﻞ "‪ 1,20‬ﻛﻪ در اﻃﺮاف ﺑﺎزوﻫﺎي ﻓﻠﻨﺞ)ﺷﻜﻞ ‪ (5‬ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه و‬
‫ﭘﺲ از ﻋﺒﻮر ﻛﺎﺑﻞﻫﺎ از ﻗﺮﻗﺮه زﻧﺠﻴﺮ ﻛﻪ ﻗﺒﻼ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي ﭼﺎه ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ روي ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻔـﺖ ﻛﺸـﻴﺪه‬
‫ﺷﺪه و در اﻃﺮاف ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي ﻗﺮار داده ﺷﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ از ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﺗﺮﻳﻦ و ﺣﺴﺎس ﺗﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻮد ﺗﻮﺳﻂ ‪ 6‬ﻏﻮاص ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام ﻳﻚ رﺷﺘﻪ ﻃﻨﺎب اﺑﺮﻳﺸﻤﻲ و دو ﺟﻌﺒﻪ ﻗﺮﻗﺮه را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‬
‫ﭘﺲ از ‪ 2‬ﺑﺎر ﺗﻼش ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﻴﺪ ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻳﻨﻜﻪ در ﺑﺎر اول ﺑﻌﻠﺖ ﻣﻬﺎر ﻧﺸﺪن ﻛﺎﻣﻞ ﻓﻠﻨﺞ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻗﺮﻗﺮه و ﻃﻨﺎبﻫﺎي اﺑﺮﻳﺸﻤﻲ و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻨﺎورﻫﺎي ﺗﻮﺧﺎﻟﻲ در اﺛﺮ اﻣﻮاج ﻳﻜﻲ از ﺷﻨﺎورﻫﺎ آﺳﻴﺐ دﻳـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺗﻴﻢ ﻏﻮاص ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻠﻨﺞ را ﺑﻪ ﻛﻨﺎر ﻳﻜﻲ از ﺷﻨﺎورﻫﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﻮده و ﭘﺲ از ﺗﻌﻤﻴﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﻮﭼﻚ دوﺑـﺎره‬
‫ﺑﻪ ﻛﻨﺎر ﭼﺎه رﻓﺘﻪ و اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺗﺠﻬﻴﺰات را ﺑﻪ ﭼﺎه وﺻﻞ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ - 4‬ﻣﻮارد درﺧﻮاﺳﺘﻲ ﺑﺮاي اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ‬
‫‪Item‬‬ ‫‪Description‬‬ ‫‪Quantity‬‬ ‫‪MESC.No‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪13-3/8” Housing Casing‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪09.20.02.028.1‬‬
‫‪Cameron12”-3000‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1-3/8” S/Bolt 29 Cm‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪81.38.61.656.1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪12”*7” Slips Seal Assembly‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪81.38.61.656.1‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪RX.57‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪815.37.20.657.1‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪12”-3000 Spool Adaptor‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪Home Made‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪1-1/8” S/Bolt 21 Cm‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪81.38.61.539.1‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪RX.45‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪85.37.20.645.1‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪6”-3000 Ball Valve‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪Adaptor Flange12”*6”-3000‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪Home Made‬‬

‫دﻻﻳﻞ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺷﺪن ﻋﻤﻠﻴﺎت‬

‫ﭼﺎه ‪ 5‬ﻧﻮروز در روز ‪ 64/2/13‬ﭘﺲ از ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ‪ 2‬ﺳﺎل ﻓﻮران؛ ﻣﻬﺎر و ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺮاﺣﻞ اﺟﺮاي ﻃﺮح ﺟﺪﻳﺪ ﻳﻜﻲ‬
‫ﭘﺲ از دﻳﮕﺮي ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻃﻲ ﻣﺪت ‪ 75‬روز اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ و ﭼﺎه ﻣﻬﺎر ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺑﻌﻠﺖ ﻣﺤﺪود ﺑﻮدن ﺗﻌﺪاد ﻧﻔﺮات ﻋﻤﻠﻴﺎت؛ اﺳﺘﻤﺮار ﺑﺪون وﻗﻔﻪ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ب( ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺻﻌﻮﺑﺖ ﻛﺎر در درﻳﺎ و از آﻧﺠﺎﺋﻴﻜﻪ اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﺷـﺪ ﭘـﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻤﻠﻴﺎت و ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻃﺮاﺣﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي دﻗﻴﻖ ﺑﺮاي ﺗـﺪارك وﺳـﺎﺋﻞ‬
‫ﻻزم در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻤﺘﺮ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ج( ﻣﺤﺪود ﺑﻮدن ﺗﻌﺪاد ﻛﺸﺘﻲﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﻨﮕﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ زﻣـﺎن زﻳـﺎدي را ﺑـﻪ‬
‫ﻫﺪر داد‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪139 /‬‬

‫د( ﻣﺤﺪودﻳﺖ در زﻣﺎن ﻏﻮاﺻﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي زﻳﺮ آﺑﻲ و وﺿﻌﻴﺖ ﺟﺬر و ﻣﺪ‪.‬‬
‫ه( دﺷﻤﻦ زﺑﻮن از ﻫﺮ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮاي ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺳﻜﻮي ﻧﻮروز اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ - 5‬وﺳﺎﻳﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در ﻣﻬﺎر ﭼﺎه ‪ 5‬ﻧﻮروز‬
‫‪Item‬‬ ‫‪Description‬‬ ‫‪Quantity‬‬ ‫‪MESC.No‬‬
‫‪13-3/8” Housing Casing‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪09.20.02.028.1‬‬
‫‪Cameron12”-3000‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1-3/8” S/Bolt 29 Cm‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪81.38.61.656.1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪12”*7” Slips Seal Assembly‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪81.38.61.656.1‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪RX.57‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪815.37.20.657.1‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪12”-3000 Spool Adaptor‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪Home Made‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪1-1/8” S/Bolt 21 Cm‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪81.38.61.539.1‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪RX.45‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪85.37.20.645.1‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪6”-3000 Ball Valve‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪Adaptor Flange12”*6”-3000‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪Home Made‬‬

‫ﻓﻚ ﺛﺎﺑﺖ‬

‫ﻓﻚ ﻣﺘﺤﺮك‬

‫ﭘﻴﺴﺘﻮن ﺟﻚ‬

‫¼" ﺷﻴﻠﻨﮓ ﻓﺸﺎر‬

‫ﻗﻮي‬
‫ﺟﻚ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‬

‫‪ 100‬ﺗﻦ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ - 19‬ﺟﻚ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 100‬ﺗﻨﻲ‬

 ‫‪ / 140‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ - 20‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﻚ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ و ‪Hot Tap‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪141 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ - 21‬اﻧﺘﻘﺎل ‪ Spool‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻴﺮوي ﺷﻨﺎوري‬

 ‫‪ / 142‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ‪ - 22‬ﻧﺼﺐ ‪Spool‬‬

‫ﻓﻼت ﻗﺎره در ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻃﻔﺎء ﻟﻴﺎﻗﺖ ﺧﻮد را ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮد در دوران دﻓﺎع ﻣﻘﺪس اﺗﻔﺎﻗـﺎت زﻳـﺮ رخ داد و اﻳـﻦ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﺗﺨﺼﺺ ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﺶ ﻣﻮﻓﻖ ﻋﻤﻞ ﻛﺮد‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔـﺖ ﻓـﻼت ﻗـﺎره اﻳـﺮان در‬
‫اواﺧﺮ ﺷﻬﺮﻳﻮرﻣﺎه ﺳﺎل ‪ 1359‬و ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ ﺷﺮوع ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ و ﺣﻤﻼت ﻣﻮﺷﻜﻲ دﺷﻤﻦ ﺑـﻪ ﺗﺎﺳﻴﺴـﺎت‬
‫ﻧﻔﺘﻲ در درﻳﺎ ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻬﺮﮔـﺎن و ﺧـﺎرك ﺷـﺎﻣﻞ ﻣﻴـﺎدﻳﻦ ﻧـﻮروز‪ ،‬ﺑﻬﺮﮔﺎﻧﺴـﺮ‪،‬‬
‫ﺳﺮوش و اﺑﻮذر ﺑﻴﺶ از دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻓﻼت ﻗﺎره در ﺳﺎل ﻫﺎي ‪ 1359- 64‬ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار داﺷﺖ و در ﺳﺎل‬
‫ﻫﺎي ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻻوان و ﺳﻴﺮي‪ ،‬ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻣﻴﺎدﻳﻦ رﺷﺎدت‪ ،‬رﺳﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺳﻠﻤﺎن‬
‫و ﺳﻴﺮي ﻧﻴﺰ ﻃﻲ ﺳﺎل ﻫﺎي ‪ 1365- 67‬ﺑﺎرﻫﺎ ﻣﻮرد ﺣﻤﻼت ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻋـﺮاق )ﺳـﻜﻮﻫﺎي ﺳـﻴﺮي‪ ،‬ﺳـﻠﻤﺎن و‬
‫رﺷﺎدت( ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬در اﺛﻨﺎي اﻳﻦ ﺣﻤﻼت ﺗﻌﺪادي از ﭼﺎه ﻫﺎي ﻣﻴﺎدﻳﻦ ﻧـﻮروز‪ ،‬رﺷـﺎدت‪ ،‬رﺳـﺎﻟﺖ و اﺑـﻮذر‬
‫دﭼﺎر آﺗﺶ ﺳﻮزي و ﻓﻮران ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻼش ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺪون ﻛﻤﻚ ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﻣﻬﺎر و اﻳﻤﻦ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺑﺎزﺳﺎزي ﻫﺎي ﻣﻮﻗﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت آﺳﻴﺐ دﻳـﺪه راه اﻧـﺪازي ﺷـﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻـﻪ اي از اﻫـﻢ‬
‫ﺣﻮادث و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر و اﻳﻤﻦ ﺳﺎزي ﭼﺎهﻫﺎ و ﺑﺎزﺳﺎزي ﻫﺎي ﻣﻮﻗﺖ اﺷﺎره ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪143 /‬‬

‫ﻣﻴﺪان ﻧﻮروز ﺳﻜﻮﻫﺎي ﭼﺎه ﻫﺎي ﻣﻴﺪان ﻧﻮروز ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻜﻮي ﺷﻤﺎره ‪) 3‬ﻳﻚ ﺣﻠﻘـﻪ(‪ ،‬ﺳـﻜﻮي ﺷـﻤﺎره ‪3) 5‬‬
‫ﺣﻠﻘﻪ( و ﺳﻜﻮي ﺷﻤﺎره ‪ 2) 9‬ﺣﻠﻘﻪ( در اﺛﺮ اﺻﺎﺑﺖ ﻣﻮﺷﻚ دﭼﺎر آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﻣﻬﺎر ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﻜﻮﻫﺎي ‪ 5‬و ‪ ،9‬ﮔﺮوه ﻣﻬﺎر ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺮوه وﻳﮋه ﻏﻮاﺻﺎن از زﻳﺮ آب‪ ،‬ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴـﺘﻢ‪Hot-‬‬
‫‪ Tap‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ذﻛﺮ ﺷﺪ ﺑﺎ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﭼـﺎهﻫـﺎ را ﻣﻬـﺎر ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬
‫ﺗﻌﺪادي از ﻛﺎرﻛﻨﺎن در ﺣﻴﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺣﻤﻼت‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎﺳﻴﺴـﺎت ﻧـﻮروز‬
‫ﺑﻪ ﻛﻠﻲ ﻣﻨﻬﺪم ﺷﺪه اﻋﻼم ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻤﻦ ﺳﺎزي ﭼﺎهﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺣﻤﻼت ﺑﻪ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺘﻲ‪ ،‬ﺟﻬﺖ اﻳﻤﻦ ﻧﻤﻮدن ﭼﺎه ﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻠﻴﻪ ﭼﺎه ﻫﺎي‬
‫ﻣﻴﺎدﻳﻦ ﺑﻬﺮﮔﺎن و ﺧﺎرك در ﻣﻴﺎدﻳﻦ ﻫﻨﺪﻳﺠﺎن‪ ،‬ﺑﻬﺮﮔﺎﻧﺴﺮ‪ ،‬ﻧﻮروز‪ ،‬ﺳﺮوش و درود ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬
‫ﻻزم ﺳﻴﻤﺎن و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ ﻣﺘﺮوﻛﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺎدﻳﻦ ﺑﻬﺮﮔﺎﻧﺴﺮ‪ ،‬ﻫﻨﺪﻳﺠﺎن‪ ،‬ﺳﺮوش و اﺑﻮذر ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت اﻳﻦ ﻣﻴﺎدﻳﻦ ﺑﻪ ﻛﻠﻲ ﻣﻨﻬﺪم ﺷـﺪه اﻋـﻼم ﮔﺮدﻳـﺪ و‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻧﻬﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪ وﻟﻲ ﺑﺎ ﺗﻼش ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻣﻴﺎدﻳﻦ ﺑﻬﺮﮔﺎﻧﺴﺮ‪ ،‬ﻫﻨﺪﻳﺠﺎن و اﺑﻮذر ﺑﻪ ﻃـﻮر‬
‫ﻣﻮﻗﺖ ﻣﻮرد ﺑﺎزﺳﺎزي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 67‬اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺟﻬـﺖ ﻓـﺮآورش روزاﻧـﻪ ‪ 140‬ﻫـﺰار‬
‫ﺑﺸﻜﻪ در ﻣﻴﺪان اﺑﻮذر و ‪ 40‬ﻫﺰار ﺑﺸﻜﻪ در ﻣﻴـﺎدﻳﻦ ﻫﻨـﺪﻳﺠﺎن و ﺑﻬﺮﮔﺎﻧﺴـﺮ ﻓـﺮاﻫﻢ ﺷـﺪ‪ .‬ﻣﻴـﺪان ﺳـﻠﻤﺎن‬
‫ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻣﻴﺪان ﺳﻠﻤﺎن در ﺳﺎل ﻫﺎي ‪ 1364‬و ‪ 1365‬ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻫﻮاﻳﻲ ﻋﺮاق ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬در ﺳﺎل ‪1366‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺣﻤﻼت دﺷﻤﻦ ﺑﻌﺜﻲ ﺑﻪ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت درﻳﺎﻳﻲ و ﺧﺸﻜﻲ ﺳﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﺳـﻠﻤﺎن ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻣﻨﻬﺪم ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر آﺗﺶ ﺳﻮزيﻫﺎ در درﻳﺎ و ﺧﺸـﻜﻲ و ﺑﺎزﺳـﺎزي‬
‫ﻫﺎي ﻣﻮﻗﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1367‬ﺗﻮﻟﻴﺪ از اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﻣﺸﺘﺮك آﻏﺎز ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺎدﻳﻦ رﺳﺎﻟﺖ و رﺷﺎدت ﺳﻜﻮﻫﺎي رﺳﺎﻟﺖ و رﺷﺎدت ﻧﻴﺰ در ﺳﺎل ﻫﺎي ‪ 1365‬و ‪ 1366‬ﺑﺎرﻫﺎ ﻣـﻮرد ﺣﻤﻠـﻪ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري درﻳﺎ در ﻫﺮ دو ﻣﻴﺪان ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻨﻬﺪم و ﺳﻜﻮﻫﺎي ﭼﺎهﻫـﺎ و ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﻣﻴﺪان رﺷﺎدت ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ زﻳﺮ درﻳﺎ ﺳﻘﻮط ﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻓﻮران و آﺗﺶ ﺳﻮزي ﭼﺎه ﻫﺎي اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﺷﺪ‪.‬در اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪ 12‬ﺣﻠﻘﻪ ﭼﺎه در ﺳﻜﻮي ﭼﺎه ‪ R7‬ﺑﻪ‬
‫ﻛﻠﻲ ﻧﺎﺑﻮد و ﺳﻪ ﺣﻠﻘﻪ ﭼﺎه دﭼﺎر ﻓﻮران و آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺘﺎد وﻳﮋه ﻣﻬـﺎر ﭼـﺎه ﻫـﺎ‪،‬‬
‫ﻣﻬﺎر ﺷﺪﻧﺪ‪.‬ﻣﺨﺎزن ذﺧﻴﺮه ﻧﻔﺖ ﺧﺎم دو ﻣﺨﺰن ذﺧﻴﺮه ﻣﻴﺎدﻳﻦ رﺳﺎﻟﺖ و رﺷﺎدت در ﺟﺰﻳﺮه ﻻوان ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﻪ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ 500‬ﻫﺰار ﺑﺸﻜﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺻﺎﺑﺖ ﺑﻤﺐ‪ ،‬ﻣﻨﻔﺠﺮ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﺎزن ﻫﻤﺠﻮار در رﺷﺎدت و ﺳﻠﻤﺎن‬
‫ﻧﻴﺰ ﺻﺪﻣﺎت ﻋﻤﺪه اي وارد آﻣﺪ‪ .‬ﻣﺨﺰن ‪ 500‬ﻫﺰار ﺑﺸﻜﻪ اي ﺳﻠﻤﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد اﺻﺎﺑﺖ ﻣﻮﺷﻚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫اﺳﻜﻠﻪ ﺑﺎرﮔﻴﺮي‬
‫اﺳﻜﻠﻪ ﺑﺎرﮔﻴﺮي ﺟﺰﻳﺮه ﺳﻴﺮي ﻫﺪف ﺣﻤﻠﻪ ﻫﻮاﻳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺑﺎزوﻫﺎي ﺑﺎرﮔﻴﺮي ﺧﺴﺎرت ﻛﻠﻲ وارد آﻣﺪ‬
‫اﻣﺎ ﺳﺮﻳﻌﺎً ﺑﺎزﺳﺎزي ﻣﻮﻗﺖ اﻧﺠﺎم و ﺻﺪور ﻧﻔﺖ ﺧﺎم از ﺳﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻛﻼً ﺑﺎزﺳﺎزي ﺷﺪه و‬
‫ﻣﻮرد ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻛﺎﻣﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪- 20‬ﮔﭽﺴﺎران ‪ 213‬ﺳﺎل ﺣﻔﺮ ﭼﺎه ‪- 1368‬ﻓﻮران ‪ 1387‬در ﺣﻴﻦ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﭼﺎه‬
‫ﻋﻠﺖ ﺣﺎدﺛﻪ ‪ :‬ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ و اﻳﺠﺎد ‪ Surging‬در ﭼﺎه ‪ -‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
 ‫‪ / 144‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫در ﻣﻮرﺧﺔ ‪ 87/9/14‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ دﻛﻞ در ﺣﺎل ﺗﻌﻤﻴﺮ ﭼﺎه ‪ 213‬ﮔﭽﺴﺎران ﺑﻮد ﺑـﺮ اﺛـﺮ ﺳـﺮﻋﺖ زﻳـﺎد ﻟﻮﻟـﻪ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻫﻨﮕﺎم ورود ﺑﻪ آﺳﺘﺮي "‪ 7‬ﺑﺎﻋﺚ ‪ Surging‬ﺷﺪﻳﺪ ﺷﺪ و در اﺛﺮ ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري از ﭼﺎه‬
‫ﺑﻪ ﻣﺨﺰن و ﺑﺎزﮔﺸﺖ آن ﺑﻪ ‪ Well Bore‬؛ ﭼﺎه ﻃﺒﻖ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺑﺎﻟﻮﻧﻲ؛ ﺣﻔﺮه ﺑﺎ ﮔﺎز و ﻧﻔﺖ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﭘﺮ ﺷﺪ‬
‫و ﺳﻴﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﺎ ﺷﺪت ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي ‪ 800‬ﻣﺘﺮ ﻟﻮﻟﻪ را از ﭼﺎه ﺑﻪ ﻣﺤﻮﻃﻪ اﻃـﺮاف ﺷـﻠﻴﻚ ﻛـﺮد و ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫اﻳﺠﺎد ﺧﺴﺎرات ﺟﺎﻧﻲ و ﻣﺎﻟﻲ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در روز ﻫﺸﺘﻢ اﺛﺒﺎت دﻛﻞ ﭘﺲ از ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه و اﻧﺠﺎم ﭼﻨﺪ ‪ Trip‬در ﭼﺎه در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﺎه اﻳﺠﺎد ﺣﻔﺮه‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﺟﺪﻳﺪي از ﻣﺨﺰن ﺑـﻮد و ﻋﻤﻠﻴـﺎت ‪ Side Tracking‬ﺗﻮﺳـﻂ ‪Whip‬‬
‫‪ Stock‬ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﻮد ﭘﺲ از ﭘﻴﻤﺎﻳﺶ ‪ 50‬ﻣﺘﺮ در آﺳﺘﺮي "‪ 7‬ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد در ﺳﺎﻋﺖ ‪ 18‬ﻣـﻮرخ ‪87/9/21‬‬
‫ﭼﺎه از درون و ﺑﻴﺮون ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﻓﻮران ﻧﻤﻮد و ﭘﺲ از ﻣﺪت ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ ﻧﻔـﺖ و ﮔـﺎز از داﺧـﻞ رﺷـﺘﻪ‬
‫ﺣﻔﺎري روي ‪ Floor‬رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﻼش ﺟﻬﺖ ﺑﺴﺘﻦ ﺷﻴﺮ اﻳﻤﻨﻲ ﺳﻄﺤﻲ ﺑﺮ روي ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري "‪ 5‬ﺑﻌﻠﺖ‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺎﻧﺪ و ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺗﻼش ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻛﺎرﻛﻨﺎن زﺣﻤﺘﻜﺶ دﻛﻞ ﺑﺎ زﺧﻤﻲ ﺷـﺪن‬
‫دو ﺗﻦ از ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺧﺪوم دﻛﻞ ﻋﻘﻴﻢ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -23‬ﺑﺮ اﺛﺮ راﻧﺪن ﺳﺮﻳﻊ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ در ﭼﺎه و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﮔﺎز و ﻓﻮران ﭼﺎه‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‬
‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ در ﭼﺎه رﻫﺎ ﺷـﺪه و ﭼـﺎه ﺗﻮﺳـﻂ ‪ Blind Rams‬ﺑﺴـﺘﻪ ﺷـﺪ ﺑـﺮاي ﺑﺴـﺘﻦ ﭼـﺎه اﺑﺘـﺪا‬
‫‪ Bottom Rams‬را ﺑﺴﺘﻪ ﺳـﭙﺲ ‪ Hydrill‬را ﺑـﺎ ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻓﺸـﺎر ‪ Operate ،1500 Psi‬ﻛـﺮده و در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ ﻛﺸﻴﺪن ‪ Elevator‬اﺑﺘﺪا ‪ Slips‬را آزاد ﻛﺮده ﺳﭙﺲ ﺑـﺎ ‪ Slack Off‬ﻛـﺮدن ‪ Elevator‬را آزاد‬
‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ را ﺑﺎ ﺗﺮﺧﻴﺺ ﻓﺸﺎر ﺛﺒﺖ ‪ Hydrill‬و ‪ Bottom Rams‬در ﭼﺎه رﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ زﻳﺮ آﻧﻬﺎ ‪ Whip Stock‬ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﻮد در ﭼﺎه رﻫﺎ ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺛﺮ ﻓﻮران ﻫﺰاران ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﻛﻠﻴﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ آﺗﺶ ﺳـﻮزي‬
‫ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪145 /‬‬

‫ﭘﺲ از رﻫﺎ ﻛﺮدن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ در ﭼﺎه ﻛﻠﻴﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي دﻛﻞ ‪ Shut Down‬ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم‬
‫ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻦ ‪ Bottom Rams‬ﻻﻳﻦ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪ Bottom Kill Line‬ﺑﻪ داﻟﻴﺰ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻦ اﻳﻦ ﻻﻳـﻦ‬
‫اﻣﻴﺪ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﻗﻮت ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﻓﻮران ﺷﺪﻳﺪ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﻛﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﻓـﺮا ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺑـﻮد و ﻫـﺮ‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻴﻢ اﻧﻔﺠﺎر ﻣﻲرﻓﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻠﻴﺔ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﻮﺗﻮري از ﻣﺤﻞ دور ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﺤﻮﻃﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫ﺷﺪ ﻛﻠﻴﺔ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻄﺮزا از ﻣﺤﻞ ﺣﺎدﺛﻪ دور ﺷﺪﻧﺪ اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ و دﻗﺖ ﺑـﺎﻻ و ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ اﺳـﺘﺮس‬
‫ﺷﺪﻳﺪ ﻧﺎﺷﻲ از اﻧﻔﺠﺎر اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم‬
‫اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ ‪ Halliburton Line‬ﺑﺎ ‪ 200‬ﻣﺘﺮ ﻟﻮﻟﻪ و ﭘﻤﭗ ﺗﺮاك ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻧﺴﺒﺘﺎً دوري ﻧﺴـﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﭼﺎه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪ ﻛﻠﻴﻪ اﺗﺼﺎﻻت ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻜﺶ و ﭘﺘﻚﻫﺎي ﺑﺮﻧﺠﻲ ﻣﺤﻜﻢ ﺷـﺪﻧﺪ ﻟﻮﻟـﻪﻫـﺎ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎﺑﻞﻫﺎي اﺳﺘﻴﻞ ﻛﻪ ﺑﺪور آﻧﻬﺎ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد ﻣﻬﺎر ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ در ﺣﻴﻦ ﭘﻤﭙﺎژ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻻﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ رﻫﺎ ﺷﺪن و آﺳﻴﺐ رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭼﻬﺎرم‬
‫ﭘﺲ از ﺑﺮﮔﺰاري ‪ Safety Meeting‬و ﺗﻔﻬﻴﻢ وﻇﺎﻳﻒ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﺠﺎد روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻻزم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﺸﺘﻦ ﭼـﺎه از راه‬
‫دور آﻏﺎر ﮔﺮدﻳﺪ ﭘﻤﭗ ﺗﺮاكﻫﺎ ﺑﺎ دﺑﻲ ‪ 10‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ و ﻓﺸﺎر ‪ 2000‬ﭘﺎم ﻛﺎرﺧﻮد را آﻏﺎز ﻧﻤﻮدﻧـﺪ و در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ ﭘﻤﭙﺎژ ‪ 400‬ﺑﺸﻜﻪ آب ؛ ﻓﻮران ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺘﺨﺼﺺ درآﻣﺪ ﺑﺎ ﻧﺼﺐ ﺷـﻴﺮ اﻳﻤﻨـﻲ ﺑـﺮ روي‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري و ﭘﻤﭙﺎژ آب در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ وزن ﮔﻞ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ در دو ﻃﺮف ﺑﺎﻻﻧﺲ ﺷﺪ و در ﻧﻬﺎﻳـﺖ در‬
‫ﻣﻮرﺧﺔ ‪ 87/9/22‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ 3‬ﺑﺎﻣﺪاد ﭼﺎه آرام ﮔﺮﻓﺖ ﭼﺎه ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 6‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﻫـﻴﭻ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ ﻛﻠﻴﻪ ﮔﺮوهﻫﺎ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ و ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي اﻣﻜﺎﻧﺎت در اﺳﺮع وﻗـﺖ و ﻣﻬـﺎر ﭼـﺎه در‬
‫ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮﻳﻦ زﻣﺎن ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺘﻴﺠﺘﺎً ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺑﺮوز ﺣﺎدﺛﻪاي ﺗﻠﺦ و ﺟﺒﺮان ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ‪ ،‬ﻣﺪاوم و دﻗﻴﻖ ﺳﺘﺎد اﻫﻮاز ﺑﺎ ﮔﺮوه ﻣﺴﺘﻘﺮ درﻣﺤﻞ ﭼﺎه‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪ ودﻛﻞﻫﺎي اﻃﺮاف و ﺗﻼش‬
‫ﻫﻤﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﻫﺎ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﺣﻔﺎري و ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻧﻔـﺖ و ﮔـﺎز ﮔﭽﺴـﺎران و‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﭘﻴﺮاﺣﻔﺎري و ﻧﻈﺎرت و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﻨﻲ ﻣﺪﻳﺮ‪-‬ﺣﻔﺎري ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از وﻗﻮع ﺣﺎدﺛـﻪاي‬
‫ﺗﻠﺦ ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 146‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ –24‬ﻧﺸﺖ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز و اﻳﺠﺎد ﮔﻞ ﻓﺸﺎﻧﻬﺎ‬

‫‪ - 21‬اﻫﻮاز ‪50‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﻓﻮران ‪:‬اﻧﻔﺠﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺮاﺑﻜﺎران داﺧﻠﻲ و ﻋﻮاﻣﻞ اﺳﺘﻜﺒﺎر‬
‫در روز ‪ 25‬ﺑﻬﻤﻦ ﺳﺎل ‪ 1371‬ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 50‬اﻫﻮاز ﺗﻮﺳﻂ اﻳﺎدي اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﻪ ﻗﺼـﺪ ﺿـﺮﺑﻪ زدن ﺑـﻪ ﻛﺸـﻮر‬
‫ﻋﺰﻳﺰﻣﺎن ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﺎه در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺷﻬﺮ اﻫﻮاز ﻣﺤﻮر اﻫﻮاز ‪ -‬ﻛﺮﻳﺖ ﻛﻤﭗ واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ و‬
‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺰﻧﻲ ﻣﻄﻠﻮب روزاﻧﻪ ﺣﺪود ‪ 20‬ﻫﺰار ﺑﺸـﻜﻪ ﻧﻔـﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣـﻲﻛـﺮد اﻳـﻦ ﭼـﺎه در ﻣﺨـﺰن‬
‫آﺳﻤﺎري ﺣﻔﺮ ﺷﺪه و ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﭼﺎهﻫﺎي اﻫﻮاز ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﭼﺎه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ازﺗـﺎرﻳﺦ ‪ 14‬ﺷـﻬﺮﻳﻮر ‪1352‬‬
‫ﻣﻮرد ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ آن ﺗﺎ ‪ 40000‬ﺑﺸﻜﻪ در روز ﻧﻴﺰ ﮔﺰارش ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑـﺎ ﮔﺬﺷـﺖ‬
‫زﻣﺎن ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ آن ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ و در زﻣﺎن وﻗﻮع ﺣﺎدﺛﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴـﺪ آن ‪ 20000‬ﺑﺸـﻜﻪ در روز ﺑـﻮده‬
‫اﺳﺖ‪).‬ﺷﻜﻞ ‪(25‬‬
‫ﭘﺲ از وﻗﻮع ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﻛﺎﻫﻨﺪهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري و ‪ Expose‬ﺷـﺪن ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﻣﺨﺰن ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﭼﺎه ﺑﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ دﺑﻲ روزاﻧﻪ ‪000‬؛‪ 60‬ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم و ﺣﺪود ‪ 80‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻓﻮت ﻣﻜﻌﺐ ﮔـﺎز‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪147 /‬‬

‫‪ft‬‬
‫ﺷﺮوع ﺑـﻪ ﺳـﻮﺧﺘﻦ ﻧﻤـﻮد‪ ،‬ارﺗﻔـﺎع ﺷـﻌﻠﻪ ‪ 100‬ﻣﺘـﺮ ﺗﺨﻤـﻴﻦ زده ﺷـﺪ و ﺳـﺮﻋﺖ ﺧـﺮوج ﺳـﻴﺎل ‪sec‬‬
‫‪kg‬‬
‫‪1200‬وﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺮاي ﺳﻮﺧﺘﻦ ‪ 1560 sec‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ درﺟﻪ ﺣﺮارت اﻳﺠـﺎد ﺷـﺪه در‬
‫‪o‬‬

‫ﻣﺮﻛﺰ ﺷﻌﻠﻪ‪ 2290 c‬و ﺣﺮارت اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ‪ 42/000/000Btu‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻃﻔﺎء ﭼﺎه ‪ 50‬رﺳﻤﺎ از ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 26‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1371‬آﻏﺎز ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اوﻟﻴﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺻﺪ در ﺻﺪ اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻮد‬
‫اﻣﺘﺤﺎﻧﻲ ﺑﺰرگ در ﻣﻴﺪاﻧﻲ ﺧﻄﺮ آﻓﺮﻳﻦ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﮔﺮاﻧﻘﺪر ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎي دﻫﻠﺮان و ﻛﻮﻳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ و رﻫﺒﺮي ﻣﻬـﺎر ﭼـﺎه ‪ 50‬اﻫـﻮاز ﺑـﺮاي‬
‫اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻤﺎم و ﻛﻤﺎل در اﺧﺘﻴﺎر اﻳﺮاﻧﻲﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اوﻟﻴﻦ اﻗﺪام ﻻزم ﺑـﻮد ﻣﻴـﺰان ﺧﺮاﺑـﻲ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﺮ ﭼﺎﻫﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻬﺎرﮔﺮان ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﭼﺎه ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺷـﻌﻠﻪ‬
‫ﺑﻲ اﻣﺎن آﺗﺶ‪ ،‬اﺟﺎزه ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﻬﺎرﮔﺮان را ﻧﻤﻲداد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﺰدﻳﻚ ﺷـﺪن ﺑـﻪ آﺗـﺶ ﻣـﻲﺑﺎﻳﺴـﺖ ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻮارهﻫﺎي آب و ﺧﻨﻚ ﺳﺎزي ﻣﺤﻴﻂ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ آﺗﺶ درزﻳﺮ ﭼﺘﺮي از ﻓﻮارهﻫﺎي آب‬
‫ﻣﻬﺎرﮔﺮان در اﺑﺘﺪا ﺗﻮﺳﻂ آﺗﻲ واﮔﻦ ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه را در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺷﻌﻠﻪ ﻣﻨﻔﺠﺮ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﺧﻼء آﺗـﺶ‬
‫را ﺑﺮاي ﻟﺤﻈﺎﺗﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﻌﻠﺖ ﺣﺠﻢ زﻳﺎد ﻣﻮاد ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ ﺷﻌﻠﻪ ﻣﺠﺪداً ﺑﺮﻗـﺮار ﻣـﻲﺷـﺪ و‬
‫ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺗﻼش ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻲ اﺛﺮ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺗﻼش ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﺑﺮاي ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي ﺷﻌﻠﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﻔﺠﺎر‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺷﻌﻠﻪ ﺑﻪ ﭼﺎه ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪه و آﻧﺮا ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﻗﺪام ﺑﻪ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺳﺎزي و ﺗﺴﻄﻴﺢ اﻃﺮاف ﭼﺎه ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻳﻚ ﺣﻮﺿﭽﻪ ذﺧﻴـﺮه آب ﺑـﺎ اﺑﻌـﺎد ‪3/5‬‬
‫×‪100× 70‬ﻣﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ و از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ آب ﮔﻴﺮي اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻤﭙﺎژ ﺑـﺎ ﻓﺸـﺎر و دﺑـﻲ ﺑـﺎﻻ‬
‫ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﭼﺘﺮي از ﻓﻮارهﻫﺎي آب اﻳﺠﺎد ﺷﺪ‪.‬ﮔﺮوهﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺟﻬﻨﻤﻲ از آﺗﺶ ﺑﺎﻻي ﺳﺮ آﻧﻬﺎ‬
‫در ﺣﺎل ﺧﺮوش ﺑﻮد ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻓﻮارهﻫﺎي آب ﺑﻪ ﭼﺎه ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻋﻈﻴﻢ ﻓﻮران و ﺣﺮارت ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ‪،‬ﺣﺠﻢ آب ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑـﺮاي ﺧﻨـﻚ ﺳـﺎزي ﻣﺤـﻴﻂ‬
‫ﺑﺴــﻴﺎر ﺑــﺎﻻ ﺑــﻮد‪ ،‬ﻣﻬــﺎرﮔﺮان ﭘــﺲ از ﺗــﺎﻣﻴﻦ آب ﻻزم ﻣﻮﻓــﻖ ﺷــﺪﻧﺪ ﺑــﻪ دﻫﺎﻧــﻪ ﭼــﺎه ﻧﺰدﻳــﻚ ﺷــﻮﻧﺪ و‬
‫دودﻛﺶ)‪ (sniffer‬ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ً‪ 42‬را روي دﻫﺎﻧﻪ آﺗﺶ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ اﻣﺎ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﻮان ﺑﺎﻻي ﻓﻮران و ﻧﻴﺮوي ﻋﻈﻴﻤﻲ‬
‫ﻛﻪ در دﻫﺎﻧﺔ ﭼﺎه وﺟﻮد داﺷﺖ دودﻛﺶ ﻣﺬﻛﻮر ﺑﺮ روي آﺗﺶ ﻣﻌﻠﻖ ﺷﺪ و ﻣﻬﺎرﮔﺮان ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ آن را ﻧﺼﺐ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ ﺳﻌﻲ در ﻧﺼﺐ دودﻛﺶ ً‪ 52‬ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻧﻴﺮوي ﻋﻈﻴﻢ ﻓﻮران ﺑﺎﻋﺚ ﻋﺪم ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺗﻼش ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺎ ﻧﺼﺐ دودﺳﺘﮕﺎه ﺗﻮرﺑﻮ ﭘﻤﭗ در ﻣﻨﻄﻘﻪ و اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﺠـﻢ آب ﺑـﺎﻻﺧﺮه‬
‫دودﻛﺶ ً‪ 42‬در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 17‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ 1371‬ﺑﺮ روي ﭼﺎه ﻧﺼﺐ ﺷﺪ ﺑﺎ ﻧﺼـﺐ دودﻛـﺶ ﺷـﻌﻠﺔ آﺗـﺶ از ﺳـﻄﺢ‬
‫زﻣﻴﻦ ‪ 12‬ﻣﺘﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﻬﺎرﮔﺮان ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﭼـﺎه ﻧﺰدﻳـﻚ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﺑﺮرﺳـﻲ ﭼـﺎه‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺖ ‪ Production Head‬از ﺗﺎج ﭼﺎه ﺷﺪﻳﺪاً آﺳﻴﺐ دﻳﺪه و ﻣﻨﻬﺪم ﺷﺪه اﺳـﺖ ﻟـﺬا‬
 ‫‪ / 148‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺿﻤﻦ ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي و اﻳﻤﻦ ﺳﺎزي ﭼﺎه اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎ ﻛـﺎﻣﻼً ﺗﻌـﻮﻳﺾ ﺷـﻮﻧﺪ ﺑـﺮاي ﺑﺮداﺷـﺘﻦ‬
‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي آﺳﻴﺐ دﻳﺪه دو اﻧﺘﺨﺎب وﺟﻮد داﺷﺖ‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﻗﻄﻊ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي آﺳﻴﺐ دﻳﺪه و اﻧﻬﺪام آﻧﻬﺎ‬
‫اﻟﻒ( ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه‬
‫ب( ﺗﻮﺳﻂ آب‬
‫‪ - 2‬ﺗﻌﻮﻳﺾ اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎ ﺑﻌﺪ از ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي و اﻳﻤﻦ ﺳﺎزي ﭼﺎه‬
‫ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻤﭗﻫـﺎي ﻫـﺪاﻳﺖ ﺷـﻮﻧﺪه‬
‫اﻗﺪام ﺑﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺨﺶﻫﺎي آﺳﻴﺐ دﻳﺪه ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ اﻣﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪاي ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﺪ ﻳﻜﻲ ازاﻋﻀـﺎي ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺳـﭙﺎه‬
‫درﺣﻴﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺮاﺛﺮﻣﻜﺶ ﺷﺪﻳﺪ در اﻃﺮاف دودﻛﺶ وارد ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻄﺮ)‪( Red zone‬ﺷﺪ و ﻣﺘﺎﺳـﻔﺎﻧﻪ در‬
‫راه ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺎن ﺑﻪ درﺟﻪ رﻓﻴﻊ ﺷﻬﺎدت ﻧﺎﻳﻞ ﺷﺪ )ﺷﻬﻴﺪ ﻋﺰﻳـﺰ اﻟﻤﺎﺳـﻲ(‪ .‬ﻗـﺪرت ﻣﻜـﺶ‬
‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪه آﻧﻘﺪر ﺑﻮد ﻛﻪ در اﺛﺮ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﻏﻔﻠﺖ ﺣﻮادث ﺟﺒﺮان ﻧﺎﭘﺬﻳﺮي را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺖ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻼشﻫﺎي ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺮارت ﭘﻴﭻﻫﺎي ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه ﺷﻴﺮ ﺗﻮﭘﻲ ﺑﺮﻳﺪه و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻗﺴﻤﺖ آﺳﻴﺐ دﻳـﺪه از‬
‫ﺗﺎج ﭼﺎه ﺟﺪا ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﻳﺪن ﭘﻴﭻﻫﺎي ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪة ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻌﻠﺔ آﺗﺶ در ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻫـﺮ ﺛﺎﻧﻴـﻪ ﻣﻴـﺰان ﺑﺴـﻴﺎر‬
‫زﻳﺎدي ﮔﺎز و ﻧﻔﺖ ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪاي ﺑﺎرز از اﻳﺜﺎر و از ﺟﺎن ﮔﺬﺷﺘﮕﻲ ﮔﺮوﻫﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﻴﺮ ﺗـﻮﭘﻲ ) ‪ ( Ball Valve‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﭼـﺎه ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﻏـﺮش ﻛﻨـﺎن ﻣـﻲﺳـﻮﺧﺖ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﭼﺎه ﺧﺎﻣﻮش و ﺷﻴﺮ ﺳﺎﻟﻢ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آن ﺷﻮد ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﺎرﻫﺎ ﺳـﻌﻲ در‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي ﭼﺎه ﺑﺎ روش ﺧﻼء ﺳﺎزي اﻧﻔﺠﺎري ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﭼﺎه ﻋﻠﻲ رﻏﻢ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﻣﺠﺪداً ﭘﺲ از زﻣـﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﺷﻌﻠﻪ ور ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ درﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﭼﺎه ﻣﻲﺳﻮﺧﺖ ﺷﻴﺮﺗﻮﭘﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دودﻛﺶ در ﻣﺤﻞ ﺧﻮد ﻧﺼـﺐ‬
‫ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﭼﺎه ﻣﺴﺪود ﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت در ﻧﻮع ﺧﻮد ﺑﻲ ﺳﺎﺑﻘﻪ و ﻳﻚ راه ﺣﻞ اﻧﺘﺤﺎري ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬
‫ﺟﺮات و ﺟﺴﺎرت و ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ ﺗﻴﻤﻲ داﺷﺖ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺗﻴﻢ در ﺣﺎل آﻣﺎده ﺳﺎزي اﻣﻜﺎﻧـﺎت ﺑـﻮد دوﻣـﻴﻦ‬
‫ﺷﻬﻴﺪ اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻨﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻲ دوﺳﺘﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺳﺮ ﺧﻮردن ﺑﻪ ﺷـﻬﺪاء ﭘﻴﻮﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﻴﺮ ﺗـﻮﭘﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﺮاه دودﻛﺶ ﺑﻪ آراﻣﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻓﻮارهﻫﺎي آب و آﺗﺶ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ آﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑـﻪ ﺷـﻌﻠﻪﻫـﺎي ﺳـﺮﻛﺶ‬
‫دﻫﺎﻧﺔ ﭼﺎه ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﺪ‪،‬ﻏﺮش ﻓﻮران ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺻﺪاي زﻧﺠﻴﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻟﺠﺴﺘﻴﻜﻲ ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي و ﻧﮕـﺎه‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ و اﻣﻴﺪوار ﺗﻴﻢ ﺻﺤﻨﻪاي ﻏﺮﻳﺐ را آﻓﺮﻳﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺎزة ﻓﻮق ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺷﻬﺎﻣﺖ و اﻳﺜﺎر ﻋﺠﻴﺐ ﺗﻴﻢ اﻃﻔﺎء ﺑﻪ دﻫﺎﻧﺔ ﭼﺎه رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻓﻮارهﻫﺎي آب ﺑﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻮان ﺑﺮ‬
‫روي آﺗﺶ ﻓﺮو ﻣﻲرﻳﺨﺖ‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﭼﺎﻫﻲ ﺳﺮﻛﺶ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﻮﻻدي و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻲ دﻻور ﻣﺜﺎل زﻧﺪة از ﺧـﻮد‬
‫ﮔﺬﺷﺘﮕﻲ و اﻳﺜﺎر ﺑﻮد )ﺷﻜﻞ ‪(26 -‬ﺷﺪت آﺗﺶ ﺑﻪ ﺣﺪي ﺑﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﻓﻮارهﻫﺎ ﻗﻄـﻊ ﻣـﻲﺷـﺪ‬
‫ﻛﻠﻴﺔ ﭘﺮﺳﻨﻞ درﮔﻴﺮ ﻣﻲﺳﻮﺧﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﺸﺘﻢ ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ 1372‬ﺷﻴﺮﺗﻮﭘﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دودﻛﺶ ﺑﺮ روي ﭼﺎه‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﭘﺲ از ‪ 4‬روز در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ آﺗﺶ از دودﻛﺶ زوزه ﻛﺸﺎن ﺑﻴﺮون ﻣﻲزد ﻛﺎرﺑﺴﺘﻦ ﭘـﻴﭻﻫـﺎي ﺷـﻴﺮ‬
‫ﺗﻮﭘﻲ ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺖ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻣﺪت ﻋﺪهاي از ﺟﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ 2000‬درﺟﻪ ﺳـﺎﻧﺘﻲ ﮔـﺮاد ﺑـﺎ‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪149 /‬‬

‫اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ذات ﻻﻳﺰال اﻟﻬﻲ و اﺳﺘﻌﺎﻧﺖ از اﺋﻤﻪ اﻃﻬﺎر ﺑﺎ ﺷﻌﻠﻪاي ﺟﻨﮕﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺪﺳﺖ دﺷﻤﻨﺎن زﺑﻮن اﻳﻦ ﻣﺮزو‬
‫ﺑﻮم ﺑﻪ ﭘﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد ﭘﺲ از ﻧﺼﺐ ﺷﻴﺮ ﺗﻮﭘﻲ از ﻃﺮﻳﻖ دو ﻻﻳﻦ ﺟﺎﻧﺒﻲ ً‪ 2‬در زﻳﺮ ﺷﻴﺮ ﺗﻮﭘﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻤﭗ ﺗﺮاك‬
‫ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﺑﺎ ﮔﻠﻲ ﺑﻪ وزن ‪ 70pcf‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﺷﻴﺮ ﺗﻮﭘﻲ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﻪاي ﺑﻪ ﻃـﻮل ‪ 15‬ﻣﺘـﺮ از دور ﻛﻨﺘـﺮل‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻬﺎرﮔﺮان در ﻳﻚ ﻛﺎر ﺑﻲ ﻧﻈﻴﺮ و ﻧﻮآوراﻧﻪ ﻳﻚ ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ را ﻣﻤﻜﻦ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﺰﻳﺰاﻧـﻲ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ‬
‫ﺣﻤﺎﺳﺔ ﻣﻠﻲ ﺟﺎن ﺧﻮد را از دﺳﺖ دادﻧﺪ ﺷﻬﻴﺪ اﻟﻤﺎﺳﻲ و ﺷﻬﻴﺪ دوﺳﺘﺎﻧﻲ ﻫﺮ ﻛﺪام ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻋﻤﻠﻴـﺎت را‬
‫ورق زدﻧﺪ ﺗﺎ در ﻗﺪمﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﻣﺎ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ را ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﻧﺪ را آﺳﺎن از دﺳﺖ ﻧﺪﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺷﻬﺎدت اﻳﻦ دو ﻋﺰﻳﺰ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﮔﺮوه ﺑﺎ ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ ﻧﺠﺎت ﺑﻪ آﺗﺶ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﭼﺎه و ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻴﺎل‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ آﻧﻘﺪر زﻳﺎد ﺑﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﻟﺤﻈﻪاي ﻏﻔﻠﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪاي ﺟﺎن ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﻣﺘﺨﺼﺺ را ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺎر ﻛﺮدن در ﻣﺠﺎورت ﺷﻌﻠﻪاي ﺑﺎ دﻣﺎﻳﻲ ﻓﺮاﺗﺮ از ‪ 2000‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﮔﺮاد ﻳﻌﻨﻲ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ درون ﻛﻮرة ذوب‬
‫آﻫﻦ‪،‬وﺟﻮد ﮔﺎز و ﻧﻔﺖ و ﺣﺮارت ﺑﺎﻻ ﻧﻴﺰ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺟﺎن آن ﺑﺰرﮔﻮاران را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻴﺰاﻧﻲ ﮔﻞ ‪ 70 pcf‬ﻛﻢ ﻛﻢ ﺷﻴﺮ ﺗﻮﭘﻲ از ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 15‬ﻣﺘﺮي ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ و ﻳﻜـﻲ از ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ‬
‫ﻓﻮرانﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺑﺪﺳﺖ ﭘﺮﺗﻮان ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻋﺰﻳﺰ اﻳﺮاﻧﻲ ﺧﺎﻣﻮش ﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧﺤـﻮه ﺧـﺎﻣﻮش ﺳـﺎزي ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي ﺗﻮام ﺑﺎ آﺗﺶ و ﻓﻮران ﺟﺰء ﻣﻮارد ﻧﺎدري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺳﺎﻳﺔ اﻳﻤـﺎن و ﺷـﺠﺎﻋﺖ ﺑﺪﺳـﺖ‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ Red flame‬و ‪ safety Boss‬ﺑﺎ اﺑﺰار ﺗﻌﺠﺐ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﻤﻨـﺪي اﻳﺮاﻧﻴـﺎن اﻋﺘـﺮاف‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ و زﺑﺎن ﺑﻪ ﺗﺤﺴﻴﻦ آﻧﺎن ﮔﺸﻮدﻧﺪ‪.‬ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي اﻫﻮاز ‪ 50‬ﻋﻠﻲ رﻏﻢ ﺑﻬﺎي ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ‬
‫ﻧﻘﻄﺔ ﻋﻄﻔﻲ ﺑﻮد در ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي ﭼﺎهﻫﺎ ﺑﺪﺳﺖ ﭘﺮﺗﻮان ﻣﻬﺎرﮔﺮان داﺧﻠﻲ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -25‬اﻫﻮاز ‪ 50‬در ﺣﺎل ﺳﻮﺧﺘﻦ‬

 ‫‪ / 150‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -26‬ﻧﺒﺮد ﺑﺎ آﺗﺶ ﻣﻬﺎر اﻫﻮاز ‪ 50‬ﺣﻤﺎﺳﻪاي دﻳﮕﺮ‬

‫‪ - 22‬اﻫﻮاز ‪ 179-‬ﺳﺎل ‪1384‬‬

‫ﻋﻠﺖ ﻓﻮران‪ :‬ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪن ﭼﺎه ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺮاﺑﻜﺎران داﺧﻠﻲ‬
‫اﻳﻦ ﭼﺎه در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 1384/10/17‬ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺮاﺑﻜﺎران داﺧﻠـﻲ از ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﻓﻠـﻨﺞ ﭘـﺎﺋﻴﻨﻲ ‪ B. FLANGE‬ﺑﻤـﺐ‬
‫ﮔﺬاري ﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﭘﺲ از ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺷﻴﺮ اﻳﻤﻨﻲ ﺗﻪ ﭼﺎﻫﻲ)‪ (3SV‬ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮد و ﭼـﺎه را ﻣﺴـﺪود‬
‫ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺗﺮﻣﻴﻢ ﭼﺎه‬
‫ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه‬
‫اﻳﻤﻦ ﺳﺎزي‬
‫ﺗﺮﻣﻴﻢ ﺧﺮاﺑﻲ رﺷﺘﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺟﺪاري و ﻧﺼﺐ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﺮ ﭼﺎﻫﻲ‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺗﻌﻤﻴﺮ اﻳﻦ ﭼﺎه ﻛﻪ ﺗﺎ ﻗﺒـﻞ از اﻧﺠـﺎم ﻛﺸـﺘﻦ ﭼـﺎه ﻓﻘـﻂ ﺗﻮﺳـﻂ ‪ 3SV‬ﻣﻬـﺎر ﺷـﺪه ﺑـﻮد‬
‫‪ 1384/10/22‬ﻛﻤﻴﺘﻪ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺪون ﺣﻀﻮر دﻛﻞ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﭘﻤﭙﻬﺎ و ﻛﻨﺘﺮل از راه دور ﭼﺎه‬
‫را ﻛﺸﺘﻪ و ﭘﺲ از اﻳﻤﻦ ﺳﺎزي دﻛﻞ ﺑﺮ روي ﭼﺎه ﻣﺬﻛﻮر ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪151 /‬‬

‫آﺳﻴﺐ وارده ﺑﺮ ﺟﺪاري و ﺗﺎج ﭼﺎه ﺑﻪ ﺣﺪي ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻗﺪم اول اﻣﻜﺎن ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮاي اﻳﻤﻦ ﺳﺎزي‬
‫ﻣﻘﺪور ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻴﺶ آﻣﺪه اﻗﺪام ﺑﻪ ﻧﺼﺐ ﭘﻤﭙﻬﺎي ﮔﻞ ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل از راه دور و ﺑـﺪون ﺣﻀـﻮر دﻛـﻞ ﺷـﺪ‬
‫ﻻﻳﻦﻫﺎي ﻻزم ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ وﺻﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺮﻣﻴﻢ ﺟﺪاري ‪ 13- 3/8‬و ﺳﺮي آن اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻞ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻜﺪﺳﺘﮕﺎه ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي ﺳﻴﺎر ﭼﺎه ﻛﺸﺘﻪ ﺳﭙﺲ در دو ﻧﻘﻄﺔ ﺑﺎﻻي ﻟﺒﺔ ً‪ 7‬دو‬
‫ﻋﺪد ﭘﻼگ ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ ﻗﺮار داده ﺷﺪ و ﭼﺎه ﻛﺎﻣﻼً اﻳﻤﻦ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫دﻛﻞ ﺑﺮ روي ﭼﺎه اﺛﺒﺎت ﺷﺪ‬
‫رﺷﺘﻪ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ‪ Completion String‬از ﭼﺎه ﺧﺎرج ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪ راﻫﻨﻤﺎ ‪ Conductor Pipe‬از ﮔﻮدال ﭼﺎه ‪ Cellar‬ﺧﺎرج ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻮﺿﭽﻪ ﭼﺎه ده ﻣﺘﺮ ﮔﻮد ﺷﺪ و ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﺟـﺪاري ﻫـﺎي "‪ 9-5/8", 13-3/8", 18-5/8‬ﺑـﺎز‬
‫ﺷﺪه و ازﭼﺎه ﺧﺎرج ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﺪود ‪ 2‬ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‬
‫ﻳﻚ ﺷﺎﺧﻪ "‪ 53 , P-110 , 9-5/8‬ﭘﻮﻧﺪي ﺑﻪ ﺷﺎﺧﺔ آﺧﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮدال ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎ ﺳﻴﻤﺎن ﭘﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ C.H.SPOOL‬در ﻣﺤﻞ ﺧﻮد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ COM. H. SPOOL‬ﻧﻴﺰ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻼگ ﻫﺎي ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ ﭘﺲ از ﻧﺼﺐ ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮﻫﺎ ‪ Drill OUT‬ﺣﻔﺎري ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫رﺷﺘﺔ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﺣﻮﻣﻪ ﺷﻬﺮي در ﭼﺎه راﻧﺪه ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺎه ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﮔﻮدال ﺳﻮﺧﺖ ﺟﺮﻳﺎن داده ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺎه ‪ 179-‬ﭘﺲ از وﻗﻔﻪ اي ‪ 3‬ﻣﺎﻫﻪ ﻣﺠﺪداً در ﻣﺪار ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﻫﻢ اﻳﻨﻚ ﻧﻴﺰ ﺑـﺎ ‪ 3400‬ﺑﺸـﻜﻪ در‬
‫روز در ﺣﺎل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﻌﻤﻴﺮ ﭼﺎه ‪ 179-‬ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻌﻤﻴﺮاﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﺑـﺮگ زرﻳـﻦ دﻳﮕـﺮي را ﺑـﻪ‬
‫اﻓﺘﺨﺎرات ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن داﺧﻠﻲ اﻓﺰود‪.‬‬
‫‪ - 23‬ﻛﻨﮕﺎن ‪ 29‬ﺳﺎل ‪1385‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﺣﺎدﺛﻪ ‪ -‬ﻛﻤﺒﻮد آب –ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫اﻳﻦ ﭼﺎهﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺖ ﻣﺮﻛﺰي ﺣﻔـﺮ ﺷـﺪﻧﺪ و ﻫـﻴﭻ ﭘﻴﺸـﻴﻨﻪ اي از آﻧﻬـﺎ در ﺟﻨـﻮب وﺟـﻮد‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
 ‫‪ / 152‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫‪ - 24‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ ‪ 19‬ﺳﺎل ‪1386‬‬

‫ﻋﻠﺖ ﺣﺎدﺛﻪ‪ :‬ﻋﺪم ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻓﻀﺎي زﻳﺮ ﻣﺠﺮاﺑﻨﺪ ﺑﻌﻠﺖ اﻧﺴﺪاد ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺎ ﭘﻼگ زﻳـﺮ ﭘﻜـﺮ –ﺧﻄـﺎي‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺗﻠﺦ ﺗﺮﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮهﻫﺎ در ﻧﻔـﺖ ﺷـﻬﺮ ‪ 19‬دﻛـﻞ ‪45‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد ﻛﻪ در ذﻳﻞ ﻣﻲآﻳﺪ دﻛﻞ ‪ 45‬ﻓﺘﺢ‬
‫ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﺠﻬﺰﺗﺮﻳﻦ دﻛﻞﻫﺎ ﺑﻮد ﺑـﺮاي ﺗﻌﻤﻴـﺮ ﭼـﺎه ‪19‬‬
‫ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻋﺰام ﺷﺪ‪.‬ﭘﺲ از اﺳﺘﻘﺮاردﻛﻞ ﭼﺎه ﺑﺎ‬
‫آب ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬ﭼﺎه اﻳﻤﻦ و ﭘﺲ از ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷـﺘﻦ ﺷـﻴﺮﻫﺎ؛‬
‫ﭼﺎه اﻳﻤﻦ و ﭘﺲ از ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺷﻴﺮﻫﺎي ﭼﺎه ﺷﻴﺮﻫـﺎي‬
‫ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﻧﺼﺐ و آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺷﺪﻧﺪ‪.‬ﺟﻬﺖ آﺳﻴﺎب ﻛﺮدن‬
‫ﭘﻜﺮ در ﻋﻤﻖ ‪ 200‬ﻣﺘﺮي اﻗﺪام و ﺑﻌﻠﺖ ﺗﺠﻤﻊ ﮔﺎز در زﻳﺮ‬
‫ﭘﻜﺮ و ﻋﺪم اﻃﻼع از وﺿﻌﻴﺖ ﭼﺎه ﻋﻤﻠﻴﺎت آﺳﻴﺎب ﻛـﺮدن‬
‫ﭘﻜﺮ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ارﺗﺒﺎط ﻓﻀﺎي ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﭘﻜﺮ ﻛـﻞ‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﮔﺎز ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﻋﻈﻴﻤـﻲ از ﭼـﺎه ﺑـﻪ ﺑﻴـﺮون‬
‫ﭘﺮﺗﺎب ﺷﺪﻧﺪ و ﺗﺎ دهﻫﺎ ﻣﺘﺮ در اﻃﺮاف دﻛﻞ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪﻧﺪ‬
‫‪).‬ﺷﻜﻞ ‪(23‬‬
‫ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﮔﺎز در ادﻣﻪ ﺻﻌﻮد ﺧﻮد در ﺣﻀﻮر ﻫـﻮا و ﺟﺮﻗـﻪ‬
‫آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺖ )ﺷﻜﻞ ‪(24‬ﻛـﻪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﻣـﺮگ ﺗﻌـﺪادي از‬
‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺧﺪوم ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﺣﻔﺎري ﺷﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﺑﺴـﺘﻦ رﻣـﺰ‬
‫ﻛﻮر ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻔﺎر دﻛﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺎز ﻗﻄﻊ و ﭼـﺎه در ﻧﻬﺎﻳـﺖ‬
‫اﻳﻤﻦ ﮔﺮدﻳـﺪ ﻋﻜـﺲﻫـﺎي ذﻳـﻞ ﺧـﻮد ﮔـﻮاه اﻳـﻦ اﺗﻔـﺎق‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -27‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ ‪ 19‬در زﻣﺎن اﺗﻔﺎق‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪153 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -28‬اﻧﺘﻬﺎي ﭘﻼگ درون ‪ No Go‬زﻳﺮ ﭘﻜﺮ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -29‬ﭘﺮﺗﺎب ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي وزﻧﻪ ﺑﻪ اﻃﺮاف دﻛﻞ‬

 ‫‪ / 154‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -30‬ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﻋﺠﻴﺐ اﻣﺎ واﻗﻌﻲ از ﻗﻮﺳﻲ ﺷﺪن ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -31‬ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي "‪ 5‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﻧﻴﺮوي اﻋﻤﺎﻟﻲ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺪور ﺷﺪه اﻧﺪ‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪155 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -32‬ﺷﻤﺎي ﭼﺎه ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ ‪ 19‬در اﺗﺎق ﻧﺎﻇﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -33‬ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﻳﻲ دﻟﺨﺮاش و رﻗﺖ اﻧﮕﻴﺰ ﻣﺮگ ﻋﺰﻳﺰاﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻳﻒ ﺗﺮﻳﻦ زﺣﻤﺖ ﻛﺸﺎﻧﻨﺪ ‪.‬‬
 ‫‪ / 156‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -34‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ دﻛﻞ ﺑﺮاي ﺑﺎزﺳﺎزي ﺑﻪ اﻫﻮاز‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪157 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ Water Table -35‬و ﻗﺮﻗﺮهﻫﺎي ﺳﻮﺧﺘﻪ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -36‬دﻛﻞ از ﻧﻤﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ‬

 ‫‪ / 158‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫‪ - 26‬ﻛﻨﮕﺎن ‪ 23‬ﺳﺎل ‪1387‬‬

‫ﻋﻠﺖ ﻓﻮران‪ :‬زﻟﺰﻟﻪ ‪ 5,6‬رﻳﺸﺘﺮ و ﺟﺪا ﺷﺪن ﭼﺎه از ﻋﻤﻖ ‪ 64‬ﻣﺘﺮي‬
‫ﻓﻮران ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز در دﻧﻴﺎ ﻳﻜﻲ از ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً در ﺣﻴﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري ﻳﺎ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﺑﺮ اﺛﺮ ﺣﻮادث ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﺜﻞ‪ ،‬زﻟﺰﻟﻪ‪ ،‬راﻧﺶ زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻴﻞ‪ ،‬و در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﺑﺮاﺛﺮ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ دﺷـﻤﻦ ﺧـﺎرﺟﻲ و‬
‫ﺧﺮاﺑﻜﺎري دﺷﻤﻨﺎن داﺧﻠﻲ ﺣﺎدث ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫از آﻏﺎز ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺣﻔﺎري در اﻳﺮان ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﻓﻮران ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﺑﻪ دﻓﻌﺎت رخ داده و ﻫﺮﻛﺪام از اﻳـﻦ‬
‫ﻓﻮرانﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع و وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﻣﺨﺎزن ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﺎص ﺧﻮد را ﻣﻲﻃﻠﺒﻴﺪ اﻣﺎ ﻫﻤﻮاره ﺑﻌﺪ از اﻧﻘـﻼب‬
‫اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﻛﻞ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوي ﻻﻳﺰال اﻟﻬﻲ و ﺗﺨﺼﺺ ﻧﻴﺮوﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺳﺮﺑﻠﻨﺪ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن‬
‫اﻳﻦ ﺷﻌﻠﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻛﺶ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺪان ﮔﺎزي ﻛﻨﮕﺎن ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺣﺪود ‪ 5200‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ داراي ﺑﻴﺶ از ‪ 56‬ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن ﻓﻮت ﻣﻜﻌﺐ ﮔﺎز در ﺟـﺎ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻣﻴﺪان ﭘﺎرس ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﮔﺎزي ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ و ﻳﻜﻲ از ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي‬
‫ﮔﺎزي ﺟﻬﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ ﻣﻴﺪان در ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻲ ﻣﻴـﺪان ﻧـﺎر واﻗـﻊ در اﺳـﺘﺎن ﺑﻮﺷـﻬﺮ و در ﻓﺎﺻـﻠﻪ ‪160‬‬
‫ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﺷﺮق اﻳﻦ اﺳﺘﺎن ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭼﺎه اﻳﻦ ﻣﻴﺪان در ﺳﺎل ‪ 1350‬ﺣﻔﺎري و ﺗﺎﻛﻨﻮن ‪ 29‬ﺣﻠﻘﻪ‬
‫دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ در آن ﺣﻔﺮﺷﺪه اﺳﺖ و در ﻣﺪار ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﮔﺎزي ‪ %72‬و‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ روزاﻧﻪ آن ‪ 70,000,000 m3 /day‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻬﺮﻣﺎه ﺳﺎل ‪ 1384‬راﻧﺶ زﻣﻴﻦ در ﻣﻴﺪان ﮔﺎزي‬
‫ﻛﻨﮕﺎن ﻣﻮﺟﺐ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺟﺪاري ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 23‬ﻛﻨﮕﺎن ﮔﺮدﻳﺪ ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ ﭼﺎه روزاﻧﻪ‬
‫‪ 2/5‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ و درﺷﺮاﻳﻂ اﺿﻄﺮاري ﻗﺎﺑﻞ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺎ ‪ 3‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﻣﺘﺮﻣﻜﻌـﺐ در روز ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪.‬‬
‫راﻧﺶ زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺟﺪاري در ﻋﻤﻖ ‪ 64‬ﻣﺘﺮي آﺳﻴﺐ ﺟﺪي رﺳﺎﻧﺪه و ﻓﺸﺎر ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﺸﺖ ﮔﺎز رﻓﺘﻪ‬
‫رﻓﺘﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺮوج ﮔﺎز از اﻃﺮاف ﭼﺎه ﺷﺪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺧﺮوج ﮔﺎز در اﻃﺮاف ﭼﺎه ﺣﻔـﺮه اي اﻳﺠـﺎد‬
‫ﺷﺪه ﻛﻪ ﻫﺮروز ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ ﺷﺪه و ﺧﺮوج ﮔﺎز ﺑﺎﺷﺪت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ از اواﺳﻂ ﻓﺮوردﻳﻦ‬
‫ﻣﺎه ﺳﺎل ‪ 85‬ﮔﺎز ﺑﺎ ﭼﻨﺎن ﺷﺪﺗﻲ از ﭼﺎه ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﺑﺰرگ و ﺳﻨﮕﻴﻦ را ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﻋﻈﻴﻢ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎرج ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ .‬ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 13‬ﺧﺮداد ﻣﺎه ‪ 85‬ﺑﺮاﺛﺮ ﭘﺮﺗﺎب ﺳﻨﮓﻫﺎ و اﻳﺠﺎد ﺟﺮﻗﻪ ﭼـﺎه دﭼـﺎر‬
‫آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺷﺪ ﺷﻌﻠﻪ ﻫﺎي آﺗﺶ ﺗﺎ ﺻﺪﻫﺎ ﻣﺘﺮ زﺑﺎﻧﻪ ﻛﺸﻴﺪ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ از ﻓﻮاﺻﻞ ﺑﺴـﻴﺎر دور ﻗﺎﺑـﻞ ﻣﺸـﺎﻫﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﮔﻮدال دﭼﺎر ﺣﺮﻳﻖ ﺷﺪ دﻛﻞ ﺑﺮروي دﻫﺎﻧﻪ اﺻﻠﻲ ﭼﺎه ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر ﺑﻮد و ﮔﻮدال اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻪ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 60‬ﻣﺘﺮي از دﻛﻞ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎ و راﻳﺰﻧﻲ ﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﻴـﺰات و‬
‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ و در ﻫﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﺬاﻛﺮات زﻳﺎدي ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ اﻣﺎ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺑﺪﻧﺒﺎل اﺧﺬ اﻣﺘﻴﺎزات ﺧﺎص و ﻣﺒﺎﻟﻎ ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻨﮕﻔﺘﻲ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﺶ ﺷـﺮط ﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ‬
‫اراﺋﻪ دادﻧﺪ‪ .‬وزﻳﺮ ﻧﻔﺖ زﻣﺎن ﺳﻴﺪﻛﺎﻇﻢ وزﻳﺮي ﻫﺎﻣﺎﻧﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي داﺧﻠﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﺘﺎد ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺣﺎج ﺣﻴﺪرﺑﻬﻤﻨﻲ ﻣـﺪﻳﺮ ﻣﺤﺘـﺮم‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪159 /‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﺣﻔﺎري و ﺣﺎج ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻣﺮدان ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺘﺎد ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻫﻤـﻪ ﺟﺎﻧﺒـﻪ اﻳـﻦ ﻓـﻮران‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎي ﮔﺮاﻧﻘﺪري از ﻣﻬﺎر ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻮروز‪ ،‬دﻫﻠﺮان‪ ،‬اﻫﻮاز و ﻛﻮﻳﺖ و ‪...‬وﺟﻮد داﺷـﺖ وﻟـﻲ اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻮرد اوﻟﻴﻦ ﻓﻮران ﭼﺎه ﮔﺎزي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ واﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻫـﻴﭻ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت دﻗﻴﻘﻲ از ﭼﺎه و ﻣﺨﺘﺼﺎت دروﻧﻲ آن در دﺳﺘﺮس ﻧﺒﻮد و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮﺟﻮد در ﻛﺸﻮر ﻧﻴﺰ ﺟﻮاﺑﮕﻮي‬
‫اﻳﻦ ﺑﺤﺮان ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻬﺎر ﮔﺮان ﻣﺘﻌﻬﺪ و ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺻﻨﻌﺖ ﺣﻔﺎري ﻛﺸﻮر ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻮﺟﻮد ﻛﺎر ﻣﻬﺎر ﭼـﺎه را ﺑـﺎ‬
‫ﻃﺮح اوﻟﻴﻪ و ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺮار دو دﻛﻞ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﺮ ﭼﺎه اﻣﺪادي در دو ﻃﺮف ﭼﺎه ‪ 23‬ﻛﻨﮕﺎن آﻏﺎز ﮔﺮدﻧﺪ ﻫـﺪف از‬
‫اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺮ دو ﭼﺎه اﻣﺪادي ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﭼﺎه آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺪف رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪ 2422‬ﻣﺘﺮي و ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﭼﺎه ‪ 23‬ﻛﻨﮕﺎن ﺑﺮاي دﻛﻞﻫﺎ ﺑﻮد ﭘﺲ از ﺣﻔﺮ ‪ 6‬ﺣﻔـﺮه و‬
‫ﻧﺮﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎي ﭼﺎه ‪ 23‬ﻣﺠﺪداً ﺳﻌﻲ در اﻳﺠﺎد ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﺷـﺪ ﻋـﺪم دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺜﻞ ﻣﻜﺎن ﻳﺎب ﻫﺎي دﻗﻴﻖ ﺑﺎ ﻛﺎر دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﭼﺎه را در اﻋﻤـﺎق زﻣـﻴﻦ ﺳـﺨﺖ ﻧﻤـﻮد و‬
‫زﻣﺎن ﻣﻬﺎر ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭼﺎه را ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ ﻣﻲﻛﺮد وﻟﻲ ﻣﻬﺎر ﮔﺮان ﻫﺮﻟﺤﻈﻪ را ﻏﻨﻴﻤـﺖ ﺷـﻤﺮده و ﺑـﺎ ﻫﻤـﺖ و‬
‫ﻏﻴﺮت زاﺋﺪ اﻟﻮﺻﻔﻲ ﺑﺎ اﻣﻴﺪ و ﺗﻮﻛﻞ ﺑﻪ ذات اﻗﺪس اﻟﻬﻲ و اﺋﻤﻪ اﻃﻬﺎر )س( ﻛﺎر را ﺑﻄﻮر ﺷﺒﺎﻧﻪ روزي دﻧﺒﺎل‬
‫ﻧﻤﻮده و ﻃﻲ ﺑﺮﮔﺰاري ﻧﺸﺴﺖﻫﺎ و ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺘﻌﺪد در ﭘﻲ ﭼﺎره اﻧﺪﻳﺸﻲ ﺑﺮاي ﻣﻬﺎر ﭼﺎه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻔﺎري اوﻟﻴﻦ ﭼﺎه ﺟﻬﺖ دار اﻣﺪادي و اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺰرﻳﻖ ﭘﺬﻳﺮي اﻧﺠﺎم ﺷﺪ اﻣﺎ راﻫﻲ ﺑﻪ ﺣﻔﺮه ﭼﺎه اﺻﻠﻲ‬
‫ﻛﻨﮕﺎن ‪ 23‬ﻧﻴﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻬﺎر ﮔﺮان دو ﺣﻔﺮه ﺟﺪﻳﺪ ﭼﻨﺪ ﺷﺎﺧﻪ را ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﺳﻮي ﻫـﺪف ﺣﺮﻛـﺖ را آﻏـﺎز ﻛﺮدﻧـﺪ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ دﻛﻞﻫﺎ از ﭼﺎه ﻛﻨﮕﺎن ‪ 250 ،23‬و دﻳﮕﺮي ‪ 300‬ﻣﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﻨﮕﺎن ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺷـﺮاﻳﻄﻲ اﻗﻠﻴﻤـﻲ‬
‫ﻛﻪ دارد ﺗﺄﻣﻴﻦ آب ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و اﻧﺘﻘﺎل آن در ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬـﺎر‬
‫ﭼﺎه ‪ 23‬ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت آﺑﺮﺳﺎﻧﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻛﻪ در ﻧﻮع ﺧﻮد ﺑﻲ ﺳﺎﺑﻘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ و ﻓﻨﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﺳﻪ اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺟﻬـﺖ آﺑﮕﻴـﺮي و دو رﺷـﺘﻪ ً‪ 6‬ﺑـﻪ ﻃـﻮل ‪18‬‬
‫ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ اﻳﺠﺎد ‪ 6‬اﺳﺘﺨﺮ آب ﮔﻴﺮي‪ ،‬آﺑﺮﺳﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺣﺎدﺛﻪ ﺑـﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ اﻧﺠـﺎم داده ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬
‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻫﺮ دﻗﻴﻘﻪ ‪ 100‬ﺑﺸﻜﻪ آب ﻣﺼـﺮف ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬در اداﻣـﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از روش‬
‫‪ Bottom Kill Method‬ﻳﻜﻲ از دﻛﻞﻫﺎ در ﺗﻼﺷﻲ ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ ﺑﺼﻮرت اﺗﻔـﺎﻗﻲ‬
‫ﺑﺎ ﭼﺎه ﻛﻨﮕﺎن ‪ 23‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺷﺪ)ﺷﻜﻞ ‪ (22‬اﻳﻦ ﻣﻬﻢ در ﻋﻤﻖ ‪ 2600‬ﻣﺘﺮي اﺗﻔﺎق و ﻃـﻲ آن ﺑﺎرﻫـﺎ ﺳـﻌﻲ در‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺣﻔﺮه ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﺷﺸﻤﻴﻦ ﺗﻼش ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺣﻔﺮه ﻛﻨﮕﺎن ‪ 23‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺷﺪه اﻧﺪ و دراداﻣﻪ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺰرﻳﻖ ﭘﺬﻳﺮي ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آب‪ ،‬اﺳﻴﺪ و در ﻧﻬﺎﻳـﺖ‬
‫ﺳﻴﻤﺎن ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻲ ﻋﻈﻴﻢ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم درﺳﺎﻋﺖ ‪ 11:30‬دﻗﻴﻘـﻪ ‪ 7‬ﺗﻴﺮﻣـﺎه ﺷـﻌﻠﻪ ﻫـﺎي ﺳـﺮﻛﺶ و‬
‫ﺳﻮزان ﭼﺎه ‪ 23‬ﻛﻨﮕﺎن ﻓﺮوﻧﺸﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﺑـﻲ ﺷـﻚ در‬
 ‫‪ / 160‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫اﻧﺠﺎم ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ‪ 23‬ﻛﻨﮕﺎن ﻋﻮاﻣﻞ و اﻣﻜﺎﻧﺎت اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻓﺮاواﻧﻲ درﻛﻨﺎر ﺗﺠﻬﻴﺰات و‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت و اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت رﻓﺎﻫﻲ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ارزﻧﺪه اي را اﻳﻔﺎء ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻟﻲ و ﻫﻢ ﻓﻜﺮي و ﺗﻼﺷﻲ ﺳﺨﺖ و ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ‪ ،‬ﺷﻌﻠﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻛﺶ‬
‫و ﺳﻮزان ﭼﺎه ﻛﻨﮕﺎن ‪ 23‬را ﺧﺎﻣﻮش و ﻳﻜﺒﺎر دﻳﮕﺮ ﺧﻼﻗﻴﺖ و ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ را ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴـﺎن اﺛﺒـﺎت‬
‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻫﻢ ﺳﻮﻳﻲ و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮ ﺑﺎور و اﻳﻤﺎن ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﺑـﺰرگ را‬
‫رﻗﻢ زد و ﻣﻴﺮاﺛﻲ ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ را ﺑﺮاي آﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑـﻪ ﻳﺎدﮔـﺎر ﮔﺬاﺷـﺖ و ﺑـﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ اﻓﺘﺨـﺎري ﺑـﺮ اﻓﺘﺨـﺎرات‬
‫ﻣﻬﺎرﮔﺮان آﺗﺶ رﻗﻢ ﺧﻮرد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -37‬ﺣﻔﺮ ﭼﺎه اﻧﺤﺮاﻓﻲ ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻣﺨﺘﺼﺎت دﻗﻴﻖ از ﻣﺨﺰن‬

‫‪ - 27‬ﻣﺎرون ‪104‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﻓﻮران‪ :‬ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻲ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻌﻠﺖ ﻋﺪم ﺳﻴﻤﺎن ﻛﺎري ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﻣﻴﺪان ﻣﺎرون ﺑﻄﻮل ‪ 67‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ و ﻋﺮض ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 7‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺨﺎزن ﻧﻔﺘﻲ ﺟﻨﻮب ﻏـﺮب‬
‫اﻳﺮان ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺨﺰن ﺗﺎﻗﺪﻳﺴﻲ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن ﺑﺎ اﻣﺘﺪاد ﺷﻤﺎل ﻏﺮب ﺑﻪ ﺟﻨﻮب ﺷﺮق و ﻫﻢ راﺳﺘﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻴﺎدﻳﻦ ﻫﻤﺠﻮار ﺑﻮده و در ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻲ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﻫﻮاز ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ)ﺷﻜﻞ ‪ .(21‬اﻳﻦ ﻣﻴﺪان در ﺳﺎل‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪161 /‬‬

‫‪ 1343‬ﻛﺸﻒ و ﺗﻮﺳﻌﻪ آن از ﺳﺎل ‪ 1348‬ﺷﺮوع ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﺑﻴﺶ از ‪ 370‬ﺣﻠﻘﻪ ﭼﺎه در اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﺣﻔﺮ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -38‬ﻧﻘﺸﻪ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﺎرون ‪104‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -39‬ﻧﻤﺎي ﺗﺎج ﭼﺎه ﻣﺎرون ‪104‬‬

 ‫‪ / 162‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫اﻳﻦ ﭼﺎه در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 1355/05/22‬ﺣﻔﺎري آن آﻏﺎز و دﻛﻞ در ﻣﻮرﺧﻪ ‪ 1355/09/12‬اﻳﻤﻦ و ﺗﺮﺧﻴﺺ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﭼﺎه در ﻳﺎل ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺑﺨﺶ ﻣﺮﻛﺰي ﻗﻄﺎع "‪ "B‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺎرون واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري ﺑﺎ ﺗﻮاﻟﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻃﺒﻘﺎت زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ )ﺑﺠﺰ ﺑﺨﺶ ‪ 4- 3‬ﺳﺎزﻧﺪ ﮔﭽﺴﺎران ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﮔﺴـﻞ‬
‫ﻗﻄﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ( ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ﻧﻬﺎﺋﻲ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ آﺳﻤﺎري در ﻋﻤﻖ ‪ 3241‬ﻣﺘﺮ ﺣﻔﺎر)‪ 134‬ﻣﺘﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻋﻤﻖ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه(ﺣﻔﺎري ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺘﺮوﻓﻴﺰﻳﻜﻲ زاوﻳﻪ اﻧﺤﺮاف ﭼﺎه در ﺳﺮﺳﺎزﻧﺪ آﺳﻤﺎري ﺑﺮاﺑﺮ "‪ 1- 1/2‬درﺟﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از‬
‫ﻣﺸﺒﻚ ﻛﺎري ﻻﻳﻪ ‪ 3-‬آﺳﻤﺎري‪ ،‬ﭼﺎه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﻔـﺖ ﺟﻬـﺖ ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴـﺖ واﺣـﺪ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ 5-‬ﻣﺎرون ﺗﻜﻤﻴﻞ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺗﺴﻬﻴﻼت ﺳﺮﭼﺎﻫﻲ ﭼﺎه ﺑﺎ دﺑﻲ ‪ 8000‬ﺑﺸﻜﻪ در روز در ﻣﺪار ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺗـﺪرﻳﺞ‬
‫دﺑﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز اﺿﺎﻓﻲ ﺗﺎ ‪ 2000‬ﺑﺸﻜﻪ در روز ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 88/09/30‬ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﮔﺰارش ﻓﺸﺎر ﻏﻴﺮ ﻋﺎدي ﺳﺮﭼﺎﻫﻲ‪ ،‬اﺑﺰار آﻣﺮادا و ‪ 3‬ﻓﻮت وزﻧﻪ درون ﭼﺎه راﻧﺪه‬
‫ﺷﺪ ﻛﻪ اﺑﺰار ﻣﺬﻛﻮر در ﻋﻤﻖ ‪ 680‬ﻣﺘﺮ ﺣﻔﺎرﮔﻴﺮ ﻛﺮد و درون ﭼﺎه ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ اﺛﺮ ﺑﺮدار درون ﭼﺎه راﻧﺪه ﻛﻪ اﺛﺮ ﻣﺎﻧﺪه ﻣﺬﻛﻮردر ﻋﻤﻖ ‪ 680‬ﻣﺘﺮ ﺣﻔﺎر ﺑﺮروي آن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ازاﻃﺮاف ﻣﺤﻮﻃﻪ ﭼﺎه‪ ،‬ﺳﻴﻤﺎن و ﮔﻞ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﻪ درون ﭼﺎه ﭘﻤﭗ ﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺪون ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻮد و ﭼﺎه ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺴﺘﻪ ﺳﺮﭼﺎﻫﻲ ‪ 1100‬ﭘﺎم ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺷﺪﻳﺪ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز از اﻃـﺮاف‬
‫ﻣﺤﻮﻃﻪ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮح ﺣﺎدﺛﻪ‬
‫از ﺻﺒﺢ روز ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ ‪ 88 /10/06‬ﻧﺸﺖ ﮔﺎز‪ ،‬ﻧﺸﺖ ﻧﻔﺖ ﻧﻴﺰ در ﻣﻨﻄﻘﻪ آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻔﺖ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﭘﺎرﮔﻲ ﺟﺪاري‬
‫ﭼﺎه در ﻋﻤﻖ ﺣﺪود ‪ 680‬ﻣﺘﺮي زﻳﺮ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ در ﻻﻳﻪﻫﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻣﻨﺘﺸـﺮ ﺷـﺪه و از آن ﻃﺮﻳـﻖ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ راه ﻣﻲﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫در ﺗﺎرﻳﺦ ‪88 /10/02‬ﮔﺰارش داده ﺷﺪ ﻛﻪ در ﺟﻮار رودﺧﺎﻧﻪ ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي از ﺷﻤﺎل ﭘـﻞ‬
‫ﺧﻠﻒ آﺑﺎد در ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺎده ﻗﺪﻳﻢ راﻣﻬﺮﻣﺰ در ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺤﻞ ﻧﺸﺖ ﮔﺎز در ﺳﻄﺢ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد و ﺳﺮﻳﻊ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﻧﻔﺘﺨﻴـﺰ ﺟﻨـﻮب ﺑـﺎ اﻧﺠـﺎم آزﻣﺎﻳﺸـﻬﺎي ﻻزم‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺟﺪاره ﭼﺎه ﻣﺎرون ‪ 104‬ﻋﺎﻣﻞ ﻧﺸﺖ ﺳﻴﺎل از دﻳﻮاره ﭼﺎه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻞﻫﺎي ﻧﺸﺖ داراي رﺧﻨﻤﻮن ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري و رﺳﻮﺑﺎت آﺑﺮﻓﺘﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺷـﻴﺐ ﻃﺒﻘـﺎت‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ‬
‫ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ و رﺧﻨﻤﻮن ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺰﺑﻮر ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎزﻫﺎ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ از ﭼـﺎه ‪ 104‬ﻣـﺎرون ﺑـﻪ ﺳـﻄﺢ‬
‫زﻣﻴﻦ راه ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري ﭼـﺎه ﻣـﺎرون‬
‫‪ 104‬در ﻋﻤﻖ ﺣﺪود ‪ 670‬ﻣﺘﺮي زﻳﺮ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ دﭼﺎر ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮﭼﻪ ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ دﻳﻮاره ﭼﺎهﻫﺎ در ﻣﻴﺪان ﻣﺎرون ﻳﻜﻲ از ﻣﻌﻀﻼت ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺧﺎص در اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﻛﻪ ﻣـﺮﺗﺒﻂ‬
‫ﺑﺎ ﻓﺸﺎر و ﺗﻨﺸﻬﺎي دروﻧﻲ ﻻﻳﻪﻫﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺷﻜﺴـﺘﮕﻲ ﺟـﺪاري‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪163 /‬‬

‫”‪ 9- 5/8‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺎزﻧﺪ ﻛﻢ ﻓﺸﺎر آﻏﺎﺟﺎري ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﺮﺳﻮدﮔﻲ و ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻲ ﺟـﺪاري‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -40‬ﻧﺸﺖ ﮔﺎز ﺗﺎ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ در ﻣﺎرون ‪104‬‬

‫دﻳﺎﮔﺮام ‪ -1‬ﻣﺮاﺣﻞ ﻃﺮح‬

 ‫‪ / 164‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻣﺸﻜﻼت ﻓﺮارو و ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻻزم‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﺣﺎدﺛﻪ‪:‬‬
‫ﻣﺤﻮر اول‪:‬‬
‫اﻳﻤﻦ ﻛﺮدن ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﻌﻤﻴﺮ ﺳﺮﻳﻊ ﭼﺎه‪،‬‬
‫ﻣﺤﻮر دوم‪:‬‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آﻟﻮدﮔﻲ ﻧﻔﺖ در ﻣﺤﻴﻂ و ﺧﺼﻮﺻﺎً آﻟﻮدﮔﻲ رودﺧﺎﻧﻪ‬

‫دﻳﺎﮔﺮام ‪ -2‬اداﻣﻪ ﻃﺮح‬

‫ﻣﺤﻮر ﺳﻮم‪:‬‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻧﺘﺸﺎر ﮔﺎز در ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫راه ﺣﻞ ﻫﺎي ﻣﻬﺎر ﻓﻮران ﺳﻄﺤﻲ ﭼﺎه ﻣﺎرون ‪104‬‬
‫اﻋﺰام دﻛﻞ ‪ 69‬ﺑﺮ روي ﻣﺤﻞ ﭼﺎه ﻣﺎرون ‪ 104‬و اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﻌﻤﻴﺮ ﭼﺎه ﻃﺒﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه از ﻃـﺮف‬
‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﻨﻲ ‪ -‬ﺣﻔﺎري‪.‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﺎري ﭼﺎه ﻣﺎرون ‪) 373‬دﻛﻞ ‪ (70‬و ﺣﻔﺎري ﺟﻬﺘﺪار ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻋﻤـﻖ ﻣﺸـﺒﻚ‬
‫ﻫﺎي ﭼﺎه ﻣﺎرون ‪ 104‬و ﻛﻨﺘﺮل اﻳﻦ ﭼﺎه ﺑﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري‪.‬‬
‫اﻋﺰام دﻛﻞ ‪ 47‬ﺑﺮ روي ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﭼﺎه ﻣﺎرون ‪ 363‬و ﺣﻔﺎري ﺟﻬﺘﺪار ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻋﻤـﻖ ﻣﺸـﺒﻚ‬
‫ﻫﺎي ﭼﺎه ﻣﺎرون ‪ 104‬و ﻛﻨﺘﺮل اﻳﻦ ﭼﺎه ﺑﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري‪.‬‬

‫ 
  ‪ ١٠‬رون‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -41‬وﺿﻌﻴﺖ ﭼﺎه ﻫﺎي ‪ 104‬و ‪ 373‬ﻣﺎرون ﻣﻘﻄﻊ ﻋﻤﻮدي‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪165 /‬‬
‫‪MN-373 , RIG-70 , RELIEF WELL‬‬

‫‪0‬‬
‫‪WELL NO‬‬ ‫‪W ELL NO‬‬
‫‪MN-104‬‬ ‫‪MN-373‬‬
‫‪500‬‬

‫‪1000‬‬

‫‪1500‬‬

‫‪TVD‬‬
‫‪2000‬‬
‫‪KOP @ 2850 m‬‬

‫‪2500‬‬

‫‪TD @ 3588.03 m‬‬ ‫‪3000‬‬

‫‪3500‬‬

‫‪4000‬‬
‫‪1300‬‬ ‫‪1200‬‬ ‫‪1100‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪900‬‬ ‫‪800‬‬ ‫‪700‬‬ ‫‪600‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪SECTION‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -42‬ﻣﻘﻄﻊ ﻋﻤﻮدي و وﺿﻌﻴﺖ ﭼﺎه ﻫﺎي ‪ 104‬و ‪ 373‬ﻣﺎرون‬

‫‪MN-373 , RIG-70 , RELI EF WELL‬‬

‫‪0‬‬
‫‪W ELL NO‬‬ ‫‪WELL NO‬‬
‫‪MN-104‬‬ ‫‪MN-373‬‬
‫‪500‬‬

‫‪1000‬‬

‫‪1500‬‬

‫‪TVD‬‬
‫‪2000‬‬
‫‪KOP @ 2850 m‬‬

‫‪2500‬‬

‫‪TD @ 3588.03 m‬‬ ‫‪3000‬‬

‫‪3500‬‬

‫‪4000‬‬
‫‪1300‬‬ ‫‪1200‬‬ ‫‪1100‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪900‬‬ ‫‪800‬‬ ‫‪700‬‬ ‫‪600‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪SECTION‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -43‬ﻗﻄﻊ ﻋﻤﻮدي و وﺿﻌﻴﺖ ﭼﺎه ﻫﺎي ‪ 104‬و ‪ 363‬ﻣﺎرون ‪:‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3844‬ﻣﻘﻄﻊ ﻋﻤﻮدي و وﺿﻌﻴﺖ ﭼﺎه ﻫﺎي ‪ 373‬و ‪ 363‬ﻣﺎرون ‪:‬‬

‫‪MN-363 , MN-373 , RELIEF WELL‬‬

‫‪1014600‬‬

‫‪1014500‬‬

‫‪1014400‬‬ ‫‪MN-363‬‬
‫‪RIG-47‬‬

‫‪1014300‬‬
‫‪MN-373‬‬
‫‪RIG-70‬‬
‫‪N/S‬‬

‫‪1014200‬‬

‫‪1014100‬‬

‫‪1014000‬‬

‫‪1013900‬‬

‫‪1013800‬‬
‫‪1923200‬‬ ‫‪1923400‬‬ ‫‪1923600‬‬ ‫‪1923800‬‬ ‫‪1924000‬‬ ‫‪1924200‬‬ ‫‪1924400‬‬ ‫‪1924600‬‬

‫‪E/W‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -45‬ﭼﺎه اﻣﺪادي ‪ 363‬و ‪ 373‬ﺟﻬﺖ ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي از ﻋﻤﻖ‬

 ‫‪ / 166‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬
‫‪M‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪M‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪AJ; 0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪AJ; 0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪AJ; 0‬‬

‫‪100‬‬ ‫‪100‬‬
‫‪100‬‬

‫‪200‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪200‬‬

‫‪SHOE 18‬‬
‫‪S HO E 185/8"; 154.5‬‬
‫‪300‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪5/8"; 155.8‬‬

‫‪400‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪SHOE 13‬‬ ‫‪400‬‬

‫‪3/8"; 316‬‬
‫‪500‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪500‬‬

‫‪600‬‬ ‫‪600‬‬ ‫‪600‬‬

‫‪700‬‬ ‫‪700‬‬ ‫‪700‬‬

‫‪800‬‬ ‫‪800‬‬ ‫‪800‬‬

‫‪900‬‬ ‫‪900‬‬ ‫‪900‬‬

‫‪1000‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪1000‬‬

‫‪1100‬‬ ‫‪1100‬‬ ‫‪1100‬‬

‫‪1200‬‬ ‫‪1200‬‬ ‫‪1200‬‬

‫‪1300‬‬ ‫‪1300‬‬ ‫‪1300‬‬

‫‪1400‬‬ ‫‪1400‬‬ ‫‪1400‬‬

‫‪1500‬‬ ‫‪1500‬‬ ‫‪1500‬‬
‫‪1600‬‬ ‫‪1600‬‬ ‫‪1600‬‬
‫‪1700‬‬
‫‪1700‬‬ ‫‪1700‬‬
‫‪1800‬‬
‫‪1800‬‬ ‫‪1800‬‬
‫‪1900‬‬
‫‪1900‬‬ ‫‪1900‬‬
‫‪2000‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪2000‬‬
‫‪M N; 2055‬‬
‫‪2100‬‬ ‫‪2100‬‬ ‫‪MN; 2070‬‬
‫‪2100‬‬
‫‪MN ; 2172‬‬
‫‪2200‬‬
‫‪2200‬‬ ‫‪2200‬‬
‫‪2300‬‬
‫‪2300‬‬ ‫‪2300‬‬
‫‪2400‬‬
‫‪GS7; 2452‬‬ ‫‪2400‬‬ ‫‪2400‬‬
‫‪LAP 7"; 2431‬‬ ‫‪G S7; 2442‬‬ ‫‪GS7; 2441‬‬
‫‪2500‬‬
‫‪2500‬‬ ‫‪2500‬‬
‫‪GS6; 2564‬‬
‫‪2600‬‬ ‫‪GS6; 2553‬‬ ‫‪GS6; 2557‬‬
‫‪2600‬‬ ‫‪2600‬‬
‫‪S HOE 13 3/8"; 2543.5‬‬ ‫‪SHOE 9‬‬ ‫‪SHOE 13‬‬
‫‪2700‬‬
‫‪2700‬‬ ‫‪5/8"; 2551‬‬ ‫‪2700‬‬ ‫‪3/8"; 2536‬‬
‫‪2800‬‬
‫‪TIE BA CK 7"; 2831‬‬ ‫‪GS5; 2845‬‬ ‫‪2800‬‬ ‫‪2800‬‬
‫‪GS5; 2834‬‬
‫‪2900‬‬
‫‪2900‬‬ ‫‪2900 BTM; 2790‬‬
‫‪3000‬‬
‫‪3000‬‬ ‫‪3000‬‬
‫‪3100‬‬ ‫‪G S4; 3088‬‬ ‫‪LAP 5" ; 3103‬‬
‫‪G S2; 3094‬‬
‫‪3100‬‬ ‫‪3100‬‬
‫‪3200 LAP 7"; 3153.5‬‬ ‫‪CR ; 3225‬‬
‫‪3200‬‬ ‫‪CR; 3170‬‬
‫‪3200‬‬
‫‪3300‬‬
‫‪AS ; 3318‬‬ ‫;"‪SHOE 7‬‬ ‫‪AS; 3241‬‬
‫‪3300‬‬ ‫‪3300‬‬
‫‪3400 S HO E 95/8"; 3278.5‬‬ ‫‪3232‬‬
‫‪3400‬‬ ‫‪3400‬‬
‫‪3500‬‬
‫‪3500‬‬ ‫‪3500‬‬
‫‪3600‬‬
‫‪3600‬‬ ‫‪3600‬‬
‫‪3700‬‬ ‫; "‪SHO E 5‬‬
‫‪SH OE 7"; 3770‬‬ ‫‪3700‬‬ ‫‪3668‬‬
‫‪3700‬‬
‫‪3800‬‬
‫‪3800‬‬ ‫‪3800‬‬
‫‪3900‬‬ ‫‪TD; 3746‬‬

‫‪3900‬‬ ‫‪3900‬‬
‫‪4000‬‬ ‫‪TD; 3940‬‬
‫‪0‬‬
‫‪4000‬‬ ‫‪4000‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -46‬ﺷﻤﺎي ﭼﺎهﻫﺎي اﻣﺪادي ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﭼﺎه ‪ 104‬ﻣﺎرون‬

‫ﻣﺤﻮر اول ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻨﺘﺮل ﺣﺎدﺛﻪ‬
‫در ﻣﺤﻮر اول ﺑﻌﺪ از ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪن ﭼﺎه ‪ 104‬ﻣﺎرون ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺤﻞ ﻧﺸﺖ‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺨـﺎزن‬
‫آب و ﻛﺎﻣﻴﻮنﻫﺎي ﭘﻤﭙﺎژ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬ﻋﻤﻠﻴﺎت آﺑﮕﻴﺮي ﺑﺎ اﺣﺪاث ﺧﻂ ﻟﻮﻟـﻪ و ﮔـﺮﻓﺘﻦ اﻧﺸـﻌﺎب از‬
‫ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ آب ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از دﻛﻠﻬﺎي ﻣﺠﺎور اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﻚ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘـﺎل ﺳـﻴﺎل ﮔـﻞ از‬
‫دﻛﻞﻫﺎي ﻣﺠﺎور اﺣﺪاث ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬درﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ آب و ﺳﭙﺲ ﺳﻴﺎل ﺑﺎ ﮔﺮاﻧﺮوي زﻳﺎد و در ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ درﭼﺎه‬
‫ﭘﻤﭗ ﺷﺪ ﻛﻪ در ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺳﺮﭼﺎﻫﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران و ﺗﻌﻤﻴﺮ ﭼﺎه دﻛﻞ ‪ 69‬ﻓﺘﺢ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻣﺤﻞ اﻧﺘﻘﺎل داده ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺎه ‪ 373‬ﻣﺎرون ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ دﻛﻞ ﺣﻔﺎري ‪ 70‬ﻓﺘﺢ‪ ،‬در ﺣﺎل ﺣﻔﺎري ﺑـﻮد ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻧﺰدﻳﻜـﻲ ﺑـﻪ ﭼـﺎه ‪104‬‬
‫ﻣﺎرون‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﭼﺎه اﻣﺪادي )‪ (Relief Well‬ﺑﺮاي اﻳﻤﻦ ﻛﺮدن ﭼﺎه ‪ 104‬ﻣﺎرون اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻮر دوم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻨﺘﺮل ﺣﺎدﺛﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آﻟﻮدﮔﻲ ﻧﻔﺖ‬
‫ﻛﻠﻴﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻟﺠﺴﺘﻴﻜﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺘﺨﻴﺰ ﻧﻈﻴﺮ دﻫﻬﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﻣﺨﺎزن ﺳﭙﺘﻴﻚ اﻗﺪاﻣﺎت وﺳﻴﻌﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮر ﻛﺮدن و ﻫﺪاﻳﺖ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻟﻜﻪ ﻧﻔﺘﻲ ﺑﻪ ﮔﻮداﻟﻬﺎي ﺧـﺎص و ﺳـﭙﺲ اﻧﺘﻘـﺎل آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎ ﺗـﺎﻧﻜﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪167 /‬‬

‫ﮔﻮداﻟﻬﺎي ﻣﺨﺼﻮص در ﻣﺠﺎورت واﺣﺪﻫﺎي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻮﻣﻬﺎي ﺟﻤﻊآوري ﻟﻜﻪﻫـﺎي ﻧﻔﺘـﻲ‬
‫ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺘﺨﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آﻟﻮدﮔﻲ ﻧﻔﺖ‪:‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -47‬ﺟﻤﻊ آوري ﻧﻔﺖ ﻫﺎي رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه در ﺳﻄﺢ‬

‫ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ارﺗﺶ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﻳﻚ ﭘﻞ ﺷﻨﺎور و ﺑﻮم ﻫﺎي ﺟﻤﻊآوري ﻟﻜﻪﻫﺎي ﻧﻔﺘﻲ ﺑﺮ رودﺧﺎﻧﻪ ﻧﺼﺐ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﻘﺸﻲ اﺳﺎﺳﻲ در ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ آﻟﻮدﮔﻲ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ در رودﺧﺎﻧﻪ ﺟﺮاﺣﻲ اﻳﻔﺎ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻛﻠﻴﻪ ﺟﺎدهﻫﺎي‬
‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﺮاي اﺣﺪاث اﻳﻦ ﭘﻠﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﺘﻔﺨﻴﺰ اﺣﺪاث ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻨﺎدر‬
‫و ﻛﺸﺘﻴﺮاﻧﻲ ﺑﻮﻣﻬﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ آن ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺴﺘﻘﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪاري ﺧﻮزﺳـﺘﺎن و ﺳـﺎزﻣﺎن‬
‫آب‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از آﻟﻮدﮔﻲ آب در ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺖ رودﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل درﻳﭽﻪﻫﺎي ﺳﺪ‬
‫ﻳﺎ اﻧﺤﺮاف ﻣﺴﻴﺮ آب اﻧﺪﻳﺸﻴﺪه ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آﻟﻮدﮔﻲ ﻧﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺣﺪاث و ﺗﺤﻜﻴﻢ ﺳﺪﻫﺎي ﺧﺎﻛﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل آﻟﻮدﮔﻲ ﻧﻔﺘـﻲ ﺑـﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺷـﺒﺎﻧﻪروزي دهﻫـﺎ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت راﻫﺴﺎزي اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻞ ‪ -48‬ﻛﻠﻴﻪ ﺟﺎدهﻫﺎي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﺘﻔﺨﻴﺰ اﺣﺪاث ﺷﺪ‪.‬‬

 ‫‪ / 168‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻣﺤﻮر ﺳﻮم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻨﺘﺮل ﺣﺎدﺛﻪ‪:‬‬

‫ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻧﺘﺸﺎر ﮔﺎز ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺤﻞﻫﺎي ﻧﺸﺖ ﮔﺎز و ﻧﻔﺖ آﺗﺶ زده ﺷﺪ‪).‬ﺷﻜﻞ ‪ (42 -‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺸﺖ ﮔﺎز ﺑﺎ اﻳﻤﻦ ﺷﺪن ﭼﺎه را ﻣﺸﺨﺺﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -49‬آﺗﺶ زدن ﭼﺸﻤﻪﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر ﻓﻮران ﭼﺎه ‪ 104‬ﻣﺎرون‪:‬‬
‫ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل دﻛﻞ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﭼﺎه‪ ،‬ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺗﺴﻄﻴﺢ و آﻣﺎده ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺣﺪوداً ‪ 60000‬ﺑﺸﻜﻪ اي در ﻣﺠﺎورت ﻣﺤﻞ ﭼﺎه اﺣﺪاث‪ ،‬ﺧﺎﻛﺒﺮداري و آﺑﮕﻴﺮي ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -50‬آب ﮔﻴﺮي در ﺣﻮﺿﭽﻪﻫﺎي ذﺧﻴﺮه آب‬

‫ﺑﺮاي ﻣﻬﺎر ﻓﻮران ﭼﺎه ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺮار دﻛﻞ ﺣﻔﺎري در ﺳﺮﻳﻌﺘﺮﻳﻦ زﻣﺎن ﻣﻤﻜﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈـﻮر دﻛـﻞ‬
‫‪ 69‬ﻓﺘﺢ ﻛﻪ در ‪ 11‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﭼﺎه ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺑﻮد در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬دﻛﻞ ﺣﻔـﺎري ‪ 69‬ﻓـﺘﺢ از ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﻠـﻲ‬
‫ﺣﻔﺎري در ﺳﺎﻋﺖ ‪ 12‬ﻣﻮرخ ‪ 88/10/14‬ﺑﺮ روي ﭼﺎه ﻣﺴﺘﻘﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪169 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 50‬و ‪ -51‬ﺷﻜﻞ ﭼﺎه و ﻧﺤﻮه ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﻤﺎن در ﺟﺪاري ﭘﻮﺳﻴﺪه‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -52‬ﻗﺮار دادن ﭘﻼگ ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ و ﻗﻄﻊ ارﺗﺒﺎط ﻣﺨﺰن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ‬

 ‫‪ / 170‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻧﻜﺎت ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﭼﺎه ‪ 104‬ﻣﺎرون‪:‬‬

‫ﻛﺎر اﻳﺜﺎر ﮔﺮاﻧﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻌﻬﺪ ﺑﺎﻻ‪.‬‬
‫ﻛﺎر ﺗﻴﻤﻲ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ و ﭘﻴﭽﻴﺪه‪.‬‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ و ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻛﻢ ﻧﻈﻴﺮاﺗﻔﺎق ﺣﺎدث ﺷﺪه در ﻧﻮع ﺧﻮد ﻧﺎدر ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺪارﻛﺎت وﺳﻴﻊ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻻزم‪.‬‬
‫زﻣﺎن ﻛﻢ اﺟﺮاي ﻋﻤﻠﻴﺎت‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -53‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺗﺎج ﭼﺎه ‪ 104‬ﻣﺎرون‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر ﻓﻮران و ﺗﻌﻤﻴﺮ ﭼﺎه ‪ 104‬ﻣﺎرون‬

‫ﺗﺎج ﭼﺎه ﺗﺎ ﺑﺎﻻي ﺷﻴﺮ اﻳﻤﻨﻲ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ و ﻳﻚ ﺷﻴﺮ ‪ 6"-5K‬ﺑﺮروي ﺷﻴﺮ اﻳﻤﻨﻲ ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﻳـﺪ‪.‬ﮔـﺮوه‬
‫ﺧﺪﻣﺎت درون ﭼﺎﻫﻲ )واﻳﺮﻻﻳﻦ( وﺳﺎﻳﻞ ﺧﻮد را ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮد و اﺛـﺮ ﺑـﺮدار)‪ (Impression Block‬ﺑـﺎ اﻧـﺪازه‬
‫"‪ 4.700‬ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪681‬ﻣﺘﺮي راﻧﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻌﻲ در اﺛﺮ ﺑﺮداري از ﻣﺎﻧﺪه ﺑﺪون ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه )‪ (Bull Head‬ﺑﺎ ﮔﻞ ﺑﻪ وزن ‪ pcf 119‬و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻓﺸﺎر ‪2000‬ﭘﺎم )‪ 7- 5,5‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘـﻪ(‬
‫ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﭘﻤﭙﺎژ ‪160‬ﺑﺸﻜﻪ ﻓﺸﺎر ﺻﻔﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﭘﻤﭙﺎژ ﮔﻞ و ﻛﺎﻫﺶ وزن آن ﺑـﻪ ‪ ،pcf 108‬ﺷـﻴﺮ‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪171 /‬‬

‫‪ 2"-5000‬ﺑﺮ روي ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺗﺎج ﭼﺎه ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﻳﺪ و ﺷﻴﺮ اﻳﻤﻨﻲ ‪ 6"-5000‬ﻧﻴﺰ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ 11"-5K Double BOP‬و ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ داﻟﻴـﺰي ‪ 11"-5K‬ﺑـﺮ روي ﺗـﺎج ﭼـﺎه‬
‫ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﻣﺤﻮﻃﻪ ‪ Cellar‬ﺗﺎج ﭼـﺎه ﺗﻮﺳـﻂ ‪ 75‬ﺑﺸـﻜﻪ‪ .‬ﺳـﻴﻤﺎن‬
‫”‪“G‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻛﻠﺮاﻳﺪ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﺪ و اﻳﻤﻦ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ‪12"- 3000 RotaƟng Head‬‬
‫و ﺗﺴﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ‪.‬‬
‫ﺑﺎزﻛﺮدن ﭼﺎه و ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑـﺎ "‪ 1 (1-3/8" B.G &1-5/8" M.C) Over Shot 5-5/8‬ﺷـﺎﺧﻪ ﻟﻮﻟـﻪ‬
‫"‪ 1 + Float Sub + 3-1/2‬ﺷﺎﺧﻪ ﻟﻮﻟﻪ "‪ 1 + Float Sub + 3-1/2‬ﺷﺎﺧﻪ ﻟﻮﻟﻪ ‪4-3/4" Oil Jar +‬‬
‫"‪ 3-1/2‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري "‪ 3-1/2‬ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪687 m‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ ﭼﺎه‪ ،‬ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﭼﺎه ‪ ،400 psi‬ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه )‪ (Bull HD‬ﺑﺎ ﮔـﻞ ‪) 120 pcf‬ﭘﻤﭙـﺎژ ‪6‬‬
‫ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ( و ﺟﻤﻌﺎً ‪ 180‬ﺑﺸﻜﻪ ﮔﻞ‬
‫ﺑﺎﻻ آﻣﺪن ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 657‬ﻣﺘﺮي راهاﻧﺪازي ‪Rotating Head‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 678‬ﻣﺘﺮي‪ ،‬ﺑﺴﺘﻦ ‪ Hydril‬ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ داﻟﻴﺰي‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ Strip in‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ‪ Kelly‬و ﭘﻤﭙﺎژ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 795 m‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﭘﻤﭙـﺎژ‪ 1.5 ،‬ﺑﺸـﻜﻪ‬
‫در دﻗﻴﻘﻪ در داﻟﻴﺰ ﺑﺪون ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‬
‫اداﻣﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ Strip in‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ Stand‬و ﺷﺎﺧﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 2400‬ﻣﺘﺮي )ﺑﺎﻻي ﻟﺒﻪ‬
‫آﺳﺘﺮي ”‪(7‬‬
‫ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ﺧﻄﻮط ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻤﭗ ﺗﺮاك و آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر آﻧﻬﺎ ﺗﺎ ‪ 4500‬ﭘﺎم‪.‬‬
‫ﭘﻤﭙﺎژ ‪ 175‬ﺑﺸﻜﻪ ‪ H.V.Pill‬و ﺳﭙﺲ ‪ 1200‬ﺑﺸﻜﻪ ﮔﻞ ‪ 120 pcf‬ﺑـﺎ ‪ 10-11‬ﺑﺸـﻜﻪ در دﻗﻴﻘـﻪ و ﻓﺸـﺎر‬
‫‪ 1000‬ﺗﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ‪ 2680‬ﭘﺎم و ﺳﻌﻲ در ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه ﺑﺪون ﻧﺘﻴﺠﻪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﮔﻞ ‪ 120 pcf‬اداﻣﻪ ﭘﻤﭙﺎژ ‪ 2‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ در داﻟﻴﺰ )ﭘﻤﭙﺎژ ‪ 4‬ﺑﺸـﻜﻪ در‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻫﺮ ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ( و آﻣﺎده ﻛﺮدن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي "‪ 3-1/2‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪.Stand‬‬
‫اداﻣﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 3096‬ﻣﺘﺮي و ﻟﻤﺲ ﻟﺒﻪ آﺳﺘﺮي ”‪.5‬‬
‫ﭘﻤﭙﺎژ ‪ 1100‬ﺑﺸﻜﻪ ﮔﻞ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ 13-6.5‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ و ﻓﺸﺎر ‪ 1000‬ﺗﺎ ‪ 2830‬ﭘﺎم‪.‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺎﻫﺶ ارﺗﻔﺎع ﺷﻌﻠﻪﻫﺎي آﺗﺶ و ﻣﻬﺎر ﻓﻮران ﭼﺎه‪.‬‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﭘﻤﭙﺎژ ‪ 2‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ در داﻟﻴﺰ‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺣﺠﻢ درون ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري "‪ 3-1/2‬ﺑﺎ آب ﻧﻤﻚ‬
‫‪ 75 pcf‬و اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ‪ 1800‬ﭘﺎم‪.‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 2405‬ﻣﺘﺮي ﻓﺸﺎر درون رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري زﻳﺮ ‪ 920 ،Float Sub‬ﭘﺎم ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺗـﺮﺧﻴﺺ‬
‫ﺷﺪ و ﻣﺸﺎﻫﺪه درون ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ‪.‬‬
‫ﭘﻤﭙﺎژ ‪ 2-15‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ ﮔﻞ آب ﻧﻤﻚ ‪) 75 pcf‬ﻓﺸﺎر داﻟﻴﺰ ﺻﻔﺮ ﺑﻮد(‪.‬‬
‫اداﻣﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ و ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ اﺑﺰار ﻣﺎﻧﺪه ﮔﻴﺮي ”‪.Over Shot 5-5/8‬‬
 ‫‪ / 172‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎ ‪7" Cement Retainer‬‬

‫ﭘﻤﭙﺎژ ‪ 50‬ﺑﺸﻜﻪ ﺳﻴﻤﺎن ﻛﻼس ‪ G‬و اﻳﻤﻦ ﻛﺮدن ﭼﺎه‬
‫اﻳﻤﻦ ﺷﺪن ﭼﺎه و ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪن ﺗﻤﺎم آﺗﺶﻫﺎ و ﻗﻄﻊ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ اﺗﻤﺎم ‪1384/11/4 Well Capping‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﭼﺎه ‪ 104‬ﻣﺎرون‬
‫اﻳﻦ ﭼﺎه ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﻔﺖ از ﺳﺎزﻧﺪ آﺳﻤﺎري ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺸﺖ ﻧﻔـﺖ و ﮔـﺎز از اﻃـﺮاف ﻣﺤﻮﻃـﻪ ﭼـﺎه‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺟﺪاري "‪ 9- 5/8‬در ﻋﻤﻖ ‪ 680‬ﻣﺘﺮ ﺣﻔﺎر ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺳﺮﭼﺎﻫﻲ و ﺑﺮﭘﺎﺋﻲ ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ‪،‬‬
‫‪ -‬ﺑﺎز ﻳﺎﻓﺖ ﻣﺎﻧﺪه درون ﭼﺎه )ﺷﺎﻣﻞ اﺑﺰار آﻣﺮادا و ‪ 3‬ﻓﻮت وزﻧﻪ( در ﻋﻤﻖ ‪ 680‬ﻣﺘﺮ ﺣﻔﺎر‪،‬‬
‫‪ -‬رﻓﻊ ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻮﺟﻮد در ﻋﻤﻖ ‪ 680‬ﻣﺘﺮ ﺣﻔﺎر و ﺗﻤﻴﺰ ﺳﺎزي ﭼﺎه ﺗﺎ روي ﻟﺒﻪ آﺳﺘﺮي "‪،5‬‬
‫‪ -‬ﻧﺼﺐ ﻣﺠﺮاﺑﻨﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ ﻗﻄﻊ ارﺗﺒﺎط ﻣﺸﺒﻚﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‪،‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺤﻞ آﺳﻴﺐ دﻳﺪﮔﻲ و ﺟﺮﻳﺎن دادن ﭼﺎه ﺟﻬﺖ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﮔﺎز از ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ‪،‬‬
‫‪ -‬ﭘﺲ آوﻳﺰ ﻧﻤﻮدن آﺳﺘﺮي "‪ 7‬ﺗﺎ ﺳﻄﺢ‪،‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮرﺳﻲ آﺳﺘﺮي "‪ 7‬ودر ﺻﻮرت آﺳـﻴﺐ دﻳـﺪﮔﻲ ﭘـﺲ آوﻳـﺰ آﺳـﺘﺮي "‪ 5‬ﺗـﺎ ﺑـﺎﻻي ﻣﺤـﻞ ﺷﻜﺴـﺘﮕﻲ و‬
‫ﺳﻴﻤﺎﻧﻜﺎري آن‪،‬‬
‫‪ -‬ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻣﺎﺳﻮره ﺳﺮﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي‪،‬‬
‫‪ -‬ﺗﻤﻴﺰ ﺳﺎزي ﭼﺎه ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 3656‬ﻣﺘﺮ ﺣﻔﺎر و ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺎه‪.‬‬
‫‪ 10-‬دﻛﻞ ﺗﻌﻤﻴﺮاﺗﻲ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ اﻋﺰام و ﺑﺮﭘﺎ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ - 11‬ﺷﻴﺮﻫﺎي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮوه ﺧﺪﻣﺎت ﺳﺮﭼﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ و ﺷـﺮاﻳﻂ ﻏﻴـﺮ ﻋـﺎدي ﭼـﺎه‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ - 12‬ﺧﻄﻮط راﺑﻂ ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه وﺻﻞ و ﺗﺎ ‪ 5000‬ﭘﺎم آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ - 13‬ﻓﺸﺎر ﺳﺮﭼﺎه و داﻟﻴﺰ ﺟﺪارﻳﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ و ﺷﺮاﻳﻂ ﻏﻴﺮ ﻋﺎدي ﭼـﺎه ﺑـﺎ رﻋﺎﻳـﺖ ﻛﺎﻣـﻞ ﻣـﻮارد‬
‫اﻳﻤﻨﻲ ﺑﺮرﺳﻲ و ﺛﺒﺖ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ - 14‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻓﺸﺎر ﺳﺮﭼﺎﻫﻲ‪ 200 ،‬ﺑﺸﻜﻪ ﮔﻞ ﺑﻪ وزن ‪ 119‬ﭘﻮﻧﺪ‪/‬ﻓﻮت ﻣﻜﻌـﺐ ﺑـﺎ اﺿـﺎﻓﻪ ﻓﺸـﺎر‬
‫‪ 200‬ﭘﺎم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﺴﺘﻪ ﺳﺮﭼﺎه درون ﭼﺎه ﭘﻤﭗ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ - 15‬ﺿﻤﻦ ﭘﻤﭙﺎژ ‪ 1- 1/5‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ ﮔﻞ ﺑـﻪ وزن ‪ 119‬ﭘﻮﻧـﺪ‪/‬ﻓـﻮت ﻣﻜﻌـﺐ ﺑﻄـﻮر ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ‬
‫ﺷﻴﺮﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﺎﺳﻮره ﺳﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري ﮔﺮدش‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﻫﺮزروي ﭼﺎه ﺑﺮرﺳﻲ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ وزن ﮔﻞ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﺑﻌﻤﻞ آﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ - 16‬در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻣﺎﻧﺪه ) ﺑﻨﺪ ‪ ،(10 -‬اداﻣﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪173 /‬‬

‫‪ - 17‬ﺷﻴﺮ ﺗﻮﭘﻲ "‪ 8‬را ﺑﺴﺘﻪ و ﭘـﺲ ازاﻃﻤﻴﻨـﺎن از ﺻـﺤﺖ ﻋﻤﻠﻜـﺮد آن‪ ،‬ﺷـﻴﺮ دروازهاي ‪6" × 7" - 5000‬‬
‫ﺑﺎﻻي آن ﭘﻴﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ - 18‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ روي ﺷﻴﺮ ﺗﻮﭘﻲ "‪ 8‬ﺑﺮﭘﺎ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻗﺒﻼ" ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﺑﺮرﺳﻲ وﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در ﺻﻮرت ﻋﺪم اﻣﻜﺎن ﺑﺴﺘﻦ ﺷﻴﺮ ﺗﻮﭘﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﻌﻤﻴﺮ ﺑﺎ آﺳﻴﺎب ﻛﺮدن ﻣﺎﻧﺪه ﺗﻮﺳﻂ آﺳﻴﺎب ﻛﻨﻨﺪه‬
‫"‪ 5- 7/8‬اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آن ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎ" اﻋﻼم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 19‬ﺑﺎ اﺑﺰار ﻣﺎﻧﺪه ﻳﺎﺑﻲ "‪ (GRAPLE 1-11/16" ) 8- 3/8‬و ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري ً‪ 5‬ﻣﺎﻧﺪه درون ﭼﺎه ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ - 20‬اداﻣﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت از ﺑﻨﺪ ‪ 11‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري ً‪ 5 ،3- 1/2‬و آﺳـﻴﺎب ﻛﻨﻨـﺪه ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬
‫اﻗﺪام ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺎﻧﻊ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از آﺳﻴﺎب ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻗﺪام ﺧﻮاﻫﺪ ﺷـﺪ ( ‪5-7/8"-‬‬
‫)"‪8-3/8‬‬
‫‪ - 21‬ﭘﺲ از ﻧﺼﺐ ﭘﻼگ ﻣﺘﻌﺎدل ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ و ﻳﺎ ﻣﺠﺮاﺑﻨﺪ ﻓﻠﺰي"‪ 7‬در ﺑﺎﻻي ﻟﺒﻪ آﺳﺘﺮي "‪) 5‬ﻃﺒﻖ ﺑﻨﺪ ‪،(15‬‬
‫ﻣﺠﺪدا" ‪ 200‬ﻣﺘﺮ ﭘﻼگ ﻣﺘﻌﺎدل ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ ﺟﻬﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻳﻤﻦ ﺑﻮدن ﭼﺎه و ﻗﻄﻊ ارﺗﺒـﺎط ﻣﺨـﺰن روي‬
‫ﭘﻼگ ﻗﺒﻠﻲ ﻧﺼﺐ ﮔﺮدد و از ﺳﺨﺖ ﺑﻮدن ﺳﻴﻤﺎن اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ - 22‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺨﻠﻴﻪ ﮔﺎز از ﻻﻳﻪﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ‪ ،‬ﭼﺎه را ﺟﺮﻳﺎن داده و ﭘﺲ از ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻛﺎﻣﻞ ﮔﺎز‪ ،‬ﭼﺎه ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ - 23‬آﺳﺘﺮي "‪ 7‬ﺗﻮﺳﻂ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ‪ 7", 29 # , N80 , BTS‬ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﭘﺲ آوﻳﺰ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭼﺎه در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ آﺳﺘﺮي "‪ 7‬ﺗﻜﻤﻴﻞ و ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 174‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻣﻬﺎر ﻓﻮران ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 24‬ﻧﻔﺖﺷﻬﺮ‬

‫)ﭼﺎه ﻧﻔﺘﻲ (‬
‫ﻧﻘﻞ از ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻬﻨﺪس ﻣﻬﺮان ﻣﻜﻮﻧﺪي‬
‫ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﺣﻔﺎري‬

‫‪ - 29‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ ‪ 24‬ﺳﺎل ‪1389‬‬

‫ﻋﻠﺖ ﻓﻮران‪ :‬ﮔﺴﻞ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ و در اداﻣﻪ اﺻﺮار ﺑﺮاي ﺣﻔﺮ ﭼﺎه در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﻓﻮران ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ اﻣﺮي ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﻮده و ﻋﻮاﻣﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در وﻗـﻮع اﻳـﻦ‬
‫ﭘﺪﻳﺪه دﺧﻴﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻓﻮران ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ وﮔﺎز ﺑﻨﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻨﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ از ﺟﻤﻠﻪ‪،‬ﻋـﺪم‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺠﻬﻴﺰات و وﺳﺎﻳﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران‪ ،‬ﺷﻜﺴـﺘﮕﻲ ﻟﻮﻟـﻪﻫـﺎي ﺟـﺪاري‪ ،‬ﻋﻮاﻣـﻞ ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﮔﺴﻠﻬﺎ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﮕﻲﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﺷﺪه‪ ،‬راﻧﺶ زﻣﻴﻦ و‪ ...‬ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬از ﺳﺎل ‪ 1859‬ﻣـﻴﻼدي‬
‫ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ ﭼﺎه در ﻗﺎرة آﻣﺮﻳﻜﺎ دﭼﺎر ﻓﻮران ﮔﺮدﻳﺪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺻﺪﻫﺎ ﻓﻮران ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ وﮔﺎز در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺛﺒـﺖ‬
‫رﺳﻴﺪه ﻛﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران را ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻲ و زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ دو ﭼﻨﺪان‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺧﺒﺮه در ﺻﻨﻌﺖ ﺣﻔﺎري ﺑﺎ ﺛﺒﺖ رﻛﻮرد و ﺑﺮرﺳﻲ ﻓـﻮرانﻫـﺎ در دﻧﻴـﺎ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬
‫رﺳﻴﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺪود ‪ 90‬درﺻﺪ از ﻓﻮران ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز در دﻧﻴﺎ در ﻣﺨﺎزن ﻛﻢ ﻋﻤﻖ و ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻋﺎدي‬
‫اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺿﺮورت اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻣﺠﺮب و آﻣﻮزش دﻳﺪه و ﺑﻜـﺎرﮔﻴﺮي ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻗﺪاﻣﻲ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﺗﻠﻘﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺳﻮاﺑﻖ ﻓﻮران در اﻳﺮان را ﻣـﻲﺗـﻮان در دو ﺑﺨـﺶ‬
‫ﻓﻮرانﻫﺎي ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ و ﻓﻮرانﻫﺎي ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار داد‪ .‬در‬
‫دوران ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺣﻔﺎري ﭼـﺎهﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻋﻬـﺪه ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﭼﻨـﺪ ﻣﻠﻴﺘـﻲ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﺎ" ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻓﻮران ﻣﻬـﻢ از ﺟﻤﻠـﻪ ﻓـﻮران ﭼـﺎهﻫـﺎي اﻫـﻮاز ‪،101‬‬
‫آﻏﺎﺟﺎري‪ ،‬ﻣﺎرون و‪ ...‬ﺑﻮﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ارﺳﺎل اﻣﻜﺎﻧﺎت ﭘﻴﺸـﺮﻓﺘﻪ و ﺑـﺎ ﺻـﺮف زﻣـﺎن ﻧﺴـﺒﺘﺎ" ﻃـﻮﻻﻧﻲ و‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻓﻮران ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ‬
‫وﮔﺎز ﺑﻮﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧـﻮروز‪ ،‬دﻫﻠﺮان‪ ،‬اﻫﻮاز‪،50‬ﻛﻨﮕﺎن‪23‬و‪ ،29‬ﻧﻔﺖ ﺳﻔﻴﺪ ‪ ،41‬اﺑﻮذر‬
‫‪ ،14‬ﻣﺎرون ‪ 104‬اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻬﺎر ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﭼﺎهﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺘﺨﺼﺺ داﺧﻠﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺳﺎﻟﻴﺎن ﻣﺘﻤﺎدي از ﻛﺸﻒ ﻧﻔﺖ و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از آن در اﻳﺮان‪ ،‬ﺗﻮان‪،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ و داﻧـﺶ ﻓﻨـﻲ‬
‫ﻣﻬﺎر و ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران در ﻛﺸﻮرﻣﺎن ﺑﻮﻣﻲ ﺷﺪه و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت داﺧﻠﻲ اﻣﻜﺎن ﻣﻬـﺎر ﻛﻠﻴـﻪ‬
‫ﻓﻮرانﻫﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﮔﺰارش ذﻳﻞ ﺷﺮح ﺣﺎدﺛﻪ ﻓﻮران و آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭼﺎه ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ ‪ 24‬و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻣﻬﺎر آن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺎدﺛـﻪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﻓـﻮت ‪ 4‬ﻧﻔـﺮ از ﭘﺮﺳـﻨﻞ دﺳـﺘﮕﺎه‬
‫ﺣﻔﺎري‪ 118‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺣﻔﺎري ﺷﻤﺎل و از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻣـﺬﻛﻮر و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺳـﻮﺧﺘﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪175 /‬‬

‫ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮري ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 38‬روز ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ دﺑﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 15000‬ﺑﺸﻜﻪ در روز‬
‫ﺑﺮاي ﭼﺎه ‪،24‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻫﺪر رﻓﺘﻪ در ﻣﺪت ‪ 38‬روز ﺣﺪود‪ 39‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺗﻮﻣﺎن ) ‪ 39‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻر( ﺑـﺮآورد‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻴﺪان ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ‬
‫ﻣﻴﺪان ﻧﻔﺘﻲ ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1923‬ﻣـﻴﻼدي در ﺗﺎﻗـﺪﻳﺲ ﻧﻔـﺖ ﺷـﻬﺮ ﻛﺸـﻒ ﺷـﺪ‪ ،‬در ﻓﺎﺻـﻠﻪ ‪100‬‬
‫ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﻲ اﻳﻼم و ‪ 230‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻲ ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه واﻗﻊ اﺳﺖ)ﺷﻜﻞ‪ .(1- 4‬ﻣﻴﺪان ﻧﻔﺖ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﺮاﻗﻲ ﻣﻴﺪان ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1927‬ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ و ﻋﺮاق ﻛﺸﻒ ﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻴﺪان ﻧﻔﺘﻲ ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﻗﺪﻳﺴﻲ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن ﺑﺎ اﻣﺘﺪاد ﺷﻤﺎل ﻏﺮب ‪-‬ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﺎل ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻲ اﻳﻦ‬
‫ﺗﺎﻗﺪﻳﺲ داراي ﺷﻴﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ذﺧﻴﺮه ﻧﻔﺖ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺤﺼﺎل ﻣﻴﺪان ﻧﻔﺘـﻲ ﻧﻔـﺖ ﺷـﻬﺮ ‪692‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺑﺸﻜﻪ ﺑﺮآورد ﺷـﺪه اﺳـﺖ و ﻣﻘـﺎدﻳﺮي ذﺧﻴـﺮه ﮔـﺎز ﻃﺒﻴﻌـﻲ در ﻛﻼﻫـﻚ ﮔـﺎزي آن ﻧﻴـﺰ ﻣﻮﺟـﻮد‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﺗﺎﻛﻨﻮن در اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ‪ 23‬ﭼﺎه ﺣﻔﺮ ﮔﺮدﻳﺪه ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﻮرد ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -54‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﭼﺎه ‪ 24‬در ﻣﻴﺪان ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ‬

‫زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻴﺪان ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ‬
‫ﻣﻴﺪان‪ :‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﭼﺎه‪ ،E059S :‬ﻧﻮع ﭼﺎه‪ :‬ﺗﻮﻟﻴﺪي )ﺗﻮﺳﻌﻪاي ‪ -‬ﺗﺤﺪﻳﺪي(‪ ،‬ارﺗﻔـﺎع زﻣـﻴﻦ در ﻣﺤـﻞ‬
‫ﭼﺎه‪ 192 :‬ﻣﺘﺮ )‪ (GLE: 192m‬و ارﺗﻔﺎع ﺳﻜﻮي ﺣﻔﺎري از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ‪ ،(RTE : 201.2 m) 201/2 :‬ﻋﻤﻖ‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻜﻮي ﺣﻔﺎري‪ 1021/2 :‬ﻣﺘﺮ‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻮﺳﻂ درﻳﺎ‪ 820 :‬ﻣﺘﺮ‪ ،‬دﻛـﻞ‬
‫ﺣﻔﺎري‪) NDC118 :‬ﺷﻜﻞ‪(49‬‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﭼﺎه ‪ 24‬ﻧﻔﺖﺷﻬﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪UTM‬‬
‫ﺷـــﺮﻗﻲ‪ 547977:‬ﻣﺘـــﺮ ﺷـــﻤﺎﻟﻲ‪ 3760514:‬ﻣﺘﺮ‪،‬ﭼـــﺎهﻫـــﺎي ﻣﺠـــﺎور & )‪E042N(NSH022‬‬
‫)‪E051S(NSH023‬‬
 ‫‪ / 176‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻫﺪف از ﺣﻔﺎري اﻳﻦ ﭼﺎه ﻃﺒﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ درﺧﻮاﺳﺖ اداره ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺨـﺎزن ﺷـﺮﻛﺖ ﻧﻔـﺖ ﻣﻴـﺎدﻳﻦ‬
‫ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺧﺖ از دﻣﺎﻏﻪ ﺷﺮﻗﻲ ﻣﺨﺰن و ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ ﺳﻘﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻴﺪان در ﺳﺘﻴﻎ ﺷﺮﻗﻲ ﻣﻴﺪان‬
‫ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺨﺰن و اﺻﻼح ‪ UGC‬از ﻫﺪفﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺣﻔـﺎري اﻳـﻦ‬
‫ﭼﺎه ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪول‪7‬ﻟﻴﺘﻮﻟﻮژي و ﻋﻤﻖ ﺳﺮ ﺳﺎزﻧﺪﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در اﻳﻦ ﺟﺪول ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ از ﻗﺒﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﻋﻤﻖ و اﻧﺪازه ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺟﺪاري ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬ﺷـﻜﻞ ‪ 50‬ﻧﻴـﺰ ﻧﻘﺸـﻪ‬
‫ﺗﺤﺖاﻻرﺿﻲ ﻣﺨﺰن ﻧﻔﺖﺷﻬﺮ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺎت و ﻣﻼﺣﻈﺎت زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ ﭼﺎه ‪ 24‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ‬
‫‪ - 1‬ﻋﻤﻖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﭼﺎه‪ 10 :‬ﻣﺘﺮ در ﺳﺎزﻧﺪ ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ اﻧﻴﺪرﻳﺪ) ﻛﻠﻬﺮ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻣﺨﺘﺼﺎت ﻧﻬﺎﻳﻲ ﭼﺎه ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻮدي داده ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ‪(1021/2‬ﻛـﻪ ﭘـﺲ از ﻛﺴـﺐ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت از ﺣﻔﺮه ﻋﻤﻮدي‪ ،‬ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻌﺪي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔـﺎري ﭘـﺲ از ﻛﺴـﺐ اﻃﻼﻋـﺎت ﻻزم ﺑـﺎ ﻧﻈـﺮ ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻧﻔﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎري ﺟﻬﺘﺪار اﻋﻼم ﻣـﻲﮔـﺮدد و اﺧـﺬ ﻧﻤـﻮدار ‪ FMI‬ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 3‬اﺣﺘﻤﺎل ﻓﻮران ﮔﺎز ﻳﺎ آب ﻧﻤﻚ در ﭘﻮش ﺳﻨﮓ دور از اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﺎه ‪ 24‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ در اﻧﺘﻬﺎي ﺳﺘﻴﻎ ﺷﺮﻗﻲ ﺗﺎﻗﺪﻳﺲ ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و در اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺤﺪوده ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻄﻮط ﻫﻤﺘﺮاز زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻤﻲﺑﺎﺷـﺪ اﺣﺘﻤـﺎل ورود ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺨﺰن آﺳﻤﺎري‪ ± 50‬ﻣﺘﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ - 5‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ در ﻣﺤﺪوده ﺣﺎﺷﻴﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﻨﺘﺮل دﻗﻴﻘﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑـﺎ ﺣﻔـﺎري اﻳـﻦ ﭼـﺎه‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ از ﻣﺨﺰن وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻄﻮط ﻫﻤﺘﺮاز زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ ،‬ﻟـﺬا ﻋـﻼوه ﺑـﺮ اﻫـﺪاف‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي اﻳﻦ ﭼﺎه‪ ،‬اﻳﻦ ﭼﺎه ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﺤﺪﻳﺪي ‪ -‬ﺗﺤﺪﻳﺪي ﻧﻴﺰ ﺣﻔﺎري ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ - 6‬ﺟﺮﻳﺎن آب ﻧﻤﻚ و ﮔﺎز در ﭼﺎهﻫﺎي ‪ 11 ،9 ،6‬و‪ 16‬در ﺳﺎزﻧﺪ ﮔﭽﺴﺎران دﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 7‬اﺣﺘﻤﺎل ﻓﻮران آب ﻧﻤﻚ در ﺑﺨﺶ ‪ 4‬وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪ - 8‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﻴﺮي‪ :‬از ﺳﻄﺢ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 400‬ﻣﺘﺮي ﻫﺮ ‪ 5‬ﻣﺘﺮ و از ﻋﻤﻖ ‪ 400‬ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻫﺮ ‪ 2‬ﻣﺘﺮ ﻳﻚ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎس ﺳﺮ ﭼﺎه ﻓﻮاﺻﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﻴﺮي در ﻣﻘﺎﻃﻌﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻴﻨﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﺎزﻧﺪﻫﺎ و ﺑﺨﺶﻫﺎ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ ﺗﺎﻗﺪﻳﺴﻲ اﺳﺖ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن ﺑﺎ اﻣﺘﺪاد ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﻲ ‪ -‬ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻲ ﻛﻪ ﻳﺎل ﺟﻨـﻮب ﻏﺮﺑـﻲ‬
‫آن ﺷﻴﺐ ﺗﻨﺪﺗﺮي دارد‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻴﺮود ﮔﺴﻠﻲ ﻣﻌﻜﻮس ﺳﺎزﻧﺪ ﮔﭽﺴﺎران را ﻗﻄﻊ ﻧﻤﻮده و ﺿﺨﺎﻣﺖ آن را در‬
‫ﻳﺎل ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻲ اﻓﺰاﻳﺶ داده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﭼﺎهﻫﺎي ﻣﺠﺎور ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻣﻴﻦ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﻲ زﻳﺮ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﭼﺎه ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ ‪ 24‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪177 /‬‬
‫ﺟﺪول ‪ - 7‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﭼﻴﻨﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﺘﻮن ﭼﺎه ‪ 24‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ و اﻧﺪازه و ﻋﻤﻖ ﻗﺮارﮔﻴﺮي ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺟﺪاري‬
‫ﻋﻤﻖ ورودي ﺳﺎزﻧﺪﻫﺎ‬
‫ﻋﻤﻖ ) ﻣﺘﺮ(‬ ‫ﺳﻄﺢ درﻳﺎ‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪ‬
‫ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ‬ ‫ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ‬ ‫آﻏﺎﺟﺎري) ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ(‬
‫‪468,2‬‬ ‫‪- 267‬‬ ‫ﮔﭽﺴﺎران)‪(7- 5‬‬
‫‪773,2‬‬ ‫‪- 572‬‬ ‫ﮔﭽﺴﺎران‪4‬‬
‫‪813,2‬‬ ‫‪- 64‬‬ ‫ﮔﭽﺴﺎران‪3‬‬
‫‪898,2‬‬ ‫‪- 697‬‬ ‫ﮔﭽﺴﺎران‪2‬‬
‫‪918,2‬‬ ‫‪- 717‬‬ ‫ﭘﻮش ﺳﻨﮓ‬
‫‪948,2‬‬ ‫‪- 747‬‬ ‫آﺳﻤﺎري‬
‫‪1003,2‬‬ ‫‪- 802‬‬ ‫ﻛﻠﻬﺮ‬
‫‪1021,2‬‬ ‫‪- 820‬‬ ‫ﻋﻤﻖ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬

‫ﺟﺪول‪ :8‬ﺟﺪاريﻫﺎي ﭼﺎه ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ ‪24‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺟﺪاري‬

‫ﺳﺎزﻧﺪ‬
‫ﻋﻤﻖ ) ﻣﺘﺮ(‬ ‫اﻧﺪازه)اﻳﻨﭻ(‬

‫‪150‬‬ ‫‪18 5/8‬‬ ‫آﻏﺎﺟﺎري‬

‫‪753‬‬ ‫‪13 3/8‬‬ ‫ﮔﭽﺴﺎران‬

‫‪932‬‬ ‫‪9 5/8‬‬ ‫ﭘﻮش ﺳﻨﮓ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري‬
‫ﻟﻴﺘﻮﻟﻮژي اﻳﻦ ﺳﺎزﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺎرن ﻗﺮﻣﺰ و ﻧﻴﻤﻪ ﺳـﺨﺖ و ﻧـﺮم ﻣﺘـﻮرم ﺷـﻮﻧﺪه ﺳـﻴﻠﺘﻲ و ﻣﺎﺳـﻪاي اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﺳﺎزﻧﺪ داراي ﻣﺎﺳﻪ ﺳﻨﮓ ﻗﺮﻣﺰ ﻗﻬﻮهاي ﻧﻴﻤﻪﮔﺮد ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻪ زاوﻳـﻪدار ﺳـﻴﻤﺎﻧﻲ ﺷـﺪه ﺑـﺎ ﻣﻴـﺎن‬
‫ﻻﻳﻪﻫﺎﻳﻲ از اﻧﻴﺪرﻳﺖ و آﻫﻚ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ ﮔﭽﺴﺎران‬
‫ﺑﺨﺶ‪7- 5‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﺗﻨﺎوﺑﻲ از اﻧﻴﺪرﻳﺖ ﺳﻔﻴﺪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻻﻳﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻣﺎرن ﭼﺴﺒﻨﺪه و ﻧﺮم ﺑﻪ رﻧﮓ ﺳﺒﺰ ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻻﻳﻪﻫﺎﻳﻲ از آﻫﻚ ااﻟﻴﺘﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
 ‫‪ / 178‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺑﺨﺶ‪4‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻚ اﺻﻠﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻻﻳﻪ ﺿﺨﻴﻢ ﻧﻤﻚ ﻣﺘﺒﻠﻮر ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ‬
‫ﻻﻳﻪي ﻧﺎزﻛﻲ از اﻧﻴﺪرﻳﺖ ﺳﻔﻴﺪ و رس ﻧﺮم ﻗﻬﻮهاي ﺗﺎ ﻗﻬﻮهاي ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ‪3‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻧﻴﺪرﻳﺖ زﻳﺮﻳﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻨـﺎوﺑﻲ از ﻻﻳـﻪﻫـﺎي ﺿـﺨﻴﻢ اﻧﻴـﺪرﻳﺘﻲ‬
‫ﺳﻔﻴﺪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻴﺎن ﻻﻳﻪﻫﺎﻳﻲ از رس و ﻣﺎرن ﻗﻬﻮهاي ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﺗﺎ ﻗﻬﻮهاي ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻗﺮﻣـﺰ و‬
‫ﭼﺴﺒﻨﺪه ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ‪2‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻌﻤﻮﻻ از دو ﻻﻳﻪ ﺿﺨﻴﻢ ﻧﻤﻚ ﺑﺎ ﻣﻴﺎن ﻻﻳﻪاي از ﺳﻨﮓ رس آﻫﻜﻲ ﺑﻪ رﻧﮓ ﻗﻬﻮهاي ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ‬
‫رﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪ ﻧﻤﻚ زﻳﺮﻳﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ازﻻﻳﻪ ﻧﻤﻚ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ‪1‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻨﮓ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﺨﺰن آﺳﻤﺎري ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺷﺎﻣﻞ ﻻﻳـﻪﻫـﺎي ﺿـﺨﻴﻤﻲ از‬
‫اﻧﻴﺪرﻳﺖ ﺳﻔﻴﺪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﭼﻨﺪﻳﻦ ﻻﻳﻪ ﻧﺎزك رس ﺷﺪﻳﺪا آﻫﻜﻲ)ﺗﺎ آﻫﻚ رﺳﻲ( ﺑﻪ رﻧﮓ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﺗﺎ ﻗﻬﻮهاي‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ اﻳﻦ آﻫﻜﻬﺎي رﺳﻲ در ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﻫﻚ ‪ G2‬ﻧﺎﻣﻴـﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 7‬ﻣﺘﺮي از راس ﭘﻮش ﺳﻨﮓ ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫‪ 3- 5- 4‬ﺳﺎزﻧﺪ آﺳﻤﺎري‬
‫ﺳﻨﮓ آﻫﻜﻬﺎي آﺳﻤﺎري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن در اﻳﻦ ﻣﻴـﺪان ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﺳـﺎزﻧﺪ از ﺳـﻨﮓ‬
‫آﻫﻜﻬﺎي ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي روﺷﻦ ﺗﺎ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﻧﺨﻮدي ﮔﺎه دوﻟﻮﻣﻴﺘﻲ رﻳﺰ ﺑﻠﻮر و داراي ﺷﻜﺴـﺘﮕﻲ و آﻏﺸـﺘﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻮاد ارﮔﺎﻧﻴﻜﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺮح ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﭼﺎه و ﻓﻮران آن‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري ﺗﻮﺳﻌﻪاي ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 24‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺧﺖ از دﻣﺎﻏﻪ ﺷﺮﻗﻲ ﻣﺨﺰن و ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ‬
‫ﺳﻘﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ از ﻣﻴﺪان و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺨﺰن و اﺻـﻼح ﻧﻘﺸـﻪﻫـﺎي ﺗـﺮاز زﻳـﺮ‬
‫ﺳﻄﺤﻲ)‪ (UGC Map‬ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻔﺎري ‪ 118‬آﻏـﺎز ﺷﺪ‪.‬ﭘﺲ از ﻧﺼﺐ و ﺳﻴﻤﺎﻧﻜﺎري ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺟﺪاري‬
‫ﺳﻄﺤﻲ "‪ 18 5/8‬و ﻣﻴﺎﻧﻲ "‪ 13 3/8‬و ﺑﺎ اداﻣﻪ ﺣﻔﺎري ﺣﻔﺮه "‪ 12 1/4‬در ﻋﻤﻖ ‪ 615‬ﻣﺘﺮي دﭼﺎر ﻫﺮزروي‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري ﮔﺮدﻳﺪ)ﺷﻜﻞ‪ (51‬ﻛﻪ ﭘﺲ از آن ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻛـﺎﻫﺶ ﻓﺸـﺎر ﻫﻴﺪرواﺳـﺘﺎﺗﻴﻚ)ﺳـﺘﻮن ﺳـﻴﺎل‬
‫ﺣﻔﺎري( دﭼﺎر ﻓﻮران ﻧﻔﺖ وﮔﺎز ﮔﺮدﻳﺪ و ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ ﮔﺎز ﺑﻪ ﺳﻄﺢ‪ ،‬اﻧﻔﺠﺎر ﮔﺎز و ﻧﻔﺖ ﻓﻮران ﻳﺎﻓﺘﻪ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﭼﺎه دﭼﺎر آﺗﺶ ﺳﻮزي ﮔﺮدﻳﺪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻔﺎري در ﻫﺎﻟﻪاي از آﺗﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﺸﺘﻲﻫﺎي‬
‫ﺳﻄﺤﻲ از ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز در ﻣﺤﺪوده ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﻣﺘﺮي اﻃﺮاف ﭼﺎه ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪179 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -55‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ واﻗﻌﻲ ﭼﺎه ‪ 24‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ ﺑﺎ ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ‬

‫ﺷﺮح ﻛﺎﻣﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 24‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ‬

‫ﺷﺮوع ﺣﻔﺎري ﺣﻔﺮه "‪ 26‬ﺑﺎ ﮔﻞ ‪ 68‬ﭘﻮﻧﺪي ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 145‬ﻣﺘﺮي ﺑﺪون ﻫﺮزروي )ﻋﻤﻖ ﻧﺼﺐ ﺟﺪاري "‪5/8‬‬
‫‪ ،(18‬راﻧﺪن ﺟﺪاري"‪ 18 5/8‬ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 145‬ﻣﺘﺮي و ﺳﻴﻤﺎﻧﻜﺎري آن ﺑﺎ ‪ 300‬ﺑﺸﻜﻪ ﺳﻴﻤﺎن ‪ 115pcf‬ﻛﻼس‬
‫‪ ،G‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ 45‬ﺑﺸﻜﻪ ﺳﻴﻤﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ در ﺳﻄﺢ‪ ،‬ﺑﺮﻳﺪن ﻟﻮﻟﻪ راﻫﻨﻤﺎ ﺿﻤﻦ ‪ 8‬ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻨﺪش ﺳﻴﻤﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺎز ﻛﺮدن ﺷﺎﺧﻪ آوﻳﺰ‪ ،‬ﻧﺼﺐ ‪ 21 1/4"- 2000C.H.Hpsi‬و ﻓـﻮراﻧﮕﻴﺮ ‪ ،20 3/4"- 3000‬ﺣﻔـﺎري ﺳـﻴﻤﺎن‪،‬‬
‫ﻛﻔﺸﻚ و ‪ Rate Hole‬ﺗﺎ ‪ 147‬ﻣﺘﺮي‪.‬‬
 ‫‪ / 180‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫اداﻣﻪ ﺣﻔﺎري ﺣﻔﺮه "‪ 17 1/2‬ﺗﺎ ‪ 180‬ﻣﺘﺮي ﺑﺎ ﮔﻞ ‪ ،72pcf‬ﻛﻤﺒﻮد آب و اﻧﺘﻈﺎر ﺟﻬﺖ ذﺧﻴﺮه آب‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ‬
‫آب و اداﻣﻪ ﺣﻔﺎري ﺗﺎ ‪ 235‬ﻣﺘﺮي‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ وزن ﮔﻞ ﺗﺎ ‪ 75pcf‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﻨﮕﻲ ﭼﺎه‪ ،‬اداﻣـﻪ ﺣﻔـﺎري ﺗـﺎ ‪351‬‬
‫ﻣﺘﺮي ﺑﺪون ﻫﺮزروي‪ ،‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻤﻴﺰان ‪ ،200psi‬ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ و ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺗﻨﮕﻲ ﭼﺎه در‪ 340‬ﻣﺘـﺮي‪ ،‬ﭼﻨـﺪﻳﻦ‬
‫ﺑﺎر ﺷﺴﺘﺸﻮ و ﺗﺮاش و اﻓﺰاﻳﺶ وزن ﮔﻞ ﺗﺎ ‪ ،80pcf‬ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ از ‪ 340‬ﺗﺎ ‪ 326‬ﻣﺘﺮي ﺑـﺎ ﺷﺴﺘﺸـﻮ و ﺗـﺮاش‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺨﺖ‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ از ‪ 326‬ﺗﺎ ‪ 287‬ﻣﺘﺮي ﺑـﺎ ‪ Pull out‬و ﺳـﭙﺲ ﺷﺴﺘﺸـﻮ و ﺗـﺮاش از ‪ 287‬ﺗـﺎ ‪269‬‬
‫ﻣﺘﺮي‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ‪ Pull out‬ﺗﺎ ‪ 239‬ﻣﺘﺮي‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ ﺗﺎ ﺳﻄﺢ و ﻛﻨﺘﺮل ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺧﻮب ﺑﻮد‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺎ‬
‫‪ 330‬ﻣﺘﺮي‪ ،‬ﺷﺴﺘﺸﻮ و ﺗﺮاش ﺗﺎ ‪ 343‬ﻣﺘﺮي‪ ،‬اداﻣﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺎ ‪ 351‬ﻣﺘﺮي‪ ،‬ﺑﺎﻻﻧﺲ وزن ﮔﻞ ﺗﺎ ‪،80pcf‬‬
‫اداﻣﻪ ﺣﻔﺎري ﺗﺎ ‪ 388‬ﻣﺘﺮي ﺑﺪون ﻫﺮزروي‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ وزن ﮔﻞ ﺗـﺎ ‪ ،85pcf‬اداﻣـﻪ ﺣﻔـﺎري از ‪ 388‬ﺗـﺎ ‪476‬‬
‫ﻣﺘﺮي ﺑﺪون ﻫﺮزروي‪ ،‬ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻣﺘﻪ‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻨﮕﻲ ﭼﺎه از ‪ 434‬ﺗﺎ ‪ 327‬ﻣﺘﺮي‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺗـﺎ ﺗـﻪ‬
‫ﭼﺎه‪ ،‬اداﻣﻪ ﺣﻔـﺎري از ‪ 476‬ﺗـﺎ ‪ 545‬ﻣﺘـﺮي ﺑـﺎ ﮔـﻞ ‪ 93pcf‬ﺑﻮاﺳـﻄﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻳـﻮن ﻛﻠﺴـﻴﻢ از ‪ 240‬ﺑـﻪ‬
‫‪ ،360ppm‬اﻓﺰاﻳﺶ وزن ﮔﻞ ﺗﺎ ‪ 96pcf‬و اداﻣﻪ ﺣﻔﺎري ﺗﺎ ‪ 553‬ﻣﺘﺮي‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﭼﺎه ﺑﻤﻴﺰان ‪ 3‬ﺗـﺎ ‪ 4‬ﺑﺸـﻜﻪ‬
‫در ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ وزن ﮔﻞ ﺑﻪ ‪ ،100pcf‬ﮔﺮدش ﮔﻞ ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺠـﻢ‪ ،‬اداﻣـﻪ ﺣﻔـﺎري از ‪ 553‬ﺗـﺎ ‪556‬‬
‫ﻣﺘﺮي‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ ﺗﺎ ‪ 470‬ﻣﺘﺮي‪ ،‬اداﻣﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ﺗﺮاش ﻣﻌﻜﻮس ﺗﺎ ‪ 345‬ﻣﺘﺮي‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ ﺗـﺎ ﻛﻔﺸـﻚ "‪5/8‬‬
‫‪ ،18‬ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﭼﺎه‪ ،‬ﮔﺮدش ﮔﻞ و ﻣﺸﺎﻫﺪه اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﻮن ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺗﺎ ‪ ،300ppm‬اﻓﺰاﻳﺶ وزن ﮔﻞ‬
‫از ‪ 98‬ﺗﺎ ‪ ،104 pcf‬ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ ﺗﺎ ﻛﻔﺸﻚ و ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﭼﺎه ﺑـﺎ وﺿـﻌﻴﺖ ﺧـﻮب‪ ،‬ﻟﻮﻟـﻪ ﺑـﺎﻻ و ﻛﻨـﺎر‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻣﺘﻪ "‪ ،17 1/2‬ﺗﻌﻮﻳﺾ رﻣﺰ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ "‪.13 3/8‬‬
‫راﻧﺪن ﺟﺪاري "‪ 13 3/8‬ﺗﺎ ‪ 556‬ﻣﺘﺮي‪ ،‬ﮔﺮدش ﮔﻞ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺣﺠﻢ ﺟﺪاري ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺠﻢ‪ ،‬ﺳﻴﻤﺎﻧﻜﺎري‬
‫ﺟﺪاري ﺑﺎ ‪ 287‬ﺑﺸﻜﻪ ﺳﻴﻤﺎن ‪ 115pcf‬ﻛﻼس ‪ G‬ﺑﻌﻨﻮان راﻫﻨﻤﺎ و ‪ 136‬ﺑﺸﻜﻪ ﺳﻴﻤﺎن ‪ 117pcf‬ﻛﻼس ‪G‬‬
‫ﺑﻌﻨﻮان دﻧﺒﺎﻟﻪ و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺳﻴﻤﺎن ﺑﺎ ‪ 261‬ﺑﺸﻜﻪ ﮔﻞ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺑﺎﻣﺒﻴﻨﮓ ﺑـﺎ ‪ 1600psi‬و ﮔـﺮﻓﺘﻦ ‪ 20‬ﺑﺸـﻜﻪ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺳﻴﻤﺎن ﻣﺨﻠﻮط‪ ،‬ﻓﺸﺎر داﻟﻴﺰ "‪ 13 3/8‬و "‪ 18 5/8‬ﺻﻔﺮ‪ 4 ،‬ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻨﺪش ﺳـﻴﻤﺎن‪ ،‬آوﻳـﺰان‬
‫ﻛﺮدن ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ و ﺑﺮﻳﺪن ﺷﺎﺧﻪ آوﻳﺰ )‪ 7‬ﺳﺎﻋﺖ(‪ ،‬ﻧﺼﺐ ‪ ،13 3/8"- 3000C.H.S.psi‬ﺑﺴﺘﻦ ﺷﻴﺮ ارﺗﺒـﺎﻃﻲ‬
‫داﻟﻴﺰ "‪ 13 3/8‬و "‪ 18,5/8‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر داﻟﻴﺰ "‪ 13 3/8‬و "‪ 18 5/8‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ 200psi‬ﺑﻌـﺪ از ‪ 8‬ﺳـﺎﻋﺖ‬
‫)‪ ،(89/2/29‬ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ و ﻣﺸﺎﻫﺪه اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر داﻟﻴﺰ "‪ 13 3/8‬و "‪ 18 5/8‬ﺑـﻪ ‪ 280psi‬ﺑﻌـﺪ از ‪19‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬اداﻣﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ و آزﻣﺎﻳﺶ آن ﺧﻮب ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺟﺮﻳﺎن ﺿـﻌﻴﻒ ﮔـﺎز از داﻟﻴـﺰ "‪ 18 5/8‬و‬
‫ﻟﻮﻟﻪ راﻫﻨﻤﺎ و ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄﻪ از ﺳﻠﺮ)‪.(89/2/31‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎ ﻣﺘﻪ "‪ 12 1/4‬و ﺟﺎﻧﻚ ﺳﺎب "‪ 8 1/2‬ﺗﺎ ‪ 531‬ﻣﺘﺮي‪ ،‬ﺣﻔﺎري ﺳﻴﻤﺎن و ﭘﻼﮔﻬﺎ ﺗﺎ ‪ 555‬ﻣﺘﺮي‪،‬‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﮔﻞ درون ﭼﺎه ﺑﺎ ﮔﻞ ‪ ،110pcf‬ﻛﺎر روي ﺗﻤﻴﺰ ﺳﺎزي ﭼﺎه‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺎز از داﻟﻴﺰ "‪13 3/8‬‬
‫و "‪ 18 5/8‬و داﻟﻴﺰ "‪18 5/8‬و ﻟﻮﻟﻪ راﻫﻨﻤﺎ و ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄﻪ از ﺳﻠﺮ)‪ ،(89/3/1‬اداﻣـﻪ ﺣﻔـﺎري از ‪ 556‬ﺗـﺎ ‪577‬‬
‫ﻣﺘﺮي ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺠﻢ‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺧﺮاﺑﻲ ‪ SCR‬ﺗﺎ ﻛﻔﺸﻚ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﭼﺎه ﺳﺎﻛﻦ‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ ﺗـﺎ ﺳـﻄﺢ و‬
‫ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ‪ 8‬ﭘﻮﻧﺪ ﺟﺎﻧﻚ‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ و اداﻣﻪ ﺣﻔﺎري از ‪ 577‬ﺗﺎ ‪ 583‬ﻣﺘﺮي ﺑﺎ وزن ﮔﻞ ‪ 110pcf‬ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﺣﺠﻢ‪.(89/3/2) .‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪181 /‬‬

‫ﺣﻔﺎري ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 615‬ﻣﺘﺮي ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﮔﻞ و ﮔﺎز و ﻫﺮز روي ﻛﺎﻣﻞ ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﻓﻮران ﮔﺎز‬
‫ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ و ﻓﺸﺎر ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ در زﻳﺮ دﻛﻞ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺷﺪ و ﻻﻳﻦﻫﺎي ﻫﻴﺪروﻟﻴﻚ‬
‫ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮران ﮔﻴﺮ ﺳﻮﺧﺖ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎﺻﺪاي اﻧﻔﺠﺎر ﻣﻬﻴﺒﻲ ﻛﻞ دﻛﻞ را آﺗﺶ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ در‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ‪ 4‬ﻧﻔﺮ از ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺧﺪوم ﺣﻔﺎري ﺷﻤﺎل ﺟﺎن ﺑﻪ ﺟﺎن آﻓﺮﻳﻦ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺪوﻳﻦ دﺳﺘﻮر اﻟﻌﻤﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران و ﻣﻬﺎر ﭼﺎه‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﻮق اﻟﺬﻛﺮ و ﺑﺮرﺳﻲ دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه‪ ،‬ﺳﻠﺮ ﭼﺎه و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﺎج ﭼﺎه و ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮﻫﺎ و ﻧﺸﺘﻲﻫﺎي‬
‫ﮔﺎز و ﻧﻔﺖ در ﻣﺤﻮﻃﻪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﻘﺘﻀﻲ در ﺧﺼﻮص ﻧﺤﻮه اﻧﺴﺪاد و ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﭼﺎه اﺗﺨﺎذ ﺷﺪ‪ .‬و ﭘﺲ‬
‫از ﺑﺮﮔﺰاري ﺟﻠﺴﺎت روش اﺟﺮاﻳﻲ و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران در دو روش ﺑﻪ ﺷﺮح ذﻳﻞ ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪:‬‬
‫روش اول‪ :‬ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﺑﻄﻮر ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﺣﻔﺮ ﭼﺎه اﻣﺪادي)‪(Relief Well & Bottom Kill‬‬
‫روش دوم‪ Well Capping:‬اﻧﺴﺪاد دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه از ﺑﺎﻻ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺑﺼﻮرت )‪(Top Kill‬‬
‫اﺻﻮل ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﺗﺨﺼﺼﻲ روش ﺣﻔﺮ ﭼﺎهﻫﺎي اﻣﺪادي‬
‫‪ - 1‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﺮ ﭼﺎهﻫﺎي اﻣﺪادي‬
‫‪ - 2‬ﺳﺎﺧﺖ ﺟﺎدهﻫﺎي دﺳﺘﺮﺳﻲ‬
‫‪ - 3‬ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺤﻞ ﭼﺎهﻫﺎي اﻣﺪادي )‪(Well Location‬‬
‫‪ - 4‬ﻧﺼﺐ ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ آب‬
‫‪ - 5‬اﻧﺘﻘﺎل و اﺳﺘﻘﺮار ﺳﺮﻳﻊ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺣﻔﺎري)ﺳﻪ دﺳﺘﮕﺎه( در ﻣﺤﻞ ﭼﺎهﻫﺎي اﻣﺪادي‬
‫‪ - 6‬ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺤﻞ اﺳﺘﻘﺮار دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻔﺎري‬
‫‪ - 7‬اﻧﺘﻘﺎل و ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻔﺎري‬
‫‪ - 8‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺣﻔﺎري و ﺣﻔﺎري ﺟﻬﺘﺪار‪/‬ﺷﺎﻣﻞ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺘﻪ‪،‬ﺟﺪاري‪ ،‬ﺗﺎج ﭼﺎه‪ ،‬ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري‪،‬ﺳﻴﻤﺎن و‪...‬‬
‫‪ - 9‬ﺗﻬﻴﻪ و ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﺎﻻ و ﻣﻮاد ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري‬
‫اﺻﻮل ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﺗﺨﺼﺼﻲ روش اﻧﺴﺪاد دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه از ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫‪ - 1‬اﻳﺠﺎد اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ ذﺧﻴﺮه آب ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻻ )‪ 5000‬اﻟﻲ ‪ 30000‬ﺑﺸﻜﻪ(‬
‫‪ - 2‬اﻳﺠﺎد ﺧﻄﻮط آﺑﺮﺳﺎﻧﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ ﺗﻐﺬﻳﻪ و ذﺧﻴﺮه ﺳﺎزي آب در اﺳـﺘﺨﺮﻫﺎ ﺑـﺮاي ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻣﻬـﺎر‬
‫ﻓﻮران‬
‫‪ - 4‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب و اﺳﺘﻘﺮار ﭘﻤﭙﻬﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﭘﻤﭙﺎژ آب ﺑﺎ دﺑﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ اﺳـﺘﺨﺮﻫﺎي‬
‫ﻣﻬﺎر ﻓﻮران ﭼﺎه‬
‫‪ - 5‬ﺳﺎﺧﺖ ﭘﺪ ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻘﺮار ﭘﻤﭙﻬﺎ ﺑﺎ دﺑﻲ ﺑﺎﻻ ﺑﺮ روي اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي ذﺧﻴﺮه آب‬
‫‪ - 6‬اﺳﺘﻘﺮار و ﭼﻴﺪﻣﺎن ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت‪ ،‬ادوات و ﺧﻄﻮط و ﻣﻨﻲ ﻓﻮﻟـﺪﻫـﺎي ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﺧﻨـﻚ ﻛﻨﻨـﺪه ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ دﻫﺎﻧﻪ ﻣﺸﺘﻌﻞ ﭼﺎه‬
‫‪ - 7‬ﻧﺼﺐ ﻫﺪرﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻨﺎﻫﮕﺎﻫﻬﺎي اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻣﻬﺎر ﭼﺎه‬
 ‫‪ / 182‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫‪ - 8‬آﻣﺎده ﺳﺎزي دو دﺳﺘﮕﺎه اﺗﻲ واﮔﻦ)‪ (Athey Wagon‬ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻣﺴـﻴﺮ دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ‬
‫دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه )ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬ﺧﺎرج ﻧﻤﻮدن ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرآﻻت‪ ،‬اﺑﺰار و ادوات ﺣﻔﺎري دﻛﻞ وزﻳﺮ ﺳـﺎزه و‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﻪ ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺎﻧﻌﻲ در ﻣﺴﻴﺮ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﻗﺮار دارﻧﺪ (‬
‫‪ - 9‬ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺳﺎزي ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻘﺮار ﻣﺨﺎزن ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري‬
‫‪ - 10‬ﺗﺎﻣﻴﻦ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل و اﺳﺘﻘﺮار ﻣﺨﺎزن ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري ﻓﻮق ﺗﻮﺳﻂ ‪ NIDC‬ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻓﻮق‬
‫‪ - 11‬اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﭼﻴﺪﻣﺎن‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺶ و راه اﻧﺪازي ﻣﺨﺎزن در ﻣﺤﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه‬
‫‪ - 4‬ﺗﺎﻣﻴﻦ و اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري‬
‫‪ - 13‬ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري ﺑﺎ ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫‪ - 14‬اﺳﺘﻘﺮار دو دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻠﻨﺪر)‪ (Blender‬و ‪ 5‬دﺳﺘﮕﺎه ﭘﻤﭗ ﺳﻴﻤﺎن زﻧﻲ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑـﺎﻻ از ﺳـﻮي ‪،NIDC‬‬
‫ﻧﺼﺐ ﺧﻄﻮط ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﺑﻪ ﭼﻨﺪ راﻫﻪ )ﻣﻨﻲ ﻓﻮﻟﺪ( و از ﭼﻨﺪ راﻫﻪ ﺑﻪ ول ﻫﺪ ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 24‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ‬
‫‪ - 15‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﺑﻪ روش )‪ (Top Kill‬ﺑﺎ دﺑﻲ‪ ،‬ﻓﺸﺎر و ﺣﺠـﻢ ﻣﻨﺎﺳـﺐ و ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺷـﺪه ﺑـﺎ ﺳـﻴﺎل‬
‫ﺣﻔﺎري‬
‫‪ - 16‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ و ﭘﻤﭙﺎژ ﺳﻴﻤﺎن ﺑﺎ ﭼﮕﺎﻟﻲ و ﻓﺮﻣﻮﻻﺳﻴﻮن ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه و ﻣﺴﺪود ﻛﺮدن ﭼﺎه‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ 24‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺷﺮح ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ روش اول)ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﺑﻄﻮرﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ(‬
‫ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ دﻗﻴﻖ و ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺮ ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 24‬ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﻛﻨﺘـﺮل ﻓـﻮران و اﻧﺴـﺪاد ﭼـﺎه‪ ،‬ﺣﻔـﺮ‬
‫ﭼﺎهﻫﺎي اﻣﺪادي ﺿﺮوري ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ از آﻏﺎز ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺮ اﻳﻦ ﭼﺎهﻫﺎ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار‬
‫ﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫ﺣﻔﺎري دو ﺣﻠﻘﻪ ﭼﺎه اﻣﺪادي ﺟﻬﺘﺪار )‪ ،(Relief wells‬ﺳﻮﻣﻴﻦ ﭼﺎه در ﺣﺎل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ - 2‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﺨﺰن ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﭼﺎه ﻓﻮران دﻳﺪه ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻓﻮق اﻟﺬﻛﺮ و اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺗﺰرﻳـﻖ ﭘـﺬﻳﺮي‪،‬‬
‫ﭘﺎﻳﺶ ﻓﻮران ﭼﺎه ‪ 24‬و ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻤﻠﻜﺮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﺟﻬـﺖ ﻛﺸـﺘﻦ ﭼـﺎه ﺑـﻪ روش‬
‫دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ‬
‫‪ - 3‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﺟﻬﺖ ﻣﺴﺪود ﻛﺮدن ﭼﺎه ﺑﻪ روﺷﻬﺎي ﻣﺮﺳﻮم )ﻣﮕﻨﺴﺖ ﭘﻼگ ‪ /‬ﺳﻴﻤﺎن ﭘﻼگ(‬
‫دﺳﺘﻮر اﻟﻌﻤﻞ ﻓﻮق اﻟﺬﻛﺮ اﺑﺘﺪا ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺮار دﺳﺘﮕﺎه ‪ NDC- 14‬در ﻣﺤﻞ ﭼﺎه اﻣﺪادي ﺷﻤﺎره ‪ 24-A‬و در ﭘﻲ‬
‫آن اﺳﺘﻘﺮار دﺳﺘﮕﺎه ‪ NIDC- 57‬ﻓﺘﺢ در ﻣﺤﻞ ﭼﺎه اﻣﺪادي ‪ 24-B‬آﻏﺎز و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺟﻬﺖ آﻣﺎده ﺳـﺎزي‬
‫ﻣﺤﻞ ﭼﺎه اﻣﺪادي ‪ 24-C‬ﺑﻌﻤﻞ آﻣﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮاﻓﻖ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ ﻣﺮﻛﺰي اﻳﺮان ﻗﺮارﺷﺪ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻔﺎري دوم ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﺣﻔﺎري اﻳﺮان ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻋﺰام و ﻋﻤﻠﻴﺎت آﻏﺎز ﺷﻮد‪.‬‬
‫* ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻔﺎري ‪ 14‬ﭘﺲ از راﻧﺪن ﺟﺪاري ‪ 18 5/8‬اﻳﻨﭻ در ﻋﻤﻖ ‪ 50‬ﻣﺘﺮي وﺣﻔـﺎري‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 80‬ﻣﺘﺮي ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺣﺒﺎب ﮔﺎز درﺳﻠﺮ زﻳﺮ دﻛﻞ‪ ،‬ﺣﻔﺎري را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛـﺮد‪ .‬دﻛـﻞ ‪57‬‬
‫ﻓﺘﺢ ﻧﻴﺰ ﭘﺲ از ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دﻛﻞ ‪ ،14‬ﻫﺮ دو ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﻞ ﺳﺎزي ﺧﻮد را ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻠﻴـﺎت ‪Top Kill‬‬
‫در اﺧﺘﻴﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﻞ ﺳﺎزي ﭼﺎه ‪ 24‬ﻗﺮار دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪183 /‬‬

‫ﺷﺮح ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ روش دوم)اﻧﺴﺪاد دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه از ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ(‬
‫‪ - 1‬ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن آﺗﺶ ﺑﻪ روﺷﻬﺎي ﻣﺘﺪاول و ﻋﻠﻤﻲ‬
‫‪ - 2‬اﻧﺴﺪاد دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه)‪ (Capping‬ﺑﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺧﺎص و روش ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻮﺟﻮد ﺻﻮرت‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪- 3‬ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه )‪ (Well Killing‬ﺑﻪ روش ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه از ﺑﺎﻻ )‪(Top Kill‬‬
‫اﻟﻮﻳﺖﺑﻨﺪي روشﻫﺎ در راﺳﺘﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺸﺎﻫﺪه وﺿﻌﻴﺖ ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 24‬و ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﻓﺮاوان ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران و ﻣﻬﺎر اﻳﻦ ﭼـﺎه دو‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻬﺎر ﭼﺎه‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه )‪ (Well Capping‬و ﺣﻔﺮ ﭼﺎهﻫﺎي اﻣﺪادي )‪ (Relief Wells‬ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻮازات ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﭘﺎراﻣﺘﺮ زﻣﺎن در ﻣﻬﺎر ﭼﺎه و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺳﻮﺧﺘﻦ و‬
‫ﺑﻪ ﻫﺪر رﻓﺘﻦ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻫﺰار ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ در روز و درك ﺻﺤﻴﺢ ﺷﺮاﻳﻂ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺸﺖ ﻣﺤـﺪود‬
‫ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز از ﺷﻜﺴﺘﮕﻲﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در اﻃﺮاف ﭼﺎه و اﺛﺮات ﻣﻨﻔﻲ زﻳﺴـﺖ ﻣﺤﻴﻄـﻲ ﻧﺎﺷـﻲ از‬
‫ﺣﺎدﺛﻪ ﻓﻮق‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻬﺎر و ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﭼﺎه ﺑﺎ ﺷﻴﻮه ‪) Well Capping‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﺻـﺮف ﻛﻮﺗـﺎﻫﺘﺮﻳﻦ‬
‫زﻣﺎن ﻣﻤﻜﻦ در اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻔﺮ ﭼﺎهﻫﺎي اﻣﺪادي( در اﻟﻮﻳﺖ اول ﻗﺮار داده ﺷﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻣـﻮازات اﻳـﻦ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و اﺣﺘﻤﺎل ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در اﻳﻦ روش ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺘﺮوﻛﻪ ﻛﺮدن ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 24‬و اﻳﻤﻦ ﺳﺎزي ﻣﺤﻴﻂ‬
‫اﻃﺮاف آن‪ ،‬ﺣﻔﺎري ﺳﻪ ﭼﺎه اﻧﺤﺮاﻓﻲ ﻧﻴﺰ ﺟﻬﺖ ﻣﺴﺪود ﻧﻤﻮدن اﻳﻦ ﭼﺎه در دﺳﺘﻮر ﻛﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺎر ﺟﻬﺖ ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه وﺧﻼﺻﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺎر ﺑﻌﻤﻞ آﻣـﺪه ﺟﻬـﺖ اﺟـﺮاي روش ‪ Top Kill‬اﺟـﺮاي ﺧـﺪﻣﺎت ﭘﺸـﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻗﺒﻴـﻞ‬
‫آﺑﺮﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ اﺳﺘﺨﺮ و ﻣﻮارد ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻌﻬﺪه ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮﻛﺰي ﺳﭙﺮده ﮔﺮدﻳـﺪ ﻛـﻪ در ﻣـﺪت‬
‫زﻣﺎن ده روز ﺑﺴﺘﺮ ﻻزم ﺟﻬﺖ ﺷﺮوع ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﺎﻛﺴﺎزي وﻣﻬﺎر ﻓـﻮران ﻣﻬﻴـﺎ ﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از آﺑﺮﺳـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ‬
‫اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي ذﺧﻴﺮه ﺳﺎزي ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ﻛﺎر ﻳﻌﻨﻲ ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﺿﺎﻳﻌﺎت دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻔﺎري ﺷﻤﺎره ‪118‬ﺑﻤـﺪت ‪17‬‬
‫روز ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﻠﺪوزرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻴﻞ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻟﻮدرﻫﺎ وﺗﻨﺪمﻫﺎ ﺿﻤﻦ ﺧﺎﻛﺮﻳﺰي و ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن آﺗﺶ ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫رﻳﺰش ﻧﻔﺖ ﺑﻌﻤﻞ آﻣﺪ‪.‬‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻣﻮر ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺗﻴﻢ اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﻠﺴﺎت ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪه در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻣﻮر ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺿﻤﻦ اﺳﺘﻘﺮار ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ در ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺗﻬﻴـﻪ ﮔﺰارﺷـﺎت و اﻣـﻮرات ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺗﻬﻴـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﮔـﻞ و ﺳـﻴﻤﺎن ﭼـﺎهﻫـﺎي ‪24‬‬
‫‪ 24C،24B،24A،‬و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ اﺟﺮاي آن اﻫﺘﻤﺎم ورزﻳﺪ‪.‬‬
‫آﻣﺎده ﺳﺎزي اﺳﺘﺨﺮﻫﺎ و ﺧﺎﻛﺒﺮداري‬
‫درﻋﺮض ‪ 8‬روز از ﺷﺮوع ﺣﺎدﺛﻪ‪ 140 ،‬ﻫﺰار ﺑﺸﻜﻪ آب در اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ذﺧﻴـﺮه و ‪ 77‬ﻛﻴﻠـﻮﻣﺘﺮ‬
‫ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ در ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﻛﻪ آﻟﻮده ﺑﻪ ﻣﻴﻦ ﺑﻮد ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ‪ 200‬ﻫﺰارﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ از زﻣﻴﻨﻬﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﻣﻴﻦ روﺑﻲ ﺷﺪﻧﺪ و در ﻛﻨﺎر آن ‪ 79‬ﻫﺰار ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﺧﺎﻛﺒﺮداري و ﺧﺎﻛﺮﻳﺰي اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 184‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺧﺎﻛﺮﻳﺰي ﻣﺪاوم و ﻣﺤﺪودﺳﺎزي آﺗﺶ‬

‫از اوﻟﻴﻦ اﻗﺪاﻣﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺟﻬﺖ ﺷﺮوع ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر ﻓﻮران ﭼﺎه ‪ 24‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ ﻣﻲﺗﻮان ﺑـﻪ ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬
‫ﺧﺎﻛﺮﻳﺰي ﻣﺪاوم در ﺿﻠﻊ ﻏﺮب و ﺟﻨﻮب ﻏﺮب اﺷﺎره ﻧﻤﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻛﺮﻳﺰي ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺪود ﻧﻤـﻮدن ﺣﻮﺿـﻪ‬
‫اﺛﺮ آﺗﺶ و اﻣﻜﺎن ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ آﺗﺶ ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر ﺻﻮرت ﭘـﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﻻزم ﺑـﻪ ذﻛـﺮ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻛﺮﻳﺰي در ﻃﻲ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر ﻧﻴﺰ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎرج ﺳﺎزي اوﻟﻴﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات آﺳﻴﺐ دﻳﺪه از ﻣﺤﻞ ﭼﺎه‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻛﺎﻣﻞ ﺳﺎزه دﻛﻞ و ﻧﻴﺰ وﺳﺎﻳﻞ و ادوات ﺳﺮﭼﺎﻫﻲ ﺗﻮﺳﻂ آﺗﺶ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﻔﺖ در ﺣﺎل ﻓﻮران و‬
‫اﺷﺘﻌﺎل از دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﺑﺎ اﻳﻦ ادوات‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺮ رﻳﺰ ﺷﺪن ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﻧﻔﺖ و در ﭘﻲ آن ﮔﺴﺘﺮش‬
‫آﺗﺶ در ﻣﺤﻮﻃﻪ اﻃﺮاف ﻣﺤﻞ اﺳﻘﺮار دﻛﻞ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺿﺮورت داﺷـﺖ در ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻧﺨﺴـﺖ‪ ،‬ادوات آﺳـﻴﺐ‬
‫دﻳﺪه اي را ﻛﻪ در ﺷﻌﺎع دورﺗﺮي از آﺗﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد از ﻣﺤﺪوده ﺧﺎرج ﻧﻤﻮده ﺗﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﺑﺰار دﻳﮕﺮ‬
‫در ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻌﺪي ﻣﻴﺴﺮ ﮔﺮدد‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺎزي در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻴﻦ ﭘﻞ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ‬
‫از ﻛﺎروانﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺨﺸﻲ از ادوات آﺳﻴﺐ دﻳﺪه‪ ،‬از ﻣﺤﻞ ﭼﺎه ﺧﺎرج ﮔﺮدﻳﺪ و ﺑﻪ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -56‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﺎرج ﺳﺎزي ﻛﺎرواﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آﺳﻴﺐ دﻳﺪه اﻃﺮاف ﭼﺎه‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪185 /‬‬

‫ﺳﺎﺧﺖ ﺣﻮﺿﭽﻪﻫﺎي آب‬

‫از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ دﻣﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻي ﻧﻔﺖ در ﺣﺎل ﻓﻮران و اﺷﺘﻌﺎل‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ اﺻﻠﻲ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه و اداﻣﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻴﺮﻓﺖ ﻟﺬا ﺿﺮوري ﺑﻮد اﻳﻦ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎﺷﻴﺪن ﻣـﺪاوم آب در ﻣﺤـﺪوده‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت و اﻳﺠﺎد ﭘﻮﺷﺸﻲ از آب ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻮﻗﺖ اﺛﺮ دﻣﺎي آﺗﺶ ﺑﺮ ﻧﻔﺮات ﻣﺠﺮي ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻣﻜﺎن ﭘـﺬﻳﺮ‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ‪ ،‬ﺗﺎﻣﻴﻦ آب ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻓﻲ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻣﺪاوم آب ﻣﺼﺮﻓﻲ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم ﺟﻬﺖ ﮔﻮد ﺑﺮداري و اﻳﺠﺎد ﺳـﻪ ﺣﻮﺿـﭽﻪ در ﺳـﻪ ﻣﻨﻄﻘـﻪ آﻏـﺎز‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از ﻣﺤﺪوه ﻣﺠﺎور ﺿﻠﻊ ﻏﺮﺑﻲ ﭼﺎه‪) 24‬ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺷﻤﺎره‪ ،(3‬ﻣﺤـﺪوده‬
‫ﻣﺠﺎور ﭼﺎه ‪)24B‬ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺷﻤﺎره‪ (2‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺤﺪوده ﻣﺠﺎور ﭼﺎه ‪)24A‬ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺷﻤﺎره‪ (1‬ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﻫﺮﻳﻚ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ‪ 3000 ،3000‬و ‪ 2000‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم ﮔﻮد ﺑﺮداري و ﺗﺮاز ﻫﺮ ﻳﻚ از‬
‫ﺣﻮﺿﭽﻪﻫﺎ‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﻋﺎﻳﻖ ﻛﺎري ﺑﺴﺘﺮ و دﻳﻮاره ﺣﻮﺿﭽﻪﻫﺎ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﺗﺎﻣﻴﻦ آب ﺣﻮﺿﭽﻪﻫﺎ از ﺳﻪ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ "‪ 4‬ﺑﻄﻮل ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ 22‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪ ﻛـﻪ دو ﺧـﻂ از‬
‫رودﺧﺎﻧﻪ ﻛﻨﮕﻴﺮ وﻳﻚ ﺧﻂ از ﺣﻮﺿﭽﻪ اﻳﺴﺘﮕﺎه ﭘﻤﭙﺎژ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد ﺧﻄﻮط ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﺪه از رودﺧﺎﻧﻪ ﻛﻨﮕﻴﺮ ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻳـﻚ اﻳﺴـﺘﮕﺎه ﭘﻤﭙـﺎژ‪ ،‬اﻳـﻦ‬
‫ﺧﻄﻮط آب ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را از رودﺧﺎﻧﻪ ﻣﺬﻛﻮر ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺤﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬در اﻳﻦ اﻳﺴﺘﮕﺎه اﺑﺘـﺪا‬
‫آب ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺷﻠﻨﮓ "‪ 4‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺨﺰن ‪ 35000‬ﻟﻴﺘﺮي ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺗﻮﺳﻂ دو ﻋﺪد ﭘﻤﭗ رﻓﺖ و‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ‪ 200Psi‬ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﻤﭙﺎژ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮق ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻟﻜﺘﺮوﻣﻮﺗﻮر ﻣﺤﺮك ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه ژﻧﺮاﺗﻮر ﺳـﻪ ﻓـﺎز‬
‫‪ Volvo‬ﺗﺎﻣﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ در ﺳﺎﻳﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ رودﺧﺎﻧﻪ ﻛﻨﮕﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺪﻟﻴﻞ وﺟﻮد اﺷﻜﺎل در ﻳﻜﻲ‬
‫از اﻳﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﭘﻤﭙﺎژ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﻐﺬﻳﻪ دوﻣﻴﻦ ﺧﻂ ﻟﻮﻟـﻪ"‪ ،4‬از ﻧﻴـﺮوي ﻣﺤﺮﻛـﻪ دو ﻋـﺪد ﺗﺮاﻛﺘـﻮر و ﭘﻤﭙﻬـﺎي‬
‫ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺳﻮم ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﺴﺘﮕﺎﻫﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻣﺴﺘﻘﺮ در رودﺧﺎﻧـﻪ ﻛﻨﮕﻴـﺮ از‬
‫اﺳﺘﺨﺮ واﺣﺪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺗﻐﺬﻳﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺧﺘﻢ ﺷﺪن اﻳﻦ ﺳﻪ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﺣﻮﺿـﭽﻪ ﺷـﻤﺎره )‪ (3‬از‬
‫ﻫﺮﻳﻚ از اﻳﻦ ﺧﻄﻮط ﻧﻴﺰ اﻧﺸﻌﺎﺑﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺣﻮﺿﭽﻪﻫﺎي ﺷﻤﺎره)‪ (2‬و )‪ (1‬ﺗﻌﺒﻴﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﭘﻤﭙﻬﺎي اﺻﻠﻲ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه آب ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪ Well Capping‬از ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺷـﻤﺎره)‪(3‬‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻋﺪم ﻛﻤﺒﻮد آب ﻳﻚ ﺧـﻂ ﻟﻮﻟـﻪ "‪ 7‬از ﺣﻮﺿـﭽﻪ ﺷـﻤﺎره)‪ (2‬ﺑـﻪ‬
‫ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺷﻤﺎره)‪ (3‬ﻧﻴﺰ ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻟﺰوم وﺟﻮد ﻣﺪاوم ﭼﺘﺮ ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ آب ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اداﻣـﻪ ﻋﻤﻠﻴـﺎت ‪ ،Well Capping‬ﭘﺎﻛﺴـﺎزي‬
‫اﻃﺮاف ﭼﺎه و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻛﻤﺒﻮد آب در ﻫﻨﮕﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺪم ﺗﺎﻣﻴﻦ آب ﻛﺎﻓﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻪ ﺧـﻂ‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬از ﻳﻚ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ "‪ 10‬ﻧﻴﺰ ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل آب ﺑﻪ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺷﻤﺎره)‪ (3‬اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺼﺐ ﭘﻤﭙﻬﺎي آب و ﺧﻄﻮط ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن‬
‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﺳﻪ ﻋﺪد ﭘﻤﭗ آب در ﺿﻠﻊ ﺷﺮﻗﻲ ﺣﻮﺿﭽﻪ اﺻﻠﻲ اﺳﺘﻘﺮار ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﻜﺶ و ﭘﻤﭙﺎژ‬
‫ﻫﺮ ﻳﻚ از ﭘﻤﭙﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي "‪ 14‬ﺑﻮده و در ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﭘﻤﭙﺎژ‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﻴﺮ دروازهاي "‪ 14‬ﻗﺮار‬
 ‫‪ / 186‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫داﺷﺖ‪ .‬در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ راه اﻧﺪازي ﭘﻤﭙﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ ﺑﻮدن ﺳﻄﺢ آب ﺣﻮﺿﭽﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻜـﺶ‬
‫ﭘﻤﭙﻬﺎ‪ ،‬ﻻزم ﺑﻮد ﻛﻪ اﺑﺘﺪا ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻜﺶ ﺗﻮﺳﻂ آب ﭘﺮ ﺷﺪه ﺗﺎ ﻫﺮ ﭘﻤﭗ ﭘﺲ از اﺳـﺘﺎرت و ﻫـﻮاﮔﻴﺮي‪ ،‬آﻣـﺎده‬
‫ﭘﻤﭙﺎژ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-57‬ﻧﺼﺐ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ "‪ 7‬از ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺷﻤﺎره)‪(2‬ﺑﻪ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺷﻤﺎره)‪(3‬‬

‫آزﻣﺎﻳﺶ اوﻟﻴﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﭘﺲ از ﻧﺼﺐ ﻛﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪ راﻫﻪﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﭘﻤﭙﺎژ آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻤﭙﻬﺎ آﻏﺎز ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬
‫ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎل دو ﻋﺪد اﺗﺎﻗﻚ ﭘﻮﺷﺶ دﻫﻨﺪه آﺗﺶ )‪ (Shelter‬در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻠﻮي ﻣﺤﻞ اﺳﺘﻘﺮار ﭼﻨﺪ راﻫـﻪﻫـﺎي‬
‫ﺷﻤﺎره)‪(1‬و)‪ (2‬ﻣﻘﺪار ﺗﻮان و ﺷﻌﺎع اﺛﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه و ﺑﻲ ﻧﻘﺺ ﺑﻮدن ﻣﺴﻴﺮ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﭘﻤﭙﺎژ آب ﺗﻮﺳﻂ دو ﭘﻤﭗ ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪187 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -58‬آزﻣﺎﻳﺶ اوﻟﻴﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﭘﺎﻛﺴﺎزي‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﭘﺎﻛﺴﺎزي‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ ﺣﺠﻢ آﺗﺶ‪ ،‬دود ﻧﺎﺷﻲ از آن و ﻋﺪم وﺟﻮد ﺷﻌﺎع دﻳﺪ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺻـﺤﻴﺢ و‬
‫دﻗﻴﻖ اﻃﺮاف دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه اﺑﺘﺪا ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ دورﺑﻴﻦ ﺣﺮارﺗﻲ وﺿﻌﻴﺖ ﻗﺮارﮔﻴﺮي ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺑﺮ روي دﻫﺎﻧﻪ‬
‫ﭼﺎه ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه ‪ Athey Wagon‬ﭘﺎﻛﺴﺎزي دﻫﺎﻧﻪ ﭼـﺎه و‬
‫ﺧﺎرج ﻧﻤﻮدن ﺑﺨﺸﻲ ازﺿﺎﻳﻌﺎت از روي دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه و آزادﺳﺎزي ﻣﺴﻴﺮ ﺧﺮوج ﻧﻔﺖ در ﺣﺎل اﺷﺘﻌﺎل از دﻫﺎﻧﻪ‬
‫ﭼﺎه ﭘﺲ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺗﻼش ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ﺿﺎﻳﻌﺎت دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻔﺎري از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ‪ A-Frame‬از ﻣﺤﻞ ﭼﺎه ﺧﺎرج ﺷﺪ)ﺷﻜﻞ‪.(54‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -60‬دﺳﺘﮕﺎه ‪Athey Wagon‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ A-Frame -59‬ﺧﺎرج ﺷﺪه از ﻣﺤﻞ ﭼﺎه‬
 ‫‪ / 188‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ﭘﺎﻛﺴﺎزي‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺷﻌﺎع ﻋﻤﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﻓﺮاﻫﻢ آوردن ﻣﺴﻴﺮي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﭘﺎﻛﺴـﺎزي ﺑﻴﺸـﺘﺮ اﻃـﺮاف‬
‫دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻏﺮﺑﻲ ﭼﺎه ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﮔﺴﺘﺮش آﺗﺶ ﺧﺎﻛﺮﻳﺰي ﺷﺪه ﺑﻮد ﻣﺠﺪداً‬
‫ﺧﺎك ﺑﺮداري ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺗﺴﻄﻴﺢ و ﺑﺎز ﺷﺪن ﺿﻠﻊ ﻏﺮﺑﻲ ﻣﺤﻞ ﭼﺎه اوﻟﻴﻦ ﭘﻤـﭗ ﮔـﻞ ﻋﻠﻴـﺮﻏﻢ ﺣـﺮارت‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ در ﻣﺤﻞ اﺳﺘﻘﺮار آن و ﺑﺎ وﺟﻮد ﺳﺨﺘﻲﻫﺎي ﻓﺮاوان‪ ،‬ﭘﺲ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﺗـﻼش اﻳـﻦ ﭘﻤـﭗ از‬
‫ﻣﺤﻞ ﺧﻮد ﺧﺎرج ﮔﺮدﻳﺪه و اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم ﭘﺎﻛﺴﺎزي‬
‫ﻫﺪف از اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺧﺎرج ﻧﻤﻮدن ﭘﻤﭙﻬـﺎي ﮔـﻞ ﺷـﻤﺎره ‪ 2‬و ‪ 3‬ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر اﻓـﺰاﻳﺶ در ﺳـﺮﻋﺖ ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺎزي و ﺷﺮوع زودﺗﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪ Well Capping‬ﺑﻮد‪ ،‬ﻟﺬا ﻗﺒﻞ از ﺧﺎرج ﻧﻤﻮدن ﭘﻤﭙﻬﺎي ﮔﻞ ﺷﻤﺎره ‪ 2‬و‬
‫‪ 3‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻓﻮق اﻟﻌﺎده زﻳﺎد ﻛﺎر و اﻣﻜﺎن ﺻﺮف وﻗﺖ ﻓﺮاوان ﺑﺮاي آن ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺑﺎز ﻛﺮدن ﻣﺴﻴﺮي‬
‫در ﺿﻠﻊ ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻲ ﭼﺎه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﺎز ﺷﺪن اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ اﺑﺘﺪا ﭘﻤﭗ ﺷﻤﺎره ‪ 2‬و ﺳﭙﺲ ﭘﻤﭗ ﺷﻤﺎره‬
‫‪ 1‬از ﻧﺰدﻳﻚ دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﺧﺎرج ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻳﻦ دو ﭘﻤﭗ اﺗﺎق ﺑﺮق ‪ SCR Room‬ﻧﻴﺰ ﻛﻪ در ﻣﺠﺎورت آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻗﺮار داﺷﺖ ﺧﺎرج ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺧﺎرج ﻧﻤﻮدن ‪ 3‬ﭘﻤﭗ ﮔﻞ و‪ SCR Room‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﮔﺮدوﻧﻪ ﺣﻔﺎري ‪Draw‬‬
‫‪ Works‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺮورﻳﺨﺘﻦ دﻛﻞ ﺣﻔﺎري‪ ،‬در ﻗﺴﻤﺖ ﻏﺮﺑﻲ دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه اﻓﺘﺎده ﺑﻮد ﻣﻴﺴﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺼﺐ دود ﻛﺶ "‪ 30‬ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺷﻌﺎع ﺣﺮارﺗﻲ‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﺴﻄﻴﺢ ﺿﻠﻊ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﭼﺎه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺎز ﺑﻮدن دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه و آزاد ﺑﻮدن ﻣﺴـﻴﺮ ﺟﺮﻳـﺎن ﻧﻔـﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮآورد و ﺗﺨﻤﻴﻦ اﻣﻜﺎن اداﻣﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪ Well Capping‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﻳﻚ دودﻛﺶ ﺑﻪ ﻗﻄـﺮ‬
‫"‪ 30‬و ﻃﻮل ‪ 6,5‬ﻣﺘﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ‪ Athey Wagon‬ﺑﺮ دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﻧﺼـﺐ ﺷـﻮد‪ .‬ﻋﻠﻴـﺮﻏﻢ ﻧﺼـﺐ‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ دودﻛﺶ‪ ،‬ﻋﺪم ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در اﻧﺘﻘﺎل ﺷﻌﺎع ﺣﺮارﺗﻲ ﺷﻌﻠﻪﻫﺎي آﺗـﺶ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﺑـﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﻧﺸﺎن از ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن ﻗﻄﺮ و ﻃﻮل دودﻛﺶ داﺷﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻻزم دودﻛﺶ از روي‬
‫دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -61‬ﻧﺼﺐ آزﻣﺎﻳﺸﻲ دودﻛﺶ "‪ 30‬ﺑﺮ دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪189 /‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭼﻬﺎرم ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﺼﺐ دود ﻛﺶ "‪ 56‬ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺷﻌﺎع ﺣﺮارﺗﻲ‬
‫ﺟﻬـﺖ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻗــﺪرت ﻣـﺎﻧﻮر ﺑــﺮاي ﭘﺎﻛﺴـﺎزي ﭼـﺎه‪ 24‬از ﻗﻄﻌــﺎت و ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺳــﻮﺧﺘﻪ ﺷـﺪه دﺳــﺘﮕﺎه‬
‫ﺣﻔﺎري‪ NDC 118‬ﻣﻘﺮر ﮔﺮدﻳﺪ از ﺿﻠﻊ ﻏﺮﺑﻲ ﭼﺎه ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺎﻛﺴﺎزي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺬا ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه در اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﻳﻚ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ "‪ 13- 3/8‬از ﭼﻨﺪ راﻫـﻪ دوم‬
‫واﻗﻊ در ﺑﺨﺶ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺗﺎ ﺑﺨﺶ ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻲ اﺣﺪاث و در اﻧﺘﻬﺎي اﻳﻦ ﺧﻂ ﭼﻨﺪ راﻫﻪ ﺳﻮم ﻧﺼﺐ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻧﺼﺐ ﭼﻨﺪ راﻫﻪ ﺳﻮم دور ﺟﺪﻳﺪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﺎﻛﺴﺎزي از ﺿﻠﻊ ﺷﺮﻗﻲ ﭼﺎه ﺷﺮوع ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري‪ Cat Walk ،‬و ‪ V-Door‬واﻗﻊ در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻠﻮي دﺳـﺘﮕﺎه ﺣﻔـﺎري ﻛﻨـﺎر زده‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺼﺐ دودﻛﺸﻲ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﺮآورد ﻣﻴﺰان اﻧﺘﻘﺎل ﺷـﻌﺎع ﺣﺮارﺗـﻲ ﺷـﻌﻠﻪﻫـﺎي‬
‫آﺗﺶ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎ ﺑﺪﻧﻪ اي ﺑﻪ ﻗﻄﺮ"‪ 30‬و دﻫﺎﻧﻪ "‪ 56‬و ﻃﻮل ‪ 7/5‬ﻣﺘﺮ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ اﻣﺎ ﺑﻮاﺳﻄﻪ ﺣﺠﻢ‬
‫ﺑﺎﻻي ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﻔﺖ اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ از آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺼﺐ دودﻛﺶ ﻧﻴﺰ ﻧﺘﻴﺠﻪ دﻟﺨﻮاه را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻧﺪاﺷﺖ ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -62‬ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺼﺐ دودﻛﺶ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ "‪ 30‬و دﻫﺎﻧﻪ "‪56‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﻨﺠﻢ ﭘﺎﻛﺴﺎزي‬
‫ﭘﺲ از ﻧﺼﺐ ﭼﻨﺪ راﻫﻪ ﺳﻮم ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺮﺣﻠﻪ دﻳﮕﺮي از ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﺑﺎ ﺧﺎرج ﻧﻤـﻮدن ﻣﻴـﺰ دوار‪،‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺮﻣﺰ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ دﺳﺘﮕﺎه ‪ Draw Works‬و ﻗﻄﻌﺎﺗﻲ از دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻔﺎري ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﻳـﺎن‬
‫رﺳﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻮاﺳﻄﻪ ﻋﺪم ﭘﻤﭙﺎژ آب ﻛﺎﻓﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻮﺳﻂ دو ﭘﻤﭗ از ﺳـﻪ ﭘﻤـﭗ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﻓﻊ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ در ﺧﻄﻮط‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه و اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﻴﻨﻪ از ﭘﻤﭗ ﺳﻮم اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد ﻟﺬا اﻧﺸـﻌﺎب ﭼﻨـﺪ راﻫـﻪ ﺳـﻮم‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه واﻗﻊ در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻲ ﭼﺎه ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﭼﻨﺪ راﻫﻪ اول و دوم از ﻳﻚ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ‬
‫ﻣﺸﺘﺮك "‪ 13 3/8‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﺪ ﻗﻄﻊ ﺷﺪه و ﺑﻄﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ "‪ 13 3/8‬ﺑـﻪ ﭘﻤـﭗ‬
‫ﺷﻤﺎره‪ 3‬ﻣﺘﺼﻞ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 190‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎزﺳﺎزي و آﻣﺎده ﺳﺎزي ﺗﺠﻬﻴﺰات و ادوات ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺮاﺣﻞ ﻗﺒﻞ‬
‫ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم ﺑﺨﺸﻲ از ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﺎﻛﺴـﺎزي ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﻬـﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﺧﺴـﺎرات وارد ﺷـﺪه ﺑـﻪ ﺑﻌﻀـﻲ از‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات و ادوات ﺿﺮورت ﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﻗﻒ ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬ﮔﺮوهﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﺑﺎزﺳﺎزي ﺗﺠﻬﻴﺰات و‬
‫ادوات ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ادوات ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ‪ Athey Wagon‬اﺷـﺎره ﻧﻤـﻮد ﻛـﻪ ﻧﻘـﺶ‬
‫ﻣﻮﺛﺮي در روﻧﺪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻬﺎي ﭘﺎﻛﺴﺎزي اﻳﻔﺎ ﻧﻤﻮد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻤﺎم ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﺗﻼش ﺧﻮﻳﺶ‬
‫را ﺟﻬﺖ ﺑﺎزﺳﺎزي اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه و دﻳﮕﺮ ادوات ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﮔﺮوه ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد آب در ﻣﺤﻮﻃﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﮔﻞ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺖ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫ﻣﻬﺎرﮔﺮان و دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻴﺸﺪ ﻓﺮﺻﺖ را ﻣﻐﺘﻨﻢ ﺷﻤﺮده و ﻣﺤﻮﻃﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت را ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺎﺳـﻪ ﭘﻮﺷـﺶ داده و‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﻛﺎﻧﺎل ﻣﺴﻴﺮي را ﺟﻬﺖ ﺧﺮوج آب از ﻣﻨﻄﻘﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﺸﻢ ﭘﺎﻛﺴﺎزي‬
‫ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎزﺳﺎزي اﻳﻦ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ ﻣﻬﺎرﮔﺮان ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﺴﺘﻤﺮ آب ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ آﺗﺶ ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﺮ ﺷﺪه و‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ دﺳﺘﮕﺎه ﮔﺮدوﻧﻪ ﺣﻔﺎري ‪ Draw Works‬و ﻗﻄﻌﺎﺗﻲ از دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻔﺎري و ﻧﻴﺰ ﮔﺮداﻧﻨﺪه‬
‫ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ )‪ (Top Drive‬را از ﻣﺤﻮﻃﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻠﻌﻪ آﺗﺶ ﺧﺎرج ﺳﺎزﻧﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺤﻞ ﭼﺎه ‪ 24‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ آﺧﺮ ﭘﺎﻛﺴﺎزي‬
‫ﺑﺎ اﺗﻤﺎم ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﻔﺘﻢ ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻣﻬﺎرﮔﺮان ﺑﺎ ﻋﺰم و ارادهاي ﻗﻮي ﺗﺮ و ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﺴﺘﻤﺮ آب از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻫﺮ ﺳﻪ ﻋﺪد ﭼﻨﺪ راﻫﻪ ﻣﻮﺟﻮد و ﻫﻔﺖ ﻓﻘﺮه اﺗﺎﻗﻚ ﭘﻮﺷﺶ دﻫﻨﺪه آﺗـﺶ )‪ (Shelter‬ﺑـﻪ ﺣـﺪود ده‬
‫ﻣﺘﺮي دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪﻧﺪ و ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﻬﺎر دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻴـﻞ ﻣﻜـﺎﻧﻴﻜﻲ و ﻟـﻮدر ﻣﻮﺟـﻮد در‬
‫ﻣﺤﻞ ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺴﻴﺎري از ﻗﺒﻴﻞ ﺳﺎب ﺑﻴﺲﻫﺎ را از دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﺑﻪ ﺧﺎرج ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم ﻣﻬﺎر ﻓﻮران ﭼﺎه‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم ﻣﻬﺎر ﻓﻮران ﭼﺎه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﻧـﻮاع دودﻛـﺶ‪ ،‬اﻧـﻮاع اﺳـﺘﻴﻨﮕﺮ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﺳﻪ دﺳﺘﮕﺎه ‪ Athey Wagon‬ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ درﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻲ و ﺳﺎﺧﺖ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺷﻤﺎره ‪ 9‬و‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﭘﻤﭙﺎژ ﻓﺸﺎر ﻗﻮي‪ ،‬ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ﺧﻄﻮط ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه‬
‫و ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي دﻗﻴﻖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﭘﻤﭙﺎژ آب‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺳـﻴﺎل ﺣﻔـﺎري ﺑﻌﻤـﻞ آﻣـﺪ و در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ ﭘﻤﭙﺎژ ﺳﻴﻤﺎن ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺴﺪود ﻛﺮدن ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 24‬ﻧﻔﺖ ﺷـﻬﺮ ﻋﻤﻠـﻲ ﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از ﺑﻨـﺪش‬
‫ﺳﻴﻤﺎن ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ از ﻣﺤﻞ ﭼﺎه ﺟﺪا و ﺑﺎ ﻧﺼﺐ ﺷﻴﺮﻫﺎي ﺳﺮﭼﺎﻫﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ در دﻫﺎﻧـﻪ‪ ،‬ﭼـﺎه ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻛﺎﻣﻞ اﻳﻤﻦ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫درﺿﻤﻦ درﺧﺼﻮص ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه از ﻃﺮﻳﻖ ﭼﺎهﻫﺎي اﻣﺪادي‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻔﺎري ‪ 14‬از ﺷﺮﻛﺖ ﺣﻔﺎري‬
‫ﺷﻤﺎل و ‪ 57‬ﻓﺘﺢ از ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﺣﻔﺎري اﻳﺮان در ﻣﺤﻞﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﻣﻬـﺎر‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪191 /‬‬

‫ﭼﺎه زودﺗﺮ از ﻣﻮﻋﺪ ﺑﻪ روش ‪ Top Kill‬ﺿﺮورت اداﻣﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﻣﻨﺘﻔﻲ و اداﻣﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺨﺰن و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪TOP KILL‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺷﻌﺎع ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫در اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺮ آن ﺷﺪ ﻳﻚ دودﻛﺶ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ "‪ 56‬و ﻃﻮل ‪ 11/80‬ﻣﺘﺮ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از دﺳـﺘﮕﺎه‬
‫‪ Athey Wagon‬ﺑﺮ دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﻧﺼﺐ ﺷﻮد‪.‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺣﺠﻢ ﺑﺎﻻي ﺳﻴﺎل و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑـﻮدن ﺳـﺮﻋﺖ ﺧﻄـﻲ آن‬
‫ﻧﻔﺖ در ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ ﺑﻄﻮري ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﺘﻮن ﺳﻴﺎل ﻣﺎﻧﻊ از ﺧﺮوج ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻔﺖ‬
‫و ﮔﺎز از دﻫﺎﻧﻪ دودﻛﺶ ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻧﻔﺖ در اﻃﺮاف ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﺷﺪه و آﺗﺶ را ﺷﻌﻠﻪ ورﺗﺮ‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪) .‬ﺷﻜﻞ‪(62‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -63‬دودﻛﺶ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻌﻠﻪ ورﺗﺮ ﺷﺪن آﺗﺶ ﻣﻲ ﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﺟﻬﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻄﻲ ﺳﻴﺎل ﺧﺮوﺟﻲ از ﭼﺎه دودﻛﺶ دﻳﮕﺮي ﺑـﻪ ﻗﻄـﺮ "‪ 42‬ﺑـﻪ ﺟـﺎي "‪ 30‬ﻧﺼـﺐ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ در ﭘﻲداﺷﺖ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﺪم اﺳﺘﻘﺮار ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮ دﻫﺎﻧﻪ ﺷـﻴﺮﻫﺎي ﻓـﻮراﻧﮕﻴﺮ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﭘﺨﺶ ﺷﺪن ﺷﻌﻠﻪ آﺗﺶ ﮔﺸﺘﻪ و ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻧﺎاﻣﻦ را در اﻃﺮاف ﭼﺎه ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورد ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻋﺪم ﻛﺴﺐ رﺿﺎﻳﺖ از ﻛﺎراﻳﻲ دودﻛﺶ "‪ 42‬ﺑﻪ "‪ 30‬از دودﻛﺶ "‪ 56‬ﺑﺎ ﻃﻮل ‪ 7‬ﻣﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪ‬
‫ﺑﺎاﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻜﺶ را اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻫﻢ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﮕﺮدﻳـﺪ ﻛﻨـﺎر ﮔﺬاﺷـﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ وﺿﻌﻴﺖ ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮران ﮔﻴﺮ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ‪PILOT STINGER‬‬
‫ﺟﻬﺖ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ و وﺿﻌﻴﺖ آﻧﻬﺎﻳﻚ ﺷﺎﺧﻪ ﻟﻮﻟﻪ "‪ 9 5/8‬ﻛﻪ در ﺳﺮ اﺑﺘﺪاي آن ﻳﻚ ﻗﺴـﻤﺖ‬
‫‪ Taper‬ﺷﺪه و از "‪ 7 1/8‬ﺑﻪ "‪ 13‬ﻣﻲرﺳﻴﺪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از دﺳـﺘﮕﺎه ‪ Athey Wagon‬ﺑـﻪ درون ﭼـﺎه‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻟﻮﻟﻪ از ‪ Hydrill‬ﻋﺒﻮر ﻧﻜﺮد و ﺑﻴﺮون آورده ﺷﺪ و ﻳﻚ رﻳﻨﮓ ﺑـﻪ ﻗﻄـﺮ "‪ 10 1/2‬روي آن‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن از ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدن ‪ Hydrill‬ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫‪ / 192‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺟﻬﺖ ارزﻳـﺎﺑﻲ دﻗﻴـﻖ ﺗـﺮ درون ﺷـﻴﺮﻫﺎي ﻓـﻮراﻧﮕﻴﺮ از ﻳـﻚ ﺷـﺎﺧﻪ ﻟﻮﻟـﻪ "‪ 9 5/8‬ﻛـﻪ در ﻳـﻚ ﻃـﺮف آن‬
‫ﺗﺴﻤﻪﻫﺎﻳﻴﻜﻪ از داﺧﻞ ﺗﻤﺎم ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ را ﭘﻮﺷﺶ ﻣـﻲداد اﺳـﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳـﺪ‪.‬اﻳـﻦ ﻟﻮﻟـﻪ ‪ 1/40‬ﻣﺘـﺮ ﺑـﻪ درون‬
‫ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﻓﺮو رﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻗﻄﻌﺎت ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﻧﺸﺎن از ﺑﺴﺘﻪ ﺑـﻮدن ﻓـﻮراﻧﮕﻴﺮ‬
‫ﺑﺎﻻﻳﻲ ‪ TOP RAMS‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ‪(89/4/9)TOP KILL‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻳﻚ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺑﺎ دﻧﺒﺎﻟﻪ ﻟﻮﻟﻪ "‪ 7‬و ﻳﻜﻌﺪد ‪ Gate Valve‬ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ دو واﻟـﻮ "‪ 2‬ﺟﻬـﺖ‬
‫ﭘﻤﭙﺎژ ﮔﻞ ﺑﻪ درون ﭼﺎه ﺑﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﭘﻤﭙﺎژ آب‪،‬ﮔﻞ وﺳﻴﻤﺎن ﺑﻪ درون ﭼﺎه از ﻃﺮﻳﻖ اﺳـﺘﻴﻨﮕﺮ‬
‫دو ﺧـﻂ ﻟﻮﻟﻪ "‪ 3 1/2‬ﻫﺮ ﻛﺪام ﺑﻪ ﻃﻮل ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ 85‬ﻣﺘﺮ ﺗﺎ ﻧﺰدﻳﻜـﻲ ﺳـﻠﺮ ﻛﺸـﻴﺪه ﺷـﺪه و ﻣﺤـﻞ اﺗﺼـﺎل‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻌﺪ از ﺑﺴﺘﻦ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ آﭼﺎر زﻧﺠﻴﺮ‪ ،‬ﺟﻮﺷﻜﺎري و ﻧﺸﺖ ﺑﻨﺪي ﮔﺮدﻳﺪو درﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ ‪ 4200‬ﭘﺎم ﺑﻪ‬
‫ﻣﺪت ‪ 15‬دﻗﻴﻘﻪ ﺗﺴﺖ ﮔﺮدﻳﺪ ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ - 64‬آﻣﺎده ﺳﺎزي اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺑﺎ دﻧﺒﺎﻟﻪ "‪ 7‬و ﻳﻜﻌﺪد‪Gate Valve‬‬

‫ﭘﺲ از ﻧﺼﺐ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺑﺮروي اﺗﻲ واﮔﻦ و آﻣﺎده ﺳﺎزي ‪ 2000‬ﺑﺸﻜﻪ ﮔﻞ ﭘﺎﻳﻪ آﺑﻲ و ﺑﺎرﻳﺖ )ﺑﻌﻨﻮان وزناﻓﺰا(‬
‫ﺑﻪ وزن ‪ ،115 pcf‬ﺑﻌﺪ از اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﻨﻚ ﺳﺎزي ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮوه آﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﻲ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺑﺮ روي ﺷـﻴﺮﻫﺎي‬
‫ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺧﻄﻮط ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﭘﻤﭙﺎژ ﮔﻞ در ﻣﺤﻞ ﭼﺎه وﺻﻞ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎ ﭘﻤﭙﺎژ آب آﻏـﺎز و‬
‫ﺳﭙﺲ ‪ 750‬ﺑﺸﻜﻪ ﮔﻞ ﺑﺎ دﺑﻲ ‪ 6‬ﺗﺎ ‪ 32‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ و ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻓﺸـﺎر ‪ 1100‬ﭘـﺎم ﺗﻮﺳـﻂ ‪ 5‬دﺳـﺘﮕﺎه‬
‫ﭘﻤﭗ ﺗﺮاك اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ آن واﻟﻮ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻓﺸﺎر زﻳﺎد ﺟﺮﻳﺎن و ﻋﺪم وﺟـﻮد وزن‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ ﻧﮕﻬﺪاري اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺑﺮروي دﻫﺎﻧﻪ ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﻛﻪ از آب ﺑﻨﺪي ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﮔﻞ ﭘﻤﭙـﺎژ‬
‫ﺷﺪه از درون ﭼﺎه و از ﻣﺤﻞ ﺷﻴﺮ ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﺑﻪ ﺧﺎرج ﭘﺮﺗﺎب ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺮوج‬
‫ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ و ﻓﺸﺎر ﺧﺮوج ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز از ﻣﺤﻞ ﺷﻴﺮ ﺟﺎﻧﺒﻲ "‪ 4‬ﺑﺸﺪت اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪193 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -65‬ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ آﺗﺶ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ و ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﻮان‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ‪(89/4/10) TOP KILL‬‬
‫ﭘﺲ از ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم آب ﺑﻨـﺪي ﻣﻨﺎﺳـﺐ اﺳـﺘﻴﻨﮕﺮ روي ﺷـﻴﺮﻫﺎي ﻓـﻮراﻧﮕﻴﺮ‪،‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ و ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻗﺴﻤﺖ ﮔﺎﻳﺪ اﺳـﺘﻴﻨﮕﺮ ﺷـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از‬
‫آﻣﺎده ﺳﺎزي ﮔﻞ ﭘﺎﻳﻪ آﺑﻲ ﺑﺎ وزن ‪ 140pcf‬و ﻧﺼﺐ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮ روي ﻳﻜﺪﺳﺘﮕﺎه اﺗﻲواﮔﻦ‪ ،‬دو دﺳﺘﮕﺎه‬
‫اﺗﻲواﮔﻦ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﺎه ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ اﺗﻲ واﮔﻦ دوم ﺑﻌﻨﻮان ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه و وزﻧﮕﺬار ﺑﺮ روي ﺧﺮ‬
‫ﭘﺎي اﺗﻲواﮔﻦ اول ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻼشﻫﺎي ﻓﺮاوان اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺑﻪ روي ﻫﺎﻳﺪرﻳﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ‪.‬‬
‫در اﺑﺘﺪا ‪ 1000‬ﺑﺸﻜﻪ آب ﺑﺎ دﺑﻲ ‪ 50‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ و ﻓﺸﺎر ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ‪ 3200‬ﭘﺎم ﺗﺰرﻳﻖ و در ﻣﺮﺣﻠـﻪ دوم‬
‫‪ 1600‬ﺑﺸﻜﻪ ﮔﻞ ﺑﺎ وزن ‪ 42pcf‬و ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ دﺑﻲ ‪ 35‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ و ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻓﺸـﺎر ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ‪1800‬‬
‫ﭘﺎم ﺑﺪرون ﭼﺎه ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﺪ‪.‬ﺑﺎ ﺷﺮوع ﭘﻤﭙﺎژ ﮔﻞ ﺑﺼﻮرت آرام ﺷﻴﺮ اﺳـﺘﻴﻨﮕﺮ ﺑﺴـﺘﻪ ﺷـﺪ و ﭘﻤﭙـﺎژ ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎ آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ‪ 800‬ﺑﺸﻜﻪ ) ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ‪ 3‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺠﻢ ﭼﺎه( آﺗﺶ ﺧﺎﻣﻮش ﮔﺸﺘﻪ و از‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ‪ Out let‬ﮔﻞ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﮔﺎز رﻗﻴﻖ ﺧﺎرج‬
‫ﻣــﻲﺷــﺪ‪ .‬ﺑــﺪﻟﻴﻞ ﻧﺸــﺘﻲ ‪ Gasket‬دﺳــﺘﮕﺎه‬
‫ﻣﻨﻴﻔﻮﻟـﺪﭘﻤﭙﺎژ ﮔــﻞ ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻣﺘﻮﻗــﻒ ﮔﺮدﻳــﺪ و‬
‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ ﻋﻘﺐ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪ‪ .‬در ﺣـﻴﻦ ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬
‫ﭼـﺎه ﺗﻘﺮﻳﺒ ـﺎً ﺗﺤـﺖ ﻛﻨﺘــﺮل درآﻣـﺪ و ﺧﺮوﺟــﻲ‬
‫داﻟﻴﺰﻫﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﮔﻞ ﺳﻨﮕﻴﻦ آﻟﻮده ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﺑﻮد‪ .‬در‬
‫ﺻﻮرت اداﻣﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻣﻜﺎن ﻛﺸﺘﻪ ﺷـﺪن ﭼـﺎه‬
‫وﺟﻮد داﺷﺖ ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ از ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﭘﻤﭙﺎژ ﮔﻞ ﺑﻪ درون ﭼﺎه ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ‬
‫ﺷﻜﻞ‪ -66‬ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪن ﻛﺎﻣﻞ ﭼﺎه‬
‫‪ 24‬از ﻟﻮﻟﻪ راﻫﻨﻤﺎ ﭼﺎه ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ‪ 24‬اﻟﻒ)دﺳﺘﮕﺎه ‪ (14‬ﺣﺒﺎبﻫﺎي ﮔﺎز ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ و اداﻣﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺘﻮﻗﻒ‬
 ‫‪ / 194‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﺪ و دﺳﺘﮕﺎه ‪ 57‬ﻓﺘﺢ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺑﺮﭘﺎ ﮔﺸﺘﻪ و آﻣﺎدﮔﻲ ﺣﻔﺮ ﭼﺎه ﻧﻔـﺖ ﺷـﻬﺮ‪ 24‬را داﺷـﺖ ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎظ ﻣﺴـﺎﺋﻞ‬
‫اﻳﻤﻨﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري را ﺷﺮوع ﻧﻜﺮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -68‬زﻧﺪه ﺷﺪن دوﺑﺎره ﭼﺎه‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ -67‬اﺧﺘﻼل در ﭘﻤﭙﺎژ ﮔﻞ‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم ‪ 89/4/11) TOP KILL‬و ‪(89/4/4‬‬
‫ﺑﻤﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد آب ﺑﻨﺪي ﺑﻬﺘﺮ‪ ،‬اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ دﺳﺘﺨﻮش ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺟﺪﻳـﺪي ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﻛﺮدن آن ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ 10‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ و ﻗـﺮاردادن ﻳـﻚ رﻳﻨـﮓ ﺑـﺮ روي )‪ 27‬ﺳـﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ﻧـﻮك‬
‫اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ( آن ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻤﻨﻈﻮر ﺗﺎﻣﻴﻦ ﮔﻞ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬از دﺳـﺘﮕﺎهﻫـﺎي ‪ 57‬ﻓـﺘﺢ و ‪ NDC14‬اﺳـﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳـﺪ و‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي " ‪ 5‬ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﻞ اﻳﻦ دﻛﻞﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﻞ ﭼﺎه ‪24‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬دﺳـﺘﮕﺎه ‪57‬‬
‫ﺣﺪود ‪ 400‬ﺑﺸﻜﻪ ﮔﻞ و دﺳﺘﮕﺎه ‪ 14‬ﺣﺪود‪ 1500‬ﺑﺸﻜﻪ ﮔﻞ و ﻣﺨﺎزن ﮔﻞ ﭼﺎه‪24‬ﻧﻔﺖ ﺷـﻬﺮ ﺣـﺪود ‪2000‬‬
‫ﺑﺸﻜﻪ ﮔﻞ ﺑﺎ وزن‪45 pcf‬را آﻣﺎده ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪ TOP KILL‬ﺑﺎ ﻧﺼﺐ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮﺷﻤﺎره ‪ 3‬ﺑـﺮ روي دﻫﺎﻧـﻪ‬
‫ﭼﺎه )‪ (HyDrill‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻜﺪﺳﺘﮕﺎه اﺗﻲواﮔﻦ آﻏﺎز ﮔﺸﺖ اﺗﻲواﮔﻦ دوم و ﻳﻚ ﻋﺪد ﺑﻴـﻞ ﻣﻜـﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﻌﻨـﻮان‬
‫وزن ﮔﺬار روي ﺧﺮﭘﺎي آﺗﻲواﮔﻦ ﺣﺎﻣﻞ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺟﻬﺖ ﻧﮕﻬﺪاري و اﻋﻤﺎل وزن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي آب ﺑﻨﺪي ﺑﻬﺘﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﭘﻤﭙﺎژ ‪ 2000‬ﺑﺸﻜﻪ آب‪ 2100،‬ﺑﺸﻜﻪ ﮔﻞ ﺑﺎ دﺑﻲ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 40‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ ﺑـﺎ ﻓﺸـﺎر‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 500‬ﺗﺎ ‪ 2800‬ﭘﺎم ﻧﻴﺰ ﺑﺪرون ﭼﺎه ﭘﻤﭙﺎژ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪاز ﺑﺎز ﻛﺮدن ﺷﻴﺮ ﮔﻴﺖ واﻟﻮ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧـﻪ‬
‫ﮔﻞ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن از ﻋﺪم ورود ﮔﻞ ﺑﻪ درون ﭼﺎه ﺑﻮد‪ .‬ﻃﺮح ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ از آب ﺑﻨﺪي‬
‫ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭼﻬﺎرم ‪ TOP KILL‬ﺑﺎ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺷﻤﺎره ‪(89/4/13) 4‬‬
‫ﭘﺲ از ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ و ﻋﺪم رﺿﺎﻳﺖ از اﺳـﺘﻴﻨﮕﺮ ﺷـﻤﺎره ‪ ،3‬اﺳـﺘﻴﻨﮕﺮ ﺟﺪﻳـﺪي ﺑـﺎ‬
‫ﻫﺪف ورود ﺑﻪ ﻣﺎﻧﺪه درون ﭼﺎه ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪ‪.‬ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﻄﻌﺎت‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات وادوات ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻴﻢ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‬
‫و ﮔﺰارش آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮل ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﻮدن ﻋﻴﻮب آن‪ ،‬اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺷﻤﺎره ‪ 4‬ﺑﺎ ﻫﻤـﺎن ﺳـﺒﻚ ﺑـﺮ روي‬
‫دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪195 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -69‬ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﻣﻬﺎر ﭼﺎه‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ -68‬اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭼﻬﺎرم‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -70‬ﺧﺮاب ﺷﺪن ﺑﻮم اﺗﻲ واﮔﻦ دوم‬

‫اﻳﻦ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺨﺮوﻃﻲ)ﻣﻮﺷﻜﻲ( ﺷﺎﻣﻞ ﻟﻮﻟﻪ "‪ 3 1/2‬ﺑﺎ ﻗﻄﺮ داﺧﻠﻲ "‪ 2 1/2‬ﺑﻄﻮل ‪ 15‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ‬
‫و اﺳﺘﻴﻨﮕﺮي ﺑﻄﻮل ‪ 50‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﺑﺎ ﻗﻄﺮﺧﺎرﺟﻲ از "‪ 3 1/2‬ﺗﺎ "‪ 7 3/4‬در اﻧﺘﻬﺎي اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﻗﺒﻞ ﺑﻌﻨﻮان ﺟﻠﻮ‬
‫روﻧﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬در ﺣﻴﻦ ﻗﺮاردادن اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺷﻤﺎر ه ‪ 4‬ﺑﺮروي دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه و وزن ﮔﺬاري ﺗﻮﺳﻂ اﺗﻲواﮔﻦ‬
‫دوم ﺟﻬﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻓﺘﻦ آن ﻧﻴﺮوي زﻳﺎدي ﺑﺪﻟﻴﻞ ﮔﻴﺮ ﻛﺮدن اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ دردﻫﺎﻧﻪ ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ داﻟﻴﺰي وارد ﺷﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﻮم ﺧﻢ ﺷﺪ و ﻋﻤﻼ اﻳﻦ آﺗﻲواﮔﻦ از ﻛﺎر اﻓﺘﺎد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺣﻴﻦ ﺟﺎﮔﺬاري اﺳـﺘﻴﻨﮕﺮ ﺑـﻪ درون‬
‫ﭼﺎه ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻋﻤﺎل وزن و ﻛﺸﺶ ﻧﺎﺑﺠﺎ ﻗﺴـﻤﺖ ﭘـﺎﻳﻴﻦ اﺳـﺘﻴﻨﮕﺮ) از ﻧﺎﺣﻴـﻪ ‪ 14‬اﻳـﻨﭻ آن( از آن ﺟـﺪا و در‬
‫ﻫﺎﻳﺪرﻳﻞ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﻨﺠﻢ ‪ TOP KILL‬ﺑﺎ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺷﻤﺎره ‪(89/4/14) 5‬‬
‫در ﭘﻲ ﻧﺎﻛﺎم ﻣﺎﻧﺪن راﻧﺪن اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ راﻧﺪن اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ‪ 2‬ﺑـﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺟﺰﻳـﻲ در‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺷﻤﺎره ‪ 2‬از آب ﺑﻨﺪي ﺑﻬﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ اﺳـﺘﻴﻨﮕﺮﻫﺎ ﺑﺮﺧـﻮردار ﺑـﻮد‪ .‬در‬
‫ﻧﻮك ﺟﻠﻮ روﻧﺪه اﻳﻦ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﻳﻚ رﻳﻨﮓ "‪ 2‬ﺟﻮﺷﻜﺎري ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬ﺑﺎ ﻧﺼﺐ اﻳﻦ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺑـﺮ روي دﻫﺎﻧـﻪ ﭼـﺎه‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﻴﺎل)ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز( از درون اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺧﺎرج ﻣﻲﮔﺸﺖ و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ از آب ﺑﻨﺪي ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﺑﺎ ﺷﺮوع ﭘﻤﭙﺎژ ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ اﻧﺪﻛﻲ ﺑﺎ دﺑﻲ ‪ 40‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ ﻓﺸﺎر درون ﭼﺎه ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﻤﺒﻮد وزن روي‬
 ‫‪ / 196‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ آن را از ﺟﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﭘﺮﺗﺎب ﻛﺮده و ﻣﺎﻧﻊ از اﻳﺠﺎد آب ﺑﻨﺪي ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻴﺸﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻃﺮاﺣﻲ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﺸﻢ ‪ TOP KILL‬ﺑﺎ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺷﻤﺎره ‪(89/4/14) 6‬‬
‫اﻳﻦ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺷﻤﺎره ‪ 1‬ﺑﻮد‪.‬ﭘﺲ از ﻗﺮاردادن اﻳﻦ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ)ﺷﻤﺎره ‪ (6‬ﺗﻮﺳﻂ اﺗﻲواﮔﻦ ﺑﺮ روي‬
‫ﻫﺎﻳﺪرﻳﻞ واﻋﻤﺎل وزن ﺗﻮﺳﻂ اﺗﻲواﮔﻦ دوم از آب ﺑﻨﺪي ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺧـﻮﺑﻲ ﺑﺮﺧـﻮردار ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ ﺷـﺮوع ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬
‫‪ 1100‬ﺑﺸﻜﻪ آب ﺑﺎدﺑﻲ ‪ 40- 15‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ و ﻓﺸﺎر ‪ 2300‬ﭘﺎم و ﺳﭙﺲ ﮔﻞ ﺑـﻪ ﻣﻴـﺰان ‪ 1150‬ﺑﺸـﻜﻪ‬
‫ﺑﺎوزن ‪ 45pcf‬و دﺑﻲ ‪ 32- 10‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ وﻓﺸﺎر ‪ 1350‬ﭘﺎم ﺑﺪرون ﭼﺎه ﭘﻤﭙـﺎژ ﮔﺮدﻳـﺪ‪.‬دراﻳـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﭼﺎه ﻣﻬﺎر ﮔﺸﺘﻪ و ﺷﻴﺮﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﭼﺎه ﺣﺎوي ﮔﻞ ﮔﺎززده ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺟﻬـﺖ‬
‫ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮﻓﺸﺎر ﺳﻴﺎل ﭼﺎه‪ ،‬دﺑﻲ اﻓﺰاﻳﺶ داده ﺷـﺪ ودر ﭘـﻲ آن ﻓﺸـﺎر ﺑـﻪ ‪ 3500‬ﭘـﺎم رﺳـﻴﺪ ﻛـﻪ ﻧﺘﻴﺠـﻪ آن‬
‫ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﻞ در ﻧﻘﻄﻪ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ اﺗﻲواﮔﻦ ازﻧﺎﺣﻴﻪ ﭼﻜﺴﻦ وﺗﻮﻗﻒ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻮد ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -72‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر ﭼﺎه ﺑﺎ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺷﻤﺎره ‪6‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ -71‬اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺷﻤﺎره ‪6‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪- 74‬ﺷﻜﺴﺘﻦ ﭼﻜﺴﻦ ﺧﻄﻮط ﭘﻤﭙﺎژ‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ -73‬ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪن ﻧﺴﺒﻲ ﭼﺎه‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪197 /‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﻔﺘﻢ ‪ TOP KILL‬ﺑﺎ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺷﻤﺎره ‪(89/4/15) 7‬‬

‫در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮي ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮﺷﻤﺎره ‪ 4‬وﺑـﻪ ﻃـﻮل ‪ 141‬ﺳـﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﻃﺮاﺣـﻲ اﻧﺘﻬـﺎي آن داراي‬
‫ﻗﻄﺮﺧﺎرﺟﻲ "‪3 1/2‬ﺑﻮده وﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻴﺸﺪﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ درون ﻟﻮﻟﻪ "‪ 5‬ﻣﺎﻧﺪه در ‪ BOP‬واردﺷـﺪه وﻋﻤﻠﻴـﺎت‬
‫ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه را اﻧﺠﺎم دﻫﺪﻛﻪ ﭘﺲ ازﻗﺮاردادن ﺑﺮروي ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دردﺳﺘﮕﺎه اﺗﻲواﮔﻦ و ﺣﺮﻛﺖ اﺗﻲواﮔﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻤﺖ ﭼﺎه وﻗﺮاردادن آن درون‪HYDRILL‬داراي آب ﺑﻨﺪي ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺒﻮد وﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﮔﺎزوﻧﻔﺖ ﻣﺸـﺘﻌﻞ‬
‫ازﺧﺮوﺟﻲ آن ﻧﻴﺰﻛﻢ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺧﺎرج ﻛـﺮدن وﻛﻨﺎرﮔﺬاﺷـﺘﻦ آن ﺷـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از ﺧـﺎرج ﻛـﺮدن اﻳـﻦ‬
‫اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮروي ﻗﺴﻤﺖ ﻛﻠﻪ ﻗﻨﺪي در ﭘﺎﻳﻴﻦ آن اﺛﺮﻓﻠﺰ از‪24‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮي ازﺗﻪ ﺗﺎ ‪ 31‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮي دﻳﺪه ﺷﺪ و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺑﺮدن اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﺸﺘﻢ ‪ TOP KILL‬ﺑﺎ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺷﻤﺎره ‪(89/4/15) 8‬‬
‫دراﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ازﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري "‪ 4 3/4‬ﺑﻄﻮل ‪ 1/35‬ﻣﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻟﻮﻟﻪ وزﻧﻪ "‪14‬‬
‫ﺟﻮش داده ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ازﺣﺮﻛﺖ اﺗﻲواﮔﻦ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﺎه و ﺳـﻌﻲ در ﻗـﺮار دادن اﺳـﺘﻴﻨﮕﺮ در دﻫﺎﻧـﻪ ﭼـﺎه‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ وارد ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ داﻟﻴﺰي‪ HYDRILL‬ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﻧﺎﭼـﺎر ﺗﺼـﻤﻴﻢ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎرج ﻛﺮدن آن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ - 75‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﻋﺪم ﺗﻮﻓﻴﻖ در ﻣﻬﺎر ﭼﺎه‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻬﻢ و ﻧﻬﺎﻳﻲ ‪ TOP KILL‬ﺑﺎ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺷﻤﺎره ‪(89/4/15) 9‬‬
‫ﭘﺲ ازﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﺟﺎﻳﮕﺬاري اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺷﻤﺎره ‪ 8‬درون ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ BOP‬و ﺧﺎرج ﻛـﺮدن وﻋﻘـﺐ آوردن‬
‫آن ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از اﻧﺘﻬﺎي آن ﺑﺼـﻮرت ﻣﺨﺮوﻃـﻲ درآورده ﺷـﻮد ﺑﻄـﻮري ﻛـﻪ ﻗﻄﺮﺧـﺎرﺟﻲ‬
‫اﻧﺘﻬﺎ‪،‬ﻛﻤﺘﺮاز "‪ 10‬ﺷﻮد‪ .‬درﺣﺎﻟﻴﻜﻪ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ ﺑﺮروي اﺗﻲواﮔﻦ ﻧﺼﺐ ﺑﻮد ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻻزم ﺑﺮروي آن داده ﺷـﺪ و‬
‫‪ 24‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ از اﻧﺘﻬﺎي آن ﺑﺼﻮرت ﻣﺨﺮوﻃﻲ درآﻣﺪ‪ .‬ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﻲ ﺳﺮ ورودي ﺑﻪ ‪ HYDRILL‬ﺑﻪ"‪) 8 3/4‬ﺑﺎ‬
‫ﻗﻄﺮ داﺧﻠﻲ" ‪ (7‬رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮ روي‪ HYDRILL‬ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﻳﺪ و درﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎزﺑﻮدن ﺷﻴﺮآن‪،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ ﻛﻪ‬
 ‫‪ / 198‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫دﺳﺘﮕﺎه از آب ﺑﻨﺪي ﺑﺴﻴﺎرﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﻤﭙﺎژ آب و ﮔﻞ آﻏﺎزﮔﺮدﻳـﺪ‪.‬در اﺑﺘـﺪا ﻣﻘـﺪار‬
‫‪ 1000‬ﺑﺸﻜﻪ آب ﺑﺎ دﺑﻲ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ‪ 48‬ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ وﻓﺸﺎرﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ‪ 2300‬ﭘﺎم ﺑﻪ درون ﭼـﺎه ﺗﺰرﻳـﻖ ﺷـﺪ‬
‫ﺳﭙﺲ ﭘﻤﭙﺎژﮔﻞ آﻏﺎزﺷﺪ وﭘﺲ از ﭘﻤﭙﺎژ ‪ 700‬ﺑﺸﻜﻪ ﮔﻞ ﺑﺎ وزن ‪ 135pcf‬ﺑﺎ دﺑـﻲ ‪ 10- 32‬ﺑﺸـﻜﻪ دردﻗﻴﻘـﻪ‬
‫وﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻓﺸﺎرﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ‪ 1300‬ﭘﺎم‪ ،‬ﺷﻌﻠﻪﻫﺎي ﺳﺮﻛﺶ ﭼﺎه رﻓﺘﻪ رﻓﺘﻪ ﻛﻢ ودرﻧﻬﺎﻳﺖ ﺧـﺎﻣﻮش ﺷـﺪ و ﭼـﺎه‬
‫ﻛﺎﻣﻼ ﻣﻬﺎر ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺑﻪ ‪ BOP‬زﻳﺮ ﭼﺘﺮ آب‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﻌـﻮﻳﺾ ورﻓـﻊ ﻋﻴـﺐ‬
‫وﻟﻮﻫﺎي ﻛﻨﺎري آﺳﻴﺐ دﻳﺪه آﻏﺎزﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از رﻓﻊ ﻋﻴﺐ و اﺗﺼﺎل وﻟﻮﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻳﻜـﻲ ازﺧﻄـﻮط ﻟﻮﻟـﻪ "‪،3 1/2‬‬
‫ﭘﻤﭙﺎژﺳﻴﻤﺎن ﻫﻢ از ﻃﺮﻳﻖ اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ وﻫﻢ از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﻀﺎي ﺣﻠﻘﻮي آﻏﺎز ﺷﺪ و ‪ 300‬ﺑﺸﻜﻪ ﺳﻴﻤﺎن راﻫﻨﻤـﺎ ﺑـﺎ‬
‫وزن‪ 118 pcf‬و ‪ 200‬ﺑﺸﻜﻪ ﺳﻴﻤﺎن دﻧﺒﺎﻟﻪ ﺑﺎ وزن ‪ 118pcf‬ﺑﻪ درون ﭼﺎه ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ و ﻧﺼﺐ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﺮ ﭼﺎﻫﻲ)‪(89/04/16)(Well Head‬‬
‫ﭘﺲ از ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﻤﺎن وﺑﺎزﻛﺮدن ﭘﻴﭽﻬﺎي ‪ BOP‬ﺳﻌﻲ در ﺑﺮداﺷﺘﻦ آن ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه ﺟﺮﺛﻘﻴﻞ ﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﺑﺮاﺛﺮ ﮔﺮﻣﺎ ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮد‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ BOP‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺸﻌﻞ دوﺗﻜـﻪ و ﺑﺮداﺷـﺘﻪ ﺷـﺪ وﭘـﺲ از‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ وﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻟﻮﻟﻪﻫـﺎي ﺣﻔـﺎري ﺗﻮﺳـﻂ آن‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن ﺗﺎج ﭼﺎه ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه روي اﺳﭙﻮل ﺟﺪاري "‪ 13 5/8‬ﻧﺼﺐ ﺷﺪ‪ .‬در ﭘﺎﻳﺎن ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺎ اراﺋﻪ ﺟﺪول‪ 9‬ﻛﻞ ﻣﻮاد ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر ﭼﺎه ‪ 24‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ و زﻣﺎنﻫـﺎي ﺻـﺮف ﺷـﺪه از اﺑﺘـﺪا ﺗـﺎ‬
‫اﻧﺘﻬﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -77‬وﺿﻌﻴﺖ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه درون ‪BOP‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ -76‬ﺑﺮداﺷﺘﻦ ‪BOP‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -78‬ﻧﺼﺐ ‪Well Head‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪199 /‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات‬
‫ﻣﻬﺎر ﻓﻮران ﭼﺎه ‪ 24‬ﻧﻔﺖﺷﻬﺮ از ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ داراي وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻔﺮدي اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮو رﻳﺨﺘﻦ ﺳـﺎزه‬
‫دﻛﻞ ﺣﻔﺎري ﺑﺮ روي ﭼﺎه و آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻦ آن ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ وﺳﺎﻳﻞ ﺟﺎﻧﺒﻲ‪ ،‬آﻟﻮده ﺑﻮدن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﻦﻫﺎي ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﺪه از زﻣﺎن ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ و ﻛﻨﺘﺮل و ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه در ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ و آن ﻫﻢ ﺑﺼﻮرت ﻫﻤﺰﻣﺎن در ﺣـﺎﻟﺘﻲ‬
‫ﻛﻪ ﭼﺎه ﺧﺎﻣﻮش ﻧﺸﺪه و در ﺣﺎل آﺗﺶﺳﻮزي ﺑﻮد از ﺟﻤﻠﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﭼﺎه ‪ 24‬ﻧﻔﺖﺷﻬﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﺑﺮﺧﻲ اﺑﻬﺎﻣﺎت و ﻛﻤﺒﻮد اﻃﻼﻋﺎت زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﺪم ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤـﻞ ﺑﻤﻮﻗـﻊ‬
‫ﭘﺮﺳﻨﻞ دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻔﺎري در زﻣﺎن ﻫﺮزروي ﻛﺎﻣﻞ ﭼﺎه ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ ﻓﻮران ﭼﺎه ‪ 24‬ﻧﻔﺖﺷﻬﺮ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻻﻳﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪي درﻋﻤﻖ ‪ 615‬ﻣﺘﺮي ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻫﺮزروي ﻛﺎﻣﻞ ﮔﻞ ﺣﻔﺎري‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﭼـﺎه‬
‫ﺑﺸﺪت ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن و ﻓﻮران ﭼﺎه ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﻴﺰ ﺗﻴﻢ ﻣﻬﺎرﮔﺮان ﺷـﺮﻛﺖ‬
‫ﻣﻠﻲ ﻧﻔﺖ ﭼﺎه ‪ 24‬ﻧﻔﺖﺷﻬﺮ را ﺑﺎ روش ‪ Top Kill‬ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﺧﻮد درآورده و ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ روش ‪Bull Head‬‬
‫و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺘﻴﻨﮕﺮ اﻗﺪام ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ روز ﻛﺮدن اﻃﻼﻋﺎت زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳـﻲ )ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﻟﺮزهﻧﮕﺎري ﺳﻪ ﺑﻌﺪي(‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪﺗﺮ درﺣﻔـﺎري ﻣﺨـﺎزن ﻛـﻢ ﻋﻤـﻖ ﻛـﻪ اﺣﺘﻤـﺎل‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻻﻳﻪﻫﺎي ﮔﺎزي وﺟـﻮد دارد و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ آﻣـﻮزش دورهاي ﭘﺮﺳـﻨﻞ اﺻـﻠﻲ دﺳـﺘﮕﺎه ﺣﻔـﺎري در‬
‫ﺧﺼﻮص روشﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه و درﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎﻳﻴﺪﻳﻪ ‪ IWCF‬و ﺗﻤﺪﻳﺪ دورهاي آن از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﺑﺮوز ﺣﻮادﺛﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ -10‬ﻛﻞ ﻣﻮاد ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر ﭼﺎه ‪ 24‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ‬
‫وزن ﺳﻴﻤﺎن‬ ‫ﺳﻴﻤﺎن‬ ‫وزن ﮔﻞ‬ ‫ﮔﻞ‬
‫آب )ﺑﺸﻜﻪ(‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫)‪(PCF‬‬ ‫)ﺑﺸﻜﻪ(‬ ‫)‪(PCF‬‬ ‫)ﺑﺸﻜﻪ(‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪115‬‬ ‫‪750‬‬ ‫‪400‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪42‬‬ ‫‪1600‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم‬

‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪2100‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم‬

‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭼﻬﺎرم‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪1500‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﻨﺠﻢ‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪1150‬‬ ‫‪1100‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﺸﻢ‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﻔﺘﻢ‬

‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﺸﺘﻢ‬

‫‪118‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪135‬‬ ‫‪700‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻬﻢ‬
 ‫‪ / 200‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫‪ - 30‬ﺑﻲ ﺑﻲ ﺣﻜﻴﻤﻪ ‪76‬‬

‫ﻋﻠﺖ ﺣﺎدﺛﻪ‪ :‬ﻫﺮزروي ﮔﻞ ‪ -‬ﭘﺮ ﻧﻜﺮدن ﭼﺎه در ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ ‪ -‬ﺧﻄﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻔﺎري ‪ 43‬ﻓﺘﺢ‪ ،‬در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 20‬ﺷﻬﺮﻳﻮرﻣﺎه ‪1391‬ﺑﺮروي ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 76‬ﺑـﻲ ﺑـﻲ ﺣﻜﻴﻤـﻪ ﻣﺴـﺘﻘﺮ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﺎه ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﻔﺖ ﺳﺎزﻧﺪ آﺳﻤﺎري ﺑﻮده ﻛـﻪ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﮔـﺎز اﺿـﺎﻓﻲ ﻣـﻮرد ﺗﻌﻤﻴـﺮ ﻗـﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﭼﺎه ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎز ﻧﻤﻮدن ﭘﻨﺠـﺮه درون آﺳـﺘﺮي "‪ 7‬و ﺣﻔـﺎري ﺟﻬﺘـﺪار ﺗـﺎ ﻋﻤـﻖ ‪2099‬‬
‫ﻣﺘﺮﺣﻔﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻧﺼﺐ وﻳﭗ اﺳﺘﺎك‪،‬ﭼﺎه از ﻋﻤﻖ ‪ 1756‬ﻣﺘﺮي ﻛﺞ و ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ زاوﻳـﻪ ﺗـﺎ ‪ 46/20‬درﺟـﻪ در ﻋﻤـﻖ ‪1935‬‬
‫ﻣﺘﺮي وﺑﺎ آزﻳﻤﻮت ‪ 123‬درﺟﻪ ﺣﻔﺎري ﮔﺮدﻳﺪه و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﺟﻬـﺖ‪ ،‬زاوﻳـﻪ ﺑـﻪ ‪ 44/3‬درﺟـﻪ در ﻋﻤـﻖ‬
‫‪ 2086‬ﻣﺘﺮي ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺑﺮوز ﻫﺮزروي ﻛﺎﻣﻞ در اﻳﻦ ﻋﻤﻖ اﻗﺪام ﺑﻪ ﭘﻤﭙﺎژ ﭘﻴﻞ ‪ 25‬ﭘﻮﻧﺪي و ﻧﺼﺐ‬
‫ﭘﻼگ ﻣﮕﻨﺴﺘﻲ ﮔﺮدﻳﺪه ﻛﻪ ﭘـﺲ از ‪ 5‬ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﭘﻤﭙـﺎژ ﻣﮕﻨﺴـﺖ‪ ،‬ﻫـﺮزروي ﻛﻨﺘـﺮل ﮔﺮدﻳـﺪ‪.‬ﭘـﺲ از راﻧـﺪن‬
‫ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺨﺰن و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺎﻻ اﻓﺘﺎدن زون "‪ ،"B‬ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ اداره ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺨﺎزن‪ ،‬ﺣﻔﺮه ﺑﺎ‬
‫ﭘﻼگ ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ ﻣﺴﺪود ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺣﻔﺎري ﺣﻔﺮه دوم از ﻋﻤﻖ ‪ 1772‬ﻣﺘﺮي ﺑﺎ زاوﻳﻪ ‪ 8/5‬درﺟﻪ و آزﻳﻤـﻮت ‪72‬‬
‫درﺟﻪ آﻏﺎز و ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ زاوﻳﻪ ﺗﺎ ‪ 34/9‬درﺟﻪ در ﻋﻤﻖ ‪ 1884‬ﻣﺘﺮي ﺑﺎ ﮔﻞ اﻣﻮﻟﺴﻴﻮﻧﻲ ‪ 56‬ﭘﻮﻧﺪ‪/‬ﻓﻮت ﻣﻜﻌﺐ‬
‫و ﻫﺮزروي ‪ 2- 0‬ﺑﺸﻜﻪ در ﺳﺎﻋﺖ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻫﺮزروي ﻛﺎﻣﻞ در اﻳﻦ ﻋﻤﻖ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري ﺑﻪ آب و ﭘﻤﭙـﺎژ ‪ 2/5‬ﺑﺸـﻜﻪ‪/‬دﻗﻴﻘـﻪ درون‬
‫داﻟﻴﺰ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 1756‬ﻣﺘﺮي ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و ﺳﭙﺲ ‪ 250‬ﺑﺸﻜﻪ ﭘﻴﻞ ‪ 5‬ﭘﻮﻧﺪي درون ﻟﻮﻟﻪﻫـﺎ ﭘﻤـﭗ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 300‬ﻣﺘﺮي ﺿﻤﻦ ﭘﻤﭙﺎژ ‪ 2/5‬ﺑﺸﻜﻪ‪/‬دﻗﻴﻘﻪ آب درون داﻟﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻛﻪ در اﻳـﻦ‬
‫ﻋﻤﻖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﺷﺪﻳﺪ ﮔﺎز در ﺳﺎﻋﺖ ‪ 5/30‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺎﻣﺪاد روز ﺟﻤﻌﻪ ﻣﻮرﺧﻪ ‪ 6‬آﺑﺎﻧﻤﺎه‪ ،‬ﺳﻌﻲ در ﺑﺴﺘﻦ‬
‫رﻣﺰ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺛﺮ ﻧﺒﻮده و ﺗﻤﺎم ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و ‪ BHA‬ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﭼﺎه ﭘﺮﺗﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑﻪ ﻓــﻮران ﺷﺪﻳﺪ ﮔــﺎز و ﺟــﺮﻗﻪ اﻳﺠـﺎد ﺷﺪه در اﺛﺮ ﺑﺮﺧﻮرد ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻫﻤﻜﺎران ﻋﺰﻳﺰﻣﺎن‬
‫ﺟﺎن ﺑﻪ ﺟﺎن آﻓﺮﻳﻦ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﺮد و دﻛﻞ دﭼـﺎر ﺣــﺎدﺛﻪ و ﺧﺴﺎرات ﺷﺪﻳﺪ ﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ رﺋـﻴﺲ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه و ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻣﻦ ﺑﺎ رﺷﺎدت ﺗﻤﺎم اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه ﻧﻤﻮده و ﻓﻮران ﮔﺎز ﻣﻬﺎر ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬آﺗـﺶ ﺳـﻮزي‬
‫ﺳﻄﺤﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ اﻗﺪام ﺑﻤﻮﻗﻊ و رﺳﻴﺪن ﮔﺮوه آﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﻲ از واﺣﺪ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﺧـﺎﻣﻮش ﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از‬
‫ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ﭘﻤﭗ ﺗﺮاك و ﺧﻄﻮط ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و ﺑﺎ ﭘﻤﭙﺎژ‪ 800‬ﺑﺸﻜﻪ آب وﭘﻴﻞ ﻏﻠﻴﻆ ﺑﻤﻴﺰان‪4‬ﺑﺸﻜﻪ‪/‬دﻗﻴﻘـﻪ ﺑـﺎ ﻓﺸـﺎر‬
‫اوﻟﻴﻪ ‪ 1600‬ﭘﺎم‪ ،‬درون ﭼﺎه ﭘﻤﭗ ﮔﺮدﻳﺪه و ﻓﺸﺎر ﺻﻔﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺿﻤﻦ ﭘﻤﭙﺎژ آب ﺑﻤﻴﺰان ‪ 3‬ﺑﺸﻜﻪ‪/‬دﻗﻴﻘـﻪ ﺑـﺪون‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي و ﺗﻬﻴﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺟﻬﺖ ﭘﻤﭙﺎژ ﺳﻴﻤﺎن ﺑﻤﻨﻈﻮر اﻳﻤﻦ ﺳﺎزي ﭼﺎه و دﻛﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ازآﺑﮕﻴﺮي و رﺳﻴﺪن ﺳﻴﻤﺎن ﺑﻪ دﻛﻞ و ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ﺧﻄـﻮط ﺳـﻴﻤﺎﻧﻜﺎري وآزﻣـﺎﻳﺶ ﻓﺸـﺎر‪460،‬ﺑﺸـﻜﻪ ﺳـﻴﻤﺎن‬
‫ﺑﻨﺘﻮﻧﺎﻳﺘﻲ ﺑﺎ وزن‪103‬ﭘﻮﻧﺪ‪/‬ﻓﻮت ﻣﻜﻌﺐ و ﻣﻴﺰان‪ 5‬ﺑﺸﻜﻪ دردﻗﻴﻘﻪ و ﻓﺸـﺎر‪100‬ﭘـﺎم ﺗﺰرﻳـﻖ و در اداﻣـﻪ‪520‬‬
‫ﺑﺸـﻜﻪ ﺳــﻴﻤﺎن ﻛﻠﺴــﻴﻢ ﻛﻠﺮاﻳــﺪي ﺑــﺎ وزن‪ 118- 116‬ﭘﻮﻧــﺪ‪/‬ﻓــﻮت ﻣﻜﻌــﺐ وﻣﻴــﺰان‪2/5‬ﺑﺸــﻜﻪ دردﻗﻴﻘــﻪ و‬
‫ﻓﺸﺎر‪1500‬ﭘﺎم ﭘﻤﭗ و ﭼﺎه اﻳﻤﻦ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﻤﺪت ‪ 1‬ﺳﺎﻋﺖ ﻓﺸﺎر ‪ 1000‬ﭘﺎم روي ﺳـﻴﻤﺎن اﻋﻤـﺎل و ﭘـﺲ از‬
‫ﺗﺮﺧﻴﺺ ﻓﺸﺎر ﮔﺮدش ﮔﻞ از دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺠﻢ ﺑﺮﻗﺮار ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪201 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-79‬ﻗﺪرت ﻓﻮران‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ Traveing Block -80‬ﻗﺮﻗﺮه ﻣﺘﺤﺮك و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات آﺳﻴﺐ دﻳﺪه‬

‫‪ - 31‬رگ ﺳﻔﻴﺪ ‪ 120‬ﺳﺎل ‪1392‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﺣﺎدﺛﻪ‪ :‬ﻫﺮزروي ﮔﻞ ؛ ﺗﻌﻠﻞ در ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه؛ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﻣﻜﺮر اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﭼﺎه در ﻣﻮرﺧﻪ ‪ 1392/1/ 26‬در ﺣﻴﻦ ﺣﻔـﺎري دﭼـﺎر ﻫـﺮزروي ﻛﺎﻣـﻞ )‪ ( Complete Loss‬ﺷـﺪ ﭘـﺲ‬
‫از ‪ Kelly Back‬؛ ‪ 3 Stand‬از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎري را از ﭼﺎه ﺧﺎرج ﻧﻤﻮدﻧﺪ در ﺣﻴﻦ ﺑﺎﻻ آﻣﺪن ﭼﺎه ﺑﺎ ‪ 2‬ﺗﺎ ‪3‬‬
‫ﺑﺸﻜﻪ در دﻗﻴﻘﻪ ﭼﺎه ﺑﺪون ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﭘﺮ ﻣﻲﺷﺪ ﮔﺎز ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳـﺘﺎﺗﻴﻚ وارد دﻳـﻮاره ﭼـﺎه‬
 ‫‪ / 202‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫‪ Well Bore‬ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﮔﺎز ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪه ‪)Gas Slippage‬ﻋﺒﻮر ﮔﺎز از ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري ﺑـﺎ ﻓـﺎزي ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ(‬
‫ﺻﻌﻮد ﻛﺮد و ﺑﻪ ﺳﻄﺢ رﺳﻴﺪ ﭼﺎه ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﺴﺘﻦ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓـﻮراﻧﮕﻴﺮ ﺳـﺮ ﭼـﺎﻫﻲ ﺟﻬـﺖ ﻣﺴـﺪود‬
‫ﺳﺎزي و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻧﺘﺸﺎر ﮔﺎز ﺑﻲ ﻓﺎﻳﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﺳﺎﻋﺖﻫﺎ ﻧﺸﺖ ﮔﺎز؛ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻓـﻮراﻧﮕﻴﺮ ﺑﺮﺷـﻲ‬
‫‪ Shear Rams‬ﺑﺮﻳﺪه و در ﭼﺎه رﻫﺎ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻗﺪام ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺳﻘﻮط ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪ 100‬ﻣﺘﺮ ﺷﺪ‪ .‬در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ از ﺟﺎن ﮔﺬﺷﺘﻜﻲ ﮔﺮوه اﻃﻔﺎء و ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻄﺮ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ اﺣﺘﻤـﺎل اﻧﻔﺠـﺎر ﺑـﻮد‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺘﻲ از ‪ Side Outlet‬ﺳﻤﺖ راﺳﺖ زﻳﺮ ‪ Tubing Hanger‬از ‪ Ring Gasket‬ﺑﻴﻦ‬
‫دو ‪ Valve‬ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﮔﺎز از روزﻧﻪاي ﺑﺎرﻳﻚ و ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﺪ و ﮔـﺎز ﻃﺒـﻖ ﻗـﺎﻧﻮن‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﮔﺎزﻫﺎ زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ وارد ﻓﻀﺎي ﺑﺎز ﻣﻲﺷﺪ اﻳﺠﺎد ﺑﺮودت ﺷﺪﻳﺪ ﻣـﻲﻧﻤـﻮد اﻳـﻦ ﺑـﺮودت ﺑﺎﻋـﺚ ﻳـﺦ زدن‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺗﺎج ﭼﺎه و ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮو ﺣﻮﺿﭽﻪ ﭼﺎه ﺷﺪ ﺧﺮوج ﮔﺎز ﺑﺎ ﻓﺸـﺎر زﻳـﺎد اداﻣـﻪ داﺷـﺖ و ﺗﻤـﺎم‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ‪ Location‬و اﻃﺮاف را ﭘﺮ از ﮔﺎز ﻧﻤﻮد در ﻣﺪت ده ﺳﺎﻋﺖ ﮔﺎز ﻓﺎز ﭘﻴﻮﺳﺘﻪاي را ﺗﺸـﻜﻴﻞ داد ﻛـﻪ‬
‫ﺣﺠﻢ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي از ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲداد‪ .‬ﺗـﻴﻢ اﻃﻔـﺎء ﭘـﺲ از ﻣﺸـﻮرت ؛ ﺗﺼـﻤﻴﻢ ﺑـﻪ ﺑﺴـﺘﻦ ﺷـﻴﺮ‬
‫ﻣﺬﻛﻮرﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻦ ﺷﻴﺮ ﻣﺬﻛﻮر در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 2500‬ﭘـﺎم ﻓﺸـﺎر زﻳـﺮ آن ﻣﺤﺒـﻮس ﺑـﻮد ﭼـﺎه در‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻴﻢ اﻃﻔﺎء در آﻣﺪ و ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ﺳﺎﻋﺘﻲ ﮔـﺎز در ﻓﻀـﺎ ﭘﺨـﺶ ﺷـﺪ و اﻓﺘﺨـﺎري دﻳﮕـﺮ ﺑـﺮ‬
‫اﻓﺘﺨﺎرات ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﺮ ﻣﺮدان ورق ﺧﻮرد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﻤﺮاه رﻳﺴﻚ زﻳﺎد در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺑﺎ ﺟﺮﻗﻪاي ﻛـﻞ ﻣﺤﻮﻃـﻪ ﻣﻨﻔﺠـﺮ ﻣـﻲﺷـﺪ ﺑـﺎ اﻳﺜـﺎر و از ﺧـﻮد‬
‫ﮔﺬﺷﺘﮕﻲ ﺗﻴﻤﻲ؛ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﺸﺖ ﮔﺎز ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﺬﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﻮران ﺳﺮﻋﺖ ﺣﻀـﻮر و‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰ ﺗﻴﻢ اﻃﻔﺎء آﻧﻘﺪر ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺖ ﺧﻴﺰ ﺟﻨﻮب –ﻣﻌﺎوﻧـﺖ‬
‫ﻓﻨﻲ ﻣﺪﻳﺮ –ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﻨﻲ ﻣﺪﻳﺮ ﺣﻔﺎري ‪ -‬رﺋﻴﺲ اداره ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري ‪ -‬روﺳﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﻔـﺎري ‪-‬‬
‫رﺋﻴﺲ ﺳﺎزﻣﺎن اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ و ﻣﺪﻳﺮان ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و ﺗﺮاﺑﺮي و ﺣﺮاﺳﺖ و اﻳﻤﻨﻲ و آﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﻲ ﺳﺘﺎد و ﻣﻨﺎﻃﻖ‬
‫آﻏﺎﺟﺎري و ﮔﭽﺴﺎران از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺖ ﺧﻴﺰ ﺟﻨﻮب و ﻣﺪﻳﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﺣﻔﺎري و روﺳﺎي ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﺣﻔﺎري و ﭘﺮﺳﻨﻞ زﺣﻤﺘﻜﺶ دﻛﻞ ‪ 51‬ﻓﺘﺢ و ﻛﻠﻴﻪ ﻋﺰﻳﺰاﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻳﺜﺎر و‬
‫از ﺟﺎن ﮔﺬﺷﺘﮕﻲ از وﻗﻮع ﺣﺎدﺛﻪ اي ﻣﺮﮔﺒﺎر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ اذﻋﺎن ﻧﻤﻮد ﻛﻪ در ﺗﻤﺎم زﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺎن در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻄﺮ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ اﺷﺘﺒﺎه ﺣﺎدﺛﻪاي ﺑﺰرگ را اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﮔﺎز ﻛﻢ ﻛـﻢ‬
‫در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭘﺨﺶ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻛﺎﻣﻼ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎر ﺗﻴﻤﻲ ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﻧﻔـﺖ ﺧﻴـﺰ و ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﻠـﻲ ﺣﻔـﺎري از‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺑﺰرگ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮد و در ﺳﺎﻳﻪ از ﺟﺎن ﮔﺬﺷﺘﮕﻲ‪ ،‬از ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن اﻓﺮاد ﻣﺘﺨﺼﺺ زﻳﺎدي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه‬
‫ﻫﺪررﻓﺖ ﺗﺠﻬﻴﺰات و دﻛﻞ ‪ 51‬ﻓﺘﺢ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي ﻛﺮد ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺛﺎﺑـﺖ ﺷـﺪ ﻛـﻪ در ﺳـﺎﻳﻪ ﻫﻤـﺪﻟﻲ و ﺑـﺎ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺗﻮان ﺟﻠﻮ ﺧﺴﺎرات را ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‪:‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﭘﺲ از ﻫﺮزروي ﭼﺎه ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ و از ورود ﮔﺎز ﺑﻪ ﭼﺎه ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﺪ اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ رخ ﻧﻤﻲداد‪.‬‬
‫در زﻣﺎن ﺳﻴﻼن)‪ ( Kick‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻳﻌﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه اﻗﺪام ﻧﻤﻮد و ﻃﺒـﻖ روشﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد ؛ ﺿـﻤﻦ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه از اﻳﺠﺎد ﻓﻮران ‪ Blow Out‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪ .‬اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﻣﺘﻮاﻟﻲ زﻳﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﺷﺪ‪:‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪203 /‬‬

‫اﻟﻒ ( ﺗﺴﺖ ﻧﻜﺮدن ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺎري ‪ Tubing Hanger‬و ﺑﺎز ﺑﻮدن آﻧﻬﺎ‬
‫ب ( ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ‪ Kelly‬ﻻزم ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ج ( ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ‪ 3Stand‬ﻟﻮﻟﻪ ﺣﻔﺎري ﺑﻲ دﻟﻴﻞ ﺑﻮد‪.‬‬
‫د ( ﭼﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﮔﻞ ﭘﺮﻣﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫـ ( ﺑﺮﻳﺪن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻮراﻧﮕﻴﺮ ﺑﺮﺷﻲ ‪ Shear Rams‬و ﺳﻘﻮط ‪ 100‬ﻣﺘﺮ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﺧﺮوج ﮔﺎز ﺷﺪ‪.‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﺎ ﺳﻘﻮط ﺷﺪﻳﺪي ﻛﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري ‪ Drill String‬ﺧﺴﺎرت ﺷﺪﻳﺪي‬
‫وارد ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﺎﻧﺪه ﻳﺎﺑﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎهﻫﺎ در اﻧﺘﻈﺎر دﻛﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬ﻃﺒﻖ ﮔﺰارش واﺻﻠﻪ ﭘـﺲ از ﻛﺸـﺘﻦ و‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه ﺟﻬﺖ ﺧﺎرج ﺳﺎزي ﻣﺎﻧﺪه اﻗﺪام ﺷﺪ و ﺑﺎﻻي ﻣﺎﻧﺪه ‪ 44‬ﻣﺘﺮ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از ﻋﻤﻖ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﻤﺎم ﻣﻮاردي ﻛﻪ ذﻛﺮ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻛﻠﻴﺪي دﻛﻞ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑـﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻛﺘـﺎب ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ‬
‫ﻣﻘﺮرات ﻓﺼﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻔﺎري در ﻛﻼﻫﮓ ﮔﺎزي ؛ ﻗﻮاﻧﻴﻦ در ﻫﻨﮕﺎم ﻫﺮزروي ﻛﺎﻣﻞ ﮔﻞ ﺣﻔـﺎري از ﺑـﺮوز‬
‫ﭘﻴﺸ‪Ĥ‬ﻣﺪﻫﺎي ﻧﺎﮔﻮار ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -81‬ﮔﺎز ﺗﻤﺎم ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‬

 ‫‪ / 204‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -82‬اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪن ﮔﺎز در ﻛﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﺎ ﺷﻌﺎع‪4 Km‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‪:‬‬
‫)‪Ideal Gas
P*V=ZnRT (Z=1‬‬
‫‪Vair= 100*435200000/21= 8/120/681 MMM Mt^3‬‬
‫‬
‫‪Vair   πr  *1/2‬‬
‫)‪==> r=1100 Mt (vacuum radius‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -11‬ﺟﺪول ﮔﺎزﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در اﻃﺮاف دﻛﻞ‬

‫‪total gas‬‬
‫‪volume of‬‬
‫‪volume=160‬‬ ‫)‪volume(m^3‬‬ ‫‪mole‬‬ ‫‪mole O2‬‬
‫)‪required O2(m^3‬‬
‫‪MM m^2‬‬
‫‪CH4‬‬ ‫‪112000000‬‬ ‫‪4532541064‬‬ ‫‪2*4532541064‬‬ ‫‪224000000‬‬
‫‪C2H6‬‬ ‫‪28800000‬‬ ‫‪1165510559‬‬ ‫‪3.5*1165510559‬‬ ‫‪100800000‬‬
‫‪C3H8‬‬ ‫‪9600000‬‬ ‫‪388503519.8‬‬ ‫‪5*388503519.8‬‬ ‫‪48000000‬‬
‫‪6.5*388503519.‬‬
‫‪C4H10‬‬ ‫‪9600000‬‬ ‫‪388503519.8‬‬ ‫‪62400000‬‬
‫‪8‬‬
‫‪Total‬‬ ‫‪160,000,000‬‬ ‫‪435200000‬‬
‫روش ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎي ﻛﻮﻳﺖ ‪ -‬ﺑﻮرﮔﺎن از ﻧﻈﺮ ﻓﻨﻲ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ از ﺟﻌﻔﺮ ﭘﻮرﻓﺮﺟﻮدي‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ "ﻣﺮدان ﺳـﺨﺖ‪ ،‬روزﻫـﺎي ﺳـﺨﺖ" ﻛـﺎري از‬
‫رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﺣﻔﺎري اﻳﺮان‬
‫ﻋﻠﺖ ﺣﺎدﺛﻪ‪ :‬وﻗﻮع ﺟﻨﮓ ﻋﺮاق ﺑﺎ ﻛﻮﻳﺖ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﭼﺎه ﺳﻮزي در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺎ ﺳﻮﺧﺘﻦ ‪760‬ﺣﻠﻘﻪ ﭼﺎه‬
‫دو ﻧﻮع ﭼﺎه ﺑﻪ ﮔﺮوه اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﺮاي ﻣﻬﺎر واﮔﺬار ﺷﺪ ﻧﻮﻋﻲ ﻛﻪ از ﻳﻚ ﻣﺨﺰن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻔﺖ ﻣﻲﻧﻤﻮد و ﻧﻮع ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫دوﮔﺎﻧﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﻳﻚ ﭼﺎه ﺑﺎ دو ﻟﻮﻟﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ از دو ﻣﺨﺰن ﻧﻔﺖ را ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻣﻲآورد ﻛﻪ ﭼﻮن اﻳﻦ دو ﻣﺨﺰن‬
‫ﻧﻔﺖ ﻣﺘﻔﺎوت و ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻔﺎوت داﺷﺘﻨﺪ از دو ﻟﻮﻟﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪205 /‬‬

‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ دوﮔﺎﻧﻪ ﻣﺸﻜﻠﺘﺮ و ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ از ﻧﻮع دﻳﮕـﺮ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ در زﻣـﺎﻧﻲ ورود‬
‫ﮔﺮوه ﻣﺘﺨﺼﺺ اﻳﺮاﻧﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻜﺘﻞ ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻣﺪﻋﺎ ﻛﻪ ﮔﺮوه اﻳﺮاﻧﻲ ﺗﻮاﻧـﺎﺋﻲ اﻧﺠـﺎم اﻳـﻦ ﻧـﻮع‬
‫ﻛﺎرﻫﺎ را ﻧﺪارد ﭼﺎهﻫﺎي ﺳﺨﺖ و دوﮔﺎﻧﻪ را ﺑﻪ ﮔﺮوه اﻳﺮاﻧﻲ واﮔﺬار ﻧﻤﻮدﻧﺪ وﻟﻲ ﺑﻪ ﻟﻄـﻒ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺗﺒـﺎرك و‬
‫ﺗﻌﺎﻟﻲ و ﺳﻌﻲ و ﻛﻮﺷﺶ و ﻛﺎرداﻧﻲ ﮔﺮوه ﻋﻼوه ﺑﺮاﻳﻨﻜﻪ از ﻋﻬﺪه ﻛـﺎر ﺑﺮآﻣﺪﻧـﺪ رﻛـﻮردار ﻫﻤـﻪ ﮔـﺮوهﻫـﺎي‬
‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻛﻮﻳﺖ ﻧﻴﺰ ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ 3,5‬روز ﺑﺮاي ﻣﻬﺎر ﻫـﺮ ﭼـﺎه ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ و‬
‫ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ زﻣﺎن ﻣﻬﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺮوه اﻳﺮاﻧﻲ ﺛﺒﺖ ﺷﺪ و ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﻮع ﻣﻬـﺎر‬
‫اﺳﺖ ﮔﺮوه اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﺑﻪ دو دﻟﻴﻞ ﭼﺎه ﻫﺎﺋﻲ را ﻛﻪ ﻣﻬﺎر ﻣﻲﻛﺮد ﭘﺮ از ﺳﻴﻤﺎن ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﺑﺮاي ﺳﻬﻮﻟﺖ و ﺳﺮﻋﺖ دادن ﺑﻜﺎر )ﭼﻮن ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه و از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻤﭗ ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري ﺑﺎ وزن ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬
‫ﻫﻢ وﻗﺖﮔﻴﺮ اﺳﺖ و ﻣﺸﻜﻞ ﺗﺮ(‪.‬‬
‫ب‪ :‬ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻛﺎر ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه ﻧﺰدﻳﻚ ﭼﻮن ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ ﻛﻮﻳﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ از اﻳﻦ ﭼﺎهﻫﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻔﺖ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬و‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ راﻫﻲ ﺑـﻮد ﺑـﺮاي ﺑـﺎزﭘﺲ ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬
‫دﻻرﻫﺎي ﻧﻔﺘﻲ ﻛﻮﻳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎي دوﮔﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻔﺎوت داﺷﺘﻨﺪ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻀﺎﻋﻔﻲ داﺷﺖ وﻟﻲ ﺑﻬﺮﺣﺎل ﺿـﻤﻦ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﻫﻤﻪ وﺳﺎﺋﻠﻲ ﻛﻪ از اﻳﺮان ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺣﻤﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد از روشﻫﺎي زﻳﺮ ﺑﺮاي ﻣﻬﺎر اﻳﻦ ﭼﺎهﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ ‪ -‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺎ ﻧﺼﺐ دودﻛﺶ و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ دﻫﺎﻧﻪ و اﻧﺘﻘﺎل آﺗﺶ ﺑﻪ ﻓﻀﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﭼﺎه ﺑـﺎ‬
‫ﻛﺎر روي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﺮﭼﺎﻫﻲ‪:‬‬
‫ب ‪ -‬ﺑﺎزﻛﺮدن ﻳﺎ ﺑﺮﻳﺪن ﺷﻴﺮآﻻت ﻣﻌﻴﻮب‬
‫ج ‪ -‬ﻧﺼﺐ ﺷﻴﺮآﻻت ﺟﺪﻳﺪ‬
‫د ‪ -‬ﺑﺴﺘﻦ و ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻮاد ﮔﻞ ﺣﻔﺎري و ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه‬
‫ه ‪ -‬در ﻳﻚ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده از ‪Stinger‬‬
‫اﻟﻒ ‪ -‬ﻛﺎر دورﻛﺮدن ﺷﻌﻠﻪ از دﻫﺎﻧﻪ و ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﺑﺎ دودﻛﺶ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬
‫ب ‪ -‬ﻧﺼﺐ ﺷﻴﺮآﻻت ﺑﺎ ﻧﺼﺐ اﻳﻦ ﺷﻴﺮآﻻت در درون دﻫﺎﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫اﺷﻐﺎل ﻛﻮﻳﺖ و آزادي آن ﺑﺎ ﺑﻤﺒﺎراﻧﻲ ﻣﻌﺎدل ‪ 12‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻤﺐ اﺗﻤﻲ ﻫﻴﺮوﺷﻴﻤﺎ‬
‫ﻛﻮﻳﺖ ﺑﺎ ‪ 17818‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ وﺳﻌﺖ و ‪ 2،2‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ ﺟﻤﻌﻴﺖ و در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻦ ‪ 99‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺑﺸـﻜﻪ‬
‫ﻧﻔﺖ در رﺗﺒﻪ ﻫﺸﺘﻢ ﻛﺸﻮرﻫﺎي دارﻧﺪه ذﺧﺎﻳﺮ ﻧﻔﺖ ﺟﻬﺎن ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫ﺳﺎل ‪ (1369) 1990‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻨﻬﺎ دو ﺳﺎل ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ‪ ،‬ﺻﺪام ﺣﺴـﻴﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺑﻬﺎﻧـﻪ ﺑﺮداﺷـﺖ‬
‫ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻛﻮﻳﺖ از ﻳﻚ ﻣﻴﺪان ﻣﺸﺘﺮك ﻣﺮزي و ﻧﺎراﺣﺘﻲ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر از ﻋﺪم ﻫﻤﺮاﻫﻲ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر در ﺣﻔﻆ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ادﻋﺎي اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺮ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺟﺰاﻳﺮ ورﺑﻪ و ﺑﻮﺑﻴﺎن‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺳﭙﺎه از ارﺗﺶ ﻣـﻨﻈﻢ‬
‫ﺧﻮد را در ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺮز ﻣﺸﺘﺮك ﺧﻮد ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻛﺮد و در ﻋﺮض ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ آراﻳﺶ ﺟﻨﮕﻲ‬
‫داد‪.‬‬
 ‫‪ / 206‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم در آﮔﻮﺳﺖ ‪ 1990‬ﺑﻴﺶ از ‪ 300‬ﻫﺰار ﻧﻔﺮ از ارﺗﺸﻴﺎن ﻋﺮاق از ﻣﺮز اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻋﺒﻮر ﻛﺮده و ﻇـﺮف‬
‫ﻳﻚ روز ‪ 75‬ﻣﺎﻳﻞ در ﺧﺎك اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﭘﻴﺸﺮوي ﻛﺮدﻧﺪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ ﻋﺪم دﻓـﺎع ﻣـﻮﺛﺮ از ﺳـﻮي ﻧﻈﺎﻣﻴـﺎن‬
‫ﻛﻮﻳﺖ اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻇﺮف ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ روز ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ اﺷﻐﺎل ارﺗﺶ ﻋﺮاق درآﻣﺪ‪ .‬ﻋﺮاق ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 7‬ﻣﺎه اﻳﻦ‬
‫ﻛﺸﻮر را در اﺷﻐﺎل ﺧﻮد داﺷﺖ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺎ واﻛﻨﺶ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ و اﻗﺪام ﻧﻈﺎﻣﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ و ﻣﺘﺤﺪاﻧﺶ‬
‫ﺧﺮوج ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻋﺮاﻗﻲ و آزادﺳﺎزي ﻛﻮﻳﺖ آﻏﺎز ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺷﺪت ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﻤﻼت ﻫﻮاﻳﻲ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﺋﺘﻼف ﻋﻠﻴﻪ ﻋﺮاق ﻛﻪ ﻣﻌﺎدل ‪ 12‬ﺑﻤـﺐ اﺗﻤـﻲ ﻛـﻪ در ﻫﻴﺮوﺷـﻴﻤﺎ‬
‫ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﺪ ﻗﺪرت داﺷﺖ‪ ،‬ارﺗﺶ ﻋﺮاق ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﺗﺮك ﻛﻮﻳﺖ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ را آﺗﺶ زد؟‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس آﻣﺎرﻫﺎي ﻣﻘﺎﻣﺎت آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ارﺗﺶ ﻋﺮاق در ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮد ﺑـﻪ دﺳـﺘﻮر ﺻـﺪام ﺣﺴـﻴﻦ‬
‫اﻣﺎﻛﻦ‪ ،‬ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت و واﺣﺪﻫﺎي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻧﻔﺖ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻛﺮدﻧﺪ و از ﻫﺰار ﺣﻠﻘﻪ‬
‫ﭼﺎه ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﻛﻮﻳﺖ‪ ،‬ﻫﻔﺘﺼﺪ و ﺷﺼﺖ ﺣﻠﻘﻪ را ﻣﻨﻔﺠﺮ و ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫در ‪ 23‬ﻓﻮرﻳﻪ ‪ 1991‬ارﺗﺶ ﻋﺮاق ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪن ﭼﺎهﻫﺎ را اﻧﻜﺎر و ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺎزرﺳﻲ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛـﺮد ﻛـﻪ‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻧﻜﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﻪ ارﺗﺶ ﻋﺮاق در ﺣﻴﻦ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮد ﺑـﻴﺶ از ‪70‬‬
‫درﺻﺪ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﻛﻮﻳﺖ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺮد ﻫﻴﭽﮕﺎه ﺑﺎ دﻻﻳﻞ ﻛﺎﻓﻲ اﺛﺒﺎت ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮف ﺳﻴﺎه در ﻫﻴﻤﺎﻟﻴﺎ‬
‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ از اﻳﻦ واﻗﻌﻪ اﻫﻤﻴﺖ داﺷﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﮔﺰارش ﻣﺎﻳﻜﻞ رﻧﺮ از ﻣﻮﺳﺴﻪ ورﻟﺪ واچ اﻳـﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺎﻫﻮارهاي ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪاد ﻛﻪ از اواﺳﻂ ﻣﺎه ﻣﺎرس ‪ 1991‬اﺑﺮﻫﺎي دود ﺳﻤﻲ از روﻣﺎﻧﻲ و ﺑﻠﻐﺎرﺳﺘﺎن ﺗﺎ‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺑﺮف ﺳﻴﺎه در ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ‪ 2‬ﻫﺰار ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ آن ﺳـﻮﺗﺮ و در رﺷـﺘﻪ‬
‫ﻛﻮهﻫﺎي ﻫﻴﻤﺎﻟﻴﺎ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﻮران ﭼﺎهﻫﺎ و ﺳﻮﺧﺘﻦ روزاﻧﻪ ‪ 6‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ و ‪ 70‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﮔـﺎز‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﺗـﺮاژدي‬
‫آﺗﺶ ﺳﻮزي ﻧﻔﺘﻲ ﺟﻬﺎن ﺑﻮﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ .‬ﺳﻮﺧﺘﻦ روزاﻧﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم‪ ،‬ﺿﺎﻳﻌﺎت ﮔﺴﺘﺮدهاي ﺑﺮ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ اﻳﺠﺎد ﻛﺮد و ﺗﺄﺛﻴﺮات آن ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﻮﻳﺖ‪ ،‬ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس و ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘـﻪ را در ﺑـﺮ ﮔﺮﻓـﺖ‬
‫ﺑﻠﻜﻪ دود ﺣﺎﺻﻞ از ﺳﻮﺧﺘﻦ ﺻﺪﻫﺎ ﺣﻠﻘﻪ ﭼﺎه ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ آﻟﻮدﮔﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﻫﻮا‪ ،‬رﻳﺰش ﺑﺎران ﺳﻴﺎه‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي‬
‫از ﺗﺎﺑﺶ ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺧﺴﺎرات ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺰارع و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬ﺑﻴﻤـﺎريﻫـﺎي ﺗﻨﻔﺴـﻲ و در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﺑﺮ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ ﺟﻬﺎن ﺑﺮ ﺟﺎي ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺤﺼﺎر ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ و ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ زﻣﺎن ‪ 5‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺮاي ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﭼﺎه ﻫﺎ‬
‫ﺑﺎ آزادﺳﺎزي ﻛﺸﻮر ﻛﻮﻳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺘﺤﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﺑﺎزﺳﺎزي ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺻﺪﻣﻪ دﻳﺪه و ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ‬
‫و ﮔﺎز آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻮذ دوﻟﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎ و اﺳﺘﻔﺎده از اﻫﺮمﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﭘﺮوژة اَﻟْﻌﻮد‪‬ه ﺷﺎﻣﻞ ﭘﺎﻛﺴﺎزي‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‪ ،‬ﺑﺎزﺳﺎزي ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ و واﺣﺪﻫﺎي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﻪ ﭼﻨـﺪ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ و ﻛﺎﻧﺎداﻳﻲ واﮔﺬار ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪207 /‬‬

‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻛﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ اﻧﺤﺼﺎر ﻗﺮاردادﻫﺎ را در دﺳﺖ ﺧﻮد ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ و ﻣـﺎﻧﻊ ورود و ﻣﺸـﺎرﻛﺖ دﻳﮕـﺮ‬
‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ وﺳﻌﺖ ﺧﺮاﺑﻲ ﻫﺎ‪ ،‬آﺗﺶ ﺳﻮزي ﮔﺴـﺘﺮده ﭼـﺎه ﻫـﺎ‪ ،‬آﻟـﻮدﮔﻲﻫـﺎي‬
‫ﺷﺪﻳﺪ ﻫﻮاي ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺖ دوﻟﺖ و ﻣﺮدم ﻛﻮﻳﺖ و اﻋﻼم آﻣـﺎدﮔﻲ ﺳـﺎﻳﺮ ﻛﺸـﻮرﻫﺎ‬
‫ﺟﻬﺖ ﻣﺸﺎرﻛﺖ در اﻣﺮ ﺑﺎزﺳﺎزي‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻧﻔﺘﻲ ﻳﻜـﻲ ﭘـﺲ از دﻳﮕـﺮي وارد ﻛﻮﻳـﺖ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫رد ‪-‬اداﻳﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﻣﺸﻬﻮر آﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﻲ در ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺳﻨﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ‬
‫داد ﻛﻪ ﻣﺎﻣﻮرﻳﺖ ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺘﻲ را در ﻋﺮض ﭼﻬﺎر ﻳﺎ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻳﺮان ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﻮﻳﺖ ﻣﻲرود‬
‫ﭘﺲ از آزادي ﻛﻮﻳﺖ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ آﻗﺎزاده‪ ،‬وزﻳـﺮ ﻧﻔـﺖ وﻗـﺖ‪ ،‬آﻣـﺎدﮔﻲ وزارت ﻧﻔـﺖ اﻳـﺮان را ﺑـﺮاي‬
‫ﻫﻤﻜﺎري در اﻣﺮ ﺑﺎزﺳﺎزي ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻧﻔﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر رﺳﻤﻲ اﻋـﻼم و ﺑـﺎ ﻣـﺬاﻛﺮات اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه ﻣﻮاﻓﻘﺘﻨﺎﻣـﻪ‬
‫ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻴﻦ اﻳﺮان و ﻛﻮﻳﺖ ﺑﻪ اﻣﻀﺎء رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ دﺳﺘﻮر وزﻳﺮ ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ وزارت ﻧﻔﺖ در ﻓﺮوردﻳﻦ ﺳﺎل ‪ 1370‬از ﺗﺄﺳﻴﺴـﺎت ﻧﻔﺘـﻲ ﻛﻮﻳـﺖ‬
‫ﺑﺎزدﻳﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اي را ﺑﺮاي ﺑﺎزﺳﺎزي ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز اراﺋﻪ دادﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ دوﻟﺖ ﻛﻮﻳﺖ ﺑﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ ﻋﺪم اﻃﻼع از ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﺸﺎرﻛﺖ در ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔـﺖ ﭘـﺮوژة اَﻟْﻌـﻮد‪‬ه را‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬وزﻳﺮ ﻧﻔﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﺗﺠـﺎرب ﻣﻬﻨـﺪس ﺣﻴـﺪر ﺑﻬﻤﻨـﻲ در ﻣﻌﺎوﻧـﺖ‬
‫ﺑﺎزﺳﺎزي ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺻﺪﻣﻪ دﻳﺪه از ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ و ﻣ‪‬ﻬﺎر ﭼﺎﻫﻬﺎي ﻧﻔﺖ د‪‬ﻫﻠُﺮان‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﺘـﺮل ﻓـﻮران‬
‫ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ ﻛﻮﻳﺖ را ﺑﻪ وي واﮔﺬار ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻬﺎرﮔﺮان ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﺎرب دوران دﻓﺎع ﻣﻘﺪس‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺑﺮﮔﺰاري ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ‬
‫و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ و دﻗﺖ را در دﺳﺘﻮر ﻛﺎر ﺧﻮد ﻗﺮار داده ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از ﺳـﻮﺧﺘﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫اﻧﺮژي ﻛﺸﻮر ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ‪ ،‬از آﻟﻮدﮔﻲﻫﺎي زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻧﻴﺰ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﮔﺮوه ﺗﺨﺼﺼﻲ‪ ،‬ﻣﺘﺸـﻜﻞ از واﺣـﺪﻫﺎي ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺳ‪‬ـﺮْﭼﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴـﺮات‪ ،‬ﭘﺸـﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و ﺗـﺪارﻛﺎت‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺖ ﺧﻴﺰ ﺟﻨﻮب و ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻨﻲ ‪ -‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻲِ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﺣﻔﺎري اﻳﺮان‪ ،‬ﻛﺎر آﻣـﺎده ﺳـﺎزيِ ﻣﺎﺷـﻴﻦ‬
‫آﻻت و ﺗﺠﻬﻴﺰات آﻏﺎز ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻬﺎرﮔﺮان ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ وﻳﮋة ﻛﺸﻮر ﻛﻮﻳﺖ‪ ،‬در ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ روز از ﻣﺮداد ﺳﺎل ‪ 1370‬ﻛﻠﻴﺔ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻤﭗﻫﺎي ﻓﺸﺎر ﻗﻮي‪ ،‬ﻣﺨﺎزنِ ﺳ‪‬ﻴﺎلِ ﺣﻔﺎري‪ ،‬ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﮔﻴـﺮ‪ ،‬آﺗـﻲ واﮔـﻦ‪ ،‬ﺗﺮﻳﻠـﺮ‪،‬‬
‫ﺳﺮْ ﭼﺎﻫﻲ و دﻳﮕﺮ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را از ﻃﺮﻳـﻖ ﺑﻨـﺪر اﻣـﺎم ﺧﻤﻴﻨـﻲ و‬ ‫ﺑﻠﺪوزر‪ ،‬ﻟﻮدر‪ ،‬ﺟﻴﻦْ ﭘ‪‬ﻞ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ ‬‬
‫ﺷﻌ‪‬ﻴﺒِﻪ ﻛﻮﻳﺖ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫آﺑﺮاه ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس ﺑﻪ ﺑﻨﺪر ُ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﮔﺮوه‪ ،‬ﺗﻴﻢ ﻣﻬﺎر را از ﺑﻴﻦ زﺑﺪهﺗـﺮﻳﻦ و ﺑـﺎ ﺗﺠﺮﺑـﻪﺗـﺮﻳﻦ ﻣﺘﺨﺼﺼـﺎن‪ ،‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳـﺎن‪ ،‬اﺳـﺘﺎدﻛﺎران و‬
‫ﺗﻜﻨﻴﺴﻴﻦﻫﺎي ﻓﻨﻲ اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﻪ ﺗﻬﺮان اﻋﺰام ﻛﺮد‪ ،‬ﺗﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻮﺷﻬﺮ و ﺷﻴﺮاز ﺑﺎ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﺑـﻪ ﻛﻮﻳـﺖ اﻋـﺰام‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺸﻮر ﻛﻮﻳﺖ ﺑﺎ ﺣﺪود ﻳﻜﺼﺪ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺑﺸﻜﻪ ذﺧﺎﻳﺮ ﻧﻔﺖ و ‪ 10‬ﻣﻨﻄﻘﺔ ﻧﻔﺘﻲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
 ‫‪ / 208‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻛﻨﻨﺪه در اوﭘﻚ و ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺪان ﻧﻔﺘﻲ ﺑﻮرﮔﺎن ﺑﺎ ذﺧﻴﺮه ﺷﺼﺖ و ﻫﺸﺖ ﻣﻴﻠﻴـﺎرد ﺑﺸـﻜﻪ ﭘـﺲ از‬
‫ﻣﻴﺪان ﻗﻮار ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن دوﻣﻴﻦ ﻣﻴﺪان ﻧﻔﺘﻲ ﺑﺰرگ ﺟﻬﺎن ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ارﺗﺶ ﻋﺮاق در ﻣﻨﻄﻘﺔ ﺑﻮرﮔﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﭼﻬﺎرﺻﺪ ﺣﻠﻘﻪ ﭼﺎه‪ ‬ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﻣﻨﻔﺠﺮ و ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤـﻴﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﻬﺎر ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮد را در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺗﻴﻢ اﻳﺮاﻧﻲ در ﻣﻬﺎر ﭼﺎه‬
‫ﺗﻴﻢ ﻣﻬﺎرﮔﺮ اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬در ﺳﻴﺰدﻫﻢ ﻣﺮداد ﻣﺎه ﺳﺎل ﻫﺰار و ﺳﻴﺼﺪ و ﻫﻔﺘﺎد وارد ﻛﻮﻳﺖ ﺷﺪ و ﭘﺲ از ﭼﻨـﺪ روز‬
‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻧﺪ ﺗـﺎ اوﻟـﻴﻦ ﺣﻠﻘـﻪ ﭼـﺎه را در ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺑﻮرﮔـﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻬﺎرﮔﺮان اﻳﺮاﻧﻲ واﮔﺬار ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻳﻜﻲ از ﭼﺎهﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ دﺷﻮار ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﻴﻢ ﻣﻬﺎر اﻳﺮان‬
‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻬﺎرﮔﺮان ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ از ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ﺻﺪ و ﻫﺸﺘﺎد‪ ‬ﺑﻮرﮔﺎن ﺑﺎزدﻳﺪ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻨﻲ ﭼـﺎه را‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر را ﻃﺮاﺣﻲ و ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺟﺮا در آورﻧﺪ‪.‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎ ﻧﺸـﺎن داد ﺑـﺎ وﺟـﻮد ﺷـﻌﻠﻪﻫـﺎي‬
‫ﻣﻬﻴﺐ و ﺳﺮ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﻛﺸﻴﺪة ﭼﺎه‪ ،‬آﻣﺎده ﻧﺒﻮدن ﺣﻮﺿﭽﻪﻫﺎ و ﻋﺪم دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ آب‪ ،‬ﺷﺮوع ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬـﺎر‬
‫ﺑﺪون ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه ﻋﻤﻼ ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮده و ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺣﻮﺿـﭽﻪ ذﺧﻴـﺮه ﺳـﺎزي آب ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ‬
‫روزﻫﺎ وﻗﺖ ﻧﻴﺎز داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺎﻳﺪ ﺷﺮوﻋﻲ دﺷﻮار و اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺎ اﻣﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻮد اﻣﺎ روز ﺑﻌﺪ وﻗﺘﻲ ﺗﻴﻢ ﻓﻨـﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺤﻞ ﭼﺎه اﻋﺰام ﺷﺪ ﺗﺎ راه ﺣﻠﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ آب ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ در ﺑﻬﺖ و ﺣﻴﺮت ﻓـﺮو رﻓﺘﻨـﺪ ‪ .‬ﭼـﺎﻫﻲ ﻛـﻪ ﺗـﺎ‬
‫دﻳﺮوز‪ ،‬در ﻣﻴﺎن آﺗﺶ ﻋﺼﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻲﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻜﺒﺎره ﺧﺎﻣﻮش و ﻓﻘﻂ از آن ﻧﻔﺖ ﻓﻮران ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﮔﺮوه و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن اﻳﻤﻨﻲ ﭼﻨﺪ ﻧﻮﺑﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﻋﺎﻳﺖ اﻳﻤﻨﻲ و اﻃﻤﻴﻨﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻛُﻠﺖ‪ ‬ﻣ َﻨﻮ‪‬ر ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫ﭼﺎه ﺷﻠﻴﻚ ﻛﺮدﻧﺪ وﻟﻲ ﭼﺎه آرام ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺎ آراﻣﺶ ﺧﻮد ﻣﻬﺎرﮔﺮان را ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻬﺎرﮔﺮان ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ و ﺑﺎ ﻃﺮﺣﻲ اﺑﺘﻜﺎري ﺷﺎﻣﻞ ‪ :‬ﺟﺪاﺳﺎزي و ﺑـﺮش ﻓﻠـﻨﺞ ﺷـﺶ‬
‫اﻳﻨﭻ‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺘﻦ و ﻧﺼﺐ ﻓﻠﻨﺞ ده اﻳﻨﭻ‪ ،‬ﻧﺼﺐ ﺷﻴﺮِ دروازهاي و ﺗﺰرﻳﻖِ ﺳﻴﺎلِ ﺣﻔـﺎري‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳـﺖ‬
‫ﺷﻬﺎﻣﺖ و ﺟﺴﺎرت‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر را ﺑﺪون آب ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺟﺮا درآورده و ﭼﺎه را ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻛﻨﺘﺮل و اﻳﻤـﻦ‬
‫ﺳﺎزي ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺒﺮ ﻣﻬﺎر اوﻟﻴﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﭼﺎه ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺳﺮاﺳﺮ‬
‫ﻛﻮﻳﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪ و ﻣﻬﺎرﮔﺮان ﻫﻤﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه آﻣﺮﻳﻜﺎيﻫﺎ را ﺣﻴﺮت زده ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ ﻛﻮﻳﺖ و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ در ﻣﺤﻞ ﭼﺎه ﺣﺎﺿﺮ و از ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻬﺎر اوﻟـﻴﻦ ﺣﻠﻘـﻪ‬
‫ﭼﺎه را ﻧﺎﺑﺎوراﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻬﺎر اوﻟﻴﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﭼﺎه ﺗﻮﺳﻂ اﻳﺮاﻧﻲ ﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻂ ﺑﻄﻼن و ﻧﻘﻄﻪ ﻋﻄﻔﻲ ﺑـﻮد‬
‫ﺑﺮ اﻧﺤﺼﺎر و ﺳﻠﻄﻪﮔﺮي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ در ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز و ﺑﺎزﺗﺎب ﮔﺴﺘﺮدهاي در ﻣﺤﺎﻓﻞ‬
‫ﺧﺒﺮي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ و داﺧﻠﻲ داﺷﺖ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ ﻛﻮﻳﺖ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي اﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ را‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺿﻤﻦ ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻣﻜﺎﻧﺎت‪ ،‬ﭼﺎهﻫﺎي دﻳﮕﺮ را در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻮرﮔﺎن ﺑﻪ ﻣﻬﺎرﮔﺮان اﻳﺮاﻧﻲ واﮔﺬار ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﺮاﻧﻲﻫﺎ را ﺟﺪي ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‬
‫ﻣﺮدان ﺑﻲ ادﻋﺎي ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ اﻳﺮان ﻛﻪ در ﺑﻮﺗﺔ آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺳﺨﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪون واﻫﻤﻪ وارد ﻣﻴﺪان‬
‫ﻋﻤﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﭼﻨﺪ ﺣﻠﻘﻪ ﭼﺎه در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻮرﮔﺎن‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي دﻗﻴﻖ و ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺎﻧﺖ‬
‫از ﻧﻴﺮوي اﻳﻤﺎن و اراده و ﻫﻤﺖ ﻣﺜﺎل زدﻧﻲِ اﻳﺮاﻧﻲ آﻏﺎز ﺷﺪ‪.‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﻛﻞ ﺑﻪ ﺧﺪا‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪209 /‬‬

‫و ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﻛﺎرداﻧﻲ‪ ،‬ﺧﻼﻗﻴﺖ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﻟﻴﺎﻗﺖ و ﺑﻬﺮة ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﺑﺪون ﻫﻴﺎﻫﻮي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ و ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﻬﺎر دوﻣﻴﻦ‬
‫ﺣﻠﻘﻪ ﭼﺎه را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎده دﺳﺘﺮﺳﻲ آﻣﺎده ﺳﺎزي و ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت و ﺗﺠﻬﻴﺰات از ﭼـﺎه ﺻـﺪ و ﻫﺸـﺘﺎد ﺑـﻪ ﻣﺤـﻞ ﺟﺪﻳـﺪ ﻣﻨﺘﻘـﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﮔﺴﺘﺮش آﺗﺶ ﺗﺎ ﺷﻌﺎع ﺻﺪ ﻣﺘﺮي‪ ،‬ﺧﺎﻛﺮﻳﺰي اﻃﺮاف ﭼﺎه اﺣﺪاث ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫وﻇﺎﻳﻒ ﻳﻜﺎﻳﻚ اﻓﺮاد ﮔﻮﺷﺰد و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر ﭼﺎه ‪ 139‬ﺑﻮرﮔﺎن ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺷﺮوع ﻣـﻲﮔـﺮدد ‪ .‬درﻣﺮﺣﻠـﻪ اول‬
‫ﻣﻬﺎرﮔﺮان دودﻛﺶ اﺳﺘﻮاﻧﻪاي را ﺑﺎ اﺗﻲ واﮔﻦ ﺑﺮ روي ﭼﺎه ﻧﺼﺐ و ﺷﻌﻠﻪ آﺗﺶ را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮده ﺗﺎ ﺑﺎ آراﻣﺶ‪،‬‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺎر را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آب ﺑﺎ ﻓﺸﺎر زﻳﺎد‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﻧﻴﺘﻮرﻫﺎي آب ﭘﺎش ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﺎه ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد و اﻃﺮاف دﻫﺎﻧﺔ ﭼـﺎه ﺑـﺎ ﺑﻴـﻞ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﭘﺎﻛﺴﺎزي و ﺧﺴﺎرات وارده ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﺮآورد ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻓﻠﻨﺞ ‪ 10‬اﻳﻨﭻ و ﺗﻌﻮﻳﺾ آن‪ ،‬ﺑﺴﺘﻦ ﺷﻴﺮ دروازهاي و ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﺎل ﺣﻔـﺎري‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد و ﭼﺎه ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل در ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﻮﺳـﻂ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن ﻛﻮﻳـﺖ ﺗﺼـﻮﻳﺮﺑﺮداري و ﭘﺨـﺶ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ و ﺿﻤﻦ ﺑﺎور اﻗﺘﺪار ﮔﺮوه اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻴﻦ ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﻬـﺎرﮔﺮ ﺳـﺎﻳﺮ ﻛﺸـﻮرﻫﺎ ﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬
‫ﺗﺠﺎرب ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه و ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ وﺳﺎﻳﻞ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴـﺰات و ﻣﺎﺷـﻴﻦ آﻻت و ﺗـﺄﻣﻴﻦ آب‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر در ﭼﺎهﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎي ﭘﻲ در ﭘﻲ ﺗﻴﻢ اﻳﺮاﻧﻲ در ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎي ﺑﺰرگ‬
‫ﻣﻬﺎرﮔﺮان ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ اﻳﺮان در ﺧﻴﺰﺷﻲ ﺑﻠﻨﺪ از ﺳﺮِ ﺧﻮدﺑﺎوري ﭼﺎهﻫﺎي ﺳـﻲ و ﭼﻬـﺎر و ﺻـﺪ و ﻫﺸـﺘﺎد و‬
‫ﻫﺸﺖ‪ ‬ﺑﻮرﮔﺎن ﺑﺎ ﻓﻮران ﺷﺶ ﻫﺰار ﺑﺸﻜﻪ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺎه و ﻫﺸﺖ‪ ‬ﺑﻮرﮔﺎن ﺑﺎ ﻓﻮران ﻫﻔﺖ ﻫـﺰار ﺑﺸـﻜﻪ‪ ،‬ﺻـﺪ و ﺳـﻲِ‬
‫ﺑﻮرﮔﺎن ﺑﺎ ﻓﻮران دوازده ﻫﺰار ﺑﺸﻜﻪ‪ ،‬ﺻﺪ و ﺑﻴﺴﺖ و ﻧﻪ و دوﻳﺴﺖ و ﻫﻔﺘﺎد و دوِ ﺑﻮرﮔﺎن ﺑﺎ ﻓـﻮران ده ﻫـﺰار‬
‫ﺑﺸﻜﻪ و ﺻﺪ و ﺑﻴﺴﺖ و ﻫﻔﺖ‪ ‬ﺑﻮرﮔﺎن ﺑﺎ ﻓﻮران ﻫﺠﺪه ﻫﺰار ﺑﺸﻜﻪ را در ﺗﻼﺷﻲ ﺑﻲ وﻗﻔﻪ و ﻛﻢ ﻧﻈﻴـﺮ و ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫در ﻣﺪت ﺳﻲ و ﻳﻚ روز ﻛﻨﺘﺮل و اﻳﻤﻦﺳﺎزي ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻼﺷﮕﺮان ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ اﻳﺮان ﭘﺲ از ﻣﻬﺎر ﻧﻬﻤﻴﻦ ﭼﺎه‪ ،‬در ﺳﻮم ﻣﻬﺮ ‪ ،1370‬ﻛﻠﻴﺔ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت‬
‫را ﺑﻪ ﭼﺎه دوﻳﺴﺖ و ﭘﻨﺠﺎه‪ ‬ﺑﻮرﮔﺎن اﻧﺘﻘﺎل و ﺑﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻛﺎرﮔﺎه آﻣﺎده ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺳﺎزي و ﭘﺎﻛﺴﺎزي اﻃﺮاف ﭼﺎه‪ ،‬ﻣﻬﺎر آﺗﺶ در دﺳﺘﻮر ﻛﺎر ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻬﺎرﮔﺮان ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل و ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي آﺗﺶ و ﺑﺮرﺳﻲ وﺿﻌﻴﺖ ﭼﺎه‪ ،‬ﺑﺮش ﻣﺎﺳﻮره ﺷﺶ و ﻫﺸﺖ اﻳﻨﭻ را ﺑـﺎ‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ رﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮ روي ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺸـﺖ اﻳـﻨﭻ ﻣﺎﺳـﻮره ﻣﺨﺼـﻮص و ﺷـﻴﺮ ﺗـﻮﭘﻲ ﻧﺼـﺐ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد ﺗﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻳﻤﻦ ﺳﺎزي و ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن‪ ،‬ﭼﺎه ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻬﺎرﮔﺮان در ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻠﻖ رﻛﻮرد ﺑﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﻬﺎر ﺳﻪ ﭼﺎه در ﺳﻪ روز‬
‫ﻣﻬﺎرﮔﺮان ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﻧﻔﺖ اﻳﺮان در ﻣﻴﺎن ﻧﺎﺑﺎوري ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ و ﻣﻘﺎﻣـﺎت ﻛﺸـﻮر ﻛﻮﻳـﺖ‪ ،‬در‬
‫رﻛﻮردي ﺑﻲ ﺳﺎﺑﻘﻪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ اﻣﻜﺎﻧﺎت‪ ،‬ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ وﺳﺎﻳﻞ و ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت و ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬
 ‫‪ / 210‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻣﻬﺎر‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل و اﻳﻤﻦ ﺳﺎزي ﭼﺎﻫﻬﺎي ‪ 47‬ﺑﺎ ﻓﻮران ‪ 6‬ﻫﺰار ﺑﺸﻜﻪ‪ 270 ،‬ﺑـﺎ ﻓـﻮران ‪ 15‬ﻫـﺰار ﺑﺸـﻜﻪ و ‪142‬‬
‫ﺑﻮرﮔﺎن را ﺑﺎ ﻓﻮران ‪ 18‬ﻫﺰار ﺑﺸﻜﻪ را ﻃﻲ ﺳﻪ روز ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺛﺒﺎت ﻗﺪرت ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻤﻲ و ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﻣﻬﺎرﮔﺮان اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺴـﺌﻮﻻن ﺷـﺮﻛﺖ‬
‫ﻧﻔﺖ ﻛﻮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرداﻧﻲ ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ اﻳﺮاﻧﻲ اﻋﺘﺮاف و اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻬﺎرﮔﺮان اﻳﺮاﻧـﻲ در زﻣـﺮه ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ و‬
‫ﻣﻮﻓﻖ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻮده اﺳﺖ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻮﻓﻖ اﻳﻦ ﮔﺮوه ﺑﺎﻋﺚ رﻗﺎﺑﺖ و ﺷـﺘﺎب‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﻛﺎر ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺘﻦ اﺑﻬﺖ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ ﻛﻮﻳﺖ ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از داﻧﺶ ﻓﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻬﺎرت‬
‫ﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و آﻣﻮزش ﻣﻬﺎرﮔﺮان اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺟﺮات ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﭼـﺎهﻫـﺎي ﻣﺸـﺘﻌﻞ ﻧﺰدﻳـﻚ و‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻬﺎرﮔﺮان ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﻃﻲ ‪ 5‬روز ﭼﺎهﻫﺎي ﺷﻤﺎره ‪ 117‬و ‪ 336‬ﺑﻮرﮔﺎن ﺑﺎ ﻓﻮران ‪ 7‬ﻫﺰار ﺑﺸﻜﻪ در روز را ﺑﺎ‬
‫ﻧﺼﺐ دودﻛﺶ ‪ 36‬اﻳﻨﭻ‪ ،‬ﺧﺎﻣﻮش ﻧﻤﻮدن آﺗﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻳﺪن و ﻧﺼﺐ ﻣﺎﺳﻮره و ﻓﻠﻨﺞ ‪ 16‬اﻳﻨﭻ و ﺷـﻴﺮ دروازهاي و‬
‫ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري را ﻃﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺘﺒﺤﺮاﻧﻪ و ﺣﺴﺎب ﺷﺪه ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﺧﻮد در آوردﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن‬
‫ﺳﺨﺖ ﻛﻮش ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﭼﺎهﻫﺎي ﺷﻤﺎره ‪ 54‬؛ ‪188‬و ‪142‬ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻮرﮔﺎن ﺑﺎ ﻓﻮران ‪ 16‬ﻫـﺰار ﺑﺸـﻜﻪ‬
‫در روز را در دﺳﺘﻮر ﻛﺎر ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت‪ ،‬ﻧﺼﺐ‬
‫دودﻛﺶ ‪ 20‬اﻳﻨﭻ‪ ،‬ﺧﺎﻣﻮش ﻧﻤﻮدن ﺷﻌﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻓﻠﻨﺞ ‪ 16‬اﻳﻨﭻ‪ ،‬ﻧﺼﺐ ﻣﺎﺳﻮره و ﺷﻴﺮ ﺗﻮﭘﻲ‪ ،‬ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﺎل‬
‫ﺣﻔﺎري و ﺗﺮﻣﻴﻢ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺟﺪاري ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻬﺎر ﭼﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﻓﻮران روزاﻧﻪ ‪ 20‬ﻫﺰار ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻣﻬﺎر و ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺠﺪﻫﻤﻴﻦ ﭼﺎه از ﺟﻤﻠﻪ دﺷﻮارﺗﺮﻳﻦ و ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺗﺮﻳﻦ ﭼﺎﻫﻬﺎي در ﺣـﺎل ﻓـﻮران‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﭼﺎه ﺑﺎ ﻓﻮران ﺑﻴﺴﺖ ﻫﺰار ﺑﺸﻜﻪ در روز در ﺑﻴﻦ ﻛﻠﻴﻪ ﭼﺎه ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ را داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻬﺎر ﭼﺎه ‪ 141‬ﺑﻮرﮔﺎن ﻧﻘﻄﻪ اوج ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺣﺮﻓﻪاي ﮔﺮوه ﻣﻬﺎر اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻬﺎر اﻳـﻦ ﭼـﺎه ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﺷـﺪت‬
‫اﻧﻔﺠﺎر‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺳﺎﻳﺮ ﭼﺎهﻫﺎ ﻛﻠﻴﻪ ﺷﻴﺮآﻻت‪ ،‬ﻣﺎﺳﻮره ﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻠﻨﺞﻫﺎي ﭼﺎه‪ ،‬ﺻـﺪﻣﻪ‬
‫دﻳﺪه و از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻬﺎرﮔﺮان ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ از ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﻟﻮﻟﻪ ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺟﺪاري‬
‫‪ 10 ،16 ،20‬و ‪ 7‬اﻳﻨﭻ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮش ﻛﻪ ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ ازﻣﺎﺳﻪ ﺳﻴﻠﻴﺴﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آب و ﻓﺸـﺎر‬
‫‪ 30‬ﻫﺰار ﭘﻮﻧﺪ ﺑﺮ اﻳﻨﭻ ﻣﺮﺑﻊ ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﺑﺮش را ﺑﻪ اﻧﺠـﺎم رﺳـﺎﻧﻨﺪ ‪ .‬ﭘـﺲ از ﺟﺪاﺳـﺎزي ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬
‫ﺳﺮﭼﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺷﻴﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﻧﺼﺐ و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﻣﻬﺎرﮔﺮان ﻧـﻮزدﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﭼﺎه را ﺑﺮاي ﻣﻬﺎر اﻧﺘﺨﺎب و ﻃﻲ ﺳﻪ روز ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻏﺮورآﻓﺮﻳﻦ ﭼـﺎه ‪ 36‬ﺑﻮرﮔـﺎن را ﻛﻨﺘـﺮل و اﻳﻤـﻦﺳـﺎزي‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻼش ﮔﺮان ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ اﻳﺮان ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭼﺎه روش و اﺑﺘﻜﺎر ﺟﺪﻳﺪي ﺑﻜﺎر ﺑﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي روشﻫﺎي ﻧـﻮ و‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺻﺪﻣﺎت ﻛﻤﺘﺮي‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﺨﺎزن ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز و ﭼﺎهﻫﺎي ﻛﻮﻳﺖ وارد ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﻳﻦ روش ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗـﺎ ﻣﺴـﺌﻮﻻن ﺷـﺮﻛﺖ‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪211 /‬‬

‫ﻧﻔﺖ ﻛﻮﻳﺖ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ را وادار ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ از روش ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن اﻳﺮاﻧـﻲ اﺳـﺘﻔﺎده و ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺗﺰرﻳـﻖ‬
‫ﺳﻴﻤﺎن را در ﭼﺎهﻫﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻬﺎر ﺑﻴﺴﺘﻤﻴﻦ ﭼﺎه در دل ﺧﻄﺮ‬
‫ﺗﻴﻢ ﻣﻬﺎرﮔﺮ اﻳﺮاﻧﻲ در آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬ﻣﻬﺎر ﭼﺎه ‪ 137‬ﺑﻮرﮔﺎن را در دﺳﺘﻮر ﻛﺎر ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺪت ﻓﻮران ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز و ﺷﻌﻠﻪﻫﺎي آﺗﺶ در اﻳﻦ ﭼﺎه درﺟﻪ ﺣﺮارت را در ﺳﺮ ﭼﺎه را ﺑﻪ ‪ 1000‬ﺗـﺎ ‪1200‬‬
‫درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد رﺳﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﭼﺎه ﻛﻪ زﺑﺎﻧﻪﻫﺎي آﺗﺶ آن ﺳﺮ ﺑﺮ آﺳﻤﺎن‬
‫ﻣﻲﻛﺸﻴﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر اﺑﺘﺪا ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﺎﺷـﻴﻦ آﻻت ﻣﺨﺘﻠـﻒ راه ﺳـﺎزي‪ ،‬اﻃـﺮاف ﭼـﺎه ﺗﺴـﻄﻴﺢ و‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﺷﺪ ﺗﺎ اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ آن ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر در اﻃﺮاف ﭼﺎه‪ ،‬ﻳﻚ اﺳﺘﺨﺮ ﺑﺰرگ ﻛﻪ ﻛﻒ و ﺑﺪﻧـﻪ آن ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﭘﻼﺳـﺘﻴﻚ‪،‬‬
‫اﻳﺰوﻟﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮه آب ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آب ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزاز ﻃﺮﻳﻖ درﻳﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻬﺎرﮔﺮان اﺑﺘﺪا دودﻛﺶ را ﺑﺎ ﻳﻚ ﻃﺮح ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺮ روي ﭼﺎه ﻧﺼﺐ و آﺗـﺶ ﻋﺼـﻴﺎﻧﮕﺮ را ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻ ﻫـﺪاﻳﺖ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﻣﻜﺎن ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ ﭼﺎه ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺷﺮوع ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺻﻠﻲ ﻣﻬﺎر از ﺳﺎﻋﺎت آﻏﺎزﻳﻦ روز‪ ،‬آب و‬
‫ﻛﻒ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺟﻬﺖ ﺧﻨﻚ ﺷﺪن دودﻛﺶ و ﻣﻬﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﺑﺴﻮي ﭼﺎه ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﻓﺸﺎر آب و ﺧﻨﻚ ﺷﺪن اﻃﺮاف ﭼﺎه‪ ،‬ﻣﻬﺎرﮔﺮان در ﻣﻴﺎن آﺗﺶ و آب‪ ،‬ﺑﻪ ﭼـﺎه ﻧﺰدﻳـﻚ و آﺗـﺶ را ﺧـﺎﻣﻮش‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﻮز ﻣﺤﻴﻂ ﭼﺎه از ﮔﺮﻣﺎي آﺗﺶ ﺧﻨﻚ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﺎه ﺑﺎ ﺻﺪاي ﻣﻬﻴﺒﻲ دوﺑـﺎره ﻣﺸـﺘﻌﻞ ﺷـﺪ و ﺣﺠـﻢ‬
‫ﻋﻈﻴﻤﻲ از آﺗﺶ و دود‪ ،‬اﻃﺮاف آن را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ ‪ .‬ﻣﻬﺎرﮔﺮان ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺣﻤﻠﻪ ﻣﺠﺪد آﻣﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺗﺶ ﺑﺸﺪت زﺑﺎﻧﻪ ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ ،‬زﻣﻴﻦ داغ و ﺳﻮزان‪ ،‬ﻣﻮاد ﻧﻔﺘﻲ ﻣﺸﺘﻌﻞ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ ﺑﻮﺟﻮد آورده‬
‫اﺳﺖ ‪.‬اﻣﺎ ﺷﻬﺎﻣﺖ ﮔﺮوه اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﺮاي ﻣﻬﺎر ﭼﺎه ﺑﺮ ﺳﺨﺖ ﺑﻮدن ﻛﺎر ﻏﻠﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺣﻤﻠﻪ دوم ﺗﻴﻢ ﻣﻬﺎر در‬
‫ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ‪ ،‬ﮔﻞ و ﻻي و ﻣﻮاد ﻧﻔﺘﻲ اﻃﺮاف ﭼﺎه ﻣﺸـﺘﻌﻞ ﺷـﺪه و ﻣﻬﻨـﺪس ﺣﻴـﺪر ﺑﻬﻤﻨـﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﮔﺮوه ﺧﻮد در ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﭼﺎه ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻓﺮورﻓﺘﮕﻲ در ﻣـﻮاد ﻣـﺬاب‪ ،‬دﭼـﺎر‬
‫ﺳﻮﺧﺘﮕﻲ ﺷﺪﻳﺪ و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻼش ﻣﺠﺪد ﮔﺮوه ﻣﻬﺎر‪ ،‬آﺗﺶ ﭼﺎه در ﻣﺤﺎﺻﺮه آب و ﻛﻒ در ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﻓﺮو ﻛﺶ و ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﺷﻮد اﻣﺎ‬
‫ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎ ﻓﺸﺎر زﻳﺎدي از دﻫﺎﻧﻪ دودﻛﺶ ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﻓﻮران ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪) .‬ﺷـﻜﻞ ‪ (83-‬ﺑـﺎ ﺧـﺎﻣﻮش‬
‫ﺷﺪن آﺗﺶ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت راهﺳﺎزي ﻣﺤﻮﻃﻪ اﻃﺮاف دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه را ﭘﺎﻛﺴﺎزي و ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻃﺮح‬
‫ﺣﻤﻠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ را ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ و ﺑﺎ اﺟﺮاي آن در ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻳﻦ ﭼﺎه ﺳﺮﻛﺶ ﻧﻴﺰ ﻣﻬﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻬﺎرﮔﺮان در اداﻣﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺷﻴﺮآﻻت ﺻﺪﻣﻪ دﻳﺪه را ﺑﺎ ﻣﻬﺎرت‪ ،‬ﺑﺮش ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﺧﺎم از دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﺑـﻪ‬
‫ﺷﺪت ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﻣﻲ ﺟﻬﺪ و ذرات آن ﺗﺎ دور دﺳﺖ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﻲﺑﺎرد‪ ،‬آب ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻓـﺮاوان ﺑـﻪ دﻫﺎﻧـﻪ ﭼـﺎه و‬
‫اﻃﺮاف آن ﭘﺎﺷﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ آﺗﺶ و زﻣﻴﻦ ﮔﺪاﺧﺘﻪ را ﺧﻨﻚ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﺎ آﺷﻜﺎر ﺷﺪن دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه‪ ،‬دودﻛﺶ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﺎ اﺗﻲ واﮔﻦ روي آن ﻧﺼﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﺸﺘﻢ آﺑﺎن ﻣﺎه‬
 ‫‪ / 212‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫‪ 1370‬و ﭘﺲ از اﺟﺮاي ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ ﭼـﺎه‪ ،‬ﺣﻤﻠـﻪ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ﭼـﺎه ‪ 137‬ﺑﻮرﮔـﺎن‬
‫ﺗﺪارك دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻫـﻮا ﻛـﺎﻣﻼً ﺗﺎرﻳـﻚ ﺷـﺪه و ﻛـﺎر در زﻳـﺮ ﻧـﻮر ﺧﻮدروﻫـﺎ و‬
‫ﭘﺮوژﻛﺘﻮرﻫﺎ دﻧﺒﺎل ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺷﻴﺮ ﻣﺨﺼﻮص را روي ﭼﺎه ﻗﺮار داده و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻛﺎر‬
‫ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﺎل ﺣﻔﺎري و ﻛﺸﺘﻦ ﭼﺎه آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن آﺧﺮﻳﻦ ﻣﻬﺮهﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﻬﺎر ﺑﻴﺴـﺘﻤﻴﻦ ﺣﻠﻘـﻪ‬
‫ﭼﺎه ﻃﻲ ‪ 9‬روز ﺑﺎ ﻫﻤﺖ و ﺳﺨﺖ ﻛﻮﺷﻲ‪ ،‬اﻋﻀﺎي ﺗﻴﻢ ﻣﻬﺎر ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل و اﻳﻤﻦ ﺳﺎزي ﺑﻴﺴﺘﻤﻴﻦ ﭼﺎه‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺳﻮﺧﺘﻦ ‪ 216‬ﻫﺰار ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ در‬
‫ﻫﻔﺘﺎد روز ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﭘﺮﭼﻢ ﭘﺮ اﻓﺘﺨﺎر اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ را ﺑﺮ ﺑﺎﻻي ﭼﺎه ﺑﻪ اﻫﺘﺰاز در آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر و اﻳﻤﻦﺳﺎزي ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ ﻛﻮﻳﺖ‪ 27 ،‬ﺗﻴﻢ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ از ‪ 16‬ﻛﺸﻮر ﺟﻬـﺎن از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ اﻳﺮان‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺷﻮروي‪ ،‬اﻧﮕﻠﻴﺲ ‪،‬ﻓﺮاﻧﺴـﻪ‪ ،‬ﭼـﻴﻦ‪ ،‬ژاﭘـﻦ‪ ،‬ﻛﺎﻧـﺎدا‪ ،‬ﻣﺠﺎرﺳـﺘﺎن‪ ،‬روﻣـﺎﻧﻲ و ﻛﻮﻳـﺖ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ‪ 9‬ﻫﺰار ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ از ‪ 43‬ﻛﺸﻮر ﺟﻬﺎن‪ 5800 ،‬دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻮﻟﺪوزر‪ ،‬ﮔﺮﻳﺪر‪ ،‬ﻟﻮدر‪ ،‬ﺟﺮﺛﻘﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻴﻮن و ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ آﺑﺮﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻃﻮل ‪ 400‬ﻛﻴﻠـﻮﻣﺘﺮ‪361 ،‬‬
‫درﻳﺎﭼﻪ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ 2,11 ،‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﮔﺎﻟﻦ آب‪ 280 ،‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ راه ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل آب از درﻳﺎ‪ ،‬ﻣﻬﺎرﮔﺮان را‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و ﺗﺪارك ﻣﻲ ﻧﻤﻮد ‪ .‬وﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ اﻳﺮان در ﻣﻴﺎن ﻣﻬﺎرﮔﺮان ﻫﻤﻪ ﻛﺸـﻮرﻫﺎي ﺷـﺮﻛﺖ‬
‫ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺳﺮﻳﻌﺘﺮﻳﻦ زﻣﺎن را در ﻣﻬﺎر ﺳﻪ ﺣﻠﻘﻪ ﭼﺎه ﻃﻲ ﺳﻪ روز ﺑﺪﺳﺖ آورد و ﻗﺮارداد ﺷﺶ ﻣﺎﻫﻪ ﺧﻮد را در‬
‫‪ 70‬روز ﺑﺎ رﻛﻮرد ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ 3,5‬روز ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭼﺎه ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﮔﺮوهﻫـﺎي ﻣﻬـﺎرﮔﺮ‪،‬‬
‫ﭘﺮوژه اي ﻛﻪ ‪ 5‬ﺳﺎل ﻛﺎر ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آن ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻇﺮف ‪ 10‬ﻣﺎه ﺑﻪ ﭘﺎﻳـﺎن رﺳـﻴﺪ‪ .‬ﺗـﻴﻢ ﻣﻬـﺎر‬
‫اﻳﺮاﻧﻲ در ﻣﺠﻤﻮع ﻇﺮف ‪ 70‬روز ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ ﺗﺎ ‪ 20‬ﺣﻠﻘﻪ ﭼﺎه را ﻣﻬﺎر ﻛﺮده و ﺿﻤﻦ ﺛﺒـﺖ رﻛـﻮردي‬
‫ﻛﻢ ﻧﻈﻴﺮ ﻧﺎم ﺧﻮد را در ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺣﺎﺿﺮ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ ﻛﻮﻳﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜـﻲ‬
‫از ﮔﺮوهﻫﺎي ﺣﺮﻓﻪاي در اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﺑﺸﻨﺎﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -84‬ﻋﻤﻖ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺑﻮرﮔﺎن ﻛﻮﻳﺖ‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ -83‬ﻓﻮران ﮔﺴﺘﺮده ﻧﻔﺖ در ﺑﻮرﮔﺎن ﻛﻮﻳﺖ‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪213 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -85‬ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 139‬ﺑﻮرﮔﺎن‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -86‬ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل درآوردن ﭼﺎه ﻛﻮﻳﺖ‪ -‬ﺑﻮرﮔﺎن‬

 ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬

‫آﺗﺶ و راهﻫﺎي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آن‬

‫و ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي ﭼﺎه‬

‫آﺗﺶ‪ ،‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺣﻔﺎريﻫﺎي ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع آﺗﺶ ﺳﻮزي در اﻳﻦ ﭼﺎهﻫﺎ ؛‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺻﺪﻣﺎت اﻗﺘﺼﺎدي و زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻧﻔﺖ و ﮔـﺎز ﻻزم اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻻزم ﺟﻬﺖ اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ اﻳﻦ ﭼﺎهﻫﺎ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻓﺼـﻮل ﻗﺒﻠـﻲ ﺑـﺎ ﻓـﻮران و‬
‫روشﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ آن آﺷﻨﺎ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ در ﻣﻮارد زﻳﺎدي ﻓﻮران ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬
‫ﺑﻪ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﻧﻴﺰ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﻲ اﺟﻤﺎﻟﻲ آﺗﺶ و ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت و ﺷـﻴﻮهﻫـﺎي‬
‫ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ و اﻃﻔﺎء آن‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل و اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﭘﺮداﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ذﻛﺮ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ‬
‫و ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ ﻋﻤﻠﻲ از اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز در ﻓﺼﻞ ﻗﺒﻞ ﺑﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز و‬
‫ﻧﻘﺶ ﻫﺮ ﻛﺪام در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ‪ ،‬ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ذﻛﺮ ﺷﺪه و در اﻳﻦ ﺧﻼل ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﻤﻴﺰ‬
‫ﻧﻤﻮدن اﻃﺮاف ﭼﺎه آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﺣﺎل ﻓﻮران و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗـﺮار دادن )‪ (Athey wagon‬ﺗﻮﺿـﻴﺤﺎﺗﻲ‬
‫داده ﺷﺪ و ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ؛ﻟﻮﻟﻪ دودﻛﺶ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫آﺗﺶ ﺳﻮزي از ﺣﻮادﺛﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻫﺮ ﻣﻜﺎن و ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺴﻲ اﺗﻔﺎق ﺑﻴﻔﺘﺪ و ﺑﺮ اﺛﺮ‬
‫آن ﺧﺴﺎرتﻫﺎي ﺟﺎﻧﻲ و ﻣﺎﻟﻲ ﺟﺒﺮان ﻧﺎﭘﺬﻳﺮي وارد ﺷﻮد‪ .‬داﻧﺶ و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﺗﺶ و ﺷﻨﺎﺧﺖ راه‬
‫ﻫﺎي ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي و ﻛﻨﺘﺮل آن‪ ،‬از ﺿﺮورﻳﺎت زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺎﻟﻢ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‬
 ‫‪ / 216‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 80‬درﺻﺪ آﺗﺶ ﺳﻮزيﻫﺎ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ و ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ‪20‬‬
‫درﺻﺪ دﻳﮕﺮ ﺣﺮﻳﻖ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻈﻴﺮ ﻃﺮاﺣﻲ و ﻧﺼﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻋﻼم و‬
‫اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ و ﻧﻴﺰ آﻣﻮزشﻫﺎي ﻣﺴﺘﻤﺮ اﻓﺮاد در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺒﺮان ﺗﻠﻔﺎت ﺟﺎﻧﻲ و ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي رواﻧﻲ‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از آن ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ .‬آﺗﺶ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻤﺪن ﺑﺸﺮ ﻧﻘﺶ ﻣﺆﺛﺮي داﺷﺘﻪ و در ﺗﻬﻴﻪ ﻏﺬا‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎك‪،‬‬
‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺿﺪ ﻋﻔﻮﻧﻲ ﻛﺮدن و ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻪ ﺑﺸﺮ ﻛﻤﻚﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻧﺒﺎﻳـﺪ‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮد ﻛﻪ آﺗﺶ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ درﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﻮد و‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻬﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ و ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺗﺮﻳﻦ وﺳﺎﺋﻞ ﻧﺎﺑﻮدي ﻣﻮﺟﻮدات ﻧﻴﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ آﺗﺶ‬
‫ﻳﻚ ﺳﺮي از ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻮاد ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل ﻳﺎ واﻛﻨﺶﻫﺎي اﮔﺰوﺗﺮﻣﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در‬
‫واﻗﻊ آﺗﺶ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻳﻚ ﻋﻤﻞ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺗﺮﻛﻴﺐ اﻛﺴﻴﮋن‪ ،‬ﺣﺮارت و ﻳﻚ ﻣﺎده ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل ﺑﺪﺳﺖ‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ؛ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﻛﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺎ ﻛﺮﺑﻦ اﺟﺴﺎم ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪه و ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﻴﺪرﻳﺪ ﻛﺮﺑﻨﻴﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ ﻫـﻢ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﻧﻤﻮده و در اﺛﺮ اﻳﻦ ﻓﻌﻞ و اﻧﻔﻌﺎل‪ ،‬ﺷﻌﻠﻪ و ﺣﺮارت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻧﺸـﺎن داده‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺟﺴﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﺮارت و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﺨﺼﻮص ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﺮاي‬
‫اﻳﺠﺎد آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ دﺧﺎﻟﺖ دارﻧﺪ ﻛﻪ اﺻﻄﻼﺣﺎً ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺜﻠﺚ ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮاد ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل ‪:‬‬
‫ﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬ﺣﺮارت و اﻛﺴﻴﮋن ﺳﻪ ﺿﻠﻊ اﻳﻦ ﻣﺜﻠﺚ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻠﺚ آﺗﺶ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳـﺎده‪ ،‬زﻳﺒـﺎ و‬
‫ﮔﻴﺮا ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﻳﺶ دادن ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎز و ﻻزم ﺑﺮاي زﺑﺎﻧﻪ ﻛﺸﻴﺪن و ﺷﻌﻠﻪ ور ﺷﺪن آﺗﺶ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫در ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﻮﺧﺖ و ﮔﺮﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ در ﺣﻀﻮر اﻛﺴﻴﮋن ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ آﺗﺶ ﺳﻮزي رخ ﻧﻤﻲدﻫﺪ ﺑﻠﻜﻪ رﻓﺎه ﺧﺎﻧﮕﻲ و ﺗﺴﻬﻴﻼت ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز و ﺿـﺮوري ﻧﻴـﺰ ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻓﻮق اﻟﺬﻛﺮ‪ ،‬ﻋﺎﻣـﻞ ﭼﻬـﺎرﻣﻲ ﻧﻴـﺰ در اﻳﺠـﺎد آﺗـﺶ‬
‫ﺳﻮزي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﺧﺎﻟﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و آن ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ زﻧﺠﻴﺮﻫﺎي ﺑـﻴﻦ ﻣﻮﻟﻜـﻮل ﺟﺴـﻢ ﻗﺎﺑـﻞ اﺣﺘـﺮاق و‬
‫اﻛﺴﻴﮋن اﺳﺖ‪) .‬ﺷﻜﻞ ‪(1 -‬ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ زﻧﺠﻴﺮه اي ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻜﺴﺘﻦ و دوﺑﺎره ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪن ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻬﺎي ﺟﺴﻢ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﺣﺘﺮاق ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻲﺷﻮد و آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬واﻛﻨﺶﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮه اي ﺑﻪ ﻃﻮري‬
‫ﻛﻪ ﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬اﻛﺴﻴﮋن و ﺣﺮارت ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اداﻣﻪ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬در‬
‫واﻗﻊ زﻧﺠﻴﺮه ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ در ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎده و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻜﺮر ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن ﺣﺎﺻﻞ ﻣـﻲﮔـﺮدد و ﺗـﺪاوم آﺗـﺶ‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ آن ﻧﻴﺰ دارد‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -1‬ﻣﺜﻠﺚ ﺣﺮﻳﻖ و ﭼﻬﺎر وﺟﻬﻲ ﺣﺮﻳﻖ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪217 /‬‬

‫ﺑﺮاي ﺷﺮوع ﺷﺪن و اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺘﻦ آﺗﺶ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻓﻮق ﻧﻴﺎز ﻫﺴﺖ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻳﻜـﻲ از اﻳـﻦ ﭼﻬـﺎر‬
‫ﻣﻮرد از ﻋﻤﻠﻴﺎت آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺣﺬف ﮔﺮدد اداﻣﻪ ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺣﺮﻳﻖ ﺻﻮرت ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫اﺣﺘﺮاق‬
‫اﺣﺘﺮاق ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﻳﻚ ﻓﻌﻞ و اﻧﻔﻌﺎل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻮر و ﺣﺮارت ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻌﻞ و اﻧﻔﻌﺎل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﺮﻳﻊ اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺎ ﻣﻮاد آﺗﺶ ﮔﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﺣﺘﺮاق ﺗﻌﺮﻳﻒ دو ﻣﻮرد ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪ اﺷﺘﻌﺎل‪ :‬ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ درﺟﻪ ﺣﺮارﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺟﺴﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آﻧﻘﺪر ﺑﺨﺎر ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎ ل ﻣﺘﺼﺎﻋﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﺷﻌﻠﻪ‪ ،‬ﻳﻚ اﺣﺘﺮاق ﻣﻮﻗﺘﻲ و ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻪ وﺟﻮد آورد و ﻋﻤﻞ اﺣﺘﺮاق اداﻣﻪ ﻧﻴﺎﺑﺪ ﻧﻘﻄﻪ اﺣﺘـﺮاق‪:‬‬
‫ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ درﺟﻪ ﺣﺮارﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺟﺴﻢ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻮدﺑﺨﻮد ﺑﺴﻮزد‪.‬در واﻗﻊ ﻧﻘﻄﻪ اﺣﺘﺮاق ﺑﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارﺗﻲ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺷﻌﻠﻪ ور ﺷﺪن ﻣﻮاد ﻣﺸﺘﻌﻠﻪ‪ ،‬ﺳﻮﺧﺘﻦ اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﻧﻔﺠﺎر‬
‫اﻧﻔﺠﺎر ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از آزاد ﺷﺪن اﻧﺮژي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺳﺮﻳﻊ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎوت اﺣﺘﺮاق و اﻧﻔﺠﺎر‪ ،‬ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣـﺜﻼً اﺣﺘـﺮاق‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ‪674‬و‪002‬و‪115‬ﻛﺎﻟﺮي ﺑﻪ ازاء ﻫﺮ ﮔﺮم اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻟﻲ اﻳﻦ اﻧﺮژي در ﻳﻚ ﭘﻨﺠﻢ ‪ TNT‬ﺑـﻪ‬
‫ازاء ﻫﺮ ﮔﺮم و ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ﻣﻌﺎدل ‪ 9000‬ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﮔﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﮔﺎز‬
‫‪T.N.T‬در ﻫﺰارم ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻳﻚ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ از ﻣﺼـﺮف اﻛﺴـﻴﮋن ﺑـﺮاي ﺳـﻮﺧﺖﻫـﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﺗﻔﺎوت ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻟﻴﺘﺮ اﻛﺴـﻴﮋن ﻣﺼـﺮﻓﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺳﻮﺧﺘﻦ ‪ 474‬ﻛﻴﻠﻮ ﻛﺎﻟﺮي اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬اﻧﻔﺠﺎراﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در آﺗﺶ ﺳـﻮزي ﺑـﺎ آن‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ - 1‬اﻧﻔﺠﺎر ﻧﺎﺷﻲ از اﺣﺘﺮاق اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‪.‬‬
‫‪ - 2‬اﻧﻔﺠﺎر ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﺸﺎر‪.‬‬
‫‪ - 3‬اﻧﻔﺠﺎر ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺠﺰﻳﻪ اﻳﻦ اﻧﻔﺠﺎرﻫﺎ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎم ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ - 4‬اﻧﻔﺠﺎرات ﻫﺴﺘﻪ اي‪.‬‬
‫اﺧﺘﻼط‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪن ﻣﻮاد ﮔﺎه ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﻔﺠﺎري ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورد ﻛﻪ اﻳﻦ اﺧﺘﻼط در اﺛﺮ رﺳﻴﺪن ﺟﺮﻗﻪ و ﻳـﺎ ﺷـﻌﻠﻪ‬
‫ﺑﺮوز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬اﻧﻔﺠﺎر ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﺸﺎر‪ :‬ﻇﺮوف در ﺑﺴﺘﻪ ﻣﺎﻳﻌﺎت ﻳﺎ ﻇﺮوف ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﮔﺎزﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎه در ﻣﻌﺮض‬
‫ﺣﺮارت ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ در اﺛﺮ ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻣﺎﻳﻊ و اﻧﺒﺴﺎط ﺣﺠﻤﻲﮔﺎزﻫﺎ ﻓﺸﺎر داﺧﻞ ﻇﺮف ﺑﺎﻻ ﻣﻲرود و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺪﻧﻪ ﻇﺮف در اﺛﺮ ﺣﺮارت ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر داﺧﻞ ﻇﺮف ﺑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺪﻧﻪ‬
‫ﻇﺮف ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﺮﻛﺪ و اﮔﺮ داﺧﻞ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻇﺮوف‪ ،‬ﻣﺎﻳﻊ و ﻳﺎ ﮔﺎز ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑـﺮ اﻳـﻦ ﻛـﻪ‬
‫اﻧﻔﺠﺎر دوﻣﻲ ﻧﺎﺷﻲ از اﺣﺘﺮاق اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬آﺗﺶ ﺳﻮزي در ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﺗﺎ ﺷﻌﺎع ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺘﺮ در اﺛﺮ ﭘﺮﺗﺎب‬
‫ﻣﺎﻳﻊ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ اﻧﻔﺠﺎرﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ از آب ﺑﺼﻮرت ﮔﺮدﺷﻲ ﺟﻬﺖ ﺧﻨـﻚ‬
 ‫‪ / 218‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻛﺮدن ﺑﺪﻧﻪ ﻇﺮف اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد و ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺑﺪﻧﻪ ﻇﺮف ﺑﻄﻮر ﻳﻜﻨﻮاﺧـﺖ ﺧﻨـﻚ ﺷـﻮد و از‬
‫زدن آب ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﺧﻮدداري ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﻧﻮاع ﺳﻮﺧﺖ‬
‫ﺣﺎﻻت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻮاد ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺻﻮرت ﺟﺎﻣـﺪ‪ ،‬ﻣـﺎﻳﻊ ﻳـﺎ ﮔـﺎز ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﺣﺘـﺮاق ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ رخ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺳﻮﺧﺖ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﺨﺎر ﻳﺎ ﮔﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻣﺪ‪ :‬ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻬﺎي ﺟﺎﻣﺪ در اﺛﺮ ﭘﻴﺮوﻟﻴﺰ ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻧﺪازه ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺴﺰاﻳﻲ در‬
‫ﻧﺤﻮه آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺳﻮﺧﺖ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮرﻳﻜﻪ ﻫﺮ ﭼﻘﺪر ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻣـﺜﻼً ﮔـﺮد و ﻏﺒـﺎر و‬
‫ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي رﻳﺰ ﺟﺎﻣﺪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﮔﺮﻣﺎي ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮ اي ﭘﻴﺮوﻟﻴﺰه ﺷﺪن دارد ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ ﺳﻄﺢ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺟﺮم ﺧﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﻏﺬﻫﺎ و ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ درﺧﺖ ﺧﻴﻠﻲ‬
‫آﺳﺎﻧﺘﺮ از ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﺑﺰرگ درﺧﺖ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺷﻌﻠﻪ ور ﺷﺪن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺠﻢ ﺟﺎﻣﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ آن ﺟﺴﻢ راﺣﺖ ﺗﺮ و ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ آﺗﺶ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻓﺎﻛﺘﻮر ﻣﻬﻢ ﺳـﻮﺧﺖ ﺟﺎﻣـﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻴﺰان رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻮﺟﻮد در آن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از آن ﻛﻪ ﻣﺎده ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻮزد ﺑﺎﻳﺪ رﻃﻮﺑﺖ آن ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ .‬وﺟﻮد‬
‫رﻃﻮﺑﺖ در ﻣﻮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺘﻔﺎوت از ﻧﻈﺮ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻫﻤﻴﺖ را دارد‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ اي ﺣﺮارت ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺎده را ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ و اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺣﺮارت را ﺣﺮارت »‬
‫ﻧﻬﺎن ﺗﺒﺨﻴﺮ « ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﺣﺮارت‪ ،‬ﺑﺪون آن ﻛﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﺎده ﺑﺎﻻ رود ﻳﺎ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﺷﻮد ﺟﺬب ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻮادي ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي رﻃﻮﺑﺖ دارﻧﺪ )ﻣﺜﻞ ﭼﻮبﻫﺎي ﺳـﺒﺰ( در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬
‫درﺟﺎت ﺣﺮارت ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺎﻻ ﻧﻴﺰ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻳﻌﺎت ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل‪:‬‬
‫ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻇﺮﻓﺸﺎن در ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﺧﻄﺮ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑـﻪ ﺧﺎﺻـﻴﺖ ﺗﺒﺨﻴـﺮ ﺷـﺪن اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺎﻳﻌﺎت دارد ﻛﻪ در اﺛﺮ درﻳﺎﻓﺖ ﺣﺮارت از ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻳﺎ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ دﻳﮕﺮ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي اﺧﺘﻼط ﺑﺎ‬
‫ﻫﻮا‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺨﻠﻮط ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻔﺠﺎر ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻧﻘﻄﻪ اﺷـﺘﻌﺎل ﻣﺎﻳﻌـﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻳـﻚ‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺎﻳﻌﺎت‪ ،‬ﺗﺒﺨﻴﺮ ﺑﺎﻋـﺚ ﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﻦ ﻣﻮﻟﻜـﻮلﻫـﺎي ﻣـﺎﻳﻊ ﺑـﻪ ﻫـﻮا‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﺷﺎن ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ ﺑﺨﺎر ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ و راﺣـﺖ ﺗـﺮ و ﺳـﺮﻳﻊ ﺗـﺮ‬
‫ﻣﻲﺳﻮزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎزﻫﺎ‪:‬‬
‫ﮔﺎزﻫﺎ ﺷﻜﻞ و ﺣﺠﻢ ﺧﺎﺻﻲ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﻣﺤﺪود ﻣﻨﺒﺴﻂ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎزﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻮا ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﺎ درﺻـﺪ‬
‫ﻣﻌﻴﻦ ﻣﺨﻠﻮط ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺸﺘﻌﻞ و ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺎزي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺣﺘـﻲ ﻫـﻮاي ﻓﺸـﺮده‬
‫داﺧﻞ ﺳﻴﻠﻨﺪرﻫﺎ؛ زﻳﺮا اﮔﺮ ﺣﺮارت ﺑﻪ ﺳﻴﻠﻨﺪر ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ رﻓﺘـﻪ و ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ آن را ﻣﻨﻔﺠـﺮ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎزﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل از ﻧﻈﺮ وزن ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪:‬‬
‫‪-‬ﮔﺎزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻫﻮا ﺳﺒﻜﺘﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻴﺪروژن‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪219 /‬‬

‫‪-‬ﮔﺎزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻫﻮا ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮﺗﺎن و ﭘﺮوﭘﺎن‪.‬‬

‫دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي آﺗﺶ )اﻧﻮاع آﺗﺶ(‪:‬‬
‫آﺗﺶ ﺳﻮزيﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻮع ﻣﻮاد ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﻧـﻮع آﺗـﺶ ﺳـﻮزي و ﻣـﻮاد‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ روﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آن ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻮع ﻛﻨﺘﺮل و ﻣﻬﺎر آﺗﺶ ﺳﻮزي را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻃﺒﻘـﻪ‬
‫ﺑﻨﺪي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺪﻛﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ آﺗﺶﻫﺎ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴـﻴﻢ‬
‫ﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛‬
‫‪ -A‬آﺗﺶﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻣﻮادي ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺳﻮﺧﺘﻦ از ﺧﻮد ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬آﺗﺶ ﺳﻮزيﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﺎﻏﺬ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن اﻳﻦ ﻧﻮع آﺗﺶﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺎده آب اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﭼﻮب‪ ،‬ﭘﺎرﭼﻪ و ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ و ﻧﻈﺎﻳﺮ آﻧﻬﺎ از اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -B‬ﺑﺮاي ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن آﺗﺶﻫﺎي ﻧﻮع ‪ C‬ﻛﻪ آﺗﺶﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﺎﻳﻌﺎت ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻈﻴـﺮ‬
‫ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻨﺰن وﻏﻴﺮه‪.‬ﻓﻮم ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب اﺳﺖ‬
‫‪ -C‬آﺗﺶﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﻧﺎﺷﻲ از وﺳﺎﻳﻞ ﺑﺮﻗﻲ ﻛﻪ در اﺛـﺮ‬
‫اﺗﺼﺎﻟﻲ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر‪ :‬ﺑﺮاي ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﻴﺎﻻﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﻋﺎﻳﻘﻨـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻛﺮد ﻣﺜﻼ ﻳﺦ ﺧﺸﻚ ) ‪ ( CO2‬ﻳﻚ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - D‬آﺗﺶﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻓﻠﺰات ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل ﻧﻈﻴﺮ ﺳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ آﺗﺶﻫﺎي اﻳﻦ ﻧﻮع اﻏﻠﺐ‬
‫در ﺻﻨﺎﻳﻊ و در ﭘﺮوﺳﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬ﻧﮕﻬﺪاري اﻳﻦ ﻣﻮاد در ﻣﺤﻠﻮلﻫﺎي ﻧﻔﺘﻲ و ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻓﺎﻗﺪ‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻳﻚ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮﺛﺮ و ﻛﺎراﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن آﻧﻘﺪر ﺳﺮﻳﻊ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺑﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮاد ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن و ﻣﻴﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﺸﺎن آﻧﻘﺪر زﻳﺎد ﻣﻲﺑﺎ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑـﺮ ﻗـﻮﻳﺘﺮﻳﻦ ﭘﻴﻮﻧـﺪ ﻣﻠﻜـﻮﻟﻲ ﻳﻌﻨـﻲ ﭘﻴﻮﻧـﺪ‬
‫ﻫﻴﺪروژﻧﻲ ﻓﺎﺋﻖ ﺷﺪه و اﻛﺴﻴﮋن ﻻزم را از ﻣﺎده ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﺜﻼ آب ﺟﺪا ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -E‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺑﻌﻀﻲ از ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪيﻫﺎ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﻧﻴﺰ ﻟﺤﺎظ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﺮﻳﻖ ﻧﺎﺷﻲ از روﻧﺪ ﭘﺨﺖ و‬
‫ﭘﺰ‪ ،‬روﻏﻦﻫﺎي ﺳﺮخ ﻛﺮدﻧﻲ و ﭼﺮﺑﻲﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻧﻮع ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺣﺘﺮاق ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻧﺮژي آزاد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺑﻠﻜـﻪ‬
‫ﻣﻮادي ﻧﻴﺰ از اﺣﺘﺮاق ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﮔﺎه ﺻﺪﻣﺎت آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات و اﻓﺮاد از ﺧﻮد ﺣﺮﻳﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -2‬ﻫﺪاﻳﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻫﻮاي ﺑﻴﺮون ﺟﻬﺖ ﻛﻨﺘﺮل آﺗﺶ در ﻳﻚ ﺟﻬﺖ‬
 ‫‪ / 220‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺣﺮﻳﻖ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ زﻳﺮ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارﻧﺪ‪:‬‬

‫‪ - 1‬ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ‬
‫‪ - 2‬درﺟﻪ ﺣﺮارت‬
‫‪ - 3‬ﻣﻴﺰان اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮﺟﻮد‬
‫در ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﺪودي از ﺣﺮﻳﻖﻫﺎ ﻫﻤﻪ ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺼﺮف ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺣﺘﺮاق‪:‬‬
‫ﮔﺎزﻫﺎ و ﺑﺨﺎرات ﺣﺎﺻﻞ از ﺣﺮﻳﻖ‪ :‬اﻛﺜﺮ ﮔﺎزﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه از ﺣﺮﻳﻖ ﺳﻤﻲﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎزﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﻨﻮﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ‪ ،‬ﻫﻴﺪروژن ﺳﻴﺎﻧﻴﺪ و ﻓﺴﮋن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨﺎرات ﻗﻄﺮات رﻳﺰ ﻣﺎﻳﻊ در ﻫﻮا ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ روﻏﻦﻫﺎي ﺳﻮﺧﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﺨﺎر آب ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺨﺎرﻫﺎي ﺳﻤﻲاﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻣـﺎده ﺳـﻮﺧﺘﻨﻲ ﺣﺮﻳـﻖ‬
‫دارد‪ .‬ﻣﺜﻼً ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺳﺮب دار ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺨﺎر ﺳﻤﻲاﻳﺠﺎد ﺷﺪه ‪ PbO‬و ‪ Pb2O‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ رﻳﺰ‪ ،‬ﻏﺒﺎرات رﻳﺰي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاد ﻧﺴﻮﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺪاري ﻣﻮاد ﻧﻴﻤﻪ ﺳﻮﺧﺘﻪ و ﻳﺎ ﻣﻮاد ﻛﺎﻣﻼً‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان دود در اﺛﺮ ﺣﺮﻳﻖ ﻋﻨﻮان ﻣﻲﮔـﺮدد در واﻗـﻊ ذراﺗـﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬
‫داراي داﻣﻨﻪ ﻗﻄﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻃﻮل ﻣﻮج ﻧﻮر ﺑﻮده و در ﻋﺒﻮر ﻧﻮر ﻣﺰاﺣﻤﺖ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮده و ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﺳﻼﻣﺖ اﻓﺮاد ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺻﻮﻻً ذرات در اﺛﺮ اﺣﺘﺮاق ﻧﺎﻗﺺ و در دﻣﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻣﺎ در‬
‫ﺣﺮﻳﻖ ﮔﺴﺘﺮده ﻛﻪ ﻣﻮاد اﻛﺴﻴﮋن ﻛﺎﻓﻲ در دﺳﺘﺮس ﻧﺪارﻧﺪ دود زﻳﺎدي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻌﻠﻪ‪:‬‬
‫ﺷﻌﻠﻪ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺎﺑﻞ روﻳﺖ ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺪت ﮔﺮﻣﺎي آن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان اﻛﺴﻴﮋﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ آن‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ و رﻧﮓ آن ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ دارد‪ .‬ﻣﺜﻼً در ﻣﻮاد ﺣﺎوي ﺳﺪﻳﻢ رﻧﮓ ﺷﻌﻠﻪ زرد و در ﻣـﻮاد‬
‫آﻟﻲ داراي ﺷﻌﻠﻪ آﺑﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﺮﻣﺎ ﻳﺎ اﻧﺮژي‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﻋﻮام ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺣﺘﺮاق ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺪت زﻣﺎن ﺷﺮوع ﺣﺮﻳﻖ و ﻧﻮع ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ و ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺰان ﮔﺴﺘﺮش آﺗﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎم‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﺣﺮﻳﻖ در ﭼﺎهﻫﺎ دﻣﺎ ﺑﻪ ‪ 1500‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﮔﺮاد ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻬﺴﻮزي ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ دﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻠﻞ ﺑﺮوز ﺣﺮﻳﻖ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺷﺮوع آﺗﺶ‬
‫‪ - 1‬آﺗﺶ ﮔﻴﺮي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ‪:‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﻤﻮدن ﺷﻌﻠﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ‪.‬‬
‫‪ - 2‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺪرﻳﺠﻲ دﻣﺎ‪ :‬اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎ در ﻳﻚ ﺗﻮده زﻏﺎل ﺳﻨﮓ ﻳﺎ ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ دﻣﺎي آﻧﻬﺎ در اﺛﺮ‬
‫ﻓﺸﺎر و ﻓﻌﻞ و اﻧﻔﻌﺎﻻت ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ - 3‬واﻛﻨﺶ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪ :‬واﻛﻨﺶﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ آب ﺑﺎ اﺳﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﺑﺎ آب‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺮي واﻛﻨﺶﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮوع ﺣﺮﻳﻖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ - 4‬اﺻﻄﻜﺎك ‪ :‬ﻣﺎﻟﺶ ﺑﻴﻦ دو ﺟﺴﻢ آﺗﺶ ﮔﻴﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻮب ﺧﺸﻚ ﻳﺎ ﺗﺮﻣﺰ ﺷﺪﻳﺪ ﭼﺮخﻫﺎي ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎ روي‬
‫ﺑﺎﻧﺪ ﻓﺮودﮔﺎه‪ ،‬از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آﺗﺶ ﮔﻴﺮي و ﺑﺮوز ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪221 /‬‬

‫‪ - 5‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي ﻣﺮﺋﻲ و ﻏﻴﺮ ﻣﺮﺋﻲ‪ :‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺧﺎﺻﻴﺖ ذره ﺑﻴﻨﻲ ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﻧـﻮر روي اﺷـﻴﺎء‬
‫ﺑﻴﺶ ﺗﺮ ﺑﻮده و ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ - 6‬اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﺟﺎري‪ :‬ﺣﺮارت ﺣﺎﺻﻞ از ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮق از ﻳﻚ رﺳﺎﻧﺎي ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺳـﺒﺐ‬
‫اﻳﺠﺎد ﺣﺮارتﻫﺎي ﺑﺎﻻ و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ - 7‬اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﺳﺎﻛﻦ‪ :‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﺠﺎد ﺟﺮﻗﻪﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ در ﻣﻜﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ داراي ﮔﺎز ﻳﺎ‬
‫ﻣﻮاد ﺑﺨﺎر آﺗﺶ ﮔﻴﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬آﺗﺶ ﺳﻮزي رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ در ﻣﺤـﻴﻂﻫـﺎي ﻣﻤﻠـﻮ از ﮔـﺎز‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﺮاﻫﻦ آﺳﺘﻴﻦ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 8‬ﺻﺎﻋﻘﻪ‪ :‬ﺻﺎﻋﻘﻪ داراي ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰار وﻟﺖ اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺖ و ﺑﺮﺧﻮرد آن ﺑﺎ ﻣﻮاد ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ‬
‫ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻣﻮﺟﺐ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﭘﺲ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺨﻠﻴﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ زﻣـﻴﻦ ﻳـﻚ‬
‫اﻟﺘﺰام اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 9‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه در ﺣﻴﻦ اﻧﻔﺠﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﻫﺎي وﺳﻴﻌﻲ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ اﻧﻔﺠﺎر ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه‪TNT :‬؛ دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ و ‪ C4‬از اﻳﻦ ﻧﻮﻋﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -10‬ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﻴﺶ ازﺣﺪ ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ‪ :‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺨﺎر ﻳﺎ ﮔﺎز ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي درون ﺳﻮز ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻳﻚ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ راه اﻧﺪاز ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺮﻗﻪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﺮﻗﻪ از ﻧﻮع اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺑﺮوز ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ - 11‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻣﺎﻳﻌﺎت ﻗﺎﺑﻞ اﺷـﺘﻌﺎل ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻔـﺖ‪ ،‬اﻟﻜـﻞ‪ ،‬اﻧـﻮاع‬
‫روﻏﻦﻫﺎ و رﻧﮓﻫﺎ اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﺎﻳﻌﺎت ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل‪ ،‬ﮔﺎز ﻳﺎ ﺑﺨﺎرﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻔﺠﺎر ﻳﺎ ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎﻟﻲ را‬
‫از ﺧﻮد ﻣﺘﺼﺎﻋﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ در ﻳﻚ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﻌﻴﻦ ﻣﺸـﺘﻌﻞ‬
‫ﻳﺎ ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﺪه و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫رﺷﺪ ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت‬
‫ﺳﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم اﺻﻠﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -١‬اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﻫﺪاﻳﺖ‪ :‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺣﺮارت از ﺟﺴﻤﻲﻛﻪ داراي دﻣﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮي‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﺴﻢ ﻛﻪ داراي درﺟﻪ ﺣﺮارت ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ اﺳﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﮔﺮدد و ﺣﺘّﻲ در ﻳـﻚ ﺟﺴـﻢ‪ ،‬از‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﮔﺮﻣﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺳﺮدﺗﺮ ﻧﻴﺰ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺣﺮارت از ﻳـﻚ ذره ﺟﺴـﻢ ﺑـﻪ ذره‬
‫دﻳﮕﺮ در ﻫﻤﺎن ﺟﺴﻢ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺪاﻳﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮق در ﻳﻚ ﺟﺴﻢ ﻫﺎدي‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛـﻪ‬
‫ﺣﺮارت ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻨﺪﺗﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت از ﻃﺮﻳﻖ ﻫـﺪاﻳﺖ در آﺗـﺶ ﺳـﻮزيﻫـﺎ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ ﺣﺮارت از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻴﻠﻪﻫﺎي ﻓﻠﺰي در دﻛﻞ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺳﻘﻒ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ‪ ،‬از اﺗﺎﻗﻲ‬
‫ﺑﻪ اﺗﺎق دﻳﮕﺮ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺳﺘﻮﻧﻬﺎي ﻓﻠﺰي از ﻣﻴﺎن دﻳﻮارﻫﺎي ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺮﻳﻖ ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪ :‬در آﺗﺶ ﺳﻮزيﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺣﺘﺮاق و ﮔﺮم ﺷﺪن‬
‫ﮔﺎزﻫﺎ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺜﻼ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ ﮔﺎزﻫﺎي ﮔﺮم ﺑﻪ ﻃﺮف ﺑﺎﻻ از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻠﻜـﺎ‬
‫نﻫﺎ و ﻛﺎﻧﺎل و آﺳﺎﻧﺴﻮرﻫﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده و ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺴﺘﺮش ﺣﺮﻳﻖ در ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﮔـﺮدد و‬
 ‫‪ / 222‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻫﻮاي ﺳﺮد ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﺤﻞ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﺣﺮﻳـﻖ و ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻛﺎﻓﻲ آﺗﺶ ﺳﻮزي اداﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺸﻌﺸﻊ‪ :‬در اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻘﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت‪ ،‬اﻣﻮاج ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﺎ ﻋﺒﻮر از ﻓﻀـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ اﺟﺴﺎم ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮده و ﺣﺮارت را ﺑﻪ آن ﺟﺴﻢ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ وﺳﺎﻳﻞ ﻫﻤﺠﻮار را ﺑﻪ آﺗﺶ ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺣﺮﻳﻖ‪ ،‬ﺣﺮﻳﻖ ﺑﺮﺧﻮردي ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﺗﺎﺑﺶ ﮔﻮﻧﻪ اي از اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺮﻣﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﺎده واﺳﻄﻪ اي ﺑﻴﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺮﻣﺎ و ﺟﺴﻢ‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪه آن ﻧﻴﺎز ﻧﺪارد‪ .‬ﻗﺎﺑﻞ ذﻛﺮ اﺳﺖ رﻓﺘﺎر و ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﻳﻖ در ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺑﺴﺘﻪ و ﺑﺎز ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﺗﺶ ﺳﻮزي در ﻓﻀﺎي ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ اﻛﺴﻴﮋن ﺷﺪه و از ﺳﺮﻋﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ آن ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ در ﻣﻮاﻗﻊ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻌﻲ ﺷﻮد در و ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ در ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺑﻪ ﻫﺮ دﻟﻴﻠﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﻀﺎي ﻣﺤﻴﻂ را ﺑﺴﺘﻪ ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﮔﺴﺘﺮش و ﺷﺪت ﺣﺮﻳﻖ‬
‫‪ - 1‬اﻓﺰاﻳﺶ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺣﺮﻳﻖ ﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن‪ :‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ در‬
‫ﻣﻮادي ﻛﻪ در ﺣﻴﻦ ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺨﺸﻲ از اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺳﻮﺧﺘﻦ ﺧﻮد را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ ﮔﺴﺘﺮش‬
‫آﺗﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﺛﺒﺎت ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ‪ :‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺛﺒﺎت ﻣﺎده از ﻧﻈﺮ ﺣﺎﻟﺖ و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻛﻤﺘـﺮ ﺑﺎﺷـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﺪت ﺣﺮﻳﻖ اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﺳﻄﺢ ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ‪ :‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺎده ﻗﺎﺑﻞ اﺣﺘﺮاق ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺷﺪت و ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﻳـﻖ ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼً در ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻮاد در اﻧﺒﺎرﻫﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﻮﺧﺖ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺑﺰرگ و ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ﻣﻮاد در‬
‫ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻜﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻣﻲﺳﻮزﻧﺪ‪.‬‬
‫آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺑﻪ دو ﺳﻤﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪:‬‬
‫‪ - 1‬اﻓﻘﻲ‬
‫‪ - 2‬ﻋﻤﻮدي‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﮔﺴﺘﺮش آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺑﺼﻮرت اﻓﻘﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﺑﺎد‬
‫‪ - 2‬اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ‬
‫‪ - 3‬رﻳﺨﺘﻦ ﻣﺎﻳﻌﺎت ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل و ﺟﺎري ﺷﺪن آﻧﻬﺎ‬
‫‪ - 4‬اﻧﻔﺠﺎرات ﻧﺎﺷﻲ از اﺣﺘﺮاق ﻳﺎ ﻓﺸﺎر‬
‫ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﻘﺎل آﺗﺶ در ﻣﻮارد ﻣﺨﺘﻠﻒ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻮدي ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ از اﻓﻘﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴـﺮد و‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ آن ﻣﺜﻼ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪاز‪:‬‬
‫‪ - 1‬راﻫﺮوﻫﺎ و ﭘﻠﻪﻫﺎ‬
‫‪ - 2‬ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎ و آﺳﺎﻧﺴﻮرﻫﺎ‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪223 /‬‬

‫‪ - 3‬ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎ‬
‫‪ - 4‬روزﻧﻪ و ﻣﻨﺎﻓﺬ ﺳﻘﻒ ﻫﺎي ﻛﺎذب‬
‫‪ - 5‬ﻛﺎﻧﺎل ﻛﺎﺑﻞ ﻫﺎي ﺑﺮق‪ ،‬ﻛﻮﻟﺮ و ﺗﻬﻮﻳﻪ‬
‫‪ - 6‬اﻧﻔﺠﺎرات ﻧﺎﺷﻲ از اﺣﺘﺮاق ﻳﺎ ﻓﺸﺎر‬
‫ﻓﺎزﻫﺎي ﺣﺮﻳﻖ )ﻣﺮاﺣﻞ آﺗﺶ(‬
‫ﭘﺮوﺳﻪ ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﺟﺴﻢ زﻣﺎﻧﻲ ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﺣﻀﻮر اﻛﺴﻴﮋن‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﻮع ﻣﺎده‬
‫ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﻔﺎﻳﺖ ﺑﺮﺳﺪ درﺟﻪ اﺷﺘﻌﺎل ﻣﻮاد در ﻋﻤﻞ ﺳﻮﺧﺘﻦ‪ ،‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز از ﻫـﻮا ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺮﭼﻪ ﺳﻄﺢ ﺟﻨﺲ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻮﺧﺘﻦ‪ ،‬ﺗﻤﺎس ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺎ ﻫﻮا داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺳﻮﺧﺘﻦ آﺳﺎ ن ﺗﺮ و ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎزﻫـﺎ زودﺗـﺮ از ﻣﺎﻳﻌـﺎت و ﻣﺎﻳﻌـﺎت زودﺗـﺮ از ﻣـﻮاد ﺟﺎﻣـﺪ آﺗـﺶ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺮﻳﻖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎي ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ‪ ،‬آﺗﺶ در اﺗﺎقﻫﺎي ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎ ﻣﻼﻳﻤﺖ ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻣﺪﺗﻲ ﺣﺮارت ﺑﻪ ﺣﺪي ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻟﻮازم ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت اﺷﺘﻌﺎل ﻣﻲرﺳﻨﺪ و ﺑﻌﺪ ﻳﻚ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺗﻤﺎم‬
‫اﺗﺎق ﺷﻌﻠﻪ ور ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﺣﺮارت ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﻻ اﺳﺖ وﻟﻲ اﻛﺴﻴﮋن ﻫﻮا‬
‫ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ؛ در اﻳﻦ ﺻﻮرت دو ﺣﺎدﺛﻪ رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺷﻌﻠﻪ ور ﺷﺪن ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲﺷﻮد ﻳﺎ ﺑﺎ ﺑﺎز ﺷﺪن ﭘﻨﺠﺮه‬
‫و ﺷﻜﺴﺘﻦ در‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎره ﻫﻮا وارد و ﻳﻚ ﻣﺮﺗﺒﻪ اﻧﻔﺠﺎر رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﺑﺮاي ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺄﻣﻮران آﺗﺶ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ اﻃﻔﺎء ﭘﻴﺶ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻓﺎزﻫﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﺷﺎﻣﻞ دو‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﻓﺎز ﺷﺮوع ﺣﺮﻳﻖ‪:‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻛﺎﻓﻲ در دﺳﺘﺮس ﺑﻮده و ﺑﻴﺶ ﺗﺮﻳﻦ اﺣﺘﺮاق را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺮارت ﺷﻌﻠﻪ در اﻳﻦ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺣﺪود ‪ 1000‬درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﺴﺘﺮش ﺣﺮﻳﻖ در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ و ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ CO‬ﺗﺼﺎﻋﺪي ﺑﻮده و‬
‫ﻣﺪت زﻣﺎن رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اوج ﺣﺮارت ﻛﻮﺗﺎه و ﻛﻤﺘﺮ از ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻓﺎز ﺳﻮﺧﺖ آزاد‪:‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻫﻮاي داﺧﻞ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺣﺮﻳﻖ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮاي ﺑﻴﺮون ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺧﺘﻼف ﺣﺮارت ﺑﻪ داﺧﻞ‬
‫ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﻤﻴﻦ ﻫﻮا ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﮔﺮم ﺷﺪن ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺴﺘﺮش ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬درﺟﻪ ﺣﺮارت در ارﺗﻔﺎع و‬
‫ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻي ﻣﺤﻞ ﺗﺎ دﻣﺎي ‪ 1300‬درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﻳﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺎز درﺻﺪ اﻛﺴـﻴﮋن ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﺗﺎ ﺣﺪي ﭘﻴﺶ ﻣﻲرود ﻛﻪ ﺣﺮﻳﻖ ﺑﺪون ﺷﻌﻠﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﺪاوم ﻓـﺎز دوم ﺑﺴـﺘﮕﻲ ﺑـﻪ ﻓﻀـﺎي در‬
‫دﺳﺘﺮس و ﻣﻴﺰان ﻫﻮا و ﺳﻮﺧﺖ دارد‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺎز‪ ،‬ﺳﻮﺧﺘﻦ آزاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ روز اداﻣـﻪ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ و ﮔﺴﺘﺮش آﺗﺶ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻤﻨﻲ آﺗﺶ )‪:(protection‬‬
‫اﻳﻤﻨﻲ آﺗﺶ ﺳﻪ ﻫﺪف دارد‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻣﻨﻴﺖ‬
 ‫‪ / 224‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫‪ -2‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از اﺳﺒﺎب و وﺳﺎﻳﻞ و اﻣﻜﺎﻧﺎت‬

‫‪ - 3‬ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪:‬از ﻫﻢ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ ﻋﻤﻠﻴﻼت ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﺮاﺑﻲ آﺗﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﮔﺮان ﺗﻤﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در اﺛﺮ آﺗﺶ ﺳﻮزي‪ ،‬راﻛﺘﻮر ﻫﺴﺘﻪ اي ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺧﺎﻣﻮش ﺷﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺧﺴـﺎرﺗﻲ ﻣﻌـﺎدل‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر در ﻫﺮ روز ﭘﻴﺎﻣﺪ اﻗﺘﺼﺎدي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻓﻮق ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺑﺮآورد و ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺧﻄﺮ و زﻳﺎن آﺗﺶ و ﺗﺄﺛﻴﺮات آن‬
‫‪ -2‬ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻛﺮدن ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺧﺮاﺑﻲ آﺗﺶ ﺑﺎ ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﻳﻚ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ و ﺧـﻮب در ﺳـﺎﺧﺖ ﺳـﺎزه‪،‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و وﺳﺎﻳﻞ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪.‬‬
‫‪- 3‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﻣﻘﻴﺎسﻫﺎ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ و اﻳﻤﻨﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي‬
‫آﺗﺶ‬
‫‪- 4‬ﻛﻨﺘﺮل ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ آﺗﺶ و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻧﺠﺎت‬
‫‪- 5‬ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﻧﺼﺐ و ﻧﮕﻬﺪاري و ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ آﺗﺶ‪.‬‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ دو ﻣﻔﻬﻮم در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻳﻤﻨﻲ آﺗﺶ‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ AFP‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ اﻳﻤﻨﻲ آﺗﺶ اﺳﺖ )‪ (AFP: Active fire protection‬ﻛﻪ در اداﻣﻪ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ‪ AFP‬ﺣﺮﻛﺖ و ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ دو ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻋﻤﺪه اﺳﺖ ‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﻓﺮوﻧﺸﺎﻧﺪن آﺗﺶ‪:‬‬
‫آﺗﺶ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻴﺎت دﺳﺘﻲ ﻳﺎ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻛﭙﺴﻮل ﺿﺪ آﺗﺶ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي آب ﭘـﺎش آﺗـﺶ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬
‫اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ آب آزاد ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻓﺮو ﻧﺸﺎﻧﻲ آﺗﺶ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻛﻒ و ﮔﺎز ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻣﻮش‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﺗﺸﺨﻴﺺ آﺗﺶ‪:‬‬
‫آﺗﺶ ﺑﺎ ﺷﻌﻠﻪ ﻳﺎ ﮔﺮﻣﺎ و ﻳﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ زﻧﮓ ﺧﻄﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﺪا درﻣﻲآﻳﺪ ﺗﺸـﺨﻴﺺ داده ﻣـﻲﺷـﻮد ﺗـﺎ ﺗﺨﻠﻴـﻪ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﺳﺮﻳﻊ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﮔﺮوه آﺗﺸﻨﺸﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اﻋﺰام ﺷﻮدﮔﺮوه آﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﻲ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ آﺗﺶ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ PFP‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺗﻜﺎء اﻳﻤﻨﻲ آﺗﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪(PFP:Passive‬‬
‫)‪Fire Protection‬ﻣﺤﺪود ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﺮﻃﺒﻖ ﻟﻴﺴﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ‪ PFP‬دﻳﻮار ‪ -‬ﻃﺒﻘﺎت و درﻫﺎي‬
‫ﻣﻘﺎوم‪ ،‬آﺗﺶ را ﻛﻨﺘﺮل و ﻳﺎ ﭘﻴﺸﺮوي آن را آرام ﻛﻨﺪ ﺗﺎ اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ و ﻛﺎرآﻳﻲ ﺧﻮد را در ﻣﻬﺎر آﺗـﺶ داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ )‪ .(Prevention‬ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬از ﻣﻴﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻳﻜﻲ از ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﻛﺴﻴﮋن‪ ،‬ﻣـﺎده‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ و ﮔﺮﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از آﺗﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺰ در ﻣﻮارد وﻳـﮋه و در ﺟﺎﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫اﻛﺴﻴﮋن از ﮔﻴﺎﻫﺎن‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت در ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬واﺿـﺢ و آﺷـﻜﺎر‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮداﺷﺘﻦ و ﺣﺬف ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ ﻣﺜﻠﺚ ﺣﺮﻳﻖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺻﺮﻓﺎً ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از رخ دادن آﺗﺶ‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪225 /‬‬

‫ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻗﺴﻤﺖ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از رخ دادن آﺗﺶ‪،‬ﺑﺎﻳﺪ روي دو ﻣﻮﻟﻔﻪ دﻳﮕﺮ ﻣﺜﻠـﺚ‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫ﮔﺮﻣﺎ و ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪه ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻣﻮﻟﻔﻪ اﺳﺎﺳﻲ آﺗﺶ ﻳﻌﻨﻲ اﻛﺴﻴﮋن را ﺣﺬف ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻨﺼﺮ ﺳﻮﺧﺖ‪:‬‬
‫ﻋﻨﺼﺮ ﺳﻮﺧﺖ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و از ﻟﺤﺎظ ﺗﻨﻮع ﻏﻨﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺣﺘﻲ ﻣﻮاد اﻳﻤﻨﻲ؛ در ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣﻌـﻴﻦ‬
‫آﺗﺶ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻣﻲﺳﻮزﻧﺪ ﺣﺬف ﻛﺎﻣﻞ ﻫﻤﻪ ﺳﻮﺧﺖﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫـﺮ ﺻـﻮرت ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﻳﺪ ﻣﻮاد ﻗﺎﺑﻞ اﺷـﺘﻌﺎل را در ﻣﻘﻴـﺎس ﺧﻴﻠـﻲ زﻳـﺎد و ﻏﻴـﺮ‬
‫ﺿﺮوري در ﻣﻜﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻣﻌﺮض ﮔﺮﻣﺎي اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ذﺧﻴﺮه ﻧﻜﺮده اﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻨﺼﺮ ﺣﺮارت و ﮔﺮﻣﺎ ‪:‬‬
‫ﻋﻨﺼﺮ ﺣﺮارت و ﮔﺮﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺗﻨﻮع ﻏﻨﻲ ﺑﻮده و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮد‪.‬در ﻛﻨﺎر ﺣـﺬف‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از رخ دادن آﺗﺶ‪ ،‬رﻋﺎﻳﺖ ﻳﻚ ﺳﺮي اﺻﻮل ﻛﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از آﺗﺶ ﺳﻮزي ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬رﻋﺎﻳﺖ اﺻﻮل اﻳﻤﻨﻲ در ﺳﺎزهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﻣﻄـﺎﺑﻖ آﻳـﻴﻦ‬
‫ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﺪه‪.‬‬
‫‪ -‬ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﻧﺼﺐ و ﻧﮕﻬﺪاري وﺳﺎﻳﻞ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از آﺗﺶ و اﻃﻔﺎي آن ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻘﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‪.‬‬
‫‪ -‬آﻣﻮزش ﻣﺴﺘﻤﺮ اﻓﺮاد در ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از آﺗﺶ و ﻛﺎرﺑﺮد ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺮاي اﻃﻔﺎي آن‪.‬‬
‫‪ -‬اﻧﺠﺎم ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي ﻋﻤﻠﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺷﺪه در دورهﻫﺎي ﻣﺸﺨﺺ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮآورد ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ وﺳﺎﻳﻞ و ﻟﻮازم و ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت آﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﻲ و اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺎزدﻳﺪﻫﺎي ﻣﻨﻈﻢ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺷﺪه از ﺻﺤﺖ و ﺳﻼﻣﺖ وﺳﺎﻳﻞ و ﺗﺠﻬﻴﺰات آﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﻲ‪.‬‬
‫‪ -‬ارﺗﻘﺎء و ﺑﻬﺒﻮد روشﻫﺎي ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي و ﻛﻨﺘﺮل‪.‬‬
‫‪ -‬ارﺗﻘﺎء و ﺑﻬﺒﻮد ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎ و ﺗﺠﻬﻴﺰات آﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﻲ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن آﺗﺶ)‪:(Extinguishment‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ آﺗﺶ ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن آن ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺬف و از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﻳﻜﻲ از‬
‫ﻋﻀﻮﻫﺎي ﻣﺜﻠﺚ ﺣﺮﻳﻖ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺬف ﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ آن ﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺳﻮﺧﺘﻲ ﻛﻪ در آﺗﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻘﻴﺎس و اﻧـﺪازه آﺗـﺶ و در دﺳـﺘﺮس‬
‫ﺑﻮدن ﺳﻮﺧﺖ و ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت و دﺳﺘﮕﺎه ﺣﺬف ﺳﻮﺧﺖ دارد‪ .‬ﻣﻮﻟﻔﻪ ﮔﺮﻣﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آب ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣـﺬف ﺷـﻮد‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎز ﻧﻴﺰ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎس و اﻧﺪازه آﺗﺶ و در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن آب دارد ﻫﺪف ﺧﻨﻚ ﻛﺮدن آﺗﺶ ﺗﺎ‬
‫ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از دﻣﺎي اﺷﺘﻌﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ آﺗﺶ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ از‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﺎ ﻃﺮد ﻫﻮا از ﺳﻄﺢ ﺷﻴﺌﻲ ﻛﻪ دارد ﻣﻲﺳﻮزد‪ ،‬ﺣﺬف ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺨـﺎري ﻛـﻪ از ﺷـﻴﺊ‬
‫ﺑﺮﻣﻲﺧﻴﺰد ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن در ﻫﻮا ﻣﺨﻠﻮط ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻔﻪ ﺷﺪن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ‪ .‬ﺣـﺬف اﻛﺴـﻴﮋن‬
 ‫‪ / 226‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺑﺮاي ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن آﺗﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻃﺮﻳﻖ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ ﻫﻤﮕـﻲ ﺗﻜﻨﻴـﻚﻫـﺎي ﺧﻔـﻪ ﺷـﺪن‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و آﺗﺶ را از اﻛﺴﻴﮋن ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻻزﻣﻪ اداﻣﻪ آﺗﺶ اﺳﺖ ﻣﺤﺮوم ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ‬
‫آب‪:‬‬
‫آب ﻣﺮﺳﻮم ﺗﺮﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ ﺧﺎﻣﻮش ﻛـﺮدن آﺗـﺶ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي اﻧﻮاع زﻳﺎدي از وﺳﺎﻳﻞ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از آب اﻧﺠـﺎم‬
‫داد‪ .‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺎده ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﻨﺪه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آب ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺟﺬب ﻣـﻲﺷـﻮد و‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از آن ﺑﺮ روي ﻣﻮاد ﻏﻴﺮ ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬آب ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻨﻚ ﻛﺮدن و ﺧﻔﻪ ﻛـﺮدن را دارد‪ .‬آب ﻳﻜـﻲ از ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﮔﺮﻣـﺎي وﻳـﮋه ﻣـﻮاد‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه را داراﺳﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﻣﻴﺰان زﻳﺎدي از ﮔﺮﻣﺎ را ﺟﺬب ﻣﻲﻛﻨﺪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫دﻣﺎ از ‪ BTU‬اﻧﺮژي را ﺟﺬب ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﮔﺎﻟﻦ آب ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ BTU 2120‬ﺑﻪ ﺑﺨﺎر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد وﻳﮋﮔﻲ دﻳﮕﺮ‬
‫آن ﮔﺮﻣﺎي ﻧﻬﺎن ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻴﺰان آب ﮔﺮﻣﺎي اﺿﺎﻓﻲ ﺟﺬب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﺛﺮﺗﺮﻳﻦ ﺟـﺬب‬
‫اﻧﺮژي ﮔﺮﻣﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﺣﺠﻢ ﻛﺎﻣﻞ آب ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه ﺑﺨﺎر ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻳﻚ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺣﺠﻢ ‪ 1700‬ﺑﺮاﺑﺮ را اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﮔﺎﻟﻦ آب ‪ 223‬ﻓﻮت ﻣﻜﻌﺐ ﺑﺨﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻻزم‬
‫ﺑﺮاي ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻛﺮدن اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻪ وﻳﮋه در ﻣﻜﺎﻧﻬﺎي ﻣﺤﺪود را دارد‪.‬‬
‫ﻛ ﻒ‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ آب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﻨﺪه ﺳﻨﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣﺤﺼـﻮﻻت ﻛﻔـﻲ و اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﻛﺎرآﻳﻲ آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آب ﺳﺎده‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده آن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪه اي راﻳﺞ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻛـﻒ ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ دارا‬
‫ﺑﻮدن ﺳﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از آﺗﺶ را دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫ﻋﺎﻳﻖ ﺳﺎزي‪ ،‬ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه اي و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﻚ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺑﺨﺎر‪.‬ﻛﻒ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻄﺢ ﺳﻮﺧﺖ را ﭘﻮﺷﺶ دﻫﺪ و ﻳﻚ‬
‫ﻻﻳﻪ ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻴﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﮔﺮﻣﺎ و ﻣﻨﺒﻊ ﺳﻮﺧﺖ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺜﺎل روﺷـﻦ ﺳـﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻒ ﺑﺮاي ﺟﻨﮕﻞ و ﺑﻮﺗﻪ ﻳﺎ ﻳﻚ آﺗﺶ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻄﺢ ﺳﻮﺧﺖ را ﺑـﻪ‬
‫زﻳﺮ درﺟﻪ ﺣﺮارت اﺣﺘﺮاق ﺧﻨﻚ ﺳﺎزد‪ .‬در ﻣﻮرد ﺳﻮﺧﺖﻫﺎي ﻣﺎﻳﻊ‪ ،‬ﻛﻒ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺑﺨﺎر را ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫دﻫﺪ‪.‬اﻳﻦ اﻣﺮ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺮخ ﺗﺒﺨﻴﺮ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻫﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛـﻒ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه و ﻣﻨﺒﻊ اﺣﺘﺮاق اﻳﺠﺎد ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﺟـﺰاء ﻛـﻒ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از آب و ﻛـﻒ‬
‫ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪه ؛ ﻓﺸﺮده ﺷﺪه و ﻳﺎ ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺷﺪه ﻋﺎﻣﻞ ﺧﻴﺲ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺻﺎﺑﻮن ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ اﻳﻦ ﻋﺎﻣـﻞ‬
‫اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﺟﺬب ﺳﻮﺧﺖ ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮي ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ آب ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑـﺮ روي ﺳـﻮﺧﺖ‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛﻪ ﺟﺬب ﺷﻮد ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ روي‬
‫ﺳﻄﺢ آب وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي روﺷﻦ ﺗﺮ ﺷﺪن اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻜﻪ ﻟﺒـﺎس را در ﻧﻈـﺮ ﺑﮕﻴـﺮد ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺗﻮﺳﻂ آب ﺳﺎده در زﻳﺮ ﺷﻴﺮ ﺧﻴﺲ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد زﻣـﺎن زﻳـﺎدي ﺑـﺮاي ﺟـﺬب آب‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪227 /‬‬

‫ﺳﭙﺮي ﻣﻲﺷﻮد و اﮔﺮ اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ را ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن آب ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻳﻚ ﻇﺮف ﺻﺎﺑﻮن اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد آﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﺻﺎﺑﻮن اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺸﺶ ﺳـﻄﺤﻲ‬
‫آن ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺟﺬب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺮاي آﺗﺶ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﺧﻴﺲ ﻛﻨﻨﺪه از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان آب ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻛـﺎر ﻧﻴـﺎز داﺷـﺘﻪ و‬
‫ﺧﺎﻛﺴﺘﺮﻫﺎي ﮔﺮم و ﻋﻤﻴﻖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ‪:‬‬
‫ﮔﺎز دي اﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ آﺗﺶ را ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺧﻔﻪ ﻛﺮدن ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬دي اﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ ﻳﻚ ﮔﺎز ﺑﻲ اﺛﺮ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ رﻗﻴﻖ ﻛﺮدن اﻛﺴﻴﮋن در ﻣﻨﻄﻘﻪ آﺗﺶ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ آﺗﺶ ﺧﺎﻣﻮش ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ دي اﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ در ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻫـﻮا را ﻣـﻲﺗـﻮان ﻛﻨﺘـﺮل ﻛـﺮد ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻛـﺎرآﻳﻲ را دارد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي دي اﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ را در ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ ﻛﻪ آب ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﮔﺰﻳﻨـﻪ اي ﺑـﺮاي ﺧـﺎﻣﻮش ﻛـﺮدن آﺗـﺶ‬
‫ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دي اﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ آﻧﻜﻪ آﺗﺶ را ﺑـﺪون ﺑﺮﺟـﺎ ﮔﺬاﺷـﺘﻦ ﺑﻘﺎﻳـﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴـﺮ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ زﻧﮓ و ﻫﺪاﻳﺖ ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﻣﻨـﺎﻃﻘﻲ ﻛـﻪ ﻣـﻮاد‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه اﻧﺪ و از آب ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺳﺮ و ﻛﺎر داﺷﺘﻦ ﺑـﺎ‬
‫زﺑﺎﻟﻪﻫﺎي ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﭘﺎك ﺳﺎزي آن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺻـﻮرت‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ دي اﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻞﻫﺎﻟﻮژن دار‪:‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻞﻫﺎﻟﻮژن دار‪ ،‬آﺗﺶ را ﺑﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺷﻜﺴـﺘﻦ واﻛـﻨﺶﻫـﺎي ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺧـﺎﻣﻮش ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺎﻣﻮﺷﮕﺮدي اﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺧﻔﻪ ﻛﺮدن ﺑﺮاي ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن آﺗﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻟـﺬا ﻋﻮاﻣـﻞ‬
‫ﻫﺎﻟﻮژن دار ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻮﺛﺮﺗﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻳﻚ ﻧﮕﺮاﻧﻲ در ﻣﻮرد اﺛﺮات ﻣﻨﻔﻲ آن ﺑﺮ روي ﻻﻳﻪ اوزن وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺧﺎﻣﻮش‬
‫ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻦﻫﺎي ﻫﺎﻟﻮژﻧﻪ‪ ،‬ﻛﻪ از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻲ و ﺑﻨﻴﺎن ﻫﺎﻟﻮژﻧﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاي‬
‫اﻃﻔﺎي آﺗﺶ ﺳﻮزيﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﻄﺮات ﺧﺎص در ﺑﺮدارﻧﺪ ﻳﺎ در ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﻄﺮات ﺑﺮﻗﻲ وﺟﻮد دارد ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻣﻔﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮارد اﺳﺘﻔﺎده ﻓﻮري و ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻓﻲ از ﻣﻮادﻫﺎﻟﻮژﻧﻪ‪ ،‬ﺣﺮﻳﻖ را ﺻﺪدرﺻﺪ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻗﺪرت ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﻨﺪﮔﻲ آنﻫﺎ در ﺣﺠﻢ ﻣﺴﺎوي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ ﭼﻬﺎر ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﺑﺮاﺑﺮ آب و ﮔﺎز‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺧﺸﻚ‪:‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺧﺸﻚ ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﻳـﻚ ﻣﺨﻠـﻮﻃﻲ از ﭘﻮدرﻫـﺎي رﻳـﺰ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎرآﻳﻲ آﻧﻬﺎ در ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺷﺎن ﺑﺮاي ﺷﻜﺴﺘﻦ زﻧﺠﻴﺮه واﻛﻨﺶ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬
‫ﻣﻘﺪاري ازﮔﺮﻣﺎي ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺷﺪه از آﺗﺶ را ﺟﺬب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و اﻛﺴﻴﮋن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺤﺪود ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎر‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﺮ روي ﻣﺎﻳﻊﻫﺎي اﺷﺘﻌﺎل ﭘﺬﻳﺮ و آﺗﺶﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن‬
 ‫‪ / 228‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫آﺗﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪي ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از آب ﺑـﻪ ﺧـﺎﻣﻮش ﻛـﺮدن ﺧﺎﻛﺴـﺘﺮﻫﺎي ﻋﻤﻴـﻖ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻮدر ﺧﺸﻚ‪:‬‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﺧﺸﻚ ﻛﻨﻨﺪه اي ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻓﻠﺰات ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭘﻮدر ﺧﺸﻚ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ‪،‬‬
‫آﺗﺶ را ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺮ روي ﺳﻄﻮح در ﺣﺎل ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬اﻛﺜﺮ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ از ﻧﻮع‬
‫ﺷﻦ ﺧﺸﻚ و ﺑﻘﻴﻪ از ﻧﻮع ﮔﺮاﻓﻴﺖ و ﭘﻮدرﻫﺎي وﻳﮋه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫روشﻫﺎي ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ آﺗﺶ‪:‬‬
‫در ﻗﺴﻤﺖ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از وﻗﻮع آﺗﺶ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺣﺬف ﻳﻜﻲ از ﺳﻪ ﺿﻠﻊ ﻣﺜﻠﺚ ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋـﺎﻣﻠﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از وﻗﻮع آﺗﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻬﺎر راه اﺳﺎﺳﻲ زﻳﺮ ﺑﺮاي اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫اﻟﻒ ( ﺟﺪا ﺳﺎزي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﺎده اﺣﺘﺮاق ﭘﺬﻳﺮ از ﺷﻌﻠﻪ‪.‬‬
‫ب ( ﺣﺮﻛﺖ ﻳﺎ رﻗﻴﻖ ﻛﺮدن اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮﺟﻮد‪.‬‬
‫ج ( ﻛﺎﻫﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﺎده اﺣﺘﺮاق ﭘﺬﻳﺮ ﻳﺎ ﺷﻌﻠﻪ‪.‬‬
‫د ( اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻣﻮادي ﻛﻪ ﺷﻴﻤﻲاﺣﺘﺮاق را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺟﺪا ﺳﺎزي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﺎده اﺣﺘﺮاق ﭘﺬﻳﺮ از ﺷﻌﻠﻪ‪:‬‬
‫ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ‪ :‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ در ﺣﺎل وﻗﻮع آﺗﺶ ﺳﻮزي‬
‫ﻛﺎر آﺳﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻨﺘﺮل آﺗﺶ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﻮﺳﻌﻪ آن ﻣﻲﺗﻮان اﻗـﺪاﻣﺎت ﻣـﻮﺛﺮي را ﺑـﺎ‬
‫ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﺤﻞ ﺣﺮﻳﻖ ﻗﺮار دارد و ﻫﻨﻮز ﺷـﻌﻠﻪ ور ﻧﺸـﺪه اﻧﺠـﺎم داد‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً ﻛﻠﻴﻪ ﻣﻮاد ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ را ﻛﻪ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﺤﻞ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﻗﺮار دارد ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻤﻦ و دور از‬
‫ﻣﺤﻞ آﺗﺶ ﺳﻮزي اﻧﺘﻘﺎل داد و اﮔﺮ ﺣﺮﻳﻖ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﺨﺎزن ﺳﻮﺧﺖ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﺧـﺎص ﻣـﻮاد‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ را ﻗﺒﻞ از رﺳﻴﺪن داﻣﻨﻪ آﺗﺶ ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﻣﺨﺎزن دﻳﮕﺮي اﻧﺘﻘﺎل داد و ﻫﻤﻴﻦ ﻃـﻮر اﮔـﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ‬
‫ﻧﺸﺘﻲ ﻣﻮاد ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ از ﻣﺤﻞ اﺗﺼﺎل ﺷﻴﺮ وﺟﻮد دارد ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﺮﺷﺤﺎت آن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮد و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻛﻠﻴـﻪ‬
‫ﺷﻴﺮﻫﺎي ﺳﻮﺧﺖ رﺳﺎﻧﻲ را ﻛﻪ در ﺣﺮﻳﻢ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻓﻮراً ﺑﺴﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺖ از اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫ﻣﻮاد ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ اﺷﺘﻌﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻗﺒﻞ از ﺧﻨﻚ ﻛﺮدن آن و اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻛﺎﻣـﻞ از‬
‫ﻋﺪم وﺟﻮد آﺗﺶ در آن ﻣﻮاد ﺧﻮدداري ﻛﺮد‪.‬ﭼﻮن اﻣﻜﺎن دارد ﻣﻮادي را ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺳـﻮﺧﺘﻦ‬
‫ﺑﻮده و در اﺛﺮ ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آن ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺣﺮﻳﻖ دﻳﮕﺮي در ﻣﻜﺎن ﺟﺪﻳﺪي ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻳﺎ رﻗﻴﻖ ﻛﺮدن اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮﺟﻮد )ﺧﻔﻪ ﻛﺮدن(‪:‬‬
‫روش ﺧﻔﻪ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از رﺳﻴﺪن اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻪ ﻣﻮاد در ﺣﺎل ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬روش ﺧﻔﻪ ﻛﺮدن آﺗﺶ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع آﺗﺶ ﺳﻮزي و وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﻔﻪ ﻛﺮدن آن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣـﺜﻼً‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻔﮕﻲ را در آﺗﺶ ﺳﻮزيﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻛﻒ‪ ،‬ﺑﺨﺎر آب و ﮔﺎز از ﻣﻮارد در آﺗـﺶ ﺳـﻮزيﻫـﺎي‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪229 /‬‬

‫ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﭘﺘﻮ ﻳﺎ ﭘﺎرﭼﻪ ﺿﺨﻴﻢ ﺑﻪ روي آن ﻋﻤﻠﻲ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻤﻲﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺣﺮﻳﻖ وﺟﻮد دارد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻔﻪ ﻛﺮدن آﺗﺶ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛـﻪ از ﻋﻮاﻣـﻞ ﺑﺴـﻴﺎر ﺧـﻮﺑﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ و ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻧﺠﺎم ﻧﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺷﻌﻠﻪ ور ﺷﺪن ﻣﺠـﺪد آن اﻣﻜـﺎن‬
‫ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺧﻔﻪ ﻛﺮدن آﺗﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻪ اﺣﺘﻴﺎﻃﺎت ﻻزم ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از ﻛﻒ ﺑﺮاي ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﻧﻔﺘﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻛﻒ ﺑﺤـﺪ ﻛـﺎﻓﻲ روي‬
‫آﺗﺶ را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﺎده اﺣﺘﺮاق ﭘﺬﻳﺮ ﻳﺎ ﺷﻌﻠﻪ)روش ﺳﺮد ﻛﺮدن آﺗﺶ( ‪:‬‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ دﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ و ﻣﻴﺰان آن ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از ﻧﻘﻄﻪ اﺣﺘﺮاق‬
‫ﺑﺮﺳﺪ آﺗﺶ ﻣﻬﺎر ﺷﺪه و ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻫﺶ دﻣﺎ در ﻋﻤﻠﻴﺎت آﺗـﺶ ﺳـﻮزي‪ ،‬آب ﻣﻌﻤـﻮل‬
‫ﺗﺮﻳﻦ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﺪ و در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺧﻨﻚ ﺳﺎزي ﺑﺎ ﺳﺮد ﻛﺮدن آﺗﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و رﻋﺎﻳﺖ اﺣﺘﻴﺎ طﻫﺎي ﻻزم از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬زﻳﺮا ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻧﺎﺑﺠﺎ از آب ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﺷـﺨﺺ‬
‫آﺗﺶ ﻧﺸﺎن را دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ در آﺗﺶ ﺳﻮزيﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻮاد ﻧﻔﺘﻲ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻮن ﻣﻮاد ﻧﻔﺘﻲ از آب ﺳﺒﻚ ﺗﺮ اﺳﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻧﻔﺖ روي آب ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺑﻪ وﺳـﻴﻠﻪ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن آب ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه و ﺧﻮد در ﻣﺤﻞﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻛﻪ ﺣﺮارت ﻛﺎﻓﻲ وﺟـﻮد‬
‫دارد اﻳﺠﺎد ﺣﺮﻳﻖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻲ اﻟﻤﻘﺪور از آب ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻪ ﭘـﺎش ﺑـﺮاي ﺳـﺮد‬
‫ﻛﺮدن اﻃﺮاف آﺗﺶ ﺳﻮزي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﻣﺘﺎن ‪ -‬ﻫﻮا‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮوي ﮔﺎز ﻣﺘﺎن ﭘﺨﺶ ﺷﻮد و ﻣﺘﻨﺎوﺑﺎً ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن اﻳﻦ ﻛﺎر‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﻗﻄﻌﺎ ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﻲ ﻣﺘﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ از دﺳﺖ دادن ﻫﻮا ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺳﻮﺧﺖ راه ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ اﻃﻔﺎء ﻳﻚ‬
‫ﺷﻌﻠﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه روي ﻳﻚ ﺟﺎﻣﺪ ﻳﺎ ﻣﺎﻳﻊ‪ ،‬ﺳﺮد ﻛﺮدن ﻣﺎﻳﻊ ﻳﺎ ﺟﺎﻣﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ روﻧﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﺷﺪن ﺑﻪ ﮔﺎز از ﻫﻢ ﺑﮕﺴﻠﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻴﺰان ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﮔﺎز ﺷﺪن ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ﭼﻨﺪ ﮔﺮم در ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد آﻧﮕﺎه ﺷﻌﻠﻪ ﻟﺮزان و ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮد را ﻧﮕﻬـﺪاري ﻛﻨـﺪ و‬
‫ﺑﻄﻮر ﺣﺘﻤﻲ ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫روشﻫﺎي اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬
‫روشﻫﺎي اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻣﺎدهي ﺳﻮﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻨﻮع ﻣﻲﺷﻮد از ﺟﻤﻠﻪ‪،‬ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ دﭼﺎر ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﻣﻬﺎر آﻧﻬﺎ از روشﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در روشﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ‬
‫ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﺮاوان و ﻧﻴﺰ زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬ﺧﺴﺎرتﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻧﻲ و زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪ .‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫ﻣﺜﻠﺚ آﺗﺶ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺎدهي اﺣﺘﺮاق‪ ،‬اﻛﺴﻴﮋن و ﺷﻌﻠﻪ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ .‬در ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺒﻞ ﭼﻬﺎر راه اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮاي‬
 ‫‪ / 230‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﺑﻴﺎن ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺗﻜﻨﻴﻚ اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ و اﻏﻠـﺐ‬
‫ﭼﻨﺪ روش از آﻧﻬﺎ ﺑﻄﻮر ﻫﻢ زﻣﺎن ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬از آب ﺟﻬﺖ ﺳﺮد ﻛﺮدن اﺟﺴﺎم ﺟﺎﻣﺪ ﻣﺸﺘﻌﻞ و ﻳﺎ از ﻛﻒ ﻣﺎﻳﻊ ﺟﻬﺖ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷـﻌﻠﻪ از‬
‫ﻣﻮاد ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ ﻣﻲﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻣﺎدة ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺧﺸﻚ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜـﻲ از ﻣﻜـﺎﻧﻴﺰمﻫـﺎي‬
‫اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻮارد ذﻳﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -‬اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﺎده ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﺎدة ﻣﻠﺘﻬﺐ‬
‫‪ -‬ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﺳﻄﺢ ﻣﺎدة اﺣﺘﺮاق ﭘﺬﻳﺮ‬
‫‪ -‬ﺳﺮد ﻛﺮدن ﺷﻌﻠﻪ‬
‫‪ -‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ‬
‫درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺷﻌﻠﻪ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺎﺳﻲ در اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻣﻴﺰان واﻛﻨﺶ اﺣﺘﺮاق ﺑـﻪ درﺟـﻪ‬
‫ﺣﺮارت ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴﺎس ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺎﻫﺶ ﻛﻮﭼﻚ در درﺟﻪ ﺣـﺮارت ﺑﺎﻋـﺚ ﻳـﻚ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﺑﺰرگ ﺑﻲ ﺗﻨﺎﺳﺐ در ﻣﻴﺰان اﻳﻦ واﻛﻨﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫روشﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪:‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻮدر اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ‪:‬‬
‫ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻮدر اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﻛﻪ داﺧﻞ ﻣﺤﻔﻈﻪ اي ﻗﺮار دارد ﺑﺮ روي ﺣﺮﻳﻖ و در ﻳـﻚ ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﻣﺸـﺨﺺ از‬
‫ﺑﺎﻻي ﺣﺮﻳﻖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﻔﺠﺎر ﻣﺤﻔﻈﻪ‪ ،‬ﭘﻮدر در ﺷﻌﺎع ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻳﺎد ﺑﺮ روي آﺗﺶ ﭘﺎﺷﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺎﻣﻮش‬
‫ﺳﺎزي ﻣﻮﻗﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﺮدن ﭘﻮدر ﺑﻪ آﺗﺶ اﺳﺘﻔﺎده از آﺗﻲ واﮔﻦ و ﻓﻮارهﻫﺎي ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫اﻟﺰاﻣﻲ اﺳﺖ اﻟﺒﺘﻪ در درﻳﺎ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﭘﻮدر ﺗﻮﺳﻂ دو ﺷﻨﺎور ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎﺑﻞ ﻓﻠﺰي ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑـﺮ ﮔﺮﻣـﺎ ﺑـﻪ‬
‫دﻛﻞﻫﺎي دو ﺷﻨﺎور وﺻﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻜﺎن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﻧﺘﻘﺎل و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﻧﻔﺠﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل از راه‬
‫دور روي آﺗﺶ ﭘﺨﺶ ﻣﻲﺷﻮد اﻳﻦ روش ﻣﺴﺘﻠﺰم زﻣﺎن و دﻗﺖ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻳﺎد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ‪:‬‬
‫اﻳﻦ روش ﻳﻜﻲ از ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺮﻳﻦ روش اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼـﺎهﻫـﺎي ﻧﻔـﺖ ﻛﺸـﻮر‬
‫ﻛﻮﻳﺖ در ﺧﺸﻜﻲ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻋﻤﻠﻜﺮد و‬
‫ﻛﺎرآﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﺎﻧﻚ و دو ﻋﺪد ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎي ﺟﻨﮕﻨﺪه ﺑﻪ ﺷﻌﻠﻪ ﻧﺰدﻳﻚ و ﻣﻮﺟﺐ اﻧﺤﺮاف‬
‫ﺷﻌﻠﻪ ﺷﺪه و از آﻧﺠﺎ ﻃﻲ ﻣﺮاﺣﻠﻲ‪ ،‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ روش در درﻳـﺎ و ﺧﺸـﻜﻲ ﻧﻴـﺰ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫اﻧﺠﺎم اﺳﺖ‪).‬ﺷﻜﻞ ‪3‬و ‪(4‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪231 /‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ - 3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ و اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ - 4‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ و ﺳﺎزه اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﻮرﺑﻮﺟـﺖ ﻣﺴـﺘﻘﺮ روي‬
‫ﺑﺎرج در درﻳﺎ‪:‬‬
‫روشﻫﺎي اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻨﻮع ﻣﻲﺷﻮد از ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ دﭼﺎر ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﻣﻬﺎر آﻧﻬﺎ از روشﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در روشﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ‬
‫ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﺮاوان و ﻧﻴﺰ زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪،‬‬
‫ﺧﺴﺎرتﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻧﻲ و زﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻲ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ روشﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺟﻬـﺖ‬
‫ﻣﻬﺎر ﭼﺎه ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز اراﺋﻪ ﺷﺪه‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺟﺰﺋﻴـﺎت روش در دﺳـﺘﺮس‬
 ‫‪ / 232‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺌﻮرﻳﻚ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﻣﺪل ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ اﻃﻔـﺎي‬
‫ﺣﺮﻳﻖ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺑﺨﺶ ﺗﺌﻮرﻳﻚ‪ ،‬ﻣﺘﺪ ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﻨﺎور )ﺑﺎرج(‪ ،‬ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ‪ ،‬ﭼﺎه ﻧﻔﺖ و ﻧﻴﺰ اﻧـﺪرﻛﻨﺶ ﺑـﺎرج و‬
‫ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ و از ﭘﻚ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺷﻌﻠﻪ و ﻳﺎ ﻣﺪﻟﻲ ﺑﺮاي ﭼﺎه‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ ﺟﻬﺖ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ آوردن ارﺗﺒﺎط دﺑﻲ ﺧﺮوﺟﻲ ﺷﻴﭙﻮره )ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ( ﺑﺎ دﺑﻲ ﺧﺮوﺟﻲ ﻳﻚ )ﭼﺎه ﻧﻔﺖ( در ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻤﻮدارﻫﺎﻳﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ارﺗﻔﺎع ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ﺷﻌﻠﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺷﻴﭙﻮره )ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲو ﻏﻴﺮ ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ( و دﺑﻲ ﺧﺮوﺟﻲ ﭘﻚ )ﺷﻌﻠﻪ( ﺑﺮ ﺣﺴﺐ دﺑﻲ ﺧﺮوﺟـﻲ ﺷـﻴﭙﻮره‬
‫)ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ( در ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﻌﻴﻦ ﺟﻬﺖ اﻃﻔﺎ و ارﺗﻔﺎع ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻃﻮل ﺑﺪون ﺑﻌﺪ اﻃﻔﺎ در ﺳـﻪ ﻧﺴـﺒﺖ‬
‫ﺗﻌﺎدل ) ‪ ( ϕ‬ﺛﺎﺑﺖ رﺳﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه از ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ دﺑﻲ ﭼﺎه و ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻌـﺎدل و دﺑـﻲ ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ ﺟﻬﺖ اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ و ﻧﻴﺰ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻃﻔﺎ )ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ و ﭼﺎه ﻧﻔﺖ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺜﻠﺚ آﺗﺶ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺎده اﺣﺘﺮاق‪ ،‬اﻛﺴﻴﮋن و ﺷﻌﻠﻪ ﺻـﻮرت ﻣـﻲﭘـﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎر راه اﺳﺎﺳﻲ زﻳﺮ ﺑﺮاي اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﺎده اﺣﺘﺮاقﭘﺬﻳﺮ از ﺷﻌﻠﻪ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﻳﺎ رﻗﻴﻖ ﻛﺮدن اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت‬
‫ﻣﺎده اﺣﺘﺮاقﭘﺬﻳﺮ ﻳﺎ ﺷﻌﻠﻪ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻣﻮادي ﻛﻪ ﺷﻴﻤﻲاﺣﺘﺮاق را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﺗﻜﻨﻴﻚ اﻃﻔـﺎي ﺣﺮﻳـﻖ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻳﺎ اﻏﻠﺐ ﭼﻨﺪ روش از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﻪ ﻛﺎر روﻧﺪ‪.‬‬
‫از آب ﺟﻬﺖ ﺳﺮد ﻛﺮدن اﺟﺴﺎم ﺟﺎﻣﺪ ﻣﺸﺘﻌﻞ و ﻳﺎ از ﻛﻒ ﻣﺎﻳﻊ ﺟﻬﺖ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷـﻌﻠﻪ از ﻣـﻮاد ﺳـﻮﺧﺘﻨﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬از ﻣﺎده ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺧﺸﻚ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘـﻖ‬
‫ﻣﻮارد ذﻳﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -١‬اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﺎده ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﺎده ﻣﻠﺘﻬﺐ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﺳﻄﺢ ﻣﺎده اﺣﺘﺮاقﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬ﺳﺮد ﻛﺮدن ﺷﻌﻠﻪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ‪.‬‬
‫درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺷﻌﻠﻪ‪ ،‬ﻋﺎﻣـﻞ ﺑﺴـﻴﺎر اﺳﺎﺳـﻲ در اﻃﻔـﺎي ﺣﺮﻳـﻖ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬زﻳـﺮا ﻣﻴـﺰان واﻛـﻨﺶ اﺣﺘـﺮاق‬
‫)‪ (H+O2→OH+O‬ﺑﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴﺎس ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺎﻫﺶ ﻛﻮﭼﻚ در درﺟﻪ‬
‫ﺣﺮارت ﺑﺎﻋﺚ ﻳﻚ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺰرگ ﺑﻲ ﺗﻨﺎﺳﺐ در ﻣﻴﺰان اﻳﻦ واﻛﻨﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﻟـﺬا دو راه اﺳﺎﺳـﻲ ﺟﻬـﺖ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﺷﺪت ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﺷﻌﻠﻪ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﻛﺎﻫﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺷﻌﻠﻪ‬
‫‪ - 2‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﺑﺎزدارﻧﺪه ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ در واﻛﻨﺶ زﻧﺠﻴﺮي دﺧﺎﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﺘﺎن ‪ -‬ﻫﻮا ‪ %9/5‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن اﺿﺎﻓﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل ﺷﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺘﻨﺎوﺑﺎً‬
‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻫﻮاي اﺿﺎﻓﻲ ﻳﺎ ﻣﺘﺎن اﺿﺎﻓﻲ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ راه ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪233 /‬‬

‫اﻃﻔﺎي ﻳﻚ ﺷﻌﻠﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه روي ﻳﻚ ﺟﺎﻣﺪ ﻳﺎ ﻣﺎﻳﻊ‪ ،‬ﺳﺮد ﻛﺮدن ﻣﺎﻳﻊ ﻳﺎ ﺟﺎﻣﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺗـﺎ‬
‫روﻧﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﮔﺎز از ﻫﻢ ﺑﮕﺴﻠﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻴﺰان ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﮔﺎز ﺷﺪن ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻛﻤﺘـﺮ از ﭼﻨـﺪ ﮔـﺮم در‬
‫ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد آﻧﮕﺎه ﺷﻌﻠﻪ ﻟﺮزان و ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﻣﺪت ﻃـﻮﻻﻧﻲﺗـﺮ ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺧـﻮد را‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫روشﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻔﺮ ﭼﺎهﻫﺎي اﻧﺤﺮاﻓﻲ و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﭼﺎه اﺻﻠﻲ ﺣﻔﺮ ﭼﺎهﻫﺎي اﻧﺤﺮاﻓﻲ ﺑﺎﻋﺚ زﻳﺎنﻫﺎي ﻓﺮاوان ﻣﺜﻞ از‬
‫ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﭼﺎه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ روش ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺿﻌﻴﺖ ﻧﺎاﻣﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن اﻳﺠﺎد دﻛﻞ و‬
‫ﺣﻔﺎري ﭼﺎهﻫﺎي اﻧﺤﺮاﻓﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻨﻮرهﻫﺎي ﻫﺪاﻳﺖ ﮔﺮدر اﻳﻦ روش ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﺷﻌﻠﻪ و اﺑﻘﺎي آن ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﻬﺎر ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺧﻄﺮات‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﻤﺒﺎران و وﺟﻮد ﮔﺎزﻫﺎي اﺳﻴﺪي اﻣﻜﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬در ﻛﺸـﻮر اﻳـﺮان اﺧﻴـﺮاً روش دوم ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺖ در زﻣﻴﻨﻪ ﻧﺤﻮه اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻃﻔـﺎ و وﺳـﺎﻳﻞ ﻻزم در ﻓﺼـﻮل ﮔﺬﺷـﺘﻪ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ روش ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻬﺎر ﭼﺎه ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷـﻮدﻛﻪ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﺗﻤﻴﺰﺳﺎزي ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاف ﭼﺎه ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻪ وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺎزاد اﻃﺮاف ﭼﺎه و ﺣﻮﺿﭽﻪ آن ﺟﻤﻊآوري و ﻣﺤﻮﻃﻪ ﻛﺎﻣﻼً‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻣﻲﺷﻮد و دور ﻛﺮدن ﺷﻌﻠﻪ از ﺳﺮ ﭼﺎه و ﻓﺮاﻫﻢ آوردن اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﻬﺎر ﭼﺎه‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ دور ﻛﺮدن ﺷﻌﻠﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﺗﺎﻗﻜﻲ ﻓﻠﺰي ﺑﺎ دودﻛﺶ‪ ،‬ﺗﻌﺪادي ﺷﻴﺮ و ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻃﺮاﺣﻲ و‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻧﺪازهﻫﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻮع ﭼﺎه و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺧﺎص آن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻗﻄﺮ اﺗﺎﻗﻚ و دودﻛﺶ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي وارده ﺑﺮ اﺗﺎﻗﻚ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﻨﺪ و ﺣﺪاﻗﻞ وزن اﺗﺎﻗﻚ ﻧﻴـﺰ ﺑﺮاﺳـﺎس ﻧﻴﺮوﻫـﺎي‬
‫وارده و ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻧﺼﺐ اﺗﺎﻗﻚ ﺳﺮ ﭼﺎه ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻳﻤﻦ از ﭼﺎه ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺪن و ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻳﻤﻦ از ﭼﺎه ﻣﻲﺗﻮان از وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ )ﺳﭙﺮ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺣﺮارﺗـﻲ( اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮد و ﺑـﺎ‬
‫ﭘﺎﺷﻴﺪن آب ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺤﻮﻃﻪ را ﺧﻨﻚ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ -1‬ﻣﺤﺪوده ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺷﺘﻌﺎل ﻣﺨﻠﻮطﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻴﺘﺮوژن‪ -‬ﻫﻮا‪ -‬ﻣﺘﺎن در ‪ 25
c‬و ‪ 1‬اﺗﻤﺴﻔﺮ‬
 ‫‪ / 234‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫روشﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻮدر اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻮدر اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﻛﻪ داﺧﻞ ﻣﺤﻔﻈﻪاي ﻗﺮار دارد ﺑﺮ روي ﺣﺮﻳﻖ و‬
‫در ﻳﻚ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﺸﺨﺺ از ﺑﺎﻻي ﺣﺮﻳﻖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﻔﺠﺎر ﻣﺤﻔﻈﻪ‪ ،‬ﭘﻮدر در ﺷﻌﺎع ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻳﺎد ﺑﺮ روي آﺗﺶ ﭘﺎﺷـﻴﺪه‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻮﺟﺐ اﻃﻔﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در درﻳﺎ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﭘﻮدر ﺗﻮﺳﻂ دو ﺷﻨﺎور ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ رﻳﺴـﻤﺎﻧﻲ ﺑـﻪ‬
‫دﻛﻞﻫﺎي دو ﺷﻨﺎور وﺻﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻜﺎن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﻧﺘﻘﺎل و ﺳﭙﺲ اﻧﻔﺠﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﻛﻨﺘـﺮل از راه‬
‫دور اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ روش ﻣﺴﺘﻠﺰم زﻣﺎن و دﻗﺖ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻳﺎد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺗﻜﻨﻴﻚ دﻳﮕﺮ اﻃﻔﺎ ﺣﺮﻳﻖ ﺑﺮاي ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﺣﻤﻼت ﺷﻌﻠﻪ اﺗﺶ ‪ 3000‬ﭘﻮﻧـﺪ ﭘـﻮدر ﺧﺸـﻚ اﺳـﭙﺮي‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -5‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ و ﻛﺎﻣﻴﻮن اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ‬
‫اﻳﻦ روش ﻳﻜﻲ از ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ روشﻫﺎي اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ اﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ ﺟﻬـﺖ‬
‫اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ ﻛﺸﻮر ﻛﻮﻳﺖ )در ﺧﺸﻜﻲ( ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﻛﺎراﻳﻲ؛ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎﻣﻴﻮﻧﻲ )ﺷﻜﻞ ‪ (2‬ﺑﻪ ﺷﻌﻠﻪ ﻧﺰدﻳﻚ و ﻣﻮﺟﺐ اﻧﺤﺮاف‬
‫ﺷﻌﻠﻪ ﺷﺪه و از آﻧﺠﺎ ﻃﻲ ﻣﺮاﺣﻞ‪ ،‬اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ روش در درﻳﺎ و ﻧﻴﺰ در ﻛﺸﻮر اﻳـﺮان‬
‫اﻧﺠﺎم ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻮاد و روشﻫﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ در درﻳﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ‪ ،‬ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣﺘﻨـﻮﻋﻲ را ﺑﺎﻳـﺪ ﻣـﻮرد‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار داد‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻨﺎور ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺟﻬـﺖ ﺣﻤـﻞ ﺗﻮرﺑﻮﺟـﺖ و ﺑﺮرﺳـﻲ ﺷـﻨﺎور از ﺟﻬـﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ و ﺳﺎزهاي از ﻣﻮاردي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭼﺎه ﻧﻔﺖ ﻧﻴﺰ در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ‬
‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻋﻤﺪهﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ آن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪235 /‬‬

‫ﺷﺮح دﺳﺘﮕﺎه آزﻣﺎﻳﺶ‬

‫وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎﺧﺖ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪3‬‬
‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﭘﻴﭽﻲ ﻣﺪل ‪ 250‬ﺳﺎﺧﺖ اﻃﻠﺲ ﻛﻮﭘﻜﻮ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر )‪ 80 psi(page‬و دﺑﻲ ‪ 0/025m /s‬ﻛﻪ از آن‬
‫ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺑﻪ ﻣﺨﺰن ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد و ﻓﺸﺎر و دﻣﺎي ﺟﺮﻳﺎن ورودي ﻧﺎزل اﻧﺪازهﮔﻴـﺮي ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺪﻳﻬﻲ اﺳـﺖ ﻫـﺮ‬
‫ﭼﻘﺪر ﻓﺸﺎر دﺑﻲ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺘﺮي را از ﻧﻈﺮ اﻣﻜﺎن داﺷﺘﻦ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺪ ﻣﺎخ و‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺰرگ ﺗﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻧﺎزلﻫﺎي ﻫﻤﮕﺮا و واﮔﺮا‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﻼﻧﭻ روي ﻣﺨﺰن ﻧﺼﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ اﻣﻜـﺎن‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻧﺎزل ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺸﺎت‪ ،‬در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﺑﺎ اﻧﻮاع ﻧﺎزلﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﺮوﻓﻴﻞﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻓـﺮاﻫﻢ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎزلﻫﺎي ﻣﺨﺮوﻃﻲ از ﺟﻨﺲ ﻓﻮﻻد ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬ﻣﻴﺰ آزﻣﺎﻳﺶ‪ :‬ﻣﺨﺰن و ﻧﺎزل روي ﻣﻴﺰ آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﻃﺮاﺣﻲ و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﺼﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺼﺐ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺪازهﮔﻴﺮي روي آن‪ ،‬ﻻزم‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ارﺗﻌﺎش ﻛﻤﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﺳﻴﻠﻪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‪ :‬ﻓﺸﺎرﺳﻨﺞ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻨﺞ‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﭘﻴﺘﻮت‪ ،‬ﺗﺮﻣـﻮﻣﺘﺮ و‪...‬‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ روي ﻣﻴﺰ و ﻳﺎ ﺗﺎﺑﻠﻮي ﻣﻴﺰ ﻧﺼﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﻻزم ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺷﻌﻠﻪ‬
‫‪ (١‬ﻣﺨﺰن ﺳﻮﺧﺖ‪ :‬از ﻧﻮع ﻛﭙﺴﻮل ﮔﺎز ﺧﺎﻧﮕﻲ‪.‬‬
‫‪ (٢‬رﮔﻼﺗﻮر ﺳﻮﺧﺖ‪ :‬ﺟﻬﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺸﺎر )‪.(0/133 bar‬‬
‫‪ (٣‬روﺗﺎﻣﺘﺮ ﺳﻮﺧﺖ‪ :‬ﺟﻬﺖ ﺳﻨﺠﺶ دﺑﻲ ﺳﻮﺧﺖ‪.‬‬
‫( ﺷﻴﻠﻨﮓ ﺳﻮﺧﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻃﻮل ‪ 8‬ﻣﺘﺮ‪.‬‬
‫( ﺑﺴﺖﻫﺎ‪ :‬ﺟﻬﺖ ﻣﺤﻜﻢ ﺷﺪن ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ ﺷﻴﻠﻨﮓﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺨﺰن ﺳﻮﺧﺖ و روﺗﺎﻣﺘﺮ و ﭘﻚ‪.‬‬
‫( ﻣﺨﺰن اﻛﺴﻴﮋن‪ :‬از ﻧﻮع ﻛﭙﺴﻮلﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ )ﻓﺸﺎر ﻗﻮي(‪.‬‬
‫‪ (٧‬رﮔﻼﺗﻮر اﻛﺴﻴﮋن‪ :‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺸﺎرﺳﻨﺞ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺸﺎر )‪ (2bar‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (٨‬روﺗﺎﻣﺘﺮ اﻛﺴﻴﮋن‪ :‬از روﺗﺎﻣﺘﺮ ﻫﻮا در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ اﻳﻦ روﺗﺎﻣﺘﺮ ﺑـﺎ‬
‫ﺳﻴﺎل اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺠﺪداً ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (٩‬ﺷﻴﻠﻨﮓ اﻛﺴﻴﮋن‪ :‬ﺑﻪ ﻃﻮل ‪ 8‬ﻣﺘﺮ‪.‬‬
‫ﭘﻚ‪ :‬وﺳﻴﻠﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﻌﻠﻪ )ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﺧﺮوﺟﻲ ‪.(2mm‬‬ ‫‪(١٠‬‬
‫ﺗﺮﻣﻮﻛﻮﭘﻞ‪ :‬ﺟﻬﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺷﻌﻠﻪ‪.‬‬ ‫‪(١١‬‬
‫ﮔﻴﻮه روﻣﻴﺰي‪ :‬ﺟﻬﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ﭘﻚ‪.‬‬ ‫‪(١٢‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ ‪ 7‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
 ‫‪ / 236‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -7‬ﺗﺼﻮﻳﺮ دﺳﺘﮕﺎه آزﻣﺎﻳﺶ‬

‫روش ﻛﺎر‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﺎت در ﭘﻨﺞ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در آزﻣﺎﻳﺶ اول ﻓﻘﻂ ﺑﺮ روي ﺷﻌﻠﻪ ﻛـﺎر ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﺻﻮرت ﻛﻪ در ﭘﺎﻧﺰده ﺷﻌﻠﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻚ‪ ،‬ﻃﻮل ﺷﻌﻠﻪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ در ﻫـﺮ ﭘـﻨﺞ‬
‫ﺷﻌﻠﻪ ﻧﺴﺒﺖ دﺑﻲﻫﺎي ﺳﻮﺧﺖ ﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺳﻮﺧﺖ ﻏﻨﻲ و ﻳﺎ ﺿـﻌﻴﻒ و ﻳـﺎ‬
‫‪1‬‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮﻳﻚ ) ‪ ( φ = 1‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺧﺮوﺟﻲ ﺳﻮﺧﺖ و اﻛﺴﻴﮋن ﺑـﺮ روي‬
‫ﭘﻚ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﺳﻮﺧﺖ ﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن را اﻳﺠﺎد ﻛﺮده و در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻃﻮل ﺷﻌﻠﻪ را اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫در آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﺷﻌﻠﻪ در ‪ 15‬ﺣﺎﻟﺖ )در ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺛﺎﺑﺖ ‪ ( φ‬در ﻳﻚ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬دﺑـﻲ ﻫـﻮاي‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺷﻴﭙﻮره ﺟﻬﺖ اﻃﻔﺎ ﺷﻌﻠﻪ را اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ دﺑﻲ ﻫﻮاي ﺧﺮوﺟﻲ ﺷﻴﭙﻮره ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻟﻮﻟـﻪ ﭘﻴﺘـﻮت ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻓﺸﺎر ﺳﻜﻮن و ﺟﺪاول ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ ،‬ﻋﺪد ﻣﺎخ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه و از آﻧﺠـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ ﺧﺮوﺟـﻲ و ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً دﺑـﻲ‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺷﻴﭙﻮره‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در آزﻣﺎﻳﺶ ﺳﻮم‪ ،‬در ﻳﻚ دﺑﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻴﭙﻮره در ﭘﺎﻧﺰده ﺣﺎﻟﺖ ﺷﻌﻠﻪ و ﺑﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻛﺮدن ﭘﻚ )ﺷـﻌﻠﻪ(‪ ،‬ﻓﺎﺻـﻠﻪ‬
‫اﻃﻔﺎ )ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﺷﻴﭙﻮره و ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻪ ﺷﻌﻠﻪ ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﺷﻮد(‪ ،‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬در ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﻌﻠﻪ و در ﺳﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ ﻳـﻚ ﺷـﻌﻠﻪ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ در ﺳﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻣﻲﺷﻮد و در ﻫﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺧﺮوﺟﻲ ﺷـﻴﭙﻮره ﻛـﻪ ﺳـﺒﺐ اﻃﻔـﺎي اﻳـﻦ ﺷـﻌﻠﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺛﺒﺖ ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ در ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﻌﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در آزﻣﺎﻳﺶ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬در ﺳﻪ دﺑﻲ ﺧﺮوﺟﻲ ﺷﻴﭙﻮره‪ ،‬ﭘﺎﻧﺰده ﺣﺎﻟﺖ ﺷﻌﻠﻪ در ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻃﻔﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻌﻠﻪﻫﺎي اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﻧﻮك ﭘﻚ‪ ،‬ﺷﻌﻠﻪﻫﺎي ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ از ﻗﺒﻞ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮﺧﺖ‬
‫ﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻟﺤﺎظ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﻤﺒﻮد اﻣﻜﺎﻧﺎت‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي زﻳﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪237 /‬‬

‫‪ -١‬اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺎز ﻣﺘﺎن ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻮﺧﺖ‪.‬‬

‫‪ -٢‬اﺳﺘﻔﺎده از اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻪ ﺟﺎي ﻫﻮا ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻛﺴﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫‪ -٣‬اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻨﻜﻪ اﻛﺴﻴﮋن و ﺳﻮﺧﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻴﺶ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺷﻌﻠﻪ ارﺳﺎل ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از دو ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺘﺤﺪاﻟﻤﺮﻛﺰ ﺟﻬﺖ ارﺳﺎل ﺳﻮﺧﺖ و ﻫﻮا اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻫﻮاي ﺧﺮوﺟﻲ ﺷﻴﭙﻮره‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﻫﻮاي داغ ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ ﻟﺤﺎظ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫دو ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺷﻌﻠﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﺷﻜﻞﻫﺎي ‪ 5‬و ‪ 6‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻬﻢ و ﻣﺆﺛﺮ در ﻣﺪل )ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎي ﺑﻲﺑﻌـﺪ ﻣﺤﻮرﻫـﺎي ﻧﻤﻮدارﻫـﺎ(‪ ،‬اﺑﺘـﺪا‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ ﭘﺪﻳﺪه واﻗﻌﻲ را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻛـﺮده و ﺳـﭙﺲ از ﻗﻀـﻴﻪ ﺑﺎﻛﻴﻨﮕﻬـﺎم‪ ،‬اﻋـﺪاد ﺑـﻲﺑﻌـﺪ را‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و از آﻧﺠﺎ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ اﻳﻦ اﻋﺪاد ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﺛﺮ را در اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .D‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﺮ روي آزﻣﺎﻳﺶ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﺧﺮوﺟﻲ ﺷﻴﭙﻮره‪:‬‬
‫داﻧﺴﻴﺘﻪ ) ‪( ρ‬؛ ﺳﺮﻋﺖ )‪(v‬؛ ﻓﺸﺎر )‪(P‬؛ ﻗﻄﺮ )‪(D‬؛ ﺿﺮﻳﺐ ﮔﺮاﻧـﺮوي دﻳﻨـﺎﻣﻴﻜﻲ ) ‪( µ‬؛ ﺳـﺮﻋﺖ ﺻـﻮت‬
‫)‪(C‬؛ ﻧﻴﺮوي ﺗﺮاﺳﺖ )‪(F‬؛ زﻣﺎن )‪ (t‬و دﺑﻲ ﺧﺮوﺟﻲ ﺷﻴﭙﻮره )‪.(Q‬‬
‫‪F ( ρ , V , P, D , µ , C , F , t , Q ) = 0‬‬
‫‪ :P, V, D‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺗﻜﺮاري‬
‫اﻋﺪاد ﻣﻌﺮوف و ﺑﻲﺑﻌﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﻴﺎسﻫﺎي ﭘﺪﻳﺪه ﻓﻮق ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ (١‬ﻋﺪد ﻣﺎخ ‪ (2‬ﻋﺪد رﻳﻨﻮﻟﺪز ‪ (3‬ﻋﺪد اوﻳﻠـﺮ ‪ (4‬ﻧﺴـﺒﺖ ﻣﻘﻴـﺎس ﺳـﺮﻋﺖ ‪ (5‬ﻧﺴـﺒﺖ ﻣﻘﻴـﺎس زﻣـﺎن‬
‫‪(6‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﻴﺎس دﺑﻲ ‪ (7‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﻴﺎس ﻧﻴﺮو‬
‫‪ (٢‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﺷﻌﻠﻪ‪:‬‬
‫اﺧﺘﻼف درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺷﻌﻠﻪ و ﻣﺤﻴﻂ ) ‪( θ‬؛ ﺿـﺮﻳﺐ اﻧﺘﻘـﺎل ﺣـﺮارت )‪(h‬؛ ﺿـﺮﻳﺐ ﻫـﺪاﻳﺖ ﺣﺮارﺗـﻲ )‪(k‬؛‬
‫ﮔﺮﻣﺎي وﻳﮋه )‪(c‬؛ ﺿﺮﻳﺐ اﻧﺒﺴﺎط ﺣﺮارﺗﻲ ) ‪( β‬؛ داﻧﺴﻴﺘﻪ ﻣﺨﻠﻮط ﺳﻮﺧﺖ ) ‪( ρ‬؛ داﻧﺴﻴﺘﻪ ﻫﻮا ) ‪( ρa‬؛ دﺑـﻲ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﺳﻮﺧﺖ )‪(Q‬؛ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺨﻠﻮط ﺳﻮﺧﺖ )‪(V‬؛ ﻗﻄﺮ درﻳﭽﻪ )‪(D‬؛ ﻓﺸﺎر ﺧﺮوﺟﻲ )‪(P‬؛‬
‫ﺷﺘﺎب ﺛﻘﻞ )‪(g‬؛ ﺳﺮﻋﺖ ﺻﻮت ﻣﺨﻠﻮط ﺳﻮﺧﺖ ) ‪( Cs‬؛ ﻛﺸﺶ ﺳـﻄﺤﻲ ) ‪( σ‬؛ ارﺗﻔـﺎع ﺷـﻌﻠﻪ )‪(l‬؛ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﺷﻌﻠﻪ ) ‪( V f‬؛ ﺿﺮﻳﺐ ﮔﺮاﻧﺮوي دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﻣﺨﻠﻮط ﺳﻮﺧﺖ ) ‪.( µ‬‬
‫‪R(θ , h, k, c, β , ρ , µ ,V , D, P, g , Cs ,σ , l,V f , Q, ρa ) = 0‬‬
‫‪ : θ , V, D, ρ‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺗﻜﺮاري‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ اﻋﺪاد ﺑﻲﺑﻌﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﭘﺪﻳﺪه ﻓﻮق ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ (1‬ﻋﺪد رﻳﻨﻮﻟﺪز ‪ (2‬ﻋﺪد اوﻳﻠﺮ ‪ (3‬ﻋﺪد ﻓﺮود ‪ (4‬ﻋﺪد ﻣﺎخ ‪ (5‬ﻋﺪد وﺑﺮ ‪ (6‬ﻋﺪد ﮔﺮاﺷﻮف ‪ (7‬ﻋﺪد ﻧﻮﺳﻠﺖ ‪(8‬‬
‫ﻋﺪد ﭘﺮاﻧﺘﻞ ‪ (9‬ﻋﺪد ﭘﻜﻠﺖ‬
‫از ﺑﻴﻦ اﻋﺪاد ﺑﻲﺑﻌﺪ ﺣﺎﺻﻞ‪ ،‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﻧﻤﻮدارﻫﺎ‬
 ‫‪ / 238‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫اﻧﺘﺨﺎب و ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺪﻳﺪه اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫دﻳﺎﮔﺮام ‪ -1‬آﻧﺎﻟﻴﺰ اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﺑﺼﻮرت ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬

‫ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬
‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﺮ روي روش اﻃﻔﺎ ﺣﺮﻳﻖ در درﻳﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻟﺤـﺎظ ﮔـﺮدد‪ .‬در‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎرج ﺑﺮاي ﺣﻤﻞ ﺗﻮرﺑﻮ ﺟﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭼﺎه ﻧﻔﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي زﻳـﺮ ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ ﻗـﺮار‬
‫ﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫‪ (١‬ﺗﻌﻴﻴﻦ دﺑﻲ ﭼﺎه ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺗﻌﻴﻴﻦ دﺑﻲ ﭼﺎه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮﻋﺖ ﺻﻮت‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪239 /‬‬

‫ب( ﺗﻌﻴﻴﻦ دﺑﻲ ﭼﺎه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ازﺳﺮﻋﺖ ارﺗﻔﺎع ﺷﻌﻠﻪ‬

‫ج( ﺗﻌﻴﻴﻦ دﺑﻲ ﭼﺎه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺸﻌﺸﻊ ﭼﺎه‬
‫د( ﺗﻌﻴﻴﻦ دﺑﻲ ﭼﺎه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬
‫‪ (٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺣﺮارت ﺣﺎﺻﻞ از اﺣﺘﺮاق ﭼﺎه ﻧﻔﺖ‬
‫‪ (٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ دﺑﻲ ﮔﺎزﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از اﺣﺘﺮاق‬
‫( ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ دﻣﺎي اﻳﺪهآل ﺷﻌﻠﻪ و ﻧﻴﺰ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﻮاي اﺿﺎﻓﻲ و درﺻﺪي از رﻃﻮﺑﺖ ﻫﻮا‬
‫( ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﺤﺪوده اﻳﻤﻨﻲ از ﭼﺎه ﻧﻔﺘﻲ‬
‫( ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻨﻚ ﻛﺮدن ﺷﻌﻠﻪ ﺗﻮﺳﻂ آب‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺗﺌﻮرﻳﻚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻨﺎور ﺑﺎرج و ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ و ﭼﺎه ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه و ﻧﻴـﺰ‬
‫اﺛﺮات ﻫﺮ ﻳﻚ در اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ .‬در اداﻣﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﺴﺄﻟﻪ در‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﻬﻴﺎ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻣﺪل اﻃﻔـﺎي ﺣﺮﻳـﻖ ﺑـﺎ در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﭼـﺎه و‬
‫ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻦ ﻣﺪل و آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪..‬‬
‫ﻧﻤﻮدار ‪ 5‬ﻃﺮحﻫﺎﻳﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺮاي آﺷﻜﺎرﺳﺎزي ﺣﺎدﺛﻪ ﭼﺎه و ارﺳﺎل اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺎﺣﻠﻲ درﻳﺎ و ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ ﺑﺮ روي ﺑﺎرج اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮدار ‪ 6‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺎﻣﺤﺪود ارﺗﻔﺎع زﺑﺎﻟﻪ آﺗﺶ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﻮﺧﺖ و اﻛﺴﻴﮋن‬
‫ﻧﺎﻣﺤﺪود ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ - 2‬ارﺗﺒﺎط دﺑﻲ ﭼﺎه ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﻗﻄﺮ ﺷﻴﭙﻮري‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ ،2‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ دﺑﻲ ﭼﺎه ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز )ﺳﻮﺧﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻛﺴﻴﮋن(‪ ،‬دﺑﻲ ﺧﺮوﺟﻲ ﺷﻴﭙﻮره ﻛﻤﺘﺮي ﻧﻴﺎز‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاي ‪ ϕ‬ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ دﺑﻲ ﭼﺎه ﻧﻔﺖ ﻳﺎ ﮔﺎز ﺳﻄﺢ ﺷﻌﻠﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و اﺗﺼﺎل ﺷﻌﻠﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﮕﻪ دارﻧﺪه ﺷﻌﻠﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد در ﻧﺘﻴﺠﻪ زودﺗﺮ از روي ﻧﮕﻪدارﻧﺪه ﺷﻌﻠﻪ ﻛﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮدار ‪ ،8‬ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ‪ ϕ‬ﺷﺪت ﺷﻌﻠﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪه و ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻔﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫ﺷﺪت ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﻃﺮاف ﭼﺎه ﻣﺤﺘﺮق ﺣﺎﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ ﭼـﺎه ﻳﻜـﻲ از ﻣﺸـﻜﻞﺗـﺮﻳﻦ ﺑﺨـﺶ‬
 ‫‪ / 240‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻣﻲﺗﻮان از ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ ﺑﺮاي اﻧﺤﺮاف ﺷﻌﻠﻪ روي ﭼﺎه ﻧﻔﺖ ﺳﻮد ﺟﺴﺖ و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ ﭘﺎﺷﻴﺪن آب ﺑﻪ روي ﭼﺎه‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاف را ﺧﻨﻚ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ وآب‪ ،‬اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ را‬
‫ﻣﻲﺗﻮان اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ -3‬ﻧﺴﺒﺖ ارﺗﻔﺎع ﺷﻌﻠﻪ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻃﺒﻖ ﻧﻤﻮدار ‪ ،3‬ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮدن ﻳﺎ )ارﺗﻔﺎع ﺷﻌﻠﻪ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ﭼﺎه ﻧﻔﺖ(‪) Q ،‬دﺑﻲ ﭼﺎه ﻧﻔﺖ(‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان ‪ ϕ‬را‬
‫ﺑﺮاي ﭼﺎه ﻧﻔﺖ ﻳﺎ ﮔﺎز ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ‪ Q‬و ‪ ϕ‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣـﺪه از ﻧﻤـﻮدار ‪4‬‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان دﺑﻲ ﺧﺮوﺟﻲ را ﺑﺮاي ﭼﺎه ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻃﻔﺎ )ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ و ﭼﺎه‬
‫‪L‬‬
‫و ‪ ، ϕ‬ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﻣﺸﺨﺺ‬ ‫ﻧﻔﺖ( از ﻧﻤﻮدار ‪ 8‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ‬
‫‪D‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ϕ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ -4‬ﺗﻌﻴﻴﻦ دﺑﻲ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ‪ Q‬و‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪241 /‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻳﻤﻦ در اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ‬

‫‪ϕ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ -5‬ارﺗﺒﺎط ‪ L/D‬ﺑﺎ‬

‫در ﻧﻤﻮدار ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺳﻪ ‪ ϕ‬ﻣﺨﺘﺺ‪ ،‬رﺳﻢ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺷﻌﻠﻪ ﻣﺸـﺨﺺ ) ‪ ϕ‬ﺛﺎﺑـﺖ(‪،‬‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻔﺎ و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﻤﻚ ﺑﺮاي ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن آﺗﺶ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑـﺮاي ﻧﺘـﺎﻳﺞ اﻃﻔـﺎي‬
‫ﺣﺮﻳﻖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﮔﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ را در ﺑﺮدارد‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪:‬‬
‫اﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺮاي ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي آزﻣﺎﻳﺸﺎت اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺪت ﺣﺮارت اﻃﺮاف ﭼﺎه ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲﺷﻮد و اﻳﻦ‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ آﺗﺶ ﺳﻮزي در ﭼﺎهﻫﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﮕﺮان ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺑﻴﺸـﺘﺮي در‬
‫ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در اﻧﺤﺮاف اﺷـﺘﻌﺎل ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار‬
‫ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ آﺗﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺧﻨﻚﺳﺎزي در ﻣﺤﻴﻂ ﺻـﻮرت ﮔﻴـﺮد ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣﻌﻨـﻲ ﻛـﻪ از آب ﻳـﺎ‬
‫اﻓﺸﺎﻧﺪن ﻣﺤﻠﻮل ﻓﻮم در ﭼﺎه ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﻓﺖ ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
 ‫‪ / 242‬اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭼﺎﻟﺶ ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي ﻓﺼﻞ اول ﺗﻮﻓﻴﻖ ار اﻃﻔﺎي ﻳﻚ ﭼﺎه ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد اﻣﺎ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﻜـﺮي‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻮاد ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﺸﻮد در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺟﻬﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ازدﻳﺎد ﺷـﻌﺎع ﻣـﻮاد‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ و ﺗﻤﺮﻛﺰ آﺗﺶ در دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎه ﻣﺠﺪدا ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﻮاد ﺷﻌﻠﻪ ور ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻗـﺎﻧﻮن‬
‫ﻛﻠﻲ در اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺼﻮل ذﻳﻞ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزي‬
‫‪ - 2‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻮاد ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ‬
‫‪ - 3‬اﻳﻤﻦ ﺳﺎزي ﭼﺎه و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺧﺮوج ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﺑﺎ روﺷﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎن‬

‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از ﭼﺎه ﺳﻮزي را ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻫﺪف ﺧـﻮد‬
‫ﻗﺮار دﻫﻨﺪ و ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻓﻌﺎت اﺷﺎره ﺷﺪه ﺑﺮﮔﺰاري ﻛﻼسﻫﺎي ﺑﺎزآﻣﻮزي و آﺷﻨﺎﻳﻲ ﭘﺮﺳﻨﻞ درﮔﻴﺮ ﺑـﺎ‬
‫روشﻫﺎي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺳﻴﻼن ﺗﺎ ‪ 80‬درﺻﺪ از اﺣﺘﻤﺎل آﺗﺶ ﺳﻮزي را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﭘﺮﺳﻨﻞ و از دﺳﺖ ﻧﺪادن روﺣﻴﻪ و ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪن در ﺻﺤﻨﻪ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻓﻦ ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه واﻗﻔﻨﺪ ﺗﻮﺻﻴﻪي ﻣﺼﺮاﻧﻪي ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﻴﺪوارم اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻛﺎﺳﺘﻲﻫﺎ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻋﺰﻳﺰان ﺷﺎﻏﻞ در ﺻﻨﻌﺖ ﺣﻔﺎري ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻓﺮزاد ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺗﻴﺮﻣﺎه ‪93‬‬

 ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﻨﺪرﺟﺎت‪:‬‬

‫‪ - 1‬ﺣﻴﺪر ﺑﻬﻤﻨﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎب‪ ،‬اﺻﻮل ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻮران و ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز )اﻧﺘﺸﺎرات )ﻣﺎ دو‬
‫ﺗﺎ(ﻗﻢ‪1390 .‬‬
‫‪ - 2‬دﻓﺘﺮﭼﻪ ﺧﺎﻃﺮات ﺣﺎج ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻣﺮدان دزﻓﻮﻟﻲ )دﻫﻠﺮان ‪ -‬ﺑﻮرﮔﺎن ﻛﻮﻳﺖ (‬
‫‪- 3‬ﻋﻠﻲ ﻓﺮﻳﺪون ﭘﻮر‪ ،‬ﻛﺘﺎب‪ ،‬راﻫﻴﺎن ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻧﻔﺖ)ﺟﻠﺪدوم(‪،‬اﻧﺘﺸﺎرات آزاده‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪. ،1384.‬‬
‫‪" - 4‬ﻣﻬﻨﺪس ﺳﻴﺪ ﻣﺮﺗﻀﻲ ﺳﺎدات ﻧﻮرﻳﻪ " ؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺎه ) اﻧﺘﺸﺎرات آﻳﻴﮋ؛ ﺗﻬﺮان زﻣﺴﺘﺎن ‪(1387‬‬
‫‪ - 5‬ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪس "ﻣﻬﺮان ﻣﻜﻮﻧﺪي "‬
‫‪ - 6‬ﮔﺰارﺷﻲ ﺟﻬﺖ اراﺋﻪ ﺑﻪ وزﻳﺮ ‪" -‬ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﻋﻠﻲﻣﺤﻤﺪي" و "ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺷﺮﻛﺎء" ﻣﻬﻨﺪس ارﺷﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي‬
‫ﭼﺎهﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪاي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺖ ﺧﻴﺰ‬
‫‪ - 7‬ﮔﺰارﺷﺎت روزاﻧﻪ و ﭘﺮوﻧﺪه ﭼﺎهﻫﺎي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺖ ﺧﻴﺰ ﺟﻨﻮب‬
‫‪ - 8‬ﻣﻬﺎر ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻮروز –"ﺳﻌﻴﺪ ﻧﺮاﻗﻲ" ‪1366 -‬‬
‫‪ - 9‬ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ "ﺟﻌﻔﺮ ﭘﻮرﻓﺮﺟﻮدي"‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ "ﻣﺮدان ﺳﺨﺖ‪ ،‬روزﻫﺎي ﺳﺨﺖ " ﻛﺎري از رواﺑﻂ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﺣﻔﺎري اﻳﺮان‬
‫‪ - 10‬ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺑﺮ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﭼﺎه ‪ 179‬اﻫﻮاز ‪ -‬ﻋﺒﺪاﻟﺨﺬر ﺣﻤﻴﺪ‬
‫‪ - 11‬رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ ﻛﻮﻳﺖ اﺳﺘﻌﻼم رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ و اﺧﺬ اﻃﻼﻋﺎت ﭼﺎهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺪﺳﺖ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺧﺎﻣﻮش‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ - 12‬ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎي ﻣﻬﻨﺪس ﻫﺎﺷﻢ اﻳﺮان ﻣﻬﺮ )ﻓﺼﻞ ‪ ( 3‬ﻣﻬﻨﺪس ﻧﺎﻇﺮ ارﺷﺪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري‬
‫‪ - 13‬رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺖ ﺧﻴﺰ ﺟﻨﻮب‬
‫‪ - 14‬ﻣﻬﺎرﭼﺎه ﻧﻔﺖ ﺑﻪ روش ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺷﺮﻳﻒ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ‪1366 .‬‬
‫‪» - 15‬ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺑﺎرج اﻃﻔﺎءﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎﻫﻬﺎي ﻧﻔﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮرﺑﻮﺟﺖ «ﻣﻨﺼﻮري‬
‫ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺷﺮﻳﻒ‪1376 .‬‬
‫‪ - 16‬ﺑﺮرﺳﻲ آﻧﺎﻟﻴﺰ دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ و ﺗﻨﺸﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﻣﻮﺟﻮد و اراﺋﻪ ﻣﺪﻟﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ‬
‫ﺟﻬﺖ اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ‪ 50‬اﻫﻮاز )دﻛﺘﺮ راﺷﺪ ‪ -‬دﻛﺘﺮ ﺷﻬﺒﺎزي (‬
‫‪ - 17‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان ‪ -‬اﻣﻴﺮ ﻣﺤﻤﻮدزاده ‪-‬ﺳﻌﻴﺪ ﭘﻴﺮاﺳﺘﻪ ‪-‬آزاده اﻳﺮاﻧﭙﻮر ‪ -‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻢ آﻓﺮﻳﻦ‬
‫‪ - 18‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان در واﺣﺪﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ‪-‬دﻛﺘﺮ ﺑﻬﻤﻦ ﻋﺒﺪاﻟﺤﻤﻴﺪزاده‬
‫‪ - 19‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز –‪ HSE‬ﭘﺘﺮوﺷﻴﻤﻲ‬
‫‪ - 20‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﺻﺎﻟﺤﻲ ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ‪.‬‬
 ‫ اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬/ 244
International Refrence

1. Noynaert, S.F. and Schubert J.J.: “Modeling Ultra-Deepwater Blowouts and

Dynamic Kills and the
Resulting Blowout Control Best Practices Recommendations,” paper SPE/IADC
92626 presented at the 2005
SPE/IADC, Drilling Conference, Amsterdam, 23-25 February.
2. Watson, D., Brittenham, T., and Moore, P.L.: Advanced Well Control, Text Book
Series, SPE,
Richardson, Texas, 2003.
3. Bourgoyne, A.T. Jr., Chenevert, M.E., Millheim, K.K., and Young F.S. Jr.: Applied
Drilling Engineering,
second prinƟng, Textbook Series, SPE, Richardson, Texas, 1991.
4. Walters, K.B. and Henderson, G.: “Management Systems in Production
OperaƟons,” paper SPE 25342
presented at the 1993 SPE Asia Pacific Oil and Gas Conference, Singapore, 8-10
February.
5. Brudvik, M.: “Skal sikre fremtiden,”,
hƩp://www.uib.no/elin/elpub/uibmag/0102/sikkerhet.html, 19 March
2005.
6. Oskarsen, R.T.: “Development of a Dynamic Kill Simulator for Ultradeep Water,”
PhD dissertation, Texas
A&M U., College StaƟon, Texas, 2004.
7. Adams, N. and Young, R.: ‘‘Underground Blowouts: What You Need To Know,’’
World Oil, January
2004.
8. Holand, P.: Offshore Blowout Causes and Control, Gulf Publishing Company,
Houston, 1997.
9. Garner, J. and Markus, W.: “Controlling Sabotaged Oil Wells in a War Zone:
Between Iraq and a Hard
Spot,” World Oil, January 2004.
10. Adams, N. and Economides, M.J.: “Characterization of Blowout Behavior in
Deepwater Environments,”
paper SPE 79879 presented 2003 SPE/IADC Drilling Conference, Amsterdam, 11-21
February.
12. Grace, R.D.: Advanced Blowout and Well Control, Gulf Professional Publishing,
Houston,1994.
245 /‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
13. Gjorv, B.: “Well Control Procedures for Extended Reach Wells,” M.S. Thesis,
Texas A&M U., College
StaƟon, Texas, 2003.
14. Oskarsen, R.T.: ”Development of a Dynamic Kill Simulator for Blowouts
Occurring in Ultra-
Deepwater,” AADE Poster PresentaƟon, Houston, 2003.
15. Noeynaert, S.F.L “Ultradeep Water Blowouts: COMASIM Dynamic Kill Simulator
Validation and Best
Practices Recommendations,” M.S. thesis, Texas, A&M U., College Station, Texas,
2004.
16. Paleontological Research Institute: “Spindletop- the birth of the modern oil
industry,” http://www.
priweb.org/ed/pgws/history/spindletop/spindletop.html, 19 March 2005.
17. Society of Petroleum Engineers: “Drilling Technology,”
http://www.spe.org/spe/jsp/basic/
0,1104_1714_1003922,00.html, 20 March 2005.
18. “Red Adair, Biography”, www.redadair.com, 20 March 2005.
19. Skalle, P. and Podio, A.L.: “Trends Extracted from 1200 Gulf Coast Blowouts
During 1960-1996,” paper
SPE 39354 presented at the 1998 IADC/SPE Drilling Conference, Dallas, 3-6 March.
20. Wylie, W.W. and Visram, A.S.: ‘‘Drilling Kick StaƟsƟcs,’’ paper SPE 19914
presented at the 1990
IADC/SPE Drilling Conference, Houston, 27 February-2 March.
21. SINTEF Offshore Blowout Database,
hƩp://www.sintef.no/content/page1__4649.aspx, 21 March 2005.
22. Watson, D., Brittenham, T., and Moore, P.L.: Advanced Well Control, Text Book
Series, SPE,
Richardson, Texas 2003.
23. Bourgoyne, A.T. Jr., Chenevert, M.E., Millheim, K.K., and Young F.S. Jr.: Applied
Drilling Engineering,
second prinƟng, Texbook Series, SPE, Richardson, Texas 1991.
24. Adelzadeh, M.: Fundamentals of Drilling Engineering, Setayesh Publication
DistribuƟon InsƟtute,Tehran 2006.
25. Oskarsen, R.T.: “Development of a Dynamic Kill Simulator for Ultra deep
Water,” PhD dissertation,
Texas A&M U., College StaƟon, Texas 2004.
26. Grace, R.D.: Advanced Blowout and Well Control, Gulf Professional Publishing,
Houston 1994.
 ‫ اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬/ 246
27. Schubert, J.J.: “Well Control,” M. Eng. report, Texas A&M U., College Station,
TX 1995.
28. Al-Shammari, H.A. and Nordquist, D.G.: “Revised BOP and Well Control Policies
in the Kingdom of
Saudi Arabia,” paper SPE 77227 presented at the 2002, IADC/SPE Asia Pacific
Drilling Technology,
Jakarta, 9-11 September.
29. System 21, “Well Control Manual”, PDF files, March 22, 2005.
30. Jardine, S.I., Johnson, A.B., White, D.B., and Stibbs, W.,: “Hard or Soft Shut-In:
Which Is the Best
Approach?” paper SPE/IADC 25712 presented at the 1993, SPE/IADC Drilling
Conference, Amsterdam, 23-
25 February.
31. Grundt, G., Unocal, Personal Interview, AADE Technical Conference and
ExhibiƟon, Houston, April 5
2005.
32. Santos, O.L.A.: “Well Control OperaƟons in Horizontal Wells,” paper SPE 21105
presented at the 1990
SPE LaƟn American Petroleum Engineering Conference, Rio de Janeiro, 14-19
October.
33. Vefring, E.H., Wang, Z., Gaard, S., and Bach, G.F.: “An Advanced Kick Simulator
for High Angle and
Horizontal Wells- Part I,” paper SPE 29345, presented at the 1995 SPE/IADC Drilling
Conference,
Amsterdam, 28 February-2 March.
34. Santos, O.L.A.: “Important Aspects of Well Control for Horizontal Drilling
Including Deepwater
SituaƟons,” paper SPE 21993 presented at the 1991, SPE/IADC Drilling Conference,
Amsterdam, 11-14
March.
35. Watson, D., Brittenham, T., and Moore, P.L.: Advanced Well Control, Text Book
Series, SPE,
Richardson, Texas 2003.
36. Brudvik, M.: “Skal sikre fremtiden,”
hƩp://www.uib.no/elin/elpub/uibmag/0102/sikkerhet.html, 19
March 2005.
37. Oskarsen, R.T.: “Development of a Dynamic Kill Simulator for Ultradeep
Water,” PhD dissertation,
Texas A&M U., College StaƟon, Texas, 2004.
38. Garner, J. and Markus, W.: “Controlling Sabotaged Oil Wells in a War Zone:
Between Iraq and a Hard
247 /‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
Spot,” World Oil, January 2004.
46. Grace, R.D.: Advanced Blowout and Well Control, Gulf Professional Publishing,
Houston, 1994.
39. Noeynaert, S.F.L “Ultradeep Water Blowouts: COMASIM Dynamic Kill Simulator
Validation and Best
Practices Recommendations,” M.S. thesis, Texas A&M U., College Station, Texas
2004.
40. Schubert, J.J.: “Well Control,” M.Eng. report, Texas A&M U., College Station, TX
1995.
41. Flak, L.H., and Matthews, C.: “Blowout Control, Part 9- Firefighting,” John
Wright Company,
www.jwco.com, April 18 2005.
42. Edwards, T., Halliburton, Presentation at Texas A&M U. AADE meeting, March
29 2005.
43. Kelly, M.J., and Flak, L.: “Blowout Control, Part 10- Surface Intervention
Methods,” John Wright
Company, www.jwco.com, 18 April 2005.
44. Tarr, B.A. and Flak, L.: “Blowout Control, Part 6- Underground Blowouts,” John
Wright Company,
45. Skalle, P., Trondheim, J.H. and Podio A.L.: “Killing Methods and Consequences
of 1120 Gulf Coast
Blowouts During 1960-1996,” paper SPE 53974 presented at the 2000, IADC/SPE
Drilling Conference,
Dallas, 3-6 March.
46. “Joint Industry Program for Floating Vessel Blowout Control (DEA-63),” Neal
Adams Firefighters, Inc.,
Houston, 2001.
47. Wright, J.W. and Flak, L.: “Blowout Control, Part 11-Relief wells,” John Wright
Company,2003
48. “Syria 1995 Case History”, John Wright Company,
49-Kenneth Kuan-yun kuo., “Principles of Combustion”, John Wiley & Sons, 2004.
50-Raymond Friendman, “Theory of Fire Extinguishment”, 2006.
51-Marshall E. Petersen, “The Role of Extinguishers in Fire Protection”,
Suppression, 2006.
52-Evans, Frank L., “Equipment Design Handbook”, 2008.
53-Henry L. Langhaar, “Dimensional Analysis and Theory of Models”.John Wiley &
Sons, 2010.
 ‫ اﻃﻔﺎء ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬/ 248

Abstract
Oil and Gas Wells fire control

In our beloved country Iran that has been joined to Countries

having the underground reserves since 1908, according to the
official statistics, eruptive events occur every three to five years.
In this thesis, it is tried to collect the majority of the items in the
history and then categorize the reasons and finally investigate
the prevention solutions and then point to the new methods
that God willing in the next step, friends who are the continuants
of this major way access information easily and be able to take
the maximum advantage from this integration. By referring to
the tables of this thesis it is determined that about 50% of
uncontrolled events return to the drilling fluid loss and its
complete loss as well as attempts of internal and external
enemies. In general, if we observe these two factors, definitely
events like these can be reduced to the maximum extent. It is
hoped that drillers and supervisors who monitor the drilling
operations with help of geologists have the most accuracy in the
current period. By studying the thesis you will find that the
majority of these events could not happen with a little care and
forethought and coordination between groups and prevent
human errors. We hope that the drilling quality becomes the
most important principle in the near future, not the drilling area.
In such environment, that the quality is important not the
quantity, wells are finished completely secured and the amount
of main capital loss that is the specialist human force reaches to
its minimum.
 ٩٣- ٠#- ٣١ -    - ‫اء   
ه  و ز‬ :
 ‫ م  و‬
C:\Users\hadi\Documents :% &'
:()*‫ا‬

C:\Users\hadi\AppData\Roaming\Microsoft\Templates\Normal.dotm
:‫(ان‬,-
:‫(ع‬/(0
MRT :
 ‫ )ر‬
: 345 ‫واژ
ه‬
:‫ت‬73/(8
‫ظ‬.‫ ب‬٠٧:٠١:٠٠ ٢٠١#/٢٣/٠٧ : ‫ ا;د‬9‫ر‬8
٣ :
‫ر‬AB 33@8
‫ظ‬.‫ ب‬٠٧:٠٢:٠٠ ٢٠١#/٢٣/٠٧ : 9‫ر‬8 ‫
در‬3D‫ ذ‬C DE
MRT :G%(8
3D‫ ذ‬C DE
JK3‫ د‬٢ :I5 H‫ن و ا‬0‫ز‬
‫ظ‬.‫ ب‬٠٧:٢:٠٠ ٢٠١#/٢٣/٠٧ :‫
در‬B ‫ ر پ‬C DE
‫ پ‬I3AM8 C DE ‫از‬
٢#٨ :‫ت‬7O ‫اد‬N8
(R K8) #٧،٢٧٩ :‫اد واژن‬N8
(R K8) ٢٩،#٩ :‫ ه‬JT( ‫اد‬N8