‫قابل توجه دانشجويان گرامي‬

‫آزمايشگاه پايگاه داده ها‬

‫با توجه به اينکه اکثر دانشجويان قادر به شرکت در آزمايشگاه در اين زمان نيستند‪،‬‬
‫موافقت گرديد ‪ 6‬دستور کار اول را انجام دهند تا پس از آخرين امتحان پايان ترم‬
‫جلسات آزمايشگاه برگزار گردد‪.‬‬

‫با تشکر‬
‫تفضلي‬

‫بسمه تعالي‬
 ‫دستور کار آزمايشگاه پايگاه داده ها‬

‫آزمايش ‪1‬‬
‫آشنايي با محيط ‪ ، QUERY ANALYZER‬نحوه ايجاد پايگاه داده وجداول‬
‫پيش آگاهي‬
‫مقدمه ‪:‬آشنايي با ‪RDBMS‬ها‬
‫از زماني که در سال ‪1970‬مقاله آقاي کادتحت عنوان "مدل رابطه اي داده ها براي بانک هععاي اطلعععاتي‬
‫اشتراکي بزرگ" منتشر شد ‪ ،‬زمان زيادي نمي گذرد‪ .‬بعد از مطرح شدن اين ايده پروژه تحقيقاتي تحت عنععوان‬
‫‪SYSTEM/R‬در ‪ IBM‬شکل گرفت که حاصل آن ايجاد اولين ‪ DBMS‬وزبان ‪ SQL‬بود‪ .‬از آن زمان شرکت‬
‫هاي مختلفي به توليد ‪ DBMS‬هاپرداختندتا اين که در سال ‪ SQL-SERVER،1988‬معرفي شد‪ .‬علوه بر اين‬
‫در سال ‪ SQL ،1986‬توسط ‪ ANSI‬استاندارد شد‪ .‬نسخه اي از اين زبان را ‪ ،‬تحت عنوان ‪TRANSACT-‬‬
‫‪ SQL‬استفاده مي نمايد‪ .‬همان گونه که مي دانيد زبان ‪ SQL‬غيررويه اي است يعني در آن تنها درخواست‬
‫کاربرارائه مي گرددوالگوريتم لزم براي اجراي آن توسط بخش هايي از ‪)DBMS‬بهينه ساز( توليد مي گردد ‪.‬‬
‫هرسيستم مديريت پايگاه داده اي بر مبناي مدل رابطه اي ‪،‬يک ‪ RDBMS‬ناميده مي شود ‪ .‬اين سيستم هاازدو‬
‫بخش عمده به شرح زيرساخته شده اند‪:‬‬
‫‪ -1‬هسته ‪:‬که کارهاي مديريتي را انجام مي دهد‪.‬‬
‫‪ -2‬فرهنگ داده ها)‪ : ( DataDictionary‬که شامل اطلعاتي در مورد عناصرواشياء مختلف پايگاه داده‬
‫مي باشد ازقبيل ‪sysobjects‬که مشخصات اشياءمختلف تعريف شده درآن نگهعععداري‬ ‫اي تعريف شده‬
‫مي گردد يا ‪ sysindexes‬و ‪ syscolumns‬که مشخصات شاخص هاومشخصات ستون هاي تعريف‬
‫شده در آن ها ذکر مي گردد‪.‬‬

‫آشنايي با ‪SQL-SERVER‬به عنوان يک ‪RDBMS‬‬

‫براي راهبري پايگاه داده ها‪SQL-SERVER ،‬دو واسععط گععرا فيکععي بععه نععام هععاي ‪Enterprise‬‬
‫‪ Manager‬و ‪ Query Analyzer‬را در اختيار قرار مي دهد‪ .‬دراين مرحله فرض مي کنيم يک سرور‬
‫ثبت شده وتعدادي شي ‪ Login‬وتعدادي پايگاه داده تعريف شده برروي آن داريم بنابراين ازمباحث مربوط به‬
‫آنها فعل چشم مي پوشيم ‪ .‬علوه بر اين فرض مي کنيم که سرور فععوق در حععال سععرويس دهععي اسععت‪Query.‬‬
‫‪ Analyzer‬اولين واسطي است که به کمک آن مي توانيد پرس وجو هاي ‪T-SQL‬وتوابع و روال هاي ذخيره‬
‫شده را اجرا کنيد ‪ .‬پس ازورودبه ‪ Query Analyzer‬اطلعات ‪ Login‬از شما خواسته مععي شععود کععه مععي‬
‫توانيد از تاييد اعتبار خود ويندوز استفاده کنيدو به اين محيط وارد شويد‪ .‬اين محيععط از دوپنجععره اصععلي تشععکيل‬
‫شده است‪ .‬درپنجره سمت چپ با نام ‪Object Browser‬مي توانيد اشععيايي از قبيععل نععام سععروري کععه بععه آن‬
‫متصل شده ايععد‪ ،‬پايگععاه داده هععاي موجععود وبقيععه اشععياء اصععلي مععورد اسععتفاده در ‪ SQL-SERVER‬را مشععاهده‬
‫وويرايش کنيد‪ .‬در اين قسمت اشياء بععه صععورت سععاختار درخععتي نمععايش داده مععي شععوند‪ .‬در هرسععرور موجععود‬
‫حداقل چهارپايگاه داده زير موجود است ‪:‬‬
‫‪ : Master-1‬شامل تمامي اطلعات لزم براي مديريت پايگاه‪ ،‬مانند پايگاه داده هاي تعريف شده ومشخصات‬
‫کاربران و رويه هاي ذخيره شده سيستمي وپيام هاي خطاست‪ .‬جداولي که در ايععن پايگععاه داده موجععود اسععت‬
‫ناميده مي شود ‪.‬‬ ‫معمولکاتالوگ سيستم‬
‫‪ : Model -2‬يک الگو براي ساخت پايگاه داده هاي جديد است وهر شي موجود در آن ‪،‬در پايگاه داده هاي‬
‫جديد ايجاد مي شود‪ .‬براي مثال اگر يک شناسه کاربر جديد در آن قرار دهيد ‪،‬در تمامي پايگععاه هععايي کععه بعععد‬
‫ازاين ايجاد مي شوند اين شناسه هم وجود دارد ‪.‬‬
‫‪ : Msdb-3‬در نگهداري برنا مه هاي زمان بندي سيستم و ‪ Job‬ها وتاريخچه نسخه هاي پشتيبان کاربرد‬
‫دارد ‪.‬‬
‫‪ :Tempdb -4‬محل موقتي براي اشيائي است که نياز به فضاي موقتي دارند ‪.‬‬
‫در زير پنجره ‪، object browser‬با کليک بر روي تب ‪ Templates‬مي توانيد بععه ‪ Template‬هععاي‬
‫موجود در مورد هر شي دسترسي داشته باشععيد ‪ .‬پنجععره ديگععر موجععود در محيععط ‪ Query Analyer‬پنجععره‬
‫پرس وجو است که از آن براي اجراي پرس وجو هاي تعاملي استفاده مي شود ‪.‬‬
‫براي اجراي اسکريپت ها )مجموعه هايي از دستورات ( بايععد يکععي از پايگععاه هععاي داده اي موجععود بععه عنععوان‬
‫پايگاه داده جاري انتخاب شود‪ .‬بععراي ايععن کععار از دسععتور ‪ ،USE‬اسععتفاده مععي شععود‪ .‬ايععن پنجععره از دو قسععمت‬
‫تشکيل شده است‪ ،‬که يکي براي ويرايش دستورات و ديگري براي نمايش نتايج به کار مععي رود‪) .‬قسععمت اخيععر‬
‫بعداز اجراي يک اسکريپت قابل مشاهده است‪(.‬کاربر مي تواند با استفاده از گزينه ‪ ،Query‬نحوه نمععايش ايععن‬
‫خروجي ها را به حالت ‪Grid‬يا ‪Text‬تنظيم کند يا يک فايل را به عنوان محل ذخيععره خروجععي هععاي ‪Query‬‬
‫تعريف نمايد ‪.‬‬

‫در ‪SQL-SERVER‬‬ ‫به ثبت رساندن وحذف وتغيير يک پايگاه داده جديد‬
‫اصول اطلعات موجود در هر پايگاه داده در فايل ها ي آن پايگاه داده نگهداري مي شوند‪ .‬اين امکان وجود‬
‫دارد که فايل هاي مختلف ‪،‬گروه هاي مختلفي را تشکيل دهند که هر فايععل بععه يکععي از آن هععا اختصععاص داشععته‬
‫باشد در اين صورت مي توان اشياء پايگاه داده را در يک فايل خاص يا فايل هاي يک گروه ذخيره کرد‪ .‬علوه‬
‫بر اين مثل دراعمالي مانند پشتيباني )‪ (backup‬مي توان به جاي کل پايگاه داده اي‪ ،‬گروه هاي فايل اصلي‬
‫را پشتيباني کرديا بااعمال برنامه زماني مورد نظر‪ ،‬هر يک از گروه هارامستقلپشتيباني کرد‪ .‬براي پايگاه داده‬
‫هاي تعريف شده در ‪ SQL-SERVER‬سه نوع فايل قابل تصور است ‪:‬‬
‫‪ -1‬فايل هاي ‪ )Primary‬باپسوند ‪: (mdf.‬که حاوي اطلعات راه اندازي پايگاه هستند وبه بقيه فايل هاي‬
‫اشاره دارند ‪.‬‬ ‫پايگاه داده ها‬
‫‪ -2‬فايل هاي ‪ )Secondary‬باپسوند ‪ : (ndf.‬بقيه فايل هاي داده اي به جز فايل هاي داده اي اصلي در اين‬
‫مي گيرند ‪.‬‬ ‫گروه قرار‬
‫‪ -3‬فايل هاي ‪ )Log‬باپسوند ‪ : (ldf.‬براي ثبت تراکنش هاي موجود در پايگاه به کار مي روندو عضو هيچ‬
‫نيستند‪ .‬براي بسياري از پايگاه هاي داده اي معرفي گروه ‪1‬و ‪3‬کععافي اسععت وممکععن اسععت‬ ‫گروه فايلي‬
‫نوع دوم داشته باشد يا هيچ فايلي از اين نوع نداشته باشد‪ .‬يک فايععل نمععي‬ ‫پايگاه داده اي چندين فايل از‬
‫هاي سيسععتم در گععروه فايععل ‪ Primary‬قرار مي گيرند‪.‬‬ ‫تواند عضو بيش ازيک گروه فايلي باشد وفايل‬
‫مي توانيد به مراجع ‪SQL-‬‬ ‫) براي اطلعات بيشتر در مورد نحوه استفاده از اين امکان در عمل‬
‫‪SERVER‬مراجعه کنيد ‪(.‬‬

‫ايجاد جداول پايگاه داده‬

‫اين جداول به منظور تعريف فيلدهاي مورد استفاده در ايجاد يک پايگاه داده اي مورد استفاده قرار مي‬
‫گيرند که در قسمت پيوست ساختار کلي يک جدول آورده شده است ‪.‬‬
‫درهرجدول پايگاه داده اي براي اطمينان از درستي مقادير فيلدها انواع جامعيت داده اي‪ ،‬مورداستفاده قععرار مععي‬
‫گيرد که ازانواع آن مي توان به موارد زير اشاره کرد ‪:‬‬
‫کليداصلي)‪: (primarykey‬که شامل يک ياچندستون است که مقاديرموجود دردوسطر از ستون ها نميتوانند‬
‫يکسان باشند‪ .‬همچنين کليد اصلي نمي تواند مقدارتهي بپذيرد ‪.‬‬
‫کليد کانديدا)‪ : (unique‬مانند کليداصلي است با اين تفاوت که درستون هاي تعريف شده به عنوان کليد کانديدا‬
‫مي تواند مقدار تهي هم وارد شود ‪.‬‬
‫کليد خارجي)‪ : (foreignkey‬براي ايجاد ارتباط بين داده هاي جداول پايگاه داده اي ‪ ،‬ازيک يا ترکيبي از‬
‫چند ستون با عنوان کليد خارجي استفاده مي شود به طوري که داده هاي يک جدول با مقاديرکليد اصلي جدول‬
‫مرتبط با آن پرمي شود‪.‬‬
‫‪ : Check‬مقادير قابل پديرش يک ستون توسط اين محدوديت کنترل مي شود ‪.‬‬
‫‪ : Constraints‬براي اعمال محدوديت هاي داده اي ‪ ،‬مانند کليداصلي ‪،‬کليد خارجي و کليد کانديدا و‬
‫‪check‬مورد استفاده قرار مي گيرد ‪.‬‬
‫ستون هاي محاسباتي در تعريف جداول‬
‫اين ستون ها عبارت به کار رفته براي محاسبه داده را به جاي خودداده ذخيره مي کنند و قواعد زير را‬
‫دارند ‪:‬‬
‫ستون هاي ارجاع شده در عبارت ستون محاسباتي بايد در همان جدول باشند ‪.‬‬ ‫•‬
‫ستون محاسباتي شامل ‪ subquery‬نيست ‪.‬‬ ‫•‬
‫اين ستون ها به عنوان جزئي از کليد يا انديس به کار نمي روند ‪.‬‬ ‫•‬
‫نمي توانند محدوديتي از نوع ‪ default‬داشته باشند ‪).‬چرا؟(‬ ‫•‬
‫در دستورات ‪ insert‬و ‪ update‬ارجاعي به آن ها نداريم ‪.‬‬ ‫•‬
‫مثال ‪: 1‬‬
‫‪Create table author‬‬
‫)‪,au_id1 int primary key clustered‬‬
‫‪unique nonclustered, au_id2 int‬‬
‫‪,au_degree smallint‬‬
‫‪,au_name char(16) not null‬‬
‫‪,au_family char(16) not null‬‬
‫‪(au_address char(30) null‬‬
‫)‪CONSTRAINT au_degree_chk check((au_degree>=0) and(au_degree<=100‬‬
‫در جدول تعريف شده بال ‪،‬براي هر نويسنده دو شماره ازنوع ‪ int‬تعريف شده که روي اولي شاخص خوشه‬
‫اي و روي دومي شاخص غيرخوشه اي قرارگرفته است‪ .‬علوه بر اين روي شععماره دوم محععدوديت يکتععا بععودن‬
‫اعمال مي شود‪ .‬سومين ستون نيز به درجه نويسنده اشاره مي کنععد کععه بععا ‪check‬روي آن محععدوديت بععازه اي‬
‫اعمال مي شود ‪.‬‬

‫جدول هاي موقتي‬

‫اين جداول زماني که اتصال به سرورقطع شود از بين مي روند‪ .‬مهم ترين انواع جدول هاي موقتي مانند‬
‫متغيرهاانواع عمومي و محلي هستند‪ .‬تفاوت ايععن دو نععوع در ايععن اسععت کععه ازجععداول سراسععري همععه کععاربران‬
‫سيستم مي توانند استفاده کنندو با ‪ ##‬شروع مي شععوند‪ .‬جععداول محلععي فقععط بععراي کععاربر سععازنده خععود قابععل‬
‫استفاده هستند و با ‪ #‬شروع مي شوند‪ .‬براي ايجاد اين جداول از دستور ‪CREATE‬استفاده مي شود ‪:‬‬
‫‪CREAET TABLE #myTmpTable‬‬
‫)‪Name VARCHAR(30) NOT NULL‬‬
‫‪((ADDRESS VARCHAR(50‬‬
‫از دستور ‪ SELECT ---INTO‬مي توان براي تعريف و پرکردن يک جدول موقتي به صورت همزمان‬
‫استفاده کرد ‪.‬‬
‫‪Select Name,Cname‬‬ ‫‪INTO #myTmpTable‬‬
‫‪From STD AS S‬‬

‫‪INNER JOIN‬‬
‫‪CRS AS C‬‬
‫‪#ON C.S#=S.S‬‬

‫شاخص ها در ‪SQL-Server‬‬
‫خاصي هستند که اين امکان را فراهم مي آورند که بتوان بععر اسععا س‬ ‫شاخص ها در ‪SQL-Server‬اشياء‬
‫مقادير يک يا چند ستون به سرعت به سطر هععاي يععک جععدول دسترسععي پيععدا کععرد‪ ،SQL-Server .‬دو نععوع‬
‫شععاخص ‪ Clustered‬و ‪ Nonclustered‬رادر اختيار کاربر براي تعريف قرار مي دهد ‪SQL- .‬‬
‫‪B-TREE‬استفاده مي کند که در آن برگ هععا حععاوي‬ ‫‪ Server‬براي پياده سازي شاخص ها از ساختار‬
‫داده هاي واقعي هستند ‪.‬‬
 ‫‪ -1‬شاخص ‪ :Clustered‬دراين نوع شاخص ‪ ،‬داده ها واقعا از نظر فيزيکي مرتب مي شوند‪ .‬در اين نوع‬
‫داده هاي واقعي هستند ‪ .‬هميشه با معرفي يک ستون به عنوان کليد اصلي به صورت‬ ‫انديس برگ ها‬
‫ساخته مي شود ‪.‬‬ ‫‪Clustered‬‬ ‫خودکار روي آن يک شاخص‬
‫‪ -2‬شاخص ‪ :Nonclustered‬در اين نوع شاخص برگ ها بر مبناي ستون هايي که به عنوان شاخص‬
‫مرتب مي شوند ولي تفاوت آن با نوع قبلي ايععن اسععت کععه در صععورتي کععه قبل روي‬ ‫تعريف شده اند‬
‫نشده باشد برگ هاي انديس ‪ Nonclustered‬حاوي آدرس ذخيره‬ ‫جدول شاخص ‪Clustered‬ايجاد‬
‫اسععت ودرغيرايععن صععورت حععاوي مقععدار کليععد شععاخص‬ ‫تاپل)ونه خود تاپل ( متناسب با کليد شععاخص شععده‬
‫دارمتناسب با آن تاپل هستند ‪.‬‬
‫با توجه به توضيحات بال رعايت نکات زير توصيه مي شود ‪:‬‬
‫براي ستون داراي شععاخص ‪Clustered‬از مقععاديرحجم داراسععتفاده نکنيععد‪ .‬زيععرا علوه بععر‬ ‫•‬
‫اينکه زمان جستجو در ستون با شاخص ‪Clustered‬افزايش مي يابععد ‪ ،‬حجععم ذخيععره سععازي شععاخص‬
‫هاي ‪ Nonclustered‬هم افزايش مي يابد‪) .‬چرا ؟ (‬
‫نکته‪ :‬سعي کنيد ابتدا شاخص ‪ Clustered‬را ايجا دکنيد و بعد شاخص هاي ‪ Nonclustered‬راتعريف‬
‫کنيد ‪) .‬چرا ؟(‬
‫تعريف شاخص‪:‬‬

‫‪CREATE [ UNIQUE ] [ CLUSTERED | NONCLUSTERED ] INDEX index_name‬‬

‫) ] ‪ON { table | view } ( column [ ASC | DESC ] [ ,...n‬‬
‫] ‪[ ON filegroup‬‬

‫توضيح بعضي پارامترهاي تعريف بال‪:‬‬

‫کلمه کليدي ‪ Unique‬مشخص مي کندکه مقادير تکراري در شاخص غيرمجازند ‪.‬‬ ‫•‬
‫‪ASC‬بيان کننده اين است که مي خواهيم شاخص به صورت صعودي ساخته شود ‪DESC.‬‬ ‫•‬
‫نيز درخواست‬
‫نزولي بودن شاخص را بيان ميکند ‪.‬‬
‫با استفاده از گزينه ‪ ON filegroup‬مي توان يکي از گروه هاي فايلي را به عنوان محل‬ ‫•‬
‫ذخيره شاخص معرفي کرد ‪.‬‬
‫مثال ‪ :2‬فرض کنيد مي خواهيم شاخصي با نام ‪ Snumindex‬را روي ستون شمار ه دانشجويي به صورت‬
‫نزولي در جدول ‪ STD‬ايجاد کنيم ‪:‬‬
‫‪( Create clustered index Snumindex on STD(S# DESC‬‬
‫‪On Primary‬‬
‫هاي زيادي مطرح مي شود که در آن ها معمو ل در گزينه ‪ Where‬سوال‬ ‫سوال ‪ :‬فرض کنيد درخواست‬
‫روي شماره دانشجويي هاي پايين مطرح مي شود آياحذف کردن اين انديس مي تواند زمان پاسخگويي ر ابه‬
‫طور نسبي افزايش دهد؟‬
‫تغيير يک جدول‬
‫‪ALTER TABLE author‬‬
‫‪ADD column_b INT IDENTITY‬‬ ‫محدوديت کليد اصلي‬ ‫اضافه کردن يک ستون با‬
‫‪CONSTRAINT column_b_pk PRIMARY KEY,‬‬

‫‪/* Add a column with a constraint to enforce that */‬‬

‫‪/* nonnull data is in a valid phone number format. */‬‬
‫‪column_d VARCHAR(16) NULL‬‬
‫‪CONSTRAINT column_d_chk‬‬
‫‪CHECK‬‬
‫‪(column_d IS NULL OR‬‬
‫‪column_d LIKE "[0-9][0-9][0-9]-[0-9][0-9][0-9][0-9]" OR‬‬
‫‪column_d LIKE‬‬
‫‪"([0-9][0-9][0-9]) [0-9][0-9][0-9]-[0-9][0-9][0-9][0-9]"),‬‬

‫‪/* Add a nonnull column with a default. */‬‬

‫)‪column_e DECIMAL(3,3‬‬
‫‪CONSTRAINT column_e_default‬‬
‫‪DEFAULT .081‬‬
‫دستورات ‪create database، Alter database، create‬‬ ‫توجه ‪ :‬براي انجام آزما يش ها سينتکس‬
‫‪ table،Alter table‬و انواع داده اي موجود در ضميمه را مطالعه کنيد‪.‬‬

‫دستور کار‪:‬‬
‫بخش اول‪-‬آشنايي با ‪ Query Analyzer‬ونحوه اجراي دستورات ‪T-SQL‬‬
‫‪ -1‬بعد از ‪login‬کردن با نام عبوري که به شما داده مي شود و روي سروري که به شما معرفععي مععي شععود‬
‫شويد ‪.‬‬ ‫وارد محيط ‪Query Analyzer‬‬
‫‪ -2‬روي سروري که به آن ‪Login‬کرده ايد کليک کنيد وپايگاه داده هاي موجود روي اين سرور را مشععاهده‬
‫پايگاه داده هايي روي اين سرور به ثبت رسيده است؟‬ ‫کنيد ‪.‬چه‬
‫‪ -3‬به کمک دستور ‪ exec‬رويه هاي ذخيره شده ‪ ) sp_help‬براي پايگاه داده ‪ ( pubs‬و ‪sp_help‬‬
‫در پنجره ‪ results‬خروجي هايي هر کدام را مشاهده مي کنيد ‪ .‬در مورد عملکرد‬ ‫‪db‬را اجرا کنيد ‪.‬‬
‫آن ها توضيح دهيد؟‬
‫) اين دوازرويه هاي ذخيره شده )‪ (stored procedure‬سيستمي هستند که بعدا با نحوه ايجاد‬
‫آشنا مي شويد ‪(.‬‬ ‫ومديريت اين رويه ها‬
‫‪ -4‬الف‪ -‬اسکريپت زير را به يکباره اجرا کنيد ويک فايل را به عنوان محل ذخيره خروجي ها تعريف کنيععد ‪.‬‬
‫مجموعه اي از دستورات ‪ T-SQL‬است که همگي به يکباره به موتور پايگاه ارسال مععي‬ ‫) دسته‬
‫اجرا مي شوند‪ .‬اسکريپت نيزمجموعه اي از يک يا چند دسته است که بععه‬ ‫شوند و کامپايل وبهينه سازي و‬
‫ها بععراي مثل بخشععي از کععار بارگععذاري داده هععا )‪Data‬‬ ‫صورت گروهي ذخيره مي شوند‪ .‬از اسکريپت‬
‫اگر نياز به انجام چندکارمستقل باشد‪،‬‬ ‫‪( overloading‬يا نگهداري پايگاه داده استفا ده مي شود‪ .‬مثل‬
‫بيععن آنهععا اسععتفاده مععي‬ ‫اسکريپتي از چنددسته مي نويسيم و براي مشخص کردن دسته ها از هععم از ‪Go‬در‬
‫قبلععي‬ ‫کنيم‪ .‬بدين ترتيب خطاهاي روي هر دسته اعم از کامپايل ياخطاهاي زمان اجرا ‪ ،‬اجراي دسته هاي‬
‫وبعدي را مختل نمي کند ‪( .‬‬
‫‪Use pubs‬‬
‫‪Select * from authors‬‬
‫‪Go‬‬
‫‪Use Northwind‬‬
‫‪Select EmployeeID from Employees‬‬
‫‪'where City='London‬‬

‫ب‪ -‬در دسته دوم ‪ EmployeeID‬را به ‪ Employee‬تغييردهيدواين اسکريپت رااجرا کنيد ‪ .‬آياتغيير يک‬
‫کل اسکريپت تًاثير گذار است ؟ توضيح دهيد‪.‬‬ ‫دسته دراجراي‬
‫بخش دوم ‪ -‬ايجاد يک پايگاه داده جديد‬
‫‪ -1‬اسکريپتي براي ايجاد پايگاه داده اي بانا م ‪Test‬با مشخصات زير اجرا کنيد ‪:‬‬
‫يک فايععل اصععلي بععا مشخصععات انععدازه ‪ MB 20‬باحداکثررشد مساوي ‪100MB‬و بععا رشععد‬ ‫•‬
‫‪2MB‬درهربارودر گروه فايل اصلي‬
‫يک فايل ثانويه با مشخصات اندازه ‪5MB‬حداکثر اندازه ‪10MB‬وبا رشععد ‪1MB‬و در گععروه‬ ‫•‬
‫فايلي با نام ‪ test‬واين گروه فايلي را گروه فايلي پيش فرض قرار دهيد ‪.‬‬
‫يک فايل ثبت تراکنش)‪ ( log file‬با مشخصات اندازه ‪ 10MB‬حداکثر اندازه ‪30MB‬وبععا‬ ‫•‬
‫رشد ‪%20‬‬
 ‫‪ -2‬رويه هاي ذخيره شده ‪ sp_helpfilegroup‬و ‪ sp_helpfile‬را روي پايگاه داده اي که ايجاد کرده ايد‬
‫اجرا کنيد ‪ .‬چه خروجي هايي مشاهده مي کنيد ؟‬
‫‪ -3‬اسکريپتي را اجرا کنيد که گروه فايلي ‪ test‬وفايل هاي آن را حذف کند ‪) .‬اصول براي حذف هر گروه‬
‫فايلي ديگري رابه عنوان گروه فايل پيش فرض تعريف ميکنيم در صورتي که گععروه فععايلي‬ ‫فايلي ابتدا گروه‬
‫باشد سپس تمام فايل هاي آن گروه فايلي وبعد خودآن را حذف مي کنيم ‪(.‬‬ ‫حذف شوند پيش فرض‬
‫‪ -4‬پايگاه داده فوق را به ‪ registration‬تغيير نام دهيد ‪).‬از رويه ‪ sp_renamedb‬استفاده کنيد ‪(.‬‬
‫‪ -5‬کليه جداول پايگاه داده ‪registration‬راکعععه درزيرمشعععخص شعععده‪ ،‬بعععاتوجه بعععه محعععدوديت هعععاي‬
‫اسکريپت هاي نوشته شده را ذخيره کنيد ‪(.‬‬ ‫موردنظرتعريف کنيد ‪).‬کليه‬
‫جداول موردنيازدرآزمايشگاه ‪:‬‬

‫( ‪)STD‬‬ ‫فايل اطلعات دانشجو‬

‫قيود‬ ‫کليد خارجي‬ ‫کليد اصلي‬ ‫نوع داده اي امکان‬ ‫نام فارسي‬ ‫نام لتين‬
‫و ارجاع‬ ‫‪null‬‬
‫ازنوع‬ ‫‪-1‬‬ ‫×‬ ‫‪Int‬‬ ‫شماره‬ ‫‪S#‬‬
‫‪clustered‬تعريف شود‪،‬‬ ‫دانشجويي‬
‫رقم اول هرشماره‬ ‫‪-2‬‬
‫از ‪1‬تا ‪، 9‬بقيه ارقام از‬
‫‪0‬تا ‪9‬‬
‫‪Varchar(1‬‬ ‫نام‬ ‫‪Name‬‬
‫)‪6‬‬
‫‪Varchar‬‬ ‫فاميل‬ ‫‪Family‬‬
‫‪(20‬‬
‫رقم اول بين ‪1‬تا ‪، 9‬رقم دوم بين‬ ‫‪Tinyint‬‬ ‫رشته‬ ‫‪Field‬‬
‫‪0‬تا ‪9‬‬ ‫تحصيلي‬
‫زن‪F:‬‬ ‫مرد‪, M:‬‬ ‫‪(Char(1‬‬ ‫جنسيت‬ ‫‪Sex‬‬
‫‪Check (sex=’M’ or‬‬ ‫)‪)F-M‬‬
‫)’‪sex=’f‬‬
‫×‬ ‫)‪Dec(5,2‬‬ ‫معدل کل‬ ‫‪Gpa‬‬
‫×‬ ‫‪Varchar(4‬‬ ‫آدرس‬ ‫‪Address‬‬
‫‪(0‬‬
‫‪Int‬‬ ‫کدشهر‬ ‫‪Citycode‬‬
‫رقم اول هرشماره از ‪1‬تا ‪، 9‬بقيه‬ ‫×‬ ‫‪Int‬‬ ‫شماره تلفن‬ ‫‪TelNo‬‬
‫ارقام از ‪0‬تا ‪9‬‬
‫شماره‬ ‫‪Ssno‬‬
‫‪-1‬ازنوع ‪unique‬تعريف‬ ‫‪Bigint‬‬ ‫شناسايي ملي‬
‫شود‪،‬‬
‫‪2-‬رقم اول هرشماره از ‪1‬تا ‪، 9‬بقيه‬
‫ارقام از ‪0‬تا ‪9‬‬
‫‪Datetime‬‬ ‫تاريخ تولد‬ ‫‪Birthdat‬‬
‫‪e‬‬

‫) ‪( CRS‬‬ ‫فايل درس‬

‫قيود‬ ‫کليد خارجي‬ ‫کليد‬ ‫نوع داده اي امکا‬ ‫نام فارسي‬ ‫نام لتين‬
‫و ارجاع‬ ‫اصلي‬ ‫ن‬
‫‪nul‬‬
‫‪l‬‬
‫رقم اول هرشماره از ‪1‬تا ‪9‬‬ ‫×‬ ‫)‪Char(7‬‬ ‫شماره درس‬ ‫‪C#‬‬
‫‪،‬بقيه ارقام از ‪0‬تا ‪9‬‬
 ‫‪Varchar‬‬ ‫نام درس‬ ‫‪Cname‬‬
‫)‪(30‬‬
‫)‪Dec(2,1‬‬ ‫تعداد واحد درس‬ ‫‪Unit‬‬
‫‪Check‬‬ ‫حداقل نمره قبولي‬ ‫‪Passgra‬‬
‫‪(0=<passgrade‬‬ ‫)‪Dec(5,2‬‬ ‫دردرس‬ ‫‪de‬‬
‫)‪<=20‬‬
‫تئوري=’‪‘t‬وعملي=’‪‘p‬‬ ‫نوع درس‬ ‫‪Crstype‬‬
‫‪Check(Crstype=’t’ or‬‬ ‫)‪Char (1‬‬ ‫)تئوري – عملي(‬
‫)’‪crstype =’p‬‬

‫)‬ ‫‪STDTRM‬‬
‫فايل ترم دانشجو‬ ‫(‬
‫قيود‬ ‫کليدخارجي‬ ‫کليد اصلي‬ ‫نوع داده امکان‬ ‫نام فارسي‬ ‫نام لتين‬
‫و ارجاع‬ ‫اي ‪null‬‬
‫رقم اول بين ‪3‬تا ‪، 9‬رقم دوم وسوم‬ ‫شماره ترم‬ ‫‪TrmNo‬‬
‫بين ‪0‬تا ‪ 9‬ورقم چهارم بين ‪1‬تا ‪3‬‬ ‫×‬ ‫)‪Char(4‬‬

‫)‪STD(S#‬‬ ‫×‬ ‫‪Int‬‬ ‫شماره‬ ‫‪S#‬‬

‫دانشجويي‬
‫×‬ ‫‪Dec(5,‬‬ ‫معدل ترم‬ ‫‪TrmGpa‬‬
‫)‪2‬‬

‫)‬ ‫‪REG‬‬ ‫(‬

‫فايل ثبت نام‬
‫قيود‬ ‫کليد خارجي‬ ‫کليد اصلي‬ ‫نوع داده امکان‬ ‫نام فارسي‬ ‫نام لتين‬
‫و ارجاع‬ ‫اي ‪null‬‬
‫رقم اول بين ‪3‬تا ‪، 9‬رقم دوم‬ ‫شماره ترم‬ ‫‪TrmNo‬‬
‫وسوم بين ‪0‬تا ‪ 9‬ورقم‬ ‫)‪STDTRM(S#,TRMNO‬‬ ‫×‬ ‫)‪Char(4‬‬
‫چهارم بين ‪1‬تا ‪3‬‬
‫×‬ ‫‪Int‬‬ ‫شماره‬ ‫‪S#‬‬
‫)‪STD(s#‬‬ ‫دانشجويي‬
‫)‪STDTRM(S#,TRMNO‬‬
‫)‪CRS(c#‬‬ ‫×‬ ‫(‪Char‬‬ ‫شماره‬ ‫‪C#‬‬
‫)‪7‬‬ ‫درس‬
‫=<‪Check(0=<Grade‬‬ ‫×‬ ‫‪Dec(5,‬‬ ‫نمره‬ ‫‪Grade‬‬
‫)‪20‬‬ ‫)‪2‬‬ ‫دردرس‬

‫)‬ ‫( ‪PREREQ‬‬
‫فايل پيش نياز‬
‫قيود‬ ‫کليد خارجي‬ ‫کليد اصلي‬ ‫نوع داده اي امکان‬ ‫نام فارسي‬ ‫نام لتين‬
‫و ارجاع‬ ‫‪null‬‬
‫)‪CRS(c#‬‬ ‫×‬ ‫)‪Char(7‬‬ ‫شماره درس‬ ‫‪C#‬‬
‫)‪CRS(c#‬‬ ‫×‬ ‫شماره درس‬ ‫‪Cp#‬‬
‫)‪Char(7‬‬ ‫پيش نياز‬
‫×‬ ‫شماره چندمين‬ ‫‪SeqN‬‬
‫)‪Check(1=<seqno <=5‬‬ ‫‪Tiny int‬‬ ‫پيش نيازيا هم‬ ‫‪o‬‬
‫نياز‬
 ‫)‬ ‫( ‪COREQ‬‬
‫فايل هم نياز‬
‫قيود‬ ‫کليد خارجي‬ ‫کليد اصلي‬ ‫نوع داده اي امکان‬ ‫نام فارسي‬ ‫نام لتين‬
‫و ارجاع‬ ‫‪null‬‬
‫)‪CRS(c#‬‬ ‫×‬ ‫)‪Char(7‬‬ ‫شماره درس‬ ‫‪C#‬‬
‫)‪CRS(c#‬‬ ‫×‬ ‫شماره درس‬ ‫‪Cc#‬‬
‫)‪Char(7‬‬ ‫هم نياز‬
‫)‪Check(1=<seqno<=5‬‬ ‫×‬ ‫شماره چندمين‬ ‫‪SeqNo‬‬
‫‪Tiny int‬‬ ‫پيش نيازيا هم‬
‫نياز‬

‫)‬ ‫‪CODEFILE‬‬
‫(‬ ‫کد فايل‬
‫قيود‬ ‫کليد خارجي‬ ‫کليد اصلي‬ ‫نوع داده اي امکان‬ ‫نام فارسي‬ ‫نام لتين‬
‫و ارجاع‬ ‫‪null‬‬
‫×‬ ‫)‪varchar(8‬‬ ‫رشته تحصيلي‬ ‫‪Field‬‬
‫×‬ ‫)‪Varchar(4‬‬ ‫نوع‬ ‫‪Type‬‬
‫×‬ ‫شرح‬ ‫‪Desc‬‬
‫‪Varchar(3‬‬
‫)‪0‬‬

‫سوال ‪:‬‬
‫‪ -1‬آيا روي هر جدول محدوديتي روي تعداد ايندکس هاي قابل تعريف وجود دارد؟‬
‫‪-2‬آيا ساخت فهرست به طور نامحدود مشکلي براي سيستم )ازنظر زمان عمليات ( روي هريک ازعمليات‬
‫ايجاد مي کند؟‬ ‫‪select,insert,delete,update‬‬

‫بخش سوم – آشنايي با نحوه حذف يک پايگاه داده وجداول‬

‫براي حذف اشياءيک پايگاه داده از دستور ‪drop‬استفاده مي کنيم‪.‬‬
‫‪ -۱‬پايگاه داده جديدي با نام ‪ test‬تعريف کرده وجدول مثال زده شده در قسمت پيش مطالعه را براي آن‬
‫تعريف کنيد ‪.‬‬
‫‪ -۲‬با استفاده از دستور ‪ Alter table‬ستون نگهدارنده ‪ SSNO‬را)از جدول ‪ (STD‬حذف کنيد ‪.‬با چه‬
‫مي کنيد ‪.‬چرا؟‬ ‫خطايي برخورد‬
‫‪ -۳‬بعد از حذف محدوديت ايندکس گذاشته شده بر روي ‪, SSNO‬خود ‪SSNO‬راحذف کنيد ‪.‬‬
‫‪ -۴‬اطلعات دانشجويي مجازي را در جدول ‪STD‬وارد کنيد ‪.‬‬
‫‪ -۵‬اطلعات دروس مجازي با شماره هاي ‪1024345‬و ‪1025123‬و ‪861026‬را در جععداول ‪ CRS‬و‬
‫‪PREREQ‬و ‪COREQ‬وارد کنيععد ‪) .‬فععرض کنيععد درس ‪1024345‬پيععش نيععازدرس ‪1025123‬وهععم نيععاز‬
‫درس ‪ 861026‬است ‪(.‬‬
‫‪ -۶‬سعي کنيد درس ‪1027456‬را براي تنها دانشجوي موجود در جدول ‪STD‬در ترم ‪3832‬ثبت نام‬
‫کنيد ‪.‬آيا اين کار امکان پذير است چرا؟ با اين کار کدام يک از قواعد جامعيت داده ها نقض مي شود؟ آيا در‬
‫اين مرحله امکان ثبت نام درس ‪ 1025123‬براي اين دانشجو امکان دارد ؟‬
‫‪ -۷‬ستون حذف شده ‪SSNO‬ر ابه جدول ‪STD‬با محدويت کليد ثانويه يا ايندکس غير خوشه اي بودن و غير‬
‫بودن براي اين جدول تعريف کنيد ؟با چه خطايي برخورد مي کنيد؟‬ ‫قابل تهي‬
‫‪ -۸‬با استفاده از عبارت ‪WITH NOCHECK‬مرحله قبل را تکرار کنيد ‪.‬‬
‫‪ -۹‬حال با استفاده از دستور ‪ update‬يک شماره شناسايي ملي براي دانشجوي مورد نظر وارد کنيد ‪.‬‬
‫‪ -۱۰‬درس شماره ‪1024345‬را براي دانشجوي فوق ثبت نام کنيد؟‬
‫‪ -۱۱‬در اين مرحله سعي کنيد جدول ‪STD‬را ‪drop‬کنيد ؟آيا اين کار امکان پذير است؟چرا؟‬
‫‪ -۱۲‬تمامي رکوردهاي موجوددرجداول ‪STD‬و ‪REG‬راحذف کنيد؟ اين کار به چه ترتيبي بايد انجام شود؟‬
 ‫که به‬Totregunit ‫و‬Totpassunit ‫دو ستون با عنوان هاي‬Alter table ‫ با استفاده از فرمان‬-13
. ‫اضافه کنيد‬STD ‫کل واحد گذرانده وتعداد کل واحد اخذ شده هستند را به جدول‬ ‫ترتيب نگهدارنده تعداد‬

:‫ضميمه آزمايش اول‬

‫در صورت نياز مي‬.‫مي باشد‬Sql-Server 2000 Online books ‫تمامي مطالب اين ضميمه بر گرفته از‬
.‫توانيد به اين منبع هم مراجعه کنيد‬
CREATE DATABASE-1

Creates a new database and the files used to store the database

Syntax

CREATE DATABASE database_name

[ ON
[ < filespec > [ ,...n ] ]
[ , < filegroup > [ ,...n ] ]
]
[ LOG ON { < filespec > [ ,...n ] } ]

< filespec > ::=

[ PRIMARY ]
( [ NAME = logical_file_name , ]
FILENAME = 'os_file_name'
[ , SIZE = size ]
[ , MAXSIZE = { max_size | UNLIMITED } ]
[ , FILEGROWTH = growth_increment ] ) [ ,...n ]

< filegroup > ::=

FILEGROUP filegroup_name < filespec > [ ,...n ]

Arguments
database_name

Is the name of the new database. Database names must be unique within a server and
conform to the rules for identifiers. database_name can be a maximum of 128 characters,
unless no logical name is specified for the log. If no logical log file name is specified,
Microsoft® SQL Server™ generates a logical name by appending a suffix to
database_name. This limits database_name to 123 characters so that the generated logical
log file name is less than 128 characters.

ON

Specifies that the disk files used to store the data portions of the database (data files) are
defined explicitly. The keyword is followed by a comma-separated list of <filespec>
items defining the data files for the primary filegroup. The list of files in the primary
filegroup can be followed by an optional, comma-separated list of <filegroup> items
defining user filegroups and their files.

Is a placeholder indicating that multiple files can be specified for the new database.

LOG ON

Specifies that the disk files used to store the database log (log files) are explicitly defined.
The keyword is followed by a comma-separated list of <filespec> items defining the log
files. If LOG ON is not specified, a single log file is automatically created with a system-
generated name and a size that is 25 percent of the sum of the sizes of all the data files for
the database.

All databases have at least a primary filegroup. All system tables are allocated in the
primary filegroup. A database can also have user-defined filegroups. If an object is
created with an ON filegroup clause specifying a user-defined filegroup, then all the
pages for the object are allocated from the specified filegroup. The pages for all user
objects created without an ON filegroup clause, or with an ON DEFAULT clause, are
allocated from the default filegroup. When a database is first created the primary
filegroup is the default filegroup. You can specify a user-defined filegroup as the default
filegroup using ALTER DATABASE:

ALTER DATABASE database_name MODIFY FILEGROUP filegroup_name DEFAULT

Each database has an owner who has the ability to perform special activities in the
database. The owner is the user who creates the database. The database owner can be
changed with sp_changedbowner.

To display a report on a database, or on all the databases for an instance of SQL Server,
execute sp_helpdb. For a report on the space used in a database, use sp_spaceused. For a
report on the filegroups in a database use sp_helpfilegroup, and use sp_helpfile for a
report of the files in a database.

Permissions

CREATE DATABASE permission defaults to members of the sysadmin and dbcreator

fixed server roles. Members of the sysadmin and securityadmin fixed server roles can
grant CREATE DATABASE permissions to other logins. Members of the sysadmin and
dbcreator fixed server role can add other logins to the dbcreator role. The CREATE
DATABASE permission must be explicitly granted; it is not granted by the GRANT ALL
statement.

CREATE DATABASE permission is usually limited to a few logins to maintain control

over disk usage on an instance of SQL Server.

Examples

A. Create a database specifying multiple data and transaction log files

This example creates a database called Archive with three 100-MB data files and two
100-MB transaction log files. The primary file is the first file in the list and is explicitly
specified with the PRIMARY keyword. The transaction log files are specified following
the LOG ON keywords. Note the extensions used for the files in the FILENAME
option: .mdf is used for primary data files, .ndf is used for the secondary data files, and
.ldf is used for transaction log files.

USE master
GO
CREATE DATABASE Archive
ON
PRIMARY ( NAME = Arch1,
FILENAME = 'c:\program files\microsoft sql
server\mssql\data\archdat1.mdf',
SIZE = 100MB,
MAXSIZE = 200,
FILEGROWTH = 20),
( NAME = Arch2,
FILENAME = 'c:\program files\microsoft sql
server\mssql\data\archdat2.ndf',
SIZE = 100MB,
MAXSIZE = 200,
FILEGROWTH = 20),
( NAME = Arch3,
FILENAME = 'c:\program files\microsoft sql
server\mssql\data\archdat3.ndf',
SIZE = 100MB,
MAXSIZE = 200,
FILEGROWTH = 20)
LOG ON
( NAME = Archlog1,
FILENAME = 'c:\program files\microsoft sql
server\mssql\data\archlog1.ldf',
SIZE = 100MB,
MAXSIZE = 200,
FILEGROWTH = 20),
( NAME = Archlog2,
FILENAME = 'c:\program files\microsoft sql
server\mssql\data\archlog2.ldf',
SIZE = 100MB,
MAXSIZE = 200,
FILEGROWTH = 20)
GO

B. Create a database without specifying SIZE

This example creates a database named products2. The file prods2_dat becomes the
primary file with a size equal to the size of the primary file in the model database. The
transaction log file is created automatically and is 25 percent of the size of the primary
file, or 512 KB, whichever is larger. Because MAXSIZE is not specified, the files can
grow to fill all available disk space.

USE master
GO
CREATE DATABASE Products2
ON
( NAME = prods2_dat,
FILENAME = 'c:\program files\microsoft sql
server\mssql\data\prods2.mdf' )
GO

C. Create a database with filegroups

This example creates a database named sales with three filegroups:

• The primary filegroup with the files Spri1_dat and Spri2_dat. The
FILEGROWTH increments for these files is specified as 15 percent.

• A filegroup named SalesGroup1 with the files SGrp1Fi1 and SGrp1Fi2.

• A filegroup named SalesGroup2 with the files SGrp2Fi1 and SGrp2Fi2.

CREATE DATABASE Sales

ON PRIMARY
( NAME = SPri1_dat,
FILENAME = 'c:\program files\microsoft sql
server\mssql\data\SPri1dat.mdf',
SIZE = 10,
MAXSIZE = 50,
FILEGROWTH = 15% ),
( NAME = SPri2_dat,
 FILENAME = 'c:\program files\microsoft sql
server\mssql\data\SPri2dt.ndf',
SIZE = 10,
MAXSIZE = 50,
FILEGROWTH = 15% ),
FILEGROUP SalesGroup1
( NAME = SGrp1Fi1_dat,
FILENAME = 'c:\program files\microsoft sql
server\mssql\data\SG1Fi1dt.ndf',
SIZE = 10,
MAXSIZE = 50,
FILEGROWTH = 5 ),
( NAME = SGrp1Fi2_dat,
FILENAME = 'c:\program files\microsoft sql
server\mssql\data\SG1Fi2dt.ndf',
SIZE = 10,
MAXSIZE = 50,
FILEGROWTH = 5 ),
FILEGROUP SalesGroup2
( NAME = SGrp2Fi1_dat,
FILENAME = 'c:\program files\microsoft sql
server\mssql\data\SG2Fi1dt.ndf',
SIZE = 10,
MAXSIZE = 50,
FILEGROWTH = 5 ),
( NAME = SGrp2Fi2_dat,
FILENAME = 'c:\program files\microsoft sql
server\mssql\data\SG2Fi2dt.ndf',
SIZE = 10,
MAXSIZE = 50,
FILEGROWTH = 5 )
LOG ON
( NAME = 'Sales_log',
FILENAME = 'c:\program files\microsoft sql
server\mssql\data\salelog.ldf',
SIZE = 5MB,
MAXSIZE = 25MB,
FILEGROWTH = 5MB )
GO
ALTER DATABASE-2

Adds or removes files and filegroups from a database. Can also be used to modify the
attributes of files and filegroups, such as changing the name or size of a file. ALTER
DATABASE provides the ability to change the database name, filegroup names, and the
logical names of data files and log files.

Syntax

ALTER DATABASE database

{ ADD FILE < filespec > [ ,...n ] [ TO FILEGROUP filegroup_name ]
| ADD LOG FILE < filespec > [ ,...n ]
| REMOVE FILE logical_file_name
| ADD FILEGROUP filegroup_name
| REMOVE FILEGROUP filegroup_name
| MODIFY FILE < filespec >
| MODIFY NAME = new_dbname
| MODIFY FILEGROUP filegroup_name {filegroup_property | NAME =
new_filegroup_name }
| SET < optionspec > [ ,...n ] [ WITH < termination > ]

database

Is the name of the database changed.

ADD FILE

Specifies that a file is added.

TO FILEGROUP

Specifies the filegroup to which to add the specified file.

filegroup_name
Is the name of the filegroup to add the specified file to.

ADD LOG FILE

Specifies that a log file be added to the specified database.

REMOVE FILE

Removes the file description from the database system tables and deletes the physical file.
The file cannot be removed unless empty.

ADD FILEGROUP

Specifies that a filegroup is to be added.

filegroup_name

Is the name of the filegroup to add or drop.

REMOVE FILEGROUP

Removes the filegroup from the database and deletes all the files in the filegroup. The
filegroup cannot be removed unless empty.

MODIFY FILE

Specifies the given file that should be modified, including the FILENAME, SIZE,
FILEGROWTH, and MAXSIZE options. Only one of these properties can be changed at
a time. NAME must be specified in the <filespec> to identify the file to be modified. If
SIZE is specified, the new size must be larger than the current file size. FILENAME can
be specified only for files in the tempdb database, and the new name does not take effect
until Microsoft SQL Server is restarted.

To modify the logical name of a data file or log file, specify in NAME the logical file
name to be renamed, and specify for NEWNAME the new logical name for the file.

Thus:

MODIFY FILE (NAME = logical_file_name, NEWNAME = new_logical_name...).

For optimum performance during multiple modify-file operations, several ALTER

DATABASE database MODIFY FILE statements can be run concurrently.

MODIFY NAME = new_dbname

Renames the database.

MODIFY FILEGROUP filegroup_name { filegroup_property | NAME =
new_filegroup_name }

Specifies the filegroup to be modified and the change needed.

If filegroup_name and NAME = new_filegroup_name are specified, changes the filegroup

name to the new_filegroup_name.

If filegroup_name and filegroup_property are specified, indicates the given filegroup

property be applied to the filegroup. The values for filegroup_property are:

READONLY
Specifies the filegroup is read-only. Updates to objects in it are not allowed. The
primary filegroup cannot be made read-only. Only users with exclusive database
access can mark a filegroup read-only.
READWRITE
Reverses the READONLY property. Updates are enabled for the objects in the
filegroup. Only users who have exclusive access to the database can mark a
filegroup read/write.
DEFAULT
Specifies the filegroup as the default database filegroup. Only one database
filegroup can be default. CREATE DATABASE sets the primary filegroup as the
initial default filegroup. New tables and indexes are created in the default
filegroup—if no filegroup is specified in the CREATE TABLE, ALTER TABLE,
or CREATE INDEX statements

WITH <termination>

Specifies when to roll back incomplete transactions when the database is transitioned
from one state to another. Only one termination clause can be specified and it follows the
SET clauses.

ROLLBACK AFTER integer [SECONDS] | ROLLBACK IMMEDIATE

Specifies whether to roll back after the specified number of seconds or
immediately. If the termination clause is omitted, transactions are allowed to
commit or roll back on their own.
NO_WAIT
Specifies that if the requested database state or option change cannot complete
immediately without waiting for transactions to commit or roll back on their own,
the request will fail.

<state_option>

Controls user access to the database, whether the database is online, and whether writes
are allowed.
SINGLE_USER | RESTRICTED_USER | MULTI_USER
Controls which users may access the database. When SINGLE_USER is specified,
only one user at a time can access the database. When RESTRICTED_USER is
specified, only members of the db_owner, dbcreator, or sysadmin roles can use
the database. MULTI_USER returns the database to its normal operating state.
OFFLINE | ONLINE
Controls whether the database is offline or online.
READ_ONLY | READ_WRITE
Specifies whether the database is in read-only mode. In read-only mode, users can
read data from the database, not modify it. The database cannot be in use when
READ_ONLY is specified. The master database is the exception, and only the
system administrator can use master while READ_ONLY is set. READ_WRITE
returns the database to read/write operations.

<cursor_option>

Controls cursor options.

CURSOR_CLOSE_ON_COMMIT ON | OFF
If ON is specified, any cursors open when a transaction is committed or rolled
back are closed. If OFF is specified, such cursors remain open when a transaction
is committed; rolling back a transaction closes any cursors except those defined as
INSENSITIVE or STATIC.
CURSOR_DEFAULTLOCAL | GLOBAL
Controls whether cursor scope defaults to LOCAL or GLOBAL.

<auto_option>

Controls automatic options.

AUTO_CLOSE ON | OFF
If ON is specified, the database is shut down cleanly and its resources are freed
after the last user exits. If OFF is specified, the database remains open after the
last user exits.
AUTO_CREATE_STATISTICS ON | OFF
If ON is specified, any missing statistics needed by a query for optimization are
automatically built during optimization.
AUTO_SHRINK ON | OFF
If ON is specified, the database files are candidates for automatic periodic
shrinking.
AUTO_UPDATE_STATISTICS ON | OFF
If ON is specified, any out-of-date statistics required by a query for optimization
are automatically built during optimization. If OFF is specified, statistics must be
updated manually.

<sql_option>
Controls the ANSI compliance options.

ANSI_NULL_DEFAULT ON | OFF
If ON is specified, CREATE TABLE follows SQL-92 rules to determine whether
a column allows null values.
ANSI_NULLS ON | OFF
If ON is specified, all comparisons to a null value evaluate to UNKNOWN. If
OFF is specified, comparisons of non-UNICODE values to a null value evaluate
to TRUE if both values are NULL.
ANSI_PADDING ON | OFF
If ON is specified, strings are padded to the same length before comparison or
insert. If OFF is specified, strings are not padded.
ANSI_WARNINGS ON | OFF
If ON is specified, errors or warnings are issued when conditions such as divide-
by-zero occur.
ARITHABORT ON | OFF
If ON is specified, a query is terminated when an overflow or divide-by-zero error
occurs during query execution.
CONCAT_NULL_YIELDS_NULL ON | OFF
If ON is specified, the result of a concatenation operation is NULL when either
operand is NULL. If OFF is specified, the null value is treated as an empty
character string. The default is OFF.
QUOTED_IDENTIFIER ON | OFF
If ON is specified, double quotation marks can be used to enclose delimited
identifiers.
NUMERIC_ROUNDABORT ON | OFF
If ON is specified, an error is generated when loss of precision occurs in an
expression.
RECURSIVE_TRIGGERS ON | OFF
If ON is specified, recursive firing of triggers is allowed.
RECURSIVE_TRIGGERS OFF, the default, prevents direct recursion only. To
disable indirect recursion as well, set the nested triggers server option to 0 using
sp_configure.

<recovery_options>

Controls database recovery options.

RECOVERY FULL | BULK_LOGGED | SIMPLE

If FULL is specified, complete protection against media failure is provided. If a
data file is damaged, media recovery can restore all committed transactions.

If BULK_LOGGED is specified, protection against media failure is combined

with the best performance and least amount of log memory usage for certain large
scale or bulk operations. These operations include SELECT INTO, bulk load
operations (bcp and BULK INSERT), CREATE INDEX, and text and image
operations (WRITETEXT and UPDATETEXT).
 Under the bulk-logged recovery model, logging for the entire class is minimal and
cannot be controlled on an operation-by-operation basis.

If SIMPLE is specified, a simple backup strategy that uses minimal log space is
provided. Log space can be automatically reused when no longer needed for
server failure recovery.

Important The simple recovery model is easier to manage than the other two
models but at the expense of higher data loss exposure if a data file is
damaged. All changes since the most recent database or differential database
backup are lost and must be re-entered manually.

The default recovery model is determined by the recovery model of the model
database. To change the default for new databases, use ALTER DATABASE to
set the recovery option of the model database.

TORN_PAGE_DETECTION ON | OFF
If ON is specified, incomplete pages can be detected. The default is ON.

Remarks

To remove a database, use DROP DATABASE. To rename a database, use

sp_renamedb.Before you apply a different or new collation to a database, ensure the
following conditions are in place:

1. You are the only one currently using the database.

2. No schema bound object is dependent on the collation of the database.

If the following objects, which are dependent on the database collation, exist in
the database, the ALTER DATABASE database COLLATE statement will fail. SQL
Server will return an error message for each object blocking the ALTER action:

• User-defined functions and views created with SCHEMABINDING.

• Computed columns.

• CHECK constraints.

• Table-valued functions that return tables with character columns with

collations inherited from the default database collation.
3. Altering the database collation does not create duplicates among any system
names for the database objects.
 These namespaces may cause the failure of a database collation alteration if
duplicate names result from the changed collation:

• Object names (such as procedure, table, trigger, or view).

• Schema names (such as group, role, or user).

• Scalar-type names (such as system and user-defined types).

• Full-text catalog names.

• Column or parameter names within an object.

• Index names within a table.

Duplicate names resulting from the new collation will cause the alter action to fail
and SQL Server will return an error message specifying the namespace where the
duplicate was found.

You cannot add or remove a file while a BACKUP statement is executing.

To specify a fraction of a megabyte in the size parameters, convert the value to kilobytes
by multiplying the number by 1024. For example, specify 1536 KB instead of 1.5MB (1.5
x 1024 = 1536).

Permissions

ALTER DATABASE permissions default to members of the sysadmin and dbcreator

fixed server roles, and to members of the db_owner fixed database roles. These
permissions are not transferable.

Examples
A. Add a file to a database

This example creates a database and alters it to add a new 5-MB data file.

USE master
GO
CREATE DATABASE Test1 ON
(
NAME = Test1dat1,
FILENAME = 'c:\Program Files\Microsoft SQL
Server\MSSQL\Data\t1dat1.ndf',
SIZE = 5MB,
MAXSIZE = 100MB,
FILEGROWTH = 5MB
)
GO
ALTER DATABASE Test1
ADD FILE
(
NAME = Test1dat2,
FILENAME = 'c:\Program Files\Microsoft SQL
Server\MSSQL\Data\t1dat2.ndf',
SIZE = 5MB,
MAXSIZE = 100MB,
FILEGROWTH = 5MB
)
GO

B. Add a filegroup with two files to a database

This example creates a filegroup in the Test 1 database created in Example A and adds
two 5-MB files to the filegroup. It then makes Test1FG1 the default filegroup.

USE master
GO
ALTER DATABASE Test1
ADD FILEGROUP Test1FG1
GO

ALTER DATABASE Test1

ADD FILE
( NAME = test1dat3,
FILENAME = 'c:\Program Files\Microsoft SQL
Server\MSSQL\Data\t1dat3.ndf',
SIZE = 5MB,
MAXSIZE = 100MB,
FILEGROWTH = 5MB),
( NAME = test1dat4,
FILENAME = 'c:\Program Files\Microsoft SQL
Server\MSSQL\Data\t1dat4.ndf',
SIZE = 5MB,
MAXSIZE = 100MB,
FILEGROWTH = 5MB)
TO FILEGROUP Test1FG1

ALTER DATABASE Test1

MODIFY FILEGROUP Test1FG1 DEFAULT
GO

C. Add two log files to a database

This example adds two 5-MB log files to a database.

USE master
GO
ALTER DATABASE Test1
ADD LOG FILE
( NAME = test1log2,
FILENAME = 'c:\Program Files\Microsoft SQL
Server\MSSQL\Data\test2log.ldf',
SIZE = 5MB,
 MAXSIZE = 100MB,
FILEGROWTH = 5MB),
( NAME = test1log3,
FILENAME = 'c:\Program Files\Microsoft SQL
Server\MSSQL\Data\test3log.ldf',
SIZE = 5MB,
MAXSIZE = 100MB,
FILEGROWTH = 5MB)
GO

D. Remove a file from a database

This example removes one of the files added to the Test1 database in Example B.

USE master
GO
ALTER DATABASE Test1
REMOVE FILE test1dat4
GO

E. Modify a file

This example increases the size of one of the files added to the Test1 database in Example
B.

USE master
GO
ALTER DATABASE Test1
MODIFY FILE
(NAME = test1dat3,
SIZE = 20MB)
GO

F. Make the primary filegroup the default

This example makes the primary filegroup the default filegroup if another filegroup was
made the default earlier.

USE master
GO
ALTER DATABASE MyDatabase
MODIFY FILEGROUP [PRIMARY] DEFAULT
GO
3-Sql-Server Data Types:
Exact Numerics
Integers

bigint

Integer (whole number) data from -2^63 (-9223372036854775808) through 2^63-1

(9223372036854775807).

int

Integer (whole number) data from -2^31 (-2,147,483,648) through 2^31 - 1

(2,147,483,647).

smallint

Integer data from 2^15 (-32,768) through 2^15 - 1 (32,767).

tinyint

Integer data from 0 through 255.

bit

bit

Integer data with either a 1 or 0 value.

decimal and numeric

decimal

Fixed precision and scale numeric data from -10^38 +1 through 10^38 –1.

numeric

Functionally equivalent to decimal.

money and smallmoney

money
Monetary data values from -2^63 (-922,337,203,685,477.5808) through 2^63 - 1
(+922,337,203,685,477.5807), with accuracy to a ten-thousandth of a monetary unit.

smallmoney

Monetary data values from -214,748.3648 through +214,748.3647, with accuracy to a ten-
thousandth of a monetary unit.

Approximate Numerics

float

Floating precision number data from -1.79E + 308 through 1.79E + 308.

real

Floating precision number data from -3.40E + 38 through 3.40E + 38.

datetime and smalldatetime

datetime

Date and time data from January 1, 1753, through December 31, 9999, with an accuracy
of three-hundredths of a second, or 3.33 milliseconds.

smalldatetime

Date and time data from January 1, 1900, through June 6, 2079, with an accuracy of one
minute.

Character Strings

char

Fixed-length non-Unicode character data with a maximum length of 8,000 characters.

varchar

Variable-length non-Unicode data with a maximum of 8,000 characters.

text

Variable-length non-Unicode data with a maximum length of 2^31 - 1 (2,147,483,647)

characters.

Unicode Character Strings

nchar

Fixed-length Unicode data with a maximum length of 4,000 characters.

nvarchar

Variable-length Unicode data with a maximum length of 4,000 characters. sysname is a

system-supplied user-defined data type that is functionally equivalent to nvarchar(128)
and is used to reference database object names.

ntext

Variable-length Unicode data with a maximum length of 2^30 - 1 (1,073,741,823)

characters.

Binary Strings

binary

Fixed-length binary data with a maximum length of 8,000 bytes.

varbinary

Variable-length binary data with a maximum length of 8,000 bytes.

image

Variable-length binary data with a maximum length of 2^31 - 1 (2,147,483,647) bytes.

4-CREATE TABLE

Creates a new table.

Syntax

CREATE TABLE
[ database_name.[ owner ] . | owner. ] table_name
( { < column_definition >
| column_name AS computed_column_expression
| < table_constraint > ::= [ CONSTRAINT constraint_name ] }

| [ { PRIMARY KEY | UNIQUE } [ ,...n ]

)

[ ON { filegroup | DEFAULT } ]

< column_definition > ::= { column_name data_type }

[ [ DEFAULT constant_expression ]
| [ IDENTITY [ ( seed , increment ) [ NOT FOR REPLICATION ] ] ]
]

< column_constraint > ::= [ CONSTRAINT constraint_name ]

{ [ NULL | NOT NULL ]
| [ { PRIMARY KEY | UNIQUE }
[ CLUSTERED | NONCLUSTERED ]
[ON {filegroup | DEFAULT} ] ]
]
| [ [ FOREIGN KEY ]
REFERENCES ref_table [ ( ref_column ) ]
]
| CHECK [ NOT FOR REPLICATION ]
( logical_expression )
}

< table_constraint > ::= [ CONSTRAINT constraint_name ]

{ [ { PRIMARY KEY | UNIQUE }
[ CLUSTERED | NONCLUSTERED ]
{ ( column [ ASC | DESC ] [ ,...n ] ) }
[ ON { filegroup | DEFAULT } ]
]
| FOREIGN KEY
[ ( column [ ,...n ] ) ]
REFERENCES ref_table [ ( ref_column [ ,...n ] ) ]
 ( search_conditions )
}

Arguments

table_name

Is the name of the new table. Table names must conform to the rules for identifiers. The
combination of owner.table_name must be unique within the database. table_name can
contain a maximum of 128 characters, except for local temporary table names (names
prefixed with a single number sign (#)) that cannot exceed 116 characters.

column_name

Is the name of a column in the table. Column names must conform to the rules for
identifiers and must be unique in the table..

computed_column_expression

A computed column cannot be used as a DEFAULT or FOREIGN KEY constraint

definition or with a NOT NULL constraint definition.

• A computed column cannot be the target of an INSERT or UPDATE statement.

The nullability of computed columns is determined automatically by SQL

Server based on the expressions used.

ON {filegroup | DEFAULT}

Specifies the filegroup on which the table is stored.

ON {filegroup | DEFAULT} can also be specified in a PRIMARY KEY or UNIQUE

constraint. These constraints create indexes. If filegroup is specified, the index is stored in
the named filegroup. If DEFAULT is specified, the index is stored in the default
filegroup. If no filegroup is specified in a constraint, the index is stored on the same
filegroup as the table.

DEFAULT

Specifies the value provided for the column when a value is not explicitly supplied during
an insert.

constant_expression
Is a constant, NULL, or a system function used as the default value for the column.

IDENTITY

Indicates that the new column is an identity column. When a new row is added to the
table, Microsoft® SQL Server™ provides a unique, incremental value for the column.
Identity columns are commonly used in conjunction with PRIMARY KEY constraints to
serve as the unique row identifier for the table. The IDENTITY property can be assigned
to tinyint, smallint, int, bigint, decimal(p,0), or numeric(p,0) columns. Only one
identity column can be created per table. Bound defaults and DEFAULT constraints
cannot be used with an identity column. You must specify both the seed and increment or
neither. If neither is specified, the default is (1,1).

seed

Is the value used for the very first row loaded into the table.

increment

Is the incremental value added to the identity value of the previous row loaded.

CONSTRAINT

Is an optional keyword indicating the beginning of a PRIMARY KEY, NOT NULL,

UNIQUE, FOREIGN KEY, or CHECK constraint definition. Constraints are special
properties that enforce data integrity and they may create indexes for the table and its
columns.

constraint_name

Is the name of a constraint. Constraint names must be unique within a database.

NULL | NOT NULL

Are keywords that determine if null values are allowed in the column. NULL is not
strictly a constraint but can be specified in the same manner as NOT NULL.

PRIMARY KEY

Is a constraint that enforces entity integrity for a given column or columns through a
unique index. Only one PRIMARY KEY constraint can be created per table.

UNIQUE

Is a constraint that provides entity integrity for a given column or columns through a
unique index. A table can have multiple UNIQUE constraints.
CLUSTERED | NONCLUSTERED

Are keywords to indicate that a clustered or a nonclustered index is created for the
PRIMARY KEY or UNIQUE constraint. PRIMARY KEY constraints default to
CLUSTERED and UNIQUE constraints default to NONCLUSTERED.

You can specify CLUSTERED for only one constraint in a CREATE TABLE statement.
If you specify CLUSTERED for a UNIQUE constraint and also specify a PRIMARY
KEY constraint, the PRIMARY KEY defaults to NONCLUSTERED.

FOREIGN KEY...REFERENCES

Is a constraint that provides referential integrity for the data in the column or columns.
FOREIGN KEY constraints require that each value in the column exists in the
corresponding referenced column(s) in the referenced table. FOREIGN KEY constraints
can reference only columns that are PRIMARY KEY or UNIQUE constraints in the
referenced table or columns referenced in a UNIQUE INDEX on the referenced table.

ref_table

Is the name of the table referenced by the FOREIGN KEY constraint.

(ref_column[,...n])

Is a column, or list of columns, from the table referenced by the FOREIGN KEY
constraint.

CHECK

Is a constraint that enforces domain integrity by limiting the possible values that can be
entered into a column or columns.

logical_expression

Is a logical expression that returns TRUE or FALSE.

column

Is a column or list of columns, in parentheses, used in table constraints to indicate the

columns used in the constraint definition.

[ASC | DESC]
Specifies the order in which the column or columns participating in table constraints are
sorted. The default is ASC.

Is a placeholder indicating that the preceding item can be repeated n number of times.

Examples
A. Use PRIMARY KEY constraints

This example shows the column definition for a PRIMARY KEY constraint with a
clustered index on the job_id column of the jobs table (allowing the system to supply the
constraint name) in the pubs sample database.

job_id smallint
PRIMARY KEY CLUSTERED

This example shows how a name can be supplied for the PRIMARY KEY constraint.
This constraint is used on the emp_id column of the employee table. This column is
based on a user-defined data type.

emp_id empid
CONSTRAINT PK_emp_id PRIMARY KEY NONCLUSTERED

B. Use FOREIGN KEY constraints

A FOREIGN KEY constraint is used to reference another table. Foreign keys can be
single-column keys or multicolumn keys. This example shows a single-column
FOREIGN KEY constraint on the employee table that references the jobs table. Only the
REFERENCES clause is required for a single-column FOREIGN KEY constraint.

job_id smallint NOT NULL

DEFAULT 1
REFERENCES jobs(job_id)

You can also explicitly use the FOREIGN KEY clause and restate the column attribute.
Note that the column name does not have to be the same in both tables.

FOREIGN KEY (job_id) REFERENCES jobs(job_id)

Multicolumn key constraints are created as table constraints. In the pubs database, the
sales table includes a multicolumn PRIMARY KEY. This example shows how to
reference this key from another table; an explicit constraint name is optional.

CONSTRAINT FK_sales_backorder FOREIGN KEY (stor_id, ord_num, title_id)

REFERENCES sales (stor_id, ord_num, title_id)

C. Use UNIQUE constraints

UNIQUE constraints are used to enforce uniqueness on nonprimary key columns. A
PRIMARY KEY constraint column includes a restriction for uniqueness automatically;
however, a UNIQUE constraint can allow null values. This example shows a column
called pseudonym on the authors table. It enforces a restriction that authors' pen names
must be unique.

pseudonym varchar(30) NULL

UNIQUE NONCLUSTERED

This example shows a UNIQUE constraint created on the stor_name and city columns of
the stores table, where the stor_id is actually the PRIMARY KEY; no two stores in the
same city should be the same.

CONSTRAINT U_store UNIQUE NONCLUSTERED (stor_name, city)

D. Use DEFAULT definitions

Defaults supply a value (with the INSERT and UPDATE statements) when no value is
supplied. In the pubs database, many DEFAULT definitions are used to ensure that valid
data or placeholders are entered.

On the jobs table, a character string default supplies a description (column job_desc)
when the actual description is not entered explicitly.

DEFAULT 'New Position - title not formalized yet'

In the employee table, the employees can be employed by an imprint company or by the
parent company. When an explicit company is not supplied, the parent company is
entered (note that, as shown here, comments can be nested within the table definition).

DEFAULT ('9952')
/* By default the Parent Company Publisher is the company
to whom each employee reports. */

In addition to constants, DEFAULT definitions can include functions. Use this example to
get the current date for an entry:

DEFAULT (getdate())

Niladic-functions can also improve data integrity. To keep track of the user who inserted
a row, use the niladic-function for USER (do not surround the niladic-functions with
parentheses):

DEFAULT USER

E. Use CHECK constraints

This example shows restrictions made to the values entered into the min_lvl and max_lvl
columns of the jobs table. Both of these constraints are unnamed:

CHECK (min_lvl >= 10)

and

CHECK (max_lvl <= 250)

This example shows a named constraint with a pattern restriction on the character data
entered into the emp_id column of the employee table.

CONSTRAINT CK_emp_id CHECK (emp_id LIKE

'[A-Z][A-Z][A-Z][1-9][0-9][0-9][0-9][0-9][FM]' OR
emp_id LIKE '[A-Z]-[A-Z][1-9][0-9][0-9][0-9][0-9][FM]')

This example specifies that the pub_id must be within a specific list or follow a given
pattern. This constraint is for the pub_id of the publishers table.

CHECK (pub_id IN ('1389', '0736', '0877', '1622', '1756')

OR pub_id LIKE '99[0-9][0-9]')

F. Complete table definitions

This example shows complete table definitions with all constraint definitions for three
tables (jobs, employee, and publishers) created in the pubs database.

/* ************************** jobs table ************************** */

CREATE TABLE jobs
(
job_id smallint
IDENTITY(1,1)
PRIMARY KEY CLUSTERED,
job_desc varchar(50) NOT NULL
DEFAULT 'New Position - title not formalized yet',
min_lvl tinyint NOT NULL
CHECK (min_lvl >= 10),
max_lvl tinyint NOT NULL
CHECK (max_lvl <= 250)
)

/* ************************* employee table ************************* */

CREATE TABLE employee
(
emp_id empid
CONSTRAINT PK_emp_id PRIMARY KEY NONCLUSTERED
CONSTRAINT CK_emp_id CHECK (emp_id LIKE
'[A-Z][A-Z][A-Z][1-9][0-9][0-9][0-9][0-9][FM]' or
emp_id LIKE '[A-Z]-[A-Z][1-9][0-9][0-9][0-9][0-9][FM]'),
/* Each employee ID consists of three characters that
represent the employee's initials, followed by a five
digit number ranging from 10000 through 99999 and then the
employee's gender (M or F). A (hyphen) - is acceptable
 for the middle initial. */
fname varchar(20) NOT NULL,
minit char(1) NULL,
lname varchar(30) NOT NULL,
job_id smallint NOT NULL
DEFAULT 1
/* Entry job_id for new hires. */
REFERENCES jobs(job_id),
job_lvl tinyint
DEFAULT 10,
/* Entry job_lvl for new hires. */
pub_id char(4) NOT NULL
DEFAULT ('9952')
REFERENCES publishers(pub_id),
/* By default, the Parent Company Publisher is the company
to whom each employee reports. */
hire_date datetime NOT NULL
DEFAULT (getdate())
/* By default, the current system date is entered. */
)

/* ***************** publishers table ******************** */

CREATE TABLE publishers
(
pub_id char(4) NOT NULL
CONSTRAINT UPKCL_pubind PRIMARY KEY CLUSTERED
CHECK (pub_id IN ('1389', '0736', '0877', '1622', '1756')
OR pub_id LIKE '99[0-9][0-9]'),
pub_name varchar(40) NULL,
city varchar(20) NULL,
state char(2) NULL,
country varchar(30) NULL
DEFAULT('USA')
)

G. Use the uniqueidentifier data type in a column

This example creates a table with a uniqueidentifier column. It uses a PRIMARY KEY
constraint to protect the table against users inserting duplicated values, and it uses the
NEWID() function in the DEFAULT constraint to provide values for new rows.

CREATE TABLE Globally_Unique_Data

(guid uniqueidentifier
CONSTRAINT Guid_Default
DEFAULT NEWID(),
Employee_Name varchar(60),
CONSTRAINT Guid_PK PRIMARY KEY (Guid)
)

H. Use an expression for a computed column

This example illustrates the use of an expression ((low + high)/2) for calculating the
myavg computed column.
CREATE TABLE mytable
(
low int,
high int,
myavg AS (low + high)/2
)

I. Use the USER_NAME function for a computed column

This example uses the USER_NAME function in the myuser_name column.

CREATE TABLE mylogintable

(
date_in datetime,
user_id int,
myuser_name AS USER_NAME()
)
5-ALTER TABLE

Modifies a table definition by altering, adding, or dropping columns and constraints, or by

disabling or enabling constraints and triggers.

Syntax

ALTER TABLE table

{ [ ALTER COLUMN column_name
{ new_data_type [ ( precision [ , scale ] ) ]
[ NULL | NOT NULL ]
]
| ADD
{ [ < column_definition > ]
| column_name AS computed_column_expression
} [ ,...n ]
| [ WITH CHECK | WITH NOCHECK ] ADD
{ < table_constraint > } [ ,...n ]
| DROP
{ [ CONSTRAINT ] constraint_name
| COLUMN column } [ ,...n ]
| { CHECK | NOCHECK } CONSTRAINT
{ ALL | constraint_name [ ,...n ] }
| { ENABLE | DISABLE } TRIGGER
{ ALL | trigger_name [ ,...n ] }
}

< column_definition > ::=

{ column_name data_type }
[ [ DEFAULT constant_expression ] [ WITH VALUES ]
| [ IDENTITY [ (seed , increment ) [ NOT FOR REPLICATION ] ] ]
]
[ < column_constraint > ] [ ...n ]

< column_constraint > ::=

[ CONSTRAINT constraint_name ]
{ [ NULL | NOT NULL ]
| [ { PRIMARY KEY | UNIQUE }
[ CLUSTERED | NONCLUSTERED ]
[ ON { filegroup | DEFAULT } ]
]
| [ [ FOREIGN KEY ]
REFERENCES ref_table [ ( ref_column ) ]
]
 ( logical_expression )
}

< table_constraint > ::=

[ CONSTRAINT constraint_name ]
{ [ { PRIMARY KEY | UNIQUE }
[ CLUSTERED | NONCLUSTERED ]
{ ( column [ ,...n ] ) }
[ ON {filegroup | DEFAULT } ]
]
| FOREIGN KEY
[ ( column [ ,...n ] ) ]
REFERENCES ref_table [ ( ref_column [ ,...n ] ) ]
| DEFAULT constant_expression
[ FOR column ] [ WITH VALUES ]
| CHECK [ NOT FOR REPLICATION ]
( search_conditions )
}

Arguments

ALTER COLUMN

Specifies that the given column is to be changed or altered. The altered column cannot be:

• A column with a text, image, ntext, or timestamp data type.

• A computed column or used in a computed column.

• Used in an index, unless the column is a varchar, nvarchar, or varbinary data

type, the data type is not changed, and the new size is equal to or larger than the
old size.

• Used in a PRIMARY KEY or [FOREIGN KEY] REFERENCES constraint.

• Used in a CHECK or UNIQUE constraint, except that altering the length of a

variable-length column used in a CHECK or UNIQUE constraint is allowed.

• Associated with a default, except that changing the length, precision, or scale of a
column is allowed if the data type is not changed.

new_data_type

Is the new data type for the altered column. Criteria for the new_data_type of an altered
column are:

• The previous data type must be implicitly convertible to the new data type.
 • If the altered column is an identity column, new_data_type must be a data type
that supports the identity property.

precision

Is the precision for the specified data type.

scale

Is the scale for the specified data type.

NULL | NOT NULL

Specifies whether the column can accept null values. Columns that do not allow null
values can be added with ALTER TABLE only if they have a default specified. A new
column added to a table must either allow null values, or the column must be specified
with a default value.

If the new column allows null values and no default is specified, the new column contains
a null value for each row in the table. If the new column allows null values and a default
definition is added with the new column, the WITH VALUES option can be used to store
the default value in the new column for each existing row in the table.

If the new column does not allow null values, a DEFAULT definition must be added with
the new column, and the new column automatically loads with the default value in the
new columns in each existing row.

NULL can be specified in ALTER COLUMN to make a NOT NULL column allow null
values, except for columns in PRIMARY KEY constraints. NOT NULL can be specified
in ALTER COLUMN only if the column contains no null values. The null values must be
updated to some value before the ALTER COLUMN NOT NULL is allowed, such as:

UPDATE MyTable SET NullCol = N'some_value' WHERE NullCol IS NULL

ALTER TABLE MyTable ALTER COLUMN NullCOl NVARCHAR(20) NOT NULL

If NULL or NOT NULL is specified with ALTER COLUMN, new_data_type [(precision

[, scale ])] must also be specified. If the data type, precision, and scale are not changed,
specify the current column values.

ADD

Specifies that one or more column definitions, computed column definitions, or table
constraints are added.

DROP { [CONSTRAINT] constraint_name | COLUMN column_name }

Specifies that constraint_name or column_name is removed from the table. DROP
COLUMN is not allowed if the compatibility level is 65 or earlier. Multiple columns and
constraints can be listed. A column cannot be dropped if it is:

• Used in an index.

• Used in a CHECK, FOREIGN KEY, UNIQUE, or PRIMARY KEY constraint.

• Associated with a default defined with the DEFAULT keyword, or bound to a

default object.

{ CHECK | NOCHECK} CONSTRAINT

Specifies that constraint_name is enabled or disabled. When disabled, future inserts or

updates to the column are not validated against the constraint conditions. This option can
only be used with FOREIGN KEY and CHECK constraints.

ALL
Specifies that all constraints are disabled with the NOCHECK option, or enabled
with the CHECK option.

{ENABLE | DISABLE} TRIGGER

Specifies that trigger_name is enabled or disabled. When a trigger is disabled it is still

defined for the table; however, when INSERT, UPDATE, or DELETE statements are
executed against the table, the actions in the trigger are not performed until the trigger is
re-enabled.

ALL
Specifies that all triggers in the table are enabled or disabled.
trigger_name
Specifies the name of the trigger to disable or enable.

column_name data_type

Is the data type for the new column. data_type can be any Microsoft® SQL Server™ or
user-defined data type.

DEFAULT

Is a keyword that specifies the default value for the column. DEFAULT definitions can be
used to provide values for a new column in the existing rows of data. DEFAULT
definitions cannot be added to columns that have a timestamp data type, an IDENTITY
property, an existing DEFAULT definition, or a bound default. If the column has an
existing default, the default must be dropped before the new default can be added. To
maintain compatibility with earlier versions of SQL Server, it is possible to assign a
constraint name to a DEFAULT.
Permissions

ALTER TABLE permissions default to the table owner, members of the sysadmin fixed
server role, and the db_owner and db_ddladmin fixed database roles, and are not
transferable.

Examples
A. Alter a table to add a new column

This example adds a column that allows null values and has no values provided through a
DEFAULT definition. Each row will have a NULL in the new column.

CREATE TABLE doc_exa ( column_a INT)

GO
ALTER TABLE doc_exa ADD column_b VARCHAR(20) NULL
GO
EXEC sp_help doc_exa
GO
DROP TABLE doc_exa
GO

B. Alter a table to drop a column

This example modifies a table to remove a column.

CREATE TABLE doc_exb ( column_a INT, column_b VARCHAR(20) NULL)

GO
ALTER TABLE doc_exb DROP COLUMN column_b
GO
EXEC sp_help doc_exb
GO
DROP TABLE doc_exb
GO

C. Alter a table to add a column with a constraint

This example adds a new column with a UNIQUE constraint.

CREATE TABLE doc_exc ( column_a INT)

GO
ALTER TABLE doc_exc ADD column_b VARCHAR(20) NULL
CONSTRAINT exb_unique UNIQUE
GO
EXEC sp_help doc_exc
GO
DROP TABLE doc_exc
GO

D. Alter a table to add an unverified constraint

This example adds a constraint to an existing column in the table. The column has a value
that violates the constraint; therefore, WITH NOCHECK is used to prevent the constraint
from being validated against existing rows, and to allow the constraint to be added.

CREATE TABLE doc_exd ( column_a INT)

GO
INSERT INTO doc_exd VALUES (-1)
GO
ALTER TABLE doc_exd WITH NOCHECK
ADD CONSTRAINT exd_check CHECK (column_a > 1)
GO
EXEC sp_help doc_exd
GO
DROP TABLE doc_exd
GO

E. Alter a table to add several columns with constraints

This example adds several columns with constraints defined with the new column. The
first new column has an IDENTITY property; each row in the table has new incremental
values in the identity column.

CREATE TABLE doc_exe ( column_a INT CONSTRAINT column_a_un UNIQUE)

GO
ALTER TABLE doc_exe ADD

/* Add a PRIMARY KEY identity column. */

column_b INT IDENTITY
CONSTRAINT column_b_pk PRIMARY KEY,

/* Add a column referencing another column in the same table. */

column_c INT NULL
CONSTRAINT column_c_fk
REFERENCES doc_exe(column_a),

/* Add a column with a constraint to enforce that */

/* nonnull data is in a valid phone number format. */
column_d VARCHAR(16) NULL
CONSTRAINT column_d_chk
CHECK
(column_d IS NULL OR
column_d LIKE "[0-9][0-9][0-9]-[0-9][0-9][0-9][0-9]" OR
column_d LIKE
"([0-9][0-9][0-9]) [0-9][0-9][0-9]-[0-9][0-9][0-9][0-9]"),

/* Add a nonnull column with a default. */

column_e DECIMAL(3,3)
CONSTRAINT column_e_default
DEFAULT .081
GO
EXEC sp_help doc_exe
GO
DROP TABLE doc_exe
GO
F. Add a nullable column with default values

This example adds a nullable column with a DEFAULT definition, and uses WITH
VALUES to provide values for each existing row in the table. If WITH VALUES is not
used, each row has the value NULL in the new column.

ALTER TABLE MyTable

ADD AddDate smalldatetime NULL
CONSTRAINT AddDateDflt
DEFAULT getdate() WITH VALUES

G. Disable and reenable a constraint

This example disables a constraint that limits the salaries accepted in the data. WITH
NOCHECK CONSTRAINT is used with ALTER TABLE to disable the constraint and
allow an insert that would normally violate the constraint. WITH CHECK
CONSTRAINT re-enables the constraint.

CREATE TABLE cnst_example

(id INT NOT NULL,
name VARCHAR(10) NOT NULL,
salary MONEY NOT NULL
CONSTRAINT salary_cap CHECK (salary < 100000)
)

-- Valid inserts
INSERT INTO cnst_example VALUES (1,"Joe Brown",65000)
INSERT INTO cnst_example VALUES (2,"Mary Smith",75000)

-- This insert violates the constraint.

INSERT INTO cnst_example VALUES (3,"Pat Jones",105000)

-- Disable the constraint and try again.

ALTER TABLE cnst_example NOCHECK CONSTRAINT salary_cap
INSERT INTO cnst_example VALUES (3,"Pat Jones",105000)

-- Reenable the constraint and try another insert, will fail.

ALTER TABLE cnst_example CHECK CONSTRAINT salary_cap
INSERT INTO cnst_example VALUES (4,"Eric James",110000)

H. Disable and reenable a trigger

This example uses the DISABLE TRIGGER option of ALTER TABLE to disable the
trigger and allow an insert that would normally violate the trigger. It then uses ENABLE
TRIGGER to re-enable the trigger.

CREATE TABLE trig_example

(id INT,
name VARCHAR(10),
salary MONEY)
go
-- Create the trigger.
CREATE TRIGGER trig1 ON trig_example FOR INSERT
‫‪as‬‬
‫‪IF (SELECT COUNT(*) FROM INSERTED‬‬
‫‪WHERE salary > 100000) > 0‬‬
‫‪BEGIN‬‬
‫"‪print "TRIG1 Error: you attempted to insert a salary > $100,000‬‬
‫‪ROLLBACK TRANSACTION‬‬
‫‪END‬‬
‫‪GO‬‬
‫‪-- Attempt an insert that violates the trigger.‬‬
‫)‪INSERT INTO trig_example VALUES (1,"Pat Smith",100001‬‬
‫‪GO‬‬
‫‪-- Disable the trigger.‬‬
‫‪ALTER TABLE trig_example DISABLE TRIGGER trig1‬‬
‫‪GO‬‬
‫‪-- Attempt an insert that would normally violate the trigger‬‬
‫)‪INSERT INTO trig_example VALUES (2,"Chuck Jones",100001‬‬
‫‪GO‬‬
‫‪-- Re-enable the trigger.‬‬
‫‪ALTER TABLE trig_example ENABLE TRIGGER trig1‬‬
‫‪GO‬‬
‫‪-- Attempt an insert that violates the trigger.‬‬
‫)‪INSERT INTO trig_example VALUES (3,"Mary Booth",100001‬‬
‫‪GO‬‬

‫آزمايش ‪2‬‬
‫‪SQL-SERVER‬‬ ‫توابع در‬
‫پيش آگاهي‬
‫مقدمه ‪:‬مروري بر توابع ورويه ها‬
‫همععان گععونه کععه درزبععان هععاي برنععامه نويسععي‪ ،‬امکععان تعريععف تععابع ورويععه وجععود دارد‪،‬درمحيععط ‪Sql-‬‬
‫‪server‬نيزاستفاده از آنها امکانپذيراست‪ .‬توابع ورويه ها جز اشياء هر پايگاه داده هسععتند و در ديکشععنري داده‬
‫ها نگهداري مي شوند‪ .‬درابتداي ايجاديک تابع ياروال ‪،‬ساختاردستورات آن هاکنترل شده ‪،‬خطايععابي انجععام مععي‬
‫شود ‪ ،‬سپس نام تابع يععارويه ايجادشععده درجععدول ‪ sysobjects‬ومتن آنهادرجدول ‪ syscomments‬ذخيره‬
‫شده ‪ ،‬دراولين اجراکامپايل مي شوند‪ .‬بنابراين درفراخواني هاي بعععدي‪ ،‬درصععورتي کععه نيععازبه کامپايععل دوبععاره‬
‫آنهاازسوي کاربردرخواست نشود‪،‬کامپايل نمي شوند‪ .‬اين دوساختار کاربرد هاي ديگري نيز دارند از جمله‪:‬‬
‫کاهش بار شبکه ‪ :‬به جاي فرستادن متن کامل با يک دستور تقا ضاي اجرا ي يک تابع يا‬ ‫‪-1‬‬
‫روال را مي توان اعلن کرد‪.‬‬
 ‫جايگزين هاي مناسب ديدها ‪ :‬مي توان از روال ها و مخصوصا توابع به عنوان جايگزين‬ ‫‪-2‬‬
‫هاي مناسبي براي ديدها استفاده کرد‪ .‬يکي از بهترين دليل استفاده از توابع به جاي ديدها اين است که‬
‫شرح‬ ‫تابع‬
‫دو يا چند رشته را به هم مي چسباند‬ ‫‘‪’expression’ + ‘expression‬‬
‫‪ (PATINDEX(‘%pattern%’, expression‬محل نخستين وقوع ‪ pattern‬را برمي گرداند‪.‬‬
‫‪.‬حروف ‪ blank‬سمت چپ رشته را حذف مي کند ‪.‬‬ ‫‪(LTRIM(char_expr‬‬

‫حروف ‪ blank‬سمت راست رشته را حذف مي کند ‪.‬‬ ‫‪(RTRIM(char_expr‬‬

‫رشته ‪ string1‬در ‪string2‬رابا ‪string3‬جايگزين‬ ‫’‪REPLACE(‘string1’,’string2’,’string3‬‬

‫مي کند‪.‬‬ ‫)‬
‫در رشته ‪ expression1‬از محل ‪ start‬رشته اي‬ ‫‪STUFF (expression1 , start , length ,‬‬
‫نموده و‬ ‫حذف‬ ‫بعععععععه طعععععععول ‪ length‬را‬ ‫‪( expression2‬‬
‫‪ expression2‬رادرمحل ‪start‬جايگزين مي کند‪.‬‬
‫زيررشععته اي از ‪expression‬بععاطول ‪length‬وبععا‬ ‫‪SUBSTRING ( expression , start ,‬‬
‫شروع از محل ‪start‬را برمي گرداند‪.‬‬ ‫) ‪length‬‬

‫‪ Unicode‬نخستين کاراکتر رشته را‬ ‫مقدارصحيح‬ ‫‪( 'UNICODE( 'ncharacter_expression‬‬

‫بر مي گرداند‪.‬‬
‫طول رشته را برمي گرداند‪.‬‬ ‫‪( LEN ( string_expression‬‬
‫توابع مانند ديدها به يک دستور ‪ select‬محدود نيستند و مي توانند هر تعداد دستور را اجرا کنند‪.‬‬
‫مجوزهاي دسترسي که در ديدها مطرح مي شوند در توابع هم قابل پياده سازي هستند ‪.‬‬
‫توابع مورد استفاده در ‪ SQL‬به دو بخش تقسيم مي شوند ‪:‬‬
‫‪ -1‬توابع سيستمي ‪:‬‬
‫‪ -‬توابع رشته اي‬
‫‪ -‬توابع تاريخ‬
‫‪ -‬توابع رياضي‬
‫‪ -‬سايرتوابع‬
‫‪ - 2‬توابعي که توسط کاربر تعريف مي شوند ))‪.UDF‬‬
‫‪ -‬توابع سيستمي‬
‫توابع رشته اي ‪:‬‬
‫هنگام کار با اطلعات کاراکتري ‪ ،‬توابع رشته اي زيادي براي پردازش وجود دارد ‪ .‬اکثر توابع رشته اي‬
‫بر داده هاي نوع ‪char،nchar،varchar،nvarchar‬کار مي کند ‪.‬‬
‫برخي از توابع رشته اي که کاربرد بيشتري دارند درجدول صفحه بعد ذکر شده اند ‪:‬‬

‫مثال ‪ : 1‬ليست دروس دانشکده اي با کد ‪ 11‬شامل نام ونوع درس‪:‬‬

‫‪Select Cname , desc‬‬
‫‪From CRS,CODEFILE‬‬
‫‪Where (Substring(CRS.c#,1,2) = ‘11’ AND‬‬
‫’‪CODEFILE.field=’crstype‬‬
‫)‪And CODEFILE.Type = CRS.CrsType‬‬
‫مثال ‪ : 2‬نام و نام خانوادگي و شماره ترم دانشجوياني که معدل کل آن ها در سال ‪ 83‬بيشتر از ‪ 17‬مي‬
‫باشد ‪:‬‬
‫)‪Select Name , Family , ′ Term′ +Right(TrmNo,1‬‬
‫‪From STD , STDTRM‬‬
‫‪Where‬‬
‫‪( STD.S# = STDTRM.S#‬‬ ‫‪and STD.Gpa >= 17‬‬ ‫‪and‬‬
‫) ‪Substring (STDTRM.TrmNo, 1 , 2 ) = 83‬‬

‫توابع تاريخ‬
‫اين توابع براي پردازش برروي نوع داده اي ‪datetime‬به کارمي رود ‪:‬‬
‫)‪SELECT date_function (parameters‬‬

‫شرح‬ ‫تابع‬
‫مقدار عددي ‪ datepart‬ر ا در تاريخ برمي گرداند ‪(.‬‬ ‫‪( DATEPART ( datepart , date‬‬
‫‪ datepart‬مي تواند يکي از اجزاء ‪ ، date‬يعني سال))‪yy‬‬
‫‪ ،‬ماه)‪ (mm‬يا روز)‪ (dd‬باشد‪).‬‬
‫تعداد ‪dateparte‬هاي بين دو تاريخ را برمي گرداند‪.‬‬ ‫‪DATEDIFF(depart , date1 ,‬‬
‫‪(date2‬‬
‫تاريخ و ساعت جاري را برمي گرداند ‪.‬‬ ‫‪()GETDATE‬‬
‫مقدار عددي نشان دهنده روز را بر ميگرداند ‪.‬‬ ‫‪(DAY(date‬‬
‫مقدار عددي نشان دهنده ماه بر ميگرداند ‪.‬‬ ‫‪(MONTH(date‬‬
‫مقدار عددي نشان دهنده سال را بر ميگرداند ‪.‬‬ ‫‪(YEAR(date‬‬

‫مثال ‪: 3‬شماره دانشجويي وسن دانشجوياني که سال تولد آنها بزرگ تر از سال ‪ 1986‬است‪:‬‬
‫)‪SELECT s#,datediff (yy,getdate( ),birthdate‬‬
‫‪FROM STD‬‬ ‫‪WHERE‬‬
‫‪Datepart(yy,birthdate)>1986‬‬

‫توابع تعريف شده توسط کاربر))‪User Defined Function‬‬

‫کاربر ) )‪ UDF‬مي باشدکه با‬ ‫يکي از ويژگي هاي ‪ SQL- Server‬امکان تعريف توابع جديدتوسط‬
‫استفاده از اين امکان ‪ ،‬مي توان عمليات خاص مورد نياز هربرنامه کاربردي را فقط يک باربه صورت يک‬
‫تابع نوشت ودرموارد لزم‪،‬آن تابع را فراخواند تا عمليات مورد نظر انجام شود‪.‬‬
‫در ساختار آن مي توان از توابع سيستمي ‪،‬توابع تعريف شده توسط کاربر‪ ،‬همچنين دستورات ‪T-SQL‬و رويه‬
‫هاي ذخيره شده استفاده کرد‪.‬‬
‫قبل از بررسي نحوه تعريف و به کار گيري اين توابع به توضيح بعضي از ساختارهاي دستوري پرکاربرد ‪T-‬‬
‫‪ sql‬مي پردازيم ‪.‬‬

‫تعريف متغيرها‬
‫مانند اکثر زبان ها ي برنامه نويسي در ‪T-sql‬نيز متغير ها بعد از تعريف و تعيين نوع قابل استفاده مي‬
‫باشند ‪.‬‬
‫متغير ها در دو نوع قابل دسته بندي هستند ‪:‬‬
‫متغيرهاي عمومي ‪ :‬اين متغير ها با @@شروع مي شوند ‪.‬تمامي اين متغير ها توسط ‪Sql-server‬تعريف و‬
‫مقداردهي مي شوند‪ .‬مثل @@‪VERSION‬که نسخه ونوع پردازنده مورد استفاده سرور رانمايش مي دهد‪.‬از‬
‫ديگر متغير هاي مهم اين گروه @@‪IDENTITY‬و@@‪ROWCOUNT‬هستند که به ترتيب آخرين مقدار‬
‫‪ IDENTITY‬اختصاص داده شده توسط سروروتعداد سطرهايي که تحت تاثير آخرين دستور قرا ر گرفته اند را‬
‫نمايش مي دهند ‪.‬‬
‫متغير هاي محلي‪:‬اين متغير ها با @ شروع مي شوند ‪.‬‬ ‫‪-1‬‬
 : ‫نحوه تعريف‬

DECLARE @VARNAME DATA_TYPE|TABLE

({TABLE-DEFINITION})
.‫هم باشد‬TABLE ‫دقت کنيد که نوع داده مي تواند‬
:4 ‫مثال‬
DECLARE @citytable (cityname
(CHAR(16),citycode int
:‫ براي مقدار دهي يک متغير محلي روشهاي مختلفي وجود دارد از جمله‬:‫نحوه مقداردهي‬
'SET @cityName='Isfahan : ‫براي مقدار دهي‬SET ‫ استفاده از‬: 5 ‫مثال‬

:‫براي مقدار دهي‬SELECT ‫ استفاده از‬:6 ‫مثال‬

SELECT @myGpa=Gpa
'From STD where s#='4351

SELECT @myTable=Name,Family FROM STD ‫يا‬

‫پر‬STD ‫ونام خانوادگي دانشجويان جدول‬ ‫راکه قبل از نوع جدول تعريف شده را با نام‬myTable@‫متغير‬
. ‫مي کند‬

‫دستورات اجرايي‬
.‫ استفاده کنيد‬goto ‫ و‬if—else ‫براي کنترل اجرا ي برنامه مي توانيد از ساختار هاي‬
.‫را در اختيار برنامه نويسان قرار داده است‬BEGIN---END ‫ساختار‬T-sql ‫براي بلوک بندي نيز‬
:7 ‫مثال‬
IF exists(set @Name=select Name from STD
(Where s#=4585
Select 'The studentname is:',@Name
Else
'Print 'no students found
.‫استفاده کنيد‬BREAK ‫ و‬CONTINUE ‫با‬WHILE ‫براي حلقه سازي نيز مي توانيد از ساختار‬
:8 ‫مثال‬
Declare @num1 smallint
Declare @num2 smallint
Set @num1=12
Set @num2=13
(While(@num2!=20
begin
Select name,family,'has got the max grade between',@num1,'and',@num2
from std
Where s# in(select max(s#) from reg where (grade between @num1 and
((@num2
set @num1=@num1+1
set @num2=@num2+1
end
.‫ازديگر ساختار هاي پر کاربرد در نوشتن توابع جداول موقتي هستند که در آزمايش اول بحث شدند‬

:UDF ‫دسته بندي توابع‬

 : ‫( به سه دسته تقسيم مي شوند‬UDF)‫توابع‬
(scalar)‫توابع اسکالر‬ -
inline))‫توابع جدولي تک خطي‬ -
(multistatement)‫توابع جدولي چند دستوري‬ -
‫توابع اسکالر‬
‫خروجي هاياين توابع تک مقداري مي با شدکه معمول براي انجام محاسبات به کار برده مي شود‬
:‫ساختارکلي تابع به صورت زير تعريف مي شود‬

CREATE FUNCTION [ owner_name. ] function_name

( [ { @parameter_name [AS] scalar_parameter_data_type [ = default ] }
[ ,...n ] ] )

RETURNS scalar_return_data_type

[ AS ]

BEGIN
function_body
RETURN scalar_expression
END

‫ تابعي مي نويسيم که شماره يک دانشجو راگرفته و نام ونام خانوادگي وي را به فرمت خاصي )نام‬: 9 ‫مثال‬
‫نام ( نمايش مي دهد‬، ‫ خانوادگي‬.

Create FUNCTION fn_Nameret(@s# int)

RETURNS NVARCHAR(37)

AS

BEGIN

DECLARE @ret_Value NVARCHAR(37)

SELECT @ret_Value=Name + '،' +Family

FROM STD

WHERE S# =@S#

RETURN (@ret_Value)

End

.‫تابع بال را به صورت زير احضار مي شود‬

select dbo.fn_Nameret(8008093)
‫تابع اي مي نويسيم که يک شماره دانشجويي وشماره يکي از ترم هاي تحصيلي وي رادريافت نموده‬: 10 ‫مثال‬
.‫ دانشجو را برگرداند‬TrmGpa))‫و معدل آن ترم‬

create function fn_TrmGpa(@s# int,@TrmNo char(4))

returns dec(5,1)

begin

DECLARE @TotGrade dec(5,1)

DECLARE @TrmRegUnit dec(5,1)

select @TrmRegUnit=sum(CRS.Unit),@TotGrade=sum(REG.Grade*CRS.Unit)

from REG,CRS WHERE

REG.c# = CRS.c#

and

REG.TrmNo = @TrmNo

and

REG.s#=@s#

return(@TotGrade/@TrmRegUnit)

end

:‫تابع فوق را مي توان به شکل زير استفاده کرد‬

SELECT dbo.fn_TrmGpa(8008093,'3802')

(Inline table-valued function ) ‫توابع جدولي تک خطي‬

:‫ ساختار تابع به صورت زير تعريف مي شود‬. ‫خروجي اين توابع يک جدول است‬

CREATE FUNCTION [ owner_name. ] function_name

( [ { @parameter_name [AS] scalar_parameter_data_type [ = default ] }
[ ,...n ] ] )

RETURNS TABLE
[ AS ]

RETURN [ ( ] select-stmt [ ) ]

‫ تابع زير با دريافت شماره درس و شماره ترم ليست نام و جنسيت دانشجويان آن درس را در ترم‬: 11 ‫مثال‬
. ‫مي گرداند‬ ‫مذکور بر‬

Create function fn_myreg(@C# char(7),@TrmNo char(4))

Returns table

As

Return (select STD.Name,STD.Family,CODEFILE.[Desc] From STD,CODEFILE

Where CODEFILE.Field = 'sex'

And

CODEFILE.Type = STD.Sex

And

exists(select * from REG

Where (REG.C# =@C#

and STD.S#=REG.S#

and REG.Trmno=@Trmno)
)

‫تابع فوق را مي توان به شکل زير استفاده کرد‬:

Select * from fn_myreg (8006534,'3821')

‫مي بينيد که تفاوت اصلي اين تعريف با توابع اسکالر در اين است که نوع خروجي يک جدول تعريف شده‬
‫محدوديتي که روي اين نوع تعريف وجود دارد اين است که خروجي تابع بايد توسط يک دستور‬.‫است‬
.‫ايجادشود‬select

(Multi-statement Table-valued Functions )‫توابع جدولي چنددستوري‬

. ‫ساخته شود وجود ندارد‬select ‫در اين نوع توابع اين محدوديت که خروجي بايد توسط يک دستور‬

CREATE FUNCTION [ owner_name. ] function_name

( [ { @parameter_name [AS] scalar_parameter_data_type [ = default ] }
[ ,...n ] ] )
RETURNS @return_variable TABLE < table_type_definition >

[ AS ]

BEGIN
function_body
RETURN
END

< table_type_definition > :: =

( { column_definition | table_constraint } [ ,...n ] )

‫ با استفاده از اين روش تابعي مي نويسيم که شماره يک دانشجو و شماره يک ترم وي را در يافت و‬: 12 ‫مثال‬
‫ است شماره درس هايي را که دانشجو در آن ترم ثبت نام کرده‬12 ‫در صورتي که معدل کل دانشجو بالتر از‬
.‫در غير اين صورت حدول تهي برگرداند‬.‫است را بر مي گرداند‬

Create function Fn_crsnames(@S# int ,@TrmNo CHAR(4))

Returns @crsnames table(c# CHAR(7) not null)

As

Begin

Declare @mygpa dec(5,2)

select @mygpa=Gpa from STD where S# = @S#

If @mygpa>12

Begin

insert @crsnames

Select c# from REG

Where ( (S# = @S#) and (Trmno = @Trmno))

End

return

End

:‫از تابع فوق مي توان به شکل زير استفاده نمود‬

Select * from Fn_crsnames(8008093,'3802')

‫تغيير وحذف تابع‬

 ‫براي تغييروحذف تعريف تابع)مانند ديگر اشياءبه ثبت رسيده يک پايگاه داده( به ترتيب از دستور هاي‬
‫‪alter‬و ‪drop‬استفاده مي کنيم ‪.‬‬
‫‪ALTER function function _name‬‬ ‫‪...‬‬
‫‪DROP function function _name‬‬

‫نکته ‪:‬چون در اينجا به انواع توابع اشاره کرديم بهتر است همين جععا بععه تفععاوت نيازهععاي اجرايععي انععواع توابععع‬
‫تفاوت آن ها با ديدها اشاره کنيم‪.‬گفتيم که بععراي محععدود کععردن دسترسععي کععاربران و برنععامه هععاي کععاربردي بععه‬
‫ستون ها يا سطر هاي مشخصي از جداول علوه بر ديد توابع و روالها مي توانند گزينه هاي مناسبي باشععند‪.‬در‬
‫مورد ديد مي توانيد بعد از ساختن ديد با استفاده از ‪ select‬مجوز استفاده از آن را به کاربرن اهدا کنيد‪.‬در‬
‫مورد توابع وضعيت اندکي متفاوت است ‪.‬براي استفاده از توابع اسکالر به مجوز ‪ Execute‬نياز داريد ‪ .‬براي‬
‫استفاده از توابع جدولي که خروجي آن از نوع جدول است به مجوز ‪ select‬هم نياز داريد ‪.‬‬

‫دستور کار‬
‫‪ -1‬وارد محيط ‪ Query Analyzer‬شويد هريک از پرسشهاي زير را با استفاده از دستورات ‪ T-SQL‬پاسخ‬
‫کنيد ‪.‬‬ ‫داده و اجرا‬
‫)همه اسکريپت هاي نوشته شده را ذخيره نماييد‪(.‬‬
‫‪ -‬دانشجوياني را که بدون رعايت پيش نيازي در دروسي ثبت نام نموده اند ‪ ،‬استخراج کرده ‪،‬شماره و نام‬
‫همراه با شماره و نام درس ثبت نام شده را نشان دهيد ‪.‬‬ ‫هر دانشجو‬
‫‪ -‬دانشجوياني را که بدون رعايت هم نيازي در دروسي ثبت نام نموده اند ‪ ،‬استخراج کرده ‪،‬شماره و نام هر‬
‫با شماره و نام درس ثبت نام شده را نشان دهيد ‪.‬‬ ‫دانشجو همراه‬
‫‪ -3‬با احضار تابع مرحله قبل ‪ TrmGpa‬را براي ترم آخر دانشجو در فايل ‪ STDTRM‬اصلح کند ‪.‬‬
‫‪ -4‬يک تابع به نام ‪ fn1_StdGpa‬تعريف کنيد که شماره يک دانشجو را دريافت نموده و با احضار تابع‬
‫کل )‪ (Gpa‬دانشجو راودر صورتي که چنين دانشجويي وجود نداشت مقدار‪ 1-‬را‬ ‫مرحله قبل ‪ ،‬معدل‬
‫برگرداند ‪.‬‬
‫‪ -5‬يک تابع به نام ‪ fn2_StdGpa‬تعريف کنيد که فقط با استفاده ازجداول ‪CRS‬و ‪ REG‬شماره يک دانشجو‬
‫نموده و معععدل کععل )‪ (Gpa‬را محاسبه کرده و ‪ ،‬در صورتي که چنين دانشجويي وجود‬ ‫را دريافت‬
‫نداشت مقدار‪ 1-‬را برگرداند ‪.‬‬
‫‪ -6‬با دريافت شماره دانشجويي و احضار تابع مرحله ‪ Gpa 5‬را در فايل ‪ STD‬اصلح نمايد ‪.‬‬
‫‪ -7‬با استفاده از محيط ‪ Enterprise Manager‬يک تابع به نام ‪ fn_TotPasUnit‬ايجاد کنيد که شماره‬
‫دريععافت نمععوده و مجمععوع واحععد هععاي پععاس شععده را برگردانععد ‪ ،‬در صععورتي کععه چنيععن‬ ‫دانشجويي را‬
‫برگرداند‪.‬‬ ‫دانشجويي وجود نداشت مقدار‪ 1-‬را‬
‫‪ - 8‬با استفاده ازتب ‪Template‬تابعي با نام ‪fn_TotRegUnit‬ايجاد کنيد که شماره دانشععجويي را دريععافت‬
‫مجمععوع واحععد هععاي ثبععت شععده )‪ (TotRegUnit‬را برگرداند‪ .‬در صورتي که چنين‬ ‫نمععوده و‬
‫برگرداند‪.‬‬ ‫دانشجويي وجود نداشت مقدار‪ 1-‬را‬
‫‪ -9‬با احضار توابع مراحل ‪7‬و ‪ 8‬فيلد هاي ‪ TotPasUnit‬و ‪TotPasUnit‬را در جععدول ‪ STD‬ا اصلح‬
‫نماييد ‪.‬‬
‫‪ -10‬يك تابع به نام ‪ fn_RegCtrl‬بنويسيد که يعك شماره دانشجويي را دريافت نموده وصحت ثبت نام وي‬
‫نموده و به عنوان نتيعجه يعكي از مقاديعر ‪ 0‬تا ‪ 3‬را به شرح زير برگرداند ‪.‬‬ ‫را بررسي‬
‫‪ ،0 -‬اشكال وجود ندارد ‪.‬‬
‫‪ ، 1 -‬يععني مشکل پيش نياز وجود دارد ‪.‬‬
‫‪، 2 -‬يععني مشکل هم نيازي وجود دارد ‪.‬‬
‫‪ ، 3 -‬يعني مشکل پيعش نيععاز ي و هم نيازي وجود دارد ‪.‬‬
‫‪ -11‬ا استفاده رويه ذخيره شده ‪ sp_helptext‬تابع نوشته شده در مرحله قبل را مشاهده نماييد ‪.‬‬
‫‪ -12‬نام دروس سه واحدي گروه کامپيوتر که دانشکده برق و کامپيوتر ارائه مي کند را استخراج کنيد ‪.‬‬

‫آزمايش ‪3‬‬
‫‪ SQL-Server‬رويه هادر‬
‫پيش آگاهي‬
‫مقدمه‬
‫رويه ها نيز مانندتوابع ابزارهاي مناسبي براي دسته بندي دستورات پرکاربرد هستند‪ .‬رويه ها حتي مي توانند‬
‫مقادير خروجي داشته باشند ولي تفاوت عمده اين دوساختاردرنحوه احضارآن ها براي گرفتن مقداربازگشتي‬
‫است ‪ .‬احضار توابع صريح است بدين معني که در احضار توابع مي توان مقداري را مساوي با تابع قرار دادو‬
‫بعداز احضار متغير با مقدار بازگشتي تابع مقدار دهي مي شود‪ .‬ولي براي گرفتن خروجي از رويه ها بايد يک‬
‫يا چندين پارامتر را به عنوان مقادير خروجي معرفي کنيم و رويه با مقدار گذاري و تغيير اين پارامتر ها مقدار‬
‫مي کند‪ .‬تفاوت هاي اندک ديگري نيز بين اين دو ساختار وجود دارد که در حين بررسي ‪ SET‬خروجي را‬
‫‪ .‬نحوه تعريف رويه ها به آن ها مي پردازيم‬
‫يک بار کامپايل شده ‪ SQL-Server‬بعد از تعريف رويه ها ‪،‬آن ها معمول توسط بخش بهينه ساز‬
‫وبهترين مسير اجرايي براي آن ها ساخته مي شود‪ .‬هنگامي که يک رويه احضار مي گرددتنها کاري که‬
‫انجام مي دهد جايگزيني پارامتر هاي فرستاده شده در رويه و استفاده از طرح اجرايي از پيش ‪SQL-Server‬‬
‫‪ .‬بدون کامپايل وبهينه سازي مجددآن (براي اجراي احضار رويه است()‪(cache‬کامپايل شده رويه‬

‫‪ :‬ساختارتعريف رويه ها‬

‫‪CREATE PROC [ EDURE ] procedure_name‬‬

‫} ‪[ { @parameter data_type‬‬
‫] ‪[ = default ] [ OUTPUT‬‬
‫] ‪] [ ,...n‬‬

‫}‪{ WITH RECOMPILE‬‬

‫] ‪AS sql_statement [ ...n‬‬

‫‪:‬بررسي پارامتر هاي تعريف فوق‬

‫ديده مي شودکه در تعريف رويه ها نيز مانند توابع بعد از نام رويه ليست پارامتر هاي آن‬ ‫•‬
‫رويه مي آيدکه اين پارامتر ها مي توانند ورودي ‪،‬خروجي و يا ورودي‪-‬خروجي باشند ‪.‬‬
 ‫با استفاده ازکلمه کليدي ‪ Default‬مي توان مقداري را براي يک پارامتر تعيين کرد که در‬ ‫•‬
‫صورتي که در حين احضار رويه اين آرگومان احضار نگردد با مقدار پيش فرض جايگزين شود ‪.‬‬
‫)توجه کنيد که در اين صورت لزم است تااحضار رويه با تکنيک ‪Call by name‬صورت‬
‫گيرد ‪(.‬‬
‫کلمه کليدي ‪Output‬بدين معني است که پارامتر مورد نظر مي تواند به عنوان خروجي يا‬ ‫•‬
‫ورودي– خروجي مطرح با شد‪.‬‬
‫گفتيم که رويه هاي ذخيره شده فقط يکبار کامپايل مي شوند ‪.‬اگر بخواهيم که رويه در هر بار‬ ‫•‬
‫اجرا کامپايل شود ودر نتيجه نسبت به تغييرات ايجاد شده در پايگاه داده حساس باشد ‪)،‬مثل اضافه‬
‫شدن يک شاخص( مي توانيد از عبارت ‪WITH RECOMPILE‬استفاده کنيد‪.‬‬
‫مثال ‪ :1‬رويه اي بنويسيد که شماره يک دانشجو وشماره يک ترم وشماره يک درس را دريافت ودرس‬
‫مورد نظر را در ترم مذکوربراي آن دانشجو ثبت نام کند‪ .‬اين رويه پارامتر چهارمي را هم دريافت مي‬
‫کندکه به عنوان خروجي مجموع واحد هاي ثبت نام شده وي در ترم مذکوررادرآن برمي گرداندو در‬
‫‪:‬صورت داشتن هر گونه مشکل براي ثبت نام اين درس پارامتر چهارم به شرح زير مقداردهي مي شود‬
‫‪ .‬دانشجو در آن ترم ثبت نام ندارد ‪)1-(-‬‬
‫‪ .‬دانشجو مشکل پيش نيازي براي ثبت نام درس دارد ‪)2-(-‬‬
‫‪ .‬دانشجو مشکل هم نيازي براي ثبت نام درس دارد ‪)3-(-‬‬

‫‪Create proc pr_reg‬‬

‫‪@s# int,‬‬
‫‪@trmno char(4) default 3831,‬‬
‫‪@c# int ,‬‬
‫‪@trmregunit dec(3,1)output‬‬
‫‪As‬‬
‫(‪if exists(select * from stdtrm where s#=@s# and trmno=@trmno‬‬
‫‪if not exists (select cp# from prereq‬‬
‫‪where c#=@c# and not exists(select c# from reg‬‬
‫‪where reg.s#=@s#‬‬
‫‪and‬‬
‫))‪reg.c#=prereq.cp#‬‬
‫‪if not exists(select cc# from coreq‬‬
‫‪where c#=@c# and not exists)select c# from reg‬‬
‫‪where reg.s#=@s#‬‬
‫‪and‬‬
‫))‪reg.c#=coreq.cc#‬‬
‫‪begin‬‬
‫(‪insert reg(s#,c#,trmno) values(@s#,@c#,@trmno‬‬
‫‪set @trmregunit=sum(unit) from crs inner join reg‬‬
‫‪on crs.c#=reg.c#‬‬
‫(‪Where s#=@s# and trmno=@trmno‬‬
‫‪end‬‬
‫‪else‬‬
‫‪@trmregunit=-3.0‬‬
‫‪else‬‬
‫‪@trmregunit=-2.0‬‬
‫‪else‬‬
‫‪@trmregunit=-1.0‬‬

‫‪ Sql-server‬روش هاي احضار رويه ها در‬

 ‫دو روش براي احضار رويه ها وجود دارد در روش اول بعد از نام رويه ليست ‪ Sql-server‬در‬
‫‪ .‬پارامتر هابا يک کاما بين آن ها مي آيد و اگر پارامتري را نخواهيم بفرستيم جاي آن را خالي مي گذاريم‬
‫‪ :‬را احضار مي کنيم ‪ pr_reg‬مثال ‪: 2‬با اين روش رويه‬
‫)‪Declare @myvar dec(3,1‬‬
‫‪pr_reg 8014681,1122323,@myvar‬‬
‫مثال ‪: 3‬پياده سازي روش دوم که آن را‬ ‫‪:‬نيز مي ناميم را در مثال زير مي بينيد ‪Call by name‬‬
‫)‪Declare @myvar dec(3,1‬‬
‫‪pr_reg‬‬
‫‪@s#=8014681,‬‬
‫‪@c#= 11223323,‬‬
‫‪@trmregunit=@myvar‬‬

‫تغيير وحذف رويه هاي ذخيره شده‬

‫براي تغييروحذف يک رويه ذخيره شده )مانند ديگر اشياءبه ثبت رسيده يک پايگاه داده( به ترتيب از‬
‫‪.‬استفاده مي کنيم ‪Drop‬و ‪ Alter‬دستور هاي‬
‫‪ :‬را تغيير مي دهيم ‪ pr_reg‬مثال ‪ : 4‬در مثال زير رويه‬
‫(‪Alter proc pr_reg‬‬
‫‪@name varchar(16),‬‬
‫‪@family varchar(20),‬‬
‫‪@trmno char(4),‬‬
‫‪@c# int,‬‬
‫‪@trmregunit dec(3,1) output‬‬
‫‪As‬‬ ‫‪…….‬‬

‫‪ :‬بررسي چند نکته‬

‫‪ .1‬مي توان از عبارت ‪ with recompile‬درجايي که يک رويه احضار مي شوداستفاده‬
‫کرد‪ .‬در اين صورت رويه دوباره کامپايل وبهينه سازي مي شود ‪.‬‬
‫‪ :‬مثال ‪5‬‬
‫‪Execute pr_reg‬‬
‫‪@S#= 8014681,@TRMNO=3822,@C#=1116554,@trmregunit‬‬
‫‪output‬‬
‫‪with recompile‬‬
‫انجام مي شود ‪).‬درصورتي ‪ EXECUTE‬احضاررويه به صورت صريح وبه کمک کلمه کليدي ‪2 .‬‬
‫درابتداي دسته انجام گيرد ‪ ،‬نيازي به نوشتن اين کلمه نيست‬ ‫)‪ .‬که احضار‬
‫)‪Declare @trmregunit dec(3,1‬‬
‫‪Execute pr_reg 8014681,3822 ,1116554,@trmregunit output‬‬

‫مثال ‪ : 6‬مي خواهيم رويه اي بنويسيم که دروس يک دانشجورا که بدون رعايت هم نيازي درترم جديدثبت نام‬
‫‪ .‬کرده ‪ ،‬حذف نمايد‬
‫)‪create procedure pr_delete_coreq_reg (@st# int‬‬
‫‪as‬‬
‫‪begin‬‬
‫‪delete from reg where‬‬
‫‪reg.s# = @st#‬‬
‫‪and‬‬
‫‪reg.c# in (select coreq .c# from coreq‬‬
‫‪where‬‬
‫‪coreq.c# = reg.c#‬‬
‫‪and‬‬
‫‪reg.s# = @st#‬‬
‫‪and‬‬
‫‪coreq.cp# not in (select reg. c# from reg‬‬
 ‫‪where‬‬
‫‪reg.s#‬‬ ‫‪= @st#‬‬ ‫))‬
‫‪end‬‬

‫‪.‬رويه فوق را مي توان به شکل زير احضار نمود‬

‫‪execute pr_delete_coreq_reg 8004367‬‬

‫دستورکار‬

‫يک رويه به نام ‪ _TrmGpa Pr‬بنويسيد که شماره يک دانشجو و شماره ترم را دريافت‬ ‫‪-1‬‬
‫نموده و معدل ترم دانشجو را محاسبه و بر گرداند ‪.‬‬
‫يک رويه به نام ‪ Pr_tot_stdtrm‬بنويسيد که شماره يک دانشجو را دريافت نموده ومعدل‬ ‫‪-2‬‬
‫کل‪،‬کل واحدهاي گذرانده وکل واحدهاي اخذشده دانشجورا محاسبه نموده وبرگرداند ‪.‬‬
‫يک رويه به نام ‪ Pr_Delete_Prereq_reg‬بنويسيد که شماره دانشجويي را گرفته‬ ‫‪-3‬‬
‫ودروسي راکه دانشجو بدون رعايت پيش نيازي ثبت نام نموده ‪ ،‬حذف نمايد ‪.‬‬
‫رويه اي به نام ‪Pr_Mydelete‬بنويسيد که شماره درس و حداقل تعداد ثبت نام در يک‬ ‫‪-4‬‬
‫درس براي تشکيل شدن آن درس را دريافت و در صورتي که نعداد ثبت نام در درس به حد‬
‫نصاب نرسيد ه است کليه ثبت نام هاي فعلي درس را حذف کند ‪.‬‬

‫آزمايش ‪4‬‬
‫‪SQL-Server‬در )‪(CURSORS‬کرسرها‬
‫پيش آگاهي‬
‫مقدمه‬
‫معموليک مجموعه )جدول( بوده ودرزبان هاي برنامه نويسي ‪SELECT ،‬باتوجه به اينکه خروجي دستور‬
‫امکان کارکردن باجداول وجودندارد‪ ،‬به کمک کرسرها امکان دسترسي به رکوردهاي يک جدول به شکل‬
‫‪ .‬رکوردبه رکورد وجوددارد‬
‫قبل از معرفي نحوه تعريف يک کرسر و خصوصععيات آن بععا تععوجه بععه زيععاد بععودن دسععته بنععدي هععاي مختلععف‬
‫‪ :‬کرسرها برحسب خصويات مختلف آن بهتر است ابتدا به معرفي بعضي ويژگي هايي کرسر ها بپردازيم‬
‫‪1-‬‬ ‫‪:‬طول عمر)حوزه(کرسر‬
‫کرسر هايي که ساخته مي شوند به صورت پيش فرض تا آخر پايدار بودن اتصال جاري به سرور باقي مي‬
‫که صراحتا از بين برده شونديا توسط عبارت‬ ‫‪.‬غيرفعال شوند ‪DEALLOCATE‬مانند مگر اين‬
‫‪2-‬‬ ‫‪:‬قدرت تغيير و به روز آوري جداولي که کرسر روي آن ها حرکت مي کند‬
‫به اين معني که بعد از اين که کرسري ساخته شد آيا مي تواند تغييري در تاپلي که روي آن قرار دارد‬
‫فقط حق خواندن ازاين تاپل را دارد‬ ‫‪.‬ايجاد کنديا اين که‬
‫‪3-‬‬ ‫نحوه حرکت کرسر روي تاپل هاي جدول‬ ‫‪:‬‬
‫اين که آيا کرسر اين قدرت را دارد که مثل بتواند علوه بر جلو رفتن به سمت عقب هم حرکت کنديا اين‬
‫جدول پرش کند‬ ‫‪.‬که به ابتداي‬
‫‪4-‬‬ ‫‪ :‬حساسيت به تغييرات ايجاد شده در جدول‬
‫به اين معني که آياپس ازبازکردن کرسر‪ ،‬اگرتغييراتي درجداول منبع کرسربه‬
‫دارد ياندارد‬ ‫‪ .‬وجودبيايد‪،‬درکرسرتاثير‬
‫‪:‬سرعت ايجاد و حرکت کرسر ‪5-‬‬
‫اين خصوصيت يک خصوصيت تر کيبي است و با توجه به اين که يک کرسر کدام يک از خصوصيات‬
‫موارد قبل را داشته باشد تعيين مي شود ‪.‬مثل مسلما کرسري که هم رو به جلووهم روبه عقب حرکععت مععي کنععد‬
‫‪.‬از کرسري که تنها رو به جلو مي رود کند تر است‬

‫نحوه استفاده از کرسرها‬

‫‪ :‬براي استفاده از يک کرسر بايد قدم هاي زير را طي نمود‬
‫‪1-‬‬ ‫تعريف کردن کرسر‪ :‬تعريف کرسربه شکل کلي زيرانجام مي شود‬ ‫‪:‬‬

‫‪DECLARE cursor_name CURSOR‬‬

‫] ‪[ LOCAL | GLOBAL‬‬
‫] ‪[ FORWARD_ONLY | SCROLL‬‬
‫] ‪[ STATIC | KEYSET | DYNAMIC | FAST_FORWARD‬‬
‫] ‪[ READ_ONLY | SCROLL_LOCKS | OPTIMISTIC‬‬
‫‪FOR select_statement‬‬
‫] ] ] ‪[ FOR UPDATE [ OF column_name [ ,...n‬‬

‫‪ :‬بررسي بعضي پارامتر هاي تعريف فوق‬

‫کلمه کليدي ‪ ، Local‬ميدان استفاده از کرسر را به تابع ‪،‬رويه يا رهانايي که رويه در آن‬ ‫•‬
‫تعريف شده محدود مي کند ‪.‬کلمه کليدي ‪Global‬به اين معناست که کرسر تا پايدار بودن اتصال‬
‫جاري به سرور باقي مي ماند مگر اين که صراحتا از بين برده شود ‪.‬‬
‫‪ FORWARD_ONLY :‬به اين معني است که کرسر مي تواند تنها روبه جلو حرکععت کنععد‬ ‫•‬
‫در حالي که ‪ SCROLL‬بودن کرسرهم حرکت رو به جلو وهم حرکت روبه عقب را براي کرسر‬
‫ممکن مي کند ‪.‬‬
‫‪ :STATIC‬اين کلمه کليدي باعث مي شود که کرسر اصل نسبت به تغييرات ايجاد شده در‬ ‫•‬
‫پايگاه داده حساس نباشد‪ .‬زيرا در اين حالت کرسر يک کپي از داده هارا به ‪tempdb‬منتقل مي‬
‫نمايد ‪.‬‬
‫‪ : KEYSET‬در اين حالت فقط ستون هاي کليدي تاپل هاي کرسر را مشخص مي کنند)اين‬ ‫•‬
‫‪ KEYSET‬مي نامند( در ‪ tempdb‬نگهداري مي شوند‪.‬بعد از باز کردن کرسر‬ ‫مجموعه را‬
‫مقادير اين کليد ها چون کپي از جدول اصلي است نسبت به تغييرات جداول اصلي غير حساس مي‬
‫شوندولي بقيه ستون ها نسبت به تغييرات حساسند ‪.‬‬
‫‪ :DYNAMIC‬در اين نوع کرسرهابا هر بار حرکت درکرسردستور ‪SELECT‬آنها دوبععاره‬ ‫•‬
‫اجرا مي شود بنابراين کامل نسبت به تغييرات پايگاه داده ها حساس است ‪.‬‬
‫‪ :FAST_FORWARD‬اين کرسر ها سريع ترين کرسرها هستندوترکيبي از گزينه هاي‬ ‫•‬
‫‪ FORWARD _ ONLY‬و ‪ READ_ONLY‬هستند ‪.‬‬
‫‪ :SCROLL_LOCKS‬در اين حالت بر خلف حالت ‪READ_ONLY‬امکان ‪UPDATE‬‬ ‫•‬
‫وجود دارد‪ .‬اينجاکليه تاپلهاي کرسر)ونه فقط تاپلي که جاري است( قفل مي شودوهيچ شي )‬
‫‪ (Object‬جز خود همين کرسرنمي تواند آن ها را تغيير دهد‪.‬در اين حالت مطمئنيم که ‪INSERT‬و‬
‫‪UPDATE‬با مشخص کردن تاپل مورد نظر حتما با موفقيت انجام مي شود ‪.‬‬
 ‫‪ :OPTIMISTIC‬تفاوت اين مورد با ‪SCROLL_LOCKS‬در قفل نکردن داده هااست ‪.‬‬ ‫•‬
‫يادآور مي شويم امکان استفاده از بعضي گزينه هاي فوق که معمول منطقًا متضاد هستند بعععه‬ ‫•‬
‫صورت هم زمان وجود نداردبه عنوان مثال يععک کرسععر از نععوع ‪FAST_FORWARD‬نمععي توانععد‬
‫خاصيت ‪ SCROLL _LOCKS‬يا ‪OPTIMISTIC‬راداشته باشد ‪.‬‬
‫‪2-‬‬ ‫‪:‬باز کردن کرسر‬
‫} ‪OPEN { [ GLOBAL ] cursor_name‬‬

‫در صورتي که دو کرسر همنام هم زمان هم به صورت محلي و هم به صورت سراسري وجود داشته باشند‬
‫براي باز کردن کرسر سراسري بايدکلمه کليدي ‪Global‬استفاده کرد ‪.‬‬

‫خواندن سطور ‪:‬‬ ‫‪-3‬‬

‫‪ .‬اجرا مي گردد در واقع يک رکورد جديد از کرسر خوانده مي شود ‪ FETCH‬هر بار که دستور‬

‫‪FETCH‬‬
‫‪[ [ NEXT | PRIOR | FIRST | LAST‬‬
‫‪| ABSOLUTE n‬‬
‫‪| RELATIVE n‬‬
‫]‬
‫‪FROM‬‬
‫]‬
‫} } ‪{ { [ GLOBAL ] cursor_name‬‬
‫] ] ‪[ INTO @variable_name [ ,...n‬‬

‫براي کنترل واکشي سطرها درهنگام استفاده از کرسرمتغيرسيستمي @@‪ FETCH_STATUS‬به کاربرده مي‬
‫شود ‪ .‬مقدار خروجي اين تابع وضعيت آخرين دسععتور ‪ FETCH‬را نمايش مي دهد‪،‬در صورتي که واکشي‬
‫موفقيت آميز باشداين تابع مقدار صفر را بر مي گرداند‪.‬‬

‫کلمه کليدي ‪ NEXT‬باعث مي شود تا سطربعداز سطر جاري واکشي شود‪.‬کلمات کليدي‬ ‫•‬
‫‪FIRST‬و ‪PRIOR‬و ‪ LAST‬به ترتيب معادل اولي ‪ ،‬قبلي و آخرين مي باشند‪.‬‬
‫‪ABSOLUTE n‬سبب مي شود تاپل ‪n‬ام از ابتداي کرسر واکشي شود ‪.‬‬ ‫•‬
‫‪RELATIVE n‬سبب مي شود تاپل ‪n‬ام بعد از تاپل جاري کرسرواکشي شود‪.‬‬ ‫•‬
‫با استفاده از عبارت ‪[ INTO @variable_name [ ,...n‬متغير هاي ذکر شده بعد از‬ ‫•‬
‫‪INTO‬بانتايج حاصل از واکشي کرسر مقداردهي مي شوند‪.‬انواع داده اي اين متغير ها بايدبا انواع‬
‫داده اي ستون هاي ذکر شده در جلوي ‪SELECT‬کرسر به ترتيب يکسان باشند ‪.‬‬
‫‪:‬بستن کرسر ‪4-‬‬

‫} ‪CLOSE { [ GLOBAL ] cursor_name‬‬

‫‪5-‬‬ ‫رها کردن حافظه اشغال شده توسط آن‬

‫} ‪DEALLOCATE { [ GLOBAL ] cursor_name‬‬

‫قدم هاي ‪ 2‬تا ‪ 4‬مي تواند تکرار شود يعني يک کرسر را بعد از بستن دوباره باز کرد که در اين صورت‬
‫‪.‬کرسر مجددًا از جدول اصلي مقدار دهي مي شود‬
‫حذف دروس ثبت نام شده دانشجويان که بدون رعايت هم نيازي اخذ نموده اند با استفاده از يک کرسر‬: 1 ‫مثال‬
‫ ) با فرض اين که هر درس فقط يک درس هم نياز دارد‬. 3 ‫ آزمايش‬6 ‫و رويه نوشته شده در مثال‬.)
‫ابتدا کرسر مورد نظر را ايجاد مي نمائيم‬:
declare cr_delete_prereq_reg cursor
SCROLL_LOCKS
FOR select s# from std
open cr_delete_prereq_reg
declare @st# int
fetch next from delete_prereq_reg into @st#
while ( @@fetch_status = 0)
begin
execute pr14 @st#
fetch next from cr_delete_prereq_reg into @st#
end
close cr_delete_prereq_reg
deallocate cr_delete_prereq_reg

‫در واقع‬.‫يکي از روش هاي ارتباط با رويه ها اين است که يک کرسر به عنوان پارامتر خروجي معرفي شود‬
‫ خروجي رويه يک کرسر است که مي توان با آن کار کرد‬.
‫ مي خواهيم رويه اي بنويسيم که شماره دانشجو را به عنوان ورودي دريافت نموده و نام دروسي که‬: 2 ‫مثال‬
‫ دانشجو ثبت نام نموده در پارامتر خروجي که يک کرسر است قرار بدهيم‬.
CREATE PROCEDURE pr_stdcourses_cursor
@s# int,
@stdcourses_cursor CURSOR VARYING OUTPUT
AS
SET @stdcourses_cursor = CURSOR
OPTIMISTIC
DYNAMIC FOR
SELECT cname from
FROM reg inner join crs
On crs.c#=reg.c#
Where reg.s#=@s#
OPEN @titles_cursor

‫ را در مواردي که يک کرسر به عنوان پارامتر خروجي تعريف مي شود به کار برده‬VARYING ‫کلمه کليدي‬
‫راکه پارامتر خروجي اين رويه اسععت را‬stdcourses_cursor@ ‫ در رويه بالابتداخواص کرسر‬. ‫مي شود‬
. ‫کرده ايم‬set
.‫ در دستورات زير از اين رويه استفاده مي کنيم‬. ‫سپس اين کرسر را باز و آماده واکشي کرده ايم‬

DECLARE @MyCursor CURSOR

EXEC pr_stdcourses_cursor @stdcourses_cursor = @MyCursor OUTPUT
Declare @cname varchar(25)
WHILE (@@FETCH_STATUS = 0)
BEGIN
FETCH NEXT FROM @MyCursor into @cname
Print 'the next course is:'+@cname
END
CLOSE @MyCursor
DEALLOCATE @MyCursor
GO
 ‫‪:‬دستورکار‬
‫بااستفاده ازرويه ‪ _TrmGpa Pr‬دردستورکارآزمايش ‪3‬ويک کرسر به نام‬ ‫‪-5‬‬
‫‪ ، Update_CR_TrmGpa‬معدل ترم )‪ (TrmGpa‬دانشجويان را اصلح نماييد ‪.‬‬
‫بااستفاده ازرويه ‪ Pr_tot_stdtrm‬دردستورکارآزمايش ‪3‬ويک کرسر به نام‬ ‫‪-6‬‬
‫‪Cr_tot_stdtrm‬معدل کل )‪ ، (Gpa‬کل واحدهاي گذرانده )‪ (TotpassUnit‬وکل واحدهاي‬
‫اخذشده)‪ (TotRegUnit‬دانشجويان را اصلح کنيد ‪.‬‬
‫با استفاده از رويه ‪ Pr_Delete_Prereq_reg‬دردستورکارآزمايش ‪3‬و يک کرسربه نام‬ ‫‪-7‬‬
‫‪ Cr_Delete_Prereq_reg‬دروس دانشجوياني را که بدون رعايت پيش نيازي )در جدول‬
‫‪(REG‬ثبت نام کرده اند حذف نمايد ‪.‬‬
‫با استفاده از رويه ‪ Pr_Mydelete‬دردستورکارآزمايش ‪3‬و يک کرسربه نام‬ ‫‪-8‬‬
‫‪ Cr_Mydelete‬ثبت نام هاي کليه دروس به حدنصاب نرسيده را حذف کند ‪.‬‬
‫آيا مي توان کرسرهاي ‪ Dynamic‬را با استفاده از کرسرهاي ‪ Static‬شبيه سازي کرد؟‬ ‫‪-9‬‬
‫بررسي کنيد ‪.‬‬

‫آزمايش ‪5‬‬
‫در ‪SQL‬‬ ‫تراکنش هاوتريگرها‬
‫پيش آگاهي‬
‫مقدمه ‪:‬‬

‫يکي ازاصول تامين جامعيت داده اي ‪ ،‬امکان اعمال به روز رساني منتشرشونده وتعريف واحدهاي منطقي‬
‫کاردرراستاي اجراي کامل ياعدم اجراي کليه مواردازيک مجموعه کارمي باشد ‪.‬‬
‫براي پياده سازي اين اصل ‪ SQL-Server‬تريگر)رهانا(وتراکنش رادراختياربرنامه نويس قرارداده است ‪.‬‬
‫احضارتريگرالزاما به صورت ضمني بوده وازطريق اجراي يکي ازدستورات ‪ insert ،delete‬يا ‪update‬‬
 ‫انجام مي شود ‪ .‬برنامه نويس رهانارابراي اجراي دستوراتي که بايدبه صورت خودکاربراي حفظ جامعيت داده‬
‫ها انجام شود ‪ ،‬تعريف مي کند ‪ .‬بنابراين تريگررامي توان تراکنشي دانست که باتغييرات داده فعال مي شود‬
‫مي کند ‪.‬‬ ‫وامکان اجراي يک واحد منطقي کاررا درجريان تغييرات داده اي فراهم‬

‫تراکنش )‪(Transaction‬‬
‫تراکنش مجموعه اي از دستورات ‪ SQL‬است که معمول تغييري در پايگاه داده ايجاد مي کند به گونه اي که‬
‫جامعيت و يکپارچگي داده ها همچنان برقرار باشد‪.‬اين مجموعه دستورات يا به طورکامل اجراء مي گردنععد ويععا‬
‫درصورت وجود اشکال دربين دستورات اجراي تمامي آن ها لغومي گردد ‪.‬‬
‫درواقع تراکنش ‪،‬يک واحد منطقي کار) ‪ (Logical unit work‬است که با استفاده از آن مي توان از پايان‬
‫درست وکامل کار اطمينان پيدا کرد‪.‬‬
‫‪ SQL‬براي اجراي تراکنش ها از فايل ثبت تراکنش ها )‪ (Log file‬استفاده مي کند که کليه تغييرات درآن‬
‫ذخيره مي شود‪ .‬براي افزايش سرعت وهمچنين براي اطمينان ازاجراي درست وکامل تراکنش ‪،‬معمول تغييرات‬
‫موردنظرعلوه برآن که درفايل هاي اصلي اعمععال مععي شععود ‪ ،‬درفايععل ‪ log‬نيزنوشته شده والبته رکوردهاي‬
‫تغييرداده شده درحالت ‪ lock‬قرارمي گيرند ‪ .‬درانتها درصورتي که قرارباشد تغييرات برگشت داده شود‪،‬‬
‫ازفايل ‪ log‬استفاده شده وتغييرات برگشت داده شدهودرنهايت به هرحال رکوردهاي ‪ lock‬شده آزادخواهند‬
‫شد ‪.‬‬
‫دستورات کنترل تراکنش‬
‫‪ : Begin Transaction‬نقطه شروع يک تراکنش است که ساختارکلي آن به شکل زيراست ‪:‬‬

‫‪BEGIN TRAN [ SACTION ] [ transaction_name | @tran_name_variable‬‬

‫] ] ] '‪[ WITH MARK [ 'description‬‬

‫‪ : transaction_name‬نامي اختياري است که به تراکنش داده شود وحداکثر ‪ 32‬کارکترمي باشد‪.‬‬

‫درتراکنش هايي که به صورت تودرتونوشته مي شود‪ ،‬بهتراست به بيروني ترين تراکنش نامي اختصاص داده‬
‫@‪ : tran_name_variable‬نام يک متغيرتعريف‬ ‫شود ‪.‬‬
‫شده توسط کاربراست که بايدبايکي ازانواع داده اي ‪ char ، nchar ،varchar‬ويا ‪ nvarchar‬قبل تعريف‬
‫شود ‪.‬‬

‫دفترتراکنش‬

‫دردفترتراکنش( ‪، Log (Transaction‬تراکنش بانامي که بعداز ‪ begin tran‬آورده شده ‪،‬همچنين نام‬
‫پايگاه داده اي که تراکنش برروي آن تعريف شده ‪ ،‬نام کاربر ‪،‬تاريخ ‪ ،‬زمان ‪،‬شرح تراکنش وشماره ترتيب‬
‫‪ (Log (LSN‬ثبت مي شود ‪ .‬براي هرتراکنش که ‪ mark‬مي شود يک رکورددرجدول ‪logmarkhistory‬‬
‫در ‪ msdb‬درنظرگرفته مي شود ‪ .‬اگريک تراکنش ‪mark‬شده‪ ،‬تغييراتي درپايگاه داده ايجادکرد‬
‫وکاربربخواهدکه تغييرات انجام نشود ‪،‬براي بازسازي پايگاه به وضعيت آن در يک زمان وتاريخ مشخص‬
‫کافي است بادادن يکي ازمشخصات تراکنش ‪،‬آن داده هارادوباره ‪ restore‬کرد ‪.‬‬

‫‪ :[ 'WITH MARK [ 'description‬اگراين عبارت استفاده شود‪ ،‬بايدبراي تراکنش نامي بيان شده باشد ‪.‬‬
‫کاربرمي تواند بدين وسيله بادادن نام تراکنش ‪ ،‬آن رادردفترتراکنش( ‪Log (Transaction‬ثبت کند‪.‬‬
‫‪ : description‬دراين قسمت توضيحي درموردتراکنش مي تواندآورده شود ‪.‬‬

‫‪commit transaction‬‬ ‫‪ : Commit Transaction‬به ازاي هر ‪ begin transaction‬حداقل يک‬

‫وجوددارد وپايان منطقي يک تراکنش رابيععان مععي کنععد ‪ .‬پععس ازاجععراي ايععن دسععتورهمه تغييراتععي کععه ازشععروع‬
‫تراکنش تااين قسمت درپايگاه داده بايدانجام شود‪،‬دائمي شده و منابعي که تراکنش دراختيارگرفته آزادمي گردد ‪.‬‬
‫] ] ‪COMMIT[ TRAN [ SACTION ] [ transaction_name | @tran_name_variable‬‬
‫‪ transaction_name‬و@‪ : tran_name_variable‬نام هايي هستند که بعداز ‪ begin tran‬آورده‬
‫مي شود ‪.‬‬
‫اگر ترکنش هابه صورت تودرتوتعريف شده باشند ‪ commit ،‬اي که دروني تعريف شده تاوقتي که بيروني‬
‫ترين ‪ commit tran‬اجراءنشود ‪ ،‬منابع انحصاري راآزادنمي کند ‪.‬‬
‫‪ : Save Transaction‬اين عبارت يک نقطه را دربين تراکنش براي استفاده دردستور ‪Rollback‬‬
‫‪ transaction‬تعيين مي کند ‪.‬‬

‫} ‪SAVE TRAN [ SACTION ] { savepoint_name | @savepoint_variable‬‬

‫پارامترها همانند قبل تعريف مي شوند ‪.‬‬

‫‪ : ROLLBACK TRANSACTION‬اين دستور‪ ،‬وضعيت داده هاي پايگاه رابه نقطه شروع تراکنش ويا به‬
‫نقطه اي که توسط ‪، savepoint‬که با ‪ SAVE TRANSACTION‬مشخص شده ‪ ،‬به عقب برمي گرداند‬
‫يعني تغييرات ايجادشده ازابتداي تراکنش يااز ‪ savepoint‬تااينجاراخنثي مي کند ‪ .‬اگراين دستوربدون نام‬
‫آورده شود ‪ ،‬تاشروع تراکنش تغييرات رابه عقب برمي گرداند واگردريک تراکنش تودرتوبه کاررود‪،‬تمام‬
‫تراکنش هاي داخلي راهم عقبگردمي کندتابه بيروني ترين ‪ BEGIN TRAN‬برسد ‪ .‬اگر دردرون تراکنش چند‬
‫‪ savapoint‬وجودداشت ‪ ROLLBACK‬تانزديک ترين نقطه ‪savepoint‬به ‪ ، ROLLBACK‬عقبگرد‬
‫مي کند ‪.‬‬
‫‪ transaction_name‬و@‪ : tran_name_variable‬دقيقا مانند ‪ begin tran‬تعريف مي شوند ‪.‬‬
‫‪ : savepoint_name‬نامي است که در ‪ SAVE TRANSACTION‬تعريف شده است وباعث مي شود که‬
‫‪ ROLLBACK TRAN‬تا اين نقطه به عقب برگردد ‪.‬‬
‫@‪ : savepoint_variable‬نام متغيري است که در ‪ SAVE TRANSACTION‬مشخص مي شود وقبل‬
‫بايدتعريف شده باشد ‪.‬‬
‫@@‪ : Trancount‬متغيري سراسري است که مقدار آن ازنوع ‪ integer‬است ومعرف تعدادتراکنش هاي‬
‫فعال مي باشد ‪ .‬باهر ‪ BEGIN TRANSACTION‬يک واحد به آن اضافه مي شود وباهر ‪COMMIT‬‬
‫‪ TRAN‬يک واحدازآن کم مي شود ‪ ROLLBACK TRAN.‬مقدار آن راصفرمي کند به جز ‪ROLLBACK‬‬
‫‪ TRAN savepoint_name‬که تغييري درمقدار آن ايجاد نمي کند ‪.‬‬

‫@@‪ :error‬يک متغيرسراسري است ومقدارآن معرف اين است که آخرين دستوراجراشده باموفقيت انجام‬
‫شده يانه ‪.‬اين متغير يک مقدار ‪ integer‬رابرمي گرداندکه کد خطايي که دراجراي آخرين دستور ‪T_SQL‬‬
‫انجام شده‪ ،‬رخ داده است را برمي گرداند ‪ .‬که در صورت عدم وجود خطا ‪،‬مقدار صفرمحتوي آن مي باشد ‪.‬‬
‫متن خطا همراه باشماره اي که مشخص کننده نععوع خطاسععت درجععدول سيسععتمي ‪ sysmessages‬آورده شده‬
‫است ‪.‬‬

‫مثال ‪ : 1‬مي خواهيم يک مجموعه دستور بنويسيم که در ابتدا دانشععجويي را در تععرم خععاص ودردرس خععاص‬
‫ثبت نام نمايد ‪ ،‬در صورتي که مجموع واحد هاي ثبت نام شده براي دانشجوکمتر از ‪ 100‬واحد باشد ‪ ،‬ثبت‬
‫نام وي را در اين درس لغو و در صورتي که معدل کل وي کمتر از ‪ 10‬باشد ثبت نام وي را در اين ترم لغو‬
‫نمايد‪.‬‬
‫‪begin Transaction‬‬
‫)‪Insert into STDTRM values (8006530,'3811',null‬‬
‫‪Save Transaction beforeregiser‬‬
‫)‪insert into REG values(8006530,'1117340','3811',null‬‬
‫‪if (select‬‬
‫‪TotRegUnit from STD‬‬
‫)‪where STD.S# = 8006530)<100‬‬
‫‪begin‬‬
‫' ‪print ' You can not Register in this course‬‬
‫‪Rollback Transaction beforeregiser‬‬
‫‪end‬‬
‫‪else if(select Gpa from STD WHERE STD.s#=8006530)<10‬‬
‫‪begin‬‬
‫' ‪print ' You can not Register in this term‬‬
‫‪Rollback Transaction‬‬
‫‪end‬‬
‫'‪PRINT 'success‬‬
‫‪Commit Transaction‬‬

‫تريگر )‪(TRIGGER‬‬
‫تريگر)رهانا( نوع خاصي از رويه است که توسط کاربر درراسععتاي تععامين جععامعيت درپايگععاه داده هععاتهيه شععده‬
‫ودرزمان تغيير پايگاه ازطريق درج ‪ ،‬حذف واصلح يععک ‪table‬يععا ‪ view‬فعال شده وعمليات موردنظررا‬
‫انجام مي دهد ‪ .‬بدين ترتيب مي توان باتعريف يک تريگراز اعمال تغييرات غيرمعتبرياناسععازگار در پايگععاه داده‬
‫ها جلوگيري کرده وازجامعيت ودرستي داده ها اطميينان حصععل نمععود ‪ .‬ايععن رويععه پععارامتر نععدارد و بععه طععور‬
‫ضمني فعال مي شود يعني همانند توابع و رويععه هععا بععه صععورت مسععتقيم احضععار نمععي شععوند بلکععه در ضععمن‬
‫اجراي يکي ازدستورات ‪ Update,Insert‬يا ‪ Delete‬اجرا مي شوند ‪ ،‬بنابراين هيچ دستوري وجود ندارد‬
‫که بتوان با استفاده از نام تريگر آن تريگر را احضارنمود و تنها عامل فعال کردن آن تغييرات داده مي باشد‪.‬‬
‫برروي هر يک ازدستورات ‪ insert ،delete‬و ‪ update‬مي توان چند تريگر تعريف کرد ‪ .‬اگردراجراي‬
‫بخشي ازتريگراشکالي ايجادشود‪ ،‬از کليه عمليات انجام شده صرفنظر مي شود‪ ،‬به اين معنا کععه همععواره يععا کععل‬
‫عمليات انجام شده ويا هيچ عملي انجام نخواهدشد ‪.‬‬
‫همچنين مي توان تريگرهاراباعبارات ‪TRIGGER ENABLE‬و ‪ DISABLE TRIGGER‬که در ‪ALTER‬‬
‫‪ TABLE‬به کاربرده مي شوند ‪ ،‬به ترتيب فعال ياغيرفعال کرد ‪.‬‬

‫جداول مجازي ‪ Deleted‬و ‪Inserted‬‬

‫اين جداول ساختار مشابه با جدولي دارد که در آن عمل درج ‪ ،‬حذف ‪ ،‬ويععا اصععلح انجععام شععده اسععت و تريگععر‬
‫روي آن تعريف شده است وبه صورت خودکععار توسععط ‪ SQL‬ايجاد مي شوند‪ .‬وجود اين دو جدول نياز به‬
‫تعريف متغير براي نگهداري اطلعات را برطرف مي کند ‪.‬اگر رکورد جديدي اضافه شود ايععن رکععورد هععم در‬
‫جدول اصلي وهم در جدول ‪ Inserted‬وارد مي شود و اگر رکوردي حذف گردد آن رکورد وارد جدول‬
‫‪ Deleted‬نيز مي شود‪ .‬در هنگام ‪ Update‬نيز رکورد قبلي در جدول ‪ Deleted‬و رکورد جديد در جدول‬
‫‪ Inserted‬قرار مي گيرد‪ .‬در واقع براي هر جدولي که تريگر تعريف شده است اين دو جدول در هنگام فعال‬
‫شدن تريگر به صورت پويا براي هر کاربر در حافظه ‪ RAM‬سيستم ايجاد مي گردد ‪.‬‬
‫به تاپل هاي اين دو جدول مانندتمام جداول ديگر به کمک دستور هععاي ‪ SQL‬مي توان دسترسي داشت ولي‬
‫مستقيما نمي توان آن را تغيير داد‪.‬‬

‫ايجاد تريگر ها‬

‫ساختاراصلي يک تريگر به صورت زيراست ‪:‬‬

‫‪CREATE TRIGGER trigger_name‬‬

‫} ‪ON { table | view‬‬

‫{‬
‫} ] ‪{ { FOR | AFTER | INSTEAD OF } { [ INSERT ] [ , ] [ UPDATE‬‬
‫‪AS‬‬
‫) ‪[ { IF UPDATE ( column‬‬
‫] ) ‪[ { AND | OR } UPDATE ( column‬‬
‫] ‪[ …n‬‬
‫]}‬
‫] ‪sql_statement [ …n‬‬
 ‫}‬
‫}‬

‫توجه شود که جدول ياديدي که تريگربرروي آن تعريف مي شود ‪ ،‬بعدازکلمه ‪ ON‬بيان مي شود‪.‬‬
‫‪ :AFTER‬يعني اين تريگر بعد از اعمال تغييرات دادهاي در جدول مورد نظر فعال گردد‪.‬‬
‫‪ INSTEAD OF:‬يعني تغييرات داده اي در جدول يا ديد مورد نظر اعمال نشده و فقط تريگر فعععال گععردد‪.‬‬
‫البته ممکن است تغييرات بعدٌا از طريق دستورهاي تريگر در جدول يا ديد مورد نظر اعمال شود‪.‬‬
‫‪: FOR‬مانند ‪ AFTER‬عمل مي کند بااين تفاوت که مي تواند روي ديد ها هم تعريف شود ‪.‬‬
‫تذکر‪ :‬تريگر درصورت مشخص نکردن هيچ کدام ازسه مورد بال ‪ AFTER ،‬راپيش فرض قرار مي دهد ‪.‬‬
‫پس ازکلمه ‪ AS‬بدنه تريگر قرارمي گيرد که درآن عملي که تريگر قرار است انجام دهد ‪ ،‬نوشته مي شود ‪.‬‬
‫‪ : (update(column‬مقدار اين عبارت ‪ true‬يا ‪ false‬بوده و نشان مي دهد که آيا روي ‪column‬‬
‫مورد نظر عمل اصلح انجام شده است يا نه )در هنگام درج و اصلح فيلد مورد نظر نيز اين مقدار ‪ true‬مي‬
‫باشد‪ .‬به کمک اين عبارت و دستور ‪ if‬مي توانيم در مقابل تغيير بعضي از فيلدهاي مورد نظر عکس العمل‬
‫مناسب پيش بيني نمود‪.‬‬
‫نکته ‪:‬دربدنه تريگرنمي توان ازدستورات ‪ CREATE DATABASE ، ALTER DATABASE‬و ‪DROP‬‬
‫‪ DATABASE‬استفاده کرد ‪.‬‬
‫تغيير و حذف تريگر‬
‫براي تغييروياحذف يک تريگربه ترتيب ازدستورات ‪ ALTER TRIGGER‬و ‪ DROP TRIGGER‬استفاده‬
‫مي شود ‪.‬‬
‫‪ALTER TRIGGER trigger_name‬‬ ‫‪...‬‬
‫‪DROP TRIGGER trigger_name‬‬

‫مثال ‪ : 2‬باتوجه به اين که به دليل قانون جامعيت ارجاعي نمي توان دانشجويي که ثبت نام دارد را از جدول‬
‫‪ STD‬حذف نمود تريگري روي اين جدول مي نويسيم که به جاي دستور ‪ Delete‬ابتدا دروس ثبت نامي‬
‫وي در جدول ‪ REG‬وبعدا رکورد هاي مرتبط با دانشجو در جدول ‪ STDTRM‬را حذف نموده ونهايتا دا‬
‫نشجو را از جدول ‪ STD‬حذف نمايد‪.‬‬
‫‪create trigger Tr_Delete_STD‬‬
‫‪ON STD‬‬
‫‪INSTEAD OF DELETE‬‬
‫‪AS‬‬
‫‪Begin‬‬
‫‪DECLARE @s# int‬‬
‫‪select @s# = s# from Deleted‬‬
‫‪delete from REG where REG.S# = @S#‬‬
‫‪delete from STDTRM where STDTRM.S# = @S#‬‬
‫‪delete from STD where STD.S# = @S#‬‬
‫' ‪print ' Delete student from REG and STDTRM and STD‬‬
‫‪End‬‬
‫مثال ‪ : 3‬تريگري مي نويسيم که وقتي نمره دانشجو در جدول ‪ REG‬اصلح مي شود معدل ترم‬
‫دانشجو)‪ (TrmGpa‬در جدول ‪ STDTRM‬اصلح شود ‪.‬‬
‫‪CREATE Trigger Tr_Update_TrmGpa‬‬
‫‪ON REG‬‬
‫‪after Update‬‬
‫‪AS‬‬
‫)‪if Update(Grade‬‬
‫‪BEGIN‬‬
‫)‪declare @SumGrade dec(4,1‬‬
‫)‪declare @SumUnit dec(4,1‬‬
‫‪DECLARE @S# INT‬‬
‫)‪DECLARE @TrmNo char(4‬‬
‫)‪DECLARE @c# char(7‬‬
SELECT @S# = S# , @TrmNo = TrmNo , @C# = C# FROM INSERTED
select @SumGrade = sum(CRS.Unit*REG.Grade),@SumUnit = sum (unit)
from REG,CRS
where REG.c# = CRS.c#
and
REG.C# = @C#
and
REG.TrmNO =@TrmNo
and
Reg.s# = @s#
update STDTRM SET TrmGpa=(@sumGrade/@SumUnit)
where stdtrm.s# =@S#
and
stdtrm.TrmNo=@TrmNo
print 'Grade and TrmGpa Updated'
END

‫ در صورتي که درس‬، ‫ تريگر ي مي نويسيم که هر بار که يک دانشجو در درسي ثبت نام مي کند‬: 4 ‫مثال‬
. ‫ از ثبت نام وي جلوگيري نمايد‬،‫اخذ شده جزء دروس گذرانده وقبول شده دانشجو باشد با دادن پيغام مناسب‬
create trigger Tr_RepeatedCourse
on reg
after insert
as
begin
if ((select count(*) from reg,inserted
where
REG.c# = inserted.c#
and
REG.s# = INSERTED.s#
and
REG.TrmNo <> Inserted.TrmNo
and
REG.grade> (select passgrade from CRS where CRS.c#
=Inserted.c#))>0)
begin
print 'You register this course in previous terms'
rollback transaction
return
end
print 'You register this course '
commit transaction
End
‫ مي خواهيم تريگري بنويسيم که هر بار که يک دا نشجو در درسي ثبت نام مي کند تعععداد افععرادي‬: 5 ‫مثال‬
‫ نفر باشد با دادن‬60 ‫ در صورتي که تعداد آن ها بيش از‬، ‫را که در آن درس ثبت نام کرده اند محاسبه نموده‬
.‫ ازثبت نام وي جلوگيري نمايد‬، ‫پيغام مناسب‬
create trigger Tr_CRS_Capacity
ON REG
After INSERT
AS
Begin
declare @C# char(7)
declare @cnt int
DECLARE @TrmNO char(4)
‫‪select @C#=C# , @TrmNO=TrmNO from INSERTED‬‬
‫‪select @cnt=count(*) from reg‬‬
‫‪where‬‬
‫‪REG.c# =@c#‬‬
‫‪and‬‬
‫‪REG.TrmNo = @TrmNO‬‬

‫‪if @cnt > 60‬‬

‫‪begin‬‬
‫'!‪print 'This course have not capacity‬‬
‫‪rollback transaction‬‬
‫‪return‬‬
‫‪end‬‬
‫‪commit transaction‬‬
‫‪End‬‬

‫دستور کار‬
‫‪ -1‬با استفاده تابع ‪TotRegUniFn_Update‬تريگري به نام ‪ Tr_Update_TotRegUnit‬بنويسيد که‬
‫جدول ‪ REG‬رکوردي درج يا حذف مي شود مقدار جديذ ‪ TotRegUnit‬در جدول‬ ‫هر بار که در‬
‫‪ STD‬اصلح کند‪.‬‬
‫‪ - 2‬تريگري به نام ‪Tr_Update_Gpa_TotPassUnit‬بنويسيد که وقتي نمععره دانشععجو در جععدول ‪REG‬‬
‫شود معدل کل دانشجو)‪ (Gpa‬و مجموع واحد پاس شده دانشجو )‪ (TotPassUnit‬در‬ ‫اصلح مي‬
‫جدول ‪ STD‬اصلح شود ‪.‬‬
‫‪ -3‬تريگر به نام ‪ Tr_Del_Prereq‬بنويسيد که هر بار که يک دا نشجو در درسي ثبت نام مي کند قبل از‬
‫بررسي کرده در صورتي که درس هاي پيش نياز آن را اخذ نکععرده باشععد بععا دادن پيغععام‬ ‫درج ثبت نام‬
‫مناسب‪ ،‬از بت نام وي جلوگيري نمايد ‪.‬‬
‫‪ -4‬يک تريگر به نام ‪Tr_Unit_Limit‬بنويسيد که هر بار که يک دا نشجو در درسي ثبت نام کند و يا ثبعععت‬
‫نظر درس اخععذ شععده اصععلح کنععد ‪ .‬مجمععوع وا حععد هععاي ثبععت نععامي اورا در تععرم جععاري‬ ‫نام خود را از‬
‫محاسبه نموده ‪ ،‬در صورتي که بيش از ‪20‬واحد ثبت نام نموده بعععد از دادن پيغععام مناسععب ‪ ،‬ازثبععت نععام وي‬
‫جلوگيري نمايد ‪.‬‬

‫آزمايش ‪6‬‬
‫پيش آگاهي‬
‫در اين آزمايش مي خواهيم جدول جديدي تعريف کنيم وبااستفاده از آن به سؤالتي پاسخ دهيم که در آنها‬
‫ارجا ع جدول به خود جدول صورت مي گيرد که دراين صورت براي ‪ join‬کردن جدولي باخودش‬
‫الزامابايدازنام مستعاراستفاده شود ‪.‬‬
‫جدول زيررادرنظرمي گيريم ‪:‬‬
‫)‪EMPLOYEE(E#,Ename,EMgr#‬‬
‫)‪ nchar(5‬نعععام کارمنعععد بعععانوع داده اي‬ ‫درايعععن جعععدول‪ #E ،‬شماره کارمنديبانوع داده اي ‪، Ename‬‬
‫داده اي ‪ (nchar(5‬مي باشد و کليد اصلي‬ ‫‪ (nvarchar(50‬و ‪ #EMgr‬شماره کارمندي رئيس کارمندبانوع‬
‫فايل ‪،‬صفت خاصه ‪ #E‬مي باشد و ‪ #EMgr‬راکليدخارجي که به ‪ #E‬رجوع مي کند ‪ ،‬تعريف مي کنيم ‪.‬‬
‫مثال ‪ :‬مي خواهيم تابعي به نام ‪ fn_FindReports‬تعريف کنيم که مقدارپارامتر ‪ #INE‬رابه عنوان ورودي‬
‫دريافت کرده ويک جدول بانععام ‪، retFindReports‬شامل شماره ونام کارمندان زيردست کارمند ‪#INE‬‬
‫رادرکليه سطوح تاپايين ترين سطح رابرگرداند ‪ .‬توجه شودکه الگععوريتم مععذکوربه صععورت کلععي يععک الگععوريتم‬
‫بازگشتي مي باشد که به دليل عدم وجود امکانات بازگشتي در ‪ MS_SQL‬الگوريتم مذکورشبيه سازي شده است‬
‫‪.‬‬
Create function fn_FindReports (@INE# nchar(5))
RETURNS @retFindReports TABLE (E# nchar(5) primary key,
Ename nvarchar(50) NOT NULL,
EMgr# nchar(5) refrences EMPLOYEE(E#))
AS
BEGIN
‫ تعريف مي کنيم‬، ‫ متغيري رابراي نگاه داشتن تعداد سطرهاي اضافه شده به جدول کمکي‬.
DECLARE @RowsAdded int
PROCESSED ‫جدول يک فيلد به نام‬ ‫جدولي تعريف مي کنيم تا نتايج مياني تابع رادرآن نگاه داريم ودراين‬
. ‫ جداکنيم‬،‫تعريف مي کنيم تابدين وسيله بتوانيم سطرهاي پردازش شده راازسطرهاي جديدواردشده‬
DECLARE @reports TABLE (E# nchar(5) primary key,
Ename nvarchar(50) NOT NULL,
EMgr# nchar(5),
processed tinyint default 0)
، ‫جدول ايجادشده رابادادن مشخصات مربوط به کارمندي که شماره مستخدمي آن به عنوان ورودي داده شده‬
‫ توسط جدول مقداردهي اوليه مي کنيم‬. EMPLOYEE
INSERT @reports
SELECT E#, Ename, EMgr#,0
FROM employee
WHERE E# = @InE#
.‫ مي شود‬set 1 ‫ درابتدابامقدار‬RowsAdded@
SET @RowsAdded = @@rowcount
‫ کارهاي زيرراانجام بده‬،‫ اضافه شده که زيردست هايش پيدانشده‬. @reports ‫تاوقتي که کارمندجديدي در‬
‫جدول‬
WHILE @RowsAdded > 0
BEGIN
. ‫ کن‬set 1 ‫ هرکارمندي که قراراست زيردست هايش پيداشود رابامقدار‬processed ‫فيلد‬
UPDATE @reports
SET processed = 1
WHERE processed = 0
. ‫وارد کن‬reports ‫دارد رادرجدول‬1 ‫ برابر‬processed ‫زيردست هاي هرکارمندکه مشخصات‬
INSERT @reports
SELECT e.E#, e.Ename, e.EMgr#, 0
FROM employee e, @reports r
WHERE e.EMgr#=r.E# and e.EMgr# <> e.E# and r.processed = 1
‫بريز‬. @RowAdded ‫@اضافه شده رادرمتغير‬reports ‫تعدادسطرهايي که جديدا به جدول‬
SET @RowsAdded = @@rowcount
‫کن‬set 2 ‫ کارمنداني که زيردستان آن ها پيداشده رابامقدار‬processed ‫فيلد‬
UPDATE @reports
SET processed = 2
WHERE processed = 1
END
‫نتيجه نهايي رادرجدول خروجي تابع وارد کن‬
INSERT @retFindReports
SELECT E#, Ename, EMgr#
FROM @reports
RETURN
END
GO
‫دستورکار‬
 ‫جدول ‪ EMPLOYEE‬رابامشخصات گفته شده درقسمت پيش مطالعه ايجاد کرده وآن‬ ‫‪-1‬‬
‫راباداده مناسب پرنماييد ‪ .‬وسپس به سؤالت زيرپاسخ دهيد ‪.‬‬
‫تابع مثال ارائه شده درقسمت پيش آگاهي را به کمک دستور ‪ select‬وباشماره‬ ‫‪-2‬‬
‫کارمندي هاي مختلف ‪ ،‬احضار نموده ونتايج حاصله رابررسي نماييد ‪.‬‬
‫يک تابع بنويسيد که شماره کارمندي يک کارمند راگرفته ونام رئيس ونام رئيس رئيس‬ ‫‪-3‬‬
‫کارمند رااستخراج نمايد ‪.‬‬
‫تابعي بنويسيد که شماره کارمندي يک کارمند راگرفته ونام کارمنداني رااستخراج کند که‬ ‫‪-4‬‬
‫رئيس آن ها رئيس کارمندمذکورباشد ‪).‬يعني کارمنداني که رئيس مشترک دارند ‪(.‬‬
‫يک تابع بنويسيد که شماره کارمندي کارمند را به عنوان ورودي گرفته ونام زيردستان‬ ‫‪-5‬‬
‫کارمندرادرسطح چهارم استخراج نمايد‪.‬‬
‫تابعي تعريف کنيد که شماره کارمندي يک کارمند راگرفته ونام رئيس کارمندرادرسطح‬ ‫‪-6‬‬
‫چهارم استخراج کند ‪.‬‬
‫يک تابع بنويسيد که شماره کارمندي يک کارمند راگرفته ونام کليه رؤساي‬ ‫‪-7‬‬
‫کارمندمذکوررااستخراج نمايد ‪.‬‬

‫آزمايش پنجم‬
‫معرفي ساختارهاي از زبان ‪#C‬که در اين آزمايشگاه از آن ها استفاده شده است‪.‬‬
‫پيش مطالعه‪:‬‬
‫با توجه به آشنايي دانشجويان اين درس‪ ،‬با زبان ‪ C‬در اين بحث تنها به معرفي مختصر ساختارهايي كه در‬
‫پياده سازي بخش " برنامه كاربردي " اين آزمايشگاه كاربرد دارند از زبان ‪ #C‬مي پردازيم‪.‬‬
‫بخش ‪1‬‬
‫‪ -1‬تعريف متغيرها ‪ :‬تعريف متغي‌رها در زبان ‪ #C‬مانند زبان ‪ C‬صورت مي گيرد مثال ‪:‬‬
‫‪Float‬‬
‫‪m,n‬‬
‫‪ -2‬تعريف ثابت هاي نمادين ‪ :‬ثوابت در زبان ‪ #C‬نيز مانند زبان ‪ C‬با استفاده از ‪ define#‬تعريف مي‬
‫شوند ‪.‬مثال‪:‬‬
‫‪define Myvalue#‬‬
‫‪100‬‬
‫‪double‬‬ ‫عبارتند از ‪:‬‬ ‫پركاربرد در ‪#C‬‬ ‫انواع داده اي‬ ‫برخي از‬ ‫انواع داده اي ‪:‬‬ ‫‪-3‬‬
‫‪ ,bool,float,int,char‬محدوده كاربرد اين انواع داده اي عينًا مانند زبان ‪ C‬مي باشد‪ .‬در ‪ #C‬پيش وند‬
‫هاي ‪ Long , unsigned , Signed‬و ‪ Short‬همراه با بعضي از انواع داده اي بالقابل استفاده هستند‬
‫ل نوع داده اي ‪ char‬در حالت عادي محدوده ‪ -127‬تا ‪ 127‬را شامل مي شود ولي ‪unsigned‬‬ ‫‪.‬مث ً‬
‫ل متغير ‪ Long int‬محدوده‬ ‫‪ char‬محدوده ‪ 0‬تا ‪ 256‬را در بر مي گيرد يا مث ً‬
‫‪ – 21 47 48 36 47‬تا ‪ 21 47 48 36 47‬را مي پوشاند‪ .‬از بررسي محدوده بقيه متغيرها به علت‬
‫نداشتن كاربرد در اين آزمايشگاه چشم مي پوشيم‪.‬‬
‫‪ -4‬عملگر هاي زبان ‪#C‬مانند زبان ‪C‬عبارتند از‪:‬‬
‫محاسباتي‪- -,%,/,*,-,+,=:‬و‪++‬‬ ‫•‬
‫رابطه اي‪=!,==,=<,=>,>,<:‬‬ ‫•‬
‫منطقي‪||,&&,!:‬‬ ‫•‬
‫در زبان ‪ #C‬مي توان از عملگرهاي تركيبي = ‪ % =, / =,* =,− =,+‬مانند زبان ‪ C‬استفاده كرد‪.‬‬

‫بخش دوم‪ :‬آرايه ها در ‪#C‬‬

 ‫‪ -‬آرايه هاي يك بعدي ‪:‬‬
‫براي تعريف آرايه ها در زبان ‪#C‬از ساختار زير استفاده مي كنيم‪.‬‬
‫‪:[DataType [] Arrayname = new Aray type [No of elements‬‬
‫‪No of elements‬مي تواند توسط يك متغير هم تعيين شود‪.‬‬
‫مثال ‪:‬‬
‫‪[Int[] b=new int [L‬‬ ‫‪ [Floot [] a1= new Floot[5‬يا‬
‫آرايه هاي چند بعدي‬ ‫‪-‬‬
‫براي تعريف آرايه هاي چند بعدي نيز از ساختاري مشابه استفاده مي كنيم‪.‬‬
‫براي مقدار دهي اوليه به يك آرايه در هنگام تعريف كافي است مقادير اوليه را در }{ در جلوي تعريف‬
‫آرايه قرار دهيد‬

‫براي مقدرا دهي اوليه به آرايه هاي چند بعدي مي توانيد از روش زير هم استفاده کنيد‪:‬‬
‫‪{Int [,] a=new int [2,3]{1,3,5,7,9,11‬‬
‫تعدادعناصرآرايه ‪ :‬تمامي آرايه از كلسي به نام ‪ Array‬ارث مي برند‪ .‬اين كلس خاصيتي به نام‬
‫‪ Length‬دارد كه از آن مي توانيد براي تعيين تعدادعناصرآرايه استفاده كنيد‪.‬‬
‫مثال‪:‬‬
‫‪;Int l=a.Length‬‬
‫بعد از اين در ‪ l‬مقدار ‪ 6‬قرار مي گيرد‪.‬‬
‫در اين جا اين نكته را هم ذكر مي كنيم كه كلس ‪ Array 10‬متد مختلف را هم پياده كرده است‪ .‬كه معمو ً‬
‫ل‬
‫با دستورات عادي قابل پياده سازي هستند يكي از پركاربردترين اين متدها ‪ ،‬متد ‪ Sort‬است كه عناصر آرايه‬
‫را مرتب مي كند و نحوه كاربرد آن به شكل زير است‪.‬‬
‫‪:(Array . Sort (Array name‬‬
‫مثال‪:‬‬
‫‪:(Array.Sort (a1‬‬

‫اين نكته را نيز يا‌د آور مي شويم كه پارامتر اين تابع بايد يك آرايه تك بعدي باشد‪.‬‬

‫بخش سوم ‪:‬‬

‫شرط هاو حلقه سازي در ‪: #C‬‬
‫ساختار هاي شرط وحلقه سازي در زبان ‪#C‬از جملععه ‪if,switch,for,while,do…while‬درزبععان‬
‫‪#C‬عينا مانند زبان ‪C‬قابل استفاده هستند‪.‬‬

‫بخش چهارم‪:‬‬
‫كلس ها‪ ،‬متدها و خصوصيات آنها در ‪: #C‬‬
‫نوشتن متدهاي مربوط به كلس ها‪:‬‬
‫براي نوشتن متدها بايد نوع‪ ،‬نام ‪ ،‬پارامترها و بدنه تابع مشخص شود‪.‬‬
‫‪(Private int getarg(int a,int b‬‬
‫}‬
‫‪;Int temp‬‬
‫‪;Temp (a+b)/2‬‬
‫‪;(Return (temp‬‬
‫{‬

‫‪-‬نوشتن متدهاي همنام )‪ : (overloaded‬توابع يك كلس مي توانند همنام باشند ولي لزم است نوع‬
‫يا تعداد‬
‫پارامتر هاي آن ها جهت شناسايي در زمان احضار متفاوت باشععديعني ايععن توابععع پععارامتر هععاي متفععاوتي ) چععه‬
‫ازنظر نوع چه از نظر( تعداد دريافت كنند در اين صورت بععا تععوجه بععه پارامترهععاي هععايي كععه در زمععان اجععرا‬
‫استفاده مي شود به يكي از آن توابع ارجاع مي شود مثال ‪:‬‬
‫‪(int findMax(int a,int b‬‬
‫}‬
‫‪(If(a>b‬‬
‫‪;(Return(a‬‬
‫‪else‬‬
‫‪;(Return(b‬‬
‫{‬

‫‪(int finaMax(float a, float b‬‬

‫}‬
‫بدنه اين تابع هم مشابه تابع قبلي است‪.‬‬
‫{‬

‫حال فرض كنيد درزمان اجرا ‪ find max‬صدا زده شود در اين صورت در صورتي كه هر دو پارامتر آن از‬
‫نوع ‪ int‬بودند مقدار بازگشتي از نوع ‪ int‬و در صورتي كه هر دو پارامتر آن ‪ float‬بودند مقدار بازگشتي‬
‫از نوع ‪ float‬است‪.‬‬
‫جنبه ديگري از نوشتن متدهاي همنام نوشتن متدهاي يكسان )با پارامترهاي يكسان ( در ‪ 2‬كلس است در‬
‫اين صورت اين توابع با توجه به نام كلسشان كه قبل از نام متد مي آيد مشخص مي شوند‪.‬اين جنبه از نوشععتن‬
‫توابع همنام را چند ريختي مي ناميم‪.‬‬
‫‪-‬نحوه ارسال آرگومان ها براي توابع‪ :‬براي ارسال آرگومان ها به توابع عينًا مانند زبان ‪ C‬عمل مي شود در‬
‫اين صورت ارسال پارامترها ‪ by value‬خواهد بود يعني تغيير پارامتر ها در تابع هيچ تاثيري در آرگومان‬
‫هاي احضار نخواهد داشت ‪.‬ولي اگر بخواهيم فراخواني ‪ by refernce‬باشد در اين صورت يكي از روش‬
‫هاي ممكن استفاده از كلمه كليدي ‪ Out‬است‪ :‬مثال ‪:‬‬
‫‪(Private void Inc (out int x,out int y‬‬
‫}‬
‫‪;++X‬‬
‫‪;++Y‬‬
‫{‬
‫در صورتي كه ازكلمه كليدي ‪out‬استفاده شود حتي مي توان پارامتر هايي که از قبل مقدار دهي نشده اند را به‬
‫اين توابع فرستاد ومثل در ابتداي تابع آن ها را مقدار دهي كرديعني مي توان از آن ها به عنوان خروجي تابع‬
‫استفاده کرد‪.‬‬
‫مثال‪:‬‬
‫‪(Private void Initialize(out int x,out inty‬‬
‫}‬
‫; ‪X=5‬‬
‫‪;Y=8‬‬
‫{‬

‫در هنگام ارسال پارامتر به متدهايي كه پارامترهايي با مشخصه ‪ out‬دارند بايد يك كلمه كليدي ‪ out‬را نيز‬
‫ذكر كرد‪.‬‬
‫مث ً‬
‫ل‬
‫‪;Int x,y‬‬
‫‪(Initialize (out x,out y‬‬
 ‫نوشتن متدهايي با پارامترهاي از نوع آرايه ‪:‬‬

‫نوشتن توابعي كه پارامترهاي از نوع آرايه دارند هيچ تفاوتي با نوشتن توابع معمولي ندارد‪ .‬حتي اين‬
‫امكان وجود دارد كه قبل از نام تابع كلمه ‪ out‬را ذكر مي كرد در اين صورت ارسال آرايه ‪by reference‬‬
‫خواهد بود‪.‬‬
‫مثال فرض كنيد كه تابعي به شكل كلععي زيععر نوشععته ايععم كععه وظيفععه آن مرتععب کععردن آرايععه ‪ a‬در محدوده بين‬
‫‪ Fpoint,Spoint‬و برگرداندن مقدار بزرگترين عنصر آرايه در اين محدوده است‪.‬‬
‫‪(Private int Myfunc (int[] a, int Spoint , int Fpoint‬‬
‫}‬
‫…‪.‬‬
‫{‬
‫ل مي توان به شكل زير استفاده كرد‪.‬‬ ‫‪ .‬اين تابع را مث ً‬
‫‪,Int Max‬‬
‫‪{int [ ] Array = new Array [8] :{8,4,4,14,13,2,1,0‬‬
‫‪(Max=My func(Array ,1,5‬‬

‫‪ -‬نحوه ارث بري يك كلس از كلس ديگر‪ :‬در زبان ‪ #C‬نيز مانند زبان هاي ديگر شي گرا براي اين كه يك‬
‫كلس از كلس ديگر ارث ببرد‪ .‬از عملگر ‪ :‬استفاده مي شود‬
‫فرض كنيد كلسي به نام ‪ Shape‬تعريف كرده ايم در اين صورت كلس ‪ Triangle‬مي تواند از آن ارث‬
‫بععبرد و خصوصععيات ومتععدهاي مععورد نيععاز خععود را بععه آن اضععافه كنععد يععا حععتي خصوصععيات و متععدهاي كلس‬
‫‪ Shape‬را باز نويسي كند‪.‬‬
‫در صورت ارث بردن يك كلس از كلس ديگر تمععامي متععدها وخصوصععيات ‪ Proteted , Public‬كلس‬
‫پايه به كلس فرزند ارث مي رسد مثل اگععر كلس ‪ Shape‬خصوصيتي به نام ‪ xleftouterpoint‬داشته‬
‫باشد اين خصوصيت براي كلس ‪ Triangle‬هم قابل استفاده خواهد بود‪ : .‬مث ً‬
‫ل‬
‫‪()‍Triangle MyTriangle= new Triangle‬‬
‫‪;MyTriangle .xleftouterpoint = 1‬‬
‫استفاده از كلمه كليدي ‪ new‬وبعدآوردن نام كلس موجب ايجاد يك شي جديد از يك كلس مي شود‪ .‬و در‬
‫صورتي كه كلس سازنده اي داشته باشد آن سازنده هم صدا زده خواهد شد‪ .‬در تعريف بال بعد از تعريف شععي‬
‫‪ My MyTriangle‬ازكلس ‪ Triangle‬مقدار خصوصيت ‪ xleftouterpoint‬آن به ‪ Set، 1‬شده است‪.‬‬

‫معرفي کنترل هاي فرمي مورد نياز در آزمايشگاه از زبان ‪:#C‬‬

‫محيط ‪: C# Visual Designer‬‬

‫‪Form Designer‬‬ ‫پنجره‬ ‫پنجره تنظيم رويدادها‬

‫وخصوصيات‬
‫جعبه ابزار‬
 ‫براي ايجاد فرم هاي تحت ويندوز کافي است ‪:‬‬
‫‪-1‬کنترل هاي مورد نياز خود را به فرم موجود اضافه کنيد‪.‬‬
‫‪ -2‬با استفاده از پنجره خصوصيات)‪(properties‬صفات کنترل را با مقادير دلخواه خودتان تنظيم کنيديا‬
‫تنظيم خصوصيات آن به مقادير دلخواه خودرا کدنويسي کنيد‪).‬مثل در قبال کليک کردن يک کليدخصوصيت‬
‫رنگ فرم به مقداري که انتخاب شده تنظيم گردد‪(.‬‬
‫‪-2‬اعمالي که بايددر قبال رويدادهايي که روي کنترل ها اتفاق مي افتد انجام شود را کدنويسي کنيد‪.‬مثل در‬
‫صورت کليک کردن بر روي يک کليد فرم ديگري لود شوديا به عبارتي متد لود کننده فرم دوم احضار گردد‪.‬‬
‫بنابراين براي ايجاد فرم ها ي تحت ويندوز نياز به شناخت خصوصيات خود فرم و کنترل هاي موجود در جعبه‬
‫ابزار ‪C# Visual Designer‬داشته و براي شناخت اين کنترل هانياز به شناخت‬
‫خصوصيات‪،‬متدهاورويدادهاي تعريف شده روي اين کنترل هاست ‪.‬در اين قسمت به معرفي برخي‬
‫خصوصيات‪،‬متدهاورويدادهاي تعريف شده روي کنترل هاي مورد نياز در آزمايشگاه مي پردازيم ‪.‬ازآن جا که‬
‫بسياري از اين خصوصيات يا متد ها در بين کنترل هاي مختلف وخود فرم مشترکند از تکرار آن ها در همه‬
‫کنترل ها چشم مي پوشيم و فقط در موارد اوليه آن ها را ذکر مي کنيم‪ .‬بسياري از خواصي که اثرآن ها‬
‫باتغييردر ‪C# Visual Designer‬قابل مشاهده مي باشد نيز ذکر نخواهد شد‪.‬‬

‫‪-1‬شي فرم‪:‬‬
‫‪1-1‬خاصيت ها ‪:‬‬
‫‪:Name‬نام فرم است‪ .‬دو فرم هم نام دريک پروژه ‪:ont‬فونت پيش فرض به کار رفته در‬ ‫•‬
‫کنترل هايي که به فرم اضافه مي شوند را نشان مي دهد‪.‬‬
‫‪:AutoScrollMargins‬با اين خاصيت مي توان اندازه حاشيه هاي نوار جابجايي را‬ ‫•‬
‫تعيين کرد ‪.‬اين خاصيت خود شامل دو خاصيت ‪Width‬و ‪Height‬است‪.‬‬
‫‪:Autoscroll‬تعيين مي کند آيا اصل نوار جابجايي به فرم اضافه شود يا نه‪.‬‬ ‫•‬
‫‪:Location‬مکان گوشه سمت چپ وبالي فرم در هر لحظه را تعيين مي کند ‪.‬وخود شامل‬ ‫•‬
‫‪ 2‬خاصيت ‪X‬و ‪Y‬است‪.‬‬
 ‫‪:StartPosition‬محل قرار گرفتن فرم را در هنگام لودشدن مشخص مي کند‪.‬‬ ‫•‬
‫‪:Enable‬تعيين مي کند که اطلعات فرستاده شده به فرم پردازش شود يا خير‪ .‬اگر اين‬ ‫•‬
‫خاصيت ‪False‬باشد فرم به هيچ رويدادي پاسخ نمي دهد‪.‬‬
‫‪:CancelButton‬نمايانگرنام کليدي است که در صورتي که کاربر کليد ‪Esc‬را روي فرم‬ ‫•‬
‫فشا ردهد معادل با فشار دادن آن کليد است و در نتيجه مجموعه دستورات معادل با رخ دادن رويداد‬
‫کليک روي آن کليد اجرا مي شود‪.‬‬
‫‪:Opacity‬ميزان شفافيت فرم را تعيين مي کند‪.‬‬ ‫•‬
‫‪:RighttoLeft‬در صورتي که اين خاصيت ‪true‬باشد اطلعات از راست به چپ نمايش‬ ‫•‬
‫داده مي شوند‪.‬‬
‫‪:Language‬زبان مورد استفاده در فرم را تعيين مي کند‪.‬‬ ‫•‬
‫‪1-2‬رويدادهاي قابل رخ دادن درون يک فرم ‪:‬‬
‫‪:Activated‬اين رويداد با فعال شده فرم روي مي دهد‪.‬‬ ‫•‬
‫‪:Click‬با کليک کردن روي فرم رخ مي دهد‪.‬‬ ‫•‬
‫‪:DoubleClick‬با کليک مضاعف روي فرم رخ مي دهد‪.‬‬ ‫•‬
‫‪:Closed‬با بسته شدن فرم رخ مي دهد‪.‬‬ ‫•‬
‫‪:KeyPress‬با فشردن هر کليد صفحه کليد اين رويداد رخ مي دهد‪.‬رويداد ‪KeyPress‬به‬ ‫•‬
‫صورت زير ‪handle‬مي شود‪:‬‬
‫‪Privare void‬نام کنترل_‪KeyPress(object‬‬
‫‪(sender,System,Windows.Forms.KeyPress EventArgs e‬‬
‫}‬
‫{‬
‫روشن است که پارامتر ‪sender‬نمايانگرشي اطلع دهنده اين رويداد است‪.‬يکي از خواص‬
‫ساختار ‪e‬نيز ‪KeyChar‬است که حاوي‬ ‫پرکاربرد‬
‫آن استفاده کرد‪.‬‬ ‫کاراکتر فشرده شده است‪ .‬که مي توان در ‪handle‬کردن رويداد از‬
‫‪Load‬در هنگام لود شدن فرم رخ مي دهد‪.‬‬ ‫•‬
‫‪1-3‬متدها‬
‫‪:Activate‬براي فعال کردن فرم به کار مي رود‪.‬نحوه استفاده از آن در حالت برنا مه‬ ‫•‬
‫نويسي اين گونه است‪:‬‬
‫)(‪.Activate.ActiveForm‬نام فرم‬
‫‪ActiveForm‬فرم در حال اجراي برنامه جاري ر ا تعيين مي کند‪.‬‬
‫‪:Close‬منابع گرفته شده توسط فرم را آزاد مي کند و فرم را مي بندد‪ .‬نحوه استفاده از آن‬ ‫•‬
‫در حالت برنا مه نويسي اين گونه است‪:‬‬
‫;)(‪.Close.ActiveForm‬نام فرم‬
‫‪:()Hide‬فرم را مخفي مي کند‪.‬‬ ‫•‬
‫‪:()Show‬کنترلي را که مخفي بوده است را نمايش مي دهد‪.‬‬ ‫•‬
‫‪:()Focus‬کنترل جاري را به فرم احضار کننده اين متد مي دهد‪.‬‬ ‫•‬
‫‪:()Refresh‬محتويات فرم را ‪Refresh‬مي کند‪.‬‬ ‫•‬
‫‪-2‬شي ‪textbox‬‬
‫کاربرد اين شي معمول در گرفتن يک رشته از کاربر يا نمايش يک رشته به وي است‪.‬‬
‫‪2-1‬خاصيت ها ‪:‬‬
‫‪:MaxLength‬حداکثر طول متني که کابر مي تواند وار دکند را تعيين مي کند‪.‬‬ ‫•‬
‫‪:MultiLine‬قابليت اين که جعبه متن چندين سطر متن در يافت کند را تعيين مي کند‪.‬‬ ‫•‬
‫‪:ScrollBars‬مي توان تعيين کر دکه آيا جعبه متن نوار جابجايي داشته با شد يا نه و نوع‬ ‫•‬
‫آن را تعيين کرد‪.‬‬
 ‫‪:ReadOnly‬تعيين کننده اين خاصيت است که آيا ميتوان متن درون ‪textBox‬راتغيير داد‬ ‫•‬
‫يا نه‪.‬‬
‫‪:Anchor‬نشان دهنده مکان نمايش متن جعبه متن‪ ،‬درون جعبه متن است وخواص خود را‬ ‫•‬
‫از ‪AnchorStyales‬مي گيرد‪.‬مثل اگر بخواهيم در حالت برنامه نويسي به ازاي حادث شدن رويداد‬
‫خاصي مکان نمايش را به بالي ‪textBox‬منتقل کنيم کد زير را مي نويسيم ‪:‬‬
‫‪;textBox1.Anchor=AnchorStyles.Top‬‬
‫‪2-2‬متدها‪:‬‬
‫‪:AppendText‬اين متد رشته اي را به عنوان پارامتر در يا فت و آن را به انتهاي متن‬ ‫•‬
‫جعبه متن اضافه مي کند‪.‬‬
‫‪-3‬شي ‪:Label‬‬
‫کليه خواص‪،‬متدهاورويدادهاي داراي کاربرد اين شي کنترلي در موارد قبلي توضيح داده شد ‪.‬‬
‫‪-4‬شي ‪:Button‬‬
‫کليه خواص‪،‬متدهاورويدادهاي داراي کاربرد اين شي کنترلي در موارد قبلي توضيح داده شد ‪.‬‬
‫مثال‪:‬در اين جا به عنوان تمرين يکي از فرم هاي پروژه ثبت نام را توليد کنيم‪.‬‬
‫مثال‪:‬فرض کنيد مي خواهيم يکي از فرم هاي اين پروژه که براي درج نام يک دانشجوي جديد يا نمايش‬
‫اطلعات يک دانشجوي خاص به کار مي رود را توليد کنيم‪.‬شکل نهايي فرم شکل ‪3‬است‪.‬‬
‫براي ايجاد اين فرم قدم هاي زير را طي کنيد‪:‬‬
‫‪-1‬پروژه جديدي از نوع ‪Windows Form‬باعنوان ‪registration‬ايجاد کنيد‪.‬‬
‫‪-2‬خاصيت ‪Text‬اشي ‪Form1‬را به “فرم اطلعات دانشجو” تغييردهيد‪.‬‬
‫‪-3‬خاصيت ‪RighttoLeft‬را به ‪yes‬تنظيم کنيد‪.‬‬
‫‪-4‬مي توانيد ‪font‬ر انيز به مقدار دلخواه خود تغيير دهيد‪.‬‬
‫‪startPoition -5‬را با ‪CenterScreen‬مقداردهي کنيد ‪.‬‬
‫‪Language-6‬را با ‪farsi‬مقدار دهي کنيد‪.‬‬
‫‪autoScroll -7‬ر ا ‪true‬کنيد تا در صورت نياز نوار جابجايي به فرمتان اضافه شود‪.‬‬
‫‪-8‬کنترل هاي ‪label،textBox‬و ‪Button‬هاي نشان داده شده را به فرم اضافه کنيدو خواص ‪font،Righ‬‬
‫‪ttoleft‬و ‪text‬آن ها ر امقدار دهي کنيد‪.‬خاصيت متن جعبه متن)‪ (textbox‬ها رافعل با تهي مقدار‬
‫بدهيد‪.‬خاصيت ‪ ReadOnly‬مربوط به ‪Label‬هاي معدل دانشجو‪ ،‬مجموع واحد هاي پاس شده دانشجو‪،‬‬
‫مجموع واحد هاي ثبت نامي دانشجو را با ‪true‬مقدار دهي کنيد)چرا؟()راهنمايي ‪:‬اين فيلد ها فيلد هايي هستند‬
‫که از فيلد هاي ديگر پايگاه داده محاسبه مي شوند‪(.‬‬
‫‪-9‬خاصيت ‪Name‬جعبه متن هاي موجود را بانام فيلد هاي متناظرشان در جدول ‪STD‬مقدار دهي کنيد)به جاي‬
‫‪#s‬از ‪sNo‬استفاده کنيد( مثلجعبه متني که در جلوي نا م دانشجو قرار دارد را ‪Name‬نام گذاري کنيد‪.‬اين‬
‫کار در کدنويسي ارتباط دادن فيلد هاي بانک اطلعاتي وجعبه متن ها را راحت تر مي کند‪.‬‬
‫‪-10‬چهار کليد موجود را به ترتيب ‪btnAdd‬و ‪btnDelete‬و ‪btnUpdate‬و ‪btnSearch‬نامگذاري‬
‫کنيد‪).‬اين روش يک روش استاندارد است(‬
‫حال به معرفي بقيه کنترل هاي مورد نياز مان مي پردازيم‪:‬‬

‫‪-5‬شي ‪:checkBox‬‬
‫اين شي دو حالت فعال و غير فعال را به خود مي گيرد‪.‬‬
‫‪5-1‬خاصيت ها ‪:‬‬
‫‪Checked:true‬بودن اين خاصيت به معناي فعال بودن ‪checkBox‬است‪.‬‬ ‫•‬
‫‪2-2‬رويدادها‪:‬‬
‫‪:Checkedchanged‬وقتي خاصيت ‪checked‬تغيير کند اين رويداد رخ مي دهد‪.‬‬ ‫•‬
‫‪-6‬شي ‪:radioButton‬‬
‫اين کنترل نيز خواص ‪checkBox‬هارا دارد‪.‬مهم ترين کاربرد آن ها به وجود آوردن حالت هاي مختلفي از‬
‫تاييد شدن يا نشد ن گزينه هاست‪.‬‬
‫‪-7‬شي ‪:groupBox‬‬
‫براي کنار هم گذاشتن چند کنترل)مثل چند ‪(radioButton‬به کار مي رود‪.‬در اين صورت تنها اجازه انتخاب‬
‫يکي از اين کنترل ها به کاربر داده مي شود‪.‬‬
‫‪-8‬شي ‪:listBox‬‬
‫اين کنترل براي نگهداري ليستي از اشياء مثل نام دانشجويان کاربرد دارد‪.‬‬
‫‪8-1‬خاصيت ها ‪:‬‬
‫‪:Items‬با استفاده از اين خاصيت مي توان ليست گزينه هايي که در ‪listBox‬بايد ظاهر‬ ‫•‬
‫شوند را تعيين کرد‪.‬‬
‫‪:MultiColumn‬تعيين مي کند که کنترل مي تواند چند ستون داشته باشد يا نه‪.‬‬ ‫•‬
‫‪:Datasource‬در صورت لزوم نام منبع داده اي که مي خواهيم گزينه هاي ‪listBox‬از‬ ‫•‬
‫آن تعيين شود را تعيين مي کند‪.‬منابع داده اي را در آزمايش بعدي مفصل بحث خواهيم کرد‪.‬‬
‫‪:Sorted‬تعيين مي کند که گزينه هاي ‪ListBox‬مرتب شده باشد يا خير‪.‬‬ ‫•‬
‫‪:SelectedIndex‬انديس گزينه اي که بايد انتخاب شود را تعيين مي کند‪.‬اين انديس گذاري‬ ‫•‬
‫از صفر شروع مي شود‪.‬‬
‫‪:SelectedValue‬مقداري را تعيين مي کند که گزينه مربوط به آن بايد انتخاب شود‪.‬‬ ‫•‬
‫‪8-2‬رويدادها ‪:‬‬
‫‪:DatasourceChanged‬اين رويداد در صورت تغيير ‪Datasource‬روي مي دهد‪.‬‬ ‫•‬
‫رويدادهاي ‪SelectedIndexChanged‬و ‪:SelectedValueChanged‬به ترتيب‬ ‫•‬
‫هنگامي رخ مي دهند که خواص ‪SelectedIndex‬و ‪SelectedValue‬تغيير کند‪.‬‬
‫‪8-3‬متدها ‪:‬‬
‫‪:Clear‬تمام گزينه هاي کنترل را حذف مي کند‪.‬به عنوان مثال دستور زير تمامي گزينه هاي‬ ‫•‬
‫‪myListBox‬را حذف مي کند‪.‬‬
‫‪;()myListBox.items.Clear‬‬
‫‪:Add‬براي اضافه کردن يک گزينه به انتهاي ليست عناصر ‪listBox‬به کار مي رود‬ ‫•‬
‫;)"بروجرد"(‪citiesListBox.items.Add‬‬
‫• ‪:Insert‬مشابه ‪Add‬عمل مي کند با اين تفاوت که دو پارامتر دريافت مي کند و پارامتر دوم را در‬
‫موقعيت تعيين شده بوسيله پارامتر اول درج مي کندوعناصر بعدي را به سمت پايين شيفت مي دهد‪.‬‬
‫;)" آبادان"‪citiesListBox.items.Insert(3,‬‬
‫‪:Count‬تعداد عناصر ‪listBox‬را بر مي گرداند‪.‬‬ ‫•‬
‫‪;Int citiesCount‬‬
‫‪;()citiesCount= citiesListBox.items.Count‬‬
‫‪:Remove‬مفداري را دريافت و گزينه مر بوط به آن مقدار را از ‪listBox‬حذف مي کند‪.‬‬ ‫•‬
‫‪:RemoveAt‬عملکردي مشابه ‪Remove‬دارد با اين تفاوت که به جاي مفدار شماره‬ ‫•‬
‫انديسي را در يافت و گزينه مر بوط به آن را حذف مي کند‪.‬به عنوا ن مثال ‪ 2‬دستور صفحه بعد‬
‫معادلند‪:‬‬
‫;)"آبادان"(‪citiesListbox.items.Remove‬‬
‫‪citiesListbox.items.Removeat‬‬ ‫;)‪(3‬‬
‫يا‬
‫کند و انديس آن ر ادر ‪listBox‬برمي گرداند‪.‬‬ ‫‪:IndexOf‬مقداري را در يافت مي‬ ‫•‬
‫;‪Int myIndex‬‬
‫;)""يزد"(‪myIndex=Cities.items.IndexOf‬‬
‫‪-9‬شي ‪:dateTimePicker‬‬
‫اين شي بهترين کنترل جهت دريافت ونمايش فرمت هاي تاريخي است مهمترين خصوصيت اين شي خاصيت‬
‫‪value‬است که نمايانگر تاريخ اين کنترل است ‪.‬‬
‫تا اين جا تمامي کنترل هايي که به آن ها نياز داريم)جز ‪DataGrid‬که در آزمايش بعدي و بعد از معرفي‬
‫‪datasource‬ها بررسي مي شود(را بررسي کرديم ‪.‬احتمال اگر تا به حال از اين کنترل ها استفاده‬
 ‫نکرده باشيداين سوال براي شما مطرح است که ارتباط بين متد ها ‪،‬رويدادها و صفات چگونه برقرار مي‬
‫شود‪.‬‬
‫مثال‪:‬مي خواهيم تغييرات کوچکي در فرم اطلعات دانشجو بدهيم‪.‬‬
‫‪Sex textBox .1‬را حذف کنيد و يک ‪groupBox‬با نام ‪Sex‬را جايگزين آن کنيدوفيلد‬
‫‪text‬آن را با تهي مقدار دهي کنيد‪.‬‬
‫‪ .2‬داخل اين ‪groupBox‬دو ‪radioButton‬بانام هاي ‪male‬و ‪female‬قرار دهيد و‬
‫‪text‬آن ها را "مرد"‪",‬زن"مقدار دهي کنيد‪.‬‬
‫سوال ‪:‬در حال حاضر خاصيت ‪righttoleft‬اين ‪groupBox‬چه مقداري دارد؟چرا؟‬
‫)راهنمايي‪:‬دقت کنيد کنترل هاي داخل يک فرم خصوصيات مشترک خود را از کلس فرم به‬
‫ارث مي برند‪(.‬‬
‫‪birthday textBox .3‬را حذف کرده آن را با يک ‪dateTimePicker‬جايگزين کنيد‬
‫ونام آن را ‪birthDate‬اختيار کنيد‪dropDownAlign .‬اين کنترل را ‪right‬انتخاب کنيد‪.‬‬
‫در اين جا فرم را به شکل نهايي آن آماد ه کرده ايم حال براي اين که روي رويدادها هم کمي تمرين کرده‬
‫باشيم بهتر است برخي از رويداده اي اين فرم ر ا ‪Handle‬کنيم‪.‬قبل از آن چون در قسمت بعدي براي اطمينععان‬
‫از حاصل کارمان از شي ‪MessageBox‬استفاده مي کنيم ابتدا به معرفي اين شي مي پردازيم‪.‬‬
‫مهم ترين متد اين شي متد ‪()Show‬است که يک جعبه پيا م را روي صفحه نمايش نشان مي دهد‪ .‬يکي از‬
‫روش هاي صدا زدن اين متد به اين شکل است که آن را با چهار پارامتر احضار مي کنيم که پارامتر اول پيغام‬
‫مورد نظر را تعيين مي کند‪.‬پارامتر دوم متن عنوان جعبه پيام ر اتعيين مي کند ‪.‬پارامتر سععوم نععوع کليععد هععايي‬
‫که مي خواهيم روس ‪MessageBox‬قرار گيرد را نمايش مي دهد ‪.‬پععارامتر چهععارم نيععز ‪Icon‬مشععخص شععده‬
‫روي جعبه پيام را معين مي کند‪.‬‬
‫اين تابع مقداري از نوع داده اي ‪DialogResult‬بر مي گرداندکه مي توانيم با مقايسه مقدار خروجي‬
‫اين تابع با انواع داده اي ‪DialogResultd‬از عکس العمل کار بر در قبال ‪MessageBox‬آگاه شويم‪.‬‬
‫مثال‪:‬‬
‫ِ‪DialogResult Key=MessageBox.Show(“The source Record have been‬‬
‫‪Modified Do You want to save?”,”Save‬‬
‫‪;(Alert”,MessageBoxButtons.YesNo,MessageBoxIcon.Question‬‬
‫‪(Bool e=(Key==DialogResult.Yes‬‬
‫بعد از اجراي کد بالجعبه پيامي به شکل زير نمايش داده ميشود بعد از انتخاب توسط کاربر‪ ،‬برنامه نويس مي‬
‫تواند با استفاده از متغير بولين ‪e‬تصميم گيري کند‪.‬‬

‫شکل ‪2‬‬
‫حال مي خواهيم رويداد لود شدن "فرم اطلعات دانشجو"را تعريف کنيم مثل بخواهيم بلفاصله بعد از لود شدن‬
‫اين فرم رنگ کليد هاي ‪btnAdd‬و ‪btnDelate‬عوض شودو يک ‪MessageBox‬هم لود شدن اين فرم را‬
‫اعلم کند‪.‬بنابراين به سراغ بلوک کد ‪Handle‬کننده اين فرم مي رويم و کدکد هاي زير را جايگزين مي‬
‫کنيم ‪:‬‬
‫‪(Private void stdForm_load(Object Sender,System.EventArgs e‬‬
‫}‬
‫‪;btnAdd.BackColor=System.Drawing.Color.Yellow‬‬
‫‪;btnDelete.Backcolor= System.Drawing.Color.Tan‬‬
‫فرم اطلعات دانشجو لود شده“(‪MessageBox.Show‬‬
‫‪”,”Alert”,MessageBox.Buttons.Ok,‬است‬ ‫;)‪MessageBoxIcon.Warning‬‬
‫}‬ ‫شکل ‪3‬‬

‫دستور کار‪:‬‬
‫پروژه جديدي از نوع ‪Windows Application‬تعريف کنيد‪.‬اين فرم ‪،‬فرم اصلي پروژه‬ ‫‪.1‬‬
‫با نام ‪main‬خواهد بود‪.‬کليد هايي که در فرم نشان داده شده را به آن اضافه کنيدوخصوصيات آن را‬
‫مانند شکل زير تنظيم کنيد‪.‬‬

‫شکل ‪4‬‬

‫نام کنترل ها را با نام‬ ‫از اين جا به بعد سعي کنيد‬

‫پايگاه داده مشابه‬ ‫فيلد هاي متناظر آن ها در‬
‫بگيريد‪.‬‬
‫گونه که گفته شدبه‬ ‫فرم ‪Std‬راآن‬ ‫‪.2‬‬
‫پروژه اضافه کنيد‪.‬‬

‫فرم زير را طراحي و به پروزتان اضافه کنيد‪.‬نام اين فرم ‪Search‬خواهد بود‪.‬‬ ‫‪.3‬‬

‫شکل ‪5‬‬

‫فرمي با نام ‪ Crs‬را به شکل زير طراحي و به پروژتان اضافه کنيد ‪.‬‬ ‫‪.4‬‬
 ‫‪:‬‬
‫شکل ‪6‬‬
‫در فرم ‪Crs‬جعبه هايي که با نام ‪listBox‬نشان داده شده اند را از نوع ‪listBox‬بگيريد‪.‬براي‬
‫‪listBox‬ي که در جلوي ِ‪" Label‬نوع درس"قرار دارد دو آيتِم " تئوري" و "عملي"را اضافه کنيد‪.‬‬

‫فرمي با نام ‪coPrAdd‬را با طراحي زير‪ ،‬به پروژتان اضافه کنيد‪:‬‬ ‫‪.5‬‬

‫شکل ‪7‬‬

‫فرمي با طراحي زير و با نام ‪trmRegistration‬را به پروژتان اضافه کنيد‪.‬‬ ‫‪.6‬‬

‫شکل ‪8‬‬

‫فرم زير را به پروژه ثبت نام اضافه کنيد‪.‬نام اين فرم ‪crsRegistration‬خواهد بود‪.‬‬ ‫‪.7‬‬

‫شکل ‪9‬‬
‫دقت کنيد که در اين فرم جعبه جلوي ِ‪"label‬شماره ترم" از نوع ‪ listBox‬است‪.‬‬

‫اولين فرم صفحه بعد را با نام ‪courseMarking‬به پروژه اضافه کنيد‪.‬‬ ‫‪.8‬‬
 ‫شکل ‪10‬‬
‫کنترلي که در وسط فرم قرار دارد يک ‪dataGrid‬است که در جلسه بعدآن را پر خواهيم کرد‪.‬‬
‫آخرين فرم پروژه را با نام ‪trmCourses‬به فرم اضافه کنيد‪.‬اين فرم در شکل ‪ 11‬نشان‬ ‫‪.9‬‬
‫داده شده است‪.‬‬

‫‪11‬‬ ‫شکل‬

‫‪10‬‬ ‫آزمايش هاي ‪8‬و ‪9‬و‬

‫معرففففففففففففففففففففففففففي‬
‫اسفففففففتفاده از‬ ‫‪ADO.NET‬ونحفففوه‬
‫درزبان ‪#C‬‬ ‫کلس هفففففففففففففاي آن‬
‫پيش آگاهي‬
‫مسلما مانند امکانات)کامپوننت هاي( ديگرزبان ‪#C‬اين بخش نيز از کلس هايي تشکيل شد ه است ‪.‬در‬
‫اين قسمت به معرفي مختصر اين کلس ها پرداخته و ارتباط آن هععا را شععرح مععي دهيععم وآن هععا را در قععالب‬
‫مثال هايي به صورت کامل تشريح مي کنيم‪.‬دراين آزمايش تنها به معرف ي کلس هععايي کععه بععراي اتصععال و‬
‫استفاده از ‪ SQL-Server‬به کار مي روند‬
‫مي پردازيم ‪.‬کلس هايي که براي اتصال با بقيه پايگاه هاي داده اي تدارک ديده شععده انععد نيععز بععه نحععو مشععابهي‬
‫استفاده مي شوند‪.‬مطلب ديگري که ذکر آن ضروري به نظر مي رسد اين است که اکثر اعمالي که براي استفاده‬
‫از يک پايگاه داده بايد انجام شوند از دو روش قابل پياده سععازي اسععت روش اول کععد نويسععي بععوده و روش دوم‬
‫استفاده از ابزارهايي که محيط ‪ Net Enviroment.‬براي خودکار کردن اين اعمال در اختيار برنامه نويس‬
‫قرار مي دهد‪.‬در اين آزمايش بنا برنوع عمل مطرح شده يک يا هر دوي اين روش ها را ذکر مي کنيم‪.‬‬
‫براي اين که مطالبي که بعد از اين ذکر خواهد شدرا ساده تردرک شوند کلس هايي که‬
‫‪ADO.NET‬براي کار با پايگاه داده ها در اختيار برنامه نويس قرار مي دهدونيز ارتباطات آن ها در شکل زير‬
‫نمايش داده شده اند‪.‬‬

‫‪DataAdapter‬‬
‫‪DataSet‬‬

‫‪Command‬‬
‫‪Connecti‬‬
‫‪on‬‬
‫استفاده‬
‫کننده ها‬
‫از‬
‫‪DataReader‬‬ ‫داده هاي‬
‫پايگاه داده‬
‫‪DataTable‬‬

‫‪DataRelatio‬‬
‫‪n‬‬

‫‪DataView‬‬

‫‪DataColum‬‬
‫‪Datarow‬‬ ‫‪n‬‬

‫معرفي شي ‪:Connection‬‬
‫اين شي براي برقراري اتصال با پايگاه داده استفاده مي شود‪.‬اين شي از يک رشععته)‪ (string‬براي اتصال با‬
‫پايگاه داده استفاده مي کند‪.‬دو متد پر کععاربرد آن نيععز ‪()open‬و ‪ ()close‬هستند که براي باز و بسته کردن‬
‫اتصال به کار مي روند‪.‬‬
‫اوليعععن قعععدم در اسعععتفاده از يعععک پايگعععاه داده ايجعععاد ارتبعععاط بعععا آن پايگعععاه داده ودر حيعععن ايعععن عمعععل تعييعععن‬
‫‪DataProvider‬براي اين ارتباط اسععت‪DataProvider.‬ي کععه بععراي ارتبععاط بععا پايگععاه داده هععاي از نععوع‬
‫‪SQL-Server‬درنظر گرفته شده اسععت در نامکععده ‪System.Data.SqlClient‬قععرار دارد‪.‬پععس اوليععن قععدم‬
‫براي ايجاد ‪Connection‬اضافه کردن اين دو نامکده با استفاده از عبارات زيربه برنامه است‪.‬‬
‫‪;using System.Data‬‬
‫‪;using System.Data.Sqlclient‬‬
 ‫تعريف ‪:Connection‬‬
‫فرم اطلعات دانشجو)‪ (std‬را لود کنيد‪.‬در جعبه ‪ToolBox‬گزينه)تب( ‪Data‬راانتخاب کنيد‪.‬و از ايععن گزينععه‬
‫يک شي ‪ Connection‬رابه فرم خود اضافه کنيد‪ .‬براي تنظيم خصوصيات اين ‪ Connection‬به سراغ‬
‫پنجره ‪Properties‬برويدوخصوصيت ‪ConnectionString‬آن را به روش زير تنظيم کنيد‪.‬‬
‫‪Newconnection‬را انتخاب کنيد و فيلد هاي پنجره ‪DataLinkProperties‬را با تععوجه بععه اتصععالي کععه‬
‫مي خواهيد داشته باشععيد تنظيععم کنيععد‪.‬در ايععن جععا پايگععاه داده ‪registration‬راانتخععاب کردهبعععد از تسععت ايععن‬
‫‪ ، Connection‬به کمک گزينه ‪ Test Connection،DataLinkProperties‬را تاييد کنيد ‪ .‬نام اين‬
‫اتصعععال بعععه صعععورت پيعععش فعععرض ‪sqlConnection1‬بعععوده و قابعععل تغييعععر معععي باشعععد‪.‬خصوصعععيت‬
‫‪ConnectionString‬آن با عبارتي مشابه عبارت زير مقدار دهي شده است‪:‬‬
‫‪workstation id=)DBLAB);packet size=4096;integrated security=SSPI;initial‬‬
‫‪catalog=registration;persist security info=False‬‬
‫با اين موضوع که اين مقدار چگونه بدست مي آيد کاري نداريم و هر بار براي اتصال حتي در مد کد نويسي از‬
‫هميععن روش ميتوانيععد اسععتفاده کنيععد و مثل بعععد از بدسععت آوردن ايععن مقععدار بااسععتفاده از کپععي کععردن هميععن‬
‫مقدارواسععععتفاده ازآن در برنععععامه يتععععان مععععي توانيععععد خصيصععععه ي ‪ConnectionString‬مربععععوط بععععه‬
‫‪Connection‬رامقدار دهي کنيد‪.‬حال کافي اسععت ايععن ‪Connection‬را بععاز کنيععم‪.‬بععراي ايععن کارکععافي اسععت‬
‫مثلدر هنگام لود شدن فرم)روي دادن رويداد ‪ (std_Load‬متد ‪ ()open‬اين ‪ Connection‬را با عبارت‬
‫زيرصدا بزنيم‪.‬‬
‫)‪private void std_Load(object sender, System.EventArgs e‬‬
‫{‬
‫;)(‪sqlConnection1.Open‬‬
‫{‬

‫مي توانستيد حتي تعريف اين ‪ Connection‬را در مد کد نويسي انجام دهيد‪.‬براي اين کار بعد از کپي کردن‬
‫مقدار ‪ConnectionString‬مععي توانيععدارتباط موجععوِد‪ sqlConnection1‬را حذف کنيد و قطعه کدهاي‬
‫زيررا جايگزين کنيد‪:‬‬
‫)‪private void std_Load(object sender, System.EventArgs e‬‬
‫{‬
‫‪string mySqlConnectionStr="workstation id=(Local);packet‬‬
‫‪size=4096;integrated‬‬ ‫‪security=SSPI;initial‬‬
‫;"‪catalog=registration;persist security info=False‬‬
‫;)(‪SqlConnection mySqlConnection1 = new SqlConnection‬‬
‫;‪mySqlConnection1.ConnectionString=mySqlConnectionStr‬‬
‫;)(‪mySqlConnection1.Open‬‬
‫{‬
‫دريک ‪ConnectionString،Workstataion id‬نام کامپيوتري است که سرويس دهنععده مععورد نظععر مععا‬
‫براي اتصال روي آن قرار دارد‪.‬‬
‫معرفي اشياء ‪ DataCommand‬و ‪:DataReader‬‬
‫‪:DataCommand-1‬همان گونه که از نامش پيداست اين شي براي فرستادن تقاضاي اجراي دستورات ‪Sql‬‬
‫يا رويه هاي ذخيره شده در پايگاه داده ها به کار مي رود‪.‬ايععن شععي بععراي اجععراي بعضععي از دسععتورات ‪Sql‬از‬
‫قبيل ‪ Select، Insert، Delete‬و ‪Update‬کردن اطلعات و احضار رويه ها استفاده مي شود‪.‬ايععن شععي‬
‫رادر صورت نياز تنها با کمک شي ‪Connection‬و بدون کمک گرفتن از هر شي ديگععري مععي تععوان بععراي‬
‫اجراي دشتوراتي که از آن ها انتظار خروجي نداريم يا خروجي فقط يک مقدار مشخص مي باشععد اسععتفاده کععرد‬
‫مانند دستورات بهنگام سازي داده ها‪،‬اجراي دسععتورات ‪DDL‬يععا بععه صععورت کلععي اجععراي دسععتوراتي کععه نععتيجه‬
‫برگشتي با بيش از يک سطر يا ستون ندارند‪.‬‬
‫اما وقتي خروجي يک ‪، DataCommand‬بيش از يک سطر يا ستون مي باشد نياز به شي‬
‫‪DataReader‬حععس مععي شععود‪.‬شععي ‪DataReader‬جريععاني فقععط خوانععدني وفقععط رو بععه جلععواز نععتيجه يععک‬
‫‪DataCommand‬را فراهععم مععي کنععد‪.‬در واقععع بععا اسععتفاده از ‪DataReader‬مععي تععوان روي نتععايجي کععه‬
‫‪،DataCommand‬آن هععا را ‪Fetch‬مععي کنععدحرکت کععرد‪.‬پععس ‪DataReader‬در واقععع بععه کمععک شععي‬
‫‪DataCommand‬معنععاي واقعععي خععود را پيععدا مععي کنععد)بايععد جععدولي از نتايععج وجععود داشععته باشععد تععا‬
‫‪DataReader‬در بين آن ها حرکت کند(‬
‫ايجاد ‪DataCommand‬و ‪:DataReader‬‬
‫‪DataCommand‬ها را مي توان در زمان طراحي فرم ها يا در زمان اجرا بوسععيله کععدهايي کععه نوشععته مععي‬
‫شععععود ايجععععاد کععععرد ولععععي ايجاديععععک ‪DataReader‬هاتنهععععا در زمععععان اجععععرا و بععععا اسععععتفاده از متععععد‬
‫‪ExecuteReader‬ازکلس ‪DataCommand‬صععععععورت مععععععي گيععععععرد‪.‬تععععععوجه شععععععود کععععععه شععععععي‬
‫‪DataReader‬سازنده اي ندارد‪.‬معني اين بحث بععه صععورت خلصععه ايععن اسععت کععه ‪DataReader‬تنهععا در‬
‫زمان کدنويسي مقدار دهي اوليه مي شود‪.‬‬
‫براي اضافه کردن يک ‪ Command‬از طريق ‪Net Enviroment.‬مي توانيد از گزينه)تععب( ‪ Data‬يک‬
‫‪sqlCommand‬بععه فععرم اضععافه کنيععد‪.‬سععپس بايععد اگععر ‪Connection‬هععاي بععه ثبععت رسععيده اي داريععد‬
‫‪Connection‬مععورد نظععر خععود را بععه عنععوان خصوصععيت ‪ Connection‬اين ‪SqlCommand‬تعريععف‬
‫کنيععععد ‪.‬سععععپس خصوصععععيات ‪ CommandText‬و ‪CommandType‬ايععععن ‪sqlCommand‬راتنظيععععم‬
‫کنيععد‪.‬خصوصععيت ‪ CommandType‬از يک ‪sqlCommand‬نشععان دهنععده نععوع دسععتوري اسععت کععه در‬
‫‪CommandText‬وجود دارد‪.‬دو مقدار مهمي که اين متغير مي گيرد عبارتند از‪:‬‬
‫‪:Text-1‬نمايانگر اين مطلب است که اين ‪ Command‬حاوي يک دستور متني ‪Sql‬است‪.‬‬
‫‪:StoredProcedure-2‬نمايانگر اين است اين ‪Command‬براي احضار يععک ‪StoredProcedure‬بععه‬
‫کار مي رود‪.‬‬
‫مقدار پيش فرض اين متغير ‪Text‬است‪.‬‬
‫ولععي مععااز کدنويسععي بععراي ايجاديععک ‪DataCommand‬اسععتفاده مععي کنيععم‪.‬فععرض کنيععم مععي خععواهيم ايجععاد‬
‫‪ DataCommand‬در زمان بارشدن فرم صورت گيرد‪ ،‬بنابراين کد هاي زير را جايگزين کنيد‪:‬‬
‫)‪private void std_Load(object sender, System.EventArgs e‬‬
‫{‬
‫‪string mySqlConnectionStr = "workstation id=(Local);packet‬‬
‫‪size=4096;integrated security=SSPI;initial catalog=registration;persist‬‬
‫;"‪security info=False‬‬
‫;"‪string mySqlQuery = "select * from reg where s#=8014681‬‬
‫;)(‪SqlConnection mySqlConnection = new SqlConnection‬‬
‫;‪mySqlConnection.ConnectionString=mySqlConnectionStr‬‬
‫;)(‪mySqlConnection.Open‬‬
‫;)(‪SqlCommand mySqlCommand = new SqlCommand‬‬
‫;‪mySqlCommand.Connection=mySqlConnection‬‬
‫;‪mySqlCommand.CommandText=mySqlQuery‬‬
‫‪;()SqlDataReader myDataReader1 = mySqlCommand.ExecuteReader‬‬
‫{‬

‫در خط آخععر ديععده مععي شععود کععه بععراي مقععدار دهععي يععک ‪ DataReader‬از متد ‪ExecuteReaderd‬يععک‬
‫‪Command‬استفاده شده است واين شي هيچ سازنده اي ندارد‪.‬اما بايد بععراي اسععتفاده از اطلعععات موجععود در‬
‫‪ DataReader‬کد هايي نوشته شود‪ .‬قبل از نوشتن کد ها لزم است ‪DataCommand‬و‬
‫‪DataReader‬رادر حد استفاده در آزمايشگاه بيشتر بررسي کنيم ‪.‬‬
‫مهم ترين متد هاي شي ‪Command‬عبارتند از‪:‬‬
‫‪:()ExecuteNonQuery .1‬با احضار اين متداين شي ) ‪، (Command‬دستور موجوددر‬
‫‪Text‬خودرا اجرا مي کند و تعدادسطر هايي که تحت تاثير قرارميگيرند را برمي گرداند‪.‬کععاربرد ايععن‬
‫متد وقتي است که از رويه ذخيره شده يا دستور ‪Sql‬اجرا شده انتظار خروجي نداشته باشيم ‪.‬‬
‫‪ :()ExecuteReader .2‬اين متد ‪Commandtext‬رااجعععرا کعععرده ونعععتيجه ر ادر يعععک‬
‫‪Datareader‬برمي گرداند‪.‬کاربرد آن در دستورات ‪Sql‬ياروي رويه هايي است که چندين سععطر را‬
‫بر مي گردانند‪.‬‬
‫‪ExecuteScalar():Query .3‬رااجرا کرده اولين ستون از اوليععن سععطر مجمععوعه نتايععج را‬
‫بر مي گرداند‪.‬کاربرد آن در اجراي رويه ها يا دستورات ‪Sql‬اي است که تنها يععک مقععدار را بععر مععي‬
‫گردانند‪.‬‬
‫متد هاي مهم يک ‪DataReader‬در زير ليست شده اند‪:‬‬
‫‪ Close():DataReader‬را مي بندد‪.‬‬ ‫‪.1‬‬
‫‪:()GetName‬نام يک ستون را بر مي گرداند‪.‬‬ ‫‪.2‬‬
‫‪:()IsDbNull .3‬نمايانگر اين است که آيا اين ستون مقدار ‪Null‬در خود دارد يا نععه‪.‬بععر حسععب‬
‫اين که مقدار فيلدي که به آن اشاره مي شود ‪Null‬ياغير ‪Null‬باشععديکي از مقععادير ‪True‬يععا ‪False‬را‬
‫برمي گرداند‪.‬‬
‫‪:()Gettype .4‬از اين متد مي توان براي بدست آوردن مقدار يک ستون بر حسب يک نوع‬
‫داده اي دلخععععواه اسععععتفاده کععععرد‪.‬چنععععد نمععععونه از سععععاختار هععععاي مهععععم ايععععن متععععد عبارتنععععد از‪:‬‬
‫‪GetString,GetInt32,GetFloat,GetDecimal‬‬
‫‪ Read():DataReader .5‬را به سطر بعدي از مجموعه نتايج پيش مي برد‪ .‬وقتي‬
‫‪ DataReader‬باز شد کرسر ‪ DataReader‬قبل از اولين سطر است و بنابراين براي رسيدن به‬
‫سطر اول هم يک فراخواني متد ‪()Read‬لزم است‪.‬‬
‫‪NextResult():DataReader .6‬را به نتيجه بعدي از جواب ها پيش مععي بععرد‪.‬کععاربرد آن‬
‫وقعععتي اسعععت کعععه دسعععتور ‪Sql‬يعععا رويعععه ي اجعععرا شعععده چنعععدين مجمعععوعه جعععواب )مثلبعععا چنعععدين‬
‫‪(select‬برگرداند‪.‬‬
‫دقت کنيد که ‪ DataReader‬در هر لحظه تنها روي يک سطر داده ها ايستاده است‪.‬‬
‫مثال‪:‬فرض کنيدجعبه ليستي با نام ‪ myListBox‬داريم که مي خواهيم آن را با مقادير نام و نام خانوادگي‬
‫دانشجويان پر کنيم‪ .‬قطعه کد زير اين کار را انجام مي دهد‪).‬اين مثال از اشياء تعريف شده در مثععال هععاي قبلععي‬
‫بهره مي برد(‬
‫;)(‪SqlDataReader myDataReader= mySqlCommand.ExecuteReader‬‬
‫))(‪while( myDataReader.Read‬‬
‫‪listBox1.Items.Add(myDataReader.GetString(1)+' '+‬‬
‫;))‪myDataReader.GetString(2‬‬
‫دقت کنيدچون انديس ستون ها از صفر شروع مي شود ‪(myDataReader.GetString(1‬براي اسععتخراج‬
‫سععتون نععام سععطر جععاري ‪DataReader‬بععه کععار مععي رود‪ (myDataReader.GetInt32(0).‬به شماره‬
‫دانشجويي اشاره مي کند(‬
‫دراين جابه مطلب مهميتوجه مي کنيم ‪.‬تا اين جا ما ميتوانيم هر نوع درخواستي را اجرا کنيم ‪،‬جز اين که‬
‫در خواست ما شامل يک يا چند پارامتر باشد)مثل درخواست مشخصات دانشععجويي کععه شععماره دانشععجويي وي‬
‫در يک ‪textBox‬توسط کار بر داده مي شععود‪.‬حععال سععوال ايععن جاسععت کععه چگععونه بايععد مقععدار موجععود درايععن‬
‫‪textBox‬را به عنوان پارامتر در درخواستي که به سرور توسط دسععتورات ‪T-Sql‬مععي فرسععتيم جععاي داد؟(دو‬
‫روش براي پاسخ دادن به اين سوال وجود دارد‪.‬روش اول اين است که ‪:‬ابتععدا در خواسععت مععورد نظرمععان رابععه‬
‫صورت پارامتري در خاصيت ‪CommandText‬يک ‪DataCommand‬قععرار بععدهيم‪.‬يکععي از مهععم تريععن‬
‫خععواص يععک ‪DataCommand‬کععه ذکععر آن را بععه ايععن جععا موکععول کرديععم خاصععيت مجمععو عععه اي‬
‫‪Parameters‬است‪.‬اين مجمو عه مي تواند شامل مجمو عه اي از پارامتر ها باشععد کععه پععارامتر هععايي کععه در‬
‫در خواست ها پاس مي شوند درون آن قرار مي گيرند‪.‬‬
‫استفاده از پارامتر ها در درخواست هاخيلي ساده است کافي است ابتدااين پارامتر ها را در درخواستهايي‬
‫که مي فرستيد مشخص کنيد‪.‬حالبايد اين پارامتر ها در مجموعه پارامتر هاي ‪Command‬اضافه کنيععد‪.‬بعععد از‬
‫اين مرحله بايد پارامتر ها را مقدار دهي کنيد‪.‬‬
‫در اين جا به سراغ بررسي اولين عمل يعني نحوه مشخص کردن پارامتر ها در درخواست مي رويم‬
‫‪.‬دستوراتي که از پايگاه داده هاي از نوع ‪)SQL-Server‬و نه انواع ديگرپايگاه داده ( استفاده مي کنند براي‬
‫اين کار از پارامتر هاي نامدار که با @شروع مي شوند استفاده مي کنند‪.‬‬
‫مثال‪:‬‬
‫‪mySqlCommand1.CommandText=”select * from Reg where‬‬
‫;”‪Trmno=@myTrmno‬‬
‫مشخص کرديم که در اين دستور ‪ Trmno‬يک پارامتر است که بعدا به وسيله پارامتر ها پاس‬ ‫خوب در اين جا‬
‫مي شود‪.‬‬
‫اما براي اضافه کردن پارامتر ها به مجموعه پارامتر هاي يک ‪Command‬متد هاي زير در اختيار‬
‫برنامه نويس است ‪.‬اين متد ها جزو مجموعه ‪Parameters‬از هر ‪SqlCommand‬هستند‪.‬‬
‫‪ :(Add(parameterName,parameterValue‬يک پارامتر را با مقدار‬ ‫‪.1‬‬
‫‪parameterValue‬به انتهاي مجموعه پارامتر ها ي ‪Command‬اضافه مي کند‪.‬‬
‫َ‪ :(Add(parameterName,parameterType,paremeterSize‬پارامتري از‬ ‫‪.2‬‬
‫نوع ‪paremeterType‬و اندازه‪paremeterSize‬را به انتهاي مجموعه پارامتر ها اضععافه مععي‬
‫کند‪.‬پارامتر سوم در نوع داده هاي مثل ‪int‬کاربرد دارد که مثل در اين موارد پارامتر سوم چند رقمععي‬
‫بودن عدد را مشخص مي کند‪.‬‬
‫َ‪:(Add(parameterName,parameterType‬مشابه مورد قبل است و کاربرد آن‬ ‫‪.3‬‬
‫در مواردي است که نيازي بععه پععاس کععردن پععارامتر سععوم نيسععت ونععوع پععارامتر بععر حععس نععوع تبععديل‬
‫مشخص مي گردد‪.‬‬
‫‪:(Insert(parameter Index,parameterValue‬پارامتري جديد را که مقدار آن‬ ‫‪.4‬‬
‫برابر با ‪ parameterValue‬است را در موقعيتي برابر با ‪parameter Index‬درج مي کند‪.‬‬
‫انديس‬ ‫موجود در‬ ‫پارامتر‬ ‫‪:(RemoveAt(parameterIndex‬‬ ‫‪.5‬‬
‫‪parameterIndex‬ازمجموعه پارامتر هاي ‪Command‬را حذف مي کند‪.‬‬
‫مثال‪:‬‬
‫‪mySqlCommand.Parameters.Add(“@myTrmno”,System.Data.SqlDBType.cha‬‬
‫‪;(r,4‬‬
‫دردستورفوق@‪myTrmno‬رابانوع داده اي تعريف شده به عنوان اوليععن پععارامتر ‪mySqlCommand‬درج‬
‫کرده ايم‪.‬‬
‫مجموعه‪ System.Data.SqlDBType‬نيز حاوي انواع داده اي موجود در ‪ SQL-Server‬است‪.‬‬
‫براي مقدار دهي اين پارامتر هانيز کافي است از دستوراتي به شکل زير استفاده کنيد‪:‬‬
‫‪;’mySqlCommand.Parameters[“@myTrmno”].Value=’3831‬‬

‫مثال‪:1‬فرض کنيد مي خواهيم متدي بنويسيم که يک شماره دانشجويي ويک شماره ترم ر ابه عنوان پارامتر‬
‫بگيرد و تمام رکوردهاي موجود براي اين شمار ه دانشجويي در ترم مذکور را در فايل ثبت نام را حذف کند‪.‬‬
‫در اين مثال درخواستي که براي پايگاه داده فرسععتاده مععي شععود نععتيجه خروجععي نععدارد بنععابر ايععن مععي تععوانيم از‬
‫‪ SqlCommand‬کمک بگيريم‪:‬‬ ‫‪ DataReader‬استفاده نکنيم وتنها از‬
‫)‪private void reg_del(int snum,string termnum‬‬
‫{‬
‫‪string mySqlConnectionStr = "workstation id=[Local];packet‬‬
‫‪size=4096;integrated‬‬ ‫‪security=SSPI;initial‬‬
‫;"‪catalog=registration;persist security info=False‬‬
 string mySqlQuery = "delete * from Reg where s#=@snum and
trmno=@termnum";
SqlConnection mySqlConnection = new SqlConnection();
mySqlConnection.ConnectionString=mySqlConnectionStr;
mySqlConnection.Open();
SqlCommand mySqlCommand = new SqlCommand();
mySqlCommand.Connection=mySqlConnection;
mySqlCommand.CommandText=mySqlQuery;
mySqlCommand.Parameters.Add("@snum",
System.Data.SqlDbType.Int,7);
my
SqlCommand.Parameters.Add(“@termnum”,System.Data.SqlDbType.char,4)
;
mySqlCommand1.Parameters["@snum"].Value=snum;
// or you can code mySqlCommand1.Parameters[0].value=snum
my Sql Command.Parameters.[“@termnum”].Value=termnum;
mySqlCommand1.ExecuteNonQuery();
mySqlConnection1.Close();

‫در اين مثال تابعي مي نويسم که تعداد دانشجوياني که معدل کل‬ExecuteScalar ‫براي آشنايي با متد‬:2‫مثال‬
‫آن ها دريک ترم مشخص که شماره آن ترم)يک مقدار رشته اي( به عنوان پارامتر براي اين تابع پاس مي‬
.‫ مي باشدرا بر گرداند‬17 ‫شود بالتر از‬
private void int reg_del(string termnum)
{
string mySqlConnectionStr = "workstation id=[Local];packet
size=4096;integrated
security=SSPI;initial catalog=registration;persist security
info=False";
int myResult;
string mySqlQuery = "select count(*) from (select distinct s# form
stdtrm”+
“where trmgpa>17 and trmno=@termnum”
SqlConnection mySqlConnection = new SqlConnection();
mySqlConnection.ConnectionString=mySqlConnectionStr;
mySqlConnection.Open();
SqlCommand mySqlCommand = new SqlCommand();
mySqlCommand.Connection=mySqlConnection;
mySqlCommand.CommandText=mySqlQuery;
my
SqlCommand.Parameters.Add(“@termnum”,System.Data.SqlDbType.char,4)
;
my Sql Command.Parameters.[“@termnum”].Value=termnum;
myResult = mySqlCommand1.ExecuteScalar();
mySqlConnection.Close();
return myResult;
{
‫براي بررسي تقاضاي اجراي دسععتوري کععه نععتيجه خروجععي آن بيععش از يععک رکععورد باشععد متععدي‬:3‫مثال‬
std ‫براي کلس فرم‬
‫کععه شععيئي از کلس فععرم‬myStd‫مي نويسيم که يک شماره دانشجويي را به عنوان پارامتر در يافت کند وشي‬
‫)البته پياده سازي اين تابع به روش ساده تري هم امکان پععذير‬.‫است را با اطلعات دانشجوي مذکور پر کند‬std
(‫است که با توجه به هدف آموزشي اين مثال به روش زير آن را پياده سازي مي کنيم‬
private void int reg_del(int snum)
{
string mySqlConnectionStr =...
string mySqlQuery1 = "select * from std”;
/ S#, Name,Family,Field,Sex
,Totpassunit,Totregunit,Gpa,Address,Citycode, Telno,
Ssno,Birthdate
SqlConnection mySqlConnection1 = new SqlConnection();
mySqlConnection1.ConnectionString=mySqlConnectionStr;
mySqlConnection1.Open();
SqlCommand mySqlCommand1 = new SqlCommand();
mySqlCommand1.Connection=mySqlConnection1;
mySqlCommand1.CommandText=mySqlQuery1;
SqlDataReader mySqlDataReader1 =
mySqlCommand1.ExecuteReader();
while ( mySqlDataReader1.Read())
{
If (mySqlDataReader1.GetInt32(0)=snum)
{
myStd.Snum.text=mySqlDataReader1.GetString(0);
myStd.Name.text=mySqlDataReader1.GetString(1);
myStd.Family.text=mySqlDataReader1.GetString(2);
…...
}
}
mySqlDataReader1.Close();
mySqlConnection1.Close();
}

‫در اين مثال قطعه کدي نوشته مي شود که نحوه تقاضععاي اجععراي يععک رويععه ذخيععره شععده رانشععان مععي‬:4‫مثال‬
‫_که شماره يک‬TrmGpa PR ‫اين رويه همان اولين رويه اي است که در آزمايش سوم نوشتيديعني رويه‬.‫دهد‬
‫اين رويععه را بععا پععارامتر‬.‫دانشجو و شماره ترم رادريافت نموده و معدل ترم دانشجو را محاسبه و برمي گرداند‬
‫مععر بععوط بععه شععي‬text ‫ احضار مي کنيم وخاصيت‬3821 ‫ و ترم‬8017062 ‫هععاي شععماره دانشععجويي‬
.‫ر ابا خروجي اين رويه مقدار دهي مي کنيم‬Label1
string mySqlConnectionStr =...
SqlConnection mySqlConnection1 = new SqlConnection();
mySqlConnection1.ConnectionString=mySqlConnectionStr;
mySqlConnection1.Open();
SqlCommand mySqlCommand1 = new SqlCommand();
mySqlCommand1.Connection=mySqlConnection1;
mySqlCommand1.CommandType=System.Data.CommandType.Stor
edProcedure;
mySqlCommand1.CommandText=”CR_TrmGpa”;
mySqlCommand1.Parameters.Add("@snum",
System.Data.SqlDbType.Int,7);
my
SqlCommand.Parameters.Add(“@termnum”,System.Data.SqlDbType.char,4)
;
mySqlCommand1.Parameters["@snum"].Value=8017062;
mySql Command.Parameters.[“@termnum”].Value=”3821”;
SqlDataReader mySqlDataReader1= cmd.ExecuteReader()
If (mySqlDataReader1.Read())
label1.text=mySqlDataReader.Getstring(0);
else
Label1.Text=("No Record found")
 ‫;)(‪mySqlDataReader.Close‬‬
‫;)(‪mySqlConnection1.Close‬‬

‫معرفي شي هاي ‪DataSet‬و‪:DataAdapter‬‬

‫ديديم که مي توان با استفاده ازمتد هاي اشيا‪Connection‬و‪ِCommand‬و‪Datareader‬درخواسععت هععا را‬
‫به موتور پايگاه داده ها فرستاد و نتايج اين در خواست ها فقط دريافت نمود ‪.‬حال اگر بخواهيم اين نتايج را در‬
‫جايي ذخيره کنيم نياز بععه شععي جديععدي خععواهيم داشععت کععه در محيععط ‪Net.‬ايععن شععي ‪DataSet‬مععي باشععداين‬
‫ساختار يک ساختار تشکيل شده در حافظه است‪DataSet .‬در واقع نگهدارند نتايج در خواست هاست ولي نمي‬
‫داند نتايجي که درون خود دارد از کجا آمده است زيرا ايععن شععي از منبععع داده اي خععود جداسععت ‪DataSet .‬را‬
‫مععي تععوان بععه جععاي دسترسععي مسععتقيم بععه خععود ‪DataBase‬مععورد اسععتفاده قععرار دادو در صععورت تغييععر‬
‫‪DataSet‬مي توان تغييرات را به پايگاه داده ها منتقل کرد‪ .‬اين شي را مي توان يععک پايگععاه داده اي رابطععه ا‬
‫ي کععه از تعععدادي جععدول و روابععط بيععن ايععن جععداول تشععکيل شععده اسععت در نظرگرفععت‪.‬بععراي ايجععاد داده در‬
‫‪DataSet‬دو راه عمده وجود دارد‬
‫‪ .1‬در درون ‪DataSet‬جداول جديدي ايجاد کنيم‪.‬‬
‫‪DataSet .2‬را با نتايج حاصله از يک ‪Select‬که خود در واقع تعدادي جدول است پر کنيم‪.‬‬
‫نقش ‪DataAdapter‬در اين جا اين است که به کمک آن داده هاي در خواست هععا را از پايگععاه داده گرفتععه و‬
‫‪ DataSet‬را از نتايج اين در خواست ها پر )‪ (Fill‬مي کند ِ‪ )DataAdapter .‬با کمک‬
‫‪(DataConnection‬در واقع يک مديرداده اي است که هم جريان داده از ‪ DataSet‬به سمت منبع داده و‬
‫هم جرياني با جهت برعکس را کنترل مععي کنععد‪DataAdapter .‬در واقععع در کنععار ‪DataSet‬معنععاي واقعععي‬
‫خود را پيدا مي کند‪DataAdapter.‬براي اعمال ذخيره وبازيععابي اطلعععات مععي توانععد از شععي ‪Command‬‬
‫استفاده کند‪.‬‬
‫‪DataSet‬از دو شي اصلي تشکيل شده است‪:‬‬
‫‪:DataTable-1‬اين شي امکان دسترسي به تاپل ها و ستون هاي يک جدول رافراهم مي کند‪.‬‬
‫‪:DataRelation -2‬با استفاده از اين شي مي توان ارتباط بين جداول را تعريف کرد‪.‬‬
‫مثال‪ :‬مثال زيربراي آشنايي بيشتر بععا اشععيا ‪ DataSet‬و‪DataAdapter‬وکنععترل‪DataGrid‬مناسععب خواهععد‬
‫بود‪.‬‬
‫فرم جديدي را به پروژه اضافه کنيد‪.‬خاصيت نا م را به‪ std2‬وخاصيت ‪text‬آن را بععه”فععرم‬ ‫‪.1‬‬
‫آدرس دانشجويان" وخاصيت‪RightToLeft‬آن را به ‪yes،Set‬کنيد‪.‬‬
‫يک کنترل‪DataGrid‬به فرم اضافه بععه نحععوي کععه ايععن ‪ DataGrid‬تمامي سطح فرم را‬ ‫‪.2‬‬
‫بپوشاند‪.‬‬
‫حال از ‪ToolBox‬گزينه )تب( ديتا را انتخاب و يک ‪SqlDataAdapter‬بععه فععرم اضععافه‬ ‫‪.3‬‬
‫کنيد‪.‬‬
‫مراحععععل ايجععععاد ويععععزارد ‪SqlDataAdapter‬را طععععي کنيععععد‪Connection.‬را بععععه‬ ‫‪.4‬‬
‫‪Registration‬بزنيععدو ‪ QueryType‬را ‪UseSqlStatements‬انتخععاب کنيععد‪.‬معععي خععواهيم‬
‫‪DataGrid‬مور نظر شامل ستون هاي نام ‪،‬نععام خععانوادگي وآدرس دانشععجويان بععوده و بععر اسععاس نععام‬
‫خانوادگي و نام مرتب شده باشد‪.‬بنابر اين ‪ SqlStatement‬با عبارت زير مقدار دهي کنيد‪:‬‬
‫‪Select name,family,Address‬‬
‫‪From std‬‬
‫‪Order by family,name‬‬
‫که علوه بر ‪ DataAdapter‬يک ‪connection‬هععم بععه فععرم‬ ‫بعد از پايان ويزارد ميبينيد‬
‫‪ DataAdapter‬از يک ‪Connection‬براي ارتبععاط بععا پايگععاه‬ ‫اضافه مي شود ‪ .‬چون‬
‫داده ‪registration‬استفاده مي کند‪.‬‬
 ‫حعععال بايعععد جعععايي بعععراي ذخيعععره نتايعععج تعييعععن کعععرد‪.‬بنعععابراين از گزينعععه‪،Data‬گزينعععه‬ ‫‪.5‬‬
‫‪generateDataSet‬راانتخععاب کنبععد‪.‬نععام ايععن ‪DataSet‬را ‪myds‬انتخععاب و خصوصععيات آن را‬
‫مقدار دهي کنيد‪.‬‬
‫حال ما يک مجموعه نتيجه حاصل از يک درخواست و جايي براي ذخيره سازي داريم ‪.‬تنهععا‬ ‫‪.6‬‬
‫کاري که بايد کرد اين است که عمل اعلم کنيم اين نتايج بايد در اين محل ذخيره شود‪.‬بععراي ايععن کععار‬
‫بايد از ‪ DataAdapter‬خواست تا ‪ DataSet‬ر ابا مقادير خروجي مورد نظر پرکند‪.‬بايد بااستفاده‬
‫از متد ‪fill‬يک ‪ DataAdapter‬اين کار ر اانجام داد‪.‬بنابر اين کد زير را براي انجام اين کار در‬
‫هنگام مثل لود شدن فرم بنويسيد‪.‬‬
‫‪;(sqlAdapter1.Fill(myds‬‬
‫خوب تا اين جا داده هاي مععا در ‪DataSet‬ذخيععره شععده انععد ومععي خععواهيم آن هععا را نمععايش‬ ‫‪.7‬‬
‫دهيم‪.‬کنترلي که مي تواندآئينه نمايش دهنده محتويات يک جدول باشد ‪DataGrid‬است ‪.‬حال بايد تعيين‬
‫کعععرد ‪DataGrid‬داده هعععاي خعععود را از کجعععا بيعععاورد بنعععابر ايعععن خاصعععيت ‪ِ DataSource‬و‬
‫‪DataMember(ِ DataSouce‬نمايانگر‪DataSet‬مرجع و ‪DataMember‬نمايانگر جدولي از‬
‫‪DataSet‬مي باشدکه مي خواهيم عناصر آن نمايش داده شوند‪ (.‬آن ها را مقدار دهي کععرده و برنععامه‬
‫را اجرا کرده و نتيجه را مشاهده کنيد‪.‬‬

‫تعريف ‪DataAdapter‬ها‪:‬‬
‫براي تعريف ‪ DataAdapter‬ها مي توا ن از روش هاي متفاوتي در مد کدنويسي استفاده کرد ‪.‬‬
‫مثال‪:‬‬ ‫‪.1‬‬
‫‪String strConn = "Server=(Local);Database=registration;integrated‬‬
‫";‪security=true‬‬
‫;)(‪SqlConnection cn = new SqlConnection‬‬
‫;‪Cn.ConnectionString = strConn‬‬
‫;‪SqlDataAdapter myStdDA,myRegDA‬‬
‫)‪myStdDA = New SqlDataAdapter("SELECT * FROM Std", cn‬‬
‫)‪myRegDA = New SqlDataAdapter("SELECT * FROM Reg", cn‬‬

‫مي بينيد که در يکي از شکل هاي استفاده از سازنده يک ‪ SqlDataAdapter‬مي توان دستور‬
‫‪DataAdapter‬را بععععععه عنععععععوان پععععععارامتر اول و‪Connection‬اي کععععععه آن‬ ‫‪ select‬آن‬
‫‪DataAdapter‬از آن استفاده مي کند ر ابه عنوا ن پارامتر دوم به سازنده پاس کرد ‪.‬‬
‫دقت کنيد که اين دستور ‪ Select‬نماينده مجموعه نتايجي است که يک ‪DataAdapter‬بر مي گرداند)به شکل‬
‫يک جدول(که مي توان آن را در يک ‪DataSet‬ذخيره کرد‪.‬‬
‫مي توان ازيک ‪DataComand‬هم کمک گرفت ‪:‬‬ ‫‪.2‬‬
‫مثال‪:‬‬
‫‪String strConn = "Server=(Local);Database=registration;integrated‬‬
‫";‪security=true‬‬
‫;)(‪SqlConnection cn = new SqlConnection‬‬
‫;‪Cn.ConnectionString = strConn‬‬
‫;"‪String strSQL = "SELECT Name,Family FROM Std‬‬
‫;)‪SqlCommand cmd = new SqlCommand(strSQL, cn‬‬
‫‪SqlDataAdapter myStdDA=new‬‬
‫‪;(SqlDataAdapter(cmd‬‬

‫در اين حالت ‪DataAdapter‬حاوي مقادير حاصل از اجراي دستورات موجود در ‪CommandText‬است‪.‬‬
‫پر کردن يک ‪ DataSet‬بوسيله ‪:DataAdapter‬‬
‫مثال‪:‬قطعه کد قبلي را در نظر بگيريدحال يک ‪DataSet‬تعريف مي کنيم و آن را پر مي کنيم‪:‬‬
‫;)(‪DataSet() ds = new DataSet‬‬
‫;)‪myStdDA.Fill(ds‬‬
 ‫سپس مثل براي استفاده از اين ‪DataSet‬به نحو زير عمل ميکنيم ‪.‬فرض کنيد يک ‪DataGrid‬با نام‬
‫‪DataGrid1‬در سطح فرم داريم‪:‬‬
‫;‪DataGrid1.DataSource = ds‬‬
‫‪;"DataGrid1.DataMember = "Table‬‬
‫‪DataGrid‬بايد بععا نععام جععدولي از ‪DataSet‬کععه مععي خععواهيم‬
‫گفتيم که خصوصيت ‪DataMember‬از يک‬
‫توسط ‪ DataSet‬نمايش داده شود ‪Set‬شود‪.‬‬
‫نکته مهمي که براي مشخص کردن جداول موجود دريک ‪ DataSet‬به عنوان منابع داده اي وجود دارد اين‬
‫است که اگر براي جداولي که در نتيجه اجراي دستورات ‪DataAdapter‬وارد يک ‪ DataSet‬مي شوند )با‬
‫اجراي متد ‪Fill‬از ‪(DataAdapter‬نامي مشخص نکنيم اولين جدول به نام ‪Table‬دومي‪Table1‬والععي آخععر‬
‫نام گذاري مي شوند‪.‬براي تغيير نام نتايج حاصل از اجراي ‪ DataAdapter‬به نام دلخواه از يکي ازمجموعه‬
‫هاي هر ‪ DataSet‬به نام ‪ TableMapping‬استفاده مي شود‪.‬وظيفه اين مجموعه تغييرنام جداول موجود در‬
‫‪ DataSet‬به نام هاي دلخواه کاربر جهت سهولت کار کردن با آن ها است‪.‬مثل براي تغيير نام جدول موجود‬
‫در ‪DataSet‬با نام ‪Table‬از دستور زير استفاده مي کنيم‪:‬‬
‫‪("da.TableMappings.Add("Table", "Std‬‬
‫در اينجا خواص ‪DataGrid1‬نيز به شکل زير مقداردهي ميشد‪:‬‬
‫;‪DataGrid1.DataSource = ds‬‬
‫‪;"DataGrid1.DataMember = "Std‬‬

‫روش بهتري براي تعيين نام جدول مجموعه نتايج در يک ‪ DataSet‬در هنگا م پر کردن ‪DataSet‬به‬
‫شکل زيراست‪:‬‬
‫‪(”myStdDA.Fill(ds, “Std‬‬

‫در اين صورت مجموعه نتايج حاصل از اجراي دستورات ‪DataAdapter‬در جدولي با نععامي کععه درپععارامتر‬
‫دوم متد ‪Fill‬يک‪DataAdapter‬مشخص شده است قرار مي گيرد‪.‬‬
‫نکته ‪:‬‬
‫‪DataSet‬اگر چه در هر ‪ DataSet‬نام جدول منبع بانام جدول دروني به طور پيش‬ ‫•‬
‫فعععرض يکعععي نيسعععت ولعععي نعععام سعععتون هعععاي در خواسعععت شعععده در ‪query‬وجعععدول موجعععود در‬
‫‪DataSet‬يکسان است‪.‬مثل جععدول ‪Std‬موجععود در‪ds‬ازدو سععتون بععه نععام هععاي ‪Name‬و ‪Family‬‬
‫تشکيل شده است‪.‬‬
‫چون در اين جععا در مععورد خععواص ‪Datasource‬و‪Datamember‬صععحبت کرديععم ايععن‬ ‫•‬
‫نکته را هم را ذکر‬
‫مي کنيم که در مورد کنترل هايي که حالت ليستي به خود مي گيرند)مثل ‪ListBox‬يععا‬
‫و‪DataMembr‬ر ا‪Set‬کنيععم‬ ‫‪DataSource‬‬ ‫‪ ComboBox‬نيز اين امکان که يک‬
‫وجود دارد ‪.‬مثل اين که عناصر يک ‪ listBox‬شامل بر نام درس هاي يک دانشکده خاص باشد‪.‬براي اين‬
‫کار بايد نام دروس آن دانشکده را در جدولي درون ‪ DataSet‬ريخته و اين جدول رل به عنوان منبع داده‬
‫اي آن ‪،listBox‬تنظيم کنيم‪.‬‬
‫بررسي دقيق تر ‪:DataSet‬هر‪DataSet‬داراي دو‪Collection‬به نام هاي ‪DataRow‬و‪DataColumn‬‬
‫اسعععت‪.‬بععععد از اجعععراي درخواسعععت هعععر ‪،DataAdapter‬بعععراي هعععر سعععتون مجمعععوعه نتايعععج يعععک شعععي‬
‫‪DataColumn‬ساخته مي شود‪.‬دو خاصيت مهم هر ‪DataColumn،Name‬و‪DataType‬است کععه بععراي‬
‫هر شي ‪Datacolumn‬توسط ‪ DataAdapter‬مقدار دهي مي شود‪.‬‬
‫مثال ‪:‬در مثال زير با نام و نوع هر ستون از اولين جدول ‪ds‬کار مي کنيم‪:‬‬
‫;)‪DataTable tbl = ds.Tables(0‬‬
‫;‪Label1.text=tbl.tableName‬‬
‫;‪DataColumn col‬‬
‫;‪textBox1.text=tbl.Columns(0).ColumnName‬‬
‫;‪textBox2.text=tbl.Columns(0).DataType.Tostring‬‬
‫;‪textBox3.text=tbl.Columns(1).ColumnName‬‬
‫;‪textBox4.text=tbl.Columns(1).DataType.Tostring‬‬

‫‪DataTable‬يک نوع داده اي)‪ (DataType‬است که به متغير هاي از نوع جدول اشاره مي کند‪.‬‬
‫بعد از اجراي کد بال متغير ها ي استفاد شده مقادير زير را خواهند داشت‪:‬‬

‫‪;Label1.text=Std‬‬
‫;‪textBox1.text=Name‬‬
‫;)‪textBox2.text=varchar(16‬‬
‫;‪textBox3.text=Family‬‬
‫;)‪textBox4.text=varchar(30‬‬
‫اما مهم ترين مجمو عه موجود در ‪،DataTable‬مجموعه‪DataRow‬است که با استفاده از آن مععي تععوان بععه‬
‫هعععر سعععطر از جعععدول دسترسعععي داشعععت‪.‬بعععراي اسعععتفاده از ايعععن مجمعععوعه بايعععد از خصوصعععيت ‪Rows‬از‬
‫‪DataTable‬کمک گرفت‪.‬‬
‫مثال‪:‬مجموعه دستورات زير ‪textBox1.text‬ر ابا نا م و ‪textBox2.text‬را با نام خععانوادگي دانشععجوي‬
‫پانزدهم از جدول ‪Std‬مقدار دهي مي کند‪:‬‬
‫‪;(DataTable myTable = ds.Tables(0‬‬
‫‪(DataRow myDataRow=myTable.Rows(14‬‬
‫‪;(”textBox1.text =myDataRow(“Name‬‬
‫‪;(textBox2.text = myDataRow(“Family‬‬
‫دقت کنيد انديس ‪Rows‬از ‪ 0‬شروع مي شود‪.‬‬

‫نحوه اضافه کردن يک جدول خام به يک ‪:DataSet‬‬

‫براي اضافه کردن يک جدول)متغيري از جنس ‪(DataTable‬به يک ‪DataSet‬از متد ‪Add‬از‬
‫‪DataSet‬استفاده مي کنيم ‪:‬‬
‫مثال‪:‬‬
‫;)"‪DataTable myTable = ds.Tables.Add("teachers‬‬
‫در اين مثال جدول ‪ myTable‬به ‪ds‬اضافه شده است ‪.‬نام جدول ‪myTable‬در ‪ds،teachers‬است‪.‬‬
‫متد ‪Add‬با کاربرد مشابه در مجموعه هاي ديگري نيز موجود است مثل در ‪columns‬مي توان از آن براي‬
‫اضافه کردن يک ستون به يک جدول استفاده کرد‪.‬‬
‫‪;((DataColumn = tbl.Columns.Add("teacherId",GetType(int‬‬
‫تا اين جا ‪DataSet‬ر ادر حد نياز در اين آزمايشگاه بررسي کرديم‪ .‬تنها مطلبي که در اين جععا ذکععر مععي کنيععم‬
‫اين است که يک‪Dataset‬از منبع داده اي خود خبر ندارد وفقععط يععک کپععي از داده هععارا در خععوددارد و نمععي‬
‫توان مثل انتظار داشععت کععه اگععر چنععد جععدول کععه در پايگععاه داده داراي روابععط ارجععاعي بودنععد و بععا اسععتفاده از‬
‫‪DataAdapter‬هاي مختلف به درون يک ‪ DataSet‬کپي شدند آن ‪DataSet‬نيز از ايععن روابععط ارجععاعي‬
‫آگاه باشد و در صورت درج ‪،‬حذف يا تغيير داده اين روابط در نظر گرفته شود‪DataSet.‬حععتي از محععدوديت‬
‫هاي موجود بر روي يک جدول )به جز مثل انواع داده اي ستون ها (نيز آگاه نيست‪.‬برقراري روابععط ارجععاعي‬
‫بين جداول يک‪DataSet‬بوسيله شي ‪DataRelation‬صورت مي گيرد کهدر اين آزمايشگاه بررسي نخواهععد‬
‫شد‪.‬‬

‫به روزرساني يک منبع داده اي ‪:‬‬

‫براي اين که تغييراتي که در داده هاي ‪DataSet‬داده مي شوند در منبع داده اي اصلي نيز به روز رسععاني‬
‫شععوند بايععد از متععد ‪Update‬مععر بععوط بععه ‪DateAdapter‬ي کععه آن داده راا از منبععع داده اي اوليععه بععه‬
‫‪DataSet‬منتقل کرده استفاده کنيم‪.‬اين متد را مي توانيد به شکل زير به کار ببريد ‪:‬‬
‫‪(Update(DataSet,TableName‬‬
‫بعد از صدا زدن اين متد‪DataAdapter ،‬سطر به سطر داده هاي جدول ذکر شده در ‪DataSet‬را بررسععي‬
‫مي کند و در صورتي که تغييراتي روي سطر مورد نظر داده شده باشد آن را به منبع داده اي منتقععل مععي کنععد‪.‬‬
‫‪DataAdapter‬اين کار را اين گونه انجام مي دهد که ابتععدا نععوع تغييععري کععه روي سععطر مربععوطه داده شععده‬
‫اسععت)درج ‪،‬اصععلح ياحععذف ( را تشععخيص مععي دهععد و سععپس يکععي از متععد هععاي ‪InsertCommand‬يععا‬
‫‪DelateCommand‬يععا‪ UpdateCommand‬خود رااحضار مي کند‪ .‬اما ‪CommandText‬ايععن‬
‫‪Command‬ها چگونه اسععت ؟جععواب بععه ايععن سععوال ايععن اسععت کععه بعععد از ايععن کععه متغيععر ‪Command‬يععک‬
‫‪ DataAdapter‬مقداردهي شد بلفاصله اين توابع نيز بدنه خود راپيدا مي کنند ‪.‬بدين صورت که اگر يک‬
‫‪ DataAdapter‬به عنوان مثال نتايج پرس و جوي زير را از منبع داده اي بگيرد‪:‬‬
‫‪Select S#,name,Family‬‬
‫‪From Std‬‬
‫آن گاه به عنوان مثال ‪UpdateCommand‬آن به شکل زير است‪:‬‬
‫‪UPDATE STD SET‬‬
‫‪S# = @S#, Name = @Name, Family = @Family‬‬
‫‪(_WHERE (S# = @Original_S‬‬
‫‪(AND (Family = @Original_Family‬‬
‫‪;(AND (Name = @Original_Name‬‬
‫بعععراي هعععر سعععطر ‪Update‬شعععده درون جعععدول يعععک‪DataSet‬متغيعععر @‪ #S‬مقدار جديد ‪#S‬و @‬
‫‪_Original_S‬مقدار ‪#S‬قبل از تغيير را نگهداري مي کند‪ .‬مي توانيداين ‪Command‬هععا را خودتععان مقععدار‬
‫دهي کنيد‪.‬از اين روش براي جلوگيري از بازتاب تغيير مثل تغيير بعضي از ستون هادر منبععع داده اي اسععتفاده‬
‫مي شود‪.‬‬
‫مثال‪:‬‬
‫‪=myDataAdapter.UpdateCommand‬‬
‫”‪UPDATE STD SET‬‬
‫‪Name = @Name, Family = @Family‬‬
‫‪(_WHERE (S# = @Original_S‬‬

‫بررسي متد ‪Select‬از يک ‪: DataTable‬‬

‫از اين متد براي فيلتر کردن سطر هاي يک ‪DataTable‬در زمان اجرا بدون تحت تاثير قرار گرفتن خود‬
‫جدول استفاده مي شود‪.‬‬
‫مثععال ‪:‬فععرض کنيععد مععي خععواهيم روي يععک ‪ListBox‬در يععک فععرم تمععامي شععهر هععاي موجععود در پايگععاه داده‬
‫‪registration‬نمايش داده شود تا کاربر بتواند از ميان آن ها يکي را انتخاب کند‪.‬قطعه کععد زيععر ايععن کععار را‬
‫انجام مي دهد(فرض مي کنيم محتويات کل جدول ‪CodeFile‬قبلبوسيله يک ‪ DataAdapter‬درجدولي به نا‬
‫م‪Codefile‬و در ديتاستي با نام ‪ myDataSet‬ريخته شده است همچنين فرض مي کنيم ‪ myListBox‬يک‬
‫‪ListBox‬از قبل تعريف شده است‪) .‬‬

‫‪;DataRow[] mySelectedRows‬‬
‫‪;(”mySelectedRows=myDataSet . Codefile .select(“field= cityCode‬‬
‫‪(foreach(DataRow myDataRow in mySelectedRows‬‬
‫}‬
‫‪[”[myListBox.Items.Add(myDataRow[“[Desc‬‬
‫{‬
‫‪;()myListBox.Refresh‬‬
‫دستور‪foreach‬براي دسترسي به عناصر يک مجموعه به کار مي رود‪.‬‬

‫بررسي ‪DataBinding‬وکاربرد آن در فرم هاي ويندوزي‪:‬‬

‫در اين جا مي خواهيم اين موضوع را بررسي کنيم که چگونه مي توان يک فرم را به اطلعات يک جدول که‬
‫در ‪ DataSet‬وجود دارد ‪Bind‬کرد به گونه اي که با حرکت روي تاپل هاي مختلف آن جدول اطلعات آن‬
‫تاپل در کنترل هاي مختلفي که روي فرم قرار دارد نمايش داده شوند‪.‬براي اين کار از دستوري مثل دستور زير‬
‫استفاده ميکنيم‪:‬‬
‫‪;("#snum.DataBindings.Add("Text",myDataSet,"std.s‬‬
‫فرض کنيد ‪myDataSet‬حاوي جدولي با نام‪Std‬اسععت کععه بععا اسععتفاده از يععک ‪DataAdapter‬ازاطلعععات‬
‫جععدول ‪Std‬موجععود در پايگععاه داده ‪registration‬پععر شععده اسععت‪Snum .‬نيزمقععدار خصوصععيت نععام يععک‬
‫‪textBox‬بود که ميخواهيم شماره دانشجويي درون آن قرار گيرد‪.‬با اسععتفاده از دسععتور بععال شععماره دانشععجويي‬
‫اولين دانشجو از جدول ‪Std‬درون جعبه متني‬
‫‪ Snum‬قرار مي گيرد‪.‬‬
‫حال که مي توانيم کنترل هاي فرم هاي ويندوزي را به ستون ها ي جداول موجوددر ‪DataSet،bin‬‬
‫‪d‬کنيم کافي است روي تاپل هاي مختلف جدول حرکت کرده و داده هاي آ ن تاپل را روي کنععترل هععاي فععرم بععه‬
‫نمايش در آوريم‪.‬‬
‫براي اين کار ‪ Net Framework.‬شي ‪BindingContext‬رادر نظر گرفته است ‪.‬با استفاده از ايععن‬
‫شي مي توانيم علوه بر حرکت روي سطر هاي مختلف يک جدول‪،‬کنترل هاي فرمي رابا محتويات ستون هععاي‬
‫آن سطر داده اي پر کنيم ‪.‬‬
‫متد مهمي براي اين شي وجود ندارد ولي دو خصوصيت مهم اين شي عبارند از ‪:‬‬
‫‪:Position‬در حين حرکت روي تاپل هاي يک جدول شماره سطر را نگه مي دارد‪.‬‬ ‫‪.1‬‬
‫‪:Count‬تعدادتاپل هاي جدول را نمايش مي دهد‪.‬‬ ‫‪.2‬‬
‫فرض کنيد تعدادي از تاپل هاي يک جدول را خوانده ايم و مي خواهيم ببينيم هم اکنون روي کدام تاپل هستيم‪:‬‬
‫مي توان ازدستور زيردرداخل فرمي که به مثل بععه جععدول ‪Std‬درون ‪DataSet،myDataSet bind‬شععده‬
‫استفاده کرد‪:‬‬
‫‪;int myPosition = std_Form .BindingContext[myDataSet,”Std”] .Position‬‬
‫مي بينيد که شي ‪BindingContext‬براي فرم تعريف مي شود‪.‬‬
‫مثال‪:‬در اين مثال فرم‪Std‬را کامل مي کنيم و بعضي از رويداد هاي آن را کد نويسي مي کنيم‪.‬بررسي اين‬
‫مثال روند استفاده از شي ‪BindingContext‬را روشن مي کند‪:‬‬
‫ابتدا متغير هاي سطح فرم زير را براي استفاده ازآن ها در کليه متد هاي فرم تعريف مي کنيم‪:‬‬
‫;‪string myStrSql‬‬
‫;‪string myStrCon‬‬
‫‪int‬‬ ‫;‪myIndex‬‬
‫;‪SqlDataAdapter myDataAdapter‬‬
‫;‪SqlConnection myCon‬‬
‫فرم‪Std‬اضافه کنيد‪:‬‬ ‫کدهاي زير را به ابتداي متد کنترل کننده رويداد لود شدن‬
‫)‪private void Form1_Load(object sender, System.EventArgs e‬‬
‫{‬
‫‪myStrCon="workstation id=(DBLAB-2);packet‬‬
‫‪size=4096;integratedsecurity=SSPI;initial catalog=registration;persist‬‬
‫;"‪security info=False‬‬
‫;"‪myStrSql="select * from std‬‬
‫;)(‪myCon = new SqlConnection‬‬
‫;‪myCon.ConnectionString=myStrCon‬‬
‫;)(‪myCon.Open‬‬
‫;)‪myDataAdapter = new SqlDataAdapter(myStrSql,myCon‬‬
‫;)"‪myDataAdapter.Fill(myDataSet,"Std‬‬

‫تا اين جا جدول ‪Std‬را( براي ‪bind‬شدن با فرم ‪Std‬در ‪DataSet،Load‬کرده ايم‪:‬‬
‫حال بايدکنترل هاي مربوطه را با ستون هاي جدول ‪Std،Bind‬کنيم‪ .‬بنابر اين قطعه کدهاي زير را بععه انتهععاي‬
‫‪Form1_Load‬اضافه مي کنيم‪:‬‬
‫;)"‪snum.DataBindings.Add("Text",myDataSet,"std.s#‬‬
‫;)"‪name.DataBindings.Add("Text",myDataSet,"std.name‬‬
‫;)"‪family.DataBindings.Add("Text",myDataSet,"std.family‬‬
‫;)"‪ssno.DataBindings.Add("Text",myDataSet,"std.ssno‬‬
‫;)"‪address.DataBindings.Add("Text",myDataSet,"std.address‬‬
‫;)"‪city.DataBindings.Add("Text",myDataSet,"std.citycode‬‬
 telno.DataBindings.Add("Text",myDataSet,"std.telno");
bdate.DataBindings.Add("Text",myDataSet,"std.birthdate");
gpa.DataBindings.Add("Text",myDataSet,"std.gpa");
totpassunit.DataBindings.Add("Text",myDataSet,"std.totpassunit");
totregunit.DataBindings.Add("Text",myDataSet,"std.totregunit");

‫مي کند ولي ضعععف‬bind ‫اين خطوط کد کليه فيلد هايي را که عيناو بدون هيچ تغييري بايد نمايش داده شوندرا‬
‫اين است که فيلد هايي که بايد با تغييراتععي روي فععر م بععه نمععايش در آينععد را نمععي‬Databinding ‫عمده روش‬
‫روش بهععتر ايععن اسععت کععه مثل در ايععن فععرم چععون‬.‫براي حل اين مشکل دو راه حل وجععود دارد‬.‫کند‬bind ‫تواند‬
‫لزم اسععت‬Std ‫اسععتخراج کععرد واسععتفاده از جععدولي غيععر از‬Std ‫نميتوان مستقيما نام شهر دانشجو را از جدول‬
‫ جدولي‬DataAdapter ‫ راه حل اين است که به کمععک يععک‬.‫استخراج شود‬codeFile ‫واين فيلد بايد ازفايل‬
‫بيععن ايععن‬Relation ‫ايجادکنيم که حاوي کد شهر ها و شهر هاي مربوطه بوده و سپس يععک‬myDataSet ‫در‬
‫روي ايععن‬DataBinding ‫وجدول حاوي کععدونام شععهرها( تعريععف کنيععم وبوسععيله تعريععف يععک‬STD)‫ جدول‬2
‫در اين روش بعد از گرفتن داده ها از کاربرونيز قبل از‬.‫داده ها رابه فرمت دلخواه کاربر در آوريم‬Relation
‫ولععي چععون از معرفععي شععي‬.‫داده هععا بععه فرمععت مععورد قبععول پايگععاه داده در مععي آينععد‬،‫وارد شدن در پايگععاه داده‬
‫در اين روش با استفاده از‬. ‫ چشم پوشيديم از روش دومي استفاده مي کنيم‬DataRelation
‫به فيلد موردنظر با فرمت دلخواه دسترسععي پيععدا کععرده وآن را‬DataCommand ‫واستفاده از يک‬Position
‫قطعه اي از کد زير اين موضععوع را روشععن مععي کنععداين کععد را بععه انتهععاي‬. ‫روي فرم به نمايش در مي آوريم‬
‫است که در هر لحظه شماره تاپلي کععه روي آن قععرار داريععم‬TextBox ‫يک‬index):.‫اضافه کنيد‬Std_Load
(.‫راروي فرم به نمايش در مي آورد‬Std ‫از جدول‬
1. myIndex=this.BindingContext[myDataSet,"Std"].Position;
2. index.Text=Convert.ToString(myIndex);
3. if
(System.Convert.ToChar(this.myDataSet.Tables["Std"].Rows[myIndex
]["Sex"])=='M')
4. radioButton1.Checked=true;
5. else
6. radioButton2.Checked=true;

7. SqlCommand mySqlCommand1 =new SqlCommand();

8. mySqlCommand1.Connection=myCon;
9. mySqlCommand1.CommandText="select codefile.[desc] from
std,codefile where "+
10."codefile.field = 'Citycode' "+ "and Std.S#= " +
11.System.Convert.ToString(this.myDataSet.Tables["Std"].Rows[myInde
x]["S#"])+
12. " and codefile.Type='"+

System.Convert.ToString(this.myDataSet.Tables["Std"].Rows[myInde
x]
13. ["Citycode"])+“ ‘ “;
14.SqlDataReader myDataReader1= mySqlCommand1.ExecuteReader();
15.myDataReader1.Read();
16.city.Text=System.Convert.ToString(myDataReader1["desc"]);
17.myDataReader1.Close();
18. mySqlCommand1.CommandText="select codefile.[desc] from
std,codefile where "+"codefile.field = 'field' "+ "and Std.S#= " +
System.Convert.ToString(this.myDataSet.Tables["Std"].Rows
[myIndex]["S#"])+" and codefile.Type='"+
System.Convert.ToString(this.myDataSet.Tables["Std"].Rows
SqlDataReader myDataReader1= mySqlCommand1.ExecuteReader();
 ‫;)(‪19.myDataReader1.Read‬‬
‫;)]"‪20.field.Text=System.Convert.ToString(myDataReader1["desc‬‬
‫;)(‪21.myDataReader1.Close‬‬
‫;)(‪22.myCon.Close‬‬

‫‪:‬توضيحات لزم در مورد قطعه کد بال‬

‫از متغير‪myIndex‬براي نگهداري شماره سطر درحين حرکت بين تاپل ها استفاده مي کنيم ‪.‬در خطوط ‪2‬تا‬
‫‪6‬بااستفاده از متغير ‪myIndex‬جنسيت دانشجوي فعلي را بدست مي آوريم و ‪radioButton‬مربوطه را‬
‫‪Check‬مي کنيم‪.‬درهمين جايک روش دسترسي به مقدار يک ستون خاص را مي بينيد‪:‬‬
‫‪["this.myDataSet.Tables["Std"].Rows[myIndex]["Sex‬‬
‫در خطوط ‪ 7‬تا ‪ 17‬با استفاده از اشياء ‪DataReader‬و‪ DataCommand‬و استفاده از‬
‫‪myIndex‬به رشته دانشجويي که روي سطر مربوط به وي قرار داريم دسترسي پيععدا مععي کنيععم‪.‬قبل گفععتيم کععه‬
‫ارسال پارامتر ها به ‪ Command‬دوروش دارد يک روش را قبل مطرح کرديم روش دوم را در دستور ‪18‬‬
‫ديده مي شود که در اين روش پارامتر هارا به متغيرهايي از نوع ‪ string،Cast‬مي کنيم و سپس آن ها را‬
‫به خاصيت ‪text‬از ‪Command‬مورد نظراضافه مي کنيم ‪.‬سععپس بععا اجععراي ‪Command‬نتايععج آن رادرون‬
‫يعععک ‪dataReader‬معععي ريزيعععم‪.‬در دسعععتور ‪ 16‬نحوه دسترسي به يک ستون از تاپلي که يک‬
‫‪dataReader‬روي آن قرار داردديده مي شود‪.‬‬
‫‪;(["myDataReader1["desc‬‬
‫در دستور‪dataReader 17‬ر ابسته ايم زيرا در دستورات بعدي مععي خععواهيم هميععن ‪dataReader‬ر ابععا‬
‫‪Command‬متفاوتي مورد استفاده قرار دهيم ‪.‬‬
‫در دستورات ‪ 18‬تا ‪ 22‬نيز از روش مشابهي براي استخراج شهر دانشجو استفاده کرده ايم‪.‬در پايان نيز‬
‫‪Connection‬را بسته ايم‪.‬‬
‫مي توانيم دستورات ‪7‬تا ‪ 23‬را در قالب يک متد پياده سازي کنيم ‪.‬زيرا اين دستورات در جاهاي ديگري‬
‫نيز مثل در متد هاي ‪Handle‬کننده کليد هايي که بععاعث مععي شععوند يععک رکععورد رو بععه جلععو يععا رو بععه عقععب‬
‫حرکت کنيم يا کليد هايي که ما را روي رکورد اول يا آخر مي برند‪،‬نيز عينا استفاده مي شععوند‪.‬زيععرا در هنگععام‬
‫روي دادن اين رويداد ها نيز بايد تبديل داده اي صورت بگيرد‪.‬‬
‫در پايان براي آشنايي بيشتردانشجويان ‪ ،‬متد اداره کننده کليک بر روي کليدي که شمارنده را روي رکععورد هععا‬
‫يکي يکي رو به جلو مي برد ‪،‬کد مي کنيم‪:‬‬
‫‪(private void nextRecord_Click(object sender, System.EventArgs e‬‬
‫}‬
‫;)(‪myCon.Open‬‬
‫;‪myIndex = this.BindingContext[myDataSet,"Std"].Position+1‬‬
‫)‪if ( myIndex<this.BindingContext[myDataSet,"Std"].Count‬‬
‫{‬
‫;‪this.BindingContext[myDataSet,"Std"].Position +=1‬‬
‫]"‪index.Text=Convert.ToString(this.BindingContext[myDataSet,"Std‬‬
‫;)‪.Position+1‬‬
‫;)‪index.Text=Convert.ToString(myIndex‬‬
‫]‪if (System.Convert.ToChar(this.myDataSet.Tables["Std"].Rows[myIndex‬‬
‫)'‪["Sex"])=='M‬‬
‫;‪radioButton1.Checked=true‬‬
‫‪else‬‬
‫;‪radioButton2.Checked=true‬‬
‫;)(‪SqlCommand mySqlCommand1 =new SqlCommand‬‬
‫;‪mySqlCommand1.Connection=myCon‬‬
‫‪mySqlCommand1.CommandText="select codefile.[desc] from std,codefile‬‬
‫‪where‬‬ ‫‪"+"codefile.field = 'Citycode' "+ "and Std.S#= " +‬‬
‫]‪System.Convert.ToString(this.myDataSet.Tables["Std"].Rows[myIndex‬‬
‫‪["S#"])+‬‬
‫‪" and codefile.Type='"+‬‬
‫‪System.Convert.ToString(this.myDataSet.Tables["Std"].‬‬
 ‫;"'"‪Rows[myIndex]["Citycode"])+‬‬
‫;)(‪SqlDataReader myDataReader1= mySqlCommand1.ExecuteReader‬‬
‫;)(‪myDataReader1.Read‬‬
‫;)]"‪city.Text=System.Convert.ToString(myDataReader1["desc‬‬
‫;)(‪myDataReader1.Close‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫;)(‪myCon.Close‬‬
‫}‬
‫}‬
‫به مطالب گفته شدهروشن شد که ‪ADO.Net‬براي عمليات گوناگون ابزارهاي متفاوتي را در‬ ‫باتوجه‬
‫اختياربرنامه نويس قرار مي دهد ‪.‬در اين جا مي خواهيم دوروش متفاوت پياده سازي يکي از اين عمليات ها‬
‫يعني به روز رساني يک سطر را مرور وموارد کاربرد آن ها را مقايسه کنيم‪:‬‬

‫)‪update،del‬‬ ‫‪-1‬يک روش براي پياده سازي تغييرات نوشتن يک ‪Command‬مناسب )بسته به نوع عمععل‬
‫‪ete‬يا‪((insert‬‬
‫است‪.‬در اين جا مي توانيم مقادير موجود در روي کنععترل هععا را بخععوانيم ودر منبععع داده اي سععطري کععه متغيععر‬
‫‪position‬به آن اشاره مي کند را به مقادير جديد کنترل ها ‪Set‬کنيم‪.‬در ايععن روش چععون ‪،DataSet‬بععه روز‬
‫رساني نمي شود کافي است با استفاده از متععد ‪ ()clear‬يک ‪DateSet‬آن را خععالي کنيععم و دوبععاره آن را پععر‬
‫کنيم‪.‬پيشنهاد مي کنيم متد هايي براي پر کردن هر ‪DataSet‬با توجه به جدول هايي که دارد بنويسيد‪.‬‬
‫‪-2‬قبل از توضيح روش دوم اين نکته را ذکر مي کنيم که هرشي ‪DataTable‬متدي بععه نععام )(‪acceptchanges‬‬
‫دارد‪ .‬تغييراتي که روي يک جدول داده مي شوند در چيزي مانند تاريخچه نگه داشته مي شود ‪.‬تنها هنگامي کععه‬
‫متد ‪()acceptchanges‬صدا زده مي شود تغييرات داده شده به صورت واقعي بر روي جدول اعمال مي شود‬
‫والبته ديگر اين تغييععرات قابععل برگشععت نيسععت‪.‬هععر گععاه متععد ‪()update‬از يک ‪ DataAdapter‬رابراي به روز‬
‫رساني منبع داده اي يک جدول در ‪ DataSet‬احضار شود اين متد ‪،‬متد ‪()acceptchanges‬جدول مربوط به خود‬
‫را نيزاحضار مي کند‪.‬‬
‫زماني که از‪ DataBinding‬براي اتصال فرم به يک ‪DataSet‬استفاده مي کنيععم ‪.‬بعععد از تغييععرروي فععرم کععه بععه‬
‫‪DataSet‬هععم اعمععال مععي شععودکافي اسععت متععد ‪Update‬از‪dataAdpater‬مربععوطه را صععدا بزنيععد‪.‬در ايععن حععالت‬
‫کاربرمي تواند از اعمععال ايععن تغييععرات روي منبععع داده قبععل ازاحضععار متععد ‪ ()Update‬منصرف شود‪.‬در اين‬
‫صورت تغييرات در حد همين ‪session‬اتصال به ‪DataSet‬باقي خواهد ماند‪.‬‬
‫اما يک نکته ديگر نيز در اين حالت مطرح است وآن اين است که فيلد هايي را که ‪bind‬نيسععتند)مثععل فيلععد کععد‬
‫شهر در فرم‪(Std‬را در صورت تغيير‪ ،‬چگونه به روز رساني کنيم ‪.‬براي اين کار نيز دو راه حل قابل طرح‬
‫است‪.‬‬
‫‪-1‬استفاده از ‪.DataCommand‬‬
‫‪-2‬اعمال تغييرات هم زمان با تغيير به روي ‪:DataSet‬در اين حالت در صورتي که کاربر تغييري روي فرم‬
‫بدهد‪،‬مي توان با استفاده از متغير ‪position‬آن سععطر داده را در ‪DataSet‬بععه روز رسععاني کععرد‪.‬مثل اگععر کععاربر‬
‫جنسيت دانشجويي که متغير ‪ Position‬به او اشاره مي کند را تغيير داد !مي توان با استفاده از دستور زير اين‬
‫تغيير را در ‪DataSet‬اعمال کرد‪:‬‬
‫;‪myIndex = this.BindingContext[myDataSet,"Std"].Position‬‬
‫‪;’myDataSet.Tables[“Std”].Rows[myIndex][Sex]=’M‬‬
‫يا به صورت کامل تر مي توان نوشت‪:‬‬
‫‪(()If(readiButton1.checked‬‬
‫‪;’myDataSet.Tables[“Std”].Rows[myIndex][Sex]=’M‬‬
‫‪else‬‬
‫‪;’myDataSet.Tables[“Std”].Rows[myIndex][Sex]=’F‬‬
‫تغييراتي ر ااعمال کرده است يا نه ‪DataSet‬ر ابه روز رساني‬ ‫ميبينيد که مي توان بدون بررسي اين که کاربر‬
‫کرد‪.‬‬
 ‫مي توانستيد اين کار رابه چند صورت ساده تر انجام دهيد‪ .‬مثل تنها در رويداد‬
‫ي ‪DataSet‬را انجام دهيد‪.‬‬ ‫‪radioButton1_CheckedChanged‬اين به روز رسان ِ‬
‫بيععن دوروش اخيععر مسععلما روش اعمععال تغييععرات هععم زمععان بععا تغييععر بععه روي ‪ DataSet‬از روش استفاده از‬
‫‪ DataCommand‬بهتر است زيرا در روش استفاده از ‪DataCommand‬فيلععد هععايي کععه ‪ bind‬نيستند مستقيما در‬
‫منبع داده اي به روز رساني مي شوند و امکان انصراف براي کاربر روي اين تغييرات وجود نععدارد‪.‬حععتي اگععر‬
‫کاربر تغييرات فيلد هاي ‪bind‬شده را اعمال نکند ناسازگاري پيش مي آيد‪.‬‬
‫در پايان اين مطلب را يادآور مي شويم که ما از معرفي شي ‪DataView‬که ازديگر اشيائ مهم ‪ ADO.Net‬است‬
‫چشم پوشي کرديم‪.‬در کاربرد عملي از اين شي براي فيلععتر کععردن داده هععا ومرتععب سععازي و جسععتجو در ميععان‬
‫داده هااستفاده مي شود‪..‬جستجو و فيلتر کردن را مي توانيد با استفاده از اشيايي که تا اين جا با آن ها آشنا شديد‬
‫انجام دهيد‪.‬مرتب سازي را نيز مي توانيد از متد هاي معمول براي ‪ Sort‬و با کمک شي ‪DataRow‬انجام دهيد‪.‬‬

‫دستور کار جلسه ‪:8‬‬

‫در دستور کار جلسات ‪8‬و‪9‬و‪10‬تنها يک راه حل براي اعمال خواسته پيشنهاد مي شود در صععورت نيععاز مععي‬
‫توانيد با مشورت مربي آزمايشگاه از روش هاي دلخواه خود براي پياده سازي اين عمليات ها استفاده کنيد‪.‬‬
‫‪-1‬فرم ‪Main‬راکدنويسي کنيد‪.‬پروژه نيز تنها با بسته شدن اين فرم بسته مي شود‪.‬‬
‫‪-2‬کد نويسي هاي انجام شده پيش مطالعه را بر روي فرم ‪Std‬اعمال کرده و سپس ايععن فععرم را بععه شععکل زيععر‬
‫کامل کنيد‪:‬‬
‫بعد از اين که کاربر بر روي کليد"اضافه کردن دانشجوي جديد"کليک کرد تمامي کنترل هاي متن هاي‬
‫روي فرم خالي شده حال کاربر اطلعات دانشجوي مورد نظر خود را وارد مي کند‪.‬با کليک مجدد کاربر روي‬
‫کليد"اضافه کردن دانشجوي جديد"اطلعات اين دانشجو مستقيما به منبع داده اي منتقل مي شود‪.‬سپس‬
‫‪DataSet‬را دوباره پر کرده و فرم ر انيز ‪Refresh‬کنيد ‪position‬ني بايد مقدار ‪ 0‬را به خود‬
‫بگيرد‪.‬کاري مشابه را با کليک بر روي گزينه "حذف رکورد دانشجوي فعلي انجام دهيد" با اين تفاوت که اين‬
‫بار يک رکورد حذف مي شود‪.‬مي خواهيم در هنگام مرور کاربر بر روي اطلعات دانشجويان هر تغيير داده‬
‫شده بلفاصله بر روي ‪ DataSet‬اعمال شود‪.‬اين کار را کد نويسي کنيد سپس در صورت کليک کاربر بر‬
‫روي گزينه "اعمال تغييرات"اين تغييرات بلفاصله به منبع داده اي منتقل مي شود‪.‬با کليک کاربر بر گزينه‬
‫"جستجوي دانشجوفرم" جستجوي دانشجو"لود شده و با توجه به ورودي هاي کاربر رکورد مناسب پيدا شده و‬
 ‫اطلعات وي روي فرم "اطلعات دانشجو "لود مي شود‪.‬درسراسر اين پروژه فرض کنيد کاربر الزامي‬
‫ندارد که همه فيلد هاي فرم هاي جستجو را پر کند و جستجو هميشه روي همان فيلد هاي مقدار دهي شده‬
‫صورت مي گيرد‪.‬علوه بر اين فرض کنيد که در صورتي چندين رکورد مناسب با فيلد هاي مورد جستجو پيدا‬
‫شد‪،‬هميشه رکورد اول به نمايش در مي آيد‪ .‬در صورتي که رکوردي پيدا نشد اين موضوع را به کاربر توسط‬
‫يک ‪MessageBox‬اعلم نماييد‪.‬‬
‫‪-3‬فرم هاي ‪crs‬و ‪coPrAdd‬را به شکل زير کد نماييد‪:‬‬
‫در ابتدا و هنگام لود شدن فرم ‪crs‬آيتم هاي ‪listBox3‬رابانام دانشکده ها مقدار دهي کنيد‪.‬با انتخاب يک‬
‫دانشکده خاص توسط کاربر آيتم هاي ‪listBox2‬با نام گروه هاي آموزشي آن دانشکده پر مي شود‪.‬به همين‬
‫نحو بعد از انتخاب گزينه مناسب از ‪،listBox2‬آيتم هاي ‪listBox4‬مقدار دهي ميشوند‪.‬اين کار را مي توانيد‬
‫به هر روش دلخواه انجام دهيد‪.‬با انتخاب گزينه مناسب از ‪listBox 4‬توسط کاربر بقيه کنترل ها مقدار دهي‬
‫مي شوند‪.‬تکميل لين فرم ها ر ادر جلسه بعد انجام خواهيد داد‪.‬‬

‫دستور کار جلسه ‪:9‬‬

‫‪ -1‬فرم هاي ‪crs‬و‪coPrAdd‬را به شکل زير تکميل کنيد‪:‬‬

‫در فرم ‪crs‬با کليک کاربر بر روي گزينه "اضافه کردن درس جديد"اتفاقي مشععابه بععا اضععافه کععردن دانشععجوي‬
‫جديد در فععرم ‪Std‬رخ مععي دهععد جععز ايععن کععه بعععد از کليععک دوم کععاربر بععر روي گزينععه "اضععافه کععردن درس‬
‫جديد"فرم ديگري لود شده و شماره اين دري در گروه آموزشي مربوطه را در خواست مي کند‪.‬سپس اطلعععات‬
‫اين درس به منبع داده اي منتقل مي شود‪ .‬رويداد هاي "حذف رکورد فعلي درس" و اعمال تغييععرات را نيععز بععا‬
‫روشي مشابه با فرم ‪Std‬کد نويسي کنيععد‪.‬بععا کليععک کععاربر بععر کليععد"اضععافه کععردن پيععش نيععاز يععا هععم نيععاز فععرم‬
‫‪ coPrAdd‬لود شده وبعد از روي دادن کليک کليد"بازگشت به فرم ‪ "crs‬رکورد جديد انتخاب شده توسط‬
‫کاربر را در پايگاه داده درج مي کند‪.‬براي سادگي فرض‬
‫مي کنيم کاربرشماره درسي که مي خواهدبه عنوان پيش نياز يا هم نياز درس جاري )رکععورد جععاري روي فععرم‬
‫‪(crs‬درج کند را مي داند‪.‬در صورت تمايل مي توانيد اين انتخاب را با ‪listBox‬ها انجام دهيد‪.‬‬
‫‪-2‬رويداد هاي فرم ‪trmRegistration‬را کد کنيد‪.‬‬
‫‪ -3‬رويداد هاي فرم ‪Registration‬را کد کنيد‪.‬مي خواهيم در اين فععرم بعععد از انتخععاب شععماره دانشععجو و در‬
‫هنگام انتقال کنترل به ‪listBox1‬آيتم هاي اين ‪ listBox‬با شماره ترم هاي ثبت نامي دانشجو پر شود‪ .‬مرتب‬
‫سازي اين آيتم ها را به گونه اي انجام دهيد که شماره آخرين ترم دانشجو به عنوان انتخاب پيش گزيده باشد‪.‬‬
 ‫دستور کار جلسه ‪:10‬‬

‫‪-1‬فرم ‪courseMarking‬را به نحو زير برنامه نويسي کنيد‪:‬‬

‫با انتخاب شماره درس و شماره ترم توسط کاربرو انتخاب گزينه "نمايش"‪dataGrid‬موجود در فرم با ستون‬
‫هاي ‪-1‬نام و نام خانوادگي دانشجو ‪-2‬شماره دانشجويي ‪ -3‬جنسيت ‪-4‬رشته ‪-5‬نمره از دانشجوياني که درس‬
‫مذکور رل در ترم مذکور گرفته اند پر مي شود ‪.‬کاربر مي توند تنها در اطلعات ستون نمره اصلح يا درجي‬
‫انجام دهد و با انتخاب گزينه به روز آوري اين تغييرات در منبع داده اي اعمال مي شود‪.‬‬
‫‪-2‬فرم ‪trmCourses‬را نيز به نحو مشابه کد نويسي کنيد ‪.‬در اين جامي خواهيم ‪dataGrid‬شامل بر ستون‬
‫هاي ‪-1‬نام درس ‪-2‬دانشکده درس ‪-3‬گروه آموزشي درس ‪-4‬نمره درس ‪-5‬وضعيت قبولي درس براي دانشجو‬
‫در ترمي که شماره آن از کاربر گرفته شد باشد‪.‬مقدار دهي بقيه ‪textBox‬ها را نيز با توجه به اطلعات‬
‫خواسته شده در فرم کدنويسي کنيد‪.‬‬
‫‪-3‬در اين مرحله کدنويسي خطاها و توجهات)‪(warning‬هاي اين پروژه را انجام دهيد و کاربر را از آن ها‬
‫توسط ‪MessageBox‬هايي آگاه کنيد‪.‬معمول ترين اين خطاها عبارتند از‪-1:‬اضافه کردن هر رکورد تکراري‬
‫در هر يک از جداول )براي سادگي شما کافي است اين کاررا تنها براي کليد اصلي انجام دهيد يعني تنها از‬
‫درج مقاديري که کليد اصلي آن ها قبل درج شده خودداري کنيد(‪-2‬ثبت نام درس بدون رعايت پيش نيازي يا‬
‫هم نيازي با ذکر شماره حداقل يکي از درس هايي که بايد گذرانده شود‪-3 .‬در مورد حذف يا اصلح رکورد‬
‫هاي فايل هاي ‪crs‬و ‪std‬با موافقت کاربر تمامي رکورد هاي فايل هاي ديگر را که روي اين دو فايل کليد‬
‫خارجي دارند را با توجه به نوع تغيير حذف يا اصلح کنيد‪-4 .‬جستجوهاي بدون نتيجه را به کاربر اعلم‬
‫کنيد‪.‬نيازي به کنترل ثبت نام بدون رعايت سقف تعداد واحد قابل اخذ در ترم نيست چون تريگري که در جلسه‬
‫پنجم نوشتيد اين کار را انجام مي دهد‪.‬‬