Concrete Structures in Nuclear Power Plants (PL)

See
discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.net/publication/322539687
Concrete Structures in Nuclear Power Plants/

Konstrukcje z betonu w obiektach energetyki
jądrowej
Book · November 2017
CITATIONS READS
0 18
3 authors:
Tomasz Piotrowski Andrzej Garbacz

Warsaw University of Technology Warsaw University of Technology
36 PUBLICATIONS 77 CITATIONS 73 PUBLICATIONS 580 CITATIONS
SEE PROFILE SEE PROFILE
Piotr Prochoń
Warsaw University of Technology
5 PUBLICATIONS 0 CITATIONS
SEE PROFILE
Some of the authors of this publication are also working on these related projects:
Polymer waste aggregates in concrete, polymer concrete and polymer-cement concrete View project
UIR-skaner - mobilny, zintegrowany skaner do diagnostyki elementów betonowych za pomocą

metod nieniszczących View project
All content following this page was uploaded by Piotr Prochoń on 17 January 2018.
The user has requested enhancement of the downloaded file.

Warszawa, 2017
Polski przemysł dla energetyki jądrowej
WYTYCZNE
WSPOMAGAJĄCE DZIAŁANIA
PRZEDSIĘBIORSTW KRAJOWYCH
W BUDOWIE ELEKTROWNI JĄDROWYCH
KONSTRUKCJE Z BETONU
W OBIEKTACH ENERGETYKI JĄDROWEJ
Autorzy opracowania:
dr inż. Tomasz Piotrowski
prof. dr hab. inż. Andrzej Garbacz
mgr inż. Piotr Prochoń
Zamawiający:
Ministerstwo Energii
ul. Krucza 36/Wspólna 6
00-522 Warszawa
Zakres wytycznych:
Niniejsze wytyczne zawierają zestawienie wymagań o charakterze technicznym
w zakresie wykonania konstrukcji z betonu w obiektach energetyki jądrowej.
Dodatkowo zawarto wytyczne i rekomendacje o charakterze organizacyjnym w zakresie
systemów zapewnienia i kontroli jakości, które mogą być stawiane polskim
przedsiębiorcom ubiegającym się o realizację prac na rzecz światowej energetyki
jądrowej. Zaproponowano także ścieżki podniesienia kompetencji polskich
przedsiębiorstw w zakresie budowy konstrukcji z betonu w obiektach energetyki
jądrowej na świecie.
Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Energii w ramach wdrażania

energetyki jądrowej w Polsce.
Wszelkie uwagi, sugestie i propozycje co do dalszych działań w zakresie przygotowania

polskiego przemysłu do kooperacji z energetyką jądrową prosimy przesyłać na adres
pocztowy: Ministerstwo Energii, ul. Krucza 36/Wspólna 6, 00-522 Warszawa lub na
adres e-mail: [email protected]
Wytyczne nr W/ME/DEJ/WIL/01/17, Wydanie 1

ISBN 978-83-948948-1-8
Concrete Structures in Nuclear Power Plants
Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Lądowej, 2017
Nakład 300 szt.
© Wszystkie prawa zastrzeżone
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie .................................................................................................. 4
2. Konstrukcje z betonu w obiektach energetyki jądrowej ...................................... 6
2.1. Uwagi ogólne ...................................................................................................... 6
2.2. Znaczenie jakości prac betonowych i żelbetowych w obiektach energetyki
jądrowej .............................................................................................................. 7
3. Wytyczne dotyczące konstrukcji z betonu w Polsce ............................................ 9
3.1. Normy konstrukcyjne - Eurokody ....................................................................... 9
3.2. Normy materiałowe PN-EN i PN-B.................................................................... 11
4. Urzędy dozoru jądrowego w Polsce i na świecie ............................................... 14
5. Wymagania ogólne dotyczące bezpieczeństwa obiektów energetyki jądrowej .. 17
5.1. URD - Utility Requirements Document EPRI..................................................... 17
5.2. EUR - European Utility Requirements............................................................... 18
6. Wymagania szczegółowe dotyczące konstrukcji z betonu w obiektach
energetyki jądrowej ........................................................................................ 20
6.1. AFCEN RCC-CW ................................................................................................. 20
6.2. ACI - American Concrete Institute .................................................................... 25
6.3. ASME - American Society of Mechanical Engineers ......................................... 26
6.4. ANSI/ANS - American National Standards Institute/American Nuclear
Society............................................................................................................... 27
6.5. ASTM International - American Society for Testing and Materials .................. 28
6.6. Pozostałe........................................................................................................... 29
6.6.1. Kanada (CSA) ........................................................................................................... 29
6.6.2. Niemcy (KTA, DIN) ................................................................................................... 30
6.6.3. Japonia (AJJ,JSME) ................................................................................................... 32
7. Wdrożenie wymagań dotyczących konstrukcji z betonu w obiektach
energetyki jądrowej w Europie ........................................................................ 33
7.1. Finlandia ........................................................................................................... 33
7.2. Wielka Brytania ................................................................................................. 36
7.3. Polska – jak wdrożyć wymagania w naszym kraju? .......................................... 39
8. Droga polskich przedsiębiorstw do udziału w budowie elektrowni jądrowej ..... 41
Literatura............................................................................................................. 46
Załącznik .............................................................................................................. 47
Konstrukcje z betonu w obiektach energetyki jądrowej
1. Wprowadzenie
Program Polskiej Energetyki Jądrowej (PPEJ) został przyjęty przez Radę
Ministrów 28 stycznia 2014 roku, a jego okres realizacji został ustalony na lata 2014-
2030. 14 października 2016 r. Rada Ministrów przyjęła sprawozdanie z realizacji PPEJ
w latach 2014-2015, zarówno z obszaru administracji rządowej, jak i inwestora, czyli
Grupy Kapitałowej PGE SA, w tym PGE EJ 1. We wnioskach sprawozdania stwierdzono,
że administracja rządowa realizuje swoje zadania terminowo, zgodne
z harmonogramem, natomiast wystąpiły poważne opóźnienia w realizacji
harmonogramu w PPEJ po stronie inwestora. Żadne z przewidzianych do realizacji
w objętym sprawdzaniem terminie działań nie zostało wykonane zgodnie z przyjętym
harmonogramem oraz upływem czasu objętym sprawozdaniem. W przyjętym
sprawozdaniu Rada Ministrów nałożyła na Ministra Energii obowiązek przygotowania
i przedstawienia zaktualizowanego harmonogramu realizacji PPEJ, przy czym kwota
wydatków przewidzianych na jego realizację nie powinna ulec zwiększeniu.
Ministerstwo zapowiada, że zarówno wyniki prac nad aktualizacją harmonogramu jak
i całego programu zostaną przedstawione do akceptacji Radzie Ministrów w 2017 r,
ale na dzień dzisiejszy harmonogram PPEJ przedstawia się wedle pierwotnej wersji
przyjętej w 2014 r następująco:
Etap I - 2014-2016: ustalenie lokalizacji i zawarcie kontraktu na dostarczenie
wybranej technologii dla pierwszej elektrowni jądrowej,
Etap II - 2017-2018: wykonanie projektu technicznego i uzyskanie wymaganych
prawem decyzji i opinii,
Etap III - 2019-2024: pozwolenie na budowę i budowa pierwszego bloku pierwszej
elektrowni jądrowej, rozpoczęcie budowy kolejnych
bloków/elektrowni jądrowych, rozruch pierwszego bloku,
Etap IV - 2025-2030: kontynuacja i rozpoczęcie bloków/elektrowni jądrowych.
Zakończenie budowy pierwszej elektrowni jądrowej.
W sprawozdaniu z PPEJ napisano, że wybór technologii jądrowej nastąpi wraz
z rozstrzygnięciem tzw. Postępowania Zintegrowanego PZ, czyli równoczesnym
wyborem, w ramach jednej procedury, wszystkich kluczowych wykonawców budowy
pierwszej polskiej elektrowni jądrowej w 2020 r. Wydaje się jednak, że wybór jest
ograniczony do pięciu dostawców, którzy w październiku 2015 r. złożyli deklaracje
udziału w PZ, potwierdzając tym samym wolę uczestnictwa w polskim programie
jądrowym (Tab.1).
Wymagania jakie stosuje się do projektowania i wytwarzania reaktora
jądrowego oraz głównych urządzeń i instalacji stanowią kody, normy i przepisy kraju
potencjalnego dostawcy, natomiast sama budowa odbywająca się w kraju odbiorcy
musi uwzględniać zarówno specyfikę narodową jak i lokalne wymagania prezentowane
w normach i wytycznych.
4
Tab.1. Wykonawcy, którzy złożyli deklaracje udziału w PPEJ i ich reaktory jądrowe
Firma Reaktor
EDF SA Evolutionary Power Reactor (EPR 1600)
GE Hitachi Nuclear Energy Americas Advanced Boiling Water Reactor (ABWR)
LLC Economic Simplified Boiling Water Reactor (ESBWR)
Westinghouse Electric Company LLC AP1000® PWR
Enhanced CANDU 6® (EC6)
SNC Lavalin Nuclear Inc.
Advanced Fuel CANDU Reactor (AFCR)
Korea Hydro & Nuclear Power Advanced Power Reactor (APR-1400)
W załączniku 1 do projektu Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie
warunków technicznych dozoru technicznego dla urządzeń technicznych lub urządzeń
podlegających dozorowi technicznemu w elektrowni jądrowej w wersji z 3 października
2013 roku proponowano wymagania stawiane reaktorom różnych typów generacji III
oraz III+. Wśród uznanych norm międzynarodowych dotyczących projektowania
i budowy konstrukcji obudów bezpieczeństwa elektrowni jądrowych w cytowanej
wersji rozporządzenia znalazły się następujące wytyczne:
 ETC-C: EPR Technical Code for Civil works i RCC-G: Design and Construction Rules
for Civil Works of PWR Nuclear Islands, które ewoluowały do RCC-CW 2016
 JSME S NE1: Rules on Concrete Containment Vessels for Nuclear Power Plants
 CSA series N287: Requirements for Concrete Containment Structures for CANDU
Nuclear Power Plants
 KEPIC (Korea Electric Power Industry Code), Area – SN (Nuclear Structures),
Category SNB – Concrete Containment oraz Category SNC – Concrete Structures
 ASME Boiler and Pressure Vessel Code. An International Code. Section III: Rules for
Construction of Nuclear Facility Components. Division 2 – Code for Concrete
Containments
 ACI 349: Code Requirements for Nuclear Safety-Related Concrete Structures and
Commentary.
Ostatecznie przyjęto inne podejście – nieodnoszące się do konkretnych
wytycznych (ang. non descriptive approach), wedle którego przyszły operator
elektrowni jądrowej będzie musiał spełnić wymagania polskiego regulatora jądrowego
w oparciu o międzynarodowe standardy oraz ewentualne dalsze wymagania.
Przedmiotowe rozporządzenia zostało opublikowane w 2016 r [1].
Należy zwrócić uwagę, że od 2013 roku minęło już prawie 5 lat,
a w wymienionych powyżej normach uwzględniono wnioski wynikające z awarii w 2011
roku w elektrowni Fukushima, dodając odpowiednie zapisy, np. ETC-C zastąpiono
RCC-CW 2016, a ACI 349 ma nową wersję ACI 349-13 opublikowaną w 2014 roku.
Niniejszy biuletyn przedstawia współczesne kody, normy i wytyczne dotyczące
konstrukcji z betonu w obiektach energetyki jądrowej, które mogą być wykorzystane
przy budowie elektrowni jądrowej w Polsce.
5
2. Konstrukcje z betonu w obiektach energetyki jądrowej

2.1. Uwagi ogólne
Całkowita objętość betonu wbudowana we współczesne elektrownie jądrowe
III generacji, takie jak EPR (1600 MWe) czy ABWR (1380 MWe), to około 200 tys. m3 [2].
Z tego niespełna od ¼ do prawie ½ stanowią obiekty części nienuklearnej, w tym
głownie budynek i instalacja turbin, a także poboru i odprowadzenia wody chłodzącej.
W części nuklearnej (tzw. nuclear island) znaczna część wbudowanego betonu jest
w budynek reaktora (EPR - 91 tys. m3, ABWR – 68 tys. m3), ale także obiekty pomocnicze
oraz budynek magazynowania paliwa (Rys.1).
a) EPR 1600 MWe
b) ABWR 1380 MWe
Rys.1. Schemat przedstawiający objętości wbudowanego betonu we współczesnych elektrowniach

jądrowych III generacji (na podstawie danych [2])
6
Istotną redukcję betonu uzyskano dla elektrowni z reaktorami generacji III+

(z pasywnym systemem bezpieczeństwa) np. AP1000 (100 tys. m3 betonu). Jest to
wprawdzie elektrownia o mniejszej mocy, niemniej objętość betonu w przeliczeniu
na 1 MWe jest nadal o ok. 30% mniejsza od pozostałych (Tab.2).
Tab.2. Redukcja objętości wbudowywanego betonu w elektrowni AP1000 wobec pozostałych
Rodzaj reaktora EPR ABWR AP1000
Moc nominalna [MWe] 1600 1380 1000
Objętość betonu [tys. m3] 205 191 100
Objętość betonu na 1 MWe [m3/MWe] 128 139 100
2.2. Znaczenie jakości prac betonowych i żelbetowych w obiektach energetyki

jądrowej
O tym jak istotny jest beton w budowie elektrowni jądrowej przekonano się
m.in. w Finlandii, gdzie w 2003 roku został podpisany z konsorcjum Areva-Siemens
kontrakt Olkiluoto 3 o wartości 3 mld €, a budowa trwa do dnia dzisiejszego. Obecnie
przewidywany termin rozruchu to 2018 rok, wobec wstępnie planowanego
uruchomienia w roku 2009. Cała budowa będzie zatem trwać od pierwszego
betonowania co najmniej 13 lat (wobec planowanych 4 lat), co spowodowało już niemal
trzykrotne przekroczenie kosztu budowy (z 3 mld € na 8,5 mld €). Pierwsze problemy
z betonem pojawiły się już na etapie wykonywania płyty fundamentowej. W 2009 roku
na podstawie STUK Investigation Report 1/06 [3] przeanalizowano przyczyny
i sformułowano wniosek [4], iż „powodem znacznego opóźnienia w realizacji projektu,
konieczności opracowania dużych przeróbek był nieprawidłowy schemat dostaw
betonu, co przyczyniło się do powstania napięcia pomiędzy firmami uczestniczącymi
i pociągnęło za sobą poważne straty finansowe”. Podobną konkluzję formułują inni
autorzy analizujący ten projekt [5][6].
Z kolei projekt Flamanville 3, którego realizacja się rozpoczęła w 2007 roku, miał
być oddany w 2012 roku, a obecny planowany termin rozruchu to 2018 rok,
podłączenie do sieci - maj 2019 roku, a osiągnięcie pełnej mocy – listopad 2019 roku
(Rys.2). We wrześniu 2015 roku koncern EDF poinformował, że koszt projektu wzrósł
z planowanych w 2012 roku 3,3 mld € do 10,5 mld €. EDF i Areva mają nadzieję na
wykorzystanie doświadczeń z Olkuiloto 3 i Flamanville 3 w budowie reaktora Hinkley
Point C, gdzie w marcu 2017 został zabetonowane pierwsze docelowe elementy
konstrukcji (Rys.3). Niemniej podczas przeglądu kosztów Hinkley Point, EDF już
potwierdził wzrost budżetu o 1,5 mld funtów ze względu na "lepsze zrozumienie"
potrzebnych prac budowlanych i spełnienie wymagań regulatora brytyjskiego.
7
Rys.2. Widok na plac budowy Flamanville 3 (kwiecień 2017); źródło EDF
Rys.3. Betonowanie pierwszych elementów docelowych konstrukcji Hinkley Point C (kwiecień 2017);
źródło EDF
8
3. Wytyczne dotyczące konstrukcji z betonu w Polsce

Wytyczne w zakresie dotyczącym konstrukcji z betonu w Polsce można
podzielić na dwie grupy: konstrukcyjną i materiałową. W pierwszej grupie są przede
wszystkim Eurokody, czyli zestaw Norm Europejskich określających zasady
projektowania i wykonywania konstrukcji budowlanych oraz sposoby weryfikacji cech
wyrobów budowlanych o znaczeniu konstrukcyjnym. W drugiej grupie znajdują się
liczne normy dotyczące poszczególnych materiałów i wyrobów stosowanych
w budownictwie. W Polsce podstawy i zasady normalizacji określono w Ustawie
o Normalizacji z dn. 12 września 2002r. Przywołany akt prawny definiuje normę jako
dokument przyjęty na zasadzie porozumienia i zatwierdzoną przez upoważnioną
jednostkę, ustalający w powszechnym i wielokrotnym stosowaniu zasady, wytyczne lub
charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników
i zmierzający do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonym
zakresie [7]. Na tej podstawie ustawa określa Polską Normę jako normę krajową,
powszechnie dostępną, zatwierdzoną przez Polski Komitet Normalizacyjny i oznaczoną
symbolem PN na zasadzie wyłączności. PN może stanowić wprowadzenie normy
europejskiej lub międzynarodowej. Jednocześnie należy pamiętać, że stosowanie PN
jest dobrowolne.
3.1. Normy konstrukcyjne - Eurokody

Przy projektowaniu konstrukcji betonowych i żelbetowych podstawę stanowią
wytyczne i zalecenia zawarte w zestawie norm europejskich tzw. Eurokodach. Są one
podzielone na pakiety obejmujące konkretne zagadnienia, bądź rodzaj konstrukcji.
Zalicza się do nich:
 PN-EN 1990 Eurokod 0: Podstawy projektowania konstrukcji

 PN-EN 1991 Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje
o Część 1-1: Oddziaływania ogólne -- Ciężar objętościowy, ciężar własny, obciążenia
użytkowe w budynkach
o Część 1-2: Oddziaływania ogólne -- Oddziaływania na konstrukcje w warunkach pożaru
o Część 1-3: Oddziaływania ogólne -- Obciążenie śniegiem
o Część 1-4: Oddziaływania ogólne -- Oddziaływania wiatru
o Część 1-5: Oddziaływania ogólne -- Oddziaływania termiczne
o Część 1-6: Oddziaływania ogólne -- Oddziaływania w czasie wykonywania konstrukcji
o Część 1-7: Oddziaływania ogólne -- Oddziaływania wyjątkowe
o Część 2: Obciążenia ruchome mostów
o Część 3: Oddziaływania wywołane dźwignicami i maszynami
o Część 4: Silosy i zbiorniki
9
 PN-EN 1992 Eurokod 2: Projektowanie konstrukcji z betonu

o Część 1-1: Reguły ogólne i reguły dla budynków
o Część 1-2: Reguły ogólne -- Projektowanie z uwagi na warunki pożarowe
o Część 2: Mosty z betonu -- Obliczanie i reguły konstrukcyjne
o Część 3: Silosy i zbiorniki na ciecze
 PN-EN 1993 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych
o Część 1-2: Reguły ogólne -- Obliczanie konstrukcji z uwagi na warunki pożarowe
o Część 1-3: Reguły ogólne -- Reguły uzupełniające dla konstrukcji z kształtowników i blach
profilowanych na zimno
o Część 1-4: Reguły ogólne -- Reguły uzupełniające dla konstrukcji ze stali nierdzewnych
o Część 1-5: Blachownice
o Część 1-6: Wytrzymałość i stateczność konstrukcji powłokowych
o Część 1-7: Konstrukcje płytowe
o Część 1-8: Projektowanie węzłów
o Część 1-9: Zmęczenie
o Część 1-10: Dobór stali ze względu na odporność na kruche pękanie i ciągliwość
międzywarstwową
o Część 1-11: Konstrukcje cięgnowe
o Część 1-12: Reguły dodatkowe rozszerzające zakres stosowania EN 1993 o gatunki stali
wysokiej wytrzymałości do S 700 włącznie
o Część 2: Mosty stalowe
o Część 3-1: Wieże, maszty i kominy -- Wieże i maszty
o Część 3-2: Wieże, maszty i kominy -- Kominy
o Część 4-1: Silosy
o Część 4-2: Zbiorniki
o Część 4-3: Rurociągi
o Część 5: Palowanie i ścianki szczelne
o Część 6: Konstrukcje wsporcze dźwignic
 PN-EN 1994 Eurokod 4: Projektowanie zespolonych konstrukcji stalowo-
betonowych:
o Część 2: Reguły ogólne i reguły dla mostów
 PN-EN 1995 Eurokod 5: Projektowanie konstrukcji drewnianych
o Część 1-1: Postanowienia ogólne -- Reguły ogólne i reguły dotyczące budynków
o Część 1-2: Postanowienia ogólne -- Projektowanie konstrukcji z uwagi na warunki
pożarowe
o Część 2: Mosty
 PN-EN 1996 Eurokod 6: Projektowanie konstrukcji murowych
o Część 1-1: Reguły ogólne dla zbrojonych i niezbrojonych konstrukcji murowych
o Część 2: Wymagania projektowe, dobór materiałów i wykonanie murów
o Część 3: Uproszczone metody obliczania murowych konstrukcji niezbrojonych
 PN-EN 1997 Eurokod 7: Projektowanie geotechniczne
o Część 1: Zasady ogólne
o Część 2: Rozpoznanie i badanie podłoża gruntowego
10
 PN-EN 1998 Eurokod 8: Projektowanie konstrukcji poddanych oddziaływaniom

sejsmicznym
o Część 1: Reguły ogólne, oddziaływania sejsmiczne i reguły dla budynków
o Część 2: Mosty
o Część 3: Ocena i rewaloryzacja budynków
o Część 4: Silosy, zbiorniki i rurociągi
o Część 5: Fundamenty, konstrukcje oporowe i inne zagadnienia geotechniczne
o Część 6: Wieże, maszty i kominy
 PN-EN 1999 Eurokod 9: Projektowanie konstrukcji aluminiowych
o Część 1-1: Reguły ogólne
o Część 1-2: Projektowanie konstrukcji na wypadek pożaru
o Część 1-3: Konstrukcje narażone na zmęczenie
o Część 1-4: Konstrukcje z blach profilowanych na zimno
o Część 1-5: Konstrukcje powłokowe
Najważniejsze wytyczne związane z projektowaniem elementów

konstrukcyjnych z betonu są zawarte w Eurokodzie 2 i 4. Dodatkowo w celu określenia
oddziaływań na konstrukcję należy posiłkować się Eurokodem 0 i 1. Omawiany zestaw
norm nie uwzględnia jednak oddziaływań specjalnych związanych z promieniowaniem
jonizującym występującym w obiektach nuklearnych, takich jak: zjawisko radiacji czy
oddziaływania termicznego związanego z jądrem reaktora.
3.2. Normy materiałowe PN-EN i PN-B

Polskie normy materiałowe PN-EN od wejścia Polski do Unii Europejskiej,
stanowią implementację regulacji opracowywanych przez Europejski Komitet
Normalizacyjny. Ze względu na różne uwarunkowania środowiskowe oraz
doświadczenia krajowe, normy te posiadają zazwyczaj uzupełnienia, bądź załączniki
krajowe, np. dla normy PN-EN 206: Beton - Wymagania, właściwości, produkcja
i zgodność, krajowe uzupełnienie stanowi norma PN-B-06265. Normy PN-EN i PN-B
opracowują Komitety Techniczne (KT). Obecnie w Polsce działają 324 KT.
W Tab.3 zestawiono normy materiałowe i konstrukcyjne dotyczące konstrukcji

z betonu opracowane przez wybrane Komitety Techniczne PKN. Pogrubione zostały
numery norm polskich, które według autorów zawierają najistotniejsze wytyczne przy
budowie obiektów o konstrukcji z betonu i mogą mieć zastosowanie przy budowie
elektrowni jądrowej w Polsce. Podobnie jak w przypadku Eurokodów normy
materiałowe nie zawierają specyficznych wytycznych dla budowy elektrowni
jądrowych.
11
Tab.3. Normy materiałowe i konstrukcyjne dotyczące konstrukcji z betonu opracowane przez wybrane
Komitety Techniczne PKN
Komitet Techniczny Wykaz norm
KT 102 ds. Podstaw PN-EN 1990; PN-EN 1991-1-(1,3-7); PN-EN 1991-(3,4); PN-EN
Projektowania 1998-(1,3,4,6); PN-EN 13031-1; PN-EN 13084-1; PN-EN
Konstrukcji 15129; PN-ISO 3898; PN-ISO 8930; PN-B-02170; PN-B-02171;
Budowlanych PN-B 03007;
PN-EN 932-(1-3,5,6); PN-EN 933-(1-11); PN-EN 1097-(1-11);
PN-EN 1367-(1-8); PN-EN 1467; PN-EN 1468; PN-EN 1469;
PN-EN 1744-(1,3-8); PN-EN 1925; PN-EN 1926; PN-EN 1936;
PN-EN 12057; PN-EN 12058; PN-EN 12059; PN-EN 12370;
KT 108 ds. Kruszyw PN-EN 13139; PN-EN 13161; PN-EN 13179-(1,2);
i Kamienia PN-EN 13242; PN-EN 13364; PN-EN 13373;
Budowlanego PN-EN 13383-(1,2); PN-EN 13450; PN-EN 13755;
PN-EN 14581; PN-EN 14617-(1,2,4-6,8-13,15,16);
PN-EN 16140; PN-EN 16301; PN-EN 16306; PN-B 06710;
PN-B 06714-46; PN-B 11210; PN-B-23003;
PN-EN 40-4; PN-EN 1168; PN-EN 1169; PN-EN 1170-(1-8); PN-
EN 1338; PN-EN 1339; PN-EN 1340; PN-EN 1341; PN-EN 1342;
PN-EN 1343; PN-EN 1344; PN-EN 12737; PN-EN 12794; PN-EN
12839; PN-EN 12843; PN-EN 13198; PN-EN 13224; PN-EN
KT 195 ds. 13225; PN-EN 13369; PN-EN 13693; PN-EN 13747; PN-EN
Prefabrykatów z 13748-(1,2); PN-EN 13978-1; PN-EN 14474; PN-EN 14649; PN-
Betonu EN 14650; PN-EN 14651; PN-EN 14721; PN-EN 14843; PN-EN
14844; PN-EN 14991; PN-EN 14992; PN-EN 15037-(1-5); PN-
EN 15050; PN-EN 15191; PN-EN 15258; PN-EN 15422; PN-EN
15435; PN-EN 15498; PN-EN 15564; PN-EN 16757; PN-B
19501; PN-B 19504; PN-B 19507
PN-EN 196-(1-3, 5-10); PN-EN 197-(1,2); PN-EN 413-(1,2); PN-
KT 196 ds. EN 459-(1-3); PN-EN 13282-(1-3); PN-EN 13639; PN-EN 14216;
Cementu i Wapna PN-EN 14647; PN-EN 15368; PN-EN 15743; PN-EN 16908; PN-
B 04309; PN-B 19707; PN-B 30010
KT 213 ds.
Projektowania i
PN-EN 1992-1-(1,2); PN-EN 1992-3; PN-EN 1994-1-(1,2); PN-
Wykonawstwa
EN 13084-2; PN-EN 13391
Konstrukcji z
Betonu
12
Tab.3. Normy materiałowe i konstrukcyjne dotyczące konstrukcji z betonu opracowane przez wybrane
Komitety Techniczne PKN c.d.
Komitet Techniczny Wykaz norm
PN-EN 1536; PN-EN 1537; PN-EN 1538; PN-EN 1997-(1,2); PN-
EN 1998-5; PN-EN 12063; PN-EN 12699; PN-EN 12715; PN-EN
KT 254 ds.
14679; PN-EN 14731; PN-EN 15237; PN-EN ISO 14688-(1,2);
Geotechniki
PN-EN ISO 14689-1; PN-EN ISO 17628; PN-EN ISO 17892-(1-
6); PN-EN ISO 18674-(1,2); PN-EN ISO 22282-(1-6); PN-EN ISO
22475-1; PN-EN ISO 22476-(1-5,7,10-12,15) ; PN-B 02481
PN-EN 206; PN-EN 445; PN-EN 446; PN-EN 447; PN-EN 450-
(1,2); PN-EN 451-(1,2); PN-EN 480-(1,2,4-6, 8, 10-15); PN-EN
523; PN-EN 524-(1-6); PN-EN 934-(1-6); PN-EN 1008; PN-EN
1504-(1-10); PN-EN 1542; PN-EN 1543; PN-EN 1544; PN-EN
1766; PN-EN 1767; PN-EN 1770; PN-EN 1771; PN-EN 1799; PN-
EN 1877-(1,2), PN-EN 1881 PN-EN 12188; PN-EN 12189; PN-
EN 12190; PN-EN 12192-(1,2); PN-EN 12350-(1-12); PN-EN
12390-(1-8,11,13); PN-EN 12504-(1-4); PN-EN 12614; PN-EN
12615; PN-EN 12617-(1-4); PN-EN 12618-(1-3); PN-EN 12636;
PN-EN 12637-(1,3); PN-EN 13057; PN-EN 13062; PN-EN
KT 274 ds. Betonu
13263-(1,2); PN-EN 13294; PN-EN 13295; PN-EN 13395-(1-4);
PN-EN 13396; PN-EN 13412; PN-EN 13529; PN-EN 13577; PN-
EN 13578; PN-EN 13579; PN-EN 13580; PN-EN 13581; PN-EN
13584; PN-EN 13670; PN-EN 13687-(1-5); PN-EN 13733; PN-
EN 13791; PN-EN 13894-(1,2); PN-EN 14068; PN-EN 14117;
PN-EN 14406; PN-EN 14487-(1,2); PN-EN 14488-(1-7); PN-EN
14845-(1,2); PN-EN 14889-(1,2); PN-EN 15167-(1,2); PN-EN
15183; PN-EN 15184; PN-EN 16502; PN-EN 16622; PN-B
06264; PN-B 06265
13
4. Urzędy dozoru jądrowego w Polsce i na świecie

W Polsce centralnym organem administracji rządowej do spraw
bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej jest Prezes PAA - Państwowej
Agencji Atomistyki.
Jego działalność reguluje ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo Atomowe

(Dz.U. z 2017 r. poz. 576) [8] oraz późniejsze akty wykonawcze do tej ustawy. PAA
uczestniczy jako przedstawiciel Polski w pracach wielu organizacji międzynarodowych,
w tym:
EURATOM Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EAEC - European Atomic
Energy Community)
MAEA Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA – International

Atomic Energy Agency) z siedzibą w Wiedniu. Polska jest członkiem
założycielem MAEA od 1957 r.
NEA OECD Agencja Energii Jądrowej (Nuclear Energy Agency) w ramach Organizacji
Współpracy Gospodarczej i Rozwoju – OECD
WENRA Zachodnioeuropejskie Stowarzyszenie Regulatorów Jądrowych (Western

European Nuclear Regulators Association)
14
HERCA Heads of European Radiological Protection Competent Authorities jest

europejskim stowarzyszeniem skupiającym szefów organów
odpowiedzialnych za ochronę radiologiczną w poszczególnych krajach.
W innych krajach europejskich działają analogiczne organy dozoru jądrowego

takie jak:
ASN Autorité de sûreté nucléaire - French Nuclear Safety Authority (Francja)
ONR Office for Nuclear Regulation (Wielka Brytania)
EA Environment Agency (Wielka Brytania)
SSM Strålsäkerhetsmyndigheten - Swedish Radiation Safety Authority (Szwecja)
15
BMUB Bundesministerium für Umwelt, Naturschutz, Bau und Reaktorsicherheit -

Federal Ministry for the Environment, Nature Conservation, Building and
Nuclear Safety (Niemcy)
BfS Bundesamt für Strahlenschutz - Federal Office for Radiation Protection

(Niemcy)
AFCN Agence Fédérale de Controle Nucléaire (Belgia)
STUK Säteilyturvakeskus - Radiation and Nuclear Safety Authority (Finlandia)
W Stanach Zjednoczonych urzędem dozoru jądrowego jest NRC - Nuclear

Regulatory Commission. Jest on powołany do zapewnienia bezpiecznego
wykorzystania materiałów radioaktywnych i promieniowania jonizującego, poprzez
licencjonowanie i nadzór nad podmiotami i urządzeniami wykorzystującymi materiały
radioaktywne i promieniowanie jonizujące, w tym elektrowni jądrowych, aparatury
rentgenowskiej itp.
16
5. Wymagania ogólne dotyczące bezpieczeństwa obiektów

energetyki jądrowej
5.1. URD - Utility Requirements Document EPRI
Dokument URD - Utility Requirements Document, powstał pod kierownictwem

Instytutu Badawczego Elektroenergetyki (EPRI – Electric Power Research Institute),
który wprawdzie nie jest organizacją opracowująca normy, ale w swoim dokumencie
wskazuje politykę i wymagania projektowe amerykańskich towarzystw
elektroenergetycznych wobec elektrowni jądrowych w USA generacji III+ (ALWR –
Advanced Light Water Reactor). Ostatnia wersja tego dokumentu (Revision 13) została
opublikowana w grudniu 2014 i ma objętość ponad 3500 stron zawierających około
40 000 wymagań technicznych i projektowych. Obecnie URD jest podzielony na trzy
poziomy (Tiers):
Tier 0: Executive Summary (Podsumowanie)
Tier 1: Policy and Top-Tier Design Requirements
(Polityka i wymagania najwyższego poziomu)
Tier 2: Detailed Requirements (Wymagania szczegółowe)
W przypadku ALWR poziom 2 składa się z następujących rozdziałów z pośród których
najistotniejszy w odniesieniu do budowy elektrowni jądrowej jest Rozdział 6: Projekt
budowlany i projekt zagospodarowania:
Chapter 1: Overall Requirements
Chapter 1.1: Information Management System
Chapter 1, Appendix A: PRA Key Assumptions and Ground Rules
Chapter 1, Appendix B: Licensing and Regulatory Requirements and Guidance
Chapter 1, Appendix C: ALWR Cost Estimating Ground Rules
Chapter 2: Power Generation Systems
Chapter 3: Reactor Coolant System and Reactor Non-Safety Auxiliary Systems
Chapter 4: Reactor Systems
Chapter 5: Engineered Safety Systems
Chapter 6: Building Design and Arrangement
Chapter 7: Fueling and Refueling Systems
Chapter 8: Plant Cooling Water Systems
Chapter 9: Site Support Systems
Chapter 10: Man-Machine Interface Systems
Chapter 11: Electric Power Systems
Chapter 12: Radioactive Waste Processing Systems
Chapter 13: Main Turbine-Generator Systems
Chapter 14: Tier 2 References
17
5.2. EUR - European Utility Requirements
W Europie dokumentem odpowiadającym URD są EUR- European Utility

Reąuirements for LWR Nuclear Power Plants, czyli Wymagania Europejskich
Towarzystw Energetycznych dla lekko wodnych elektrowni jądrowych (LWR - Light
Water Reactor). Wymagania te zostały stworzone przez europejskich producentów
energii elektrycznej w celu harmonizacji i stabilizacji warunków, w których
standardowe elektrownie jądrowe LWR powinny być budowane w Europie.
Rys.4. EUR - European Utility Requirements; żródło EUR organisation
EUR zawiera przede wszystkim wymagania podstawowe stawiane materiałom

i instalacjom wykorzystanym w elektrowniach jądrowych, aby zapewnić bezpieczne
funkcjonowanie konstrukcji. Dotyczy to przede wszystkim eliminacji zagrożeń
związanych z pożarem, radioaktywnym środowiskiem i materiałami
promieniotwórczymi. EUR nie przedstawia szczegółowych wymagań stawianych
konstrukcjom betonowym i żelbetonowym, składnikom, mieszankom betonowym
i betonom używanym w budowie elektrowni jądrowych. W Rozdziale 2.6 pkt 4.9
wskazano jedynie, że:
 dla konstrukcji masywnych, projektant określa odpowiednie wymagania w celu
ograniczenia zarysowania termicznego we wczesnym wieku. Aby to osiągnąć, efekt
pucolanowy w betonie musi być ograniczony poprzez odpowiednią specyfikację
materiałów,
 betonowanie w niskich temperaturach powinno być przeprowadzane
w kontrolowanych warunkach i z zastosowaniem sprawdzonych praktyk. Zaleca się,
aby betonowanie dużych konstrukcji było zaplanowane w łagodnych porach roku.
Przy betonowaniu w ekstremalnych warunkach termicznych temperatura betonu
powinna być monitorowana i kontrolowana,
 nie zaleca się stosowania dodatków organicznych w celu poprawy właściwości
betonu.
18
Vol 1: Main policies and objectives (główne polityki i cele)

Chapter 1.1: Introduction and road map
Chapter 1.2: Plant design
Chapter 1.3: Safety and licensing
Chapter 1.4: Standardisation
Chapter 1.5: Operational targets
Chapter 1.6: Economic objectives
Vol 2: Generic nuclear island requirements (ogólne wymagania dla wyspy jądrowej)
Chapter 2.1: Safety Requirements
Chapter 2.2: Performance Requirements
Chapter 2.3: Grid Requirements
Chapter 2.4: Design Basis
Chapter 2.5: Codes & Standards
Chapter 2.6: Material-Related Requirements
Chapter 2.7: Functional Requirements for Components
Chapter 2.8: Functional Requirements for Systems and Processes
Chapter 2.9: Containment System
Chapter 2.10: Instrumentation and Control, protection system and Man-Machine Interface
Chapter 2.11: Layout Rules
Chapter 2.12: Design Process and Documentation
Chapter 2.13: Constructability and commissioning
Chapter 2.14: Operation, Maintenance and Procedures
Chapter 2.15: Quality Assurance
Chapter 2.16: Decommissioning
Chapter 2.17: Probabilistic Safety Assessment Methodology
Chapter 2.18: Performance Assessment Methodology
Chapter 2.19: Cost Assessment Information Requirements
Vol 3: Application of EUR to specific designs (zastosowanie do konkretnych projektów)
Volume 3A: BWR 90 06/1999
Volume 3B: EPR Rev.A. 12/1999
Volume 3B: EPR Rev.B. 06/2009
Volume 3C: EPP 12/1999
Volume 3D: ABWR 12/2001
Volume 3E: SWR 1000 02/2002
Volume 3F: AP 1000 06/2006
Volume 3G: AES 92 06/2006
Vol 4: Power generation plant requirements (wymogi układu wytwarzania energii)
Chapter 4.1: Introduction to the volume 4
Chapter 4.2: Overall requirements
Chapter 4.3: Layout
Chapter 4.4: Design requirements
Chapter 4.5: Main turbine generator systems
Chapter 4.6: Steam, condensate and feedwater systems
Chapter 4.7: Electric power systems
Chapter 4.8: Circulating water systems
Chapter 4.9: Auxiliary systems
Chapter 4.10: Instrumentation and Control
Chapter 4.11: Operation, maintenance and procedures
19
6. Wymagania szczegółowe dotyczące konstrukcji z betonu w

obiektach energetyki jądrowej
6.1. AFCEN RCC-CW
RCC-CW, czyli techniczny kod robót budowlanych dotyczący klasy

bezpieczeństwa budynków i obiektów inżynieryjnych, których awaria może mieć wpływ
na bezpieczeństwo jądrowe w elektrowni. RCC-CW zawiera dokładne i praktyczne
zasady projektowania, budowy i badania konstrukcji inżynieryjnych. Został opracowany
na podstawie norm europejskich, na ogół mających również status Polskich Norm
PN-EN, w tym dotyczących konstrukcji (Eurokody) oraz francuskich szczególnych
przepisów bezpieczeństwa dotyczących budynków. RCC-CW jest przeznaczony
do stosowania w ramach umownych relacji pomiędzy klientami i dostawcami, w celu
ułatwienia dyskusji z organami bezpieczeństwa jądrowego oraz w tworzeniu
dokumentów ułatwiających eksport raportów bezpieczeństwa. Wymagana jakość
betonu wynikająca z doświadczeń francuskich jest dostosowana do równoważnych
praktyk krajowych. Stosowanie RCC-CW jest dobrowolne.
Dokument RCC-CW w wersji z 2016 roku składa się czterech części, których zawartość
przedstawia się następująco:
 Część G – General: ogólne postanowienia: przedstawia strukturę i zakres RCC-CW,
wymienia normy i teksty, które są przywołane w następujących częściach i podaje
wymagania dotyczące zarządzania jakością.;
 Część D – Design: oddziaływania i kombinacje oddziaływań, które należy
uwzględnić przy projektowaniu konstrukcji, wartości liczbowe (intensywność
obciążeń) powiązane z tymi oddziaływaniami powinny zawierać szczegółowe
dokumenty każdego projektu elektrowni jądrowej; zasady i kryteria niezbędne
do projektowania konstrukcji z betonu, stalowej obudowy bezpieczeństwa (steel
liner), wykładzin metalowych zapewniających szczelność zbiorników basenu
i kanałów między zbiornikami, konstrukcji stalowych, zamocowań oraz zagadnień
geotechnicznych;
 Część C – Construction: szczegółowe wymagania dotyczące wykonywania
konstrukcji z betonu, zbrojenia, systemu sprężającego, elementów metalowych
zapewniających szczelność, itp.;
 Część M – Maintenance and Monitoring: główne zasady dotyczące badań
i monitoringu obudowy bezpieczeństwa, obejmujących wstępną kontrolę odbioru
i badania okresowe.
20
Dla projektowania i wykonywania konstrukcji z betonu najistotniejsze są rozdziały

DCONC oraz CCONC.
Part G General
GUSER NOTE TO THE USER
GTABL ORGANISATION OF THE RCC-CW
GREFD STANDARDS AND DOCUMENTS REFERRED TO IN THE RCC-CW
GDEFN DEFINITIONS, NOTATIONS AND ABBREVIATIONS
GGENP GENERAL PROVISIONS
Part G Appendices
GA RPP - MANAGEMENT SYSTEM
Part D Design
DGENR DESIGN GENERAL REQUIREMENTS
DGEOT GENERAL RULES FOR GEOTECHNICAL DESIGN
DCONC GENERAL RULES FOR CONCRETE STRUCTURES
DCLIN METAL PARTS INVOLVED IN THE LEAKTIGHTNESS OF THE CONTAINMENT
DPLIN METAL PARTS INVOLVED IN THE WATERTIGHTNESS OF THE POOLS AND TANKS
DSTLW GENERAL RULES FOR STRUCTURAL STEELWORK
DANCH INTERFACE REQUIREMENTS BETWEEN ANCHORS AND CONCRETE
Part D Appendices
DA SEISMIC ANALYSIS
DB CREEP AND SHRINKAGE STRAINS AND CRACKS OF CONCRETE
DC ENGINEERING METHODS FOR MISSILE IMPACT AND DROPPED LOADS
DD PERFORATION AND SCABBING OF CONCRETE TARGETS IMPACTED BY HARD
MISSILES
DE ENTRY POINT FOR REQUIREMENTS APPLYING TO THE PARTS OF ANCHOR SYSTEMS
DF CALCULATION OF THE STATIC FORCE EQUIVALENT TO SOME SPECIFIC ACCIDENTAL
ACTIONS
DG (INFORMATIVE) TABLES OF REQUIREMENTS
DH SHEAR RESISTANCE OF REINFORCED CONCRETE STRUCTURES
DI HCLPF METHODOLOGY
DJ (INFORMATIVE) STRUCTURAL CAPACITY FOR REINFORCED CONCRETE ELEMENTS
DK TORNADO
DL TENSILE PRESTRESSED AND REINFORCED CONCRETE TIE STIFFNESS FOR THERMAL
LOAD ADVANCED CALCULATION
DM DESIGN EXTENSION SEISMIC CAPACITY
21
Part C Construction
CGEOT EARTHWORKS AND SOIL TREATMENTS
CCONC CONCRETE
CFNSH SURFACE FINISH AND FORMWORK
CREIN REINFORCEMENT FOR REINFORCED CONCRETE
CPTSS POST TENSIONING SYSTEM
CPREF PREFABRICATED CONCRETE ELEMENTS AND REINFORCEMENT CAGES
CCLIN LEAKTIGHT METAL PARTS ON CONTAINMENTS
CPLIN POOLS AND TANKS
CSTLW STRUCTURAL STEELWORK
CANCH METAL ELEMENTS EMBEDDED INTO THE CONCRETE
CBURP REINFORCED CONCRETE PIPELINES
CJOIN JOINT SEALING
CTOLR SURVEY NETWORKS, TOLERANCES AND MONITORING SYSTEMS
Part C Appendices
CA TOLERANCES
CB CONCRETE PROPERTIES ACCORDING TO EXPOSURE CLASSES
CC INFORMATION AND REQUIREMENTS RELATIVE TO PRESTRESSING SYSTEMS
CD TRANSLATION OF THE REQUIREMENTS FROM 'NF MARK' CEMENTS, 'NF MARK'
ADMIXTURES AND CURING COMPOUNDS, AND 'NF MARK' SPECIAL PRODUCTS FOR
CONSTRUCTION WITH HYDRAULIC CONCRETE
CE TRANSLATION OF NF P 18-576: DETERMINATION OF FRIABILITY COEFFICIENT FOR
FINE AGGREGATES
CF TRANSLATION OF NF P 18-459: TESTING HARDENED CONCRETE — TESTING POROSITY
AND DENSITY
CG TRANSLATION OF NF P 18-507: WATER RETENTION TEST
CH TRANSLATION OF NF P 18-454: POTENTIAL REACTIVITY OF A CONCRETE MIX WITH
REGARDS TO ALKALI-SILICA REACTION
CI SEISMIC ISOLATION SYSTEM
PART M Maintenance and Monitoring
MCONT LEAK RESISTANCE TEST AND CONTAINMENT MONITORING
Part M Appendices
MA EXAMPLE OF LAYOUTS FOR CONCRETE STRAIN SENSORS EMBEDDED IN THE
RESTRESSED CONTAINMENT
MB NIKURADZE FORMULA FOR TRANSPOSITION BETWEEN ACCIDENTAL AND TEST
CONDITIONS
MC RECOMMENDATIONS REGARDING MONITORING AND ISI OF RB CONTAINMENT
22
W rozdziale DCONC oraz załączniku DC - oprócz Eurokodów i normy EN 206 przywołane

są następujące dokumenty:
AFGC 2007: Concrete design for a given structure service life - Durability
management with regard to reinforcement corrosion and alkali-silica
reaction -State of the art and Guide for the implementation of a
predictive performance approach based on upon durability indicators
CEB-FIP: CEB/FIP Model Code for Concrete Structures
ETAG013: Post Tensioning Kits for prestressing of Structures
IAEA-NS-G-1.10: Design of Reactor Containment Systems for Nuclear Power Plants
Safety Guide Series
Rozdział CCONC zawiera szeroki zakres wymagań dotyczących konstrukcji betonowych,
w tym betonu zbrojonego i betonu sprężonego, w celu spełnienia podstawowych
wymogów bezpieczeństwa, którymi są:
 wymagana odporność i stabilność konstrukcji,
 wymagana szczelność,
 wymagana trwałość, w tym:
o zapobieganie efektom korozji wewnętrznej wynikającej z reakcji alkalia-krzemionka
(ASR-Alcali-Silica Reaction) oraz tworzenia opóźnionego ettryngitu (DEF- Dalayed Ettingite
Formation)
o zmniejszenie/zapobieganie spękania betonu i korozji stali zbrojeniowej
o kontrolowanie pełzania betonu
Rozdział CCONC składa się z siedmiu podrozdziałów:

CCONC 1000: Składniki - Charakterystyka, wybór składników i testów kontroli
zgodności
CCONC 2000: Kwalifikacja i specyfikacja betonu
CCONC 3000: Produkcja i kontroli zgodności
CCONC 4000: Transport mieszanki betonowej
CCONC 5000: Układanie mieszanki betonowej (zalecenia dotyczące zagęszczania,
pielęgnacji, itp.)
CCONC 6000 : Produkty uszczelniające i wyrównujące
CCONC 7000: Dodatkowe środki uszczelniające do betonu: iniekcje.
Właściwości betonu powinny być zgodne z wymaganiami części DCONC.
Wymagania przedstawione w RCC-CW 2016 są oparte na normach europejskich
i francuskiej praktyce pod względem wymagań jakościowych dla betonu (znakowanie
NF, znak CE, etc.). Normy i praktyki krajowe mogą zastąpić francuskie, pod warunkiem
że są równoważne i zaakceptowane w projekcie. Liczba krajowych norm francuskich
na liście w rozdziale GREFD dotyczącym rozdziału CCONC, na które powołano się
RCC-CW 2016 nie zmieniła się w stosunku do tej, która była w ETC-C 2010 [9], natomiast
dokonano kilku zmian (Tab.4). Dodatkowo w załącznikach do części C - Construction
RCC-CW 2016 pojawiły się tłumaczenia dla klasyfikacji znakowania NF oraz tłumaczenia
norm NF P18-454, NF P18-459, NF P18-507 i NF P 18-576.
23
Z listy usunięto natomiast normy: ASTM C457:1998, Microscopical

determination of parameters of the air-void system in hardened concrete oraz ISO 1920-
10:2010 Testing of concrete – Part10 : Determination of static modulus of elasticity in
compression.
Szczegółowa analiza wymagań z rozdziału CCONC w stosunku do praktyki
budowlanej w Polsce wskazuje na istotne różnice, chociażby w zalecanych wartościach
granicznych dotyczących składu oraz właściwości betonu czy specyfikacji i kontroli
jakości betonu [10].
Tab.4. Lista krajowych norm francuskich w rozdziale GREFD dla rozdziału CCONC RCC-CW 2016 wobec
odpowiedniej listy w ETC-C 2010
Norma Data Tytuł
NF EN 206-1 12/2012 Concrete - Part 1: specification, performance, production and
/CN conformity - National addition to NF EN 206-1
NF P 15-317 09/2006 Hydraulic binders - Sea-water resisting cements
NF P 15-318 09/2006 Hydraulic binders - Cement with limited sulphides content for use
in prestressed concrete. (usunięto w RCC-CW 2016)
NF P 15-319 01/2014 Hydraulic binders - Cements for works using waters with high
sulfate content
NF P 18-363 12/2014 Admixtures for concrete, mortar and grout - Tusschenbroeck test
NF P 18-370 07/2013 Admixtures - Curing products for concrete and mortar - Definition,
specifications and marking
NF P 18-424 05/2008 Concrete - Freeze test on hardened concrete - Freeze in water -
Thaw in water
NF P 18-425 05/2008 Concrete - Freeze test on hardened concrete - Freeze in water-
Thaw in water
NF P18-454* 12/2004 Concrete - Reactivity of a concrete formula with regard to the
alkali-aggregate reaction - Performance test
NF P18-459* 03/2010 Concrete - Testing hardened concrete - Testing porosity and
density
NF P18-507* 11/1992 Additions for concrete - Water retention - Method for
measurement of fluidity by flowing with the "cone de Marsh"
NF P 18-508 01/2012 Additions for concrete - Limestone additions - Specifications and
conformity criteria
NF P 18-509 09/2012 Additions for concrete - Silicious additions - Specifications and
conformity criteria
FD P 18-542 02/2004 Aggregates - Criteria for qualification natural aggregates for
hydraulic concrete with respect to the alkali-reaction (usunięto w
RCC-CW 2016)
NF P 18-545 09/2011 Aggregates - Defining elements, conformity and coding
NF P 18-576* 02/2013 Aggregates - Measurement of the friability coefficient for fine
aggregate
XP P 18-594 02/2004 Aggregates - test methods on reactivity to alkalies
XP P 18-420 05/2012 Concrete - Scaling test for hardened concrete surfaces exposed to
frost in the presence of a salt solution (dodano w RCC-CW 2016)
* normy przetłumaczone w załącznikach do części C - Construction RCC-CW 2016
24
Krajowe przepisy
i
Prawo budowlane
EN 1990 Eurokod 0
Podstawy projektowania konstrukcji
EN 1992 Eurokod 2
Projektowanie konstrukcji z betonu
EN 13670
Wykonywanie konstrukcji z betonu
EN 206 EN 10080 prEN-10138:2000 EN 13369

Beton - Wymagania, Stal do zbrojenia betonu - Stale sprężające, cz. 1-4 Wspólne wymagania dla
właściwości, produkcja i Spajalna stal zbrojeniowa - (wymagania ogólne, prefabrykatów z betonu
zgodność Postanowienia ogólne druty, sploty, pręty)
Rys.5. Schemat powiązań normowych w rozdziale CCONC RCC-CW 2016
6.2. ACI - American Concrete Institute
ACI - American Concrete Institute jest stowarzyszeniem technicznym non-

profit, którego jednym z zadań jest opracowywanie dokumentów normowych. Wydało
ono szereg norm, które mają zastosowanie przy projektowaniu i wykonywaniu
konstrukcji betonowych i żelbetonowych w obiektach energetyki jądrowej. Obiekty
części nienuklearnej w USA obejmują normy ACI 318-14: Building Code Requirements
for Structural Concrete and Commentary oraz ACI 301-16 Specifications for Structural
Concrete, natomiast obiekty istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa jądrowego
należy projektować i wykonywać zgodnie z ACI 349-13 Code Requirements for Nuclear
Safety-Related Concrete Structures and Commentary. Uzupełnieniem podstawowej
normy ACI 318 są inne dokumenty opracowane przez komitety ACI. Kompletny zestaw
standardów ACI zawiera Manual of Concrete Practice MCP, w którym wśród ponad 250
dokumentów, na szczególną uwagę w odniesieniu do elektrowni jądrowych zasługują
dokumenty komitetu ACI 349 – Concrete Nuclear Structures:
ACI 349-13: Code Requirements for Nuclear Safety-Related Concrete Structures
and Commentary
ACI 349.3R-02: Evaluation of Existing Nuclear Safety-Related Concrete Structures
ACI 349.2R-07: Guide to the Concrete Capacity Design (CCD) Method—Embedment
Design Examples
ACI 349.1R-07: Reinforced Concrete Design for Thermal Effects on Nuclear Power
Plant Structures
25
6.3. ASME - American Society of Mechanical Engineers
Komitet 359 – Concrete Containments for Nuclear Reactors, który jest

wspólnym komitetem ACI I ASME, przygotował normę ACI 359-07 Code for Concrete
Containments – Rules for Construction of Nuclear Facility Components, która jest
oparta na modyfikacji normy ACI 318-14 i została włączona do ASME Boiler and
Pressure Vessel Code BPVC Section III Division 2 – Concrete Reactor Vessels and
Containments.
Istotne wydają się być także normy dotyczące betonu ciężkiego i masywnego, w tym:
ACI 211.1-91: Standard Practice for Selecting Proportions for Normal, Heavyweight,
and Mass Concrete (Reapproved 2009)
ACI 221R-96: Guide for Use of Normal Weight and Heavyweight Aggregates in
Concrete (Reapproved 2001)
ACI 304.3R-96: Heavyweight Concrete: Measuring, Mixing, Transporting, and Placing
(Reapproved 2004)
ACI 207.1R-05: Guide to Mass Concrete (Reapproved 2012)
ACI 207.2R-07: Report on Thermal and Volume Change Effects on Cracking of Mass
Concrete
ACI 207.3R-94: Practices for Evaluation of Concrete in Existing Massive Structures for
Service Conditions (Reapproved 2008)
ACI 207.4R-05: Cooling and Insulating Systems for Mass Concrete (Reapproved 2012)
ACI 207.5R-11: Report on Roller-Compacted Mass Concrete
ACI 364.11T-15:Managing Alkali-Aggregate Reaction Expansion in Mass Concrete
Wykonywanie konstrukcji z betonu powinno natomiast odbywać się zgodnie z:
ACI 304R-00: Guide for Measuring, Mixing, Transporting, and Placing Concrete
(Reapproved 2009).
26
6.4. ANSI/ANS - American National Standards Institute/American Nuclear

Society
Utworzone w 1954 roku Amerykańskie Stowarzyszenie Nuklearne ANS -

American Nuclear Society w 1956 roku utworzyło w swojej strukturze komitet
normalizacyjny, którego celem jest opracowywanie i rozwój norm technicznych.
Wszystkie normy ANS są zatwierdzone przez ANSI - American National Standards
Institute i są uznawane za ANS - American National Standards. Wśród ponad 80-ciu
aktualnych norm dwie dotyczą bezpośrednio betonu jako materiału osłonowego:
ANSI/ANS-6.4-2006 (R2016): Nuclear Analysis and Design of Concrete Radiation
Shielding for Nuclear Power Plants
(Revision of ANS 6.4-1997; R2004)
ANSI/ANS-6.4.2-2006 (R2016): Specification for Radiation Shielding Materials
(Revision of ANS-6.4-1985; R1997; R2004)
27
6.5. ASTM International - American Society for Testing and Materials
Założona w 1898 roku międzynarodowa organizacja non-profit opracowującą

normy, która jest jednym z największych na świecie tego typu stowarzyszeń
niedochodowych. ASTM opracowuje i rozpowszechnia normy dotyczące materiałów,
wyrobów, systemów i usług wykorzystywanych w budownictwie, produkcji
i transporcie. Są one stosowane i uznawane na całym świecie w prowadzeniu
działalności naukowo-badawczej, testowaniu materiałów. W oparciu o nie działają
systemy jakości oraz wymiana handlowa. Na aż 2444 normy z zakresu budownictwa
zawartych w Section 4 Annual Book of ASTM Standards 2017, składa się:
Volume 04.01: Cement; Lime; Gypsum (139)
Volume 04.02: Concrete and Aggregates (186)
Volume 04.03: Road and Paving Materials; Vehicle-Pavement Systems (287)
Volume 04.04: Roofing, Waterproofing (172)
Volume 04.05: Chemical-Resistant Nonmetallic Materials; Vitrified Clay Pipe; Concrete
Pipe; Fiber Reinforced Cement Products; Mortars and Grouts;
Masonry; Precast Concrete (285)
Volume 04.06: Thermal Insulation; Building and Environmental Acoustics (220)
Volume 04.07: Building Seals and Sealants; Fire Standards; Dimension Stone (201)
Volume 04.08: Soil and Rock (I): D421-D5876 (204)
Volume 04.09: Soil and Rock (II): D5878-latest (167)
Volume 04.10: Wood (90)
Volume 04.11: Building Constructions (I): E72-E2110 (160)
Volume 04.12: Building Constructions (II): E2112--latest; Sustainability; Asset
Management; Technology and Underground Utilities (182)
Volume 04.13: Geosynthetics (151)
28
6.6. Pozostałe
Niektóre kraje dysponujące elektrowniami jądrowymi posiadają własne
narodowe wymagania dotyczące tego typu obiektów.
6.6.1. Kanada (CSA)
W Kanadzie podstawową jednostką rządową zajmującą się kwestiami

bezpieczeństwa i budowy elektrowni atomowych jest Komisja ds. Bezpieczeństwa
Jądrowego (Canadian Nuclear Safety Commission CNSC). Wydała ona w 2008 roku
dokument RD-337: Design of New Nuclear Power Plants, zawierający oczekiwania
i wytyczne obejmujące projektowanie elektrowni jądrowych chłodzonych wodą Opiera
się ona dostosowaniu wytycznych zawartych w dokumencie IAEA NS-R-1: Safety of
Nuclear Plants: Design do regulacji kanadyjskich. Za tworzenie, implementację oraz
rozwój kanadyjskich norm odpowiada zaś niezależna organizacja Canadian Standards
Association (CSA, obecnie CSA Group). Do norm kanadyjskich związanych
z konstrukcjami betonowymi oraz betonowymi obudowami bezpieczeństwa dla
elektrowni jądrowych zalicza się przede wszystkim:
CSA A864: Guide to the Evaluation and Management of Concrete
Structures Affected by Alkali-Aggregate Reaction
CSA N285.5: Periodic inspection of CANDU nuclear power plant
containment components
CSA N287.1-93 (R2004): General Requirements for Concrete Containment
Structures for CANDU Nuclear Power Plants
CSA N287.2-08: Material Requirements for Concrete Containment
CSA N287.3-93 (R2004): Design Requirements for Concrete Containment
CAN/CSA-N287.4-92 (R2008): Construction, Fabrication and Installation Requirements
for Concrete Containment
CSA N287.5-93 (R2004): Examination and Testing Requirements for Concrete
Containment Structures for CANDU
CSA N287.6-94 (R2004): Pre-Operational Proof and Leakage Rate Testing
Requirements for Concrete Containment
CSA N287.7-08: In-service examination and testing requirements for
concrete containment structures for CANDU nuclear
power plants
CSA S448.1-93 (R2005): Repair of Reinforced Concrete in Buildings
29
Powyższe normy dotyczą przede wszystkim elektrowni z ciężkowodnym

reaktorem jądrowym, tzw. CANDU (Canadian Deuterium Uranium)
charakterystycznych dla Kanady. Dla tego typu reaktorów Candu Owners Group (COG)
wraz z University Network of Excellence in Nuclear Engineering (UNENE) stworzyło
podręcznik “The Essential CANDU” opisujący w sposób szczegółowy nie tylko
zagadnienia nauki jądrowej, ale również inżynierii biorąc za wzorzec reaktory CANDU.
6.6.2. Niemcy (KTA, DIN)
W Niemczech projektowanie i budowa elementów konstrukcyjnych elektrowni

atomowych opiera się na specyfikacji Komisji ds. standardów bezpieczeństwa
jądrowego - KTA (Kerntechnischer Ausschuss) oraz normach Niemieckiego Instytutu
Normalizacji - DIN (Deutsches Institut für Normung). W 2012 roku utworzono
w Niemczech dodatkowo Komisję ds. Bezpieczeństwa Reaktorów Jądrowych (RSK) przy
niemieckim Federalnym Ministerstwie Środowiska, Ochrony Przyrody i Bezpieczeństwa
Nuklearnego (BMUB) stanowiącą organ doradczy w sprawach bezpieczeństwa
w elektrowniach jądrowych. Specyfikacje KTA były historycznie tworzone na podstawie
niemieckich norm krajowych i amerykańskich norm bezpieczeństwa jądrowego ASME.
Ze względu na ciągłe zmiany technologiczne, produkcyjne i normalizacyjne specyfikacje
te weryfikuje się przynajmniej raz na 5 la [11]. Obecnie w skład specyfikacji KTA wchodzi
ponad 100 dokumentów, z czego najważniejsze ze względu na projektowanie
konstrukcji betonowych i żelbetowych są:
KTA-GS-78: Recommendations Regarding the Application of KTA Safety Standards
Considering Current Structural Engineering Standards
KTA 2201.3: Design of Nuclear Power Plants Against Seismic Events; Part 3: Civil
Structures
KTA-GS-78 zawiera zalecenia do stosowania w częściowej koncepcji bezpieczeństwa
wymaganej do projektowania konstrukcji budowlanych w Europie. Te zalecenia, które
koncentrują się przede wszystkim na wymaganiach specyficznych dla elektrowni
jądrowych, dotyczą zarówno betonu wzmocnionego, jak i wstępnie sprężonego, a także
konstrukcji stalowej. KTA 2201.3 zawiera zaś szczegółowe informacje na temat
projektowania konstrukcji elektrowni jądrowych w celu wyeliminowania skutków
trzęsienia ziemi [12]. Instytut DIN jest niezależną jednostką normalizacyjną
opracowującą normy o tej samej nazwie w zgodzie z regulacją i standaryzacją
30
europejską. Podobnie jak polskie normy PN są one do dobrowolnego stosowania

i zapewniają one wdrożenie w Niemczech wytycznych opracowywanych przez
Europejski Komitet Normalizacyjny, ale także mogą stanowić dodatkowe wymagania
krajowe. Z tej grupy norm, do celów projektowania i budowy obiektów z betonu
w elektrowniach jądrowych, należy zaliczyć:
DIN 25449: Reinforced and prestressed concrete components in nuclear facilities -
Safety concept, actions, design and construction
DIN 25459: Reinforces and prestressed concrete containment for nuclear power
plants
DIN 25413-1: Classification of shielding concretes by proportion of elements - part 1:
neutron shielding
DIN 25413-2: Classification of shielding concretes by proportion of elements - part 2:
gamma shielding
Dokument DIN 25449 zawiera konkretne definicje określonych działań nadzwyczajnych

w elektrowniach jądrowych oraz szczegóły dowodów, koncepcji projektowych
betonowych, wzmocnionych i prefabrykowanych. Norma DIN 25459 reguluje
wymagania konstrukcyjne, obejmujące możliwe warianty zamknięcia - żelbetowe
i sprężone obudowy bezpieczeństwa. Ostatnie wytyczne DIN 25413 stanowią normę
materiałową określającą odpowiednie parametry dla kruszywa, cementu
w mieszankach betonowych przeznaczonych do betonów osłonowych przed
promieniowaniem neutronowym i gamma w obiektach jądrowych [12].
31
6.6.3. Japonia (AJJ,JSME)
Po awarii elektrowni jądrowej w Fukushimie w 2011r. rząd Japonii zadecydował

o konieczności poprawy standardów bezpieczeństwa związanych z budową
i eksploatacją obiektów jądrowych. W 2012 roku powołano Urząd Regulacji Atomowej
(Nuclear Regulation Authority – NRA) zastępujący dwa rządowe organy ds. atomistyki:
Agencję Bezpieczeństwa Jądrowego i Przemysłowego (NISA) oraz Komisję ds.
Bezpieczeństwa Jądrowego (NSC). Powstała jednostka ma za zadanie nadzorować stan
bezpieczeństwa elektrowni jądrowych oraz odpowiadać za wprowadzanie nowych
przepisów bezpieczeństwa zatwierdzonych przez rząd.
Japońskie normy projektowe i konstrukcje w zakresie obiektów inżynieryjnych
betonowych i żelbetowych w elektrowniach jądrowych opierają się przede wszystkim
na wytycznych opracowanych przez Japoński Instytut Architektury (AIJ) oraz Japońskie
Stowarzyszenie Inżynierów Mechaników (JSME). Do najważniejszych dokumentów
należy zaliczyć:
 AIJ Standard for Structural Calculation of Reinforced Concrete Structures, 1999, 412
pp., Architectural Institute of Japan, Tokyo 108-8414, Japan (in Japanese)
 AIJ Standard for Structural Design and Construction of Prestressed Concrete
Structures, 1998, 473 pp., Architectural Institute of Japan, Tokyo 108-8414, Japan
(in Japanese)
 Standard Specifications for Concrete Structures, Japan Society of Civil Engineers,
Tokyo, 160-0004, Japan, 2002:
o Part 1. Structural Performance Verification (Japanese version, 257 pp.; English version, 274
pp.)
o Part 2. Seismic Performance Verification (Japanese version, 133 pp.; English version,47 pp.)
o Part 3. Materials and Construction (Japanese version, 380 pp.; English version, 443 pp.)
 JSME S NC1: Rules on Design and Construction for Nuclear Power Plants. (JSME
Design and Construction Code)
 JSME S NE1: Rules on Concrete Containment Vessels for Nuclear Power Plants
 JEAG 4601: Technical Guidelines for Seismic Design of Nuclear Power Plant
32
7. Wdrożenie wymagań dotyczących konstrukcji z betonu w

obiektach energetyki jądrowej w Europie
7.1. Finlandia
W Finlandii zgodnie z rozdziałem 7r Ustawy o energetyce jądrowej (990/1987),
szczegółowe wymagania dla wdrożenia poziomu bezpieczeństwa zgodnie z ustawą
o energetyce jądrowej określa i publikuje Radiation and Nuclear Safety Authority
(STUK). W zakresie wymagań dla konstrukcji z betonu do 2013 roku obowiązywał Guide
YVL 4.1: Concrete structures for nuclear facilities, który 15 listopada 2013 został
zastąpiony przez Guide YVL E.6: Buildings and structures of a nuclear facility. Zarówno
w dokumencie YVL 4.1 jak i YVL E.6 jest stwierdzenie: „Konstrukcje, materiały i wyniki
ich badań powinny spełniać wymagania fińskiego prawa, przepisów i norm
budowlanych. Jeżeli fińskie przepisy, kody i normy są niewystarczające, mogą być
wykorzystane przepisy i wytyczne zagraniczne, ale należy w takim przypadku
udowodnić, że dane przepisy, kody i standardy mają zastosowanie w tej materii.”
W Annex A do YVL E.6 są szczegółowe instrukcje dotyczące wykonywania konstrukcji
betonowych, w którym wymieniono normy SFS, które należy stosować przy kontroli
jakości wykonywania konstrukcji z betonu. Są to:
Beton:
SFS-EN 206+A1:2016: Concrete. Specification, performance, production and
conformity
SFS-7022:2015: Concrete. Application of standard SFS-EN 206-1 in Finland
Cement:
SFS-EN 197-1:2012: Cement. Part 1: Composition, specifications and conformity
criteria for common cements
SFS-7022:2015: Concrete. Application of standard SFS-EN 206-1 in Finland
Kruszywo:
SFS-EN 12620+A1:2008:Aggregates for concrete
SFS 7003:2016: Concrete aggregates are the characteristics required for
different applications and the requirements for them
Woda:
SFS-EN 1008:2002: Mixing water for concrete. Specification for sampling, testing
and assessing the suitability of water, including water
recovered from processes in the concrete industry, as mixing
water for concrete
Domieszki:
SFS-EN 934-2:2013: Admixtures for concrete, mortar and grout. Part 2: Concrete
admixtures. Definitions, requirements, conformity, marking
and labelling
33
W przypadku projektu Olkiluoto 3 w Finlandii (Rys.7-8), urządzenia

mechaniczne z najwyższych klas bezpieczeństwa (klasy 1 i 2) były projektowane
i produkowane zgodnie z jednym z trzech kodów nuklearnych (RCC-M, ASME Sekcja III
i KTA). Kod RCC-M został wybrany jako odniesienie do projektowania i wytwarzania
głównych urządzeń mechanicznych, takich jak zbiornik reaktora, stabilizator ciśnienia,
wytwornice pary, elementy obiegu pierwotne, zawory nadciśnieniowe i zawory
bezpieczeństwa uruchamiane w razie poważnej awarii.
Z kolei prace budowlane były realizowane zgodnie z lokalnymi wymaganiami
fińskimi, w tym The National Building Code of Finland (RakMK), Ministry of the
Environment oraz BY50, Concrete Code 2012, Concrete Association of Finland. Należy
także zwrócić uwagę, że podobnie jak w Polsce, w Finlandii opracowano załączniki
krajowe do Eurokodów, w tym najważniejsze z punktu widzenia budowy obiektów
jądrowych (Rys.6).
Fińskie krajowe załaczniki do Eurokodów

SFS-EN 1990 Eurokod 0 SFS-EN 1991 Eurokod 1 SFS-EN 1992 Eurokod 2 SFS-EN 1994 Eurokod 4 SFS-EN 1997 Eurokod 7
Podstawy Oddziaływania Projektowanie Projektowanie Projektowanie
projektowania na konstrukcje konstrukcji zespolonych konstrukcji geotechniczne
konstrukcji z betonu stalowo-betonowych
NA to SFS-EN 1990 NA to SFS-EN 1991-1-1 NA to SFS-EN 1992-1-1 NA to SFS-EN 1994-1-1 NA to SFS-EN 1997-1
NA to SFS-EN 1991-1-2 NA to SFS-EN 1992-1-2 NA to SFS-EN 1994-1-2 NA to SFS-EN 1997-2
NA to SFS-EN 1991-1-3 NA to SFS-EN 1992-3
NA to SFS-EN 1991-1-4
NA to SFS-EN 1991-3
Rys.6. Schemat opublikowanych w Finlandii krajowych załączników do Eurokodów
34
Rys.7. Zdjęcia z budowy elektrowni Olkulioto 3 w Finlandii (lipiec 2009);

źródło: BBC World Service via Flickr
Rys.8. Zdjęcia z budowy elektrowni Olkulioto 3 w Finlandii (wrzesień 2016); źródło własne
35
7.2. Wielka Brytania

W brytyjskich regulacjach prawnych związanych z bezpieczeństwem jądrowym
nie formułuje się ścisłych technicznych wytycznych normowych, które miałyby być
zastosowane podczas budowy nowych elektrowni jądrowych. Zaleca się jedynie oparcie
standardów o dobrą praktykę i zapewnienie spójności z regulacjami ALARP (As Low As
Reasonably Practicable). Firma Hitachi-GE Nuclear Energy, Ltd. w swojej propozycji
projektu reaktora UK ABWR oparła wymagania techniczne dla obiektów inżynieryjnych
na kodach ASME BPVC Sec. III and Division 2 for Reinforced Concrete Containment
Vessel oraz ACI 349 z ANSI/AISC N690. Zestawienie proponowanych przez inwestora
reaktora UK ABWR norm konstrukcyjnych dla budynków elektrowni jądrowej z betonu
zaprezentowano w Tab.5 [13].
Tab.5. Zestawienie norm proponowanych przez Hitachi-GE dla obiektów inżynieryjnych przy budowie
reaktora UK ABWR [13]
Numery normy Tytuł
ASME BPVC Sec. Rules for Construction of Nuclear Facility Components, Division 2: Code
III Division 2 for Concrete Containments
ACI 349 Code Requirements for Nuclear Safety- Related Concrete Structures
ANSI /AISC N690 Specification for Safety-Related Steel Structures for Nuclear Facilities
USNRC Standard Review Plan for Review of Safety Analysis Report for
Nuclear Power Plants- LWR Edition
NUREG-800 3.8.1 Concrete Containments
3.8.4 Other Seismic Category I Structure
3.8.5 Foundation
Design Limits, Loading Combinations, Materials, Construction, and
RG 1.136
Testing of Concrete Containments
Safety-Related Concrete Structures for Nuclear Power Plants (Other
RG 1.142
than Reactor Vessels and Containments)
ACI 318 Building Code Requirements for Structural Concrete and Commentary
ANSI/AISC 360 Specification for Structural Steel Buildings
Jednym z ważniejszych elementów procesu regulacyjnego w Wielkiej Brytanii
związanego z analizą projektu z uwzględnieniem bezpieczeństwa jądrowego
i systemów zabezpieczeń jest tzw. Ogólna Ocena Projektu (Generic Design Assessment
– GDA). GDA pozwala na ocenę projektu pod kątem wpływu inwestycji na środowisko
i bezpieczeństwo regionu przed uzyskaniem zgody i licencji wymaganej do budowy
elektrowni jądrowej w konkretnej lokalizacji. W procesie oceny biorą dwa wiodące
organy regulacji jądrowej: Urząd Dozoru Jądrowego (Office of Nuclear Regulation –
ONR) oraz Agencja Środowiska (Environment Agency).
36
Droga pozyskania opinii obu organów składa się z kilku etapów (Rys.10), które
wg A guide to the Regulatory Process [14] mogą trwać od 6 do ok. 28 miesięcy każdy
(Rys.9). Przykład procesu uzyskania GDA dla elektrowni jądrowej Westinghouse AP
1000 pokazuje jednak możliwość opóźnień w uzyskaniu powyższych opinii. W tym
wypadku wystąpiła 2,5-letnia przerwa w związku z brakiem rozstrzygnięcia dla 51
kwestii odnośnie bezpieczeństwa i zabezpieczeń [15].
Rok 1 2 3 4 5
Kwartał Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4
UK UPR ETAP 1 ETAP 2 ETAP 3 ETAP 4 GDA
AP 1000 ETAP 1 ETAP 2 ETAP 3 ETAP 4
UK ABWR ETAP 1 ETAP 2 ETAP 3 Etap 4*
W teorii ok. 6-8 mies. ok. 12 mies. ok. 28 mies.
Rok 6 7 8 9 10
Kwartał Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4
UK UPR GDA
AP 1000 przerwa GDA
UK ABWR
W teorii
* w trakcie realizacji
Rys.9. Schemat pokazujący teoretyczny i rzeczywisty (dla wybranych elektrowni jądrowych) czas
trwania procesu pozyskania GDA [16]
Na zakończenie procesu GDA ONR oraz Agencja Środowiska wydają opinie

zatwierdzające projekt - Design Acceptance Confirmation (DAC) oraz Statement of
Design Acceptabillity (SoDA) [14].
37
Etap 1
Etap 1 Negocjacje z
Faza przygotowań oferentem
Negocjacje z oferentem
Etap 2
Etap 2
Ocena wstępna
Ocena wstępna
Przegląd zasadniczy projektu,
analiza bezpieczeństwa jądrowego złożonej oferty
i zabezpieczeń technicznych
Etap 3
Ocena szczegółowa Etap 3
Weryfikacja całego projektu Ocena
z uwzględnieniem
szczegółowa
bezpieczeństwa jądrowego
i zabezpieczeń technicznych
Etap 4
Konsultacje
Etap 4 środowiskowe
Ocena projektu szczegółowego
w tym prób bezpieczeństwa
jądrowego i działania systemów
zabezpieczeń
Etap 5
Weryfikacja
Wydanie decyzji
Zatwierdzenie projektu (DAC) Zatwierdzenie

projektu (SoDA)
Rys.10. Przebieg procesu uzyskania DAC oraz SoDA w ramach GDA [14].
38
7.3. Polska – jak wdrożyć wymagania w naszym kraju?

Istotne jest, aby powstający obiekt budowlany jakim jest elektrownia jądrowa
był przede wszystkim bezpieczny, ale także, by jego budowa przebiegła sprawnie, bez
opóźnień. Oczywiście sercem elektrowni jądrowej jest reaktor, ale to serce powinno się
znaleźć w zdrowym i bezpiecznym ciele - betonowym budynku reaktora. Ponieważ
jednak elektrownia jądrowa jest obiektem szczególnym, bo ewentualne skutki awarii
mogą się rozprzestrzenić na cały świat, to normy bezpieczeństwa i jakości musza być
w tym przypadku także szczególne. Świadczy o tym przedstawiona w poprzednich
rozdziałach liczba specjalistycznych kodów, norm i wytycznych, które dotyczą obiektów
energetyki jądrowej. Ponieważ w Polsce nie ma krajowych przepisów dotyczących
budowy elektrowni jądrowych decydenci powinni rozważyć, w jaki sposób, w celu
zapewnienia odpowiedniej jakości i bezpieczeństwa, wdrożyć zalecenia dostępnych
wytycznych w zakresie konstrukcji z betonu w obiektach energetyki jądrowej i sprawić,
by stały się one obligatoryjne podczas budowy elektrowni jądrowej w Polsce.
W ustawie Prawo Atomowe [8] zapisano, że w projekcie i procesie budowy
obiektu jądrowego nie stosuje się rozwiązań i technologii, które nie zostały sprawdzone
w praktyce w obiektach jądrowych lub za pomocą prób, badań oraz analiz (Art. 36b).
Z kolei Art. 36c p.3) stanowi, że to Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia,
wymagania bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, jakie ma uwzględniać
projekt obiektu jądrowego, dla różnych rodzajów obiektów jądrowych, mając
na uwadze konieczność zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego, ochrony
radiologicznej, ochrony fizycznej i zabezpieczeń materiałów jądrowych podczas
rozruchu, eksploatacji i likwidacji obiektu jądrowego oraz możliwość przeprowadzenia
sprawnego postępowania awaryjnego w przypadku wystąpienia zdarzenia
radiacyjnego, a także biorąc pod uwagę wydane w tym zakresie zalecenia
Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej oraz Stowarzyszenia
Zachodnioeuropejskich Organów Nadzoru Instalacji Jądrowych. Zezwolenia na budowę
elektrowni jądrowej udziela natomiast Prezes PAA w oparciu o przeprowadzone przez
Inwestora analizy w zakresie bezpieczeństwa jądrowego, z uwzględnieniem czynnika
technicznego i środowiskowego. Są one poddawane weryfikacji, w której nie mogą
uczestniczyć pod-mioty biorące udział w opracowaniu projektu obiektu jądrowego (Art.
36d p.1). Zakres sposób przeprowadzania tych analiz bezpieczeństwa, a także zakres
wstępnego raportu bezpieczeństwa określi w drodze rozporządzenia Rada Ministrów.
39
Przykład fiński i brytyjski, a także przywołane zapisy ustawy Prawo Atomowe

wskazują, że przygotowanie dla Rady Ministrów zestawienia odpowiednich wymagań
bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej oraz zakresu analiz bezpieczeństwa
jakie powinny być przeprowadzone przez Inwestora, jest w obszarze kompetencji
Prezesa PAA jako podmiotu, który pełni funkcje regulacyjne, tj. reglamentuje,
nadzoruje i kontroluje eksploatację ewentualnej elektrowni jądrowej pod kątem
bezpieczeństwa. Najprostszym sposobem mogłoby być bezpośrednie przywołanie
wymagań z konkretnych dokumentów omówionych wcześniej. Rozwiązanie to jednak
ma istotne wady takie jak:
 wymagania poszczególnych dokumentów są w wielu miejscach niespójne, a nawet
sprzecznie - należy więc jednoznacznie opowiedzieć się za jednym rozwiązaniem
 niedostosowanie do warunków w Polsce, które są odmienne od warunków
w krajach wydających zalecenia
 nieuwzględnienie procedur krajowych dla spełnienia szczególnych wymagań
 wprowadzenie obligatoryjności norm i procedur badawczych, które nie są w Polsce
stosowane i nie ma akredytowanych podmiotów mogących przeprowadzić niektóre
wymagane badania
Z tego względu określenie szczegółowych wymagań w odniesieniu do obiektów

z betonu z pewnością będzie wymagało wsparcia innych instytucji (np. PKN czy PCA),
gdyż kompetencje Prezesa PAA w tej materii są ograniczone. Przykład brytyjski
wskazuje, że jest to proces kosztowny (por rozdział 2.2) i długotrwały. Dla reaktora
UK ABWR trwa już niespełna 5 lat (od stycznia 2013), natomiast zakończyły się już
procesy dla reaktorów UK EPR (trwał prawie 6 lat - od kwietnia 2007 do grudnia 2012)
i dla reaktora AP 1000 (trwał 10 lat - od kwietnia 2007 do marca 2017 z 3-letnią przerwą
od grudnia 2011 do kwietnia 2014). Tymczasem jak dotąd żadne działania PAA w Polsce
w tym kierunku nie zostały rozpoczęte. Wdrożenie przykładu brytyjskiego sprawia
zatem, ze ambitny harmonogram PPEJ należy przesunąć w przyszłość o co najmniej
5 lat, gdyż zawarcie kontraktu na dostarczenie wybranej technologii dla pierwszej
elektrowni jądrowej (Etap I PPEJ), a tym bardziej Etap II, czyli wykonanie projektu
technicznego i uzyskanie wymaganych prawem decyzji i opinii, jest możliwe dopiero,
gdy będą określone wymagania. Trudno bowiem wybierać technologię i projektować
obiekt nie znając kryteriów wyboru i wymagań technicznych.
40
8. Droga polskich przedsiębiorstw do udziału w budowie

elektrowni jądrowej
Premier Wielkiej Brytanii David Cameron podczas wizyty w 2013 roku
w elektrowni jądrowej Hinkley Point mówił, że budowa bloku Hinkley Point C zapewni
25 000 miejsc pracy (Rys.11). Z kolei w zgodzie Komisji Europejskiej na rozbudowę
elektrowni jądrowej Paks na Węgrzech o dwa nowe bloki, podkreślono, że Węgrzy
muszą w sposób transparentny i zgodny z przepisami UE przeprowadzić przetargi na
wszelkie prace niezwiązane z budową reaktora, które stanowią 55 proc. wartości
inwestycji. Przy budżecie 12,5 mld € jest to prawie 7 mld €, co z pewnością sprawi,
że budowa stanie się istotnym motorem napędowym węgierskiej gospodarki.
Rys.11. Wizyta premiera Davida Camerona w elektrowni jądrowej Hinkley Point (październik 2013)
Photo: Number 10 via Flickr
W 2010 roku dyrektor Departamentu Energii Jądrowej w Ministerstwie

Gospodarki Mirosław Lewiński zaznaczył, że jak największy udział polskich
przedsiębiorstw w realizacji inwestycji jądrowych jest celem rządu oraz będzie
najprawdopodobniej również jednym z ważniejszych elementów branych pod uwagę
przy wyborze technologii. Ówczesne Ministerstwo Gospodarki przezornie oceniało,
że uczestnictwo polskich firm może wahać się na poziomie 10-15% wartości projektu.
Międzynarodowe koncerny energetyczne i zarazem dostawcy reaktorów twierdzili zaś,
że możliwe będzie otrzymanie przez polski przemysł nawet 50-70% zleceń (szacunki
41
różniły się w zależności od firm – dostawców technologii). Koncern EDF szacował

możliwy udział polskiego przemysłu w budowie elektrowni zbliżony do 50 proc.
zamówień. Podobne prognozy prezentował GE Hitachi słowami wiceprezesa GE Hitachi
Danny’ego Roderick’a "Przewidujemy, że wielka część polskiej inwestycji będzie
zrealizowana przez polskie firmy. Standardowa inwestycja, niezależnie od tego, kto ją
buduje, realizowana jest w 50 proc. lub więcej z udziałem lokalnego biznesu" oraz
AREVA w 2013 roku słowami prezesa Luc Oursel’a: „Udział polskiego przemysłu
w budowie pierwszej elektrowni jądrowej może sięgnąć 50 proc.”
Portal www.poznajatom.pl [6] zrealizowany w ramach kampanii promocyjnej

Ministerstwa Gospodarki o energetyce jądrowej we wrześniu 2013 r, opublikował
informację: „Analizując cały proces realizacji projektu można wskazać dwa obszary,
gdzie polskie podmioty będą w znakomitej większości miały swój udział: prace
projektowe, budowlano-montażowe, dostawa urządzeń (40- 80%) oraz eksploatacja,
remonty i serwis (praktycznie 100% poza pierwszym okresem rozruchowym)”.
Należy zwrócić uwagę, że w/w liczby dotyczą wszystkich technologii i branż,

natomiast elektrownia jądrowa w części budowlanej to w przeważającej części
konstrukcja bliźniacza do elektrowni konwencjonalnej (np. węglowej), w której
budowie polskie firmy mają bardzo duże doświadczenie. Warto chociażby przypomnieć
inwestycje realizowane w ostatnich latach:
 w 2011 roku zakończyła się budowa bloku energetycznego o mocy 858 MW

w Bełchatowie.
 od lutego 2014 roku trwa budowa bloków 5 i 6 o łącznej mocy 1800 MW w należącej
do PGE Elektrowni Opole, która jest zrealizowana w 80 procentach. Zgodnie
z harmonogramem blok nr 5 ma zostać przekazany do eksploatacji w lipcu 2018 r.,
a blok nr 6 w lutym 2019 r. Inwestycję o wartości ponad 11,6 mld zł brutto realizuje
konsorcjum firm: Rafako, Polimex-Mostostal i Mostostal Warszawa przy
współudziale Alstom Power.
 od listopada 2014 roku trwa budowa bloku 910 MW w elektrowni należącej do
Grupy Tauron Elektrowni Jaworzno (kontrakt o wartości 4,4 mld zł netto)
z przewidywanym terminem przekazania do eksploatacji na październik-listopad
2019 roku
 od grudnia 2014 konsorcjum Mitsubishi Hitachi Power Systems Europe, Budimex
oraz Tecnicas Reunidas realizują budowę nowego bloku o mocy 450 MW
w Elektrowni Turów należącej do PGE, planowany termin realizacji to 2-gi kwartał
2020 roku
 19 grudnia 2017 roku jest planowany termin zakończenia budowy bloku nr 11
o mocy 1075 MW w Kozienicach. Wartość umowy konsorcjum Mitsubishi Hitachi
Power Systems Europe i Polimeksu-Mostostalu na budowę bloku w Kozienicach
42
opiewa na 5,1 mld zł netto, a Zakres Polimeksu przewiduje prace budowlano-

montażowe, których udział w kontrakcie wynosi 42,6 proc., czyli 2,17 mld zł.
Szacunki według wypowiedzi wiceprezesa Westinghouse Mats’a Olssona
w 2010 roku były bardzo optymistyczne: „Udział polskich firm w dostawach
komponentów i urządzeń oraz usługach budowlanych przy budowie pierwszej
elektrowni jądrowej może sięgnąć 70 proc., a polskie firmy mogą też pracować na placu
i wydaje się, że od 90 do 95 proc. pracowników budowlanych mogłoby pochodzić
z Polski".
Wiele polskich firm bierze lub brało udział w budowie obiektów jądrowych
w Europie oraz na świecie. Ich doświadczenie może stanowić nieoceniony wkład
w realizacji inwestycji budowy elektrowni jądrowej w Polsce. Ministerstwo Energii
zidentyfikowało firmy uczestniczące w realizacji inwestycji sektora jądrowego poza
granicami Polski m.in. firmy biorące udział w budowie bloku nr 3 w Elektrowni Jądrowej
Olkiluoto w Finlandii.
Zgodnie z ogólnymi zapisami Programu PEJ najistotniejszym podmiotem
decyzyjnym w tym przedsięwzięciu jest minister właściwy ds. gospodarki (obecnie
również Minister Energii), do którego głównych zadań należy planowanie
oraz koordynowanie realizacji strategii państwa związanej z rozwojem energetyki
jądrowej w Polsce m.in. przez wspieranie udziału polskiego przemysłu w realizacji
zadań na rzecz energetyki jądrowej. To właśnie Minister Energii powinien sporządzić
efektywny system wspierania przygotowań polskich przedsiębiorstw do udziału
w budowie obiektów energetyki jądrowej. W dalszej części Programu PEJ zaznaczono
jednak, że analizę przedsiębiorstw pod kątem możliwości uczestnictwa w programie
jądrowym wykonuje także samodzielnie potencjalny dostawca produktów i usług,
natomiast ich „akredytację" od strony systemów zarządzania oraz zapewnienia jakości
dokonuje dostawca technologii, który osobiście odpowiada i gwarantuje zapewnienie
właściwej jakości oraz standardów powierzonych mu usług. Zatem to inwestor i/lub
bezpośredni dostawca technologii jądrowej określi listą produktów oraz usług, których
wykonanie może być powierzone przedsiębiorstwom krajowym. Lista ta ma być
wynikiem znajomości czynników obiektywnych i elementów zależnych od warunków
lokalnych (lokalizacja, geologia, warunki atmosferyczne, poziom reprezentowany przez
wykonawców itp.).
W dalszym etapie inwestor i/lub bezpośredni dostawca technologii ogłoszą
przytoczoną listą produktów i usług, których wykonanie może być zlecone
przedsiębiorstwom krajowym w celu pozyskania od nich deklaracji udziału w budowie
PEJ. Następnie zweryfikują otrzymane zgłoszenia pod kątem stanu technologicznego,
kompetencyjnego oraz organizacyjnego. Późniejszym krokiem będzie analiza firm,
które wykazały takie zainteresowanie w celu określenia możliwości produkcyjnych albo
43
realizacji usług. Wyselekcjonowane przedsiębiorstwa będą mogły rozpocząć proces

uzyskania akredytacji przez przeprowadzenie koniecznych zmian w organizacji,
wdrożenie systemów kontroli jakości, przyswojenie nowych technologii, powiększenie
potencjału produkcyjnego, obniżenie kosztów własnych itp.
Dopiero pełny zbiór danych o potrzebach i o przedsiębiorstwach krajowych
będzie podstawą do końcowej analizy możliwości wykorzystania przemysłu krajowego
w Programie PEJ. W jej wyniku inwestor otrzyma:
 listę konkretnych przedsiębiorstw zainteresowanych programem jądrowym
i mogących zapewnić odpowiednią jakość dostarczanych produktów i usług;
 harmonogram działań akredytacyjnych dotyczących wykorzystania konkretnych
dostawców produktów i usług;
 opracowanie wytycznych dotyczących wykorzystania wybranych krajowych
producentów i dostawców usług.
W Finlandii od 2012 roku działa stowarzyszenie FinNuclear, kótre przygotowuje
informator o firmach posiadających kompetencje w świadczeniu usług dla przemysłu
jądrowego – FinNuclear Directory. W Polsce również powstał klaster firm tego typu pod
nazwą Europolbudatom, zapraszający firmy, które na wzór Elektrobudowy
wspierającej prace konstrukcyjne elektrowni jądrowej w Olkiluoto, chciałyby brać
udział w budowie pierwszej siłowni jądrowej w Polsce. Funkcją administracyjną
i koordynacyjną Klastra pełni Fundacja Wszechnicy Budowlanej.
Aby opracowanie dotyczące wyboru firm jako dostawców dla polskiej
energetyki jądrowej miało swoją rangę, powinno być firmowane przez decydentów.
Takim decydentem jest oczywiście inwestor, czyli PGE SA, ale także Tauron Polska
Energia, Enea oraz KGHM Polska Miedź, które podpisały umowę wspólników o
odkupieniu od PGE Polskiej Grupy Energetycznej po 10 proc. (łącznie 30 proc.) udziałów
w spółce PGE EJ 1,. Drugim decydentem jest bezpośredni dostawca technologii
jądrowej, który, jak wspomniano, osobiście odpowiada i gwarantuje zapewnienie
odpowiedniej jakości i standardów Firmy takie jak Areva, Westinghouse, GE Hitachi
stale rozszerzają swoją bazą danych przedsiębiorstw - przyszłych dostawców.
Po drugiej stronie jest Ministerstwo Energii, którego cel stanowi opracowanie
efektywnego systemu wspierania przygotowań polskich przedsiębiorstw do udziału
w budowie obiektów energetyki jądrowej m.in. przez wyznaczenie wartości minimalnej
wskaźnika wykorzystania polskiego przemysłu. Wydaje się, że wspierającymi taką bazę
danych firm budowlanych, poprzez precyzyjne określenie akredytacyjnych wymagań
technicznych w stosunku do potencjalnych polskich podwykonawców projektu
jądrowego, powinny być ponadto takie instytucje, jak Polska Agencja Atomistyki,
Główny Urząd Nadzoru Budowlanego, Polska Izba Inżynierów Budownictwa, Urząd
Dozoru Technicznego, Polskie Centrum Akredytacji i oraz Polski Komitet
Normalizacyjny.
44
Przykładem takiej dobrej współpracy w zakresie łańcucha dostawców jest

stworzenie przez brytyjskie samorządy (Somerset Chamber i Suffolk Chamber)
i generalnego wykonawcę przy projektach Hinkley Point C oraz Sizewell C - EDF Energy,
inicjatyw Hinkley Supply Chain oraz Suffolk Chamber Sizewell Supply Chain działających
w następującym zakresie:
 zbieranie informacji o firmach z regionu oraz wskazywanie ich podstawowych
kompetencji w stosunku do wymagań projektu budowy elektrowni jądrowej.
 dopasowywanie dostawców do wymagań podwykonawców EDF Energy
pierwszego poziomu
 współprzewodniczenie i umożliwianie grupom Site Operations oraz zespołom
kierowniczym Partnerów Przemysłowych, by nadzorowały rozwój łańcucha
dostaw.
 przekazywanie najnowsze informacje o projektach i pakietach roboczych do
dostawców zarejestrowanych jako potencjalni podwykonawcy.
 Wspieranie lokalnego biznesu w spełnić normy jakości i bezpieczeństwa dla
podwykonawców przy budowie elektrowni jądrowej.
Należy zaznaczyć, że wymagania techniczne co do poszczególnych elementów
projektu jądrowego nie są jedynymi, które są stawiane podwykonawcom – również
potencjalnie polskim. Druga, bardzo istotna grupa to wymagania dotyczące zarządzania
jakością sformułowane w poniższych dokumentach i normach:
 ISO 9001:2015 - Systemy zarządzania jakością - Wymagania
 PN-EN ISO 14001:2015 - Systemy zarządzania środowiskowego - Wymagania
i wytyczne stosowania
 PN-N-18001:2004 - Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy -
Wymagania
 IAEA Safety Standards Series No. GS-R-3:2006 - The Management System for
Facilities and Activities (w 2016 roku został on zastąpiony przez GSR Part 2 -
Leadership and Management for Safety);
 IAEA Safety Standards Series No. GS-G-3.5:2009 - The Management System for
Nuclear Installations
 ASME NQA-1-2015 - Quality Assurance Requirements for Nuclear Facility
Applications;
 RCC-CW Part G Appendix GA – RPP Management system
 NSQ-100 – norma Nuclear Quality Standard oparta na ISO 9001:2008 oraz dwóch
innych standardach w przemyśle jądrowym IAEA GS-R-3:2006 i ASME NQA-1-2008
 ISO 19443 - Quality management systems - Specific requirements for the
application of ISO 9001 and IAEA GS-R requirements by organizations in the supply
chain of the nuclear energy sector (obecnie w trakcie opracowywania, pierwsza
edycja zostanie prawdopodobnie opublikowana pod koniec 2017 r.)
Szczegóły dotyczące systemów zapewnienia jakości przedstawiono
w biuletynie Ministerstwa Energii z 2015 roku, które przygotował Instytut
Spawalnictwa w Gliwicach [17].
45
Literatura
[1] Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 20 maja 2016 r. w sprawie warunków
technicznych dozoru technicznego dla urządzeń technicznych lub urządzeń
podlegających dozorowi technicznemu w elektrowni jądrowej, Dz.U. 2016 poz.
909
[2] Peterson P.F., Zhao H., Petroski R., Metal And Concrete Inputs For Several
Nuclear Power Plants, Report UCBTH-05-001
[3] STUK Nuclear Reactor Regulation: Management Of Safety Requirements In
Subcontracting During The Olkiluoto 3 Nuclear Power Plant Construction Phase,
Investigation Report 1/06 1 Translation 1.9.2006
[4] Ruuska I., Artto A., Aaltonen K., Lehtonen P., Dimensions of distance in a project
network: Exploring Olkiluoto 3 nuclear power plant project, International Journal
of Project Management 27 (2009) 142–153
[5] Hirsch H., Neumann W. Progress and Quality Assurance Regime at the EPR
Construction at Olkiluoto, Safety Implications of Problems Encountered,
Greenpeace Nordic, Hanover 2007
[6] Strupczewski A., Wpływ problemów materiałowych na bezpieczeństwo
reaktorowe, badania materiałowe na potrzeby elektrowni i przemysłu
energetycznego, XVII. Seminarium Naukowo – Techniczne, Zakopane, 23-
25.06.2010
[7] Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o Normalizacji, Dz.U. 2002 Nr 169 poz. 1386
[8] Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe, Dz.U. 2017 nr 0 poz. 576
[9] Piotrowski T., Wymagania dotyczące betonu w elektrowni jądrowej typu EPR wg
ETC-C a normalizacja w Polsce, Materiały Budowlane, 5 (489) 2013, 35-38;
[10] Piotrowski T., Wymagania RCC-CW dotyczące betonu do budowy elektrowni
jądrowych PWR w świetle PN-EN 206:2014, Materiały Budowlane, 529 (9) 2016,
89-91; doi:10.15199/33.2016.09.35
[11] DIN official Page http://www.din.de/en/about-standards/a-brief-introduction-
to-standards
[12] Meiswinkel R., Meyer J., Schnell J., Beton-Kalender Series. Design and
Construction of Nuclear Power Plants, John Wiley & Sons, 2013, Berlin, 150s.
[13] Hitachi-GE Nuclear Energy, Ltd, UK ABWR Generic Design Assessment. Codes and
Standards Report, 2014, document id. GA91-9901-0008-00001
[14] Enviroment Agency, Office for Nuclear Regulation, A guide to the Regulatory
Process, 2013, http://www.onr.org.uk/new-reactors/ngn01.pdf
[15] Enviroment Agency, Office for Nuclear Regulation, Advanced Passive 1000 -
AP1000®, http://www.onr.org.uk/new-reactors/ap1000/index.htm
[16] Enviroment Agency, Office for Nuclear Regulation, Timeline,
http://www.onr.org.uk/new-reactors/timeline.htm
[17] Niagaj, J., Pfeifer T., System zapewnienia jakości w budowie elektrowni
jądrowych, Instytut Spawalnictwa, 2015, ISSBN 978-83-6172-41-0
46
Załącznik
Ścieżki podniesienia kompetencji polskich przedsiębiorstw w zakresie budowy
konstrukcji z betonu w obiektach energetyki jądrowej na świecie
W obecnym stanie prawnym w Polsce zakres kompetencji polskich

przedsiębiorstw budowlanych jaki może być wymagany przy zlecaniu dostaw, usług
i robót budowlanych przy budowie elektrowni jądrowej określa Ustawa z dnia 29
stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst ujednolicony Dz.U. 2017 poz.
1579). Art. 25 stanowi, iż w postępowaniu o udzielenie zamówienia zamawiający może
żądać od wykonawców wyłącznie oświadczeń lub dokumentów niezbędnych
do przeprowadzenia postępowania, które zamawiający wskazuje w ogłoszeniu
o zamówieniu, specyfikacji istotnych warunków zamówienia lub zaproszeniu
do składania ofert. Mogą to być oświadczenia lub dokumenty potwierdzające:
1) spełnianie warunków udziału w postępowaniu lub kryteria selekcji,

2) spełnianie przez oferowane dostawy, usługi lub roboty budowlane wymagań określonych
przez zamawiającego,
3) brak podstaw wykluczenia
Potwierdzeniem, że oferowane dostawy, usługi lub roboty budowlane spełniają

wymagania określone przez zamawiającego, może być w szczególności zaświadczenie
podmiotu uprawnionego do kontroli jakości.
Pełny katalog dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy

w postępowaniu o udzielenie zamówienia określony został w Rozporządzeniu Ministra
Rozwoju z dnia 26 lipca 2016 r. §2. 4. Tego Rozporządzeni stanowi, iż w celu
potwierdzenia spełniania przez wykonawcę warunków udziału w postępowaniu lub
kryteriów selekcji dotyczących zdolności technicznej lub zawodowej zamawiający może
żądać następujących dokumentów:
1) wykazu robót budowlanych wykonanych nie wcześniej niż w okresie ostatnich 5 lat przed
upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu,
a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy – w tym okresie, wraz z podaniem ich
rodzaju, wartości, daty, miejsca wykonania i podmiotów, na rzecz których roboty te zostały
wykonane, z załączeniem dowodów określających czy te roboty budowlane zostały
wykonane należycie, w szczególności informacji o tym czy roboty zostały wykonane zgodnie
z przepisami prawa budowlanego i prawidłowo ukończone, przy czym dowodami, o których
mowa, są referencje bądź inne dokumenty wystawione przez podmiot, na rzecz którego
roboty budowlane były wykonywane, a jeżeli z uzasadnionej przyczyny o obiektywnym
charakterze wykonawca nie jest w stanie uzyskać tych dokumentów – inne dokumenty;
47
2) wykazu dostaw lub usług wykonanych, a w przypadku świadczeń okresowych lub ciągłych
również wykonywanych, w okresie ostatnich 3 lat przed upływem terminu składania ofert
albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, a jeżeli okres prowadzenia
działalności jest krótszy – w tym okresie, wraz z podaniem ich wartości, przedmiotu, dat
wykonania i podmiotów, na rzecz których dostawy lub usługi zostały wykonane, oraz
załączeniem dowodów określających czy te dostawy lub usługi zostały wykonane lub
są wykonywane należycie, przy czym dowodami, o których mowa, są referencje bądź inne
dokumenty wystawione przez podmiot, na rzecz którego dostawy lub usługi były
wykonywane, a w przypadku świadczeń okresowych lub ciągłych są wykonywane, a jeżeli
z uzasadnionej przyczyny o obiektywnym charakterze wykonawca nie jest w stanie uzyskać
tych dokumentów – oświadczenie wykonawcy; w przypadku świadczeń okresowych
lub ciągłych nadal wykonywanych referencje bądź inne dokumenty potwierdzające ich
należyte wykonywanie powinny być wydane nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem
terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu;
3) wykazu narzędzi, wyposażenia zakładu lub urządzeń technicznych dostępnych wykonawcy
w celu wykonania zamówienia publicznego wraz z informacją o podstawie do dysponowania
tymi zasobami;
4) opisu urządzeń technicznych oraz środków organizacyjno-technicznych zastosowanych
przez wykonawcę w celu zapewnienia jakości oraz opisu zaplecza naukowo-badawczego
posiadanego przez wykonawcę lub które będzie pozostawało w dyspozycji wykonawcy;
5) wykazu systemów zarządzania łańcuchem dostaw i śledzenia łańcucha dostaw,
które wykonawca będzie mógł zastosować w celu wykonania zamówienia publicznego;
6) wykazu środków zarządzania środowiskowego, które wykonawca będzie mógł zastosować
w celu wykonania zamówienia publicznego;
7) oświadczenia o wyrażeniu zgody na przeprowadzenie kontroli zdolności produkcyjnych lub
zdolności technicznych wykonawcy, a w razie konieczności także dostępnych mu środków
naukowych i badawczych, jak również środków kontroli jakości, z których będą korzystać –
w przypadku gdy przedmiot zamówienia obejmuje produkty lub usługi o złożonym
charakterze, które mają zostać dostarczone, lub w szczególnie uzasadnionych przypadkach
w odniesieniu do produktów lub usług o szczególnym przeznaczeniu;
8) oświadczenia na temat wielkości średniego rocznego zatrudnienia u wykonawcy oraz
liczebności kadry kierowniczej w ostatnich 3 latach przed upływem terminu składania ofert
albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, a w przypadku gdy okres
prowadzenia działalności jest krótszy – w tym okresie;
9) oświadczenia na temat wykształcenia i kwalifikacji zawodowych wykonawcy lub kadry
kierowniczej wykonawcy;
10) wykazu osób, skierowanych przez wykonawcę do realizacji zamówienia publicznego,
w szczególności odpowiedzialnych za świadczenie usług, kontrolę jakości lub kierowanie
robotami budowlanymi, wraz z informacjami na temat ich kwalifikacji zawodowych,
uprawnień, doświadczenia i wykształcenia niezbędnych do wykonania zamówienia
publicznego, a także zakresu wykonywanych przez nie czynności oraz informacją o podstawie
do dysponowania tymi osobami.
48
Z kolei §13.1 określono, iż w celu potwierdzenia, że oferowane roboty budowlane,

dostawy lub usługi odpowiadają wymaganiom określonym przez zamawiającego,
zamawiający może żądać w szczególności:
1) próbek, opisów, fotografii, planów, projektów, rysunków, modeli, wzorów, programów

komputerowych oraz innych podobnych materiałów, których autentyczność musi zostać
poświadczona przez wykonawcę na żądanie zamawiającego;
2) certyfikatu wydanego przez jednostkę oceniającą zgodność lub sprawozdania z badań
przeprowadzonych przez tę jednostkę, jako środka dowodowego potwierdzającego zgodność
z wymaganiami lub cechami określonymi w opisie przedmiotu zamówienia, kryteriach oceny
ofert lub warunkach realizacji zamówienia;
3) zaświadczenia niezależnego podmiotu uprawnionego do kontroli jakości
potwierdzającego, że dostarczane produkty odpowiadają określonym normom
lub specyfikacjom technicznym;
4) zaświadczenia niezależnego podmiotu zajmującego się poświadczaniem spełniania przez
wykonawcę określonych norm zapewnienia jakości, jeżeli zamawiający odwołuje
się do systemów zapewniania jakości opartych na odpowiednich seriach norm europejskich;
Jak widać z przytoczonych przepisów, niezależnie od tego czy wybór polskich

poddostawców / podwykonawców projektu jądrowego będzie oparty lub nie o prawo
zamówień publicznych zakres dokumentów potwierdzających kompetencje polskich
przedsiębiorców aplikujących o udział w budowie elektrowni jądrowej w naszym kraju
może być bardzo szeroki i będzie zależał w największym stopniu od zamawiającego –
w tym przypadku generalnego wykonawcy i dalej w łańcuchu dostaw, od kolejnych
zamawiających.
1. Normy ISO 9001, ISO 14001 oraz ISO 18001
Podstawowym wymaganiem dla firm realizujących prace w zakresie budowy

konstrukcji z betonu jest posiadanie wdrożonych i certyfikowanych systemów:
 PN-EN ISO 9001:2015 - Systemy zarządzania jakością - Wymagania

 PN-EN ISO 14001:2015 - Systemy zarządzania środowiskowego - Wymagania
i wytyczne stosowania
 PN-N-18001:2004 - Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy –
Wymagania
Większość dużych i średnich firm budowlanych w Polsce posiada certyfikowane

systemy ISO 9001:2008 posiada i wdrożenie ISO 9001:2015 raczej nie będzie
to stanowić dla nich bariery. Należy zwrócić uwagę także na fakt, iż zgodnie z Art. 91
PZP zamawiający wybiera ofertę najkorzystniejszą na podstawie kryteriów oceny ofert
określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia (SIWZ). Kryteriami oceny
49
ofert są cena lub koszt albo cena lub koszt i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu
zamówienia, w szczególności:
1) jakość, w tym parametry techniczne, właściwości estetyczne i funkcjonalne;

2) aspekty społeczne, w tym integracja zawodowa i społeczna osób. o których mowa w art. 22
ust. 2, dostępność dla osób niepełnosprawnych lub uwzględnianie potrzeb użytkowników;
3) aspekty środowiskowe, w tym efektywność energetyczna przedmiotu zamówienia;
4) aspekty innowacyjne;
5) organizacja, kwalifikacje zawodowe i doświadczenie osób wyznaczonych do realizacji
zamówienia, jeżeli mogą mieć znaczący wpływ na jakość wykonania zamówienia:
6) serwis posprzedażny oraz pomoc techniczna, warunki dostawy, takie jak termin dostawy,
sposób dostawy oraz czas dostawy lub okres realizacji.
Zamawiający określa kryteria oceny ofert w sposób jednoznaczny i zrozumiały,

umożliwiający sprawdzenie informacji przedstawianych przez wykonawców. Kryteria
oceny ofert nie mogą dotyczyć właściwości wykonawcy, a w szczególności jego
wiarygodności ekonomicznej, technicznej lub finansowej. Wynika z tego,
iż zamawiający nie może ustalić jako kryterium oceny złożonych ofert posiadania
przez wykonawcę zamówienia publicznego certyfikatu z serii ISO, ponieważ
posiadanie certyfikatów ISO nie odnosi się do przedmiotu zamówienia, a stanowi
jedynie właściwość wykonawcy zwiększającą jego wiarygodność na rynku.
Podsumowując, posiadanie przez wykonawcę wdrożonych procedur zarządzania,
potwierdzanych certyfikatem z serii ISO może być warunkiem udziału w przetargu,
ale nie może stanowić kryterium oceny złożonych ofert.
Na chwilę obecną normy ISO są powszechnie rozpowszechnione w polskich

przedsiębiorstwach budowlanych tak więc ocenia się, że spełnienie tej części wymagań
w kontekście realizacji prac w energetyce jądrowej nie będzie stanowiło większego
problemu dla krajowych podmiotów.
2. IAEA Safety Standards
Należy tu wymienić dwie normy IAEA Safety Standards:

Safety Guide No. GS-G-3.5: The Management System for Nuclear Installations oraz
General Safety Requirements No. GSR Part 2: Leadership and Management for Safety.
Pierwsza z nich ustanawia wymagania, które wspierają wypełnienie trzeciej
podstawowej zasady bezpieczeństwa (Fundamental Safety Principle) w odniesieniu
do ustanowienia, utrzymania i ciągłego doskonalenia przywództwa i zarządzania
bezpieczeństwem oraz zintegrowanego systemu zarządzania. Podkreśla,
że przywództwo w dziedzinie bezpieczeństwa, zarządzanie bezpieczeństwem,
efektywny system zarządzania oraz podejście systemowe (np. podejście, w którym
50
odpowiednio uwzględniono interakcje między czynnikami technicznymi, ludzkimi

i organizacyjnymi) są niezbędne do określenia i stosowania odpowiednich środków
bezpieczeństwa oraz wspierania silnej kultury bezpieczeństwa. Przywództwo
i efektywny system zarządzania obejmują bezpieczeństwo, zdrowie, środowisko,
zabezpieczenia, jakość, czynniki ludzkie i organizacyjne, elementy społeczne
i gospodarcze. System zarządzania zapewnia poparcie dla wysokiej kultury
bezpieczeństwa, regularnej oceny osiągnięć i korzystania z doświadczenia. Publikacja
jest przeznaczona dla organów regulacyjnych, organizacji operacyjnych i innych
organizacji zajmujących się obiektami i działaniami, które powodują zagrożenie
promieniowaniem.
3. NSQ-100 i NQA-1
Norma NSQ-100 Nuclear Quality Standard została opracowana przez NQSA

(National Quality Standard Association) we Francji. Jest ona oparta o normę ISO
9001:2008 i została rozbudowana o wymagania związane z zapewnieniem
bezpieczeństwa i jakości w energetyce jądrowej, które zostały zaczerpnięte z IAEA GS-
R-3:2006 (w 2016 roku zastąpione przez GSR Part 2) RCC-M i RCC-CW. Norma NSQ-100
uwzględnia także kryteria zapewnienia jakości dla elektrowni jądrowych, zawarte
w obowiązującym na terenie USA Appendix B to Part 50 Quality Assurance Criteria for
Nuclear Power Plants and Fuel Reprocessing Plants. Załącznik ten posłużył za bazę do
opracowania przez ASME normy NQA-1 Quality Assurance Requirements for Nuclear
Facility Applications, która ma zastosowanie również poza terenem USA. Szczegóły
dotyczące wymagań NSQ-100 oraz NQA-1 zostały przedstawione w biuletynie
Ministerstwa Energii z 2015 roku, które przygotował Instytut Spawalnictwa w Gliwicach
[17]. Procedura uzyskania certyfikatu NSQ-100 dla dostawców produktów i usług
jest przewidziana na trzy lata (Rys.12).
Na chwilę obecną normy NSQ oraz NQA nie są rozpowszechnione w polskich

przedsiębiorstwach budowlanych; autorzy opracowania oceniają, że ich spełnienie
może być znaczącym wyzwaniem dla krajowych podmiotów sektora budowlanego
i zajmie przeciętnie od 1-3 lat wytężonej pracy w przypadku decyzji o rozpoczęciu
przygotowań do realizacji projektów jądrowych. Oprócz zmian organizacyjnych
wewnątrz samego przedsiębiorstwa należy się liczyć z istotnymi wydatkami w zakresie
formalnej certyfikacji, której koszt może sięgać kilkunastu - kilkudziesięciu tysięcy
EUR/USD.
51
Organizacja
NSQA certyfikująca Dostawca
Decyzja
Zarządu
certyfikatu
Raport z
Numer
W przypadku
poważnej wyników
coroczna ocena
niezgodności
t<1 miesiąc
Decyzja
Zarządu
Ceryfikacja
3 lata
Rys.12. Schemat procedury uzyskania certyfikatu NSQ-100
4. Krajowe wymagania szczegółowe na przykładzie betonu towarowego
Beton towarowy, podobnie jak każdy wyrób budowlany dopuszczony do obrotu

na terenie Polski, wymaga stwierdzenia zgodności konkretnych parametrów
technicznych ze specyfikacją projektową sformułowaną przez projektanta konstrukcji
opartą na PN-EN 1992 (Eurokod 2) i PN-EN 1994 (Eurokod 4). Sama jego kontrola może
zostać wykonana na różnych etapach: w trakcie produkcji, dostawy
czy po wbudowaniu. Jedynie kontrolę prowadzoną przez producenta w trakcie
produkcji należy uznać za obowiązkową zgodnie z PN-EN 206 oraz z Rozporządzeniem
Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. W sprawie sposobu
deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu
znakowania ich znakiem budowlanym (Dz.U. 2016 poz. 1966).
Zgodnie z definicją przedstawioną w PN-EN 206 kontrola produkcji obejmuje ogół

działań i decyzji podejmowanych według zasad zgodności, przyjętych przed
sprawdzeniem zgodności betonu z jego specyfikacją. W swoim zakresie zawiera ona
wszystkie pomiary konieczne do zachowania właściwości betonu zgodnie
z wyspecyfikowanymi wymaganiami. Do kontroli produkcji należy: dobór składników,
52
skład betonu, produkcja betonu, kontrola i badania, wykorzystanie wyników badań

składników, mieszanki betonowej i betonu stwardniałego, wzorcowanie sprzętu,
kontrola zgodności, a w niektórych przypadkach, kontrola sprzętu stosowanego
do transportu mieszanki betonowej. Z tych wymienionych dla wykonawcy istotna
jest kontrola zgodności weryfikująca wytrzymałości betonu na ściskanie, rozciąganie
przy rozłupywaniu oraz zgodności właściwości innych niż wytrzymałość.
We wspomnianym Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia

17 listopada 2016 wymienia się krajowe systemy określające działania, jakie musi
podjąć producent w związku z oceną i weryfikacją stałości właściwości użytkowych
wyrobu budowlanego, a także zakresem tej oceny i weryfikacji, przeprowadzanej
na zlecenie producenta przez jednostkę certyfikującą lub laboratorium badawcze
akredytowane. Zgodnie z powyższym rozporządzeniem beton towarowy objęto
obowiązkiem sporządzenia krajowej deklaracji właściwości użytkowych zgodnie
z systemem krajowym 2+ dla betonu do zastosowań konstrukcyjnych oraz 4
do pozostałych zastosowań. Poniżej (Tab.6) zestawiono zadania producenta i jednostki
certyfikującej związane z oceną i weryfikacją dla obu systemów krajowych.
Tab.6. System oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych dla betonu towarowego
System Działania jednostki
Działania producenta
krajowy certyfikującej
 Ocena właściwości użytkowych  Wstępna inspekcja zakładu
wyrobu na podstawie badań, obliczeń, produkcyjnego
tabelarycznych wartości lub opisowej i ZKP;
dokumentacji tego wyrobu;  Wydanie krajowego
2+  Zakładowa Kontrola Produkcji (ZKP); certyfikatu zgodności ZKP;
 Badanie próbek pobranych przez  Ciągły nadzór, ocena i
producenta w zakładzie produkcyjnym ewaluacja ZKP
zgodnie z ustalonym przez niego
planem badań;
 Ocena właściwości użytkowych
wyrobu na podstawie badań, obliczeń,
4 Nie uczestniczy
tabelarycznych wartości lub opisowej
dokumentacji tego wyrobu
Tak wytwarzany beton towarowy w zgodzie z PN-EN 206 podporządkowany

Zakładowej Kontroli Produkcji (ZKP) uzyskuje prawo do Znaku Budowlanego „B”,
który nanosi się na wyroby budowlane spełniające wymogi polskiej normy (PN)
lub posiadające krajową Aprobatę Techniczną. Jego producent uzyskuje prawo
do wystawiania „deklaracji właściwości użytkowych”, stanowiącej świadectwo
gwarancji dla klienta.
53
Inną możliwością jest skorzystanie z wytwórni betonu towarowego

odznaczonych znakiem jakości „Dobry Beton”. Znak ten przyznaje Stowarzyszenie
Producentów Betonu (SPBT) od 2003 roku. Aby otrzymać znak jakości „Dobry Beton”,
kandydujące wytwórnie poddają się wielostopniowej procedurze kwalifikacyjnej,
obejmującej m.in. samoocenę zakładu oraz ocenę przez niezależnego audytora.
Na koniec Kapituła SPBT przyznaje nominację do otrzymania znaku jakości. Uzyskany
certyfikat SPBT zaświadcza o spełnieniu przez konkretną firmę najwyższych standardów
branżowych w zakresie organizacji oraz technologii produkcji, obsługi klienta, a także
ochrony środowiska naturalnego.
Z prawnego punktu widzenia uzyskane gwarancje i certyfikaty pozwalają

na posiadanie zaufania do producenta o zgodności jego własnych wyrobów z normami,
a inne kontrole betonu są niepotrzebne i mogą mieć jedynie charakter dobrowolny.
Może jednak zdarzyć się, że pojawią się wątpliwości co do rzeczywistych parametrów
mieszanki betonowej w czasie dostawy, niespełnienia warunków zgodności
wytrzymałości betonu na ściskanie czy stwierdzi się błędy wykonawcze
we wznoszonych konstrukcjach betonowych po wbudowaniu. Wówczas odbiorca
betonu, wykonawca robót lub nadzór budowy dodatkowo, bądź jeżeli zostało
to określone w specyfikacji projektowej, może wykonać badania kontrolne. W takiej
sytuacji przeprowadza się badanie identyczności, polegające na sprawdzeniu
czy określona objętość kontrolowanego betonu należy do tej samej populacji
zweryfikowanej przez producenta jako zgodna z określonymi parametrami
wytrzymałościowymi. Ocena identyczności kieruje się odrębnymi kryteriami niż te,
które stosuje producent do oceny zgodności, ale opisanymi również w normie PN-EN
206 oraz w zgodzie z PN-EN 13791.
54
5. Podsumowanie załącznika
W sposób ogólny należy stwierdzić, że krajowe przedsiębiorstwa sektora

budowlanego posiadają wysokie kompetencje zdobyte przy realizacji innych projektów
przemysłowych i energetycznych a ich wejście do branży jądrowej nie będzie wymagało
znacznych działań dostosowawczych na poziomie zaplecza produkcyjnego. Widoczna
jest natomiast potrzeba szkoleń na poziomie technicznym – projektantów, inwestorów
zastępczych, inspektorów nadzoru, (w tym inspektorów Głównego Urzędu Nadzoru
Budowlanego), project manager’ów, kierowników budów, kierowników robót
i inżynierów budowy, a także specjalistów ds. jakości i BHP, celem podniesienia kultury
technicznej i organizacyjnej dla sprostania wymogom specyficznym w branży jądrowej.
Autorzy opracowania oceniają, że takie szkolenia mogą być realizowane przez krajowe
podmioty (instytuty naukowe, uniwersytety, izby gospodarcze) przy wsparciu
dostawców technologii, organizacji międzynarodowych i organizacji szkoleniowych
z krajów – dostawców technologii jądrowych. Wzorem innych państw wskazana będzie
akredytacja/certyfikacja takich szkoleń przez inwestora.
Podsumowując można wymienić następujące ścieżki podniesienia kompetencji

polskich przedsiębiorstw w zakresie budowy konstrukcji z betonu w obiektach
energetyki jądrowej na świecie:
1) Spełnienie wymagań krajowych i europejskich w zakresie oferowanych wyrobów

i usług np. dla betonu towarowego jako wyrobu budowlanego
2) Wdrożenie i posiadanie certyfikowanych systemów zarzadzania jakością
ISO 9001, ISO 14001 oraz PN-N-18001
3) Uczestnictwo jako podwykonawca w budowach obiektów jądrowych na świecie
4) Uzyskanie certyfikatów stricte jądrowych: NSQ-100, NQA-1
5) W przyszłości wdrożenie wytycznych i certyfikacja systemu ISO 19443
55
View publication stats

Concrete Structures in Nuclear Power Plants (PL)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Concrete Structures in Nuclear Power Plants (PL)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Concrete Structures in Nuclear Power Plants (PL)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

What are the main requirements for concrete structures in nuclear power plants?

What are the main requirements for concrete structures in nuclear power plants?

What certification systems are recommended for Polish companies to implement?

What certification systems are recommended for Polish companies to implement?

See

Concrete Structures in Nuclear Power Plants/

Book · November 2017

Tomasz Piotrowski Andrzej Garbacz

SEE PROFILE SEE PROFILE

UIR-skaner - mobilny, zintegrowany skaner do diagnostyki elementów betonowych za pomocą

The user has requested enhancement of the downloaded file.

Polski przemysł dla energetyki jądrowej

Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Energii w ramach wdrażania

Wszelkie uwagi, sugestie i propozycje co do dalszych działań w zakresie przygotowania

Wytyczne nr W/ME/DEJ/WIL/01/17, Wydanie 1

2. Konstrukcje z betonu w obiektach energetyki jądrowej

b) ABWR 1380 MWe

Rys.1. Schemat przedstawiający objętości wbudowanego betonu we współczesnych elektrowniach

Istotną redukcję betonu uzyskano dla elektrowni z reaktorami generacji III+

2.2. Znaczenie jakości prac betonowych i żelbetowych w obiektach energetyki

Rys.2. Widok na plac budowy Flamanville 3 (kwiecień 2017); źródło EDF

3. Wytyczne dotyczące konstrukcji z betonu w Polsce

3.1. Normy konstrukcyjne - Eurokody

 PN-EN 1990 Eurokod 0: Podstawy projektowania konstrukcji

 PN-EN 1992 Eurokod 2: Projektowanie konstrukcji z betonu

 PN-EN 1998 Eurokod 8: Projektowanie konstrukcji poddanych oddziaływaniom

Najważniejsze wytyczne związane z projektowaniem elementów

3.2. Normy materiałowe PN-EN i PN-B

W Tab.3 zestawiono normy materiałowe i konstrukcyjne dotyczące konstrukcji

4. Urzędy dozoru jądrowego w Polsce i na świecie

Jego działalność reguluje ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo Atomowe

MAEA Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA – International

WENRA Zachodnioeuropejskie Stowarzyszenie Regulatorów Jądrowych (Western

HERCA Heads of European Radiological Protection Competent Authorities jest

W innych krajach europejskich działają analogiczne organy dozoru jądrowego

ONR Office for Nuclear Regulation (Wielka Brytania)

EA Environment Agency (Wielka Brytania)

SSM Strålsäkerhetsmyndigheten - Swedish Radiation Safety Authority (Szwecja)

BMUB Bundesministerium für Umwelt, Naturschutz, Bau und Reaktorsicherheit -

BfS Bundesamt für Strahlenschutz - Federal Office for Radiation Protection

AFCN Agence Fédérale de Controle Nucléaire (Belgia)

STUK Säteilyturvakeskus - Radiation and Nuclear Safety Authority (Finlandia)

W Stanach Zjednoczonych urzędem dozoru jądrowego jest NRC - Nuclear

5. Wymagania ogólne dotyczące bezpieczeństwa obiektów

Dokument URD - Utility Requirements Document, powstał pod kierownictwem

5.2. EUR - European Utility Requirements

W Europie dokumentem odpowiadającym URD są EUR- European Utility

Rys.4. EUR - European Utility Requirements; żródło EUR organisation

EUR zawiera przede wszystkim wymagania podstawowe stawiane materiałom

Vol 1: Main policies and objectives (główne polityki i cele)

6. Wymagania szczegółowe dotyczące konstrukcji z betonu w

RCC-CW, czyli techniczny kod robót budowlanych dotyczący klasy

Dla projektowania i wykonywania konstrukcji z betonu najistotniejsze są rozdziały

W rozdziale DCONC oraz załączniku DC - oprócz Eurokodów i normy EN 206 przywołane

Rozdział CCONC składa się z siedmiu podrozdziałów:

Z listy usunięto natomiast normy: ASTM C457:1998, Microscopical

EN 206 EN 10080 prEN-10138:2000 EN 13369

Rys.5. Schemat powiązań normowych w rozdziale CCONC RCC-CW 2016

6.2. ACI - American Concrete Institute