Latarka −

stroboskop
do
ustawiania
zapłonu

2041

Do czego to służy? Drugim zastosowaniem układu jest czająca do zaobserwowania efektu stro−
pomoc przy ustawianiu kąta wyprzedze− boskopowego w przyćmionym świetle
To, co widzicie na fotografii, jest ma− nia zapłonu w silnikach benzynowych. (urządzenia fabryczne też raczej nie dzia−
łym gadgetem samochodowym mają− Tego typu układy są produkowane łają poprawnie w pełnym słońcu).
cym dwa zastosowania. Przede wszyst− i sprzedawane w sklepach motoryzacyj− Największymi atutami proponowane−
kim jest to malutka latarka, umożliwiają− nych, lecz ich cena nie należy do przy− go urządzenia są z pewnością jego niska
ca np. odnalezienie dziurki od klucza stępnych. Urządzenia fabryczne wyko− cena (jeden bardzo tani układ scalony)
w zamku samochodu w całkowitej rzystują zwykle palniki wyładowcze od i miniaturowe wymiary. Nie bez znacze−
ciemności. Siła jej światła jest także lamp błyskowych, co powoduje koniecz− nia jest też fakt, że podczas ustawiania
zupełnie wystarczająca do zlokalizo− ność stosowania przetwornic 12...300V zapłonu nie musimy wykonywać jakich−
wania przedmiotów z odległości na− i skomplikowanego układu zapłonowe− kolwiek połączeń z instalacją elektryczną
wet paru metrów czy też czytania. Jed− go. My poszliśmy zupełnie inną drogą: ja− samochodu.
nak kolorowych ilustracji z oczywistych ko element emitujący błyski światła wy−
powodów nie radzimy w jej świetle korzystana została superjasna dioda Jak to działa?
oglądać. LED. Siła jej światła jest zupełnie wystar− Na rysunku 1
1 przedstawiono schemat
elektryczny latarki − stroboskopu. No tak,
znowu na tym schemacie widzimy
NE555! Można się obawiać, ze Czytelni−
cy posądzą autora, że w przeszłości nau−
czył się zasady działania tego jednego
układu i na tym zakończył swoją eduka−
cję! Tak źle może nie jest, a układ NE555
to prawdziwa rewelacja, potrafi prawie
wszystko i pomimo sędziwego wieku
nadal w wielu sytuacjach jest niezastą−
piony. Powiedzcie zresztą sami: czy wi−
doczny na schemacie układ można zre−
alizować prościej i taniej, używając lep−
szej i nowocześniejszej kostki?
Nasz kochany NE555 pracuje w ukła−
dzie stroboskopu w typowej dla siebie
konfiguracji generatora monostabilnego.
Wykorzystano tu jedną z jego interesują−
cych właściwości: wysoką czułość we−
Rys. 1. Schemat ideowy latarki−stroboskopu. jścia wyzwalającego TR. Do wejścia te−

ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 10/96 45

go dołączono odcinek przewodu o dłu− aby wchodziła do obudowy lekko “na
gości ok. 1m, którego drugi koniec owi− wcisk”. Następnie montujemy elementy
nięty jest wokół przewodu wysokiego elektroniczne, rozpoczynając od naj−
napięcia, idącego do świecy zapłonowej mniejszych, a kończąc na układzie scalo−
w silniku samochodu. Słabe impulsy in− nym i diodzie D1. Tym razem nie musi−
dukujące się w tak utworzonej cewce my podejmować decyzji o ewentualnym
okazują się zupełnie wystarczające do zastosowaniu podstawki pod U1. Jest to
wyzwolenia generacji uniwibratora. Ele− absolutnie niemożliwe ponieważ tak wy−
menty R3 i C3 decydują o czasie trwania konana płytka nie zmieściłaby się w obu−
impulsu generowanego prze U1, a tym dowie.
samym o czasie błysku diody D1. Z war− Jedyną nieco kłopotliwą czynnością
tościami podanymi na schemacie czas podczas montażu układu w obudowie
ten wynosi ok. 1ms, co niej więcej odpo− będzie z pewnością dopasowanie przy−
wiada czasowi błysku stroboskopu wy− cisku S2. Wlutowujemy go w płytkę Rys. 2. Płytka drukowana.
korzystującego lampę wyładowczą. Jest i składamy obudowę. Przycisk z pew−
to czas bardzo krótki i używając strobo− nością okaże się zbyt długi i będziemy
skopu do regulacji silników o niezbyt wy− musieli go nieco skrócić za pomocą pilni− WYKAZ ELEMENTÓW
sokich obrotach możemy go wydłużyć ka. Czynność tę musimy wykonać
Rezystory
przez zmianę wartości C3 lub/i R3. Dla z uwagą, aby nie “przedobrzyć”, ponie−
lubiących eksperymentować Czytelni− waż przedłużenie końcówki przycisku R1: 10MW
ków podajemy wzór niezbędny do obli− okazałoby się znacznie trudniejsze niż je− R2, R3: 100kW
czenia czasu trwania impulsu: go skracanie. R4: 100W (22...100W − dobrać
T= 1,1 R3 x C3 [s,W ,F] Do punktów lutowniczych oznaczo− w zależności od potrzeb jasności
Ważną rolę w układzie pełni przełącz− nych na stronie opisowej płytki jako “1, D1)
nik S1. Pozwala on na zmianę trybu pra− 2, 3” przylutowujemy krótkie odcinki Kondensatory
cy układu i w pozycji pokazanej na sche− srebrzanki lub drutu miedzianego, a na− C1: 2,2nF
macie umożliwia wykorzystywanie urzą− stępnie przełącznik miniaturowy S1. C2: 100nF
dzenia jako latarki, a zasilanie układu W boku obudowy musimy za pomocą C3, C5: 10nF
NE555 jest w tym momencie odłączone. pilnika wykonać prostokątny otwór na
C4: 22µF/16V
Naciśnięcie przycisku S2 powoduje zasi− dźwigienkę przełącznika.
lenie diody poprzez rezystor R4. Przy Układ zasilany jest z baterii 6V, a ściś− Półprzewodniki
przeciwnym położeniu S1 zasilanie zo− lej mówiąc z czterech miniaturowych ba− D1: dioda LED f10mm
staje doprowadzone do układu uniwibra− teryjek alkalicznych typu LR44. Najlep− o podwyższonej jasności, np.
tora i układ pracuje jako stroboskop. szą metodą zdobycia takich bateryjek KINGBRIGHT L−813SRC/E
Diody D2 i D3 zabezpieczają wejście jest zakupienie w sklepie z materiałami D3, D2: 1N4148 lub odpowiednik
wyzwalające NE555 przed ewentualny− fotograficznymi baterii 6V i rozmontowa− U1: NE555
mi przepięciami, które mogłyby pojawić nie jej (nie zmieściłaby się w obudowie). Różne
się na przewodzie − sondzie. Wewnątrz znajdziemy potrzebne nam S1: przełącznik miniaturowy
bateryjki, które kupiliśmy prawie dwu− dwupozycyjny
Montaż i uruchomienie krotnie taniej niż kupując je pojedynczo.
S2: przycisk typu RESET, lutowany
Rozmieszczenie elementów na płytce Kłopotliwe będzie z pewnością dołą−
w płytkę
drukowanej pokazano na rysunku 2 2. Za− czenie przewodu − sondy do układu. Naj−
nim rozpoczniemy montaż elementów obudowa KM−15N
prościej byłoby go po prostu przylutować
elektronicznych, musimy najpierw dopa− do punktu oznaczonego na płytce, ale
sować płytkę do obudowy. Wykonujemy uzyskany efekt byłby mało estetyczny. Uwaga: baterie nie wchodzą
to przy pomocy pilnika lub papieru ścier− W prototypie zastosowano elementy po− w skład kitu AVT−2041
nego, zeszlifowując krawędzie płytki tak, chodzące z rozmontowanych złącz kom−
puterowych. “Żeńskie” gniazdko przylu−
towano do płytki, a “męską” wtyczkę do
końca przewodu. Takie rozwiązanie daje
łatwą możliwość odłączenia przewodu
od urządzenia używanego jako latarka,
ale także prawie całkowitą pewność, że
prędzej czy później przewód zgubimy.
Ostatnią czynnością będzie wykona−
nie styków do baterii. Autor ufa w po−
mysłowość swoich Kolegów i jedynie
podpowiada, że dobrym materiałem na
nie z pewnością okażą się styki z uszko−
dzonego przekaźnika (np. R−15).
Zbigniew Raabe

Komplet podzespołów z płytką jest

dostępny w sieci handlowej AVT
jako "kit szkolny" AVT−2041.

46 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 10/96