0% found this document useful (0 votes)
6K views324 pages

Intsha Iyazibuza

The document provides guidance for young people from the Bible on dealing with common life issues and questions. It explores topics like dealing with loneliness, making good decisions, handling peer pressure, and managing relationships both online and offline. The goal is to help young readers find confidence and peace through applying biblical principles as they grow up.

Uploaded by

Mlungisi Mkhize
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
6K views324 pages

Intsha Iyazibuza

The document provides guidance for young people from the Bible on dealing with common life issues and questions. It explores topics like dealing with loneliness, making good decisions, handling peer pressure, and managing relationships both online and offline. The goal is to help young readers find confidence and peace through applying biblical principles as they grow up.

Uploaded by

Mlungisi Mkhize
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 324

NABOBULILI

OBUHLUKILE

NEZINGUQUKO
EKUPHILENI

NOBUNGANE

NEZINDABA ZEMALI

NABAZALI BAKHO

NESIKOLE NONTANGA

Uyasidinga iseluleko
ongasethemba! Le ncwadi
ethi Intsha IyabuzaIzimpendulo Ezisebenzayo, uMqulu 2, ikunikeza lokho kanye.
Njengomqulu wokuqala, le
ncwadi ihlanganisa izingxoxo
ezaqhutshwa nentsha eningi
emhlabeni wonke. Iseluleko
seBhayibheli esiwusizo sayisiza. Manje zitholele ukuthi singakusiza kanjani wena.

intsha iyabuza

Le ncwadi izokusiza
ukuba uphendule
imibuzo ephathelene

NEMIZWA YAKHO

NOKUZILIBAZISA

NOKUKHULA KWAKHO
NGOKOMOYA

Intsha iyabuza
IzAga 4:5.

yp2 -ZU

Zuza ukuhlakanipha,
zuza ukuqonda.

izimpendulo ezisebenzayo
UMQULU 2

NABOBULILI
OBUHLUKILE

NEZINGUQUKO
EKUPHILENI

NOBUNGANE

NEZINDABA ZEMALI

NABAZALI BAKHO

NESIKOLE NONTANGA

Uyasidinga iseluleko
ongasethemba! Le ncwadi
ethi Intsha IyabuzaIzimpendulo Ezisebenzayo, uMqulu 2, ikunikeza lokho kanye.
Njengomqulu wokuqala, le
ncwadi ihlanganisa izingxoxo
ezaqhutshwa nentsha eningi
emhlabeni wonke. Iseluleko
seBhayibheli esiwusizo sayisiza. Manje zitholele ukuthi singakusiza kanjani wena.

intsha iyabuza

Le ncwadi izokusiza
ukuba uphendule
imibuzo ephathelene

NEMIZWA YAKHO

NOKUZILIBAZISA

NOKUKHULA KWAKHO
NGOKOMOYA

Intsha iyabuza
IzAga 4:5.

yp2 -ZU

Zuza ukuhlakanipha,
zuza ukuqonda.

izimpendulo ezisebenzayo
UMQULU 2

izikhombo
zengxenye ethi
isibonelo esihle

Mfundi Othandekayo:

UmShulamiti 33

Inkosi ehlakaniphile uSolomoni yabhala: Jabula, nsizwa [noma ntombi], ebusheni bakho, futhi
inhliziyo yakho mayikwenzele okuhle ezinsukwini
zobunsizwa bakho, futhi uhambe ezindleleni zenhliziyo yakho nasezintweni ezibonwa amehlo
akho. (UmShumayeli 11:9) Uma usemusha, ukuphila kungajabulisa futhi kube mnandi kakhulu, futhi nathi sifuna ukujabulele. Kepha sikukhuthaza
ukuba ukujabulele ngendlela ethokozisa uJehova
uNkulunkulu. Ungalokothi ukhohlwe ukuthi uyakubona okwenzayo ngokuphila kwakho futhi uyokwahlulela ngokwalokho okwenzayo. Yeka ukuthi
kuwukuhlakanipha kanjani-ke ukulandela iseluleko sikaSolomoni: Manje khumbula uMdali wakho
Omkhulu ezinsukwini zobunsizwa bakho.UmShumayeli 12:1.
Sithandazela ukuba amaphuzu akule ncwadi
akusize ukwazi ukumelana nezingcindezi nezilingo
intsha yanamuhla ebhekene nazo futhi akubonise
indlela yokwenza izinqumo ezivumelana nentando
kaNkulunkulu. Ngokwenza kanjalo, uyokwenza
inhliziyo kaJehova ijabule.IzAga 27:11.

INdikimba Ebusayo
YoFakazi BakaJehova

Umfelokazi
Ompofu 166

UJosefa 50

UHezekiya 193

ULidiya 97

UPawulu 227

AmaHebheru
Amathathu 134

UDavide 257
Kukhona ongathanda ukukusho
ngendlela le ncwadi ekuzuzise
ngayo? Bhalela
abanyathelisi ekhelini elifanele.

U-Asafa 287

izikhombo
zengxenye ethi
isibonelo esihle

Mfundi Othandekayo:

UmShulamiti 33

Inkosi ehlakaniphile uSolomoni yabhala: Jabula, nsizwa [noma ntombi], ebusheni bakho, futhi
inhliziyo yakho mayikwenzele okuhle ezinsukwini
zobunsizwa bakho, futhi uhambe ezindleleni zenhliziyo yakho nasezintweni ezibonwa amehlo
akho. (UmShumayeli 11:9) Uma usemusha, ukuphila kungajabulisa futhi kube mnandi kakhulu, futhi nathi sifuna ukujabulele. Kepha sikukhuthaza
ukuba ukujabulele ngendlela ethokozisa uJehova
uNkulunkulu. Ungalokothi ukhohlwe ukuthi uyakubona okwenzayo ngokuphila kwakho futhi uyokwahlulela ngokwalokho okwenzayo. Yeka ukuthi
kuwukuhlakanipha kanjani-ke ukulandela iseluleko sikaSolomoni: Manje khumbula uMdali wakho
Omkhulu ezinsukwini zobunsizwa bakho.UmShumayeli 12:1.
Sithandazela ukuba amaphuzu akule ncwadi
akusize ukwazi ukumelana nezingcindezi nezilingo
intsha yanamuhla ebhekene nazo futhi akubonise
indlela yokwenza izinqumo ezivumelana nentando
kaNkulunkulu. Ngokwenza kanjalo, uyokwenza
inhliziyo kaJehova ijabule.IzAga 27:11.

INdikimba Ebusayo
YoFakazi BakaJehova

Umfelokazi
Ompofu 166

UJosefa 50

UHezekiya 193

ULidiya 97

UPawulu 227

AmaHebheru
Amathathu 134

UDavide 257
Kukhona ongathanda ukukusho
ngendlela le ncwadi ekuzuzise
ngayo? Bhalela
abanyathelisi ekhelini elifanele.

U-Asafa 287

Intsha iyabuza
izimpendulo ezisebenzayo
UMQULU 2

le ncwadi eka-

5 2008
WATCH TOWER BIBLE AND TRACT SOCIETY OF PENNSYLVANIA
All Rights Reserved
Abanyathelisi
WATCH TOWER BIBLE AND TRACT SOCIETY OF SOUTH AFRICA NPC
1 Robert Broom Drive East, Rangeview, Krugersdorp, 1739, R.S.A.
Inyatheliswe Ngo-2012
Le ncwadi ayidayiswa. Ilungiselelwe njengengxenye yomsebenzi wokufundisa
ngeBhayibheli owenziwa emhlabeni wonke osekelwa ngeminikelo yokuzithandela.
Ngaphandle kokuba kuboniswe ngenye indlela, izingcaphuno zemiBhalo zithathwe kuyi-Nguqulo
Yezwe Elisha YemiBhalo Engcwele yolimi lwanamuhla.
Amagama enye intsha ashintshiwe kule ncwadi.
Photo Credits: Page 165: Woman with firewood: Godo-Foto;
European city: 5 2003 BiblePlaces.com

Questions Young People AskAnswers That Work, Volume 2


Made in the Republic of South Africa
Inyatheliswe ERepublic YaseNingizimu Afrika

Zulu (yp2-ZU)
J.G.

Umyalezo Wabazali
Entsheni, isikhathi sokukhula singafana nokuhamba
entanjeni. Njengoba inyathela kule ntambo, ingabonakala
ingaqinisekiyesaba nokwesaba. Njengomzali, ngezinye
izikhathi ungase use sengathi ungazivikela izingane zakho
zingahambi kule ndlela. Kepha ngeke ukwazi ukukwenza
lokho, kodwa ungaba okuthile ezizimelela kukho. Usesimweni esikahle kakhulu sokusiza abantabakho bahlale kule
ndlela futhi bakhule babe abantu abadala abathenjwayo.
Kulula ukukusho kunokukwenza, akunjalo? Impela.
Ungathi bekuyizolo nje lapho indodana yenu ibingujahidada
ogxumagxumayo ongawuvali umlomo; manje isiyibhobhodleyana elingathi vu, elingathandi ukuxoxa nani. Zolo lokhu,
intombazanyana yenu ibifuna ukuhamba nani noma kuphi;
manje sekuthi ayife uma icabanga ukubonakala nani emphakathini!
Noma kunjalo, akudingeki nizizwe niyizehluleki lapho
kuka lezi zinguquko. Ningathola ukuhlakanipha okunganinikeza isiqondiso esihle nina nengane yenu. Lokhu kuhlakanipha ningakuthola eZwini likaNkulunkulu, iBhayibheli.
Le ncwadi ethi Intsha IyabuzaIzimpendulo Ezisebenzayo, uMqulu 2 iklanyelwe ukunikeza ingane yenu amaphuzu amahle asekelwe emiBhalweni. Uma nibheka Okuphakathi emakhasini 4 no-5 nizothola umqondo wezihloko
ezihlukahlukene okukhulunywa ngazo. Kodwa le ncwadi
ngeke igcine ngokuninika amaphuzu kuphela. Cabangani
ngalokhu okulandelayo:
(1) Le ncwadi ihilela umfundi. Ezindaweni eziningi ingane yakho izocelwa ukuba ibhale phansi izimpendulo zayo
zemibuzo ehlukahlukene noma kuthiwe ayiveze uvo lwayo.
Ngokwesibonelo, Uhlelo Lokumelana Nokucindezela Kontanga emakhasini132 no-133 luzosiza ingane yenu icabange ngezinkinga ehlangabezana nazo nezindlela zokuzisi2 intsha iyabuza

ngatha. Ngaphezu kwalokho, ingxenye ngayinye kulezi ezingu-9 iphetha ngekhasi elinesihloko esithi Imizwa Yami,
lapho ingane yenu ingabhala khona ekucabangayo nemizwa yayo ngezinto ezifunde kuleyo ngxenye.
(2) Le ncwadi ikhuthaza ukukhulumisana. Ngokwesibonelo, emakhasini 63 no-64 kunebhokisi elithi Ngingaxoxa Kanjani Ngobulili Nobaba Noma Umama? Ekupheleni
kwesahluko ngasinye kunanebhokisi elithi Ucabangani?
Akulona nje ibhokisi lokubukeza kuphela, lingasetshenziswa nasengxoxweni yomkhaya. Ngaphezu kwalokho, isahluko ngasinye sinengxenye ethi Engizokwenza!, umbuzo
wokugcina kuleyo ngxenye ucela ingane ukuba iqedele lo
musho: Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami
ngale ndaba . . . Le ngxenye izokhuthaza intsha ukuba icele izeluleko ezinhle kubazali bayo njengoba ikulesi sikhathi
sokukhula.
Isixwayiso: Ukuze nikhuthaze izingane zenu zikukhiphe
konke okusezifubeni zazo, kwamukeleni uma zingathandi
ukunibonisa zona. Ngokuhamba kwesikhathi zingase zinitshele imizwa yazo ngalokho ezikubhalile.
Zitholeleni eyenu incwadi futhi niyazi kahle. Njengoba
niyifunda, zamani ukukhumbula konke ukuxakeka, ukudideka nokukhathazeka enaninakho nisakhula. Lapho kufaneleka, xoxelani indodana noma indodakazi yenu ngalezo zinto.
Kuyokhuthaza izingane zenu ukuba zinivulele izifuba zazo.
Lapho zikhuluma, lalelani! Uma imizamo yokukhuluma
nazo ingaphumeleli, ningapheli amandla. Noma izingane zingase zibonise ukuthi azizifuni izeluleko zabazali, zithanda
izeluleko zabazali bazo ngaphezu kwezontanga.
Kuyinjabulo ukwethulela nina nezingane zenu leli thuluzi
elisekelwe eBhayibhelini, futhi sithandazela ukuba libe yisibusiso emkhayeni wenu.

Abanyathelisi
3

okuphakathi
Isandulela: Ngingasitholaphi Iseluleko Esihle? 6
ABOBULILI OBUHLUKILE

1 Ingabe Ngikulungele Ukuphola? 14


2 Ziyini Izingozi Zokufihla Ukuthi Uphola Nothile? 21
3 Ingabe Lo Muntu Ungifanele? 28
4 Kunini Lapho Kuwukweqisa Khona? 42
5 Kungani Kumelwe Ngihlale Ngimsulwa? 48

IZINGUQUKO EKUPHILENI
6 Kwenzekani Emzimbeni Wami? 58
7 Kuthiwani Uma Ngiyizonda Indlela Engibukeka Ngayo? 67
8 Kungani Kufanele Ngigule Kangaka? 74

OKUPHATHELENE NABANGANE
9 Ngingabhekana Kanjani Nesizungu? 86
10 Kungani Umngane Wami Angiphatha Kabi? 92
11 Kuthiwani Ngobungane Kuyi-Internet? 99
12 Yini Engalungile Kangaka Ngenhlebo? 105

ISIKOLE NONTANGA
13 Ngingenza Kanjani Kangcono Esikoleni? 114
14 Ngingazivikela Kanjani Esikoleni? 121
15 Ngingamelana Kanjani Nokucindezela Kontanga? 128
16 Ukuphila OkumbaxambiliUbani Okumelwe Azi? 136
17 Yini Okufanele Ngiyazi Ngabangane Basesikoleni? 142

IZINDABA ZEMALI
18 Ngingayithola Kanjani Imali? 150
19 Ngingayisebenzisa Kanjani Imali Yami? 156
20 Kuthiwani Uma Umkhaya Wakithi Umpofu? 165

ABAZALI BAKHO
21 Ngingabhekana Kanjani Nokugxekwa? 174
22 Kungani Kunemithetho Eminingi Kangaka? 181
23 Kuthiwani Uma Umzali Wami Engumlutha Wezidakamizwa
Noma Wotshwala? 190
24 Yini Okufanele Ngiyenze Uma Abazali Bami
Bexabana? 199
25 Ngingajabula Yini Emkhayeni Onomzali Ongayedwa? 208

IMIZWAYAKHO
26 Ngingayilawula Kanjani Imizwelo Yami? 218
27 Kungani Nginomuzwa Wokuthi Akufanele Ngenze
Amaphutha? 225
28 Ngingabugwema Kanjani Ubungqingili? 231
29 Ngingakuyeka Kanjani Ukucabanga Ngobulili? 237

UKUZILIBAZISA
30 Ingabe Kufanele Ngiyidlale Imidlalo Yama-computer? 246
31 Ngingawugcina Kanjani Umculo Usendaweni Yawo? 253
32 Ngingazijabulisa Kanjani? 263
33 Kungani Kufanele Ngigweme Izithombe Ezingcolile? 273

UKUKHULA KWAKHO NGOKOMOYA


34 Kungani Kumelwe Ngiphile Ngezimiso ZeBhayibheli? 282
35 Ngingaba Kanjani Umngane KaNkulunkulu? 289
36 Ngingalumelela Kanjani Ukholo Lwami KuNkulunkulu? 297
37 Ingabe Kufanele Ngibhapathizwe? 304
38 Ngizokwenzani Ngokuphila Kwami? 311

ISANDULELA

Ngingasitholaphi

iseluleko esihle?
samantombazane
Ingqondo yakho ikulowaya mfana omuhle osanda
kuka ekilasini. Uyacabanga, Akazi nakwazi ukuthi kunomuntu onjengami, konani-ke ukuziphuphela ngaye?
Ngale nje kwalokho, akuwena wedwa ocabanga ngaye.
Wonk amantombazane ayamfuna lo mfana. Uyakwazi
lokho ngoba uyawezwa ekhuluma ngaye njalo.
Ungalindele, nangu ekubheka lo mfana. Akubuke
amomotheke, kubande kwamancane kuwe. Umomotheke nawe. Nangu eza kuwe.
Sawubona, ekubingelela enamahloni.
Yebo, uvuma.
Igama lami nginguMandla.

sabafana
Nakhu kuqhamuka abafana ababili ofunda nabo. Kuvele kuxhaphazele amathumbu ngoba sebezame kabili
ukukubhemisa kuleli sonto. Sekuzoba okwesithathu lokhu.
Umfana wokuqala uthi: Uwedwa futhi namanje?
Awuthi ngikuphe umngane. Ugcizelela igama elithi
umngane ngokucisha iso njengoba ekhipha okuthile
ekhukhwini ekunika kona.
Le nto ayiphethe ifana nogwayi.Wazi kahle ukuthi
iwona, lukuthi heqe uvalo.
Isandulela 7

Usanda kuka lapha esikoleni, kusho wena.


Abakithi bathuthele kule ndawo emasontweni ambalwa edlule.
Awukholwa ukuthi uMandla ukhuluma nawe ngempela!
Lalela-ke, kuqhubeka uMandla, Ngizobe nginephathi ekhaya namuhla ngemva kwesikole. Ungathanda
ukuza?
Asondele kuwe akucishele iso.
Uthi: Abazali bami abekho, kuzobe kukhona notshwala. Uthini, uzokuza?
UMandla ulinde impendulo. Noma iyiphi intombazane
esikoleni ibizovumela phezulu!
Wena uzothini?

Ngiyaxolisa. Ngikutshelile nje ukuthi angi-. . . kusho wena.


Umfana wesibili uyangenela: Oho, yileli sonto lakho? Konje anivunyelwe ukuzijabulisa!
Noma umane nje uyigwala? kuchwensa umfana wokuqala.
Cha, angilona igwala! kusho wena ngesibinjana.
Umfana wesibili uyakugaxa. Asholo phansi: Thatha.
Umfana wokuqala usondeza le nto emhloshana emlonyeni wakho abese enyenyeza: Ngeke sitshele muntu.
Akekho ozokwazi.
Yini ozoyenza?

IZINTO ezinje zenzeka zonke izinsuku cishe kuwo wonke


umhlaba. Iqiniso liwukuthi enye intsha ikulungele kangcono kunenye ukusingatha izimo ezinje. Umfana oyengelwa ukuba abheme angase acabange: Angifuni ukubhema,
kodwa sengikhathele yilaba bafana abangifundekela ngogwayi. Kungani ngingababonisi ukuthi nami ngingumuntu
ovamile? Noma, intombazane eshelwayo ingase izitshele: Muhle lo mfana. Kungani ngingavumi ukuhamba naye
kube kanye nje kuphela?
Ngakolunye uhlangothi, intsha eningi iye yaqeqeshwa
ukuba ikwazi ukumelela ekukholelwayo. Ngenxa yalokho,
ayizizwa icindezeleka kangako ukuba yenze okubinakuba kungezwakala kuxaka lokhu. Ungathanda yini nawe
ukufana naleyo ntsha? Izindaba ezimnandi ziwukuthi ungafana nayo! Kanjani?
IBhayibheli lingakusiza ukuba ubhekane nezinselele zobusha ngokuqiniseka. Linezeluleko ezinhle ngoba liyiZwi likaNkulunkulu eliphefumulelwe. (2 Thimothewu 3:16, 17)
Hlobo luni lwezinkinga iBhayibheli elingakusiza kuzo? Bheka uhlu olungezansi, ufake u- eduze kwezihloko ozithanda kakhulu wena.
O Eziphathelene nabobulili obuhlukile
O Ukuqonda umzimba wami
O Ukwakha abangane
O Ukuphumelela esikoleni
O Ukusebenzisa imali yami
O Ukusebenzelana nabazali bami
O Ukulawula imizwa yami
O Ukunquma ukuthi ngizozilibazisa ngani
O Ukuthuthukisa ingokomoya lami

Njengoba uzobona emakhasini 4 no-5, izihloko ezingenhla zihambisana nezingxenye ezingu-9 zale ncwadi. Yiziphi oziphawulile? Ungase uthande ukufunda lezo zingxenye kuqala. Izimiso zeBhayibheli zingakusiza kulezi zici
Isandulela 9

zokuphila. Le ncwadi oyifundayo manje izokubonisa ukuthi


zingakusiza kanjani.1
Le ncwadi izokunikeza namathuba okuveza okucabangayo. Ngokwesibonelo, ngasekupheleni kwesahluko ngasinye, uzothola ibhokisi elithi Engizokwenza! Uzocelwa
ukuba ubhale okucabangayo mayelana nendlela ongakusebenzisa ngayo okufundile. Amashadinjengelithi Uhlelo Lokumelana Nokucindezela Kontanga ekhasini 132 no133azokusiza ukuba ucabangisise kahle ngezinselele
obhekana nazo futhi uzenzele indlela yokuzixazulula. Ngaphezu kwalokho, ingxenye ngayinye yale ncwadi iphetha
ngekhasi elinesihloko esithi Imizwa Yami, esizokunikeza
ithuba lokuba ubhale indlela isici esithile esisebenza ngayo ekuphileni kwakho. Kule ncwadi uzothola namakhasi
angu-9 ezindaweni ezihlukahlukene anesihloko esithi Isibonelo Esihle. Kula makhasi kuxoxwa ngabantu abahlukahlukene abaseBhayibhelini abafanelekela ukulingiswa.
IBhayibheli liyakunxusa: Zuza ukuhlakanipha, zuza
ukuqonda. (IzAga 4:5) Igama elithi ukuhlakanipha nelithi ukuqonda asho okungaphezu kokumane wazi okuhle kokubi. Kudingeka ucabangele zonke izici ezihilelekile. Ngokwesibonelo, ukwazi imiphumela yenkambo engalungile kanye nemivuzo yokwenza okulungile kuzokusiza
ukwazi ukubhekana nokucindezela kontanga ngokuqiniseka nangesibindi.
Qiniseka ngalokhu: Nakuba izinkinga zakho zingase zibonakale zingaphezu kwamandla, nabanye banazo izinkinga ezifanayo. Baye bahlangabezana nezinkinga ezifana
nezakho futhi bazinqoba. Nawe ungazinqoba! Yisebenzise
kahle le ncwadi ethi Intsha IyabuzaIzimpendulo Ezisebenzayo, uMqulu 2. Izokwenza ugculiseke ukuthi iBhayibheli linezeluleko ezinhle kunazo zonke ezitholakalayo!
1 Izihloko eziningi zale ncwadi zikhethwe ochungechungeni lwezihloko ezithi
Intsha Iyabuza, okuyizihloko eziphuma njalo kumagazini i-Phaphama! onyatheliswa oFakazi BakaJehova.

10 intsha iyabuza

kule ncwadi . . .

kunemiBhalo eyinhloko
egcizelela amaphuzu asemqoka

kunengxenye ethi ICEBISO

kunengxenye ethi
UBUWAZI . . .

ukusikisela okuwusizo
okungakwenza
uphumelele

amaphuzu
azokwenza
ucabange

kunengxenye ethi engizokwenza!

amathuba okusho ukuthi


uzokusebenzisa kanjani okufundile
kunengxenye ethi UCABANGANI?

imibuzo ezokusiza ucabangisise


ngokufundile

kunanengxenye ethi . . .

imizwa yami

ingxenye ngayinye
yale ncwadi iphetha
ngekhasi elinesihloko
esithi imizwa yami,
lapho uzobhala khona
okucabangayo

kunengxenye ethi
ISIBONELO ESIHLE

kuxoxwa ngabantu abathile


abaseBhayibhelini abayizibonelo ezinhle zokulingiswa

ABOBULILI
OBUHLUKILE

Ake sithi ubona


intombazane nomfana
bebambene ngezandla
bethilileka emaphasishi lapho
kushintshwa amakilasi
esikoleni. Uzizwa kanjani?

O Awunandaba
O Unomona kancane
O Uyafa umona

Usebhayisikobho nabangane
bakho bese uphawula
ukuthi wonk umuntu O Awunankinga
uhamba nesithandwa sakhe O Uba namahloni
nguwe kuphela ongenabani!
kancane
Uzizwa kanjani? O Uyafa umona
Muva nje umngane
wakho omkhulu uqale
ukubonisa isithakazelo
kothile wobulili obuhlukile O Uyajabula
futhi sebeyathandana. O Unomona kancane
Uzizwa kanjani? O Kuyakucasula

Umfana nentombazane, intombazane nomfana.


Ubathola yonk indawoesikoleni, emgwaqweni nasezitolo. Njalo uma ubabona uzwa isiso esinamandla sokuba nomuntu ophola naye. Kodwa ingabe ukulungele
ukuphola nothile? Uma usukulungele, ungamthola kanjani umuntu okufanele? Uma usumtholile, ungakugcina kanjani ukuthandana kwenu kuhlanzekile? Izahluko
1-5 zizokusiza uphendule le mibuzo.
13

Ingabe ngikulungele
ukuphola?
Kuningi okungicindezela ukuba ngiqome.
Kukhona nenqwaba yabafana abahle.UWhitney.
Amanye amantombazane avele angishele ingcaca,
futhi kuye kuthi angivume. Kodwa uma ngingabuza
abazali ukuthi ngenzenjani, ngiyazi ukuthi
bazothini.UPhillip.

ISIFISO sokuba nomuntu okhethekilenesokuba nomuntu


ocabanga ukuthi wena ukhethekilesingaba namandla kakhulu, ngisho usemncane. UJenifer uyakhumbula: Ngaqala ukuzizwa ngicindezeleka ukuba ngijole lapho ngineminyaka engu11. UBrittany uthi: Esikoleni uba nomuzwa wokuthi awuphelele kahle uma ungathandani namuntunanoma ubani nje!
14 intsha iyabuza

Wena-ke? Ingabe wena usukulungele ukuphola? Ukuze siphendule lo mbuzo, kudingeka siqale siphendule umbuzo oyisisekelo:
Kuyini Ukuphola?
Phawula impendulo yakho yemibuzo elandelayo:

Ujwayele ukuya ezindaweni ezithile nothile O Yebo


wobulili obuhlukile. Ingabe niyaphola? O Cha
Wena nothile wobulili obuhlukile niyakhangana.
Nithumelelana imiyalezo ngomakhalekhukhwini noma nikhulume ocingweni izikhathi O Yebo
eziningana ngosuku. Ingabe niyaphola? O Cha
Njalo lapho nihlangene nabangane bakho,
unaka kakhulu umuntu ofanayo wobulili O Yebo
obuhlukile. Ingabe niyaphola? O Cha

Kungenzeka awubanga nenkinga yokuphendula umbuzo


wokuqala. Kodwa kungenzeka uye wabambeka ngaphambi kokuphendula owesibili nowesithathu. Kuyini ngempela ukuphola? Ukuphola kuyinoma yibuphi ubungane obuhilela imizwelo yothando ngomunye umuntu, ebe naye ezizwa kanjalo ngawe. Ngakho, impendulo yale mibuzo emithathu engenhla inguyebo. Uma wena nomngane wakho wobulili obuhlukile nazana
ukuthi ninemizwa yothando ngomunye nomunye futhi nixoxa
njalo, kungakhathaliseki ukuthi kungocingo noma ubuso nobuso, emphakathini noma esithe, nisuke niphola. Ingabe usukulungele lokho? Ukucabanga ngemibuzo emithathu kuzokusiza
uthole impendulo.
Kungani Ufuna Ukuphola?
Emiphakathini eminingi ukuphola kuyindlela eyamukelekayo yokuba abantu ababili bazane kangcono. Kodwa ukuphola
kufanele kube nenhloso ehloniphekileyokusiza insizwa nentombi ukuba babone ukuthi bayafuna yini ukushada.
Kuyavunywa, abanye ontanga yakho bangase bakuthathe
Ingabe ngikulungele ukuphola? 15

Uma uphola kodwa ungahlose


kushada, wenzisa okwengane edlala
ngethoyizi elisha bese ililahla

kalula ukuphola. Mhlawumbe kubona kumane nje kumnandi ukuba nomngane okhethekile wobulili obuhlukile,
bengahlose kushada. Abanye bangaze babheke lowo mngane wabo njengophawu lobusoka noma umuntu
abachoma ngaye. Nokho, ngokuvamile abantu abaphola ngalezi zizathu basheshe bahlukane. Intsha eningi epholayo iyehlukana ngemva kwesonto elilodwa noma amabili, kusho intombazane
okuthiwa uHeather. Ibheka ukuphola njengento yesikhashana
ngomqondo othile okuyilungiselela isehlukaniso kunomshado.
Ngokusobala, uma uphola nothile uyayithinta imizwa yakhe.
Ngakho, qiniseka ukuthi izinhloso zakho zinhle. Cabanga ngalokhu: Ubungathanda yini ukuba umuntu adlale ngemizwa yakho
sengathi iyithoyizi lenganeedlala ngalo isikhashana ibuye ilishiye ngokushesha? Osemusha okuthiwa uChelsea uthi: Kuthi
angithi ukuphola okokuzijabulisa nje, kodwa akumnandi uma
omunye ezimisele kanti omunye uyadlala.
Uneminyaka Emingaki?
Ucabanga ukuthi osemusha kufanele aqale ukuphola eneminyaka emingaki? ...............
Manje buza oyedwa noma bobabili abazali bakho umbuzo
ofanayo, bese uyibhala phansi impendulo yabo. ............
Cishe inombolo yokuqala oyibhale phansi incane kuneyesibili. Noma mhlawumbe akunjalo! Hleze uphakathi kwentsha
eningi eye yakhetha ngokuhlakanipha ukungapholi ize ikhule ngokwanele ukuba izazi kahle. Yilokho anquma ukukwenza
16 intsha iyabuza

FUNDA
FUNDA OKWENGENZIWE
OKWENGENZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, IZAHLUKO
IZAHLUKO 29 NO-30

uDanielle oneminyaka engu-17. Uthi: Uma ngicabanga ngeminyaka emibili edlule, lokho engangiyokubheka kumuntu engifuna ukushada naye
kuhluke kakhulu kulokho engingakubheka manje.
Empeleni, ngisho namanje angizethembi ukuthi
ngingasenza isinqumo esinjalo. Uma sengizazi ukuthi ngifunani, ngiyobe sengiyacabanga ukuthi ngiyaphola yini.
Kunesinye isizathu esenza kube ukuhlakanipha ukulinda. IBhayibheli lisebenzisa inkulumo ethi ukuqhuma kobusha uma lichaza isikhathi imizwa yobulili nemizwelo yothando eqala ngaso ukuba namandla. (1 Korinte 7:
36) Ukuba nobuhlobo obuseduze nothile wobulili obuhlukile phakathi nale nkathi kungabhebhethekisa inkanuko futhi kuholele ekuziphatheni okubi. Yebo, lokhu kungase kungasho lutho kontanga yakho. Abaningi babo bajahe kabi
ukuzwa ukuthi ubulili bunjani.
Kodwa wena ungacabanga ngeUBUWAZI . . .
ndlela ehlukile kunale! (Roma
Ukuhlola okuhlukahlu12:2) Angithi neBhayibheli likukene kubonisa ukuthi
khuthaza ukuba ubalekele ukuabantu abashada bengaziphatha okubi kobulili. (1 Koriphansi kweminyaka
nte 6:18, New International Verengu-20 ubudala cishe
sion) Uma ulinda uze udlule ekubayohlukana ingakapheli iminyaka
qhumeni kobusha, ungayipheemihlanu.
beza inhlekelele.UmShumayeli 11:10.

Ingabe Usukulungele Ukushada?


Ukuze ukwazi ukuphendula lo mbuzo ongenhla, zihlolisise.
Cabanga ngalokhu okulandelayo:
Ubuhlobo. Ubaphatha kanjani abazali bakho nezingane zakini? Ingabe uvame ukuhluthuka, mhlawumbe ubakhahle noma
ubabhuqe ukuze uveze umbono wakho? Bona bangathini
ngawe kulokhu? Indlela ophatha ngayo abakini ibonisa indlela
Ingabe ngikulungele ukuphola? 17

Ngicabanga ukuthi kufanele uphole


nomuntu omkhathalelayo ngempela futhi
ube unomuzwa wokuthi ningalakha ikusasa
ndawonye.Uthanda umuntu, hhayi nje
ukuphola.
U-Amber

oyomphatha ngayo umuntu oyoshada naye.Funda eyabaseEfesu 4:31.


Isimo sakho. Ingabe ungumuntu obona okuhle esimweni
esithile noma okubi? Ingabe uyacabangela noma uhlale ufuna
ukuba izinto zenziwe ngendlela ethilengendlela yakho? Uyakwazi yini ukuzibamba ezimweni ezinzima? Ingabe uyabekezela? Ukuhlakulela izithelo zomoya kaNkulunkulu manje kuyokusiza ulungele ukuba indoda noma inkosikazi ngesikhathi esizayo.Funda eyabaseGalathiya 5:22, 23.
Imali. Uyisebenzisa kanjani imali? Ingabe uhlale unezikweletu? Uyakwazi ukugcina umsebenzi? Uma ungakwazi, uhlulwa
yini? Ingabe kungenxa yomsebenzi? umqashi? Noma kungenxa
yomkhutshana othile noma isici esithile okudingeka usebenzele
kuso? Uma uhluleka ukuphatha eyakho imali, ucabanga ukuthi
uyoyiphatha kanjani eyomkhaya wakho?Funda eyoku-1 Thimothewu 5:8.
Ingokomoya. Uma ungomuICEBISO
nye woFakazi BakaJehova, unaUkuze ulungele ukuphola
ziphi izimfanelo ezingokomonokushada, funda eyesiya? Ingabe kuzisukela kuwe uku2 Petru 1:5-7 bese
funda iZwi likaNkulunkulu, ukuukhetha imfanelo eyodwa
hlanganyela enkonzweni nokuokudingeka usebenzele
kuyo. Ngemva kwenyanga,
phendula emihlanganweni yobubheka ukuthi kungakaKristu? Umuntu ozoshada naye
nani osukufundile ngaleyo
ufanelwe umuntu oqinile ngokomfanelofuthi wakumoya.Funda umShumayeli 4:
thuthukisa.
9, 10.

18 intsha iyabuza

Okhaliphile uyazicabangela
izinyathelo zakhe.IzAga 14:15.

Lokho Ongakwenza
Ukucindezelwa ukuba uphole ungakakulungeli kungafana
nokuphoqwa ukuba ubhale izivivinyo zezifundo ongakazifundi.
Ngokusobala, bekungeke kulunge! Udinga isikhathi sokutadisha izifundo zakho ukuze ukwazi ukujwayelana nohlobo lwezinkinga oyobhekana nalo esivivinyweni.
Kuyafana nangokuphola. Njengoba sesibonile, ukuphola
akuyona indaba yokudlala. Ngakho, ngaphambi kokuba ugxile
kumuntu oyedwa ngokukhethekile, kudingeka uzinike isikhathi
sokufunda isifundo esibaluleke kakhuluindlela yokwakha
abangane. Kamuva, lapho uthola umuntu ofanelekayo, uyoba
sesimweni esikahle sokwakha ubuhlobo obuqinile. Kakade, umshado ophumelelayo wakhiwa abantu ababili abangabangane
abakhulu.

engizokwenza!
Ukuze ngilungele ukushada, kudingeka ngisebenzele
kulezi zimfanelo:

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Ngingasebenzela kulezi zimfanelo ngoku.................................................................................................................................


.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali wami (abazali)


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Ukulinda ngaphambi kokuba uphole ngeke kukuncishe


inkululeko. Kunalokho, kuyokunikeza inkululeko eyengeziwe
yokuba ujabule ebusheni bakho. (UmShumayeli 11:9) Uyoba nanesikhathi sokuzilungiselela ngokuba uthuthukise ubuntu
bakho, futhi okubaluleke kakhulu, ingokomoya lakho.IsiLilo
3:27.
Usalindile, ungakwazi ukujabulela ubudlelwane nabobulili
obuhlukile. Iyiphi indlela engcono yokwenza lokhu? Zihlanganise nabanye emaqenjini axubile aqondiswe kahle. Intombazane
okuthiwa uTammy ithi: Ngicabanga ukuthi kumnandi ngaleyo
ndlela. Kungcono ukuba nabangane abaningi. UMonica uyamvumela. Uthi: Ukuba nobudlelwane eqenjini kuwumqondo
omuhle ngempela ngoba uhlangana nabantu abanobuntu obuhlukahlukene.
Kanti uma usheshe ugxila kumuntu oyedwa, uzidonsela
amanzi ngomsele. Ngakho ungajahi. Lesi sikhathi sokuphila
kwakho sisebenzisele ukufunda indlela yokwakha abangane nokubagcina. Kamuva, uma ukhetha ukuphola, uyobe usuzazi kangcono wena nokuthi yini oyifunayo kumuntu oyohlala naye
ukuphila kwakho konke.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ingabe ulingeka ukuba uphole
kodwa ubafihlele abazali bakho? Ziningi izingozi zalo
mkhuba kunokuba uqaphela.
UCABANGANI?

Kukuziphi izimo ezifanelekayo ongazihlanganisa


kuzo nabobulili obuhlukile?
Ungabonisana kanjani nengane yakini efuna
ukuphola kodwa ibe isencane kakhulu?
Uma uphola kodwa ungahlose kushada, lokho
kungase kuyithinte kanjani imizwa yophola naye?

20 intsha iyabuza

Ziyini izingozi
zokufihla ukuthi
uphola nothile?
UJessica wayebhekene nenkinga.Yaqala lapho umfana othile ayefunda naye, uJeremy, eqala ukubonisa izimpawu zokuthi uyamthanda.Uthi: Wayemuhle kakhulu, futhi abangane
bami babethi uhlonipheke kunabo bonke abafana engiyoke
ngihlangane nabo. Iningana lamantombazane lalike lazidlisa
satshanyana kuye, kodwa wayengayingeni leyo.Wayezithandela mina ngedwa.
Kungakabiphi, uJeremy washela uJessica.UJessica wamchazela ukuthi njengomunye woFakazi BakaJehova,wayengeke avunyelwe ukuba athandane nomuntu okwenye inkolo.
Uthi: Kodwa uJeremy weza neqhinga.Wangibuza, Kungani
singavele sibahlele abazali bakho ukuthi siyaphola?

UMA othile okukhangayo ebengasikisela lokhu, ubungamphendula kanjani?


Kungase kukumangaze ukwazi ukuthi
uJessica wahambisana naleli qhinga likaJeremy. Uthi: Ngangiqiniseka ukuthi uma ngingaphola naye, ngizokwazi
ukumfundisa ukuthanda uJehova. Zahamba kanjani izinto? Sizobuye sizwe.
Okokuqala, ake sibone ukuthi abanye babambeka kanjani ogibeni lokuhla ukuthi
baphola nothile.

Isizathu Sokuba Bakwenze


Kungani abanye behla ukuthi
kunomuntu abaphola naye? Insizwa okuthiwa uDavid ikungqa
kanje, Bayazi ukuthi abazali

babo ngeke bakuvumele lokho, ngakho bayabahlela. UJane


uveza okunye okungenzeka kube isizathu. Uthi: Ukuhla ukuthi kunomuntu ophola naye kuyindlela yokuvukela. Uma unomuzwa wokuthi awuphethwe njengomuntu osekhulile ocabanga ukuthi usunguye, unquma ukuthi uzokwenza okufunayo
futhi ungabatsheli abazali bakho.
Zikhona yini ezinye izizathu ongazicabanga ezingenza abanye balingeke ukuba bahle ukuthi baphola nothile? Uma
zikhona, zibhale ngezansi.

.............................................................................
............................................................................

Uyazi ukuthi iBhayibheli likuyala ukuba


ulalele abazali bakho. (Efesu 6:1) Uma abazali bakho bengavumi ukuba uphole nothile,
kumelwe ukuba banesizathu esizwakalayo.
Nokho, ungamangali uma uzithola ucabanga kanje:
Ngizizwa sengathi kukhona okungiphuthelayo ngoba wonk umuntu uyaphola ngaphandle kwami.
Ngikhangwa othile onezinkolelo
ezingafani nezami.
Ngingathanda ukuphola nomKristu, nakuba ngisemncane kakhulu ukuba ngishade.
Cishe uyazi ukuthi abazali bakho bangathini ngalokhu.
Nasenhliziyweni yakho uyazi
ukuthi abazali bakho baqinisile. Noma kunjalo, ungase
uzizwe njengentombazane okuthiwa uManami,
ethi: Ukucindezela kokuba ngiphole nothile

kukhulu kakhulu kangangokuba ngiye ngizibuze ukuthi kungani mina ngingakwenzi. Izingane namuhla aziyingeni nakuyingena eyokungapholi namuntu. Futhi nje akumnandi ukungabi nasoka! Abanye abakuleso simo baye baqala ukuphola nothile,
babahlela abazali babo. Kanjani?
Kwathiwa Singatsheli Muntu
Inkulumo ethi ukuhla ukuthi uphola nothile iyodwa nje isikisela ukukhohlisa okuthile, futhi yilokho okukwenza kuphumelele. Abanye bayahla ukuthi bayaphola ngokuxhumana ngokuyinhloko ngocingo noma nge-Internet. Phambi kwabantu bamane nje bangabangane, kodwa imiyalezo ababhalelana yona
ngama-computer nomakhalekhukhwini kanye nezingxoxo ababa nazo ngocingo kuveza esinye isithombe.
Enye indlela ewubuqili ukuhlela ukwenza izinto ngamaqembu, kanti kamuva yilowo nalowo uzozihambela nesithandwa
sakhe. UJames uthi: Ngelinye ilanga samenywa njengeqembu
ukuba sihlangane ndawana-thile, kamuva sathola ukuthi yonke
le nto yayihlelelwe ukuba ababili eqenjini bakwazi ukuba ndawonye. Kwathiwa singatsheli muntu.
Ngokuvamile, njengoba uJames ebonisa, ukuhla ukuthi kunomuntu ophola naye kuphumelela ngosizo lwabangane. UCarol uthi: Okungenani umngane oyedwa usuke eyazi indaba
kodwa akhethe ukungasho lutho
ngoba engafuni kuthiwe uyaceUBUWAZI . . .
bana. Ngezinye izikhathi kuhilela ukungathembeki ngamabomu.
Ubuhlobo obuhlala njalo
UBeth oneminyaka engu-17 uthi:
busekelwe ekwetheAbaningi bayahla ukuthi bayambaneni. Ukufihla
ukuthi uphola nothile
phola ngokuqamba amanga kukwenza abazali bakho
bazali lapho beya endaweni ethibangakwethembi futhi
le. UMisaki oneminyaka engu-19
akusiqinisi isisekelo
wakwenza lokho. Uthi: Kwakusobuhlobo bakho
dingeka ngiwaqambe kahle amanomuntu ophola naye.
nga. Ngangiqaphela ukuba ngingawaqambi amanye amanga

Ziyini izingozi zokufihla ukuthi uphola nothile? 23

Sifisa ukuziphatha ngokwethembeka


ezintweni zonke.Hebheru 13:18.

ngaphandle kwalawo aphathelene nokuqoma kwami ukuze abazali bami bangalahlekelwa ukungethemba.

Izingibe Zokufihla Ukuthi Uyaphola


Uma ulingeka ukuba uhle ukuthi uphola nothilenoma
uma vele uhlilekufanele uzibuze le mibuzo emibili elandelayo:
Iyongiholelaphi le nkambo? Ingabe uzimisele ukushada
nalo muntu maduzane? U-Evan oneminyaka engu-20 uthi:
Ukuphola ningenayo injongo yokushada kufana nokukhangisa ngento ongayidayisi. Ungaba yini umphumela? IzAga 13:
12 zithi: Ukuhlehliswa kwento elindelwe kuyayigulisa inhliziyo.
Ingabe ngempela ufuna ukwenza inhliziyo yomuntu omthandayo igule? Nasi esinye isixwayiso: Ukuhla ukuthi kunomuntu
ophola naye kuyokuncisha usizo lothando obungaluthola kubazali bakho nakwabanye abantu abadala abakukhathalelayo. Ngenxa yalokhu, makhulu amathuba okuba uwele ogibeni lokuziphatha okubi kobulili.Galathiya 6:7.
UJehova uNkulunkulu uzizwa kanjani ngalokhu engi
kwenzayo? IBhayibheli lithi: Zonke izinto zze futhi zenekwe
obala emehlweni alowo esiyolandisa kuye. (Hebheru 4:13) Ngakho uma uhla ukuthi uphola nothilenoma ukuthi umngane
wakho uphola nothileuJehova uyakwazi kakade lokho. Futhi
uma kuhilela nokukhohlisa, unesizathu esihle sokukhathazeka.
UJehova uNkulunkulu uyakuzonda ukuqamba amanga. Ngempela, ulimi olunamanga luqokonyisiwe eBhayibhelini phakathi kwezinto uNkulunkulu azizondayo!IzAga 6:16-19.
Phumela Obala
Ngokuqinisekile, uyobe wenza kahle ngokuxoxa nabazali bakho noma nomKristu ovuthiwe osekhulile uma kukhona umuntu ophola naye ngokuyimhlo. Uma futhi umngane wakho e24 intsha iyabuza

Ukungamcebi umngane
wakho ukuthi uyafihla
ukuthi uphola nothile
kufana nokungamcebi
umuntu ofobela amaswidi
ebe enesifo sikashukela

hla ukuthi uphola nothile, ungahlanganyeli naye


kuleso senzo ngokumsiza ahle ukuthi uyaphola.
(1Thimothewu 5:22) Konje ungazizwa kanjani uma ubuhlobo babo buba nemiphumela
eyingozi? Ubungeke yini nawe ube necala ngezinga elithile?
Ake sithi umngane wakho unesifo sikashukela kodwa uzigxisha ngoswidi ngokuhla. Bese wena uyakuthola lokho,
kodwa akuncenge ukuba ungatsheli muntu, ubungenzenjani?
Yini ebingaba semqoka kuweukuhla okwenziwa umngane
wakho noma ukuthatha isinyathelo esingasindisa ukuphila kwakhe?
Ubhekene nesimo esifanayo uma wazi ukuthi umuntu omjwayele uhlile ukuthi uphola nothile. Ungesabi ukuthi ubungane benu bungonakala unomphela. Ngokuhamba kwesikhathi,
umngane weqiniso uyobona ukuthi ubuzama ukumsiza.IHubo
ICEBISO
141:5.

Bayakufihla Noma
Kuseyinto Yabo Bodwa?
Yiqiniso, akuzona zonke izimhlo eziphathelene nokuthandana ezihilela ukukhohlisa. Ngokwesibonelo, ake sithi insizwa nentombi bangathanda ukwazana
kangcono kodwa basafuna ukuba

Akudingeki
ushay icilongo lokuthi
wena uphola nothile.
Kodwa batshele labo
abanelungelo lokwazi.
Ngokuvamile, labo
kuyoba abazali bakho
nabazali bomuntu
ophola naye.

Ziyini izingozi zokufihla ukuthi uphola nothile? 25

kube yinto yabo bodwa okwesikhashana. Mhlawumbe, njengoba


kwasho insizwa egama layo nguThomas, abafuni ukufundekelwa ngemibuzo efana nothi, Manje nishada nini?
Ukucindezela okungafanele okuvela kwabanye kungaba yingozi ngempela. (IsiHlabelelo SeziHlabelelo 2:7) Ngakho-ke, lapho besanda kuqala ukuphola, abanye bangase bakhethe ukungabatsheli abantu. (IzAga 10:19) U-Anna oneminyaka engu-20,
uthi: Lokhu kunikeza abantu ababili isikhathi sokunquma ukuthi bazimisele yini ukuqhubeka bethandana. Uma bezimisele,
babe sebetshela nabanye.
Ngesikhathi esifanayo, kungaba kubi ukuhlela abantu abanelungelo lokwazi ukuthi niyaphola, njengabazali bakho noma
balowo ophola naye. Ngempela, uma ubahlela abanye ngokuphola kwenu, kufanele uzibuze ukuthi kungani. Ingabe uyazi
enhliziyweni yakho ukuthi abazali bakho bangaba nezizathu ezizwakalayo zokwenqaba?

Ngangazi Ukuthi Kufanele Ngenzeni


UJessica, okukhulunywe ngaye ekuqaleni, wawushintsha
umqondo wokuhla ukuthi uphola noJeremy lapho ezwa oku-

engizokwenza!
Uma ngihlile ukuthi kunomKristu engiphola naye, ngizo-

..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Uma umngane wami ehla ukuthi uphola nothile, ngizo..........................................................................................................................


..........................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali wami (abazali)


ngale ndaba
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Ngayeka ukuthandana nalo mfana.Yebo, kwakubuhlungu ukuya esikoleni, ngimbone nsuku zonke.
Kodwa uJehova uNkulunkulu ukwazi ukubona
konke okuhilelekile, kanti thina asikwazi.
Kumelwe simethembe nje kuphela.
UJessica

hlangenwe nakho komunye umKristu owayesesimweni esifanayo. UJessica uthi: Ngemva kokuzwa ukuthi wahlukana kanjani
nesoka lakhe, ngangazi ukuthi kufanele ngenzeni. Ingabe kwaba lula ukuhlukana nalo mfana? Cha! UJessica uthi: Wayengekho omunye umfana engangike ngamthanda njengaye. Kwaphela amasonto ngikhala nsuku zonke.
Nokho, uJessica wayemthanda uJehova. Nakuba ayephambukile, wayefuna ngempela ukwenza okulungile. Ngokuhamba kwesikhathi, ubuhlungu bokuhlukana nalo mfana badamba.
Uthi: Ubuhlobo bami noJehova manje sebungcono kakhulu kunangaphambili. Ngibonga kakhulu ngokuthi usinika isiqondiso
esisidingayo ngesikhathi esifanele!
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Usukulungele ukuphola
nothile, futhi usumtholile umuntu omthandayo. Kodwa
ungazi kanjani ukuthi ukufanele lo muntu?
UCABANGANI?

Cabangela izimo ezintathu ezibhalwe ngokugqamile


ekhasini 22. Yisiphi kulezi zimo esichaza indlela
ozizwa ngayo ngezinye izikhathi, uma sikhona?
Ungasilungisa kanjani leso simo ngaphandle
kokufihla ukuthi uphola nothile?
Ukube ubuwazi ukuthi umngane wakho
uyafihla ukuthi uphola nothile, ubungasisingatha
kanjani leso simo, futhi kungani ubungakhetha
ukusisingatha ngaleyo ndlela?

Ziyini izingozi zokufihla ukuthi uphola nothile? 27

Ingabe
lo muntu
ungifanele?

Ake uzinike isikhashana uphendule le mibuzo:


Yiziphi izimfanelo njengamanje obungazibheka njengezibalulekile kumuntu ongashada naye? Kulolu hlu
olungezansi, faka u-  ezimfanelweni ezine ocabanga
ukuthi zibaluleke kakhulu. Kufanele abe umuntu
O Obukeka kahle
O Othanda izinto ezingokomoya
O Onobungane
O Onokwethenjelwa
O Odumile
O Oziphethe kahle
O Onamahlaya
O Onemigomo
Lapho usemncane, kwake kwenzeka wathatheka
ngomuntu othile? Kulolu hlu olungenhla, faka u-
emfanelweni eyayikukhanga kakhulu kulowo muntu
ngaleso sikhathi.

AKUKHO lutho olungalungile nganoma iyiphi kulezi zimfanelo


ezingenhla. Ngayinye iyakhanga. Kodwa awuvumi yini ukuthi
uma usabanjwe uthando lokuthatheka lapho usemusha, uvame
ukugxila ezimfanelweni ezingabalulekile, njengalezi ezisohlwini
olukwesobunxele?
Kepha njengoba ukhula, uqala ukusebenzisa amandla akho
okuqonda ubheke izinto ezijulile, njengalezi ezisohlwini olukwesokudla. Ngokwesibonelo, uqala ukubona ukuthi lowaya
phuma langa sikothe wangakini angase angabi umuntu onokwethenjelwa noma ukuthi lowaya mfana oyisilomo ekilasini
angase angabi umuntu oziphethe kahle. Uma usudlulile ekuqhumeni kobusha, cishe ubheka ngale kwezimfanelo ezingabalulekile ukuze uphendule lo mbuzo, Ingabe lo muntu ungifanele?
Zazi Wena Kuqala
Ngaphambi kokuba ucabangele ukuthi ubani okufanele, kudingeka uzazi kahle wena. Ukuze uthole
ukuthi ungumuntu onjani, phendula le mibuzo:
Ingabe lo muntu ungifanele? 29

Yiziphi izimfanelo zami ezinhle?

..................................................................................................
..................................................................................................

Kukuphi lapho ngibuthaka khona noma lapho


ngishiyeka khona?
..................................................................................................
..................................................................................................

Nginaziphi izidingo ezingokomzwelo nezingokomoya?


..................................................................................................
..................................................................................................

Ukuzazi wena akulula, kodwa imibuzo enjengale ingakusiza. Lapho usuzazi kangcono, uyokulungela kangcono ukuthola
umuntu oyokhulisa izimfanelo zakho ezinhle kunokuba agqamise ubuthakathaka bakho.1 Kuthiwani uma ucabanga ukuthi
usumtholile umuntu onjalo?
Ingabe Noma Ubani Nje Uyafaneleka?
Ngicela ukukwazi kangcono. La mazwi angakwenza uxwaye noma ufe injabulokuye ngokuthi ashiwo ubani. Ake sithi
uyavuma. Njengoba isikhathi siqhubeka, ungabona kanjani ukuthi isoka lakho noma intombi yakho ikufanele wena?
Ake sithi ufuna ukuthenga izicathulo ezintsha. Ungena esitolo, ubone izicathulo ozithandayo. Uyazilingani1 Ungafunda okwengeziwe ngawe
ngokucabanga ngemibuzo eseSahlukweni 1 ngaphansi kwesihlokwana
esithi Ingabe Usukulungele Ukushada?

Ngeke ulinganwe yinoma yisiphi


isicathulo; ngokufanayo, ngeke
ufanelwe yinoma ubani

30

sa, bese uthola ukuthingeshwaziyakumpintsha. Ubungenzenjani? Ubungazithenga? Noma ubungabheka ezinye? Ngokusobala, okugcono ukuba uzibuyisele bese ubheka ezinye. Bekungeke kube ukuhlakanipha ukuhamba ugqoke izicathulo ezingakulingani!
Kungokufanayo nangokukhetha umuntu ozoshada naye.
Njengoba isikhathi sihamba, baningana abantu bobulili obuhlukile abangase bakukhange. Kodwa lokho akusho ukuthi noma
ubani nje uyafaneleka. Angithi ufuna umuntu enizophilisana kahle nayeumuntu ofanelana nobuntu bakho nemigomo yakho!
(Genesise 2:18; Mathewu 19:4-6) Ingabe usumtholile umuntu
onjalo? Uma kunjalo, ungaqiniseka kanjani ukuthi uyena okufanele?

Ukubheka Ngale Kwengaphandle


Ukuze uphendule lo mbuzo wokugcina, mbheke ngomqondo ovulekile lo muntu okukhangayo. Kodwa qaphela! Ungase uthambekele ekuboneni lokho ofuna ukukubona nje kuphela. Ngakho zinike isikhathi. Zama ukwazi ukuthi ungumuntu onjani ngempela. Lokhu kuyodinga uzikhandle. Kodwa kulindelekile lokho. Ngokwesibonelo: Ake sithi ufuna ukuthenga imoto. Kungakanani obungafuna ukukwazi ngayo? Ingabe
ubuyokhathalela indlela ebukeka ngayo ngaphandle kuphela?
Bekungeke yini kube ukuhlakanipha ukubheka nangaphakathi

Ucabanga ukuthi
kubalulekile ukungabheki
nje ingaphandle lodwa
lapho uthenga imoto?
Kakhulu kangakanani
lapho ukhetha umngane
womshado!

mhlawumbe uthole okuningi ngangokunokwenzeka ngesimo


senjini?
Ukuthola umuntu ozoshada naye kubaluleke kakhulu kunokukhetha imoto. Kodwa abaningi abapholayo ababheki nga
le kwengaphandle. Kunalokho, bagijimela ukubala izinto abafana ngazo: Sithanda umculo ofanayo. Sithanda ukwenza izinto ezifanayo. Sivumelana kuzo zonke izinto! Kodwa njengoba
sekushiwo ngaphambili, uma usudlulile ngempela ekuqhumeni

kobusha, ubheka ngale kwezimfanelo ezingabalulekile. Ubona


nesidingo sokubheka umuntu osithekile wenhliziyo.1 Petru
3:4; Efesu 3:16.
Ngokwesibonelo, kunokugxila ekutheni kungakanani enivumelana ngakho, ungase ufunde okuningi ngalowo muntu uma
ubheka ukuthi kwenzekani lapho ningavumelani. Ngamanye
amazwi, lo muntu ukusingatha kanjani ukungaboni ngaso linye
ingabe ufuna izinto zenziwe ngendlela yakhe, mhlawumbe
abe nesifuthefuthe sentukuthelo noma asebenzise inkulumo
eyihlazo? (Galathiya 5:19, 20; Kolose 3:8) Noma ingabe ungumuntu onengqondoovumayo ukuba izinto zenziwe ngendlela
yomunye ukuze kube nokuthula
ICEBISO
lapho kungephulwa zimiso zokulungile nokungalungile?JakoYenzani izinto ezembula
be 3:17.
izimfanelo zenu:
Okunye okumelwe ukucaba Tadishani iZwi
ngele:
Ingabe lo muntu uthanda
likaNkulunkulu
ndawonye.
ukuxhaphaza, ukulawula abanye, noma unesikhwele? Ingabe
Bhekanani indlela
enihlanganyela ngayo
ufuna ukwazi konke okwenzayo?
emihlanganweni
UNicole uthi: Ngiye ngizwe ngayebandla nasenkonzweni.
bantu abapholayo abaxatshani Hlanganyelani
swa ukuthi othile akanakuyimeekuhlanzeni iHholo
la indaba yokuthi omunye akazaLoMbuso nasekwakheni
nge abike ukuthi ukuphi. Ngicaizakhiwo.
banga ukuthi lokho kuwuphawu
olubi.1 Korinte 13:4.

32 intsha iyabuza

ISIBONELO ESIHLE

UmShulamiti
Intombi yomShulamiti iyazi ukuthi kufanele icabange
ngendlela ehluzekile ezindabeni zothando. Ithi kubangane
bayo: Nginifungisile ukuba ningazami ukuphaphamisa noma
ukuvusa uthando kimi luze luzivukele lona. UmShulamiti
uyazi ukuthi imizwa ingasheshe ikwenze ucabange ngendlela
engahluzekile. Ngokwesibonelo, uyaqaphela ukuthi abanye
bangamcindezela ukuba avume ukuthandana nomuntu ongamfanele. Ngisho nemizwa yakhe ingafiphaza ukwahlulela
okuhle. Ngakho umShulamiti uba njengodonga.IsiHlabelelo SeziHlabelelo 8:4, 10.
Ingabe umbono wakho ngothando uvuthwe njengowomShulamiti? Ingabe uyokwazi ukungayivumeli inhliziyo yakho
ilawule indlela ocabanga ngayo? (IzAga 2:10, 11) Ngezinye izikhathi abanye bangase bakucindezele ukuba uthandane nomuntu ungakakulungeli. Kungenzeka nokuba uzilethele kwawena lokho kucindezela. Ngokwesibonelo, uma ubona
umfana nentombazane bebambene ngezandla, ingabe uzizwa
usha amashushu ukuba nothile ozothandana naye? Ungamvuma yini umuntu ongenazo izinkolelo ezifana nezakho
ezisekelwe eBhayibhelini? Intombi yomShulamiti yayivuthiwe uma kuziwa ezindabeni zothando. Nawe ungafana nayo!

ningaboshelwa ejokeni
Ningaboshelwa ejokeni nabangakholwa. Lesi simiso
seBhayibheli, esitholakala kweye-2 Korinte 6:14, cishe sizwakala sihlakaniphile kuwe. Noma kunjalo, ungase uzithole ukhangwa umuntu ongakholwa. Kungani? Ngezinye
izikhathi kungaba ukubukeka. Umfana okuthiwa uMark
uthi: Ngangiyibona njalo le ntombazane ekilasini lokuvivinya umzimba. Yayenza konke engakwenza ukuze izokhuluma nami. Kwaba lula ukuba sibe abangane.
Uma uzazi wena futhi uqiniseka ngezinkolelo zakho
futhi uvuthwe ngokwanele ukuba ungabuswa imizwa
uyokwazi okufanele ukwenze. Ngempela, lo muntunoma
ngabe muhle kanjani, uthandeka kanjani, noma ubonakala eqotho kanjaningeke abenze ngcono ubungane bakho noNkulunkulu.Jakobe 4:4.
Yebo, uma senithandana, ngeke kube lula ukuhlukana
njengoba kwaba njalo ngentombazane okuthiwa uCindy.
Uthi: Ngangikhala zonk izinsuku. Ngangihlale ngicabanga ngalo mfana, ngisho nasemihlanganweni yobuKristu.
Ngangimthanda kakhulu kangangokuba ngangingancamela ukufa kunokuba sihlukane. Nokho, uCindy washeshe wakubona ukuhlakanipha kweseluleko sikanina sokungathandani nomuntu ongakholwa. Uthi: Kuhle ukuthi
ngahlukana naye. Ngiyaqiniseka ukuthi uJehova uyozinakekela izidingo zami.
Ingabe nawe usesimweni esifana nesikaCindy? Uma
kunjalo, akudingeki ubhekane naso wedwa! Ungaxoxa nabazali bakho. Yilokho okwenziwa uJim lapho ezithola esha
amashushu ngentombazane ethile esikoleni. Uthi: Ngagcina sengicele abazali bami ukuba bangisize. Yilokho
okwangisiza nganqoba le mizwa. Abadala bebandla nabo
bangakusiza. Kungani ungaxoxi noyedwa wabo ngesimo
okuso?Isaya 32:1, 2.
34 intsha iyabuza

Izinto ezifana nezishiwo ngenhla zigxile ebuntwini nasekuziphatheni. Nokho, kubaluleke ngendlela efanayo ukuthola okuthile ngedumela lalo muntu. Abanye bambheka kanjani? Ungase uthande ukuxoxa nabantu asebenesikhathi bemazi, njengabantu abadala ebandleni. Uma wenzenjalo, uyothola ukuthi lo
muntu ukhulunyelwa kahle yini.IzEnzo 16:1, 2.
Ungafunda okuningi uma uzibhala phansi izinto oziphawulayo ngokuthi lo muntu wenzenjani ezicini osekuxoxwe ngazo.
Ubuntu ............................................................................
..................................................................................................

Ukuziphatha ........................................................................
..................................................................................................

Idumela ...............................................................................
..................................................................................................

Kuyokuzuzisa nokubheka ibhokisi elithi Ingabe Uyoba


Umyeni Omuhle? ekhasini 39 noma elithi Ingabe Uyoba Inkosikazi Enhle? ekhasini 40. Imibuzo elapho iyokusiza ukuba
unqume ukuthi lo muntu uyoba umngane womshado ofanelakayo yini.
Kuthiwani uma ngemva kokucabangela le ndaba, uphetha
ngokuthi mhlawumbe lo muntu akakufanele wena? Uma kunjalo, ubhekene nombuzo obalulekile:

Ingabe Kufanele Sihlukane?


Ngezinye izikhathi ukuhlukana
ngokwenzeka kuJill. Uthi: Ekuqaleni kwakungijabulisa ukuthi
isoka lami lingibuza njalo ukuthi ngikuphi, ngenzani, nginobani. Kodwa kwahamba kwahamba lagcina selifuna ngibe nalo
kuphela. Lalize libe nesikhwele
uma nginabasekhayaikakhulukazi ubaba. Ngenkathi sihlukana,

kuba isibusiso. Cabanga


UBUWAZI . . .

Ukuhlola kubonise
kaningi ukuthi imishado
yabantu abasezinkolweni
ezingefani isethubeni
elikhulu lokuphela
ngesahlukaniso.

Ingabe lo muntu ungifanele? 35

Ngisho nangemikhuba yakhe


umfana uzenza aqashelwe ukuthi
umsebenzi wakhe uhlanzekile
futhi uqotho yini.IzAga 20:11.

kwaba sengathi kunomthwalo omkhulu osusiwe emahlombe


ami!
USarah naye wabhekana nesimo esifanayo. Waphawula
ukuthi uJohn, insizwa ayephola nayo, yayibhuqa, ihlupha futhi iluhlaza. USarah uyakhumbula: Ngelinye ilanga ngamlinda amahora amathathu engaki! Lapho eka wavele wangamnaka umama ngesikhathi emvulela
umnyango, wayesethi kimi: Asihambe. Sesishiywe isikhathi. Wangasho ukuthi Ngishiywe isikhathi, kodwa wathi Sishiywe isikhathi. Kwakufanele axolise noma achaze
ukuthi wayebanjwe yini. Ngaphezu kwakho konke, kwakufanele ahloniphe umama! Kuyavunywa, isenzo noma isici esisodwa esidumazayo asisho ukuthi kufanele nihlukane. (IHubo 130:3) Kodwa
lapho uSarah ephawula ukuthi kwakuwumkhuba kaJohn ukuba luhlaza kungeyona into ethuke yenzeka, wanquma ukuba bahlukane.
Kuthiwani uma nawe, njengoJill noSarah, unquma ukuthi umuntu ophola naye
ngeke abe umngane womshado ofanelakayo? Uma kunjalo, musa ukuyiziba imizwa yakho! Nakuba kungase kube nzima ukukwamukela, kungaba ngcono kakhulu ukuba nihlukane.

IzAga 22:3 zithi: Unokuqonda lowo obone inhlekelele wabe


esecasha. Ngokwesibonelo, uma umuntu ophola naye ebonisa
uphawu oluyingozi olulodwa noma ngaphezulu ezisemakhasini
39 no-40, kungaba kuhle kakhulu ukuba nihlukaneokungenani kuze kube yilapho leyo nkinga isilungisiwe. Yiqiniso, ku36 intsha iyabuza

FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 31

Indlela umuntu ophola naye aphatha


ngayo abakubo, yindlela ayokuphatha
ngayo nawe.
UTony

ngase kungabi lula ukuhlukana. Kodwa umshado uyisibopho


saphakade. Kungcono ukuphila nobuhlungu besikhashana manje kunokuba uhlushwe umuzwa wokuzisola ukuphila kwakho
konke kamuva!
Indlela Yokumtshela
Kufanele umtshele kanjani ukuthi ucu aluhlangani? Okokuqala, khetha indawo efanele eningaxoxela kuyo. Kungaba indawo enjani? Cabanga ngokuthi wena ubungathanda ukuphathwa
kanjani esimweni esinjalo. (Mathewu 7:12) Ingabe ubungathanda ukutshelwa phambi kwabantu? Cishe ubungeke. Akutuseki
ukumala ngokushiya umyalezo ocingweni, ngokubhala
umyalezo ngomakhalekhukhwini noma nge-computer, ngaphandle kwalapho izimo zibizela lokho. Kunalokho, khetha isikhathi nendawo eyonenza nikwazi ukuxoxa ngalolu daba olubaluleke kangaka.
Yini okufanele uyisho lapho kuka isikhathi
sokubhoboza ithumba? Umphostoli uPawulu wakhuthaza amaKristu ukuba akhulume iqiniso
komunye nomunye. (Efesu 4:25) Ngakho indlela enhle kakhulu ukuba nesu lokungacunuli kodwa uqine. Yisho ngokucacile ukuthi kungani ucabanga ukuthi lobu buhlobo ngeke buphumelele.
Akudingeki umbalele uhide lwamaphutha akhe
noma umgxeke. Eqinisweni, esikhundleni sokuthi, Wena awukwenzi lokhu noma Wena
awulokothi wenze lokhu, kungaba ngcono
ukusebenzisa amagama agxile ekutheni wena
uzizwa kanjaniNgidinga umuntu owokuthi
nokuthi . . . noma Nginomuzwa wokuthi kufanele sihlukane
ngoba . . .
Ingabe lo muntu ungifanele? 37

Lesi akusona isikhathi sokuyishaya emuva uyishaye phambili noma sokumvumela ukuba akushintshe umqondo. Khumbula, unqume ukuba nihlukane ngesizathu esizwakalayo.
Ngakho qapha uma ezama ukukushintshisa umqondo ngezindledlana zobuqili. Intokazi okuthiwa uLori ithi: Lapho sesehlukene, insizwa eyayiyisoka lami yaqala ukuzenza umuntu ocindezelekile ngaso sonke isikhathi. Ngicabanga ukuthi yayenzela ukuba ngiyizwele. Ngayizwela kona. Kodwa angiyivumelanga
ukuba ingishintshise isinqumo sami. NjengoLori, zazi ukuthi
ufunani. Namathela esinqumweni sakho. U-cha wakho makabe
u-cha.Jakobe 5:12.
Ngemva Kokuhlukana
Ungamangali uma uzizwa udumele kakhulu ngemva kokuhlukana. Ungase ngisho uzizwe njengomhubi owathi: Ngikhungathekile, ngikhothame kwaze kwedlulela; usuku lonke

ngihambahambe ngidabukile. (IHubo 38:6) Abanye abangane


abanezinhloso ezinhle bangase bazame ukusiza ngokukukhuthaza ukuba ubuyelane nobuthandana naye. Qaphela! Uwena

engizokwenza!
Uma ngikhangwa umuntu ongakholwa, ngizo-

..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Ukuze ngithole ukuthi umuntu engiphola naye unedumela


elinjani, nginga..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) bami


ngale ndaba
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

ingabe uyoba umyeni omuhle?


izimfanelo eziyisisekelo
Ulisebenzisa kanjani igunya okungenzeka
unalo?Mathewu 20:25, 26.
Iyini imigomo yakhe?1Thimothewu 4:15.
Ingabe njengamanje usebenzela ekunyeleleni leyo
migomo?1 Korinte 9:26, 27.
Ubaphatha kanjani abakubo?Eksodusi 20:12.
Obani abangane bakhe?IzAga 13:20.
Uvame ukukhuluma ngani?Luka 6:45.
Uyibheka kanjani imali?Hebheru 13:5, 6.
Uthanda uhlobo olunjani lokuzijabulisa?IHubo 97:10.
Ulubonakalisa kanjani uthando lwakhe ngoJehova?
1 Johane 5:3.

izimfanelo ezinhle
Ingabe ukhuthele?IzAga 6:9-11.
Ingabe uyisebenzisa kahle imali?Luka 14:28.
Ingabe ukhulunyelwa kahle?IzEnzo16:1, 2.
Ingabe uyabacabangela abanye?Filipi 2:4.
izimpawu eziyingozi

Ingabe uvame ukuthukuthela?IzAga 22:24.


Ingabe uzama ukukunxenxela ekuziphatheni okubi
kobulili?Galathiya 5:19.
Ingabe uyashaya noma uyahlambalaza?Efesu 4:31.
Ingabe kudingeka aphuze ukuze ajabule?IzAga 20:1.
Ingabe unesikhwele futhi uyigovu?1 Korinte13:4, 5.
Ingabe lo muntu ungifanele? 39

ingabe uyoba inkosikazi enhle?


izimfanelo eziyisisekelo

Ukubonakalisa kanjani ukuthobeka ekhaya


nasebandleni?Efesu 5:21, 22.
Ubaphatha kanjani abakubo?Eksodusi 20:12.
Obani abangane bakhe?IzAga 13:20.
Uvame ukukhuluma ngani?Luka 6:45.
Uyibheka kanjani imali?1 Johane 2:15-17.
Iyini imigomo yakhe?1Thimothewu 4:15.
Ingabe njengamanje usebenzela ekunyeleleni leyo
migomo?1 Korinte 9:26, 27.
Uthanda hlobo luni lokuzijabulisa?IHubo 97:10.
Ulubonakalisa kanjani uthando lwakhe ngoJehova?
1 Johane 5:3.

izimfanelo ezinhle
Ingabe ukhuthele?IzAga 31:17, 19, 21, 22, 27.
Ingabe uyisebenzisa kahle imali?IzAga 31:16, 18.
Ingabe ukhulunyelwa kahle?Ruthe 3:11.
Ingabe uyabacabangela abanye?IzAga 31:20.
izimpawu eziyingozi

Ingabe uthanda izingxabano?IzAga 21:19.


Ingabe uzama ukukunxenxela ekuziphatheni okubi
kobulili?Galathiya 5:19.
Ingabe uyashaya noma uyahlambalaza?Efesu 4:31.
Ingabe kudingeka aphuze ukuze ajabule?IzAga 20:1.
Ingabe unesikhwele futhi uyigovu?1 Korinte13:4, 5.
40 intsha iyabuza

oyophila naleso sinqumo sakhohhayi abangane bakho abanezinhloso ezinhle. Ngakho ungesabi ukunamathela esinqumweni sakhonakuba ungase uphatheke kabi ngokwenzekile.
Qiniseka ukuthi imizwa yobuhlungu iyogcina idlulile. Okwamanje, ukuze ubhekane nesimo, kungani ungenzi izinto ezinhle
njengalezi ezilandelayo?
Tshela umuntu omethembayo ngendlela ozizwa ngayo.1
(IzAga 15:22) Thandaza kuJehova ngale ndaba. (IHubo 55:22)
Zigcine umatasa. (1 Korinte 15:58) Musa ukuba unkom idla
yodwa! (IzAga 18:1) Phinde uzihlanganise nabantu abazokwakha. Zama ukugcina ingqondo yakho isezintweni ezinhle.Filipi 4:8.
Ngokuhamba kwesikhathi ungase umthole omunye. Akungabazeki ukuthi uyobe usuwazi ukuthi ufuna umuntu onjani.
Mhlawumbe ngaleso sikhathi impendulo yombuzo othi Ingabe
lo muntu ungifanele? iyoba u-yebo!
1 Abazali bakho noma abanye abantu abadala, njengabadala abangamaKristu,
bangakusiza. Ungathola nokuthi kwabona ngenkathi bebancane babhekana nesimo esibuhlungu esifanayo.

ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Lapho senithandana,


unquma kanjani ukuthi iyiphi indlela efanele
yokubonisana uthando?
UCABANGANI?

Yiziphi izimfanelo ezinhle oyoziletha emshadweni?


Yiziphi izimfanelo ezisemqoka oyozibheka kumuntu
ongathanda ukushada naye?
Yiziphi izinkinga eziyinkimbinkimbi ezingavela uma
ungashada nomuntu ongakholwa?
Ungabazi kanjani ubuntu, ukuziphatha nedumela
lomuntu ophola naye?

Ingabe lo muntu ungifanele? 41

Kunini lapho
kuwukweqisa khona?
Iqiniso noma amanga . . .
Kungakhathaliseki ukuthi
kungaphansi kwaziphi izimo, abantu O Iqiniso
ababili abapholayo akufanele bathintane. O Amanga
Abantu ababili abangabenzi O Iqiniso
ubulili basengaba necala lobufebe. O Amanga
Uma abantu ababili abapholayo
bengazenzi izenzo ezivusa inkanuko, O Iqiniso
kusho ukuthi abathandani ngempela. O Amanga

NGOKUNGANGABAZEKI uye wacabanga kaningi ngale ndaba.


Phela uma kunomuntu ophola naye, kungaba nzima ukwazi ukuthi kufanele nihambe nigcinephi lapho nibonisana uthando. Ake
sixoxe ngala maphuzu amathathu sibone ukuthi ayiqiniso noma
42 intsha iyabuza

angamanga yini nokuthi iZwi likaNkulunkulu lisisiza kanjani ukuba siphendule lo mbuzo, Kunini lapho kuwukweqisa khona?
Kungakhathaliseki ukuthi kungaphansi kwaziphi
izimo, abantu ababili abapholayo akufanele bathintane.
Amanga. IBhayibheli alizenqabeli izenzo zokubonisana uthando ezifanele nezihlanzekile. Ngokwesibonelo, lisitshela ngendaba yentombi yomShulamiti eyayithandana nomfana
ongumelusi. Ukuqomisana kwabo kwakuhlanzekile. Nokho, kusobala ukuthi bazenza izenzo ezithile zothando ngaphambi kokuba bashade. (IsiHlabelelo seziHlabelelo 1:2; 2:6; 8:5) Namuhla, eminye imibhangqwana ezimisele ngempela ngokushada
ingase ibe nomuzwa ofanayo wokuthi izenzo ezithile zothando
ziyafaneleka.1
Noma kunjalo, abantu ababili abapholayo kumelwe baqaphelisise. Ukuqabulana, ukugonana, noma ukwenza noma yini
evusa imizwa yobulili kungaholela ekuziphatheni okubi ngokobulili. Kulula kakhulu ngisho nangabantu abanezinhloso eziqotho ukuba bahluleke ukuzithiba futhi baziphathe kabi ngokobulili.Kolose 3:5.
Abantu ababili abangabenzi ubulili basengaba necala
lobufebe.
Iqiniso. Igama lokuqala lesiGreki elihunyushwa ngokuthi
UBUWAZI . . .
ubufebe (pornei1a) linencazelo
Uma senithembisene
ebanzi. Lichaza zonke izinhlobo
umshado, kudingeka
zobulili bangaphandle komshanixoxe ngezindaba
do futhi ligxile ekusetshenzisweezibucayi. Kodwa
ni kabi kwezitho zobulili. Ngakho,
izingxoxo ezihloselwe
ukuvusa inkanuko
ubufebe abuhlanganisi nje kupheziwuhlobo lokungcola
la ukwenza ubulili kodwa nezenzo
1 Kwezinye izingxenye zomhlaba, kubhekwa njengokuyichilo nokucasulayo ukuba
abantu abangashadile babonisane izenzo zothando obala. AmaKristu ayaqaphela ukuba angenzi ngendlela engakhubekisa abanye.
2 Korinte 6:3.

ngisho noma nixoxa


ngocingo noma
nithumelelana imiyalezo
ngomakhalekhukhwini.

Kunini lapho kuwukweqisa khona? 43

kuthiwani uma seqisile?


Kuthiwani uma usuziphathe ngendlela engafanele?
Ungazikhohlisi ucabange ukuthi ungazixazululela wedwa le
nkinga. Omunye osemusha uyavuma: Ngangithandaza ngithi, Ngicela usisize singaphinde sikwenze. Ngezinye izikhathi kwakuphumelela, kodwa izikhathi ezimbalwa akuphumelelanga. Ngakho-ke, khuluma nabazali bakho. IBhayibheli
linikeza nalesi seluleko esihle: Biza amadoda amadala ebandla. (Jakobe 5:14) Laba belusi abangamaKristu bangakunika iseluleko, amacebiso nesiyalo ukuze ukwazi ukulungisa
ubuhlobo bakho noNkulunkulu.

ezinjengokushaya omunye umuntu indlwabu, kanye nokwenza


ubulili obuhilela umlomo noma indunu.
Ngaphezu kwalokho, iBhayibheli alilahli ubufebe nje kuphela. Umphostoli uPawulu waphendula: Imisebenzi yenyama iyabonakala, futhi iwubufebe, ukungcola, ukuziphatha okubi. Wanezela: Labo abenza izinto ezinjalo ngeke balizuze ifa lombuso
kaNkulunkulu.Galathiya 5:19-21.
Kuyini ukungcola? Igama lesiGreki lihlanganisa ukungcola
kwazo zonke izinhlobo, ngenkulumo noma ngezenzo. Ngokuqinisekile kungaba ukungcola ukufaka izandla ngaphansi kwezingubo zomunye, ukumkhumula, noma ukumpotopotoza izindawo zangasese, njengamabele. EBhayibhelini ukupotoza amabele kuhlotshaniswa nezinjabulo ezigcinelwe abantu abashadile.
IzAga 5:18, 19.
Enye intsha izephula ingcaca izimiso zikaNkulunkulu. Yeqisa ngamabomu, noma ngobugovu ifune abantu abaningi engenza nabo izenzo zobulili ezingcolile. Intsha enjalo ingase ibe necala lalokho umphostoli uPawulu akubiza ngokuthi ukuziphatha okubi. Igama lesiGreki elisho ukuziphatha okubi lichaza
izenzo ezimbi ngokwesabekayo, ukweqisa, indelelo, nenkanuko engalawuliwe. Ngokuqinisekile ngeke ufune ukungabi nawo
44 intsha iyabuza

FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 24

Uthando . . aluziphathi
ngokuhlazisayo.1 Korinte 13:4, 5.

nhlobo umuzwa wokuziphatha okuhle ngokuzinikela ekuziphatheni okubi ukuze wenze zonke izinhlobo zokungcola ngokuhaha.Efesu 4:17-19.
Uma abantu ababili abapholayo bengazenzi izenzo
ezivusa inkanuko, kusho ukuthi abathandani ngempela.
Amanga. Ngokuphambene nalokho abanye abangase bakucabange, ukwenza izenzo zobulili ezingafanele akubuqinisi ubuhlobo. Kunalokho, kuqeda ukuhloniphana nokwethembana. Cabanga ngokwenzeka kuLaura. Uthi: Ngelinye ilanga isoka lami
laka ekhaya umama engekho, lithi lizobukela i-TV. Ekuqaleni
lamane nje langibamba isandla. Kwathi ngingalindele, izandla
zalo zaqala ukungithinta kwezinye izindawo. Ngangesaba ukulitshela ukuba lingiyeke; ngacabanga ukuthi lizocasuka bese lifuna ukuhamba.
Ucabangani wena? Ingabe isoka likaLaura lalimkhathalela
ngempela, noma ngobugovu lalifuna ukuzanelisa lona? Ingabe
umuntu ozama ukukwenzisa izenzo ezingcolile usuke ebonisa
ukuthi uyakuthanda ngempela?
Lapho umfana ecindezela intombazane ukuba yenze okuphambene nokuqeqeshwa kwayo kobuKristu nonembeza wayo,
wephula umthetho kaNkulunkulu futhi akabonisi ukuthi uyithanda
ICEBISO
ngempela. Ngaphezu kwalokho,
intombazane ekuyekayo kwenzeLapho nizikhipha,
hambani neqembu noma
ke lokhu, isuke ivumela ukuba
niqikelele ukuthi
kudlalwe ngayo. Okubi nakakhuninombheki. Gwemani
lu, isuke yenze isenzo esingcolile
izimo ezinganifaka
mhlawumbe ngisho nobufebe.1
enkingeni, njengokuba
1 Korinte 6:9, 10.
nodwa emotweni emile

1 Amaphuzu okukhulunywa ngawo kulesi


sigaba asebenza kubafana namantombazane.

noma endlini.

Kunini lapho kuwukweqisa khona? 45

Mina nesoka lami sesifunde izihloko ezisekelwe


eBhayibhelini ezikhuluma ngokuhlala umsulwa.
Siyayazisa indlela ezisisize ngayo ukuba sihlale
sinonembeza ohlanzekile.
ULeticia

Bekani Imingcele Ecacile


Uma niphola, ningakugwema kanjani ukubonisana izenzo
zothando ezingafanele? Inkambo ehlakaniphile ukuba nibeke
imingcele ecacile kusengaphambili. IzAga 13:10 zithi: Kulabo
ababonisanayo kukhona ukuhlakanipha. Ngakho xoxa nomuntu othandana naye ngokuthi yiziphi izenzo zokubonisa uthando
ezifanele. Ukulinda kuze kube yilapho sekuvuke imizwa yothando andukuba nibeke imingcele, kufana nokulinda kuze kube yilapho indlu yakho isha andukuba ufake inhlabamkhosi.
Kuyavunywa, ukuxoxa ngodaba olubucayi kangaka kungaba nzimakuze kuniphathise namahloniikakhulu uma nisanda kuqomisana. Kodwa ukubeka imingcele kungafeza lukhulu
ekuvimbeni izinkinga ezinkulu kamuva. Imingcele ehlakaniphile

engizokwenza!
Ngingakugwema ukulingelwa ukuba ngidlale ngokuziphatha
okubi ngoku-

..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Uma umuntu engiphola naye ezama ukungicindezela ukuba


ngiziphathe ngendlela engcolile, ngizo..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Ingabe ubungalinda indlu yakho ize igqamuke


amalangabi andukuba ufake inhlabamkhosi?
Musa-ke ukulinda kuze kube yilapho sekuvuke
imizwa yobulili andukuba ubeke imingcele
ekuziphatheni kwenu

ingafana nenhlabamkhosi ekhalayo lapho kuthungeleka umlilo.


Ngaphezu kwalokho, ukukwazi kwenu ukuxoxa ngalolu daba
kungase kube inkomba yokuthi ubuhlobo benu buyophumelela
kangakanani. Empeleni, ukuzithiba, ukubekezela nokungabi nabugovu kuyisisekelo sobuhlobo bobulili obanelisayo emshadweni.1 Korinte 7:3, 4.
Yiqiniso, ukubambelela ezimisweni zikaNkulunkulu akulula.
Kodwa ungasethemba iseluleko sakhe. Ingani ku-Isaya 48:17
uzichaza ngokuthi uyiLowo okufundisayo ukuze uzuze, Lowo
okubangela ukuba unyathele endleleni okufanele uhambe ngayo. UJehova ukusela okuhle kodwa!
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ukuhlala umsulwa akukwenzi
ube umuntu ongaphilile. Kunalokho, kuyinkambo
ehlakaniphile. Thola ukuthi kungani.
UCABANGANI?

Yimiphi imingcele ongayibeka endabeni


yokuthintana nomuntu wobulili obuhlukile?
Chaza umehluko phakathi kobufebe,
ukungcola nokuziphatha okubi.

Kunini lapho kuwukweqisa khona? 47

Kungani kumelwe
ngihlale ngimsulwa?
Ngizizwa ngicindezeleka ukuba ngihlanganyele
ubulili.UKelly.
Ngizizwa ngingasile ngoba namanje angikalali
nentombazane.UJordon.

AWUKAZE ulale namuntu namanje? Lo mbuzo ungakwenza


ufune umgodi wokucasha! Empeleni, ezindaweni eziningi umuntu osemusha ongakaze abenze ubulili ubhekwa njengongasile
nongaphilile kahle. Yingakho intsha eningi kangaka ihlanganyela ubulili ingakayihlanganisi iminyaka engu-20!
48 intsha iyabuza

kwenzekani ngempela kamuva?


Ontanga yakho nabezokuzijabulisa bavame ukuwafihla
ngobuqili amaqiniso abuhlungu ngobulili bangaphambi komshado. Cabanga ngalezi zimo ezintathu ezilandelayo. Ucabanga ukuthi kuyokwenzekani ngempela kule ntsha?
Ofunda naye esikoleni uqhosha ngokuthi uselale namantombazane amaningi. Uthi kumnandiakekho olimalayo.
Kwenzekani ngempela kamuvakuyena nasemantombazaneni? ...................................................................................
..................................................................................................

Isithombe sebhayisikobho siphela lapho abasha ababili


abangashadile behlanganyela ubulili ukuze babonisane ukuthi bayathandana. Kuyokwenzekani kamuvaekuphileni
okungokoqobo? ......................................................................
..................................................................................................

Uhlangana nomfana omuhle othi ofuna ukulala nawe.


Uthi ngeke nitshele muntu. Uma uvuma bese uzama ukufihla, koyokwenzekani ngempela kamuva? ..............................
..................................................................................................

Idonswa Inkanuko, Icindezelwe Ontanga


Uma ungumKristu, uyazi ukuthi iBhayibheli likutshela ukuba
udede ebufebeni. (1 Thesalonika 4:3) Noma kunjalo, ungase
ukuthole kunzima ukulawula iziso zakho zobulili. Insizwa okuthiwa uPaul iyavuma: Ngezinye izikhathi ngikelwa imicabango
yobulili ngaphandle kwesizathu. Qiniseka ukuthi imizwa enjalo
ngokuvamile ingokwemvelo.
Nokho, akumnandi neze ukulokhu ugconwa futhi uhlushwa
ngoba ungakaze ubenze ubulili! Ngokwesibonelo, kuthiwani uma ontanga bekutshela ukuthi awunsizwa yalutho noma
awuntombi yalutho uma ungakaze ubenze ubulili? U-Ellen
uthi: Ontanga benza ubulili bubonakale bujabulisa futhi benziwa
Kungani kumelwe ngihlale ngimsulwa? 49

ISIBONELO ESIHLE

UJosefa
UJosefa ubhekene nesimo esinzima. Umkankosi yakhe ubelokhu emcela ukuba alale naye. Namanje usamcela! Kodwa uJosefa akayengeki. Empeleni, impendulo yakhe iwujuqu. UJosefa uyamtshela: Ngingabenza kanjani
lobu bubi obukhulu kangaka ngone kuNkulunkulu? Lapho ephikelelaaze ambambe nokumbambauJosefa
akanamahloni okubaleka. Empeleni, uyagijima aphume
endlini! UJosefa uzibonakalisa eyindoda yezimiso eziqotho.Genesise 39:7-12.
Kungenzeka nawe ubhekane nesimo esifanayo
lapho othile efuna wanelise inkanuko yobulili. Ukuze ukwazi ukwenqaba kudingeka okungaphezu kokuzimisela. Kuqala ngesiso sokujabulisa uMdali wakho, uJehova
uNkulunkulu. Uyabona, uJosefa wayenazo iziso zobulili,
njengawe nje. Kodwa akazange akucabange nakukucabanga ukwanelisa lezo ziso ngendlela ezodumaza uMdali
wakhe. Ngendlela efanayo, nawe kudingeka uqiniseke
ukuthi ukuziphatha okungcolile kuyamcasula uNkulunkulu
nokuthi ekugcineni kubangela usizi. Ngakho lwela ukuhlakulela nokulondoloza izimiso eziqotho ezaboniswa nguJosefa.

Ngishukumiseleka ukuba ngimelane nezilingo


zobulili ngokukhumbula njalo ukuthi akukho
sifebe nomuntu ongcolile onefa embusweni
kaNkulunkulu.
(Efesu 5:5)ULydia

yiwo wonk umuntu. Uma ungabenzi ubulili, kuthiwa awusile kahle.


Kodwa kunohlangothi lobulili bangaphambi komshado ontanga yakho abangaxoxi ngalo. Ngokwesibonelo, uMaria, owalala
nesoka lakhe, uyakhumbula: Kamuva ngazizwa nginamahloni
futhi ngidumele. Ngazizonda mina ngazonda nesoka lami. Imizwa enjena ivamile kunokuba intsha eningi iqaphela. Esimweni
esingokoqobo, ubulili ngaphambi komshado buvame ukuba yinto ebuhlungu ngokomzweloenemiphumela emibi kakhulu!
Osemusha okuthiwa uShanda uyabuza, UNkulunkulu wayeyinikelani intsha iziso zobulili, azi ukuthi akufanele izanelise
kuze kube yilapho isishadile? Umbuzo omuhle lowo. Kodwa cabanga ngalokhu:
Ingabe isifiso sobulili yisona sodwa isifiso esinamandla
oba naso? Cha. UJehova uNkulunkulu wakudala waba neziso nemizwa eminingi ehlukahlukene.
UBUWAZI . . .
Ingabe kufanele wanelise
isifiso ngasinye esikufikelayo?
Abantu abaziphatha kabi
ngokobulili abavamile
Cha, ngoba uNkulunkulu wakweukushintsha indlela abanza wakwazi ukulawula okweziphatha ngayo ngenxa
nzayo.
nje yokuthi sebeshadile.
Sifundani-ke kulokhu? UngaKanti labo abaqotho ezimisweni zikaNkulunkulu
se ungakwazi ukuvimba iziso
zokuziphatha ngaphambi
ezithile, kodwa ungakwazi ukulakokuba bashade, bavawula indlela osabela ngayo
mile ukuba qotho
kuzo. Ukwanelisa isiso sobulikwabashade nabo
kamuva.
li isikhathi ngasinye lapho siphakama kungaba okungafanele

Kungani kumelwe ngihlale ngimsulwa? 51

nokuwubuwula njengokushaya umuntu isikhathi ngasinye lapho


ucasuka.
Iqiniso liwukuthi uNkulunkulu wayengahlosile ukuba sizisebenzise kabi izitho zethu zokuzala. IBhayibheli lithi: Ngamunye wenu [kufanele] azi ukuthi angasilawula kanjani isitsha sakhe siqu ngokungcweliswa nangodumo. (1 Thesalonika 4:4)
Njengoba kunesikhathi sokuthanda nesikhathi sokuzonda, sikhona nesikhathi sokwanelisa isiso sobulili nesokungasanelisi.
(UmShumayeli 3:1-8) Ekugcineni, nguwe olawula iziso zakho!
Kodwa yini ongayenza uma umuntu ekugcona, ebabaza
ethi, Hawu, ingabe ngempela awukaze ubenze ubulili? Ungesabi. Kumuntu omane nje efuna
ICEBISO
ukuhlekisa ngawe ungase uthi:
Yebo, angikaze ngibenze ubulili,
Gwema ukuzihlanganisa
futhi uyaz ukuthini? Ngiyajabunabantu abanesimilo
la ngalokho! Noma ungase uthi,
esixegayo, ngisho noma
Le ndaba angiyikhulumi nababethi banezinkolelo
ezifana nezakho.
nye abantu.1 (IzAga 26:4; Kolose 4:6) Ngakolunye uhlangothi,
ungase ube nomuzwa wokuthi lo
muntu okubuzayo ufanelwe ukwazi okwengeziwe. Uma kunjalo ungase ukhethe ukumchazela ukuma kwakho okusekelwe
eBhayibhelini.
Zikhona yini ezinye izindlela ozicabangayo ongaphendula
ngazo uma ugconwa ngokuthi Ingabe ngempela awukaze ubenze ubulili? Uma zikhona zibhale ngezansi.

..................................................................................................
..................................................................................................

Isipho Esiyigugu
UNkulunkulu uzizwa kanjani lapho abantu bekhetha ukuhlanganyela ubulili ngaphambi komshado? Ake sithi uthenge1 Kuyathakazelisa ukuthi uJesu wakhetha ukuthula lapho uHerode emphonsa
imibuzo. (Luka 23:8, 9) Ngokuvamile ukuthula kuyindlela enhle yokusingatha imibuzo engenanhlonipho.

52 intsha iyabuza

FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 24

Uma umuntu . . . enze lesi sinqumo


enhliziyweni yakhe, sokuba agcine
ubumsulwa bakhe, uyokwenza kahle.
1 Korinte 7:37.

le umngane wakho isipho. Kodwa ngaphambi kokuba umnikeze, asivulengoba nje efuna ukwazi ukuthi kukhonani phakathi!
Ubungeke uphatheke kabi? Cabanga-ke ukuthi uNkulunkulu
angazizwa kanjani uma ungase uhlanganyele ubulili ungakashadi.
Ufuna ulinde kuze kube yilapho usushadile ngaphambi kokuba
ujabulele isipho esiwubuhlobo bobulili.Genesise 1:28.
Yini okufanele uyenze ngemizwa yakho yobulili? Kalula nje,
funda ukuyilawula. Unawo amandla okukwenza lokho! Thandazela ukuba uJehova akusize. Umoya wakhe ungakusiza ukuba ubonise ukuzithiba. (Galathiya 5:22, 23) Zikhumbuze ukuthi uJehova akayikubagodlela okuhle labo abahamba ngokungenaphutha.

engizokwenza!
Ukuze ngihlale ngimsulwa ngize ngishade, kuzodingeka ngi-

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Uma abangane bami bekwenza kube nzima ukuba


ngibambelele esinqumweni sami, ngizo.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Ukuhlanganyela ubulili
ngaphambi komshado
kufana nokuvula isipho
ungakasinikezwa

(IHubo 84:11) Ibhungu okuthiwa uGordon lithi: Lapho


ingqondo yami ingitshela ukuthi ubulili ngaphambi komshando
abububi kangako, ngiye ngicabange ngemiphumela emibi ngokomoya bese ngiyabona ukuthi asikho
isono esifanelekela ukuba singilahlekisele ubuhlobo bami noJehova.
Iqiniso liwukuthi, ukuba msulwa akuyona into exakile noma
ebonisa ukuthi awuphilile engqondweni. Ukuziphatha kabi ngokobulili yikona okwehlisa isithunzi, okululazayo nokulimazayo.
Ngakho, musa ukuvumela amanga aleli zwe akukhohlise ucabange ukuthi kukhona okungalungile ngawe uma unamathela ezimisweni zeBhayibheli. Ngokuhlala umsulwa uvikela impilo yakho, inhlalakahle yakho engokomzwelo futhiokubaluleke
kunakho konkeuvikela ubuhlobo bakho noNkulunkulu.
UCABANGANI?

Ngokubona kwakho, kungani abanye bebachwensa


labo abangakaze bahlanganyele ubulili?
Kungani kungase kube nzima ukuhlala umsulwa?
Ziyini izinzuzo zokuhlala umsulwa uze ushade?
Ungayichazela kanjani ingane yakini encane
ngezinzuzo zokuhlala umsulwa?

54 intsha iyabuza

ABOBULILI OBUHLUKILE

imizwa yami

Uma uthanda ukushada, bhala phansi izimfanelo ezimbili


ezibaluleke kunazo zonke ongazibheka kumuntu ozoshada
naye, uchaze nokuthi kungani uzazisa lezo zimfanelo.
Uma uthanda ukuhlala ungashadile, okungenani
okwesikhashana, bhala izinzuzo ezimbili zokungashadi.

55

IZINGUQUKO
EKUPHILENI

Ingabe awujabuli
ngendlela umzimba
wakho okhula ngayo? O Yebo O Cha
Ingabe izinguquko
ezidalwa ukuthomba
zikwenza uzizwe
unesizungu, udidekile
noma wesaba? O Yebo O Cha
Ingabe uma ungalele
ucabangana nabobulili
obuhlukile? O Yebo O Cha

Uma uphendule noma yimuphi kule mibuzo engenhla ngokuthi yebo, ungakhathazekiakusho ukuthi kukhona okungalungile ngawe! Iqiniso liwukuthi
izinguquko ezenzeka emzimbeni nasemizweleni zingakwenza uzizwe uneme futhi ucindezelekile ubuye
uzizwe nangezinye izindlela. Kuyavunywa, ubulokhu
ufuna ukuba mdala, kodwa manje njengoba usukhula, kungase kwesabise! Izahluko 6-8 zizokusiza
ukwazi ukubhekana nezinguquko ekuphileni.
57

Kwenzekani
emzimbeni
wami?
Ngavele ngaba mude ngokuphazima kweso.
Kwangiphatha kabi. Nakuba ukukhula kwakujabulisa, ngangibanjwa amajaqamba emilenzeni
nasezinyaweni. Ngangikuzonda lokho!UPaul.
Uyazi ukuthi umzimba wakho uyashintsha, kodwa
uzitshela ukuthi akukho muntu okunakile. Kodwa
kuthi kusenjalo, othile ongahlose bubi uzwe
esethi, unezinqulu ezinkuluuvele uswele
umgodi wokucasha!UChanelle.

WAKE wathutha nomkhaya wakini nathuthela endaweni entsha? Lolo shintsho lwalunzima, akunjalo? Washiya ngemuva zonke izinto owawusuzijwayeleumuzi wakini, isikole owawufunda kuso, nabangane bakho. Cishe kwakuthatha isikhathi ukujwayela
indawo entsha.
Ekuqaleni kokuthombaiqophelo lokuphila lapho uvuthwa

khona ngokomzimbausuke ungena oshintshweni olukhulu


ekuphileni. Kufana nokuthi usuke uthuthela endaweni entsha.
Akumnandi yini lokho? Kumnandi! Kodwa ukushintshela ekubeni umuntu omdala kungase kukwenze ube nemizwa exubile,
futhi kungase kungabi lula ukuyejwayela. Yini eyenzekayo phakathi nalesi sikhathi esivusa amadlingozi nokho esicindezelayo
ekuphileni kwakho?
Izinguquko Ezenzeka Emantombazaneni
Isikhathi sobusha yisikhathi soshintsho olukhulu. Ezinye zezinguquko ezizokwenzeka kuwe ziyoba sobala. Ngokwesibonelo, ama-hormone aqala ukuveza izinza ezithweni zakho zobulili. Uqale futhi ukubona kukhula amabele, izinqulu, amathanga,
nezinqe. Kancane kancane uyawushiya umzimba wobuntwana
uqale ukuba nomzimba womuntu omdala. Akufanele kukwethuse lokhukulindelekile. Futhi kusuke kuwubufakazi bokuthi
umzimba wakho uzilungiselela isikhathi oyokwazi ngaso ukudlulisela ukuphila ngokuzala!
Ngemva kwesikhashana uqalile ukuthomba, uzoqala ukuba
nomjikelezo wokuya esikhathini. Uma ungayilungiselelanga kahle, le ngqophamlando ekuphileni kwakho ingakwethusa. Kwangizuma ukuqala kwami ukuya esikhathini, kukhumbula uSamantha. Ngazizwa ngingcolile. Ngangiye ngizikhuhle esisefweni ngigeza futhi ngangicabanga ukuthi ngiyenyanyeka. Ukucabanga nje ukuthi ngizoya esikhathini nyanga zonke iminyaka
eminingi kwakungethusa.

Ukusuka
esikhathini
sobuntwana
kungafaniswa
nokuthutha kini
kodwa ungakwazi
ukuzivumelanisa nako

59

Nokho, khumbula ukuthi umjikelezo wokuya esikhathini uwubufakazi bokuthi amandla akho okuzala ayakhula. Nakuba kusazokuthatha iminyaka ngaphambi kokuba ukulungele
ukuba umzali, ususonqenqemeni lokuwelela ebufazini. Noma
kunjalo, ukuqala kokuya esikhathini kungase kukukhathaze.
Into embi kunazo zonke okwakufanele ngibhekane nayo kwakuwukushintshashintsha kwemizwelo, kusho uKelli. Kwakungidida ukuthi kwenziwa yini ngijabule kangaka imini yonke
bese ngikhihla isililo ngabo lobo
busuku.
UBUWAZI . . .
Uma uzizwa kanjalo njengaUmuntu angasheshe
manje, bekezela. Ngokuhamba
aqale ukuthomba, aqale
kwesikhathi uzojwayela. U-Anlapho eneminyaka
nette oneminyaka engu-20 uthi:
engu-8 noma ephuze
Ngiyakhumbula ngesikhathi sekuze kube yilapho
eseneminyaka engaba
ngikwamukela ukuthi yilokhu
ngu-16. Izimo ziyehluokungenza ngibe umuntu wesifakahluka kakhulu.
zane futhi uJehova unginike isipho sokuba ngikwazi ukuba nabantwana. Kuthatha isikhathi
ukukwamukela lokhu, futhi kunzima ngempela kwamanye amantombazane; kodwa ngokuhamba kwesikhathi uyafunda ukwamukela lolu shintsho.
Ingabe usuqalile ukuzwa noma ukubona ezinye zalezi zinguquko ezichazwe ngenhla emzimbeni wakho? Kule migqa elandelayo, bhala noma imiphi imibuzo onayo mayelana nezinguquko
ozizwayo noma ozibonayo. ...................................................

..................................................................................................
..................................................................................................

Izinguquko Ezenzeka Ebafaneni


Uma ungumfana, ukuthomba kuzoyishintsha kakhulu indlela obukeka ngayo. Ngokwesibonelo, isikhumba sakho singase
sivame ukuncinca amafutha, okungakwenza umilwe izinduna
60 intsha iyabuza

Kuningi ukungazethembi okuhambisana nesikhathi sobusha, futhi awuqiniseki ngempela ukuthi


umzimba wakho ubhekephi. Kodwa njengoba
ukhula, ufunda ukwamukela ushintsho, olunye uze
uluthande nokuluthanda.
U-Annette

namaqhubu.1 Kunesicefe futhi kuyacasula ukuvelwa yilezi zinduna, kusho uMatt oneminyaka engu-18. Yimpi yangempela
kufanele ulwe nazo. Awazi noma ziyoke ziphele yini noma ziyokushiya namabala noma abantu bayokubukela phansi ngenxa
yazo.
Nokho, okuhle ukuthi ungase uphawule ukuthi uyazimuka
futhi uba namandla nokuthi amahlombe akho ayaqala ukuba banzi. Phakathi nalesi sikhathi sokuthomba, kungase kuvele noboya emilenzeni, esifubeni, ebusweni nasemakhwapheni. Khumbula-ke, uboya onabo emzimbeni abuhlangene ngalutho nokuba kwakho indoda; kumane kuwufuzo.
Njengoba kungezona zonke izingxenye zomzimba ezikhula ngezinga elifanayo, ungase uzizwe sengathi awakhekile kahle ngalesi sikhathi. Ngangithi uma ngenza izinto, kube sengathi ngiyindlulamithi ehamba ngezicathulo ezinamasondo, kukhumbula uDwayne. Kwakuba sengathi lapho ingqondo yami
ithi angenze okuthile, izitho zomzimba wami ziwuthole ngemva
kwesonto lowo myalezo!
Phakathi neminyaka yakho
ICEBISO
yobusha izwi lakho liya lindonda, kodwa leyo nqubo ayisheNjengoba umzimba wakho
shi. Okwesikhathi esithile, izwi
uqala ukukhula, gwema
lakho elihle nelindondayo ngoizitayela zokugqoka
ezivusa inkanuko. Ngaso
kungazelelwe lingase liphazasonke isikhathi gqoka
nyiswe imisinjwana edumazayo

1 Amantombazane nawo ayabhekana


nalesi simo. Ngokuvamile le nkinga ingalawulwa ngokusinakekela kahle isikhumba.

ngesizotha nangokuhluzeka kwengqondo.


1 Thimothewu 2:9.

Kwenzekani emzimbeni wami? 61

Ngizokudumisa ngoba ngenziwe


ngokumangalisayo ngendlela
eyesabekayo.IHubo 139:14.

yokuklabalasa nokunswininiza. Kodwa ungakhathazeki. Ekugcineni, izwi lakho liyoshelela. Okwamanje, ukufunda ukuzihleka kuzokusiza ekunciphiseni indumalo.
Njengoba isimiso sakho sokuzala sivuthwa, izitho zakho zobulili zizokhula, kukhule nezinza emaceleni. Zizoqala nokwakha
amalotha. Lolu ketshezi oluqukethe izigidi zesidoda esibonakala
kuphela ngesibona-khulu, luphuma ngesikhathi kuhlanganyelwa ubulili. Isidoda siyakwazi ukuvundisa iqanda lowesifazane
bese kwakheka ingane.
Amalotha akheka emzimbeni wakho. Amanye amuncwa
umzimba, kodwa ngezikhathi ezithile amanye angase aphume
ebusuku ngesikhathi ulele. Lokhu ngokuvamile kubizwa ngokuthi ukushaywa izibuko. Ukuphuma okunjalo kwesidoda kungokwemvelo. Ngisho neBhayibheli liyakhuluma ngakho. (Levitikusi 15:16, 17) Kubonisa ukuthi isimiso sakho sokuzala siyasebenza nokuthi usukhulela ebudodeni.
Ingabe usuqalile ukuzwa noma ukubona ezinye zezinguquko
ezichazwe ngenhla emzimbeni wakho? Kule migqa elandelayo,
bhala noma imiphi imibuzo onayo mayelana nezinguquko ozizwayo noma ozibonayo. ........................................................
..................................................................................................
..................................................................................................

Ukubhekana Nemizwa Emisha


Njengoba isimiso sokuzala sivuthwa, kokubili abafana namantombazane kuba sengathi bayaqabukana. Lapho ngika
ezingeni lokuthomba, ngabe sengiphawula ukuthi kanti maningi
kangaka amantombazane amahle, kusho uMatt. Kwakucasula lokho ngoba ngaqaphela ukuthi akukho engingakwenza kuze
62 intsha iyabuza

ngingaxoxa kanjani ngobulili


nobaba noma umama?
Ukube benginombuzo
omayelana nobulili, bengingeke
ngiwubuze abazali bami.
UBeth.

Bengingeke ngibe
nesibindi sokukhuluma
ngobulili.UDennis.

Uma uzizwa njengoBeth noma uDennis, usenkingeni. Uyafuna ukwazi ngobulili, kodwa abantu abanezimpendulo yibona kanye ongathandi ukubabuzaabazali bakho! Ukhathazwa izinto eziningi:
Bazocabangani ngami?
Angifisi baqale ukungisola ngenxa nje yokuthi ngiye ngabuza.UJessica.
Bafuna uhlale uyingane futhi umsulwa njalo, kodwa mhla
uqala ukuxoxa nabo ngobulili, kuyashintsha lokho ngezinga elithile.UBeth.

Bazosabela kanjani?
Ngingesaba ukuthi abazali bami bangase bafinyelele iziphetho eziyiphutha ngingakaqedi nakuqeda ukukhuluma, bese benginikeza intshumayelo ende.UGloria.
Abazali bami abakwazi ukufihla imizwa yabo, ngakho ngingesaba ukubona indumalo ebusweni babo. Empeleni, ubaba
angabe ecabanga iseluleko azonginika sona ngesikhathi ngisakhuluma.UPam.

Ingabe bazozihumusha ngokungeyikho izizathu


zokubuza kwami?
Bangase basabele ngamawala baqale ukubuza imibuzo enjengokuthi, Ukhona yini oseye wakuyenga ukuba uhlanganyele
ubulili? noma Ingabe ontanga yakho bayakucindezela? Mhlawumbe wena umane uyazibuzela nje.ULisa.
Ubaba uvele akhathazeke uma ngikhuluma ngomfana othile.
Bese engena endabeni yobulili. Mina bese ngiyacabanga,
Hawu, baba, ngithe muhle nje kuphela. Angishongo lutho
ngomshado noma ngobulili! UStacey.

Kwenzekani emzimbeni wami? 63

Makukududuze ukwazi ukuthi kungenzeka ukuthi abazali


bakho banamahloni okuxoxa nawe ngobulili njengoba nje
nawe unamahloni okuxoxa nabo! Mhlawumbe lokhu kuyichaza kahle imiphumela yenhlolo-vo okwathi abazali abangamaphesenti angu-65 babika ukuthi babexoxile nezingane zabo
ngobulili kodwa yizingane ezingamaphesenti angu-41 kuphela ezaziyikhumbula leyo ngxoxo.
Iqiniso liwukuthi abazali bakho bangase babe manqikanqika ukuxoxa nawe ngobulili. Ezimweni eziningi, abazali
babo babengaxoxi nhlobo nabo ngobulili! Kungakhathaliseki
ukuthi siyini isizathu, zama ukubabekezelela. Mhlawumbe kungase kube uwena oqala indabaokuyisinyathelo esidinga
isibindi esiyozuzisa wena nabo. Kanjani?
Ukwethula Indaba
Abazali bakho banolwazi nezeluleko eziningi endabeni yobulili. Kodwa kudingeka wazi ukuthi kufanele uqale kanjani.
Zama lokhu okulandelayo:
1 Kuveze ngokungagwegwesi lokho okwesabayo, kubeke obala.
Angikhululeki ukukhuluma ngale ndaba ngoba ngesaba ukuthi
ningase nicabange ukuthi . . .
2 Yibe usutshela umzali wakho isizathu sokuza kwakho kuyena.
Kodwa nginombuzo engifisa kube nguwe owuphendulayo kunokuba kube omunye umuntu.
3 Yisho umbuzo wakho. Umbuzo wami uwukuthi . . .
4 Ekupheleni kwengxoxo, qikelela ukuthi uvulekile umnyango
wokukhulumisana ngesikhathi esizayo. Uma kukhona okunye
okufika engqondweni, ngingaxoxa yini nawe futhi ngale ndaba?

Ngisho noma wazi ukuthi impendulo izoba nguyebo, ukuzwa umzali wakho ekusho kuyogcina umnyango wokukhulumisana uvulekile futhi kukwenze uzizwe ukhululeke ngokwengeziwe esikhathini esizayo lapho udinga ukuxoxa. Ngakho
kuzame! Ungase ugcine usuvumelana noTrina. Manje uneminyaka engu-24, uthi: Ngesikhathi ngixoxa nomama, ngikhumbula ngifisa sengathi sasingenayo leyo ngxoxo. Kodwa manje ngiyajabula ngokuthi umama wayengafihli lutho futhi
engagwegwesi. Kuye kwaba isivikelo sangempela!
64 intsha iyabuza

kube yilapho sengikhulile. ISahluko 29 sale ncwadi sizosichaza


ngokuningiliziwe lesi sici sokukhula. Kodwa okwamanje, kufanele uqaphele ukuthi kubalulekile ukufunda ukulawula iziso zakho zobulili. (Kolose 3:5) Nakuba kubonakala sengathi kunzima, ungakwazi ukukhetha ukuba zingakulawuli!
Kuneminye imizwa okungase kudingeke ubhekane nayo
phakathi nokuthomba. Ngokwesibonelo, kulula ukuzenyeza. Isizungu kanye neziqubu zomzwangedwa kuvamile entsheni. Ngezikhathi ezinjalo, kuhle ukuxoxa nomzali noma omunye umuntu omdala othembekile. Bhala igama lomuntu omdala
ongakhuluma naye ngemizwa yakho.

..................................................................................................
Ukukhula Okubaluleke Kunakho Konke
Ukukhula kwakho okubaluleke kunakho konke akuhileli
ubude bakho, ukuma, noma izici zobuso, kodwa kuwukukhula kwakho njengomuntungokwengqondo, ngokomzwelo futhi okubaluleke kakhulu, ngokomoya. Umphostoli uPawulu wathi: Ngesikhathi ngiseyingane, ngangikhuluma njengengane,
ngicabanga njengengane, ngisebenzisa ingqondo njengengane;

engizokwenza!
Njengoba ngikhulela ekubeni umuntu omdala, isici sobuntu
bami okudingeka ngisebenzela kuso yilesi
.................................................................................................................................

Ukuze nginakekele intuthuko yami engokomoya ngizo.................................................................................................................................


.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

kodwa njengoba sengiyindoda, sengizilahlile izici zobungane.


(1 Korinte 13:11) Isifundo sisobala. Akwanele ukubukeka njengomuntu omdala. Kumelwe ufunde ukwenza, ukukhuluma,
nokucabanga njengomuntu omdala. Ungakhathazeki ngokweqile ngokuthi kwenzekani emzimbeni wakho uze udebeselele
ukunakekela umuntu wangaphakathi!
Khumbula futhi, uNkulunkulu ubona lokho inhliziyo eyikho. (1 Samuweli 16:7) IBhayibheli lithi iNkosi uSawule yayiyinde futhi iyinhle, kodwa yaba isehluleki kokubili njengenkosi nanjengendoda. (1Samuweli 9:2) Kanti uZakewu wayemncane,
kepha wayenamandla angaphakathi okuguqula ukuphila kwakhe ukuze abe umlandeli kaJesu. (Luka 19:2-10) Ngokusobala,
okubaluleke ngempela yilokho okungaphakathi.
Yinye into eqinisekile: Ayikho indlela ephephile yokusheshisa noma yokubambezela le nqubo yokukhula ngokomzimba.
Ngakho, kunokuba zikucasule noma zikwesabise lezi zinguquko, zamukele ngomusanangenjabulo. Ukuthomba akusona
isifo, futhi akuqali ngawe. Qiniseka futhi ukuthi uyodlula ngempumelelo kukho. Lapho lesi sishingishane esiwukuthomba sesidlulile, uyoba umuntu omdala ngokugcwele!
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Kuthiwani uma ungazithandi
lapho uzibuka esibukweni? Ungaba kanjani nombono
olinganiselayo ngokubukeka kwakho?
UCABANGANI?

Kungani kunzima kangaka ukubhekana


nezinguquko ezingokomzimba nezingokomzwelo
zokuthomba?
Yini oyithola iyinselele kakhulu ngalezi zinguquko?
Kungani uthando lwakho ngoNkulunkulu lungase
lunciphe phakathi nesikhathi sokuthomba kodwa
ungakuvimba kanjani lokhu kungenzeki?

66 intsha iyabuza

Kuthiwani
uma
ngiyizonda
indlela
engibukeka
ngayo?

Ingabe ihlale ikudumaza


indlela obukeka ngayo? O Yebo O Cha
Ingabe wake wacabanga
ngokuhlinzwa noma ukuzincisha
ukudla ngokweqile ukuze ushintshe
okuthile endleleni obukeka ngayo? O Yebo O Cha
Yisiphi isici (izici)
obungasishintsha emzimbeni Ubude
wakho ukube ubunamandla? Ukuma komzimba
(Kokelezela lezo ezisebenza kuwe.)

Ibala lesikhumba

Isisindo
Izinwele
Iphimbo

UMA uphendule ngoyebo emibuzweni emibili yokuqala futhi


wakokelezela izici ezintathu noma ngaphezulu embuzweni wesithathu, bheka izinto ngolunye uhlangothi: Kungenzeka ukuthi abanye abakubheki ngale ndlela embi ozibheka ngayo. Kulula ukweqisa ukhathazeke kakhulu ngendlela obukeka ngayo. Empeleni, okunye ukuhlola kwathola ukuthi amantombazane ngokuvamile esaba kakhulu ukukhuluphala kunempi yenuzi,
umdlavuza ngisho nokushonelwa abazali!
Akungatshazwa ukuthi indlela obukeka ngayo ingayithinta indlela ozibheka ngayonendlela abanye abakuphatha ngayo. Ngesikhathi sikhula, odadewethu ababili abadala babengoIndlela ozibheka
phuma langa sikothe, kodwa mina
ngayo ingase ifane
nomfanekiso wesibuko
ngangikhuluphele, kusho uMaritza
esingakuvezi kahle
oneminyaka engu-19. Babengigcona esikoleni. Ngaphezu kwalokho,
umamkhulu wayengibiza ngokuthi nginguChubs, okwakuyigama
lenja yakhe encane futhi ekhuluphele! UJulie, oneminyaka
engu-16, naye wabhekana nesimo esifanayo. Intombazane
ethile esikoleni yayingigcona ithi
nginamazinyo kanogwaja. Nakuba kwakungeyona into enkulu, kwangiphatha kabi kangangokuthi namanje ngisazenyeza
ngamazinyo ami!
Ukukhathalela noma
UkweqisaYikuphi?
Akukubi ukukhathalela indlela
obukeka ngayo. Empeleni, iBhayibheli likhuluma kahle ngendlela abesifazane namadoda athile ayebukeka ngayo, okuhlanganisa
68 intsha iyabuza

Kwaphela isikhathi eside ngigconwa ngamehlo


ami amakhulu. Ngafunda ukuzihleka,
ngesikhathi esifanayo ngaba nokuzethemba
ngobuntu bami nezinye izimfanelo zami
ezinhle. Sengiyamukele indlela engibukeka
ngayo. Ngizithanda nginje.
U-Amber

uSara, uRaheli, uJosefa, uDavide no-Abhigayili. IBhayibheli lithi


owesifazane ogama lakhe ngu-Abhishagi wayemuhle ngokwedlulele.1 AmaKhosi 1:4.
Noma kunjalo, intsha eningi ikhathazeka ngokweqile ngendlela ebukeka ngayo. Ngokwesibonelo, amanye amantombazane akholelwa ukuthi ukuba muhle kusho ukuba nomzimba
omncane, lokhu kubonakala kusekelwa onobuhle abanemizimba emincane ngokwedlulele abavela ezikhangisweni zomagazini. Iyakhohlwa ukuthi lezo zithombe ezinhle ziye zalungiswa
kahle noma zenziwa nge-computer nokuthi kudingeka lab onobuhle bazincishe kakhulu ukudla ukuze bahlale bebukeka ngendlela ababukeka ngayo! Ngesikhathi esifanayo, ukuziqhathanisa nalokho okubona komagazini kungase kukuphathe kabi. Kuthiwani uma ingakujabulisi ngempela indlela obukeka ngayo?
Okokuqala, kufanele ube neqiniso
kuwe.
UBUWAZI . . .
Ingabe Unombono
Ohlanekezelwe?
Wake wazibuka esibukweni
esingakuvezi kahle? Umfanekiso
waso ungase ukwenze ubonakale ukhuluphele kakhulu noma umncane kakhulu kunalokho oyikho
ngempela. Kunoma yikuphi, asikuvezi njengoba unjalo.
Ngendlela efanayo, intsha

Abanye ochwepheshe
baxwayisa ngokuthi uma
uzincisha ukudla ukuze
wehlise isisindo, umzimba
ungase ucabange ukuthi
ubhekene nesimo
esibucayi, bese wehlisa
ijubane lokugayeka
kokudla, okuyosheshe
kukwenze uphinde
ukhuluphale!

Kuthiwani uma ngiyizonda indlela engibukeka ngayo? 69

eningi izibheka ngombono ohlanekezelwe. Cabanga ngalokhu:


Kokunye ukuhlola, amaphesenti angu-58 amantombazane athi
akhuluphele, kodwa eqinisweni kwakungamaphesenti angu-17
kuphela ayekhuluphele. Kokunye ukuhlola, amaphesenti angu45 abesifazane abanemizimba emincane babezibona bekhuluphele kakhulu!
Abanye abacwaningi bathi iningi lamantombazane akhathazeke ngesisindo sawo awanaso isizathu sokukhathazeka. Leli
qiniso lingase lingasho lutho kuwe uma unomzimba omkhulu.
Uma unomzimba omkhulu, kubangelwa yini?
Ufuzo lungase lube nendima
ethile. Abanye abantu banemiICEBISO
zimba emincane ngokwemvelo.
Uma uzama ukwehlisa
Kodwa uma ufuze abantu abaisisindo somzimba . . .
khuluphele, kusho ukuthi umzi Musa ukungadli
mba wakho wawungaklanyelwaekuseni. Uma ungadli,
nga ukuba ube mncane. Ngisho
uzolamba bese lokho
noma usumncane ngendlela efakukubangela ukuba udle
nele, uyolokhu ubukeka umkhukakhulu kunokuvamile.
lu kunalokho okufunayo. Ukuvi Phuza ingilazi enkulu
vinya umzimba nokudla ngokuliyamanzi ngaphambi
kokuba udle. Azothiba
nganisela kungase kusize, koisifiso sokudla futhi
dwa ezikhathini eziningi, akukho
akusize ulawule
ongakwenza ngomzimba owuubungako bokudla
thole ngofuzo.
ozokudla.
Esinye isizathu kungaba ushintsho oluba khona ngesikhathi
sokuthomba. Ngalesi sikhathi,
intombazane isuka ekubeni namafutha omzimba angamaphesenti angu-8, ibe namafutha omzimba angamaphesenti angu22. Ngokuvamile, izimo ezinjengalezi ziyashintsha ngokuhamba
kwesikhathi, kuthi intombazane eneminyaka engu-11 noma
engu-12 ebikhuluphele ngesikhathi sokuthomba ishintshe ibe
nomzimba omi kahle. Ngakolunye uhlangothi, kuthiwani uma
isimo somzimba wakho sibangelwa ukungadli kahle noma uku-

70 intsha iyabuza

FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 10

Umuntu nje ubona okubonakala


emehlweni; kodwa uJehova yena, ubona
lokho inhliziyo eyikho.1 Samuweli 16:7.

ngawuvivinyi umzimba? Kuthiwani uma kufanele ngempela


unciphise isisindo ngenxa yezizathu zempilo ezizwakalayo?
Umbono Olinganiselayo
IBhayibheli liyakutusa ukuba olinganiselayo. (1 Thimothewu 3:11) Ngakho gwema ukungadli ngezikhathi zokudla noma
ukuzincisha ukudla ngendlela eyeqisayo. Mhlawumbe indlela
engcono kakhulu yokunciphisa umzimba wakho iwukuba ube
nesimiso sokudla ukudla okunempilo nokuvivinya umzimba
ngokwanele.
Asikho isidingo sokusebenzisa izindlela ezeqisayo zokunciphisa umzimba. Ngokwesibonelo, amaphilisi okunciphisa umzimba angase akwenze ungakuthandi ukudla isikhashana; kodwa ngokushesha umzimba uyawajwayela, ngemva kwalokho ubuyele esimweni sakho sokuthanda ukudla. Noma, izinga lomzimba lokugaya ukudla lingancipha, uphinde ukhuluphaleingasaphathwa imiphumela emibi abanye ababhekana
nayo, njengokuba nesiyezi, umfutho wegazi ophakeme, iziqubu zokukhathazeka ngokweqile ngisho nokuba umlutha. Kungashiwo okufanayo ngamaphilisi akhipha amanzi emzimbeni
noma akhuphula izinga lokugayeka kokudla emzimbeni.
Ngakolunye uhlangothi, isimiso sokudla ngendlela enempilo
kanye nokuvivinya umzimba ngendlela elinganiselayo singakusiza ukuba ubukeke futhi uzizwe kahle. Ukuvivinya umzimba
ngendlela elinganiselayo izikhathi ezimbalwa ngesonto kuyoyithuthukisa impilo yakho. Kungakusiza ukwenza izinto ezilula
njengokuhamba usheshe noma ukwenyuka izitebhisi.
Qaphela Ugibe Lwe-Anorexia!
Ekufuneni kwayo ukunciphisa isisindo, enye intsha iye yawela ogibeni lwe-anorexiaisifo esibulalayo esibangelwa
Kuthiwani uma ngiyizonda indlela engibukeka ngayo? 71

ukuzincisha ukudla. Ngemva kokwelashwa izinyanga ezine ngenxa ye-anorexia, uMasami uthi: Lapho abantu bethi usungcono, ngivele ngicabange, Yingoba sengiyakhuluphala-ke. Ngalezo zikhathi, ngiye ngibalise, Ukube nje bengikwazi ukubuyela
esisindweni sami sangaphambiliesisindweni ebengiyiso ezinyangeni ezine ezedlule!
I-anorexia ingaqala ungahlosile. Intombazane ingase iqale
ukudla kancane ngendlela ebonakala ingenangozi, mhlawumbe
ukuze ithi ukuncipha kancane. Lapho isinyelele isisindo esifunayo, ayaneliseki. Njengoba izibuka esibukweni ingagculisekile,
ingase ithi, Ngisakhuluphele kangaka! Bese inquma ukuthi kufanele iphinde inciphe kancane. Ithi ukuncipha kancane futhi.
Iphinde inciphe kancane futhi. Iqala kanjalo-ke i-anorexia.
Uma unezimpawu ze-anorexia noma esinye isifo esiphathelene nokudla, kufanele uthole usizo. Thulula isifuba sakho kumzali noma omunye umuntu omdala omethembayo. Isaga seBhayibheli sithi: Umngane weqiniso ubonisa uthando ngaso
sonke isikhathi, futhi ungumfowabo womuntu ozalelwe isikhathi
sosizi.IzAga 17:17.

engizokwenza!
Ngingayinakekela kangcono impilo yami ngoku ..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Isimiso sokuvivinya umzimba engingakwazi ukusilandela


sihlanganisa
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Buyini Ubuhle Bangempela?


IBhayibheli aligxili ekubukekeni komuntu noma ekwakhekeni
komzimba wakhe. Kunalokho, ngumuntu esinguye ngaphakathi
owenzasibebahlenomasibebabikuNkulunkulu.IzAga11:20,22.
Cabanga ngendodana yeNkosi uDavide, u-Absalomu. IBhayibheli lithi: Akekho umuntu owayemuhle njengaye ku-Israyeli wonke ukuba adunyiswe kangakaya. Kusukela ematheni onyawo lwakhe kuze kube sokhakhayini kwakungekho sici kuye. (2 Samuweli14:25) Noma kunjalo, le nsizwa yayiyiqili. Ukuqhosha nesiso sokuvelela kwayenza yafuna ukuqhwaga ubukhosi benkosi emiswe
uJehova. Ngakho-ke, iBhayibheli alikhulumi kahle ngo-Absalomu,
kunalokho limveza njengendoda engathembekile ngokungenamahloni futhi enenzondo ebulalayo.
Iqiniso liwukuthi, uJehova ulinganisa izinhliziyoakalinganisi ukhalo lwentombazane noma izikhwepha zomfana. (IzAga 21:2)
Nakuba kungekubi ukufuna ukuba muhle, okubaluleke nakakhulu
kunendlela obukeka ngayo ubuntu bakho. Ekugcineni, yizimfanelo
ezingokomoya eziyokwenza uthandwe abanye, hhayi ukuba usozinyama noma ukuba nokhalo oluncane!
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Intsha eningi iphethwe izifo
ezingalapheki noma ikhubazekile. Uma kunjalo ngawe,
ungabhekana kanjani nesimo?
UCABANGANI?

Uzizwa kanjani ngendlela obukeka ngayo?


Iziphi ezinye zezinyathelo ezinengqondo
ongazithatha ukuze uthuthukise ukubukeka
kwakho?
Ungathini kumngane onenkinga yokungadli kahle?
Ungayisiza kanjani ingane yakini encane ukuba ibe
nombono olinganiselayo ngokubukeka kwayo?

Kuthiwani uma ngiyizonda indlela engibukeka ngayo? 73

Kungani kufanele
ngigule kangaka?
Lapho usemusha, uzizwa uwumqemane.

Kodwa kungazelelwe, ukugula okungath sina


kukuvuse emaqandeni. Uzizwa sengathi uvele
waguga ngokuphazima kweso.UJason.

NGESIKHATHI uJason eneminyaka engu-18, wathola ukuthi


uphethwe i-Crohns disease, isifo sesisu esijuqayo nesiqeda
amandla. Mhlawumbe nawe uhlushwa isifo esingamahlalakhona noma ukukhubazeka okuthile. Izinto abantu abaningi abazithatha kalulanjengokuzigqokisa, ukudla noma ukuya esikolenikungase kube umzukuzuku ukuzenza.
Ukugula okungamahlalakhona kungase kukwenze uzizwe
sengathi uboshiwe, sengathi awunayo inkululeko. Ungase uzizwe ungumtshingo ubethwa ngubani. Ungase uqale nokucabanga ukuthi hleze kukhona okwenzile okucasule uNkulunkulu,
noma mhlawumbe uNkulunkulu uvivinya
ubuqotho bakho. Nokho, iBhayibheli lithi: UNkulunkulu akanakulingwa
(Iqhutshwa ekhasini 79 )

Ukugula
okungamahlalakhona
kungakwenza uzizwe
sengathi usejele
kodwa iBhayibheli
linikeza ithemba
lokukhululwa

74

UDUSTIN, 22
Ngikhumbula ngikhala umama engigonile
ngemva kokuthola ukuthi ngase ngizohamba ngesihlalo
sabakhubazekile unomphela. Ngangineminyaka
engu-8 kuphela.
Nginesifo sokuwohloka kwemisipha. Ngiyagqokiswa, ngigezwe, ngifunzwe. Angikwazi nhlobo ukuphakamisa izandla. Noma kunjalo, ukuphila kwami bekulokhu kumatasa futhi kujabulisa, futhi
kuningi engibonga ngakho. Ngiya njalo ensimini futhi ngikhonza njengenceku ekhonzayo
ebandleni. Angikaze ngibe nomuzwa wokuthi
ukuphila kunzima. Uma sikhonza uJehova sihlale sinokuthile esingakwenza nesibheke phambili kukho. Ekugcineni, ngibheke phambili
emhlabeni omusha kaNkulunkulu lapho ngiyoqombola khona njengendluzele.
Isaya 35:6.

Lapho ngineminyaka emine kuphela,


udokotela wathi kimi: Uzojova umjovo
we-insulin ukuphila kwakho konke.
Ukulawula izinga likashukela egazini kuyinselele kumuntu ophethwe yisifo sikashukela. Ngokuvamile, angidli ngesikhathi esithandwa yimina,
futhi lapho ngingafuni khona ukudla, kube yisona
sikhathi engidla ngaso. Kuze kube manje, sengijovwe izikhathi ezicishe zibe ngu-25 000, ngakho
izingalo kanye namathanga ami kugcwele izibazi
eziqinile. Kodwa abazali bami baye bangisiza ukuba ngikwazi ukubhekana nalesi simo. Babehlale
bejabule futhi benethemba, futhi bangifundisa ukwazisa izinto
ezingokomoya. UJehova ubelokhu emuhle kimi. Kwathi lapho
impilo ingivumela, nganquma ukubonisa ukubonga kwami ngokuba ngingenele inkonzo yesikhathi esigcwele.

UTOMOKO, 21

Kungani kufanele ngigule kangaka? 75

Abantu abazi ukuthi


kufanele benzenjani uma bebona
umuntu ongavamile, futhi nami
nginjalo, angivamile.
Ngimfushane ngendlela engajwayelekile. Abantu bakugcizelela kakhulu ukubukeka komuntu, ngakho ngaso sonke isikhathi
ngizama ukubakhumbuza ukuthi angiyona
ingane encane enephimbo elibhodlayo. Kunokuba ngizidabukele ngalokho engingeyikho, ngizama ukugxila kulokho engiyikho.
Ngiyakujabulela ukuphila kwami. Ngitadisha iBhayibheli futhi ngithandaze kuJehova
ukuba angisekele. Umkhaya wakithi uhlale ungikhuthaza. Ngibheke phambili esikhathini uNkulunkulu ayoqeda ngaso yonke
inhlobo yokugula. Okwamanje, ngiphila nokukhubazeka kwami
kodwa angikuvumeli ukuba kungibuse.
UJAMES, 18

Ngaphawula ukuthi kunokuthile


okungahambi kahle uma ngizwa ubuhlungu ngisho
ngiphakamisa ingilazi yamanzi.
Ukuphathwa i-bromyalgia (isifo esihlasela izicubu zomzimba zibe buhlungu kakhulu) kunzima futhi kwenza umzimba ube
buhlungu kakhulu. Njengomuntu osemusha, ngifuna ukufana nabangane bami, kodwa yonke into ngiyithola inzima kunangaphambili. Ngisho nokulala ngikuthola kuwumzukuzuku! Noma kunjalo, ngifunde ukuthi
ngosizo lukaJehova ngingakwazi ukwenza
izinto ezivamile naphezu kwale nkinga yami.
Ngikwazile ngisho nokuchitha isikhathi esengeziwe enkonzweni njengephayona elisizayo. Kwakungelula, kodwa ngakwenza. Ngizama ukwenza okusemandleni ami. Kufanele ngilalele umzimba wami futhi ngingenzi
okungaphezu kwamandla awo. Uma sengikhohliwe, umama uye angikhumbuze!
UDANITRIA, 16

Ngangibaqwaqwada emakhanda esikoleni.


Manje ukufunda umusho olula nje sekuyinselele futhi
lokhu kungenza ngizizwe ngicindezelekile ngezinye
izikhathi.
Isifo sokukhathala okungamahlalakhona senza imisebenzi
elula ibe nzima. Ngisho nokuvuka embhedeni kuwumzabalazo. Noma kunjalo, angikaze ngikuvumele ukugula kwami ukuba
kungibuse. Ngifunda iBhayibheli nsuku zonke, ngisho noma kusho ukuthi ngizofunda amavesi ambalwa kuphela noma ngifundelwe othile ekhaya. Ngiwubonga angiqedi umkhaya wakithi. Ubaba waze wadela ilungelo lomthwalo wemfanelo emhlanganweni omkhulu ukuze angisize ngibe
khona kuwo. Akazange akhononde. Wathi
ilungelo elikhulu kunawo wonke angaba
nalo elokunakekela umkhaya wakhe.
U-ELYSIA, 20

UKATSUTOSHI, 20
Kungazelelwe ngivele ngihayize
kakhulu, ngemva kwalokho kulandele ukudlikiza, ngize
ngilimaze nezinto eziseduze kwami.
Ngaqala ukuba nesithuthwane lapho ngineminyaka eyisihlanu. Lesi sifo sike singihlasele izikhathi ezingu-7ngenyanga.
Kufanele ngiphuze imithi nsuku zonke futhi ngenxa yalokhu
ngiyashesha ukukhathala. Kodwa ngizama ukungazicabangeli
mina kuphela, ngizama ukucabangela nabanye. Ebandleni lethu kunezikhonzi zesikhathi
esigcwele ezimbili ezilingana nami eziye zangisekela kakhulu. Ngemva kokuphothula
esikoleni, ngandisa ingxenye yami enkonzweni. Isithuthwane siyimpi engiyilwa nsuku zonke. Kodwa lapho ngizizwa ngidangele, ngiyaqiniseka ukuthi ngiyaphumula. Ngakusasa
ngisuke sengingcono.

Kungani kufanele ngigule kangaka? 77

Kunzima ukuthola
inhlonipho yontanga uma bengakubheki
njengomuntu ovamile.
Ngingathanda ukudlala imidlalo, kodwa
angikwazi. Ngikhubazeke ebuchosheni futhi
ngisho nokuhamba kuyinkinga. Noma kunjalo, angigxili kulokho engehlulekayo ukukwenza. Izinto engikwazi ukuzenza ngiyazenza
impela nje, njengokufunda. EHholo LoMbuso yilapho ngikhululeka khona ngaphandle
kokwesaba ukuthi ngingase ngibhekwe kanjani. Kuyaduduza nokwazi ukuthi uJehova uthanda umuntu
enginguye ngaphakathi. Empeleni, angizibheki njengomuntu
okhubazekile. Ngizibheka njengomuntu onenselele eyengeziwe
nehlukile okufanele ayinqobe.
UMATTHEW, 19

Ngangikwazi ukudlala imidlalo. Kwathi lapho


sengeve eminyakeni eyishumi nambili, kwaba sengathi
ngivele ngakhula ngokuphazima kweso.
Ngazalwa nginembobo enhliziyweni. Izimpawu zayo zaqala
ukubonakala ngesikhathi sengeve eminyakeni eyishumi nambili. Ngahlinzwa, kodwa manje
eminyakeni eyisithupha kamuvangisakhathala kalula futhi ngiphathwe ikhanda
elingapheli. Ngakho ngizibekela imigomo
enyelelekayo neyesikhashana. Ngokwesibonelo, ngiye ngakwazi ukukhonza njengesikhonzi sesikhathi esigcwele, engikwenza
ikakhulu ngokubhala izincwadi nokushumayela ngocingo. Ukugula kwami kuye kwangisiza futhi ngaba nezimfanelo ebengingenazo, njengokubekezela nesizotha.

UMIKI, 25

Ngaleso sikhathi . . . akekho ohlala khona


oyothi: Ngiyagula. Isaya 33:23, 24.

(Isukela ekhasini 74 )

ngezinto ezimbi futhi yena ngokwakhe akalingi muntu. (Jakobe


1:13) Ukugula kumane kuyingxenye yamanje yokuphila kwabantu futhi sonke sibhekana nesikhathi nesenzakalo esingalindelekile.UmShumayeli 9:11.
Ngokujabulisayo, uJehova uNkulunkulu uthembise umhlaba omusha okungekho ohlala khona oyothi: Ngiyagula. (Isaya 33:24) Ngisho nasebafa bayovuswa ukuze bathole ithuba lokujabulela lowo mhlaba omusha. (Johane 5:28, 29) Kodwa
okwamanje, ungabhekana kanjani ngokuphumelelayo nesimo
okuso?
Zama ukubheka izinto ngombono omuhle. IBhayibheli lithi: Inhliziyo ejabulayo ingumuthi omuhle. (IzAga 17:22) Abanye bangase babe nomuzwa wokuthi ukwenama nokuhleka

akufaneleki lapho umuntu ephethwe isifo esingath sina. Kodwa amahlaya nobudlelwane obakhayo kungayiqabula ingqondo yakho kukhulise nesiso sakho sokuqhubeka uphila. Ngakho, cabanga ngezinto ongazenza ukuze ukuphila kwakho kujabulise ngokwengeziwe. Khumbula, injabulo iyimfanelo evela kuNkulunkulu, iyingxenye yezithelo zomoya kaNkulunkulu. (Galathiya 5:22) Lowo moya ungakusiza ukuba ukhuthazelele ukugula
UBUWAZI . . .
unesilinganiso esithile senjabulo.
IHubo 41:3.
Ukugula noma
ukukhubazeka kwakho
Zibekele imigomo enengqoakusona isijeziso esivela
ndo. IBhayibheli lithi: UkuhlakakuNkulunkulu. Kunanipha kukwabanesizotha. (IzAlokho, kuwumphumela
ga 11:2) Ukuba nesizotha kuwokungapheleli sonke
esikuzuze njengefa
yokusiza ukuba ungabi onganaku-Adamu.Roma 5:12.
ki noma ozidabukela ngokweqile. Ngokwesibonelo, uma impilo

Kungani kufanele ngigule kangaka? 79

ikuvumela, ukuvivinya umzimba ngendlela efanele kungakwenza uzizwe ungcono. Kungakho izikhungo zokwelapha ngokuvamile ziba nesimiso sokuvivinya umzimba seziguli ezisencane.
Ezimweni eziningi, ukuzivivinya okufanele akugcini nje ngokusiza umzimba ululame ngokushesha kodwa futhi kukusiza ukuba
uhlale unethemba. Iphuzu liwukuthi, hlolisisa isimo sakho ngobuqotho futhi uzibekele imigomo enengqondo.
Funda ukusebenzelana nabanye. Kuthiwani uma abanye
besho okuthile okungenangqondo ngesimo sakho? IBhayibheli lithi: Unganikeli inhliziyo yakho kuwo wonke amazwi abantu abangase bawakhulume. (UmShumayeli 7:21) Ngezinye
izikhathi indlela engcono kakhulu yokubhekana nenkulumo enjaICEBISO
lo ukumane uyizibe. Noma, ungase uyikhalime inkulumo enjalo.
Ulwazi lunciphisa
Ngokwesibonelo, uma abanye
ukwesaba okudalwa
ukungazi. Ngakho funda
bengakhululeki uma benawe ngeokuningi ngangokunonxa yokuthi uhamba ngesihlalo
kwenzeka ngesimo
sabakhubazekile, zama ukubenza
sakho. Buza udokotela
bakhululeke. Ungase uthi: Hleze
wakho imibuzo eqondile
niyazibuza ukuthi kungani ngiseuma kunokuthile
ongakuqondi.
benzisa isihlalo sabakhubazekile.
Ningathanda ukwazi?
Ungapheli amandla. Lapho
ebhekene nokuhlupheka okukhulu, uJesu wathandaza kuNkulunkulu, wamethemba futhi wagxila ekusaseni lakhe elijabulisayo kunasebuhlungwini ayebhekene nabo. (Hebheru 12:2) Wafunda ezintweni ezinzima ezamehlela. (Hebheru 4:15, 16; 5:7-9)
Walwamukela usizo nesikhuthazo. (Luka 22:43) Wanaka kakhulu inhlalakahle yabanye kunosizi lwakhe.Luka 23:39-43;
Johane19:26, 27.
UJehova Uyakukhathalela
Kungakhathaliseki ukuthi ubhekene nabuphi ubunzima,
akufanele nanini ucabange ukuthi uNkulunkulu ukubheka njengongabalulekile. Kunalokho, uJehova ubheka abantu abalwe-

80 intsha iyabuza

FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 13
13

la ukumthokozisa njengabayigugu nababalulekile. (Luka 12:7)


Uyakukhathalela wena njengomuntu ngamunye futhi uyakujabulela ukukusebenzisa enkonzweni yakhenaphezu kokugula
noma ukukhubazeka kwakho.1 Petru 5:7.
Ngakho, ungakuvumeli ukwesaba noma ukungaqiniseki kukuvimbe ekwenzeni izinto ofuna ukuzenza noma okudingeka uzenze. Njalo bheka kuJehova uNkulunkulu ukuze akusekele. Uyaziqonda izidingo zakho nendlela ozizwa ngayo. Ngaphezu kwalokho, angakunika amandla angaphezu kwavamile ukuze akusize ukhuthazele. (2 Korinte 4:7) Ngokuhamba kwesikhathi, mhlawumbe uyoba nesimo sengqondo esihle esifana nesikaTimothy, owathola ukuthi unesifo sokukhathala esingamahlalakhona lapho eneminyaka engu-17. Uthi:

engizokwenza!
Ukuze ngigcine umbono wami umuhle naphezu kokugula
noma ukukhubazeka, ngizo .................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Umgomo owodwa onyelelekayo engingazibekela wona


.................................................................................................................................

Uma othile esho amazwi angenamusa kimi mayelana


nesimo sami, ngizokubheka ngombono ofanele ngokuthi
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali wami (abazali)


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Ngokweyoku-1 Korinte 10:13, uJehova ngeke asivumele sithwale okungaphezu kwamandla ethu. Ngicabanga ukuthi uma
uMdali wami eqiniseka ukuthi ngingakwazi ukuphila nalolu vivinyo, ngingubani-ke mina ukuba ngiphikisane naye?
Uma Othile Omaziyo Egula
Kuthiwani uma wena uphile saka, kodwa kunothile omaziyo
ogulayo noma okhubazekile? Ungamsiza kanjani? Okubaluleke kakhulu ukuba ubonise uzwela nobubele besisa. (1 Petru
3:8) Zama ukusiqonda isimo abhekene naso. Zama ukuzibeka ezicathulweni zakhe kunokuba ubheke izinto ngendlela yakho. UNina, owazalwa enesifumbu, uthi: Ngenxa yokuthi umzimba wami mncane futhi ngihamba ngesihlalo sabakhubazekile,
abanye abantu bakhuluma nami sengathi bakhuluma nengane,
okungiphatha kabi. Kodwa abanye benza umzamo wokuhlala
phansi ukuze sixoxe, lokhu kusenza sikwazi ukuxoxa sibhekene
emehlweni. Kungijabulisa ngempela lokho!

Uma ubheka ngale kobuthakathaka babo, uzothola ukuthi


abantu abanezinkinga zempilo bayafana nawe. Futhi cabanga
ngalokhungamazwi akho ungakwazi ukudlulisela isipho esithile esingokomoya kubantu abanjalo! Lapho wenza kanjalo,
nawe uyothola isibusiso, ngoba kuyoba khona ukukhuthazana
phakathi kwenu.Roma 1:11, 12.
UCABANGANI?

Ungakusebenzisa kanjani ukwaziswa okukulesi


sahluko ukuze usize okhubazekile noma onesifo
esingelapheki?
Uma unesifo esingelapheki, yiziphi izinto ezinhle
ongazindla ngazo ukuze ukwazi ukubhekana
nesimo sakho ngempumelelo?
Wazi kanjani ukuthi ukugula akulona uphawu
lokuthi uNkulunkulu ukulahlile?

82 intsha iyabuza

IZINGUQUKO EKUPHILENI

imizwa yami

Chaza into eyodwa ongayithandi ngawe, uchaze nokuthi


kungani ikukhathaza.

Bhala into eyodwa oyithandayo ngawe futhi uchaze ukuthi


kungani unomuzwa wokuthi iyigugu.

83

OKUPHATHELENE
NABANGANE

Kubaluleke kangakanani kuwe O Akubalulekile


ukuba nabangane? O Kubalulekile nje
ngandlela-thile

O Kubaluleke kakhulu
Ukuthola kulula yini O Yebo
ukwakha abangane? O Cha
Unaye umngane O Yebo
osondelene O Cha
naye
kakhulu?
Iyiphi imfanelo ongathanda
kakhulu ukuba umngane
abe nayo?

................................................
IBhayibheli lithi umngane
weqiniso ubonisa uthando ngaso sonke isikhathi, futhi ungumfowabo womuntu ozalelwe isikhathi sosizi. (IzAga 17:17) Naloke uhlobo lomngane oludingayo wena! Kepha kungaba lukhuni
ukwakha abangane, ukubagcina
kona kungaba nzima nakakhulu. Ungalwakha futhi ululondoloze kanjani uhlobo oluhle kakhulu
lwabangane? Cabanga ngamacebiso asezahlukweni 9-12.

85

Ngingabhekana
kanjani nesizungu?
Usuku oluhle namuhla futhi awuhlele kwenza lutho. Kodwa bonke abanye abangane bakho bahlele
okuthile. Bazikhiphile. Baphinde bakushiya namanje! Kubuhlungu ukungamenywa, kodwa okukushoyo kubuhlungu nakakhulu. Uyacabanga,
mhlawumbe kukhona
okungalungile ngami.
Yini ndaba kungekho
muntu ofuna ukuchitha isikhathi nami?

Ungawuvala umhosha
okwehlukanisa nontanga

MHLAWUMBE izikhathi ezingaphezu kwesisodwa uke waba


sesimweni esichazwe kuleli khasi elingaphesheya. Ungase
ube nomuzwa wokuthi kunomhosha omkhulukazi okwehlukanisa nontanga. Njalo nje lapho uthi uzama ukuqala ingxoxo
nabo, uyangingiza. Bese kuthi lapho livela ithuba lokubungaza
na nabo, amahloni athi ngila. Kungani kunzima kangaka ukuxoxa nabangane?
Kunokuba uhlale ungaphesheya komhosha, ungakha amabhuloho. Ake sizwe ukuthi ungawakha kanjani.
Umhosha 1: Ukuzenyeza. Enye intsha iyazeya ngaso sonke isikhathi. Izitshela ukuthi akukho noyedwa umuntu oyithandayo nokuthi ayinalutho olwakhayo engalusho engxoxweni.
Ingabe uzizwa kanjalo nawe? Uma kunjalo, ukuzenyeza okunjalo kuyomane kuwunwebe lo mhosha okuhlukanisa nontanga.
Ibhuloho: Gxila ezimfanelweni zakho ezinhle. (2 Korinte
11:6) Zibuze, Yiziphi izimfanelo ezinhle enginazo? Cabanga
ngeziphiwo noma izimfanelo ezinhle onazo bese uzibhala phansi. .......................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................

Ngingabhekana kanjani nesizungu? 87

Omunye udade ongumKristu wayezama ukungenza umngane wakhe, kodwa kwadlula isikhathi
ngingamvumeli. Ekugcineni lapho ngivuma, ngazizwa ngiyisiwula! Usengomunye wabangane bami
abakhulu kakhulu engake ngaba nabo, nakuba
emdala kimi ngeminyaka engu-25!
UMarie

Ngokuqinisekile unawo amaphutha, futhi kuhle ukuwazi.


(1 Korinte10:12) Kodwa futhi kuningi okuhle onakho. Ukuzazi
izimfanelo zakho ezinhle kuzokunika ukuzethemba okudingayo ukuze uyeke ukuzenyeza.
Umhosha 2: Amahloni. Ungathanda ukuqala ingxoxo, kodwa lapho ithuba livela, uvele ungazi ukuthi uzothini. Ngihlale nginamahloni nje njalo, kuzikhalela u-Elizabeth oneminyaka engu-19. Ngikuthola kuwumqansa ukuya kubantu emihlanganweni yobuKristu, futhi ngiyabajabulela labo abakwaziyo
UBUWAZI . . .
ukukwenza! Uma ufana noElizabeth, ungase ube nomuzwa
IBhayibheli libonisa
ukuthi uMose, uJeremiya
wokuthi lo mhosha awuweleki.
noThimothewu kungeIbhuloho: Yiba nesithanzeka ukuthi babenekazelo esiqotho kwabanye.
nkinga yamahloni.
UngakhathazekiakudingeEksodusi 3:11, 13;
4:1, 10; Jeremiya 1:6-8;
ki ube iqhalaqhala. Qala ngo1 Thimothewu 4:12;
kubonisa isithakazelo kumuntu
2 Thimothewu 1:6-8.
oyedwa nje. Ukumane ubabuze impilo abanye noma ukubabuza ngomsebenzi wabo kuyakusiza ukuba ubazi kangcono, kusho osemusha ogama lakhe
nguJorge.
Nanti icebiso: Musa ukukhuluma nontanga bodwa. Obunye bobungane obuhle kakhulu okulandiswe ngabo eBhayibhelini babuphakathi kwabantu ababeshiyana kakhulu ngobudala, njengoRuthe noNawomi, uDavide noJonathani, noThi-

88 intsha iyabuza

FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO 8

mothewu noPawulu. (Ruthe 1:16, 17; 1 Samuweli 18:1; 1 Korinte 4:17) Khumbula nokuthi engxoxweni kuyanikezelwana,
awukhulumi wedwa. Abantu bayabathanda abantu abayizilaleli
ezinhle. Ngakho uma unamahloni, khumbulaakudingeki kukhulume wena wedwa!
Bhala phansi amagama abantu ababili abadala ongathanda
ukubazi kangcono. ................................................................
..................................................................................................

Kungani ungayi komunye walaba bantu obabhale ngenhla uyoqala ingxoxo nabo? Uma ucinga amathuba okuxoxa
nabo bonke abazalwane, ngeke uzizwe unesizungu kakhulu.
1 Petru 2:17.
Umhosha 3: Ukuziphatha okungathandeki. Umuntu
ongusiyazi uhlale elungele ukuthuka, ukubhuqa, noma ukwehlisa abanye. Bese kuba khona umuntu ozithandelayo nje ukuphikisa nokuphoqelela imibono yakhe kwabanye. Njengoba elunge ngokwedlulele, usheshe amgxeke umuntu ongavumelani
nezindinganiso zakhe. (UmShumayeli 7:16) Cishe awuthandi
ukuba nabantu abanjalo! Kungenzeka yini kodwa ukuthi umhosha uvuleke nje ngoba uwena oziphatha kanjalo? IBhayibheli lithi: Isiwula sikhuluma amazwi amaningi, lithi futhi lapho kukhona amazwi amaningi asiphuthi iseqo.UmShumayeli 10:
14; IzAga 10:19.
Ibhuloho: Hlakulela uzwela. (1 Petru 3:8) Ngisho noma
ungavumelani nombono womunye, yiba nesineke umvumele
akhulume. Gxila emaphuzwini
enivumelana ngawo. Uma unomuzwa wokuthi kumelwe umphikise kokuthile, mphikise ngomoya omnene nangesu lokungacunuli.
Khuluma nabanye ngendlela

ICEBISO

Yenza ingxoxo iqhubekele


phambili. Ngokwesibonelo,
uma umuntu ekubuza
ukuthi uyijabulele yini
impelasonto, musa ukuthi
yebo nje kuphela. Chaza
ukuthi kungani uyijabulele.
Yibe usumbuza ukuthi
yena uyichithe kanjani
impelasonto yakhe.

Ngingabhekana kanjani nesizungu? 89

Ophuzisa abanye ngokungagodli naye


uyophuziswa ngokungagodli.IzAga 11:25.

ongathanda kukhulunywe ngayo nawe. Iseluleko seBhayibheli sithi qhubekani nenza zonke izinto ngaphandle kokububula nokuphikisana. (Filipi 2:14) Ukuxabana nokugconana okungadingekile kanye nokuthuka abanye noma ukubagxeka ngoba
wena uzibona ulungile kumane kubaqhelise abantu. Bayokuthanda ngokwengeziwe uma amazwi akho ngaso sonke isikhathi
enomusa.Kolose 4:6.
Kungakhathaliseki Ukuthi Kwenzekani?
Ngemva kwalokhu kuzihlola kafushane, hleze uyazibona
izindlela ezithile ongakha ngazo amabhuloho okuwela umhosha okungenzeka wakhekile phakathi kwakho nabanye. Noma
kunjalo, kufanele ungazikhohlisi. Ungalindeli ukuba bonke abantu bakuthande. UJesu wathi abanye babeyozonda ngisho

engizokwenza!
Umhosha omkhulu engibhekana nawo ukuthi
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Ngizosebenzela ukwakha ibhuloho ngoku..........................................................................................................................


..........................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Ukuze uthole ukwaziswa okwengeziwe,


bukela i-DVD ethi Young People Ask
How Can I Make Real Friends?
Itholakala ngezilimi ezingaphezu kuka-40

nabantu abenza okulungile. (Johane 15:19) Ngakho akusizi ukuzama


ukuthola abangane kungakhathaliseki ukuthi kwenzekani.
Noma kunjalo, ungayenza imizamo efanele yokuba nomusa ngaphandle kokuyekethisa izindinganiso zakho ezisekelwe eBhayibhelini. USamuweli wezikhathi zeBhayibheli wayezimisele
ngokuqinile ukwenza okwakuzothokozisa uNkulunkulu. Waba
yini umphumela? Wayelokhu ethandeka ngokwengeziwe kuJehova nakubantu. (1 Samuweli 2:26) Ngomzamo omncane
nje, kungaba njalo nakuwe!
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ungalindele, umngane wakho
omkhulu wenzisa okwesitha sakho esikhulu. Yini
ongayenza ngakho?
UCABANGANI?

Kungani amanye amaKristu engase abe


nesizungu?
Yini engakusiza uzibheke ngendlela
elinganiselayo esikhundleni sokudliwa
imicabango engemihle?
Ungamduduza kanjani umfowenu noma
udadewenu omncane ohlushwa isizungu?

Ngingabhekana kanjani nesizungu? 91

10

Kungani umngane
wami angiphatha kabi?
UKerry wayengumngane wami omkhulu. Ngangimlanda ngemva komsebenzi zonke izinsuku ngoba wayengenayo imoto. Kodwa ngasheshe ngaba nomuzwa wokuthi
udlala ngami.
Wayeye angene emotweni ekhuluma kumakhalekhukhwini noma ebhala imiyalezo kuwo.Wayengangibongi
ngokumgibelisa, futhi wayeka ukukhipha imali kaphethiloli. Izingxoxo zakhe nazo zazingakhi. Ngazicasukela kakhulu ngokumyeka isikhathi eside kangaka!
Ngelinye ilanga ngamchazela ngomusa ukuthi ngangingeke ngisakwazi ukumlanda ngemva komsebenzi. Kusukela lapho, akaphindanga wafuna ukuzihlanganisa nami
okungiqinisekisa ngokwengeziwe ukuthi ubungane bethu wayebuthanda ngenxa yalokho eyangakuthola kimi.
Kubuhlungu ngempela!UNicole.

KUNGENZEKA kubangane abakhulu. Namuhla bangamathe


nolimi; kusasa sebeyinkukhu nempaka. Yini exabanisa abangane?

KuJeremy, konke kwabonakala kushintsha lapho umngane


wakhe omkhulu ethuthela endaweni eqhele ngamakhilomitha
angu-1 600. Uthi: Esehambile, akazange angishayele ucingo
futhi lokho kwangiphatha kabi kakhulu.
UKerrin waqala ukuphawula ukushintsha kobuntu bomngane wakhe omkhulu okwase kuyiminyaka emihlanu bengabangane. Uthi: Isimo sakhe sengqondo nalokho ayekusho
kwangikhathaza ngempela. Waqala ukukhuluma kabi nokugxeka izinto ezibalulekile kimi. Lapho sizama ukulungisa lesi simo,
wangisola ngokuthi ngizenza olunge ngokweqile futhi angithembekile, wathi futhi ubungane bethu abumsizi ngalutho!
KuGloria, ubungane bakhe nomngane wakhe baphela
engalindele nangaphandle kwesizathu. Uthi: Ekuqaleni sasizwana kakhulu futhi wangitshela ukuthi ngifana nodadewabo.
Dukuduku, wayeka ukwenza izinto nami, abeke izaba ezingezwakali.
Inkinga phakathi kukaLaura noDaria yaqala lapho uDaria
ethandana nesoka likaLaura. ULaura uthi: Wayehlala imindundu ocingweni exoxa nesoka lami, nakuba ngangisathandana
nalo. Umngane wami omkhulu wangidla izithende futhi ngalahlekelwa umuntu engangingase ngishade nayekokubili kwenzeka ngasikhathi sinye!

93

Uma kungenzeka, ngokusemandleni enu,


yibani nokuthula nabantu bonke.Roma 12:18.

Konakalaphi?
Sonke siyawenza amaphutha. Ngakho kulindelekile ukuba
umngane wakho enze noma asho okuthile okukuphatha kabi.
Iqiniso liwukuthi zikhona izikhathi ezimbalwa oye waphatha
kabi ngazo abanye nawe. (UmShumayeli 7:22) Sonke asiphelele futhi sizozwisana ubuhlungu ngezinye izikhathi, kusho
intombazane okuthiwa uLisa. Ngokuvamile, ukungezwani okuncane okudalwa ukungaboni ngaso linye kungaxazululwa ngengxoxo emfushane.
Kodwa kwezinye izimo, ukwehlukana kwabangane akubangwa isenzo esisodwa, kubangwa ukuqaphela ukuthi nobabili anisafani ngendlela enanicabanga ukuthi nifana ngayo. Khumbula, njengoba ukhula, izinto ozithandayo ziyashintshakuba njalo nakumngane wakho. Yini ongayenza lapho uba nomuzwa wokuthi wena nomngane wakho niyaqhelelana?
Indlela Yokulungisa
Ubungane
Kwake kwenzeka wadatshukelwa impahla yokugqoka oyithandayo? Wenzenjani? Wayilahla? noma wayithunga? Akungabazeki ukuthi
kwaxhomeka ekutheni idabuke

Ukungezwani nomngane kufana


nokudatshukelwa impahla
yokugqokakodwa kokubili
kungalungiswa

Ukube benginethuba lokuqala phansi,


bengingeke ngilindele ukuphelela ebunganeni
bethu. Bengiyomlalela ngokwengeziwe futhi
ngimsekele, ngingakhulisi amaphutha akhe.
Manje sengiyaqonda ukuthi okwenza ubungane
buphumelele ukubhekana nezinkinga
nezinselele.
UKeenon

kangakanani nokuthi uyithanda kangakanani. Uma wawuyithanda ngempela, cishe wafuna izindlela zokuyilungisa. Ezimweni eziningi, kunjalo nangobungane osebonakele. Okuningi
kuxhomeke kulokho okwenzekile nokuthi ubuthanda kangakanani lobo bungane.1
Ngokwesibonelo, uma umngane wakho ekhulume kabi
noma ekuphathe ngendlela engenamusa, ungase ukwazi
ukwemboza leyo nkinga ngokulandela iseluleko seHubo 4:4:
Khuluma ngenhliziyo, phezu kombhede wakho, kodwa uthule.
Ngakho, ngaphambi kokuba ubuqede ubungane, cabangisisa.
Ingabe akwenzile ukwenze ngenhloso? Uma ungaqiniseki, kungani ungaphethi ngokuthi ubengahlose bubi? Ezimweni eziningi ungaluvumela uthando lweUBUWAZI . . .
mboze izono eziningi.1 Petru
4:8.
Abantu abanobungane
Ungase uhlole nokuthi ube
obuhle banikezana
nesandla yini nawe kule nkinga.
ithuba lokuba omunye
enze izinto azithandayo.
Ngokwesibonelo, uma umngane
(IzAga 25:17) Ngakowakho edalula imhlo, kungenzelunye uhlangothi, ukuba
ka yini ukuthi kwakungahlakaninesikhwele ngokweqile
phile ngawe kwasekuqaleni ukungomngane wakho
kanye nokufuna ukuba
methwesa leyo mhlo? Omunye

1 Abanye abangane abakufanelekele ukugcinwa eduze. Kunjalo ngokukhethekile uma ukuziphatha kwabo kungasamfanele
umKristu.1 Korinte 5:11; 15:33.
FUNDA OKWENGEZIWE NGALESI
SIHLOKO EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 88

anake wena njalo


nje kungabubulala
ubungane benu.

95

umbuzo ongase uwucabangele ukuthi awuzenzanga yini wena


inhlekisamhlawumbe ngokuba iphoshophosho noma ngokukhuluma izinto eziwubuwula. (IzAga 15:2) Uma kunjalo zibuze, Ingabe kudingeka ngenze izinguquko ukuze umngane
wami angihloniphe ngokwengeziwe?
Singaxoxa Ngokwenzekile?
Kuthiwani-ke uma unomuzwa wokuthi awunakumane nje
uyiyeke indaba idlule? Uma kunjalo, kungaba kuhle ukukhuluma nomngane wakho. Kodwa uqaphele ungakhulumi naye
uthukuthele. IBhayibheli lithi: Umuntu ofuthelene ubhebhezela umbango, kodwa owephuza ukuthukuthela uyayiqeda ingxabano. (IzAga 15:18) Ngakho, linda kuze kwehle igwebu ngaphambi kokuzama ukulungisa isimo.
Lapho usukhuluma nomngane wakho, khumbula ukuthi umgomo wakho awukona ukubuyisela okubi ngokubi.
(Roma 12:17) Kunalokho, uwukulungisa isimo futhi ubuyisele

engizokwenza!
Lapho kudingeka ngikhulume nomngane wami mayelana
nokuthile akwenzile okungiphathe kabi, ngingaqala ngokuthi
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Nakuba kungiphathe kabi okwenziwe umngane wami,


ngizozama ukugcina ukuthula ngokuthi ngi..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

ISIBONELO ESIHLE

ULidiya
Nakuba esanda kuba yikholwa, uLidiya uthatha isinyathelo kuqala abonise umoya wokungenisa izihambi kuPawulu nabangane bakhe. (IzEnzo16:14, 15) Umphumela uba ukuthi uthola ilungelo lokuba nobudlelwane nalaba bafundi.
Ngemva kokudedelwa kukaPawulu noSila ejele, bashonaphi?
Baphindela emzini kaLidiya!IzEnzo16:40.
NjengoLidiya, ungasithatha yini isinyathelo kuqala sokwazi abanye? Ungakwenza kanjani? Qala kancane kancane. Zama ukukhuluma nomuntu oyedwa ngesikhathi. Ungase uzenzele umgomo wokuqala ingxoxo nomuntu oyedwa
njalo uma usemhlanganweni wobuKristu. Zama ukumomotheka. Uma ungazi ukuthi kufanele uthini, buza imibuzo
noma usho okuthile ngawe. Yiba isilaleli esihle. Ngokuhamba kwesikhathi, kungase kube lula ukukhuluma okwengeziwe. Ngokuvamile abantu basabela kahle emazwini aqotho nanomusa futhi ajabulisayo. (IzAga 16:24) Ngenxa yobuntu
bakhe obunobungane kanye nomoya wokungenisa izihambi,
uLidiya wabusiswa ngabangane abahle. Nakuwena kuyokwenzeka okufanayo uma ulingisa isibonelo sakhe!
97

ubungane esimweni sabo. (IHubo 34:14) Ngakho khuluma


Ngaphambi kokufinyelela
ngokusuka enhliziyweni. Ungaiziphetho ngendaba, thola
se uthi, Sekuyisikhathi singauhlangothi lomngane
bangane. Singaxoxa ngokwewakho.IzAga 18:13.
nzekile? Uma usuyazi imbangela yenkinga, kungase kube
lula ukulungisa ubungane. Ngisho noma umngane wakho engafuni ukukhuluma, ungaduduzwa yiqiniso lokuthi wena uzamile ukubuyisela ukuthula.
Ekugcineni, qiniseka ukuthi nakuba kukhona abangane
abathambekele ekuphihlizaneni babe yizicucu, ukhona nomngane onamathela ngaphezu komfowenu. (IzAga 18:24) Yiqiniso, ngisho nabangane abangamathe nolimi bangase babe
nezinkinga ngezikhathi ezithile. Uma ziqhamuka, yenza noma
yini ongayenza ukuze ulungise ubungane. Ngempela, ukuzimisela ukuxazulula ukungezwani kuwubufakazi bokuthi uba
umuntu omdala ovuthiwe.
ICEBISO

ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Abanye ontanga bangase


bachithe isikhathi esiningi bedla ingevu kuyi-Internet.
Badonswa yini?
UCABANGANI?

Yini eqeda ubungane ngezinye izikhathi?


Yikuphi ukoniwa ongase ukwazi ukukudlulisa
enhliziyweni yakho futhi yikuphi okungase
kudingeke nixoxe ngakho nomngane okuphathe
kabi?
Yiziphi izifundo ezizuzisayo ongazifunda
ekuphathweni kabi umngane?
Yiziphi izinyathelo ongazithatha ukuze unciphise
amathuba okuba umngane akuzwise ubuhlungu?

98 intsha iyabuza

11

Kuthiwani ngobungane
kuyi-Internet?

Iyiphi indlela engcono kuwe O Ubuso nobuso


yokukhuluma nabanye? O Ucingo
O I-computer

Obani okuthola kulula O Ofunda nabo


ukuxoxa nabo? O Amalungu omkhaya
O AmaKristu okanye
nawo

Yikuphi lapho uzithola ukhuluma O Esikoleni


ngokukhululekile khona? O Ekhaya

O Emihlanganweni
yebandla

BHEKA impendulo yakho yombuzo wokuqala. Ingabe uphawule ukuthi uthanda ukukhuluma nabantu nge-computer esikhundleni sokukhuluma nabo ubuso nobuso? Uma kunjalo, awuwedwa. Intsha eningi isebenzisa i-Internet ukuze iqale futhi ilondoloze ubungane. Kumnandi kabi ukwazi ukuthi ungaxoxa nabantu emhlabeni wonkeabantu obungenakuhlangana nabo ngenye indlela, kusho intokazi okuthiwa u-Elaine. UTammy oneminyaka engu-19 ubudala, uveza obunye ubuhle. Ungalawula
indlela abantu abakubheka ngayo. Lapho nikhuluma ubuso nobuso, uma bengakwamukeli, akukho lutho ongalwenza ngakho.
Manje bheka izimpendulo zakho zombuzo wesibili nowesithathu. Ungamangali uma ukuthola kulula ukuxoxa nofunda
nabo ekilasini kunamaKristu oba nawo emihlanganweni yebandla. Esikoleni, usethubeni elihle lokuthola abantu ababhekana
nezinto obhekana nazo, kusho uJasmine oneminyaka engu-18.
Lokho kungase kwenze kube lula nakakhulu ukuxoxa nabo.
99

Ngemva kokucabangela lezi zici ezingenhla, kungase kubonakale kulula ukuba ufune ukuxoxa nofunda nabo esikoleni
nge-Internet. UTammy uyavuma ukuthi wakwenza lokho isikhathi esithile. Bonke engangifunda nabo babekhuluma kuyi-Internet, futhi ngangingafuni ukusala ngaphandle.1 UNatalie, oneminyaka engu-20, waba nengosi ye-Internet ukuze athintane
nabangane. Uthi: Ubuchwepheshe buyathuthuka. Kuba nezindlela ezintsha zokuxhumana. Lena ngenye yazo futhi ngiyayithanda.
Ukuhlola Izingozi
Kuyiqiniso ukuthi kwabanye kulula ukwakha nokulondoloza ubungane nge-Internet. I-Internet ikunikeza ukuzethemba
okuthile obungeke ukuthole ngenye indlela, kusho uNatalie.
UTammy uyavuma. Uthi: Uma unamahloni, ukukhuluma ngeInternet kukunikeza ithuba lokuhlela kahle ozokusho.
Kodwa zikhona izingozi zokuxoxa nge-Internet, futhi kungaba ubuwula ngawe ukuzishaya indiva. Nasi isibonelo: Ubungahamba yini uvale amehlo emigwaqweni esendaweni eyingozi?
Kungani-ke pho uphuma ungena kuyi-Internet ngaphandle kokunaka izingozi?
Cabanga ngezingozi zokuzama ukuthola abangane
kuyi-Internet. Kulula kakhulu ukuthola abantu abangenasimilo, kusho u-Elaine, oke
wakujabulela ukuxoxa nabantu angabazi kuyi-Internet.
Uyanezela: Ngezinye izikhaUBUWAZI . . .
thi kudlula imizuzu embalwa
Umuntu ohlose okubi
nje bese othile esho into eyiudinga imininingwane
chilo noma abuze imibuzo enjeembalwa kuphela
ngokuthi: Uke walala nomuangayithatha kuyintu? Uyabenza yini ubulili ngoInternet ukuze akuthole
mlomo? Abanye baze bacele
izinto ezinjengesibongo
sakho, igama lesikole
ukuxoxa nawe ngobulili kuyi-Insakho kanye nenombolo
ternet.

yakho yocingo.

1 Kuzoxoxwa kabanzi ngabangane basesikoleni eSahlukweni 17.

100 intsha iyabuza

Kuthiwani uma umane uzixoxela nomngane omethembayo?


Nalapho futhi, kudingeka uqaphe. Ungachitha isikhathi esiningi kakhulu uxoxa nomuntu wobulili obuhlukile, ngisho noma
lowo muntu engumngane nje, kusho uJoan. Lapho uchitha
isikhathi esiningi uthumelela lowo muntu imiyalezo, niyasondelana futhi ingxoxo ingase ijule nakakhulu.
Labo Abafihla Lokho Abayikho
INkosi uDavide yayikwazi kahle ukubaluleka kokugwema
abangane ababi. Yabhala: Angizange ngihlale nabantu abangebona abeqiniso; futhi angingeni nalabo abahla lokho abayikho.IHubo 26:4.
Lapho ukuyi-Internet, uke wahlangabezana yini nohlobo
lwabantu uDavide akhuluma ngalo? Kungaphansi kwaziphi izimo lapho abantu behla lokho abayikho kuyi-Internet? .......
..................................................................................................

Ngakolunye uhlangothi, kungenzeka yini ukuthi uwena ohla lokho oyikho lapho ukuyi-Internet? Ngangiqala izingxoxo nabantu bese ngiziveza nginobuntu obuhambelana nalokho abakushoyo, kusho u-Abigail, owayevakashela izingosi zengevu.
Intombazane
enguLeanne yasebenzisa enye indlela yokukhohlisa. Ithi: Ngangivame ukuxoxa nomfana wasebandleni
eliseduze kuyi-Internet.
Ubungahamba yini uvale
amehlo emigwaqweni
esendaweni eyingozi?
Kungani-ke pho ungena
kuyi-Internet ngaphandle
kokunaka izingozi?

Angizange ngihlale nabantu abangebona


abeqiniso; futhi angingeni nalabo abafihla
lokho abayikho.IHubo 26:4.

Ngokushesha sase sitshelana imizwa yethu yothando. Ngangisivala isithombe sakhe kuyi-computer lapho abazali bami bedlula, ngakho babengazi ukuthi kwenzekani. Angikholwa ukuthi
babeke bacabanga ukuthi kungenzeka ukuba indodakazi yabo
eneminyaka engu-13 ubudala ibhalela umfana oneminyaka
engu-14 izinkondlo zothando. Akuzange kuke ezingqondweni
zabo.
Ukuhlala Uphephile

Yiqiniso, zikhona izikhathi okufaneleka ngazo ukukhuluma nge-Internet. NgoICEBISO


kwesibonelo, abantu abaningikuhlanganise nabantu
Isikhathi sihamba
abadalabasebenzisa i-Inngokushesha lapho
usebenzisa i-Internet!
ternet ukuze bathintane naNgakho nquma ukuthi
bangane. Uma nawe ukweuzoyisebenzisa isikhathi
nza lokhu, zikhona yini
esingakanani bese unamathela kuleso sikhathi. Uma
izinyathelo okumelwe uzithakudingekile, cupha iwashi
the? Cabangela la maphuzu
ukuze likhale lapho isikhaalandelayo.
thi osinqumile sesiphelile.

Hlola njalo isikhathi osichitha kuyi-Internet, futhi


ungayivumeli ikuncishe isikhathi sezinto ezibaluleke kakhulu
kuhlanganise nokulala. Ezinye izingane esikoleni zazithi zihlala kuyi-Internet kuze kube ihora lesithathu ekuseni, kusho
umfana okuthiwa uBrian.Efesu 5:15, 16.
Khuluma nabantu obaziyo kuphela. Abantu abangenasimilo baphuma bengena kuyi-Internet befuna ukudlala ngentsha
engasoli lutho.Roma 16:18.

102 intsha iyabuza

Abekho abantu engixoxa nabo kuyi-Internet


engingabazi noma engingeke ngizihlanganise
nabo ekuphileni okungokoqobo.
UJoan

Lapho uqhuba ibhizinisi, qapha. Yiba ngoqaphayo enda


beni yokunikeza abantu imininingwane yakho. Ngale kwalokho,
ungaba yisisulu sokuphanjwanoma okubi nakakhulu.Mathewu 10:16.
Lapho uthumelela abangane bakho izithombe, zibuze,
Ingabe zimmelela kahle umuntu othi ukhonza uNkulunkulu?
Thithu 2:7, 8.
Njengoba kunjalo lapho nikhuluma ubuso nobuso, uma
ingxoxo kuyi-Internet ichezukela ezintweni ezingafaneleki, yivale.Efesu 5:3, 4.
Ngaso sonke isikhathi ungakufihli lokho okwenza kuyiInternet. Uma kumelwe uhle lokho oyikho kubazali bakho,

engizokwenza!
Ngisa ukunciphisa isikhathi engisichitha kuyi-Internet
sibe.......................... isonto ngalinye, futhi ukuze ngifeze
lokhu ngizo .................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Uma ngizithola sengixoxa nomuntu engingamazi


kuyi-Internet, ngizo.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

kukhona okushay amanzi. Angimhleli lutho umama, kusho


uKari osemusha. Ngiyambonisa lokho engikwenza kuyi-Internet.Hebheru 13:18.
Kukufanelekele Ukulinda!
Uyafuna ukuba nabangane. Kungokwemvelo lokho. Abantu
badalelwa ukuba bajabulele ubudlelwane nabanye. (Genesise 2:
18) Ngakho uma uzizwa unesiso sokuba nabangane, kuyisiso
esivumelana nendlela odalwe ngayo! Kuphela nje qaphela indlela obakhetha ngayo.
Qiniseka ukuthi ungathola abangane abangcono kakhulu
uma ubakhetha ngokuvumelana nezimiso zeZwi likaNkulunkulu. Intombazane eneminyaka engu-15 ubudala yakubeka kanje: Kunzima ukuthola abangane abathanda uJehova nabakuthandayo. Kodwa lapho ubathola, kusuke kukufanelekele ukulinda!

ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Kusho bani ukuthi esikushoyo


akunakubazwisa ubuhlungu abanye? Inhlebo ingahlaba
njengenkemba. Ungayinqanda kanjani?
UCABANGANI?

Yiziphi izinzuzo nezingozi zokuxhumana


nge-Internet uma kuqhathaniswa nokuxoxa
ubuso nobuso?
Kungani kulula ngomuntu ukuba afihle lokho
ayikho lapho exoxa nge-Internet?
Ungasilawula kanjani isikhathi osichitha
usebenzisa i-Internet?
Kungase kuzuzise ngaziphi izindlela
ukuxhumana nge-Internet?

104 intsha iyabuza

12

Yini engalungile
kangaka ngenhlebo?
Ngake ngaya emcimbini othile, kwathi
ngakusasa kwezwakala amahemuhemu okuthi
ngilale nomfana othile lapho. Kwakungamanga
aluhlaza cwe!ULinda.
Ngezinye izikhathi ngiye ngizwe kuthiwa
ngithandana nothileumuntu engingamazi
kwakumazi! Abantu abaningi abahlebayo
abazihluphi ngokuhlola amaqiniso.UMike.

INHLEBO ingagcwalisa ukuphila kwakho ngezinkinga eziningi


njengokwabantu abadlala amabhayisikobho. Yizwa u-Amber
oneminyaka engu-19. Uthi: Ngangihlale ngihletshwa. Kwathiwa ngikhulelwe, kwathiwa ngikhiphe isisu, kwathiwa ngidayisa
imilaliso, kwathiwa ngiyayithenga ngiyibheme. Kungani abantu
besho lezi zinto ngami? Angazi nami!
Besebenzisa i-E-mail futhi bethumelelana imiyalezo ngokushesha, umfana nentombazane abanezinhloso ezimbi bangalona idumela lakho bengazange basho lutho. Okudingekayo nje
ukuchofoza izinkinobho ezimbalwa ukuze umuntu athumele
amahlebezi amabi kubantu abaningi abawabheke ngabomvu!
Kwezinye izimo kuye kwavulwa ingosi ye-Internet enjongo yayo
ukujivaza othile. Ngokuvamile, izingosi ze-Internet zinenhlebo
engeke yashiwo ngomlomo.
Kodwa ingabe ukukhuluma ngabanye kubi ngaso sonke isikhathi? Ikhona yini into ebizwa ngokuthi . . .
Inhlebo Enhle?
Phawula ukuthi lezi zinkulumo ezilandelayo ziyiqiniso noma
zingamanga.

Inhlebo yimbi ngaso sonke isikhathi.


O Iqiniso O Amanga
Ithini impendulo enembile? Kuya ngokuthi ulichaza kanjani
igama elithi inhlebo. Uma limane nje lisho ingxoxo evamile,
zingase zibe khona izikhathi efaneleka ngazo. Phela neBhayibheUBUWAZI . . .
li lisitshela ukuba sibe nesithakaUkuyilalela nje inhlebo
zelo ekuphileni kwabanye. (Filipi
kungakwenza ube
2:4, New Century Version) Akunecala elithile nawe.
sho ukuthi kufanele sizigaxe eziNgokunikeza inhlebi
ndabeni ezingasithinti. (1 Petru 4:
imvume yokuba
15) Kodwa ingxoxo evamile nje
iqhubeke ihleba, wenza
ukuba lokho ekushoyo
iye isitshele izinto eziwusizo, njekusakazeke ngesivinini!
ngokuthi ubani ozoshada noma
othole umntwana. Iqiniso liwuku-

106 intsha iyabuza

Ngafunda isifundo ngempela lapho umuntu


engangimhlebile ezwa ukuthi ngangitheni futhi
weza wazongibuza.Yayingekho indlela
yokushona ngapha nangapha! Ngafunda ukuthi
kungcono ukuya kumuntu ukhulume naye
kunokumhleba!
UPaula

thingeke sithi siyabakhathalela abanye uma singakhulumi


ngabo!
Noma kunjalo, ingxoxo evamile nje ingashintsha kalula
ibe inhlebo elimazayo. Ngokwesibonelo, inkulumo enhle ethi,
uSipho noMbali bangafanelana ingase ishintshwe ithi, uSipho noMbali bayathandanangisho noma uSipho noMbali bengazi lutho ngalokho. Ungase uthi, Awu, suka, akuyona into enkulu leyo,kunjalo uma ungeyena uSipho noma
uMbali!
UJulie, oneminyaka engu-18, wahletshwa kanjalo naye, futhi kwamlimaza. Uthi: Ngathukuthela, kwangenza ngangabaza ukwethemba abantu. UJane, oneminyaka engu-19, naye
wehlelwa okufanayo. Uthi: Ngagcina sengimgwema lo mfana
okwakuthiwa ngithandana naye. Kwakungemnandi ngoba sasingabangane futhi ngaba nomuzwa wokuthi kufanele sikwazi
ukuzixoxela nje ngaphandle kokuba kuqalwe amahlebezi!
Zilawule Kahle Izingxoxo Zakho
Ungalulawula kanjani ulimi lwakho lapho ulingeka ukuba
uhlebe? Ukuze uphendule lo mbuzo, cabanga ngekhono elidingekayo ukuze ushayele emgwaqweni omkhulu ogcwele izimoto. Noma nini kungase kuphakame isimo esidinga ukuba ushintshele kolunye uhlangothi lomgwaqo, unciphise ijubane, noma

ume nse. Uma uqaphile, uyakubona okungaphambili bese wenza okudingeka ukwenze.
Kungokufanayo nangengxoxo. Ngokujwayelekile uyakwazi ukubona uma isijikela ekubeni inhlebo elimazayo.
Yini engalungile kangaka ngenhlebo? 107

Inhlebo elimazayo ifana nesikhali

esiyingozi esingaliqeda nya


idumela lomuntu

Uma kwenzeka lokho,


ungakwazi yini ukushintshela kolunye uhlangothi ngobuhlakani?
Uma ungakwenzi lokho,
nasi isixwayisoinhlebo ingadala umonakalo. Ngasho into embi ngenye intombazanengathi ayive
ibathanda abafanayaka ezindlebeni
zayo, kulandisa uMike. Angisoze ngalikhohlwa izwi layo lapho isingibuza ngakho, indlela eyayiphatheke kabi ngayo ngenxa yamazwi ami angacabangeli. Sayilungisa indaba, kodwa akungithokozisanga neze ukwazi ukuthi
ngangiyizwise ubuhlungu ngaleya ndlela!
Akungatshazwa ukuthi amazwi angalimaza. Ngisho neBhayibheli liyavuma ukuthi kukhona ophahluka njengokuhlaba
kwenkemba. (IzAga 12:18) Lesi yisizathu esinamandla nakakhulu sokucabangisisa ngaphambi kokuba ukhulume! Yiqiniso,
kungase kudingeke ukuzibamba ukuze ukwazi ukuthula lapho
kukhulunywa izindaba zomuICEBISO
nye umuntu. Yize kunjalo, kunjengoba uCarolyn oneminyaUma uzwa inhlebo, ungase
ka engu-17 esho: Kudingeka
uphendule ngokuthi:
ugade okushoyo. Uma ungakuAngizizwa ngikhululekile
zwanga ngomuntu othembekiukukhuluma ngalokhu.
Ngale nje kwalokho, akekho
le, kungenzeka ukuthi usakaza
ukuba aziphendulele.
amanga. Ngakho, lapho uzwa
into okungenzeka iyinhlebo eli-

108 intsha iyabuza

mazayo, sebenzisa iseluleko somphostoli uPawulu sokuba


ukwenze umgomo wakho ukuphila ngokuthula futhi unake izindaba zakho siqu.1Thesalonika 4:11.
Ungasibonisa kanjani isithakazelo kwabanye futhi ube unaka izindaba zakho siqu? Ngaphambi kokuba ukhulume ngomunye umuntu, zibuze: Ngiwazi ngempela yini amaqiniso ale
ndaba? Ngihloseni ngokuyidlulisa? Ukuyisakaza kuzolithinta
kanjani idumela lami? Ubalulekile lo mbuzo wokugcina ngoba
ukwaziwa ngokuthi uyinhlebi kuveza okukhulu ngobuntu bakho
kunobomuntu ohleba ngaye.
Lapho Kuhletshwa Wena
Yini ongayenza lapho kuhletshwa wena? Ungasheshi ukucasuka emoyeni wakho, kuxwayisa umShumayeli 7:9. Kunalokho, zama ukuyihlola indaba. IBhayibheli lithi: Unganikeli
inhliziyo yakho kuwo wonke amazwi abantu abangase bawakhulume, . . . Ngoba inhliziyo yakho yazi kahle ukuthi ezikhathini eziningi nawe, yebo nawe, uye wabaqalekisa abanye.UmShumayeli 7:21, 22.

engizokwenza!
Esikhathini esizayo uma ngilingekela ukusakaza inzwabethi,
ngizo.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Uma kuye kwakhulunywa izinto ezimbi ngami,


ngiyobhekana nesimo ngokuba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali ) wami


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Oqapha umlomo wakhe ugcina


umphefumulo wakhe. Ozivula kakhulu
izindebe zakheuyoba nencithakalo.
IzAga 13:3.

Yiqiniso, asikho isizathu esenza ifaneleke inhlebo elimazayo. Noma kunjalo, ukusabela ngamawala yikona okungona idumela lakho kunalokho okushiwo ngawe! Kungani-ke ungabheki isimo ngombono owasiza uRenee? Uthi: Ngiye ngiphatheke
kabi lapho umuntu ekhuluma kabi ngami, kodwa ngizama ukukubheka ngombono obanzi. Ngesonto elilandelayo cishe bayobe sebekhuluma ngomunye noma ngokunye.1
Ngakho, yiba nekhono lokujika ingxoxo ingabi inhlebo elimazayo. Lapho futhi kukhulunywe kabi ngawe, bonisa ukuvuthwa ngokungasabeli ngamawala. Vumela imisebenzi yakho
emihle ikukhulumele. (1 Petru 2:12) Uma wenza kanjalo, uyoba
nesandla ekulondolozeni ubuhlobo obuhle nabanye futhi uyohlale unokuma okuhle noNkulunkulu.
1 Kwezinye izimo, kungase kube ukuhlakanipha ukuthola indlela engacunuli yokukhuluma nomuntu ohlebe ngawe. Kodwa ezimweni eziningi, akudingeki kwakudingeka lokho ngoba uthando lumboza izono eziningi.1 Petru 4:8.

UCABANGANI?

Kunini lapho kungafaneleka khona ukukhuluma


ngezindaba ezithinta abanye?
Wake wahletshwa? Uma kunjalo, yini owayifunda
kulokho?
Ukusakaza inhlebo ngabanye kungalona kanjani
idumela lakho?

110 intsha iyabuza

OKUPHATHELENE NABANGANE

imizwa yami

Chaza inkinga oke waba nayo ngabangane.

Ucabanga ngokufunde kule ngxenye,


ungakhetha ukuyisingatha kanjani le nkinga?

111

ISIKOLE
NONTANGA

Ingabe kunzima ukuphumelela


ezifundweni ezithile?
Wake waqinelwa ezinye
izingane noma wahlukunyezwa
ngokobulili esikoleni?
Ingabe ngezinye izikhathi uye use
sengathi ungahlanganyela nontanga
ekuziphatheni okungafanele?

O Yebo
O Cha
O Yebo
O Cha
O Yebo
O Cha

Ungase ucabange, Uma ngingasinda esikoleni, ngingasinda yonk indawo! Futhi likhona iqiniso kulokho. Phela isikole sifana nenkundla okuvivinywa kuyo ukuthi uqine kangakanani ngokwengqondo, ngokomzwelo nangokomoya.
Ungayithola kanjani imfundo efanele kodwa ungangcoliswa
izimo zengqondo zontanga abangaphili ngezimiso zikaNkulunkulu? Izahluko 13-17zizokusiza uthole amakhono owadingayo.
112

13

Ngingenza
kanjani
kangcono
esikoleni?

ZIBONE ngeso lengqondo uvaleleke ehlathini elicinene elimnyama. Konke ukukhanya kwelanga kusithwe izihlahla ezinde
eziminyene. Njengoba uzungezwe uhlaza oluminyene, awukwazi kunyakaza. Ukuze uphume, kumelwe uvule indlela ngobhushu.
Abanye bangathi ukufunda esikoleni kuyefana nalesi simo
esichazwe ngenhla. Esikoleni nakhona uvaleleke ekilasini usuku lonke bese uxinwa umsebenzi wesikole ebusuku. Ingabe uzizwa kanjalo? Emgqeni ongezansi, bhala isifundo osithola sinzima kunazo zonke.

..................................................................................................
Mhlawumbe abazali bakho nothisha bakukhuthaze ukuba wenze okwengeziwe kulesi sifundo. Uma kunjalo, abazami ukukuhlupha! Bamane nje bafuna wenze okusemandleni akho. Yini-ke ongayenza uma kukukhathaza ukwenza lokho abakufunayo kuze kuthi shiya phansi? Uma unamathuluzi
afanele, ungayivula indlela kuleli hlathi. Yimaphi lawo mathuluzi?
Ithuluzi 1: Isimo sengqondo esihle ngokufunda. Kunzima ukuba nomdlandla wokwenza kahle esikoleni uma
ungakuthandi ukufunda. Ngakho zama ukuba nombono obanzi. Umphostoli uPawulu ongumKristu waloba: Umuntu olimayo kufanele alime ngethemba nomuntu obhulayo kufanele abhule ngethemba lokuba
adle.1 Korinte 9:10.
UBUWAZI . . .
Kungase kungabi lula ukuUkukopela kungakwenza
bona inzuzo yokulima (ukuseungabe usethenjwa futhi
benza ngendlela ehlelekile nenezinga lakho lokuqonda
nenjongo) ezifundweni eziumsebenzi wesikole ngeke
lithuthuke. Ngaphezu
thile. Ngani? Ngoba akuzokwakho konke, kulimaza
na zonke izifundo ozifundaubuhlobo bakho noNkuluyo ezingabonakala zidingeka
nkulu.IzAga 11:1.
okungenani hhayi manje.
Noma kunjalo, ukufunda

Ngingenza kanjani kangcono esikoleni? 115

Ukufunda esikoleni
kungafana nokuvula indlela
ehlathini elicinenekodwa
kokubili kungenzeka
ngamathuluzi afanele

izifundo ezihlukahlukene
kuyokwenza uwuqonde
kangcono umhlaba ophila kuwo. Kuyokusiza ukuba ube yizinto zonke kubantu bazo zonke izinhlobo, kukunikeze ikhono
lokuxoxa nabantu bezizinda ezihlukahlukene. (1 Korinte 9:22) Okungenani-ke kuyolola ikhono lakho lokucabangaokuyinto eyokusiza nakanjani
kamuva.
Ithuluzi 2: Umbono omuhle ngamakhono akho. Isikole singembula iziphiwo obungazi ukuthi unazo. UPawulu wabhalela uThimothewu: Vuthela njengomlilo isipho sikaNkulunkulu esikuwe. (2 Thimothewu 1:6) Ngokusobala, uThimothewu wayekade enikezwe inkonzo ethile ekhethekile ebandleni lobuKristu; yize kunjalo, ngisho nekhono ayelinikwe uNkulunkuluisipho sakhekwakudingeka lithuthukiswe ukuze lingahlali liqubile noma liphuphe. Kuyavunywa, amakhono
akho ezintweni zesikole awuwanikiwe uNkulunkulu ngokuqondile. Noma kunjalo, iziphiwo zakho azifani nezabanye. Isikole singakusiza uthole amakhono obungazi ukuthi unawo futhi
uwathuthukise.
Musa ukuzibizela ukufeyila ngokucabanga ukuthi ngeke
neze uthuthuke. Lapho uhlaselwa imicabango engemihle nga116 intsha iyabuza

FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 18
18

Ngiyakubona kwenye intsha engontanga.


Imikhuba yokutadisha eyayinayo esikoleni
yabonakala nasemikhubeni yayo yokutadishela
izinto ezingokomoya. Leyo engazange ifunde
ukuthanda ukutadisha esikoleni yayingenasithakazelo esingako nasesifundweni seBhayibheli
somuntu siqu.
USylvie

makhono akho, yikhiphe ufake emihle. Ngokwesibonelo, lapho


abantu begxeka ikhono likaPawulu lokukhuluma, mhlawumbe
ngokungafanele, waphendula: Ngisho noma ngingenalo ikhono ekukhulumeni, ngokuqinisekile angiyena ongenalo olwazini. (2 Korinte10:10; 11:6) UPawulu wayebazi ubuthaka bakhe.
Kodwa wayezazi nezinto azenza kahle.
Wena-ke? Yiziphi izinto ozenza kahle? Uma ungazazi, kungani ungabuzi umuntu omdala okukhathalelayo? Angakusiza
uzazi lezo zinto futhi uzisebenzise ngokugcwele.
Ithuluzi 3: Imikhuba emihle yokutadisha. Ngeke uphumelele esikoleni uma ufuna ukushaya ngezinqamulelayo. Nakanjani kuzodingeka utadishe.
Yiqiniso, leli gama lingase lingaICEBISO
zwakali kamnandi. Kepha ukuLapho utadisha, qala
tadisha kuyazuziza. Eqinisweni,
ngokuhlola yonke indaba
ngomzamo nje omncane, ungaukuze uthole umqondo
se ukujabulele.
wayo. Ngemva kwalokho,
Kodwa ukuze ube nemikhuyakha imibuzo esekelwe
ezihlokweni eziyinhloko.
ba emihle yokutadisha, kuzoYibe usufunda indaba,
dingeka uhlele isikhathi saubheke izimpendulo.
kho. Khumbulauma usafuEkugcineni, zama
nda, ukutadisha kufanele kuze
ukukhumbula lokho
kuqala. Yiqiniso, iBhayibheokufundile.
li lithi kunesikhathi sokuhleka nesikhathi sokutshakadula.

Ngingenza kanjani kangcono esikoleni? 117

Obheka umoya ngeke ahlwanyele


mbewu; nalowo obheka amafu ngeke
avune.UmShumayeli 11:4.

(UmShumayeli 3:1, 4; 11:9) Ngakho, cishe njengeningi lezingane, nawe ufuna ukuba nesikhathi sokuzilibazisa.1 Kodwa umShumayeli 11:4 uyaxwayisa: Obheka umoya ngeke
ahlwanyele mbewu; nalowo obheka amafu ngeke avune. Sifundani kulokhu? Tadisha kuqala, bese uyadlala. Ungakhathazekiungasithola isikhathi sako kokubili!
Usizo Ngomsebenzi Wakho Wesikole
Kuthiwani-ke kodwa uma unomsebenzi omningi wesikole? Mhlawumbe uzizwa njengoSandrine oneminyaka engu-17,
owathi: Ngichitha amahora amabili kuya kwamathathu ngenza umsebenzi wesikole ekhaya kanye nangezimpelasonto.
1 Ukuze uthole ukwaziswa okwengeziwe ngokuzilibazisa, bheka iNgxenye 8 yale
ncwadi.

engizokwenza!
Emsebenzini wami wesikole olandelayo, ngisa ukuthola
u- kulesi sifundo:
..........................................................................................................................
Ngizolwela ukuthuthuka kulesi sifundo ngokwenza
okulandelayo:
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Thola indawo yokutadishela. Kufanele


ingabi naziphazamiso. Sebenzisa ideski uma
kungenzeka. Ungayivuli i-TV.

Nquma ukuthi yini ebalulekile. Njengoba


isikole sibalulekile, nquma ukuthi ngeke uyibukele i-TV uze uqede umsebenzi wesikole.

Ungawuhlehlisi. Yiba nesimiso sokwenza


umsebenzi wesikole futhi unamathele kuso.

Yiba nesu. Nquma ukuthi yimuphi umsebenzi


ozowenza kuqala, yimuphi ozolandela, njalo
njalo. Bhala ephepheni bese uzibekela isikhathi ozimisele ukusichitha emsebenzini ngamunye. Lapho usuqedile ngomsebenzi othile, phawula ephepheni lakho ukuthi usuqedile ngawo.

Thatha amakhefu. Uma uzwa ukuthi ingqondo yakho isiqala ukuzulazula, thatha ikhefu
elincane. Kodwa buyela kuwona ngokushesha ngangokunokwenzeka.
Zethembe. Khumbula, umehluko phakathi
komfundi ophumelelayo nongaphumeleli
udalwa indlela umfundi azimisele ngayo,
hhayi izinga lokuhlakanipha kwakhe. Ungaphumelela esikoleni. Yenza umzamo, uzowuthola umvuzo.

Ngingenza kanjani kangcono esikoleni? 119

Ungabhekana kanjani nalesi simo? Zama ukusikisela okusekhasini 119.


Ukuvula Indlela
UPawulu wabhalela uThimothewu mayelana nezinto eziphathelene nentuthuko engokomoya: Zinake ngokugcwele
lezi zinto, nangawo wonke amandla akho ukuze intuthuko yakho igqame kubo bonke ukuba bayibone. (1Thimothewu 4:15,
Phillips) Ngokufanayo, uma ukhuthele, intuthuko yakho esikoleni iyobonakala.
Cabanga ngomfanekiso osekuqaleni kwalesi sahluko. Uma
uvaleleke ehlathini elicinene, ungadinga ithuluzi elifanele
ubhushuukuze uvule indlela. Kungokufanayo nangesikole. Kunokuba kukuqede amandla okufunwa abazali bakho nothisha, sebenzisa la mathuluzi amathathu okuxoxwe ngawo
kulesi sahluko ukuze uphumelele esikoleni. Njengoba uthuthuka, uyojabula ngokuthi uwasebenzisile!
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Phezu kwazo zonke izinkinga
onazo esikoleni, manje usuyahlukunyezwa.
Yini ongayenza?
UCABANGANI?

Kungani kufanele uwenze ngenkuthalo


umsebenzi wesikole?
Yisiphi isimiso sokutadisha/sokwenza
umsebenzi wesikole ekhaya esikusebenzelayo?
Iyiphi indawo engcono kakhulu ekhaya ongenzela
kuyo umsebenzi wesikole nongatadishela kuyo?
Yini ongayenza ukuze ukuzilibazisa
nokuzijabulisa kungawaphazamisi amamaki
akho esikole?

120 intsha iyabuza

14

Ngingazivikela
kanjani esikoleni?
Phawula okulandelayo ngokuthi iqiniso noma amanga:

1. Ukuxhaphaza kuhilela ukulinyazwa O Iqiniso


emzimbeni kuphela. O Amanga
2. Ukuhlukumeza ngokobulili ngaso O Iqiniso
sonke isikhathi kuhilela ukuthintwa. O Amanga
3. Amantombazane nawo angaba O Iqiniso
iziqhwaga noma axhaphaze. O Amanga
4. Uma uxhashazwa
noma uhlukunyezwa ngokobulili, O Iqiniso
ayikho into ongayenza ngakho. O Amanga

IZIGIDI zentsha exhashazwa esikoleni nsuku zonke zihlala zisovalweni. URyan osemusha uthi: Uhambo lwemizuzu engu-15
ngebhasi lwangihlukumeza lwaze lwabonakala ludonsa amahora amaningi njengoba ababengihlupha babengithuka bese bengishaya. Enye intsha ihlukunyezwa ngokobulili. U-Anita
osemusha uthi: Umfana othile odumile wangivalela ekhoneni ephasishi wayeseqala ukungithinta ngendlela engafanele.
Ukumtshela ngomusa ukuba angiyeke akuzange kusize. Wayecabanga ukuthi ngiyadlala.
Enye intsha ihlukunyezwa efunda nabo ngisho nakuyi-Internet. Ingabe nawe uyaxhashazwa? Uma kunjalo, yini ongayenza
ngalesi simo esinzima? Kuningi! Kodwa okokuqala, ake sihlukanise okungamanga kokuyiqiniso ngokuhlaziya lokho okushiwo
ekuqaleni kwalesi sahluko.
1. Amanga. Iziqhwaga eziningi zilwa ngamazwi hhayi ngezibhakela. Ukusongela, izinhlamba, ukubhuqa nokudelela kungaba izindlela zokuhlukumeza.
2. Amanga. Ngisho nokuncoma okugigiyela ebulilini,
ihlaya elingcolile, noma ukubuka
omunye sakumkhanuka kungaba
UBUWAZI . . .
ukuhlukumeza ngokobulili.
Ukugqoka imibala ya3. Iqiniso. Iziqhwaga noma
maqembu ezigelekeqe
abahlukumezi kungaba abafana
noma ezinye izinto ezinoma amantombazane.
wehlukanisa kwamanye
kungakwenza uhlase4. Amanga. Ungakwazi ukulwe. Owayeyilungu leqethatha izinyathelo zokunqambu lezigelekeqe uthi:
nda ukuhlukunyezwa. Ake sibone
Uma umuntu egqoka
ukuthi kanjani.
njengomunye wethu ko-

dwa engeyena omunye


wethu, wayezidonsela
amanzi ngomsele. Kwakudingeka ajoyine iqembu lethu noma
alimale.

122 intsha iyabuza

Indlela Yokunqoba
IsiqhwagaNgaphandle
Kokusebenzisa Isibhakela
Ezinye iziqhwaga zifuna ukukuchukuluza ukuze nje zibone ukuthi uzokwenzani. Kodwa
FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 18
18

Uma wazi ukuthi kuzosuka impi, kumelwe


unake izindaba zakho, ugoduke. Abanye
bayabukela, futhi yilapho bengena khona
enkathazweni.
UJairo

iBhayibheli linikeza lesi seluleko esihlakaniphile: Ungasheshi


ukucasuka emoyeni wakho. (UmShumayeli 7:9) Iqiniso liwukuthi, ukubuyisela okubi ngokubi kungafana nokucima umlilo
ngophethiloli futhi kuholela ezinkingeni ezengeziwe. (Roma 12:
17) Ungasehlula kanjani-ke isiqhwaga ngaphandle kokusebenzisa isibhakela?
Ungakunaki konke esikushoyo. Uma sikugcona ukuze sihlekise ngawe, zama ukuhleka ungasinaki kunokuba ucasuke.
Omunye umfana okuthiwa u-Eliu uthi: Ngezinye izikhathi okungcono ukungawanaki amazwi anochuku. Uma isiqhwaga sibona ukuthi amazwi aso awakuthinti, singase siyeke ukukuhlukumeza.
Yiba mnene. IBhayibheli lithi: Impendulo, lapho imnene, iyakunqanda ukufutheka. (IzAga 15:1) Impendulo enomusa iyinto yokugcina isiqhwaga esiyilindele, futhi ingase idambise isimo esishubile. Yiqiniso,
ukwehlisa umoya lapho uhlaseICEBISO
lwa kudinga ukuzithiba. Kodwa
Uma kunesiqhwaga
kuhlale kuyiyona ndlela engcoesikuhluphayo, qina
no. IzAga 29:11 zithi: Isiphukukodwa ungalwi. Sitshele
phuku siyidedela yonke intukungamazwi aqinile ukuba
thelo yaso, kodwa ohlakaniphile
sikuyeke. Sishiye
uzigcina ezolile kuze kube sekungokuthula. Uma
siqhubeka, sibike.
gcineni. Ubumnene buwuphawu lokuba namandla. Umuntu
omnene akahluthuki, kanti

Ngingazivikela kanjani esikoleni? 123

isiqhwaga ngokuvamile singumuntu ongazethembi, okhungathekile, noma ngisho okhathazeke kakhulu. Kungesizathu esihle iBhayibheli lithi: Owephuza ukuthukuthela ungcono kunendoda enamandla.IzAga 16:32.
Zivikele. Uma isimo sibonakala singalawuleki, kungase kudingeke uthole indlela yokubaleka. IzAga 17:14 zithi: Ngaphambi kokuba kuqhume ingxabano, hamba. Ngakho uma kubonakala sengathi kuzoliwa, hamba noma ubaleke. Uma kungenakwenzeka ukuba ubaleke, kungase kudingeke uzivikele nganoma iyiphi indlela ongase uzivikele ngayo.
Sibike. Abazali bakho banelungelo lokwazi okwenzekayo.
Bangakunikeza namacebiso amahle. Ngokwesibonelo, bangase
basikisele ukuba ukhulume nothisha othile ngale ndaba. Qiniseka ukuthi abazali bakho nothisha bangayisingatha ngokuhlakanipha indaba ukuze bangakwandiseli izinkinga.
Liyini iphuzu? Isiqhwaga ngeke siphumelele uma usabela
ngendlela esingayilindele. Ngakho, musa ukusivumela sikucasule. Kunalokho, lawula isimo ngokusebenzisa ukusikisela esisanda kuxoxa ngakho.

Ukucasuka lapho isiqhwaga


sikuchukuluza kufana
nokucima umlilo
ngophethiloli

indlela yokuvimbela
ukuhlukunyezwa ngokobulili
Ungadlali ngothando. Ukudlala ngothando kuwukuzicelela ukuhlukunyezwa. IBhayibheli liyabuza, Ungawabuthela
yini amalahle esifubeni sakho kodwa izingubo zakho zingashi? (IzAga 6:27) Iqiniso liwukuthi, ukudlala ngothando kuwukudlala ngomlilo.
Qaphela abantu ozihlanganisa nabo. Kuyothathwa
ngokuthi izimiso ophila ngazo zifana nezabangane bakho.
Intombazane esencane okuthiwa uCarla, ithi, Uma ujwayelene nabantu abakwamukelayo noma abakuthandayo ukweshelwa, nawe uzohlukunyezwa.1 Korinte 15:33.
Qaphela indlela ogqoka ngayo. Izingubo ezingenasizotha ziwuphawu olucacile lokuthi uhahela ukunakwa abobulili obuhlukilefuthi bazokunaka.Galathiya 6:7.
Ungafihli ukuthi ungumKristu. Uma uzifihla, akekho
oyolindela ukuba uphile ngezimiso zobuKristu.Mathewu
5:15, 16.

Ukubhekana Nokuhlukunyezwa Ngokobulili


Uma uhlukunyezwa ngokobulili, unelungelo lokucasuka!
Umbuzo uwukuthi, Yini ongayenza ngakho? Kuningi! Nakhu
ukusikisela okumbalwa.
Yenqaba ngokuqinile lapho uyengelwa ezenzweni zobulili.
Abahlukumezi bangase bacabange ukuthi ukwenqaba ngokunqikaza empeleni kusho ukuthi uyavumanoma okungenani ukuthi
ungase uvumengaphandle kwalapho ubabonisa ngenye indlela.
Ngakho ucha wakho mawusho ucha. (Mathewu 5:37) Uma ulokhu unsinsitheka noma ukhophozela, ngisho noma wenziwa amahloni, ungase uthumele umyalezo ongewona kumhlukumezi. Qina
futhi ungagunci. Lena indlela engcono kakhulu yokuzivikela!
Vuka indlobane. U-Anita osemusha uthi ngowayemhlukumeza: Kwadingeka ngimphoxe phambi kwabangane bakhe
Ngingazivikela kanjani esikoleni? 125

Uma kungenzeka, ngokusemandleni enu,


yibani nokuthula nabantu bonke.Roma 12:18.

ngokumemeza ngimtshele ukuthi ANGANGITHINTI kanjalo!


Waba yini umphumela? Bamhleka bonke abangane bakhe. Wathi ukungishalazela isikhashana, kodwa ngemva kwezinsukwana, waxolisa ngayekwenzile futhi kamuva wangivikela nokungivikela lapho othile ezama ukungihlupha.
Uma amazwi engasebenzi, hamba. Okungcono nakakhulu, baleka. Futhi uma ungakwazi ukubaleka, unelungelo lokuzivikela ekuxhashazweni. (Duteronomi 22:25-27) Enye intombazane engumKristu ithi, Lapho omunye umfana ezama ukungibamba, ngamshaya ngesibhakela, ngabaleka!
Tshela othile. U-Adrienne oneminyaka engu-16 uyavuma: Yilokho okwadingeka ngikwenze ekugcineni. Ngacela iseluleko kubazali bami lapho umfana engangicabanga ukuthi ungumngane wami engafuni ukungiyeka. Lapho ngenqaba, yilapho aphikelela khona, njengokungathi siyadlala. Abaza-

engizokwenza!
Uma umuntu engidelela noma engisukela, ngizo ..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Ukuze ngigweme ukuzidonsela amanzi ngomsele, ngizo..........................................................................................................................


..........................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Tshela umuntu
okuhlukumeza
ngokobulili ukuba
ahlukane nawe!

li baka-Adrienne bamnikeza iseluleko esiwusizo,


esamsiza wakwazi ukubhekana kangcono nale
nkinga. Ngokungangabazeki nabakho abazali
bangakusiza.
Uk u h l u sh w a i s i qhwaga noma ukuhlukunyezwa ngokobulili akumnandi. Kodwa kukhumbule njalo lokhu: Intsha engamaKristu akudingeki ibe izisulu ezizodlala iziqhwaga; kungafanele futhi ibekezelele noma iyengwe izenzo
zomhlukumezi. Ngokuthatha izinyathelo okukhulunywe ngazo,
ungakwazi ukubhekana nalezi zinselele.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ukucindezela kontanga kungelinye lamathonya anamandla kakhulu okumelwe ubhekane
nawo. Funda indlela yokubhekana nako ngesibindi.
UCABANGANI?

Ungakubonisa kanjani ukuzethemba


okwengeziwe nesizotha endleleni oziphatha
ngayo, ngaleyo ndlela unciphise amathuba
okuxhashazwa?
Yini ongayenza uma uhlukunyezwa ngokobulili?
(Cabanga ngezimo ezivamile nendlela
ongasabela ngayo.)

Kungani kufanele ukubheke njengento engath


sina ukuhlukunyezwa ngokobulili?

Ngingazivikela kanjani esikoleni? 127

15

Ngingamelana kanjani
nokucindezela kontanga?
Kuningi obhekana nakho esikoleniukubhema, izidakamizwa nobulili. Uyazi ukuthi lokho izingane ezifuna
ukwenze kuwubuwula. Kodwa kuka isikhathi lapho uba
nomuzwa wokuthi ngeke usakwazi ukuhlehla.U-Eve.

KUNGOKWEMVELO ukufuna ukwamukeleka kwabanye. Yingakho ontanga bephumelela ukukucindezela. Ngokwesibonelo, uma ukhuliswa njengomKristu, uyazi ukuthi izinto ezifana
nobulili ngaphambi komshado nokusebenzisa kabi utshwala azilungile. (Galathiya 5:19-21) Kepha iningi lontanga yakho lifuna
uzenze nalo lezi zinto. Ingabe liye lacabanga ngazo, labe selinquma ukuzenza? Cishe akunjalo. Imvamisa yabo isuke ivume128 intsha iyabuza

Ohamba nabahlakaniphile uyohlakanipha,


kodwa osebenzelana neziphukuphuku
kuyomhambela kabi.
IzAga 13:20.

le ukuthonywa abanye. Ifuna ukwamukeleka, ngakho ivumela


abanye ukuba balolonge lokho elikukholelwayo. Ingabe kunjalo
nangawe? Noma, ingabe unaso isibindi sokumelela izinkolelo
zakho?
Umfowabo kaMose, u-Aroni, wanqotshwa ukucindezela
okungenani kanye. Lapho ama-Israyeli ebuthanela kuye
futhi emnxusa ukuba awenzele unkulunkulu, wavele wenza lokho ayemtshela kona! (Eksodusi 32:1-4) Cabanga nje
lena kwakuyindoda eyayibhekane noFaro, yamtshela isigijimi sikaNkulunkulu ngesibindi. (Eksodusi 7:1, 2, 16) Kodwa lapho ama-Israyeli akubo emcindezela, u-Aroni wagoba.
Kubonakala sengathi wakuthola kulula ukubhekana nenkosi
yaseGibhithe kunokumelana nabantu bakubo!
Kuthiwani ngawe? Ingabe
ukuthola kunzima ukumelela loUBUWAZI . . .
kho owaziyo ukuthi kulungile?
Zimbalwa izingane
Ungathanda yini ukukwazi ukuofunda nazo eziyobe
melana nokucindezela kontanga
zisakuthinta ngemva
ngaphandle kokubonakala wesakonyaka waqeda isikole.
ba futhi uthukile? Ungakwazi! IsiEziningi ziyobe
hluthulelo siwukukubona kuseza
zingasalikhumbuli

kwagama lakho. Kodwa


le ukucindezela bese unquma kuabakinifuthi ikakhulu
sengaphambili ukuthi yini ozoyeuJehova uNkulunkulu
nza. Izinyathelo ezine ezilandelabayolokhu beyikhayo zizokusiza ukuba ukwenze lothalela inhlalakahle
kho.
yakho.IHubo 37:23-25.
1. Kulindele. (IzAga 22:3)
Ezikhathini eziningi, ungayibona

Ngingamelana kanjani nokucindezela kontanga? 129

isekude inkinga. Ngokwesibonelo, phambi kwakho ubona idlanzana lofunda nabo libhema. Angakanani amathuba okuthi bangase bakunike ugwayi? Ngokuyilindela le nkinga, uyokulungela ukuyigwema noma ukubhekana nayo.
2. Cabanga. (Hebheru 5:14) Ungase uzibuze, Ngiyozizwa
kanjani ngokuhamba kwesikhathi uma ngilandela umshungu?
Yiqiniso, ontanga bangase bakwamukele okwesikhashana. Kodwa uyozizwa kanjani kamuva lapho usunabazali bakho noma
amanye amaKristu? Ingabe uzimisele ukudela ukuma okuhlanzekile noNkulunkulu ukuze nje ujabulise ofunda nabo?
3. Nquma. (Duteronomi 30:19) Zonke izinceku zikaNkulunkulu kuyofanele nakanjani zikhethe phakathi kokwethembeka
nezibusiso zako, nokungathembeki nemiphumela yako ebuhlungu. Amadoda afana noJosefa, uJobe, noJesu akhetha kahle,
kanti uKhayini, u-Esawu noJuda benza ukukhetha okubi. Manje
yithuba lakho lokuba unqume. Uzokwenzenjani wena?
4. Thatha isinyathelo. Ungase ucabange ukuthi lokhu yikho okunzima kunakho konke. Akunjalo! Uma ubusucabangile
ngemiphumela futhi wanquma, ukucacisa ukuthi umiphi kungaba lula ngendlela emangalisayofuthi kuzuzise. (IzAga 15:23)
Ungakhathazekiakudingeki uze ubashumayeze ngeBhayibheli ontanga. Ukumane wenqabe ngokuqinile kungase kwanele. Noma, ukuze ucacise ukuma kwakho okungaguquki, ungase
ukhethe ukuthi:
Ningangibali mina!
ICEBISO
Angizenzi izinto ezinjalo!
Kahleni, angithi niyazi ukuUkuze ube nesibindi
thi angikwenzi lokhu!
esengeziwe, funda okuhlangenwe nakho
Into esemqoka ukuba upheokunyathelisiwe kwezindule ngokushesha nangokuqinceku zikaJehova zosuku
niseka. Uma wenza kanjalo, uyolwanamuhla eziye zakumangala ukuthi ontanga yakho
melela ngempumelelo
bayoshesha kanjani ukukuyeka!
okulungile.
Kuthiwani-ke kodwa uma bekuchwensa? Ake sithi bathi, Iku-

130 intsha iyabuza

FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE NGALE NDABA
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 99

Abafana abaningi bayazi ukuthi nginguFakazi


futhi bayangihlonipha.Uma bezoxoxa ngento
embi, bathi, Mike, sesizoxoxa manje, uma
ufuna ukuhamba, hamba.
UMike

phi inkinga yakho kantiuyigwala? Kubone ukuthi kuyini


ngempela lokhu kuchukuluzakuwukucindezela kontanga nje
kwaphela. Ungaphendula kanjani? Okungenani kunezinto ezintathu ongazisho.
Ungase ukwamukele ukugconwa. (Uqinisile, vele ngiyesaba! Yibe usuchaza kafushane isizathu sakho.)
Ungase uphebeze ukucindezela ngokucacisa ukuma kwakho, ngaphandle kokuphikisana nabo.
Ungase ukubuyisele kubo ukucindezela. Yisho isizathu sokwenqaba kwakho bese uzama ukubonisana nabo. (Uyazi,
akukufanele ukubhema!)
(Iqhutshwa ekhasini135)

engizokwenza!
Ngingalungiselela ukumelana nokucindezela kontanga ngoku .................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Uma ontanga bezama ukungicindezelela ekuziphatheni


okungalungile ngizo.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

uhlelo lokumelana nokucindezela kontanga


1

Isam
pula

kulindele

Siyini isilingo? Ukubhema ugwayi.


Kukuphi lapho ngingase ngibhekane naso khona? Ngaphandle kwekilasi.

2
cabanga

Kuyokwenzekani uma
ngisivumela lesi silingo?
Ngiyodumaza uJehova
nabazali bami. Ngiyodliwa
unembeza. Kuyoba nzima
ukwenqaba esikhathini
esilandelayo.

3
nquma

Uma ngisivumela,
kuyobe kungoba
Angikuhlomele ngokwanele
ukubhekana nokucindezela
kontanga. Ngithanda
ukwamukelwa ontanga
kunokwamukelwa uJehova.

Kuyokwenzekani uma
ngimelana naso?
Ngingase ngigconwe noma ngibizwe ngamaganyana. Abanye
engifunda nabo bangase bangixwaye. Kodwa ngiyobe ngijabulisa uJehova, futhi ngiyoqina
ngokwengeziwe.
Ngiyomelana naso ngoba
Ngiyazi ukuthi kudumaza
uJehova futhi ukubhema
kungalimaza impilo yami.

4
thatha
isinyathelo

Ngizokwenqaba bese ngiyahamba.

ukuchwensa kontanga

Uma untanga engicindezela ethi: Nank ugwayi, donsa kancane.


Yini, uyesaba? Ngingasabela ngoku-

kwamukela
kuphebeza
Uqinisile. Vele
Ungadlali ngogwayi
ngiyawesaba ugwayi. wakho ngokuwunika
Angifuni ukungenwa
mina.
umdlavuza
wamaphaphu.

kubuyisela kuye
Ngiyabonga. Uyazi,
akukufanele
ukubhema!

PHAWULA: Suka ngokushesha kuleyo ndawo uma ontanga beqhubeka bekucindezela. Uma uqhubeka unabo, maningi amathuba okuba ube
upopayi wabo. Manje zigcwalisele elakho ishadi ekhasini elilandelayo.

uhlelo lokumelana nokucindezela kontanga


1
Siyini isilingo?

Kulindele

Kop
is
le ha
kha li
si!

............................................................................

Kukuphi lapho ngingase ngibhekane naso khona? .............................

2
.............................................

cabanga

Kuyokwenzekani uma
ngisivumela lesi silingo?

.............................................

Kuyokwenzekani uma
ngimelana naso?
.............................................
.............................................

.............................................

.............................................

3
.............................................

nquma

Uma ngisivumela, kuyobe


kungoba . . .

.............................................
.............................................

.............................................

.............................................
.............................................
.............................................

4
thatha
isinyathelo

.............................................

Ngiyomelana naso ngoba . . .

Ngizo . . .
.............................................
.............................................

ukuchwensa kontanga

Uma untanga engicindezela ethi: ...............................................


Ngingasabela ngoku-

kwamukela

kuyephebeza

kubuyisela kuye

................................ ................................ ................................


................................ ................................ ................................
................................ ................................ ................................
Indlela oyosabela ngayo yiprakthize nomzali noma umngane ovuthiwe.

133

ISIBONELO ESIHLE

AmaHebheru
Amathathu
UHananiya, uMishayeli no-Azariya bami ethafeni laseDura,
eduze kwaseBhabhiloni. Bonke abantu ababazungezile bakhothamele isizemazema sesithombe. Naphezu kokucindezela
kontanga nosongo lwenkosi, lezi zinsizwa azishintshi. Ngenhlonipho kodwa ngokuqiniseka zitshela uNebukhadinezari
ukuthi ngeke zisishintshe isinqumo sazo sokukhonza uJehova.Daniyeli 1:6; 3:17, 18.
Lezi zinsizwa zazincane ngesikhathi zidingiselwa eBhabhiloni. Ukwethembeka kwazo zisencanengokwenqaba ukudla ukudla okwakungenzeka ukuthi kwenqatshelwe eMthethweni kaNkulunkulukwazihlomisela ukubhekana
nezinselele ezinzima kamuva ekuphileni. (Daniyeli 1:6-20) Zazizibonele ukuthi ukulalela uJehova kuyinkambo yokuhlakanipha. Ingabe nawe uzimisele ngendlela efanayo ukunamathela
ezindinganisweni zikaNkulunkulu naphezu kokucindezela kontanga? Uma ufunda manje usemusha ukulalela uJehova ezintweni ezingase zibonakale zincane, uyokuhlomela kangcono
ukuhlala uthembekile lapho usubhekene nezinselele ezinkulu
kamuva ekuphileni.IzAga 3:5, 6; Luka 16:10.

Uma uvuma ukucindezelwa ontanga,


uba upopayi wabo
(Isuka ekhasini131)

Uma ontanga yakho beqhubeka nokukugcona, hamba! Uma ulokhu ulapho,


bazolokhu bekucindezela. Ngisho nalapho
kudingeka uhambe, khumbula: Nguwe olawule isimo. Awuzange uvumele ontanga bakwenze ufane nabo!
Abanye ontanga bangase bakugcone bathi uyehluleka ukuzicabangela. Kodwa uyakwazi
ukuzicabangela! Empeleni, uJehova ufuna ukuba
uzitholele ngokwakho ukuthi kungcono ukwenza intando yakhe. (Roma 12:2) Pho kungani uvumela ontanga yakho bakwenze upopayi
wabo? (Roma 6:16) Kumelele lokho owaziyo
ukuthi kulungile!
Uma sikhuluma iqiniso, ngeke wakucashela
ukucindezela kontanga. Kodwa unganquma ukuthi
yini ozoyenza, ucacise ukuma kwakho, futhi ulawule isimo. Ekugcineni, isinqumo ngesakho!Joshuwa 24:15.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ingabe uphila ukuphila
okumbaxambili? Buhle buni nje kodwa obungaba khona
uma abazali bakho bekuthola lokho?
UCABANGANI?

Izinyathelo ezine ezikulesi sahluko zingakusiza


kuziphi izimo?
Kungenzekani uma unganqotshwa ukucindezela
kontanga?
Yiziphi ezinye zezindlela ongamelana ngazo
nokucindezela kontanga?

Ngingamelana kanjani nokucindezela kontanga? 135

16

Ukuphila
okumbaxambili
ubani okumelwe
azi?
Ukuphuza utshwala
Ukuzihlanganisa nabantu abazali bakho
abababheka njengabangane ababi

Ukulalela umculo ongcolile


Ukuya emaphathini axokozelayo
Ukufihla ukuthi uphola nothile
Ukubukela amabhayisikobho

anobudlova noma ukuziphatha okubi,


noma ukudlala imidlalo yama-video
enobudlova
Ukuthuka inhlamba

136 intsha iyabuza

BHEKA uhlu olusekhasini elandulele. Ingabe kulezi zinto zikhona ozenza abazali bakho bengazi? Uma zikhona, cishe
uyazi ukuthi okwenzayo akulungile. Ungase udliwe ngisho
nawunembeza. (Roma 2:15) Noma kunjalo, kwakucabanga
nje ngokutshela abazali bakho ngalokhu akujabulisi. Futhi lapho ucabanga ngemiphumela engase ilandele, ungase uzitshele ukuthi inengqondo le nkulumo, Lokho abazali bami
abangakwazi ngeke kubalimaze. Kodwa ingabe uyazi ukuthi
inkambo yakho ingase isho ukuthi uphila ukuphila okumbaxambili? Yini okungenzeka ikwenze waphila ngaleyo ndlela?
Ihuha Lokufuna Ukuzibusa
IBhayibheli lithi ekugcineni indoda iyoshiya uyise nonina. (Genesise 2:24) Kungokufanayo nangowesifazane. Kungokwemvelo ukuba ufune ukukhula, ukuzicabangela nokuzenzela izinqumo. Kodwa lapho abazali benqaba ukunikeza
imvume yokwenza izinto abacabanga ukuthi azihlakaniphile
noma azilungileenye intsha iyavukela.
Kuyavunywa, abanye abazali bangase babonakale benesandla esiqine kakhulu. Asizibuki izithombe zebhayisikobho, kukhononda intombazanyana egama layo linguKim.
Iyanezela, Ubaba usesenqabele ukulalela cishe yonke inhlobo yomculo! Njengoba iphila phakathi kwemingcele eyibheka njengengenangqondo, enye intsha iqala ukusa inkululeko enkudlwana ejatshulelwa ontanga bayo.
Intombazane egama layo linguTammy iveza esinye isizathu esenza abanye baphile ukuphila okumbaxambiliukufuna ukwamukelwa izingane abafunda nazo. Uyakhumbula:
Ngaqala ngokusebenzisa inkulumo engcolile esikoleni. Kwangenza ngazizwa ngifana nezinye izingane. Kamuva ngazama ukubhema. Futhi ngangiphuza utshwala ngize ngidakwe.
Ngase ngiqala ukujolangasese, ngoba abazali bami babenesandla esiqinile bengafuni ukuba ngithandane nothile.

Kwenzeka okufanayo nakuPete, umfana oweve eshumini


Ukuphila okumbaxambiliubani okumelwe azi? 137

nambili: Ngakhuliswa njengomunye woFakazi BakaJehova. Kodwa ngangikwesaba kakhulu ukugconwa. Wabhekana kanjani nokwesaba kwakhe? Uthi, Ngazama ukuba isilomo. Ngangiqamba amanga futhi ngenze izaba mayelana nokuthi kungani ngingazitholi izipho ngamaholide enkolo. Lapho uPete eseqale ukwenza izono ezincane, washeshe wahi
leleka ekuziphatheni okubi okungath sina.
Akukho Okufihliwe
Ukuphila ukuphila okumbaxambili akuyona into entsha.
Amanye ama-Israyeli asendulo nawo azama ukwenza okufanayo. Kepha umprofethi u-Isaya wawaxwayisa: Maye kulabo abajula kakhulu ekuthukuseleni uJehova injongo, nalabo
abazenzo zabo zenzeke endaweni emnyama, kuyilapho bethi:
Ngubani osibonayo, ngubani owaziyo ngathi? (Isaya 29:15)
Ama-Israyeli akhohlwa ukuthi uNkulunkulu wayeyibona imisebenzi yawo. Ngesikhathi esifanele wawenza alandisa ngeziphambeko zawo.
Kungokufanayo nanamuhla. Ngisho noma ungase ubahlele abazali bakho ukuziphatha kwakho okubi, ngeke umhlele uJehova uNkulunkulu izenzo zakho. EyamaHebheru 4:
13 ithi: Akukho ndalo engabonakali emehlweni akhe, ko
dwa zonke izinto zze futhi zeUBUWAZI . . .
nekwe obala emehlweni aloUkudliwa unembeza
wo esiyolandisa kuye. Kusiza
kungaba usizo; kungenza
ngani-ke ukuhla? Khumbula,
umuntu alungise
ngeke umkhohlise uNkulunkuinkambo embi. Kodwa
umuntu ophikelela
lu ngokumane ushaye sengathi
esonweni ulimaza
uyamkhonza lapho usemihlaunembeza wakhe. Awube
nganweni engokwenkolo. UJeusazwela kuhle kwesihova uyazi uma abantu bemdukhumba esibhashuliwe
sase sidebezwa.
misa ngezindebe kodwa izinhli1 Thimothewu 4:2.
ziyo zabo zikude naye.Marku 7:6.

138 intsha iyabuza

Omboza izeqo zakhe ngeke aphumelele,


kodwa ozivumayo azishiye
uyoboniswa isihe.IzAga 28:13.

Uqaphelile yini ukuthi abantu abaphila ukuphila okumbaxambili bazwisa uJehova ubuhlungu? Kungenzeka ngempela
lokho? Yebo kungenzeka! Lapho abantu bakwa-Israyeli wasendulo belahla uMthetho KaNkulunkulu, bamzwisa ubuhlungu oNgcwele ka-Israyeli. (IHubo 78:41) Yeka ubuhlungu
okumelwe ukuba uyabuzwa namuhla lapho intsha ekhuliswe
ngesiyalo nangokuqondisa umqondo kukaJehova yenza izinto ezingalungile ngasese!Efesu 6:4.

Lungisa Izindaba
Yebo, unesibopho sokuba uvume izinto obuzenza ngasese kuNkulunkulu, kubazali bakho nakuwe ngokwakho. Yiqiniso, lokhu kungase kukwenze uphoxeke futhi mhlawumbe kube nemiphumela ethile edabukisayo. (Hebheru 12:
11) Ngokwesibonelo, uma ubunomkhuba wokuqamba amanga nokukhohlisa, wenze kwaba nzima ngabazali bakho ukuba bakwethembe. Ngakho ungamangali uma bekubekela
imingcele eqatha kunangaphambili. Ngisho kunjalo, ukuvuma
ICEBISO
amaphutha akho kuyinkambo
engcono kakhulu. Ngani?
Ungawanciphisi amaphutha akho, kodwa
Cabanga ngalo mfanekiso:
gwema nogibe lokuzisola
Zicabange wena nabakini nihangokweqile. Khumbula
mba ngezinyawo nibuka indaukuthi uJehova ukulungele ukuthethelela.
wo. Kuthi lapho abazali bakho

IHubo 86:5.
besabheke le, wephule umyalo wabo, usuke eduze kwabo,

Ukuphila okumbaxambiliubani okumelwe azi? 139

Ngicabanga ukuthi intsha kufanele


iziveze ukuthi ingamaKristu anezindinganiso
eziphakeme zokuziphatha. Kufanele isheshe
iziveze. Uma izindela, kuyoba nzima
nakakhulu.
ULinda

ushone le bese uyaduka. Kungalindelekile, uzithola usubisha


odakeni. Ingabe ubuyoba namahloni okucela usizo? Ingabe
ubuyokhathazeka ngokuthi abazali bakho bangase bakujezise
ngokungazilaleli izixwayiso zabo? Cha! Ubuyomemeza kucishe kushe izwi!
Ngokufanayo, uma uphila ukuphila okumbaxambili, udinga usizo ngokushesha. Khumbula, ngeke ukushintshe osekwenzekile. Kodwa ungalishintsha ikusasa. Noma kungaze
kube buhlungu futhi kube nzima kangakanani, kuwukuhlakanipha ukucela usizo ngaphambi kokuba udale umonakalo owengeziwe kuwena noma emkhayeni wakini. Uma uziso-

engizokwenza!
Uma bengiphila ukuphila okumbaxambili, ngizokhuluma no-

..........................................................................................................................
Ngingabhekana nanoma yisiphi isiyalo engisitholayo ngoku..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Uma ubisha
esihlabathini esimanzi
esiwukuphila ukuphila okumbaxambili,
kudingeka ucele usizo

la ngempela ngenkambo yakho, uJehova uyokubonisa isihe.


Isaya 1:18; Luka 6:36.
Ngakho-ke, tshela abazali bakho iqiniso. Kwamukele ukuthi bezwa ubuhlungu. Samukele isiyalo sabo. Uma wenza kanjalo, uyothokozisa abazali bakho noJehova uNkulunkulu.
Uyothola injabulo enkulu yokuphinde ube nonembeza ohlanzekile.IzAga 27:11; 2 Korinte 4:2.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Kuningi ofana ngakho nofunda
nabo. Kodwa yini okufanele uyazi ngabangane
basesikoleni?
UCABANGANI?

Yini eyenza enye intsha iphile ukuphila


okumbaxambili?
Yimiphi eminye yemiphumela yokuphila ukuphila
okumbaxambili?
Kungani kuwufanele umzamo ukugqashula
ekuphileni okunjalo?

Ukuphila okumbaxambiliubani okumelwe azi? 141

17

Yini okufanele
ngiyazi ngabangane
basesikoleni?
Ngezinye izikhathi ngibona ezinye izingane,
bese ngicabanga, Azive zizwana. Nami ngifuna
ukuba nabangane abanjengalaba. UJoe.
Ngangingenankinga yokwenza abangane
esikoleni. Kwakulula. Kwakuyileyo inkinga
yami.UMaria.

BONKE abantu bayabadinga abanganeabantu abangaba


nabo ngezikhathi ezinhle nabangancika kubo ezikhathini ezimbi. UJesu wayenabo abangane futhi wayekujabulela ukuchitha isikhathi nabo. (Johane 15:15) Lapho esebhekene nokufa
esigxotsheni sokuhlushwa, umngane kaJesu omkhulu uJohane, umfundi ayemthanda, wayeseduze. (Johane 19:25-27;
21:20) Uyabadinga abangane abanjaloabantu abayonamathela kuwe kukuhle kukubi!
Mhlawumbe unomuzwa wokuthi usubatholile abangane
abanjalo esikolenioyedwa noma ababili ofunda nabo enijwayelene kakhulu naye. Nithanda izinto ezifanayo futhi niyakujabulela ukuxoxa. Ungase ungababoni bewuhlobo olubi
lwabangane. (1 Korinte 15:33) Lezi zingane uzibona cishe nsuku zonke, kusho u-Anne. Ngakho uzizwa ukhululekile uma unazo. Akufani nokuba phakathi kwabazalwane
nodadewenu abangokomoya okuye kuthi ngezinye izikhathi
ube nomuzwa wokuthi kudingeka uyibhekisise indlela owenza
ngayo. Kodwa esikoleni uyakhululeka. Ngaphezu kwalokho,
ungazithola usubheka izinto njengoLois, othi, Ngangifuna
abangane bami basesikoleni babone ukuthi oFakazi BakaJehova abahlukile njengoba wonk umuntu ecabanga, babone
ukuthi nathi singabantu abavamile. Ingabe yizizathu ezinengqondo lezo zokuba umngane omkhulu nezingane ofunda
nazo?
Kungani Kunesidingo Sokuqapha?
Cabanga ngokwenzeka kuMaria, ocashunwe ekuqaleni.
Ubuntu bakhe obunobungane benza kwaba lula ukuba abe

Esikoleni ngangivame ukwenza okwenziwa


ezinye izingane, ngakho kwakulula ukwenza
abangane. Kodwa ngafunda emaphutheni ami.
Manje nginabangane ebandleniabangane
engingabethemba.
UDaniel

Yini okufanele ngiyazi ngabangane basesikoleni? 143

Ngenza zonke izinto ngenxa yezindaba


ezinhle, ukuze ngibe umhlanganyeli
wazo nabanye.1 Korinte 9:23.

nabangane, kodwa kwaba nzima ukuba akhethe abafanelekayo. Uyavuma, Ngangikuthanda ukuthandwa amantombazane nabafana. Ngenxa yalokho ngazithola sengiwela kancane
kancane ogibeni lwaleli zwe. ULois wabhekana nesimo esifanayo. Uthi: Izimo zengqondo zezinye izingane zangithonya.
Ngaqala ukwenza njengazo.
Akumangalisi lokho. Angithi ukuze ulondoloze ubungane
obuseduze nomuntu, kudingeka uthande izinto azithandayo
nazibheka njengezibalulekile. Uma wakha ubungane obuseduze nabantu abangazisekeli izinkolelo nezindinganiso zakho
ezingokomBhalo, ubungane benu buyokuthonya nakanjani
ukuziphatha kwakho. (IzAga 13:20) Ngesizathu esihle, umphostoli uPawulu wabhala: Ningaboshelwa ejokeni nabangakholwa.2 Korinte 6:14.
Ongakwenza
Ingabe iseluleko sikaPawulu sisho ukuthi kufanele uzixwaye izingane ofunda nazo
futhi ungangeneki? Cha! UkuICEBISO
ze afeze ukuthunywa kokwenza
Uma abathile ofunda
abantu bazo zonke izizwe babe
nabo ekilasini bethanda
abafundi, amaKristu kudingeka
ukufunda ngezinkolelo
akwazi ukuxoxa namadoda nazakho, bavumele nabo
baveze eyabo imibono.
besifazane bazo zonke izinhlaLalela ngobuqotho. Lapho
nga, izinkolo namasiko.Maukhuluma, khuluma
thewu 28:19.
ngomoya omnene
Umphostoli uPawulu wabenangenhlonipho ejulile.
1 Petru 3:15.
ka isibonelo esihle kulokhu. Wayekwazi ukuxoxa nabantu bazo

144 intsha iyabuza

zonke izinhlobo, nakuba ayeUBUWAZI . . .


nezinkolelo ezingefani nezabo.
Abaningi abakhonza
(1 Korinte 9:22, 23) UngasilauNkulunkulu
namuhla
ndela isibonelo sikaPawulu.

bafunda ngeBhayibheli
Yiba nomusa kontanga. Funda
enganeni ababefunda
ukukhuluma kahle nabo. Kenayo eyaba nesibindi
sokukhuluma ngokholo
pha yilwa nesiso sokukhuluma
lwayo.
nokuziphatha njengabo. Kunalokho, ngokushesha nje, bachazele ngenhlonipho isizathu esenza
ukhethe ukuphila ngezimiso zeBhayibheli.2 Thimothewu
2:25.
Yiqiniso, uyohluka kubo, futhi ukuhluka akuyona into elula. (Johane 15:19) Kodwa kungani ungayibheki kanje le ndaba? Ukube ubusesikebheni esizungezwe abantu abaminzayo
emanzini, ubungabasiza kanjaningokushiya isikebhe bese
uziphonsa emanzini lapho bekhona? Lutho neze!

engizokwenza!
Uma nginomuzwa wokuthi sengisondelene kakhulu
nengane engifunda nayo ekilasini, ngizo .................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Uma ingane yesikole ihlekisa ngezinkolelo zami,


ngizobhekana nesimo ngoku.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) bami


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Ungamsiza kanjani
kangcono umuntu ominzayo
ngokuziphonsa emanzini
noma ngokumnikeza
okuthile kokumsindisa?

Ngokufanayo, esikoleni uzungezwe abantu abangenaso


isivikelo esilethwa ukuba omunye wabangane bakaJehova. (IHubo 121:2-8) Ukube ubungashiya izimiso zikaJehova
ukuze usondelane nabo, ubuyoyifaka engozini impilo yakho
engokomoya kanye nenjabulo yakho. (Efesu 4:14, 15; Jakobe 4:4) Yeka ukuthi bekungaba ngcono kanjani uma ubungazama ukusiza ofunda nabo bangene kanye nawe esikebheni
esingokomfanekiso, ngokubabonisa indlela yokukhonza uJehova. Ngempela, iyiphi enye indlela engcono kunale ongaba
ngayo umngane weqiniso?
UCABANGANI?

Ucabanga ukuthi kungani kungase kubonakale


kulula ukwenza abangane esikoleni
kunasebandleni lobuKristu?
Yiziphi izingozi zokuchitha isikhathi esengeziwe
ngemva kwesikole nengane engakholwa ofunda
nayo?
Kusiza ngani ukutshela izingane ofunda nazo
ukuthi ungomunye woFakazi BakaJehova?

146 intsha iyabuza

ISIKOLE NONTANGA

imizwa yami

Yisiphi isimo okuthola kunzima kakhulu ukubhekana


naso esikoleni?

Bhala ukuthi uhlela ukuyisingatha kanjani le nkinga.

147

IZINDABA
ZEMALI

Ibaluleke kangakanani O Ayibalulekile


imali enjabulweni O Inokubaluleka okuthile
yakho? O Ibaluleke kakhulu
Ukhuluma kangaki O Angivamile
ngemali noma ngezinto O Ngezikhathi ezithile
engazithenga? O Njalo nje

Cishe njengoba abazali bakho beye bakutshela izikhathi eziningi, imali ayicoshwa phansi. Baqinisile. Yingakho kubalulekile ukuba uyisebenzise ngokucophelela. Nakuba imali ifeza injongo ebalulekile,
ingabangela ukucindezeleka, ilimaze ubungane futhi
iqede ubuhlobo bakho noNkulunkulu. Yiqiniso, isimo
sakho sengqondo ngemali singaba nethonya elikhulu
kuwe. Izahluko 18-20 zizokubonisa indlela yokuba nombono olinganiselayo.
149

18

Ngingayithola
kanjani imali?
Ngifuna imali yokuthenga imoto.USergio.
Ngiyakuthanda ukuthenga.ULaurie-Ann.
Kunezinto ezinhle ngempela, futhi ngingathanda
ukuba nazo; kodwa abazali bami abanamali
yokungithengela zona.UMike.

UNGASE ube nezizathu ezifanayo zokufuna ukuba nemali.


Noma mhlawumbe kudingeka uthole imali ukuze usize ekusekeleni umkhaya wakini. Ngisho noma ungazikhokheli ngokuqondile izindleko zasekhaya, ukuzithengela ngemali yakho izingubo noma ezinye izinto kungase kubethule umthwalo ongokwezimali abazali bakho.
Kunoma yikuphi, ukuzitholela wena noma umkhaya wakini
izinto kudinga imali. Nakuba uJesu athembisa ukuthi uNkulu150 intsha iyabuza

Ivila liyafisa, kodwa umphefumulo


walo awunalutho. Nokho, umphefumulo
wabakhutheleyo uyokhuluphaliswa.
IzAga 13:4.

nkulu uyobanakekela labo abafuna kuqala uMbuso kaNkulunkulu, umKristu kusadingeka enze okuthile ukuze azinakekele.
(Mathewu 6:33; IzEnzo 18:1-3; 2 Thesalonika 3:10) Ngakho,
ungayithola kanjani imali? Okubaluleke nakakhulu, ungawulondoloza kanjani umbono olinganiselayo ngemali?
Indlela Yokuthola Umsebenzi
Uma kunokuthile okudinga ngempela kodwa okubiza kakhulu ukuba abazali bakho bangakuthengela, ungase ufune umsebenzi ozokungenisela imali eyanele ukuze uzithengele
wena leyo nto. Khuluma nabazali bakho ngale ndaba. Bangase
bahlabeke umxhwele ngokufuna kwakho ukuthatha lesi sinyathelo. Ake sithi bayavuma futhi kusemthethweni ukuba usebenze, nanka amacebiso amane azokusiza uthole umsebenzi.
Tshela abanye. Tshela omakhelwane, othisha nezihlobo
ukuthi ufuna umsebenzi. Uma unamahloni okubacela ngokuqondile ukuba bakufunele umsebenzi, ungase ubabuze ukuthi babenza msebenzi muni ngesikhathi bengangawe. Uma bebaningi
abantu abaziyo ukuthi ufuna umsebenzi, maningi namathuba
okuwuthola.
Landelela. Bheka izikhangiso zomsebenzi emaphephandabeni noma kuyi-Internet, funda amabhodi ezaziso ezitolo, esikoleni sakho nakwezinye izindaUBUWAZI . . .
wo zomphakathi. Osemusha okuthiwa uDave uthi: NgawuthoKwezinye izindawo,
la kanjalo umsebenzi. Ngabheizikhala zemisebenzi
ka iphephandaba, ngabathumeleezingaba amaphesenti
la incwadi yami yesicelo somseangu-85 azikhangiswa.
benzi nge-fax, futhi ngabashayela

Ngingayithola kanjani imali? 151

ucingo. Uma kungasebenzi lokhu, mhlawumbe ungase wenze


umqashi abone isidingo somsebenzi owenzayo.
Bhala isicelo somsebenzi, usithumele ezindaweni eziningi. Bhala ephepheni indlela okungaxhunyanwa nawe ngayo,
bala amakhono akho nokuhlangenwe nakho komsebenzi. Ucabanga ukuthi awunawo amakhono ongawabala? Cabangisisa.
Wake wayinakekela ingane yakini lapho abazali benu bengekho, noma wagada abantwana babanye abantu? Lokhu kubonisa ukuthi ungethenjwa. Ingabe wake wamsiza uyihlo lapho
elungisa imoto? Mhlawumbe lokhu kubonisa ukuthi unekhono
lokukhanda. Uyakwazi ukubhala ngomshini noma ukusebenzisa i-computer? Noma ingabe wathola amamaki amahle emsebenzini wesikole owawuzisungulele wona? Amaphuzu amahle
lawa angenza abaqashi bakuthathe. Wafake esicelweni sakho
somsebenzi. Nikeza abangase babe abaqashi isicelo sakho somsebenzi, futhi ucele abangane nezihlobo ukuba basidlulisele
kunoma ubani ofuna izisebenzi.
Ukuzisebenza. Cabanga ngomakhelwane bakho. Ingabe
kunesidingo sezimpahla ezithile noma izinkonzo okungekho
muntu ozenzayo? Ngokwesibonelo, ake sithi uyakuthanda ukusebenza engadini. Ungase ucele ukugundela umakhelwane wakho utshani noma ukumhlanzela igceke bese ekukhokhela.
Noma mhlawumbe ukwazi ukudlala insimbi yomculo. Ungabafundisa abanye ukuyidlala? Noma mhlawumbe ungase wenze umsebenzi abanye abangathandi ukuwenza, njengokugeza
amafasitela noma ukuhlanza. UmKristu akanamahloni okusebenza ngezandla zakhe. (Efesu 4:28) Yiqiniso, ukuzisebenza kudinga ukuba uzimisele, uzithibe
futhi ungaqhutshwa ngemuva.
ICEBISO
Isixwayiso: Ungagijimeli
Thumela isicelo
ukuqala ibhizinisi ngaphambi
sakho somsebenzi
kokuhlola zonke izindleko neziezinkampanini, ungalindi
ci ezihilelekile. (Luka 14:28-30)
ukuba zize zikhangise
ngemisebenzi evulekile.
Okokuqala, xoxa ngakho nabazali bakho. Xoxa nanabanye aba-

152 intsha iyabuza

FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE NGALE NDABA
EMQULWINI 1, ISAHLUKO 21

Uma injabulo yakho isekelwe ekubeni nezinto


ezithile njalo, awusoze wajabula. Kuyohlala
kunokuthile okusha okufunayo. Kumelwe
ufunde ukwaneliswa onakho.
UJonathan

ye baba namabhizinisi afanayo. Ingabe kuzodingeka ukhokhe


izintela? Ingabe kuzodingeka uthole imvume? Xoxa neziphathimandla zendawo ukuze uthole imininingwane.Roma 13:1.
Linganisela
Zicabange uzama ukushova ibhayisikili ube uphethe inqwaba yezinto, njengesikhwama sezincwadi, ibhola, mhlawumbe
namapulasitiki okudla. Lapho uzama ukuphatha izinto
eziningi, ayanda namathuba okuba likulahle phansi! Kungenzeka okufanayo uma ungase wenze
umsebenzi ongaphezu kwamandla akho. Uma
usebenzisa isikhathi sakho esiningi, amandla,
nengqondo emsebenzini wangemva kwesikole, impilo yakho namamaki akho angase
aphazamiseke. Okubaluleke nakakhulu, isimiso sokusebenza esikhandlayo singenza
kube nzima ngawe ukuba ulandele inqubo yobuKristu yemihlangano, ukutadisha iBhayibheli, nokuhlanganyela enkonzweni yobuKristu. Osemusha okuthi
wa uMichele uyavuma: Ngiye ngaphuthelwa imihlangano ngoba ngangikhathele ngemva kosuku lwesikole nomsebenzi.
Ukwenza imisebenzi eminingi
kungenza kube nzima ukuba
ube olinganiselayo

Ungawuvumeli umbono wakho ngemali ube ongalinganiseli


ngaleyo ndlela! UJesu wathi injabulo yangempela itholwa yilabo abaqaphela isidingo sabo esingokomoya. (Mathewu 5:3)
Waphinde wathi: Ngisho nalapho umuntu enensada ukuphila
kwakhe akuveli ezintweni anazo. (Luka 12:15) UmKristu osemusha ogama lakhe linguMaureen uye wasilalela leso seluleko.
Uthi: Angifuni ukuthandelwa imigomo yezinto ezibonakalayo.
Ngiyazi ukuthi ngiyolahlekelwa ingokomoya lami uma ngicwila
ekwenzeni imali.
Yiqiniso, ezingxenyeni ezithile zomhlaba, intsha kumelwe
nakanjani isebenze isikhathi eside ukuze isize imikhaya yakubo
ikwazi ukuphila. Kodwa uma ungekho ngaphansi kwaleso simo,
kungani weqisa kule ndaba? Ngokwabanye abacwaningi, ukusebenza amahora angaphezu kwangu-20 ngesonto kuyilapho
usafunda isikole kuwukweqisa futhi kuyalimaza. Abanye basikisela ukuba usebenze amahora angu-8 kuya kwayishumi isonto ngalinye. Inkosi ehlakaniphile uSolomoni yathi: Kungcono
ukuphumula okuncane kunomsebenzi onzima omningi nokulwela ukuca umoya.UmShumayeli 4:6.
Khumbula, amandla engcebo akhohlisayo angaminyanisa
uthando lwakho ngezinto ezingokomoya. (Marku 4:19) Ngakho
uma wenza umsebenzi wangemva kwesikole ukuze uthole ima-

engizokwenza!
Ngizokwandisa amathuba okuba ngithole umsebenzi ngoku-

..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Ngizonciphisa isikhathi engisisebenzayo sibe amahora angu................. isonto ngalinye.


Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami
ngale ndaba
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

yihloniphe imaliungayithandi
Ummese obukhali uyithuluzi eliwusizo kumpheki onekhono. Kodwa wona lowo mmese uma uphethwe umuntu
ongakwazi ukuwusebenzisa noma obudedengu, ungadala
omkhulu umonakalo. Imali ifana nommese obukhali. Uma
uyiphatha ngokuhlakanipha, iyithuluzi eliwusizo. Kodwa
uma ungaqaphile, ungalimala! Ngokwesibonelo, umphostoli
uPawulu waxwayisa ngokuthanda imali. Ekuphishekeleni
kwabo ingcebo, abanye badela abangane, ubuhlobo nemikhaya, ngisho nobuhlobo babo noNkulunkulu. Ngokwenza
kanjalo, bazigwaza yonke indawo ngeminjunju eminingi.
(1 Thimothewu 6:9, 10) Siyini isifundo? Funda ukusebenzisa
imali ngokuhlakanipha. Yihloniphe, kodwa ungayithandi!

dlana, hlela isimiso sakho ukuze ukwazi ukubeka izinto ezingokomoya kuqala. Thandaza kuJehova uNkulunkulu ngale ndaba.
Angakuqinisa ukuze ukwazi ukumelana nokucindezela kwesimo futhi akusize ulondoloze ukulinganisela kwakho okungokomoya.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ingabe uyayilawula imali
yakho noma iyona ekulawulayo? Thola ukuthi
ungayisebenzisa kanjani.
UCABANGANI?

Kungani kudingeka uthole imali?


Yiziphi izinselele oyobhekana nazo uma uthola
umsebenzi?
Ungawulondoloza kanjani umbono
olinganiselayo ngemali?

Ngingayithola kanjani imali? 155

19

Ngingayisebenzisa
kanjani imali yami?

Kukangaki ukelwa umuzwa O Angikaze


wokuthi awunayo imali eyanele? O Ngezikhathi ezithile
O Njalo nje
Kukangaki uthenga izinto O Angikaze
ongenamandla okuzikhokhela? O Ngezikhathi ezithile
O Njalo nje
Kukangaki uthenga into ongayidingi O Angikaze
ngempela ngenxa nje yokuthi O Ngezikhathi ezithile
isendalini? O Njalo nje

INGABE kubonakala sengathi awuvamile ukuba nemali eyanele? Ukube ubungathola ima
li ethe xaxa, ubungathenga leya nto yokuzijabulisa oyifunayo. Ukube nje ubuhola imali eyengeziwe, ubungathenga
leziya zicathulo ozidingayo.

156

Imali iyisivikelo; kodwa inzuzo yolwazi


iwukuthi ukuhlakanipha kona kuyabalonda
abaninikho.UmShumayeli 7:12.

Noma ungase uzizwe ngendlela efanayo noJoan othi: Ngezinye izikhathi abangane bami bayangimema ukuba siyozijabulisa
ngezinto ezibizayo. Ngisuke ngifuna ukujabula nabo. Akekho
umuntu othanda ukuthi, Ngiyaxolisa, anginayo imali yokwenza
lokho.
Kunokuba ukhathazeke ngemali ongenayo, kungani ungazifundisi ukusebenzisa le onayo? Ungase ulinde kuze kube yilapho uhamba ekhaya ngaphambi kokuba ufunde ukusebenzisa
imali. Kodwa cabanga, Ingabe ubungaphuma endizeni isemoyeni ungakafundi ukusebenzisa i-parachute? Yiqiniso, umuntu
angase abone ukuthi yini okufanele ayenze njengoba etshwizela phansi. Kepha yeka ukuthi bekungaba ngcono kanjani ukuba afunde izindlela eziyisisekelo zokusebenzisa i-parachute ngaphambi kokuba aphume endizeni!
Ngokufanayo, isikhathi esingcono kakhulu sokufunda indlela yokuphatha imali yilapho usahlala ekhaya, ungakabhekani
nezimo ezinzima zezimali. INkosi uSolomoni yabhala: Imali iyisivikelo. (UmShumayeli 7:12) Kodwa iyokuvikela kuphela uma
ufunda ukuyisebenzisa kahle. Ukwenza kanjalo kuyophakamisa
izinga lakho lokuzethemba futhi kuyokwenza nabazali bakho bakuhloniphe nakakhulu.
Funda Izinto Eziyisisekelo
Wake wababuza abazali bakho ukuthi yini
ehilelekile ekunakekeleni ikhaya? Ngokwesibonelo, ingabe uyazi ukuthi imalini ekhokhelwa ugesi namanzi inyanga ngayinye
noma ukuthi kubiza malini ukusebenzisa
imoto, ukuthenga ukudla nokukhokhela
indlu? Khumbula, nawe unesandla
Ngingayisebenzisa kanjani imali yami? 157

kukhuluma imali
Wenzani ngemali yakho? Uma uvame ukusebenzisa imali yakho ekusizeni abanye, khona-ke imali yakhohhayi nje
umlomoithi ubakhathalela ngempela abanye. (Jakobe 2:
14-17) Ngokunikela ngemali njalo ukuze usekele ukukhulekela kweqiniso, udumisa uJehova ngezinto zakho zenani elikhulu. (IzAga 3:9) Ngakolunye uhlangothi, uma njalo nje
usebenzisa imali yakho ezintweni ozidingayo nozifunayo,
ithini imali yakho ngawe?

ekwakhekeni kwalezo zindlekofuthi uma uhamba ekhaya,


uwena okuyodingeka ukhokhe izindleko ezinjengalezi. Ngakho
kuhle wazi ukuthi zingakanani izindleko ongase ube nazo. Cela
abazali bakutshengise ezinye zezitatimende zezindleko, ulalelisise njengoba bechaza ukuthi bayicaza kanjani imali yokuzikhokhela.
Isaga seBhayibheli sithi: Umuntu ohlakaniphile uyolalela amukele imfundo eyengeziwe, nomuntu onokuqonda nguye ozuza ukuqondisa okunekhono. (IzAga 1:5) U-Anna wacela isiqondiso sabazali bakhe. Uthi: Ubaba wangifundisa ukwenza uhlelo lokusebenzisa imali, wangibonisa nokuthi kubaluleke kangakanani ukuba ohlelekile lapho uphethe imali yomkhaya.
Phakathi naleso sikhathi, umama ka-Anna wamfundisa nezinye izifundo eziwusizo. U-Anna uyanezela: Wangibonisa ukubaluleka kokuqhathanisa amanani ngaphambi kokuba ngithenge. Umama wayegila izimanga ngemadlana encane. Uzuzeni u-Anna? Uthi: Sengiyakwazi ukuziphathela imali. Ngiyisebenzisa kahle, ngakho nginenkululeko nokuthula kwengqondo
okulethwa ukungabi nezikweletu ezingadingekile.
158 intsha iyabuza

Qaphela Izinselele
Kuyavunywa, kulula ukukhuluma ngokulawula indlela osebenzisa ngayo imali kunokukwenza, ikakhulukazi uma uhlala
ekhaya futhi abazali bekupha imali noma uzisebenzela. Ngani?
Ngoba kungenzeka izindleko eziningi zikhokhelwa abazali bakho. Ngenxa yalokho-ke, ungase ukwazi ukusebenzisa ingxenye
enkulu yemali yakho ngendlela oyithandayo. Futhi kumnandi
ukuthenga.
Nokho, kungase kuphakame inkinga lapho ontanga bekucindezela ukuba usebenzise imali ngokungenangqondo. U-Ellena,
oneminyaka engu-21, uthi: Kubangane bami, ukuthenga sekuwuhlobo oluthile lokuzijabulisa. Uma ngihambe nabo, kuba sengathi kunomthetho othi, kumelwe uthenge okuthile ngemali
ukuze ujabule.
Kungokwemvelo ukufuna ukwamukeleka kubangane bakho. Kodwa zibuze, Ingabe ngisebenzisa imali uma nginabangane bami ngoba izimo zivuma noma ngenxa yokuzizwa ngiphoqelekile? Abantu abaningi basebenzisa imali ngoba befuna ukuhlonishwa abangane nalabo abasuke benabo. Bazama
ukuhlaba abanye umxhwele ngezinto abanazo kunalokho abayikho. Lo mkhuba ungakubangela izinkinga ezinkulu ngokweziUBUWAZI . . .
mali, ikakhulukazi uma unekhadi
Uma ukweleta imali
lokuthenga ngesikweletu. Ungaengu-R2 000 ekhadini
kugwema kanjani lokhu?

Lawula Indlela
Osebenzisa Ngayo Imali
Kunokuba uyibhubhudle yonke imali esekhadini lakho lokuthenga ngesikweletu noma
wonke umholo ngobusuku obubodwa bokuzijabulisa, kungani ungazami indlela ka-Ellena
yokugwema lokhu? Uthi: Uma

lakho lokuthenga
ngesikweletu futhi inzalo
ingamaphesenti
angu-18,5, bese ukhokha
imali encane efuneka
nyanga zonke, kuyokuthatha iminyaka engu-11
ukusikhokha sonke leso
sikweletu futhi uyokhokha inzalo enguR1 934 ngaphezulu.

Ngingayisebenzisa kanjani imali yami? 159

ngizohamba nabangane ngiyozijabulisa, ngihlela kusengaphambili ukuthi ngizosebenzisa malini. Umholo wami uya ngqo
ebhange, futhi ngikhipha kuphela imali engizoyidinga ngaleso sikhathi. Lapho ngiyothenga, ngikuthola kuwukuhlakanipha ukuhamba nabangane abayisebenzisa ngokucophelela imali yabo futhi abazongikhuthaza ukuba ngiqhathanise amanani
ezinto, hhayi ukuvele ngithenge into engiyibona kuqala.
Nanka amanye amacebiso ongase uthande ukuwasebenzisa
uma unekhadi lokuthenga ngesikweletu.
Gcina umbhalo walokho okuthengile futhi uhlole izitatimende zanyanga zonke ngokucophelela ukuze uqiniseke ukuthi
ukhokhiswa imali yezinto ozithengile kuphela.
Khokha izikweletu zakho ngesikhathi. Uma kungenzeka, khokha imali ephelele.
Qaphela ukuba unganikezi muntu, ngocingo noma
nge-Internet, inombolo yekhadi lakho lokuthenga ngesikweletu nosuku lokuphelelwa kwalo isikhathi.
Gwema ukusebenzisa ikhadi lokuthenga
ngesikweletu njengendlela yokuthola imali ngokushesha. Ngokuvamile imali etholakala ngale ndlela ingakwenza ukhokhe
inzalo enkulu.
Ungatsheleki muntu
ikhadi lakho lokuthenga
ngesikweletu, ngisho umngane imbala.
Kodwa ukuba nemali eningi bekungeke yini
kuzixazulule izinkinga
zethu zemali? Phinde!
Ukusaphaza imali
kufana nokushayela
uvale amehlo

160

Ngokwesibonelo: Uma ubushaICEBISO


yela kodwa ungakwazi ukuqoYenza uhlu lwezinto
ndisa kahle imoto yakho noma
ozozithenga ngaphambi
unomkhuba wokushayela uvale
kokuba uhambe uyoamehlo, ingabe ukugcwalisa ithathenga. Phatha imali
nge lemoto ngophethiloli kungaozoyidinga kuphela futhi
kwenza uke uphephile lapho
uthenge kuphela izinto
ozibhalile.
uya khona? Ngokufanayo, uma
ungafundi ukusebenzisa kahle
imali, ukuhola imali eningi ngeke
kukusize.
Kungenzeka ucabanga ukuthi uyisebenzisa kahle imali yakho. Kodwa zibuze: Ngisebenzise malini enyangeni edlule? Ngiyenzeni? Awazi? Nansi indlela yokulawula indlela osebenzisa
ngayo imali ngaphambi kokuba ukuyisebenzisa kulawule wena.
1. Bhala phansi. Okungenani inyanga nje eyodwa, yibhale phansi imali oyitholayo nosuku oyithola ngalo. Yibhale phansi ngayinye into oyithengayo nokuthi ibiza malini. Ekupheleni
kwenyanga, hlanganisa imali oyitholile nemali oyisebenzisile.
2. Yenza uhlelo lokusebenzisa imali. Bheka ishadi

engizokwenza!
Ngingalawula indlela engisebenzisa ngayo imali ngoku .................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Ngaphambi kokuba ngithenge okuthile ngekhadi


lesikweletu ngizo.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

ekhasini 163. Ohlwini lokuqala, bhala yonke imali olindele ukuyithola ngenyanga. Ohlwini lwesibili, bhala ukuthi uhlela ukuyisebenzisa kanjani imali yakho;
ULeah
lawulwa yilokho okubhalile
(isinyathelo1). Njengoba inyanga iqhubeka, bhala ohlwini lwesithathu imali oyisebenzisele zonke izindleko ozihlelile. Bhala nemali oyisebenzisele izinto obungazihlelanga.
3. Lungisa uhlelo lokusebenzisa imali. Uma usebenzisa
imali engaphezu kwaleyo obuyihlelile ezintweni ezithile futhi
usuqala ukuba nezikweletu, lungisa uhlelo lwakho. Khokha izikweletu zakho. Zithibe.
Imali ingaba ithuluzi eliwusizo uma isetshenziswa kahle.
Empeleni, emiphakathini eminingi, ukuthola imali nokuyisebenzisa kuyingxenye ebalulekile yokuphila. Kodwa zama ukuba olinganiselayo. Osemusha ogama lakhe linguMatthew uthi:
Imali inendawo yayo, kodwa ayikhona konke. Akufanele ize kuqala kunomkhaya wakithi noma uJehova.

Lapho ngihlelile ukuthi


ngizoyisebenzisa kanjani
imali, ngonga kangcono.
Angizithengi izinto
engingazidingi.

ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ingabe umkhaya wakini


umpofu? Uma kunjalo, ungabhekana kanjani
ngokuphumelelayo nesimo?
UCABANGANI?

Kungani kufanele ufunde ukuphatha imali


ngesikhathi usahlala ekhaya?
Kungani ungase ukuthole kunzima ukuphatha
imali?
Ungayisebenzisa ngaziphi izindlela imali yakho
ukuze usize abanye?

162 intsha iyabuza

Kopisha leli khasi!

uhlelo lokusebenzisa imali inyanga ngayinye


imali engihlela
ukuyisebenzisela
izindleko

imali
engiyisebenzisile

EYOKUDLA

...........................

...........................

EYEZINGUBO

...............................

...............................

EYOCINGO

...............................

umholo

...............................
IMALI
ENGINGAYISEBENZISELA
EZINYE IZINTO

.............................

...............................

EYOKUZIJABULISA

...............................

EYEMINIKELO

...............................

...............................

EZOLONDOLOZWA

ITOHO

...............................
..................................

...............................

OKUNYE

OKUNYE

.................................

.................................

.................................

.................................

..................................

.................................

.................................

ingqikithi

ingqikithi

ingqikithi

..................................

..................................

0
R
.................................

0
R
.................................

.................................

Ngingayisebenzisa kanjani imali yami? 163

ingabe kufanele
ngiyohlala kwelinye izwe?
Enye intsha ifuna ukuyohlala kwelinye izwe
ukuze izitholele imali ezoyidla noma ukuze isekele abasekhaya. Enye ithutha ngenjongo yokufunda
olunye ulimi, ukuze yenezele imfundo yayo, noma ukuze ibalekele izinkinga ekhaya. Enye intsha engamaKristu iye yathuthela emazweni anesidingo sabavangeli. Isinqumo sokuthuthela kwelinye izwe yisinqumo esikhulu futhi akufanele
sithathwe kalula. Ngakho-ke, uma ucabangela ukuyohlala
kwelinye izwe, funda futhi uzindle ngemiBhalo engezansi.
Zibuze le mibuzo bese ubhala izimpendulo ephepheni. Yibe
usuwenza isinqumo ngosizo lomthandazo.
Yiziphi izimfuneko ezingokomthetho ezihilelekile?Roma 13:1.
Kuyoba izindleko ezingakanani ukuthuthela kwelinye izwe?
Luka 14:28.

Yini engiyenzayo manje efakazela ukuthi ngiyokwazi ukunakekela izidingo zami ezingokwenyama lapho sengithuthile?
IzAga 13:4.

Yisiphi iseluleko engiye ngasithola kubantu abavuthiwe abake


bahlala kwelinye izwe?IzAga 1:5.
Abazali bami bacabangani ngale ndaba?IzAga 23:22.
Siyini isisusa sokufuna ukuthuthela kwelinye izwe?
Galathiya 6:7, 8.

Uma ngizohlala nabathile, bazongikhuthaza yini ukuba ngilondoloze imikhuba emihle engokomoya?IzAga 13:20.
Yiziphi izingozi zokuziphatha, ezingokwenyama nezingokomoya engingase ngibhekane nazo?IzAga 5:3, 4; 27:12;
1Thimothewu 6:9, 10.

Yiziphi izinzuzo engilindele ukuzithola kahle-hle


ngokuhlala kwelinye izwe?IzAga 14:15.

20

Kuthiwani uma
umkhaya wakithi
umpofu?
UGregory, osemusha waseMpumalanga
Yurophu, akakwazi ukuthenga izingubo noma
izinto zikagesi njengoba kwenza enye intsha
yaseNtshonalanga. Izimo aphila kuzo zimqeda
amandla kangangokuthi usezothuthela
e-Austria. Ucabanga ukuthi
uGregory umpofu?

O Yebo O Cha

Kude neMpumalangaYurophu emaphandleni


aseningizimu ye-Afrika, kuhlala uLoyiso
osemusha. Njengoba ehlala eqhugwaneni
elincane nomkhaya wakubo, uLoyiso
unomhawu ngentsha ehlala edolobheni
eliseduze ejabulela izinto eziphambili
ezimangalisayoamanzi aphuma
empompini nogesi. Ungasho yini ukuthi
uLoyiso umpofu?

O Yebo O Cha

NGOKUSOBALA, elithi ubumpofu yigama elisho izinto ezihlukene emazweni ahlukahlukene. Ngokwesibonelo, kungenzeka ukuthi uGregory wayezibona ehlupheka, kodwa uma eqhathaniswa noLoyiso, uphila kahle. Kuhle ukuqaphela ukuthi kungakhathaliseki ukuthi umpofu kangakanani, kungenzeka kunabanye abampofu kakhulu kunawe. Noma kunjalo, uma ungenazo izimpahla ezikahle zokugqoka lapho uya esikoleni noma
untula izinto eziyisisekelo njengamanzi ompompi, kungase kungakududuzi kangako ukutshelwa ukuthi abanye bahlupheka
ngaphezu kwakho.
Enye intsha ekhula ihlupheka izizwa ingelutho futhi izenyeze, bese izama ukudunga le mizwa ngotshwala noma
Kuthiwani uma umkhaya wakithi umpofu? 165

ISIBONELO ESIHLE

Umfelokazi Ompofu
UJesu ubukele izicebi zikhalakathisela iminikelo ebhokisini
lemali lasethempelini. Kuleso sixuku ubona umfelokazi oswele
onikela ngezinhlamvu zemali ezimbili ezincane ezinenani elincane kakhulu. (Luka 21:2) UJesu uyasincoma isenzo sakhe
sokupha. Kungani? Ngoba abanye babenikele ngababekucaphune enaleni yabo, kodwa yena, ekusweleni kwakhe, wayekhalakathisele konke ayenakho, konke ayeziphilisa ngakho.
Marku 12:44.
Ingabe izinto eziza kuqala kuwe ziyefana nezalo mfelokazi?
Uzimisele yini ukusebenzisa isikhathi nemali yakho ekukhonzeni uNkulunkulu? Njengalo mfelokazi oswele, nawe unganikelela
ukugcinwa kwezindawo zokukhulekelwa zisesimweni esihle.
Ungasebenzisa isikhathi sakho nemali usize abanye bafunde
ngoJehova uNkulunkulu. UJehova wayibona futhi wayazisa
imali encane eyanikelwa umfelokazi enkonzweni yakhe.
UNkulunkulu uyokwazisa nawe futhi akusize uma into
eza kuqala kuwe kuwukwenza intando yakhe.Mathewu 6:33.

ngezidakamizwa. Nokho, ukuzama ukubalekela amaqiniso kumane kwenze izimo zibe zimbi
nakakhulu. Labo ababusebenzisa kabi utshwala bathola ukuthi buluma njengenyoka, bukhipha
ubuthi njengenyoka enesihlungu. (IzAga 23:32)
UMaria, intombazane evela emkhayeni ompofu
onomzali ongayedwa eNingizimu Afrika,
uthi, Ukuzama ukubalekela isimo kudala izinkinga eziningi kunalezo okuzixazululayo.
Wena ungase ungaphendukeli
otshwaleni noma ezidakamizweni, kodwa ungase ubone izinto zimliba
ekuphileni kwakho futhi kungenalutho ongalwenza. UngaphendukelaIseluleko
phi? Iseluleko seBhayibheli esihlakaniseBhayibheli
phile singaba njengesihluthulelo esikusingaba
khulula emaketangeni okungabi nathenjengesihluthulelo
mba, sikwenze uhlakulele isimo sengqoesikukhulula
ndo esikahle. Asibone ukuthi kungenzeemaketangeni
ka kanjani.
okungabi nathemba
Hlola Izinto Onazo Eziyigugu
Isinyathelo esihle ongasithatha siwukugxila ezintweni onazo, hhayi ezintweni ongenazo. Izinto ezinjengekhaya nomkhaya onothando ngokuqinisekile ziyigugu kakhulu kunemali! Isaga seBhayibheli sithi: Singcono isidlo semino lapho kukhona khona uthando kunenkunzi ekhuluphalisiweyo ehambisana
nenzondo. (IzAga 15:17) Intsha engamaKristu inokuthile okuyigugu ngokukhethekileukusekelwa yibo bonke abazalwane.
1 Petru 2:17.
Mhlawumbe ungase uzame nokubheka izinto ezibonakalayo
onazo ngombono ofanele. Yiqiniso, kungenzeka ukuthi uhlala emzini ovamile, mhlawumbe ophansi. Kungenzeka ukuthi
ugqoka izingubo ezindala, ezigugile noma ezichitshiyelwe. Futhi
ungase use ukudla ukudla okuhlukile njalo. Kodwa uyazidinga
Kuthiwani uma umkhaya wakithi umpofu? 167

Nakuba ngangizwa sengathi ngeke ngiphunyuke


ebuphofwini, ngaqaphela ukuthi ukuzihlanganisa
neqembu lezigilamkhuba noma ukweba ukuze
ngiziphilise ngeke neze kungisize. Namuhla, abaningi bontanga yami ababenza lezo zinto bayizehluleki zokuqala nezokugcina, izigqila zophuzo
nezidakamizwa, noma basejele.
UGeorge

yini izingubo ezisesitayeleni noma isithabathaba sendlu ukuze uthokozise uNkulunkulu? Ingabe udinga izibiliboco zokudla
ukuze uhlale uphilile futhi uwumqemane? Akunjalo ngempela.
Umphostoli uPawulu wafunda isifundo esibalulekile kule ndaba.
Wayekwazi kokubili ukuceba nokuba mpofu. (Filipi 4:12) Waphetha ngani? Uma sinokudla nokokwembatha, siyokwaneliswa yilezi zinto.1Thimothewu 6:8.
U-Eldred, indoda yaseNingizimu Afrika eyakhulela emkhayeni ohluphekayo, uthi: Samane sakwamukela ukuthi ekhaya
sinemali encane nokuthi ngeke sikuthole konke esikufunayo.
Ukhumbula ukuthi lapho ibhulukwe lakhe lesikole seligugile,
unina wayemane alichibiyelekaninginingi! Uyavuma: Kwadingeka ngibekezelele ukugconwa. Kodwa into eyayibalulekile
ukuthi izingubo zethu zazihlanzekile futhi zigqokeka.
Yakha Ukuzihlonipha
UJames, oneminyaka engu-11, wayehlala nonina nodadewabo emjondolo eduze kwaseGoli, eNingizimu Afrika. BaUBUWAZI . . .
bengenazo izinto ezibonakalaUkusebenzisa izimiso
yo. Noma kunjalo, uJames wayezeBhayibheli kunganazo izinto eziyiguguisikhathi
kusiza ukuba uhlakulele
namandlafuthi wayekujabuleukwaneliseka naphezu
la ukuzisebenzisela ukusiza abakwezimo zakho.Filipi 4:
12, 13; 1 Thimothewu
nye. Ngempelasonto ngayinye,
6:8; Hebheru 13:5.
uJames wayenikela ngezinkonzo
zakhe ukuze asize ekwakhiweni

168 intsha iyabuza

kweHholo LoMbuso lendawo loICEBISO


Fakazi BakaJehova. Lo msebenzi
Gwema ukugembula,
wawungathathi nje kuphela isiukubhema nokusebenzisa
khathi okwakungathi ngaphandle
kabi uphuzo oludakayo.
kwawo, sibonakale sihamba kaUma amanye amalungu
ncane, kodwa futhi wawumnikeza
omkhaya enza le
nomuzwa wokufeza okuthile futhi
mikhuba, wabekele
isibonelo ngokuziphatha
umenze azihloniphe. Uthi: Ngekwakho.
mva kosuku engiluchithe ngakha
ihholo, ngiba nomuzwa ojulile wokwaneliseka!
Omunye umsebenzi omuhle kakhulu owokufundisa iBhayibheli endlini ngendlu. (Mathewu 24:14) Intsha engoFakazi BakaJehova iwenza njalo lo msebenzi. Ngokuwenza, inikeza abanye
ithemba lokuphila okungcono esikhathini esizayo, kanti kuyakhula nokuzihlonipha kwayo nesithunzi enaso. Yiqiniso, ayenzi mali ngokwenza lo msebenzi. Kodwa khumbula isigijimi
uJesu asinikeza amaKristu ebandleni lasendulo eSmirna. Ayempofu ngempela ngokwezinto ezibonakalayo. Noma kunjalo,
ngenxa yengokomoya lawo elijulile, uJesu wayengathi kuwo:

engizokwenza!
Izinto enginazo eziyigugu
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Ngizosebenzisa lezi zinto eziyigugu ekusizeni abanye ngoku.................................................................................................................................


.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Ngisho nalapho umuntu enensada


ukuphila kwakhe akuveli ezintweni
anazo.Luka 12:15.

Ngiyalwazi usizi nobumpofu benukodwa nicebile. Ekugcineni, ngenxa yokubonisa ukholo egazini likaJesu elachitheka, ayeyoba acebe kakhulu, athole umqhele wokuphila okungenakufa.
IsAmbulo 2:9, 10.
Bheka Phambili
Kungakhathaliseki ukuthi ucebile noma umpofu, ungakwazi
ukwakha ubuhlobo obuseduze noJehova. IBhayibheli lithi: Ocebile nonokuncane bahlangene. UMenzi wabo bonke nguJehova.
(IzAga 22:2) Leli qiniso liye lasiza izinkulungwane zentsha engoFakazi BakaJehova ukuba zikwazi ukuphila nobumpofu. Ziyaqaphela ukuthi injabulo ayixhomekile ekubeni nezinto ezibonakalayo, kodwa ixhomeke ekubeni umngane kaJehova uNkulunkulu, owamukela bonke abafuna ukumkhonza. UNkulunkulu unika
ithemba lokuphila ezweni elisha lesikhathi esizayo elingeke libe
nobumpofu obuququdayo.2 Petru 3:13; IsAmbulo 21:3, 4.
Okwamanje, sebenzisa onakho ngokuhlakanipha. Bheka esikhathini esizayo. Zibekelele ingcebo engokomoya. (Mathewu 6:
19-21) Bheka ubumpofu njengenselele ongakwazi ukuphila nayo!
UCABANGANI?

Kungani igama elithi ubumpofu kuyigama elisho


izinto ezihlukahlukene?
Kungani kuwubuwula ukusebenzisa izidakamizwa,
utshwala, noma ezinye izinto ukuze ubalekele
ukubhekana namaqiniso?
Yiziphi izinyathelo ezingokoqobo ongazithatha
ukuze ubhekane nobumpofu?
170 intsha iyabuza

IZINDABA ZEMALI

imizwa yami

Chaza inkinga enkulu onayo ngemali.

Ungakusebenzisa kanjani ukwaziswa okukule ngxenye ukuze


kukusize ukwazi ukusingatha le nkinga esikhathini esizayo?

171

ABAZALI BAKHO

Abazali banokuhlangenwe nakho. Kakade sebedlulile ezinguqukweni ezingokomzimba nezingokomzwelo eziyingxenye yokukhula. Kulindeleke ukuba kube yibona abasesimweni esikahle kakhulu sokukuqondisa kule
nkathi yokukhula. Nokho, ngezinye izikhathi
abazali bangase babonakale beyingxenye yenkingakunokuba isixazululo. Ngokwesibonelo, ungase ubhekane nenye yalezi zinselele
ezilandelayo:

O Abazali bami bahlale bengigxeka.

O Ubaba noma umama ungumlutha

wezidakamizwa noma wotshwala.

O Abazali bami bahlale bexabana njalo.


O Abazali bami bahlala ngokwehlukana.
Izahluko 21-25 zizokusiza ukuba
ukwazi ukubhekana nalezi zinkinga kanye
nezinye.

173

21

Ngingabhekana
kanjani
nokugxekwa?
Umama wayenzisa okomseshiehlala efunana
namaphutha. Kwakuthi ngingakaqedi nokusebenza,
abhekisise engikwenzayo, efunana namaphutha.
UCraig

Abazali bami babehlala benokuthile


abangithethisela kona. Babethi ngiyingane
engahlelekile. Esikoleni, ekhaya, ebandleni
babehlale benami shaqa.UJames.

INGABE kubonakala sengathi akukho okuhle okwenzayo phambi kwabazali bakho? Ingabe uzwa sengathi konke okwenzayo
kuhlolwa ngesibonakhuluukuthi ngaso sonke isikhathi ugadiwe futhi uhlale ugxekwa kodwa akubonakali okuhle okwenzayo?

Kulokhu okulandelayo yikuphi ovame ukukuzwa njalo?

O Ikamelo lakho lihlale lingcolile. O Uyephuza ukulala.


O Ubukela i-TV kakhulu.

O Akwenzeki uvuke ngesikhathi.

Emgqeni olandelayo, bhala lokho abazali bakho abakukhumbuza ngakho noma abakugxeka ngakho okukucasula kakhulu.

..................................................................................................
Yiqiniso, iziyalo nokugxekwa kungase kukunenge. Kodwa
cabanga ukuthi kungaba njani uma ungayalwa futhi ungagxekwa: Uma ungakaze welulekwe noma uyalwe, ubungeke yini
uzibuze ukuthi ingabe abazali bakho bayakukhathalela? (Hebheru 12:8) Ngempela, isiyalo siwubufakazi bokuthi abazali bakho bayakuthanda. IBhayibheli lithi ubaba uyayisola indodana
ayijabulelayo.IzAga 3:12.
Khona-ke, bonga ngokuthi unabazali abakukhathalela ngokwanele ukuba bakufake endleleni! Phela wena usemncane futhi awunakho okuhlangenwe nakho. Kuzodingeka uqondiswe.
Ngaphandle kwesiqondiso, unganqotshwa kalula iziso zobusha.2 Thimothewu 2:22.
Kodwa Kubuhlungu!
Yiqiniso, asikho isiyalo esibonakala okwamanje sengathi siyajabulisa, kodwa sibanga usizi. (Hebheru 12:11) Kuyiqiniso nakakhulu lokhu lapho usemusha. Futhi akumangazi!
Ubuntu bakho busashintsha. Usakhula futhi usazifunda ukuthi ungubani. Ngakho ukugxekwangisho nalapho kucatshangwe kahle futhi wagxekwa ngendlela enomusakungase kukucasule.
Ngingabhekana kanjani nokugxekwa? 175

Ukusabela ngale ndlela kuyaqondakala ngoba indlela ozibheka ngayo ingase ithonywe kalula yilokho abanye abakushoyo ngawe. Futhi lokho abazali bakho abakushoyo ngawe kuyithinta kakhulu indlela ozibheka ngayo. Ngakho lapho umzali
wakho ekuqondisa noma ekhononda ngendlela owenza ngayo
into ethile, kungase kukuphathe kabi.
Ingabe kufanele uphethe ngokuthi akukho okuhle okwenzayo noma uyisehluleki uqobo lwaso ngoba nje abazali bakho
bakutshengise amaphutha akho ambalwa? Cha. Bonke abantu
basilela ngendlela edabukisayo uma kuziwa ekupheleleni. (UmShumayeli 7:20) Futhi ukwenza amaphutha kuyingxenye yokufunda. (Jobe 6:24) Kuthiwani-ke uma abazali bakho bekhuluma kakhulu uma wenze iphutha kodwa bangasho lutho uma
wenze kahle? Kungakuzwisa ubuhlungu lokho. Yize kunjalo,
akusho ukuthi uyisehluleki sokuqala nesokugcina.
Izizathu Zokugxekwa
Ngezinye izikhathi umzali angase abonakale egxeka ngokwedlulele, hhayi ngoba kukhona okungalungile okwenzile kodwa ngenxa yokuthi yena ucasukile. Ingabe umama wakho ube nosuku olunzima? Ingabe uyagula? Uma kunjalo, kungase kube lula ngokwengeziwe ukukugxeka uma
ikamelo lakho lingacocekile. Ingabe ubaba wakho uthukuthele futhi ucikekile ngenxa yezinkinga zezimali zomkhaya? Uma kunjalo, angase akhulume ngokungacabangi njengokuUBUWAZI . . .
hlaba kwenkemba. (IzAga 12:18)
Abanye obaba nomama
Kuyavunywa, ukugxekwa okubakuthola kunzima
njalo kuyacasula. Kodwa esikhuukuphatha abantababo
ndleni sokugxila ekuphathwengothando ngenxa
yokuthi nabo abazange
ni kabiokuyomane kukuthukubaluthole uthando
thelise nakakhuluzama ukunokuqondwa okwanele
washalazela amaphutha abazali
kubazali babo.
bakho. Khumbula: Sonke siyakhubeka izikhathi eziningi. Uma

176 intsha iyabuza

Kukho konke ukuphila kwami umama wayehlale


engithethisa nami ngimphendule. Kodwa manje
ngizama ukusebenzisa lokho iZwi likaNkulunkulu
elikushoyo. Kuyasebenza. Isimo sengqondo
sikamama sesiqale ukushintsha. Ngokusebenzisa
iBhayibheli, ngaqala ukumqonda kangcono.
Ubuhlobo bethu baba ngcono.
UMarleen

umuntu engakhubeki ngezwi, lowo uyindoda epheleleyo.Jakobe 3:2.


Njengabantu abangaphelele, abazali nabo bangakhathazwa
imizwa yokuzenyeza. Empeleni, ukwehluleka kwakho kungase
kubenze bazizwe sengathi kwabona bayizehluleki. Ngokwesibonelo, umama angase agxeke indodakazi yakhe lapho ibuya
nemiphumela emibi esikoleni. Kodwa eqinisweni kungenzeka
ukuthi umama ucabanga kanje, Nginovalo lokuthi njengomama angiwenzi umsebenzi wami wokukhuthaza indodakazi yami
ukuba iphumelele.
Ukwehlisa Umoya Lapho Ugxekwa
Kungakhathaliseki ukuthi siyini isizathu sokugxekwa,
umbuzo uwukuthi, Ungabhekana kanjani nakho? Okokuqala,
qaphela ukuba ungabhoki ngolaka. IzAga 17:27 zithi: Noma
ubani ogodla amazwi akhe unolwazi, nomuntu onokuqonda
unomoya ozolile. Ungahlala kanjani unomoya ozolile lapho
ugxekwa? Zama lokhu okulandelayo:
Lalela. Kunokuba usheshe ukuvikela izenzo zakho noma
ukuzihlangula, zama ukuzibamba bese ulalela lokho abazali bakho abakushoyo. Umfundi uJakobe watshela amaKristu ukuba
asheshe ukuzwa, ephuze ukukhuluma, ephuze ukuthukuthela.
(Jakobe 1:19) Uma ungena abazali bakho emlonyeni besakhuluma nawe, bayocabanga ukuthi awulalele. Lokhu kuyobacasula bese nakanjani kuholela ekutheni bakweluleke kakhulu, hhayi kancane.
Ngingabhekana kanjani nokugxekwa? 177

Umuntu ohlakaniphile uyolalela


amukele imfundo eyengeziwe.IzAga 1:5.

Gxila kwabakushoyo. Ngezinye izikhathi ungase ube nomuzwa wokuthi abazali bakho abakwelulekanga ngendlela enomusa. Kunokuba ugxile endleleni abakhulume ngayo nawe,
gxila kulokho abakushilo. Zibuze: Kulokhu engigxekwa ngakho, yikuphi engaziyo ukuthi kuyiqiniso? Ingabe abazali bami
sebake bakhononda ngalokhu? Ngizolahlekelwa yini uma ngenza abakufunayo? Khumbula, kungakhathaliseki ukuthi kubonakala kunjani okwamanje, ukukhathazeka kwabazali bakho
kubangelwa uthando. Ukube bebekuzonda ngempela, bebengeke bazihluphe ngokukweluleka.IzAga 13:24.
Sibeke ngamanye amazwi. Uma ubeka iseluleko sabazali bakho ngamanye amazwi futhi ubaphindela sona ngendlela enenhlonipho, ubenza babone ukuthi ukuzwile abakushilo.
Ngokwesibonelo, umzali angase athi: Njalo nje ushiya ikamelo lakho libheke phezulu. Sizoxabana uma ungaliqoqi! Kungenzeka ukuthi kuwena libonakala lihlanzekile. Kodwa ukukusho
lokho ngeke kukusize. Zama ukubheka izinto ngendlela abazali bakho abazibheka ngayo. Kungakuhle ukhulume ngokungaICEBISO
bhuqi, mhlawumbe usho okuUkuze ukwazi ukwathile okufana nokuthi: Uqinisimukela isiqondiso
le. Ikamelo lami lingcolile. Ungasabazali bakho
thanda ngiyoliqoqa khona ma Jabulela noma yikuphi
nje noma uma sesidlile? Uma
ukunconywa okuhaukwamukela ngale ndlela lokho
mbisana nokugxekwa.
abazali bakho abakushoyo, ci Cela ukucaciselwa
she isimo siyoba ngcono. Yiqiuma ungayiqondi kahle
inkinga noma isixazululo
niso, kuyobe sekudingeka ukweesilindelekile.
nze lokho abazali bakho abakutshele khona.Efesu 6:1.

178 intsha iyabuza

Linda. Ungazivikeli ungakakwenzi lokho abazali bakho abafuna ukwenze. IBhayibheli lithi: Obamba izindebe zakhe wenza
ngokuqonda. (IzAga 10:19) Lapho abazali bakho bebona ukuthi ngempela ububalalele, bayozimisela ukukulalela.
Bhala lapha ukuthi yisiphi kulezi zinyathelo ezine ezingenhla okufanele usebenzele kuso kakhulu. .............................
Okwenza Kuwufanele Umzamo
Ubungazimisela yini ukubekezelela ubunzima ukuze uthole
umcebo wegolide? IBhayibheli lithi ukuhlakanipha kungcono
kakhulu kunanoma yimuphi umcebo. (IzAga 3:13, 14) Uba kanjani ohlakaniphile? IzAga 19:20 zithi: Lalela iseluleko wamukele isiyalo, ukuze uhlakaniphe esikhathini esizayo. Yiqiniso, iseluleko nesiyalo singase sikujabhise. Kodwa uma ukuthola futhi ukusebenzisa ukuhlakanipha okuyigugu kunoma yikuphi ukugxekwa, uyozuza umcebo ongcono kakhulu kunegolide.

engizokwenza!
Uma abazali bami bephinda bengigxeka, ngizo .................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Uma nginomuzwa wokuthi abazali bami bangigxeka


ngokweqile, ngizo.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami ngale ndaba


.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Uma uhlunga amatshana


ayigugu okuhlakanipha kunoma
yikuphi ukugxekwa, uyothola
umcebo ongcono kakhulu
kunegolide

Uma sikhuluma iqiniso: Ukugxekwa kuyingxenye yokuphila. Kwamanje abazali bakho


nothisha bayakugxeka. Esikhathini esizayo, ngokungangabazeki uyobe ugxekwa abaqashi kanye nabanye abantu. Funda ukuthi ungabhekana kanjani nokugxekwa ekhaya, ngokwenza kanjalo uyoba umfundi othuthukayo, isisebenzi esiyigugu futhi uyoba nokuzethemba okwengeziwe. Ngokuqinisekile, kuyakufanelekela
ukubekezelela ukugxekwa okuncane ukuze uthole leyo miphumela!
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ingabe imithetho yakini
iyakucinanisa? Funda indlela yokwaneliswa inkululeko
onayonokuthi ungase uyithole kanjani eyengeziwe.
UCABANGANI?

Kungani ungase ukuthole kunzima ukwamukela


ukugxekwa?
Yini engase ibangele abazali bakho ukuba
bakugxeke?
Ungazuza kanjani kunoma yisiphi iseluleko
ositholayo?

180 intsha iyabuza

22

Kungani
kunemithetho
eminingi
kangaka?

Yisho eminye
yemithetho yakini. ...........................................
...............................................

Ucabanga ukuthi imithetho


yasekhaya ngaso sonke
isikhathi iyacabangela? O Yebo O Cha
Yimuphi umthetho
ngokuyinhloko okuthola
kunzima ukuwulalela? ...............................................

IMITHETHO YASEKHAYA yilokho abazali bakho abathi


kwenze noma ungakwenzi. Le mithetho ingase ihlanganise lokho okufanele ukwenze ngomsebenzi wesikole, imisebenzi yasekhaya, isikhathi sokubuya ekhaya osinqunyelwe, imingcele
yokusebenzisa ucingo, i-TV ne-computer. Eminye imithetho
ayisebenzi ekhaya kuphela kodwa nasendleleni oziphatha ngayo esikoleni nohlobo lwabangane obakhethayo.
Ingabe le mithetho iyakucinanisa? Mhlawumbe uzizwa njengale ntsha:
Isikhathi sami sokubuya engangisinqunyelwe sasingihlanyisa! Kwakungicasula ukubona abanye bevunyelwa ukuba
baphuze ukubuya kunami.U-Allen.
Kuyacasula ukunakwa njalo ukuthi uwusebenzisa kanjani
umakhalekhukhwini wakho. Ngizizwa sengathi ngiphathiswa
okwengane!U-Elizabeth.
Nganginomuzwa wokuthi abazali bami bazama ukona
ukuphila kwami, njengokungathi babengafuni ngibe nabangane!UNicole.
Nakuba ngokuvamile abantu abasha bezithola sebephula
imithetho yabazali babo, iningi labo liyavuma ukuthi eminye
imithetho iyadingeka ukuze kugwenywe ukungahleleki. Kodwa uma imithetho yasekhaya idingeka, kungani eminye yayo
icasula kangaka?
Angiseyona Ingane!
Kungenzeka ukuthi ucasulwa imithetho ngoba unomuzwa wokuthi uphathwa njengomntwana. Kuvele kuthi memeza uthi, Angiseyona ingane! Abazali bakho bona cishe banomuzwa wokuthi imithetho yabo ibalulekile ukuze ikuvikele futhi ikulungiselele imithwalo yemfanelo yokuba umuntu
omdala.
Noma kunjalo, kungase kubonakale sengathi imithetho
yakini ayihambisani neminyaka yakho. Ungase uzizwe uboshiwe, njengentombazane okuthiwa uBrielle, eyathi ngabaza182 intsha iyabuza

Lapho usemusha, uthambekela ekucabangeni


ukuthi wazi konke. Ngakho lapho abazali bakho
bekubekela imingcele, kulula ukubacasukela.
Kodwa imithetho yabo iyokusiza.
UMegan

li bayo: Sebekhohlwe nya ukuthi kunjani ukuba ngangami.


Abafuni ngiveze umbono wami, ngizikhethele engikuthandayo, noma ngibe umuntu omdala. Osemusha okuthiwa nguAllison uzizwa ngendlela efanayo. Uthi: Kubonakala sengathi abazali bami abaqondi ukuthi ngineminyaka engu-18 hhayi
engu-10. Kudingeka bangethembe kakhudlwana!
Kungaba nzima nakakhulu ukulalela imithetho yasekhaya uma kubonakala sengathi izingane zakini ziphathwa ngesandla esithambile. Ngokwesibonelo, lapho ibhungu elinguMatthew likhumbula iminyaka yobusha balo, lithi ngodadewabo nabazala bayo, La mantombazane ayezenzela akuthandayo!
Ingabe Kufanele Ingabi Khona Imithetho?
Kuyaqondakala, ungase use ukusuka ngaphansi kwegunya labazali bakho. Kodwa kungakuhambela kahle yini ngaphandle kwemithetho yabo? Cishe bakhona ontanga obaziyo
UBUWAZI . . .
ababuya ekhaya ngesikhathi esiUkuhlola kubonisa
funwa yibo, abagqoka noma yini
ukuthi intsha enabazali
abayithandayo, futhi abangahaabayibekela imithetho
mba nabangane babo noma nini
ngothando, maningi
baye nomaphi. Mhlawumbe abaamathuba okuba
iphumelele esikoleni,
zali bamatasa kakhulu ukuba baisebenzelane kahle
bone izinto ezenziwa izingane
nabanye futhi ijabule.
zabo. Noma ngabe yikuphi, iBhayibheli libonisa ukuthi le ndlela

Kungani kunemithetho eminingi kangaka? 183

yokukhulisa ingane ngeke iphumelele. (IzAga 29:15) Ukuntuleka kothando okubona ezweni kubangelwa ikakhulu abantu
abangamagovu, abaningi babo abakhulela emakhaya angenamithetho.2 Thimothewu 3:1-5.
Kunokuba ube nomona ngentsha evunyelwa ukwenza
umathanda, zama ukubheka imithetho yabazali bakho njengewubufakazi bothando nokukhathalela kwabo. Ngokubeka imingcele enengqondo, balingisa uJehova uNkulunkulu, owathi
kubantu bakhe: Ngizokwenza ube nokuqondisisa ngikufundise indlela okufanele uhambe ngayo. Ngiyonika iseluleko iso
lami likubhekile.IHubo 32:8.
Nokho, ngezinye izikhathi ungase uzwe imithetho yabazali
bakho icindezela. Yini engakusiza?
Ukukhulumisana Okusebenzayo
Kungakhathaliseki ukuthi ufuna inkululeko eyengeziwe
noma ukunciphisa ukukhungatheka okubangelwa imingcele oyibekelwe abazali bakho, isihluthulelo siwukukhulumisana
okuhle. Abanye bangase bathi, Kepha ngizamile ukuxoxa nabazali bami, kwazinhlanga zimuka nomoya! Uma uzizwa kanjalo, zibuze, Ngingalithuthukisa ikhono lami lokukhulumisana nabanye? Ukukhulumisana nabanye kuyithuluzi elibalulekile (1) elingasiza abanye bakuqonde noma (2) elingasiza wena
uqonde ukuthi kungani okufunayo kwenqatshelwa. Ngempela, uma ufuna ukuthola amalungelo abantu abakhulile, kuwuICEBISO
kuhlakanipha ukuba uhlakulele
Uma ufuna abazali
ikhono elihle lokukhulumisana
bakho bakunike inkululenabanye. Ungakwenza kanjani
ko eyengeziwe, qala ngolokho?
kuzakhela igama lokuthi
Funda ukulawula imizwelo
uyayilalela imithetho
yabo. Uma waziwa ngokuyakho. Ukukhulumisana okuthi uyalalela, bazokunikehle kudinga ukuzithiba. IBhayiza izinto ozicelayo.
bheli lithi: Isiphukuphuku siyidedela yonke intukuthelo yaso,

184 intsha iyabuza

Ukulalela imithetho
yabazali bakho
kufana nokukhokha
isikweletu ebhange
uma uqhubeka
uthembekile,
uzokwethenjwa
nakakhulu

kodwa ohlakaniphile uzigcina ezolile kuze kube sekugcineni.


(IzAga 29:11) Ngakho gwema ukukhononda, ukuphukula nokuduba njengomntwana. Yebo, ungase uzizwe ufuna ukubhaklaza isicabha noma ukubefuzela nokuzinikina lapho abazali bakho bekwenqabela ukuba wenze okuthile. Kodwa ukwenza kanjalo cishe kuyoholela emithethweni eyengeziwehhayi enkululekweni.
Zama ukuqonda umbono wabazali bakho. UTracy, osemusha ongumKristu emkhayeni onomzali ongayedwa uthi,
Ngiye ngizibuze, Umama uzama ukufezani ngemithetho yakhe? Uphetha ngokuthini uTracy? Uzama ukungisiza ngibe umuntu ongcono. (IzAga 3:1, 2) Ukubonisa ukuqonda
okunjalo kungase kukusize ukhulumisane kahle nabazali bakho.
Ngokwesibonelo, ake sithi abazali bakho bamathintanyawo ukukuvumela uye embuthanweni othile. Kunokuba uphikisane nabo, ungase ubuze, Ngeke kulunge yini uma ngihamba nomngane ovuthiwe, engimethembayo? Abazali bakho
Kungani kunemithetho eminingi kangaka? 185

ingabe ngempela kuwukukhetha?


Wake wazibuza, Kungani abazali bengaphathi wonk umuntu ngendlela efanayo? Uma kunjalo, cabanga ngaleli qiniso:
Impatho efanayo ayibona ubulungisa ngaso sonke isikhathi, kanti nempatho ewubulungisa ayifani ngaso sonke isikhathi.
Umbuzo ngempela uwukuthi, Ingabe izidingo zakho azinakwa?
Ngokwesibonelo, lapho udinga amacebiso abazali bakho, usizo
lwabo, ukusekela kwabo, ingabe bayakunika lezi zinto? Uma bekunika, kungabe uqinisile yini uma uthi bakuphatha ngendlela
engenabulungisa? Njengoba wena nezingane zakini ninezidingo
ezingefani, akunakwenzeka ngabazali bakho ukuba baniphathe
nonke ngendlela efanayo ngaso sonke isikhathi. Yilokho uBeth
akuqonda ngemva kwesikhathi. Manje uneminyaka engu-18,
uthi: Mina nomfowethu singabantu ababili abangefani abadinga ukuphathwa ngezindlela ezingefani. Uma ngibheka emuva,
angikholwa ukuthi angikubonanga lokho lapho ngisemncane.

bangase bangakuvumeli nakulokhu. Kodwa uma ukuqonda


ukukhathazeka kwabo, usethubeni elihle lokunikeza ukusikisela abangakwamukela.
Yenza abazali bakho bakwethembe. Cabanga ngomuntu okweleta ibhange. Uma esikhokha njalo isikweletu sakhe, ibhange liyomethemba futhi lingaze limtsheleke nemali
eyengeziwe ngesikhathi esizayo. Kuyefana nasekhaya. Abazali bakho ubakweleta ukulalela. Uma uzibonakalisa uthembekile
ngisho nasezintweni ezincaneabazali bakho bangase bakwethembe nakakhulu esikhathini esizayo. Yiqiniso, uma ulokhu ubenzela phansi, ungamangali uma lincipha izinga abakwethemba ngalo noma bengasakwethembi nhlobo.
Lapho Wephule Umthetho
Kuzokwenzeka ngesinye isikhathi wephule umthetho
ungayenzi imisebenzi yakho yasekhaya, ukhulume isikha186 intsha iyabuza

FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO 3

thi eside ocingweni, noma wephuze ukuka ekhaya. (IHubo


130:3) Kuyobe sekudingeka ulandise kubazali bakho! Ungagwema kanjani ukwenza isimo esibi sibe sibi nakakhulu?
Khuluma iqiniso. Ungaqambi amanga. Uma uqamba amanga, ngeke besakwethemba. Ngakho thembeka futhi uyiveze yonke imininingwane. (IzAga 28:13) Gwema ukuzithethelela noma ukunciphisa lokho okwenzekile.
Njalo nje ubokhumbula ukuthi impendulo, lapho imnene, iyakunqanda ukufutheka.IzAga 15:1.
Xolisa. Kungaba kuhle ubonise ukuzisola ngokukhathazeka, ukudumala, noma
umsebenzi owengeziwe oye wawubangela futhi kunganciphisa ubunzima besijeziso. Nokho, ukudabuka kwakho kumelwe kube qotho.
Yamukela imiphumela. (Galathiya 6:7) Ungase uqale ungavumelani

engizokwenza!
Uma ngephule umthetho wasekhaya, ngizothi
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Ngingenza abazali bami bangethembe ngoku.................................................................................................................................


.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Hlonipha uyihlo nonyoko . . .


ukuze kukuhambele kahle.
Efesu 6:2, 3.

nesijeziso, ikakhulu uma sibonakala singafaneleki. Noma kunjalo, ukwamukela imiphumela yezenzo zakho kuwuphawu lokuvuthwa. Kungaba ngcono ukusebenzela ekwenzeni abazali
bakho baphinde bakwethembe.
Bhala iphuzu elilodwa kulawa amathathu angenhla odinga
ukusebenzela kulo. ...............................................................
Khumbula, abazali bakho banomthwalo wemfanelo wokulawula izenzo zakho ngokwezinga elithile. Yingakho iBhayibheli likhuluma ngomyalo kayihlo nomthetho kanyoko. (IzAga 6:20) Noma kunjalo, ungabi nomuzwa wokuthi imithetho
yasekhaya iyokona ukuphila kwakho. Kunalokho, uma uzithoba egunyeni labazali bakho, uJehova uthembisa ukuthi ngokuhamba kwesikhathi kuyokuhambela kahle!Efesu 6:1-3.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ingabe unomzali owumlutha
wezidakamizwa noma uphuzo oludakayo? Yizwa ukuthi
ungabhekana kanjani nakho.
UCABANGANI?

Yini engenza abazali bakho babonakale


bekuvikela ngokweqile ngezinye izikhathi?
Kungani ngezinye izikhathi uyicasukela
imithetho obekelwe yona?
Ungayithuthukisa kanjani indlela okhulumisana
ngayo nabazali bakho?

188 intsha iyabuza

khuluma nabazali bakho!


Izahluko ezimbili ezandulele zixoxe ngendlela ongabhekana ngayo nokugxeka kwabazali
bakho kanye nemithetho yasekhaya. Kuthiwani
uma unomuzwa wokuthi abazali bakho baqine
ngokweqile kulokhu kokubili? Ungayiqala kanjani ingxoxo nabo ngakho?
Khetha isikhathi okhululeke ngaso nesikhathi abazali bakho abangaxinekile ngaso.
Khuluma ngokusuka enhliziyweni, kodwa
ungalawulwa imizwelo. Nikeza abazali bakho
inhlonipho ebafanele.
Uma unomuzwa wokuthi abazali bakho bagxeka ngokweqile, ungase uthi: Ngizama okusemandleni ukwenza
okulungile, kodwa kuba nzima uma nginomuzwa wokuthi ngiyagxekwa njalo nje. Singaxoxa ngalokhu?
Ngezansi bhala indlela wena ongayiqala ngayo ingxoxo nabazali bakho ngale ndaba.

............................................................................................
 ICEBISO: Sebenzisa iSahluko 21 ukuze uqale ingxoxo.
Hleze abazali bakho bayothanda ukuxoxa nawe ngamaphuzu akuleso sahluko.
Uma unomuzwa wokuthi abazali bakho abakuniki inkululeko eyanele, ungase uthi: Ngingathanda ukubonisa ukuthi
ngingumuntu eningamethemba ukuze ngithole inkululeko eyengeziwe. Nicabanga ukuthi yini okufanele ngiyenze?
Ngezansi bhala indlela wena ongayiqala ngayo ingxoxo nabazali bakho ngale ndaba.

............................................................................................
 ICEBISO: Bukeza iSahluko 3 eMqulwini 1. Yibe sewenza
uhlu lwemibuzo ongase ube nayo ngalokho okufundayo.

23

Kuthiwani uma umzali


wami engumlutha
wezidakamizwa
noma wotshwala?
Ubaba wahamba wathi uyokhanda imoto, kodwa laze
lashona singezwa lutho oluvela kuye.Umama wazama
ukumshayela ucingo. Akazange aluphendule. Ngemva
kwesikhashana, ngaphawula ukuthi umama ukhathazekile futhi wayeselungiselela ukuhamba.Wathi kimi, Ngisayobheka ubaba wakho.
Kamuva, umama wabuyaehamba yedwa. Ngambuza,
Awumtholanga ubaba? Cha, angimtholanga, ephendula.
Ngaleso sikhathi ngavele ngabona ukuthi ubaba wayesephindele emikhubeni yakhe yakudala. Nakuqala wayenze kanje. Phela ubaba ungumlutha wezidakamizwa.
Ngesikhathi ebuya, mina nomama sase sile ukukhathazeka. Ngavele ngamziba usuku lonkeokuyinto engiphatha kabi manje.UKaren, oneminyaka engu-14.

IZIGIDI zentsha zibekezelela ubunzima bansuku zonke bokuphila nomzali ongumlutha wezidakamizwa noma wotshwala.
Uma omunye wabazali bakho engumlutha, angase akuphoxe,
akuxove umoya aze akucasule imbala.
Ngokwesibonelo, uMary wakhuliswa ubaba owayebonakala elungile uma ephambi kwabantu. Kodwa wayengumlutha wangasese wotshwala futhi umkhaya wakhe wayewuthuka futhi ewuhlukumeza. Ukhumbula ngokunengeka, Abantu
babeza kithina basitshele indlela esinobaba omuhle ngayo nokuthi sibusisekile ngokuba nobaba onjengaye.1
Uma omunye wabazali bakho engumlutha wotshwala
noma izidakamizwa, ungabhekana kanjani nesimo?
Ukuqonda Imbangela
Okokuqala, kuyasiza ukuqonda inkinga yomzali wakho.
IzAga 1:5 zithi: Umuntu onokuqonda nguye ozuza ukuqondisa okunekhono. Ngakho, kungaba kuhle ukuba ufunde okuthile ngokuthi kusho ukuthini ukuba umlutha, obani ababa yimilutha yotshwala noma yezidakamizwa futhi
ngani.
Ngokwesibonelo, umlutha akuyena umuntu ophuza eqise ngankathi. Kunalokho, ngumuntu onenkinga yokuphuza njalo.2 Uphuza ngokweqileaze aphilele bonafuthi
akabe esakwazi ukuzilawula uma eseze waqala ukuphuza.
Ukuba kwakhe umlutha kudala izinkinga ezinzima emkhayeni, emsebenzini nasempilweni yakhe.
Nakuba abantu abathile bengase bathambekele kakhudlwana ekubeni imilutha yotshwala ngenxa yezizathu zofuzo, kubonakala sengathi nezimo ezingokomzwelo zihilelekile. Empeleni, imilutha eminingi inemizwa yokungazithandi.
1 Uma uhlukunyezwa umzali ongumlutha wotshwala, kuhle ufune usizo. Khuluma nomuntu omdala omethembayo. Uma ungomunye woFakazi BakaJehova,
ungase utshele umdala webandla noma omunye umKristu ovuthiwe.
2 Nakuba sibhekisela kowesilisa njengomlutha wotshwala, izimiso okuxoxwa
ngazo ziyasebenza nakwabesifazane.

Kuthiwani uma umzali engumlutha wezidakamizwa noma utshwala? 191

Ngiyazi ukuthi kusengenzeka abazali bami


bangiphoxe esikhathini esizayo, kodwa futhi
ngiyazi nokuthi uma ngincika kuJehova, uyonginika amandla okukhuthazela.
UMaxwell

(IzAga 14:13) Eqinisweni, eminye kuyo yakhulela emikhayeni


enabazali ababeyimilutha kwabona. Kubantu abanjalo, ukuphuza kungase kudambise izibazi ezingokomzwelo zasebuntwaneni. Kungase kuhileleke izimo ezifanayo lapho umuntu
eba umlutha wezidakamizwa.
Ukuphuza noma ukusebenzisa izidakamizwa kumane
kwenze izinkinga zomuntu zibe zimbi nakakhulu; imicabango nemizwelo yakhe isonteka nakakhulu. Yingakho abazali
bakho bengase badinge usizo olukhulu lomuntu oqeqeshiwe
ukuze bagqashule kulo mkhuba.
Linganisela Kokulindele
Yiqiniso, ukuqonda ukuthi kungani abazali bakho beziphatha kabi ngaleyo ndlela akuyiqedi inkinga. Noma kunjalo,
ukuyiqonda inkinga kungakusiza ukuba ubonise isilinganiso
esithile sozwela ngomzali wakho.
Ngokwesibonelo, ubungaliUBUWAZI . . .
ndela yini ukuba umzali ophuke
umlenze adlale nawe ibhola? KuEBhayibhelini, igama elithiwani uma wazi ukuthi uphuka
thi hlonipha lingasho
nje kungenxa yobuwula bakhe?
nje ukuqaphela igunya
elimiswe ngokufanele.
Ngokungangabazeki ubuyopha(Efesu 6:1, 2) Ngakho,
theka kabi. Noma kunjalo, ubuukuhlonipha umzali akuyoqaphela ukuthi uma nje engasho neze ukuthi kufanele
kapholi, ngeke akwazi ukudlala
uvumelane nokuziphanawe ibhola. Ukuliqonda lelo qitha kwakhe ngaso sonke
isikhathi.
niso kuyokusiza ukuba ulinganisele ezintweni ozilindele.

192 intsha iyabuza

ISIBONELO ESIHLE

UHezekiya
UHezekiya kudingeka enze isinqumo ekuphileni kwakhe. Eneminyaka engu-25 nje kuphela, useyinkosi
yakwaJuda. Uzoba inkosi enjani? Ingabe uzovumela isibonelo
esibi sikayise, iNkosi u-Ahazi, ukuba simthonye? U-Ahazi ubelokhu eyisihlubuki esingaphenduki waze wafa. Wakhuthaza
ukukhulekela kobuqaba futhi waze washisa okungenani oyedwa
wabafowabo bakaHezekiya e-altare lamaqaba. (2 IziKronike 28:
1-4) Kodwa uHezekiya akakuvumeli ukuziphatha kukayise kobuzenzisi kumenze angakujabuleli ukukhulekela uJehova, kungamenzi futhi azizwe edalelwe ukuphinda amaphutha kayise.
Kunalokho, uHezekiya uyaqhubeka enamathele kuJehova.
2 AmaKhosi 18:6.
Ingabe omunye wabazali bakho uhlekisa ngokukhulekela
uJehova? Ingabe uyisidlova noma umlutha womkhuba othile
omubi? Uma kunjalo, akudingeki uphinde amaphutha omzali
wakho! UHezekiya akalivumelanga idumela elibi lomkhaya wakubo ukuba limonele ukuphila kwakhe. Empeleni, waba inkosi
enhle kangangokuthi ngemva kwakhe akubanga namuntu
onjengaye phakathi kwawo wonke amakhosi akwaJuda.
(2 AmaKhosi 18:5) NjengoHezekiya, ungaphumelela ekuphileni kwakho naphezu kwezimo ezinzima zomkhaya wakini. Kanjani? Ngokuqhubeka unamathele kuJehova.

Ukubheka ukuba
umlutha komzali wakho
njengokuwukukhubazeka
okuthile kungakusiza ukuba
ulinganisele kulokho
okulindele

Ngokufanayo, umzali
ongumlutha wotshwala noma
wezidakamizwa ukhubazekile ngokomzwelo nangokwengqondo. Yiqiniso, uzilimaze
yena. Futhi ungase umthukuthelele kufanele
ngenxa yesenzo sakhe sobuwula. Kodwa kuze
kube yilapho umzali wakho efuna usizo lokwelapha lo mkhuba, kuncane ngempela angakwazi ukukwenza ukuze akunakekele. Ukubheka lo mkhuba wakhe njengokukhubazeka kungakusiza ukuba ulinganisele kokulindele.
Ongakwenza
Iqiniso liwukuthi kuze kube yilapho umzali wakho elungisa ukuphila kwakhe, kumelwe uphile nemiphumela yokuziphatha kwakhe. Okwamanje, yini ongayenza ngako?
Ungazibeki icala ngokuba umlutha komzali wakho.
Ngumzali wakhonguye yedwaoyimbangela yokuba kwakhe umlutha. EyabaseGalathiya 6:5 ithi: Yilowo nalowo uyothwala owakhe umthwalo. Ngakho, akuwona umsebenzi wakho ukwelapha umzali wakho noma ukumvikela emiphumeleni yokuba umlutha. Ngokwesibonelo, akudingeki uqambe
amanga kumqashi wakhe noma umtatamise kuvulandi uma
ewele khona edakiwe.
Khuthaza umzali wakho ukuba athole usizo. Inkinga
194 intsha iyabuza

Ukuqondisisa komuntu ngokuqinisekile


kubambezela intukuthelo yakhe.
IzAga 19:11.

enkulu yomzali wakho ingase ibe ukuvuma ukuthi unenkinga.


Lapho umzali wakho ongumlutha engadakiwe futhi esesimweni esihle, mhlawumbe umzali wakho ongeyena umlutha
kanye nezingane zakini ezindala, bangamtshela indlela ukuziphatha kwakhe okuwuthinta ngayo umkhaya nokuthi yini
okudingeka ayenze ngakho.
Ngaphezu kwalokho, umzali wakho ongumlutha uyobe
wenza kahle uma ebhala izimpendulo zale mibuzo elandelayo: Kuzokwenzekani kimina nasemkhayeni wami uma ngiqhubeka nokuphuza noma ukusebenzisa izidakamizwa? Kuzokwenzekani uma ngiwuyeka lo mkhuba? Yini okumelwe
ngiyenze ukuze ngithole usizo?
Uma kufufusa uthuthuva, hamba. IzAga 17:14 zithi:
Ngaphambi kokuba kuqhume ingxabano, hamba. Ungazifaki engozini ngokuzigaxa engxabanweni. Uma kungenzeka, iya ekamelweni lakho noma uye kubo kamngane wakho.
Uma kubonakala sengathi bazokulwa, kungase kudingeke
usizo lwangaphandle.
Yivume indlela ozizwa ngayo. Enye intsha izizwa inecala ngenxa yokuthukutheleICEBISO
la umzali ongumlutha. Kungokwemvelo ukuzizwa umcasukeKunokuba umzonde
le ngezinga elithile umzali onguumzali wakho, yiba
nenzondo efanele
mlutha, ikakhulukazi uma ukungezenzo zakhe ezimbi.
ba kwakhe umlutha kumenza
IzAga 8:13; Jude 23.
angakwazi ukukubonisa uthando nokusekela okudingayo.

Kuthiwani uma umzali engumlutha wezidakamizwa noma utshwala? 195

Yiqiniso, iBhayibheli lithi unesibopho sokuhlonipha umzali


wakho. (Efesu 6:2, 3) Kodwa elithi hlonipha lisho ukuhlonipha igunya lakhe, ngendlela efana naleyo okufanele uhloniphe ngayo iphoyisa noma umahluleli. Akusho ukuthi uvumelana nokuba kwakhe umlutha. (Roma 12:9) Akusho futhi ukuthi ungumuntu omubi ngoba unengwa ukuphuza kwakhe noma ukusebenzisa izidakamizwa; ukuba umlutha kuyanengeka vele!IzAga 23:29-35.
Thola abantu abazokwakha. Uma ukuphila kwasekhaya
kunezinxushunxushu, ungase ukhohlwe ukuthi impilo evamile injani. Ngakho-ke, kubalulekile ukuba uzihlanganise
nabantu abaphilile ngokomoya nangokomzwelo. Amalungu
ebandla lobuKristu angakusiza futhi akusekele, angakwenza
ukwazi nokupholisa ikhanda ekucindezelekeni kwasekhaya
ngezikhathi ezithile. (IzAga 17:17) Ukuba nobudlelwane nemikhaya yamaKristu kungakunikeza isibonelo esihle salokho
ukuphila komkhaya okufanele kube yikho, esikhundleni sesibonelo esibi osibona ekhaya.

engizokwenza!
Uma umzali wami engihlukumeza ngamazwi noma
ngezenzo, ngizo ..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Ngingakhuthaza umzali wami ukuba athole usizo ngoku..........................................................................................................................


..........................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Zifunele usizo. Kuyasiza ngempela ukuba nomuntu


omdala ovuthiwe nomethembayo ongakwazi ukumthululela
isifuba. Abadala bebandla bazimisele ukukusiza lapho ubadinga. IBhayibheli lithi la madoda angaba njengendawo yokucashela umoya nendawo yokucashela isiphepho esinemvula,
njengemifudlana yamanzi ezweni elingenamanzi, njengomthunzi wedwala elikhulu ezweni eligwadulekile. (Isaya 32:2)
Ngakho ungesabi noma ube namahloni okuya kuwo ukuze
uthole induduzo neseluleko.
Bhala lapha ukuthi yisiphi kulezi zinyathelo eziyisithupha
ezingenhla ozozama ukusisebenzisa kuqala. ......................
Ungase ungakwazi ukushintsha isimo sasekhaya, kodwa
ungayishintsha indlela esikuthinta ngayo. Kunokuba uzame ukulawula umzali wakho, gxila kokuwukuphela komuntu
ongakwazi ukumlawulawena. Umphostoli uPawulu wabhala: Qhubekani nisebenzela ukusindiswa kwenu siqu. (Filipi 2:12) Ukwenza kanjalo kuyokusiza ukuba ube nombono omuhle, futhi kungase kwenze umzali wakho afune usizo
ngenkinga yakhe.
ESIHLOKWENI ESILANDELAYO Kuthiwani uma kubonakala
sengathi abazali bakho baxabana njalo? Ungabhekana
kanjani nokukhathazeka?
UCABANGANI?

Yini ebangela abanye abantu babe imilutha


yotshwala noma yezidakamizwa?
Kungani kungephutha lakho ukuthi umzali
wakho ungumlutha?
Yiziphi izici zesimo okuso ongazilawula, futhi
ungakwenza kanjani lokho?

Kuthiwani uma umzali engumlutha wezidakamizwa noma utshwala? 197

uma umzali eyeka ukukhonza uJehova


Uma omunye wabazali bakho eyeka ukuphila ngezindinganiso zeBhayibhelimhlawumbe aze asho ukuthi akasafuni ukuba yingxenye yebandla lobuKristuyini ongayenza?
Khumbula ukuthi uJehova ngeke asole wena ngokuziphatha komzali wakho. IBhayibheli lithi: Ngamunye wethu uyozilandisela kuNkulunkulu.Roma 14:12.
Gwema ukuthambekela kokuziqhathanisa nenye intsha
enezimo ezingcono. (Galathiya 5:26) Insizwa ethile eyise
washiya umkhaya wakubo ithi, Kunokuba imicabango yakho igxile ezintweni ezinjalo, kuyasiza ukugxila ezindleleni zokubhekana nesimo.
Qhubeka umhlonipha umzali ohluphayo, futhi uma imithetho yakhe ingangqubuzani nezindinganiso zikaNkulunkulu, yilalele. Umyalo kaJehova wokuba abantwana bahloniphe abazali babo awuxhomekile ekutheni umzali
uyikholwa yini noma cha. (Efesu 6:1-3) Lapho uhlonipha
futhi ulalela abazali bakho naphezu kokushiyeka kwabo,
ubonisa uthando lwakho ngoJehova.1 Johane 5:3.
Sondelana nebandla lobuKristu. Ungathola induduzo
yomkhaya omkhulu ongokomoya. (Marku 10:30) Insizwa
enguDavid yayesaba ukuthi amalungu ebandla angase
ayigweme yona nabanye bakubo ngoba uyise eseyekile
ukukhonza uJehova. Kodwa yathola ukuthi yayingenasizathu sokwesaba. Ithi: Asizange sizizwe sikhishwe inyumbazane. Lokhu kwangiqinisekisa ngokuthi ngempela
ibandla liyakhathalela.

198 intsha iyabuza

24

Yini okufanele
ngiyenze uma
abazali bami
bexabana?
Ingabe abazali bakho bake baxabane
phambi kwakho? Uma kunjalo,
yikuphi kulokhu okulandelayo
okuvame ukubaxabanisa?

O Imali
O Imisebenzi yasekhaya
O Izihlobo
O Uwena

Yini osa ukuyitshela abazali bakho ngendlela okukuthinta ngayo lokhu? Bhala izimpendulo zakho ngezansi.
..................................................................................................
..................................................................................................

199

UKUXABANA kwabazali bakho kuyokuthinta nakanjani.


Phela, uyabathanda futhi uthembele kubo ukuba bakusekele.
Ngakho, kungase kukuqede amandla ukubezwa behilizisana.
Ungase uvumelane nentombazane egama layo nguMarie, ethi,
Kunzima ukuhlonipha abazali bami lapho bona bebonakala
bengahloniphani.
Ukubona abazali bakho bejikijelana ngamazwi kukwenza
uqaphele iqiniso elibuhlungu: Nabo abaphelele, benza amaphutha njengabanye abantu. Ukuqaphela leli qiniso kungase kukwenze uhlalele ovalweni. Uma kuhlale kunezingxabano
ezishubile, ungase ukhathazeke ngokuthi umshado wabo usengcupheni yokuchitheka. UMarie uthi, Lapho ngizwa abazali
bami bexabana, ngivele ngibone sengathi bazohlukana nokuthi
kuzodingeka ngikhethe ukuthi imuphi engizohlala naye. Ngiye
ngesabe nokuthi ngizohlukaniswa nezingane zakithi.
Kungani abazali bexabana, futhi yini okufanele uyenze lapho kuqubuka izingxabano ekhaya?
Okwenza Abazali Baxabane
Ngokuvamile, abazali bakho babekezelelana ngothando.
(Efesu 4:2) Kodwa iBhayibheli lithi: Bonke bonile futhi bayasilela enkazimulweni kaNkulunkulu. (Roma 3:23) Abazali bakho abaphelele. Ngakho-ke, akufanele kukumangaze uma becasulana futhi ngezikhathi ezithile kuze kube sezingeni lokuba
bahilizisane ngamazwi.
Khumbula nokuthi siphila ezikhathini ezibucayi okunzima ukubhekana nazo. (2 Thimothewu 3:1) Izingcindezi zokuziphilisa, ukukhokha izikweletu, ukushikiliswa yizimo zasemsebenzinikonke lokhu kwenza kube nezinkinga ezinkulu
UBUWAZI . . .
emshadweni. Futhi uma bobabiAbantu abathandanayo
li abazali besebenza, ukunquma
bangase bangavumelani
ukuthi
ubani ozokwenza imisengezikhathi ezithile.
benzi ethile yasendlini kungabaxabanisa.

200 intsha iyabuza

Ukuqaphela ukuthi abazali bami abaphelele


nokuthi banezinto ezibakhathazayo njengami,
kungisizile ngakwazi ukubhekana nesimo
lapho bexabana.
UKathy

Qiniseka ngokuthi uma abazali bakho bengaboni ngaso linye, akusho ukuthi umshado wabo uzochitheka. Uzomangala
ukuthola ukuthi basathandananakuba imibono yabo ingafani ezintweni ezithile.
Ake sifanekise: Wake wayibukela ibhayisikobho nabangane bakho, wabe usuthola ukuthi ninemibono engafani ngayo?
Kuyenzeka lokho. Ngisho nabantu abasondelene bayoba nemibono engafani ngezinto ezithile. Kungenzeka okufanayo nangabazali bakho. Mhlawumbe bobabili bakhathazekile ngesimo sezimali zomkhaya, kodwa banemibono engafani ngendlela yokusebenzisa imali; bobabili bafuna ukuhlela iholide lomkhaya, kodwa banemibono engafani ngokuthi bangaphumula
kanjani; bobabili bayafuna uphumelele esikoleni, kodwa banemibono engafani ngokuthi iyiphi indlela engcono yokukukhuthaza.
Iphuzu liwukuthi, ubunye abudingi nibe nemibono efa
na ncimish. Abantu ababili abathandanayo bangase bangaboni ngaso linye ngezinye izikhathi. Noma kunjalo, kungase kube nzima ukulalela abazali bakho bejikijelana ngamazwi.
Yini ongayenza noma ongayisho engakusiza ukuba ukhuthazele?
Ongakwenza
Yiba nenhlonipho. Kulula ukucasulwa abazali abaxabana njalo. Phela, yibona okufanele babekele wena isibonelokungabi uwena obabekela isibonelo. Yize kunjalo, ukweyisa umzali kuyomane kwenezele ezinkingeni zasekhaya.
Okubaluleke nakakhulu, uJehova uNkulunkulu ukuyala ukuba
Yini okufanele ngiyenze uma abazali bami bexabana? 201

uhloniphe futhi ulalele abazali


bakhongisho nalapho kungeUma abazali bakho
lula ukwenza kanjalo.Eksobenomkhuba wokuxabadusi 20:12; IzAga 30:17.
na kushunq uthuli, sikiseKuthiwani uma abazali bala ngenhlonipho ukuba
kho bexatshaniswa udaba olubafune usizo.
hilela wena ngokuqondile? Ngokwesibonelo, ake sithi omunye
umzali ungumKristu, omunye akakholwa. Kungase kuphakame izinkinga ezingokwenkolo lapho kuyomelwe umelele ukulunga kanye nomzali owesaba uNkulunkulu. (Mathewu 10:3437) Njalo nje kwenze ngomoya omnene nangenhlonipho ejulile. Ngelinye ilanga kungenzeka isibonelo sakho sisize ekuzuzeni umzali wakho ongakholwa.1 Petru 3:15.
Ungathathi hlangothi. Yini ongayenza uma abazali bakho bekucindezela ukuba uthathe uhlangothi ezindabeni ezingakuhileli ngokuqondile? Lwela ukungathathi hlangothi.
Mhlawumbe ungase ucele uxolo ngenhlonipho, uthi: Mama
nawe baba, nginithanda nobabili. Kodwa ngicela ningangenzi
ngithathe uhlangothi. Le nto kufanele niyixazulule nobabili.
Khuluma. Tshela abazali bakho ukuthi uzizwa kanjani lapho bexabana. Khetha isikhathi ocabanga ukuthi bayokulalela
ngaso, bese ngenhlonipho ubatshela indlela ukuxabana kwabo
okukucasula ngayo, kukuthukuthelise noma kuze kukwesabise.IzAga 15:23; Kolose 4:6.
ICEBISO

202 intsha iyabuza

Okungafanele Ukwenze
Ungazenzi umeluleki wezemishado. Njengosemusha,
awukufanelekeli ukuxazulula izingxabano zabazali bakho.
Ngokwesibonelo: Ake sithi usendizeni encane bese uzwa umshayeli nomsizi wakhe bexabana. Ungakhathazeka kufanele.
Kodwa yini ebingenzeka uma ubungagabadela utshele abashayeli bendiza ukuthi kufanele bayishayele kanjani, noma uze
uzame ngisho nokuthatha izintambo?
Ngokufanayo, ukuzama ukuthatha izintambo ngokuzihilela ezinkingeni zomshado wabazali bakho cishe kuyokwenza
izinto zibe zimbi nakakhulu. IBhayibheli lithi: Ngokugabadela
umuntu umane nje abangele ukulwa, kodwa kulabo ababonisanayo kukhona ukuhlakanipha. (IzAga 13:10) Cishe abazali

Osemusha otshela abazali bakhe


indlela yokuxazulula ukungezwani
kwabo ufana nomgibeli otshela
abashayeli bendiza ukuthi
abayishayele kanjani

bakho bangakwazi ukuzixazulula kangcono izinkinga zabo


ngokubonisana ngazo ngasese.IzAga 25:9.
Ungahlanganyeli. Amazwi amabili axabanayo adala ukukhathazeka okukhulu. Kungani wenezela elesithathu? Noma
ungaze ulingeke kangakanani ukuba usho okuthile, iqiniso liwukuthi ngumthwalo wabazali bakhohhayi owakhoukuxazulula izingxabano zabo. Ngakho-ke, lwela ukulandela iseluleko seBhayibheli sokuba unake izindaba zakho siqu uma kuziwa kulokho. (1 Thesalonika 4:11) Musa ukuzigaxa ezingxabanweni.
Ungabaqhathi abazali bakho. Empeleni enye intsha iyakubhebhezela ukulwa kwabazali bayo ngokubaqhatha. Lapho
umama ethi cha, iya kubaba iyomncenga ukuba avume. Ubuqili obunjalo bungase bukwenze uthole inkululeko ethile, kodwa
ngokuhamba kwesikhathi bandisa ukungezwani ekhaya.
Ungavumeli ukuziphatha kwabo kuthonye ukuziphatha kwakho. Osemusha okuthiwa uPeter waqaphela ukuthi wayesebenzisa izindlela ezingezona ezobuKristu ukuze aziphindiselele kuyise owayebahlukumeza. UPeter uthi: Nga-

engizokwenza!
Lapho abazali bami beqala ukuxabana, ngizo ..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Uma abazali bami befuna ngithathe uhlangothi, ngizothi


..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Amazwi enu ngaso sonke isikhathi


mawabe nomusa.Kolose 4:6.

ngifuna ukumzwisa ubuhlungu. Ngangimthukuthelele kakhulu


ngendlela ayephatha ngayo umama kanye nami nodadewethu. Kungakabiphi, uPeter kwadingeka abhekane nemiphumela yezenzo zakhe. Sifundani kulokhu? Ukuziphatha okungafanele kuyomane kwenezele ezinkingeni obhekene nazo
ekhaya.Galathiya 6:7.
Bhala lapha ukuthi yimaphi amaphuzu akulesi sahluko
okudingeka usebenzele kuwo kakhulu. ................................
Ngokusobala, ngeke ukwazi ukuvimba abazali bakho ukuba bangaxabani. Kodwa qiniseka ukuthi uJehova angakusiza
ukwazi ukubhekana nokukhathazeka okubangelwa ukuxabana kwabazali bakho.Filipi 4:6, 7; 1 Petru 5:7.
Zama ngawo wonke amandla ukusebenzisa ukusikisela
okungenhla. Ngokuhamba kwesikhathi, abazali bakho bangase bazimisele ukuxazulula izinkinga zabo. Kwazi banibangase bayeke nokuxabana.
ESIHLOKWENI ESILANDELAYO Ungabhekana kanjani
nezinselele zokukhulela emkhayeni onomzali ongayedwa?
UCABANGANI?

Kungani abanye abazali bexabana?


Kungani kungafanele uzibeke icala ngezinkinga
zabazali bakho?
Yini ongayifunda ngokubuka indlela abazali
bakho abaziphatha ngayo?

Yini okufanele ngiyenze uma abazali bami bexabana? 205

kuthiwani uma abazali bami behlala

ngokwahlukana?

enza kanjani ngokuhlaUma abazali bakho behlukana, ung


ekuququda ngaphakagu
hlun
ebu
a
kanipha naphezu kwemizw
elayo:
thi? Cabangela ukusikisela okuland
lo, isinyathelo sokuqala
mve
kwe
Gwema ukuzikhohlisa. Ngo
zali bakho babuyelane.
singase sibe ukuzama ukwenza aba
uba abazali bami behlukeU-Anne uyakhumbula: Ngemva kok
wa umoya ndawonye
shay
siyo
ha
khip
ne, babeqhubeka besi
nodadewethu sithi, Asigijingezikhathi ezithile. Sasihlebelana
wa ngicabanga ukuthi
Kod
i.
abil
me sibashiye ngemuva bob
e babuyelane.
akuzange kusebenze lokho. Abazang
nto elindelwe kuyayiIzAga 13:12 zithi: Ukuhlehliswa kwe
eka okungenasiezel
cind
gulisa inhliziyo. Ukuze ugweme uku
la izenzo zabalawu
uku
azi
ukw
ke
dingo, khumbula ukuthi nge
lale
ba bah
zali bakho. Awuyona imbangela yoku
ukungenela bese ulungiazi
ukw
ke
nge
i
futh
,
ana
hluk
kwa
ngo
7.
26:1
zAga
sa umshado wabo.I
intukuthelo nenzondo ngo Gwema inzondo. Ukufukamela
za umonakalo ongeke
gen
kun
ho
bak
mzali noma ngabazali
izwa ngayo lapho enemiuphele. UTom ukhumbula indlela ayez
la ngempela ubaba.
suke
mca
nyaka engu-12: Ngaqala uku
a, kodwa ngangizond
loku
a
igam
a
nzis
sebe
Angithandi uku
wayesikhathalela
thi
uku
i
mbambele igqubu. Ngangingaqond
.
kanjani uma asishiya
vamile ukubangelwa
Nokho, ukuhlala ngokwahlukana aku
kuphelele, omunye mubi
ukuthi umzali oyedwa umsulwa ngo
awumbe abazali bakho
mhl
ngokuphelele. Iqiniso liwukuthi,
shado wabo noma ngonom
a
elan
may
ke
abakutshelanga kon
uthi kwabona abakuqondi.
kuhlukana kwabo; kungenzeka nok
uma ungawazi wonke amao
isim
Ngakho, gwema ukwahlulela
kunzima ukungacasuki, fuqiniso. (IzAga 18:13) Kuyavunywa,
ele kakhulu isikhathi
kuth
thi kungokwemvelo ukuzizwa uthu
nomoya wokuphindielo
kuth
intu
a
mel
esithile. Kodwa ukufuka
e ubuntu bakho. Ngesizasela kungabulimaza kancane kancan
206 intsha iyabuza

thu esihle, iBhayibheli lith


i: Hlukana nentukuthe
lo uyeke ukufutheka.IHubo 37:8.
Bhekana namaqiniso
. Kunokuba enye intsha
imzonde
umzali ongasahlali nayo,
yenza okuphambene ka
khulu nalokho, imthanda ngokwe
qile. Ngokwesibonelo, ub
aba womunye
umfana wayeyisidakwa
futhi
shiya umkhaya wakhe izik ezifela ngabantu besimame, wahathi eziningi futhi ekug
cineni wahlukanisa. Noma kunja
lo, lona osemusha ukhu
mbula ukuthi
ngasizathu simbe, wayec
ishe amkhulekele ubab
a wakhe!
Uthando olunjalo luvam
ile. Kwelinye izwe, aban
twana abangamaphesenti angu-90
abanabazali abahlukan
isile, bahlala
nonina futhi bavakashele
oyise. Ngakho, ngumam
a onakekela
izidingo zansuku zonke
zabantwanaokuhlang
anisa nokubayala. Nakuba eyithola imali
yesondlo sabantwana, ng
okuvamile
umama udonsa kanzima
ngokwezimali ngemva kw
esehlukaniso. Ngakolunye uhlango
thi, ubaba angase achum
e ngokwezimali. Umphumela: Ukuva
kashela ubaba kusho uk
uthola izipho
nokuba nesikhathi esimn
andi! Ukuphila nomama
kusho ukuciciyela nokutshelwa ukuth
i yenza lokhu, ungakwen
zi lokhu. Kuyadabukisa ukuthi enye
intsha iye yashiya umzali ongumKrist
u ukuze iyohlala nomzali omi kahle
ngokwezimali kodwa ongakholwa
futhi
ovumela noma yini.IzA
ga 19:4.
Uma ulingeka ukuba we
nze
isinqumo esinjalo, bhek
a izinto eziza kuqala kuwe. Khumbu
la ukuthi
uyasidinga isiqondiso sok
uziphatha kanye nesiyalo. Ayikh
o enye
into umzali angakunika
yona
eyobuthinta ngokujulile
ubuntu bakho nohlobo
lokuphila okuphilayo.IzAga 4:13.

25

Ngingajabula yini
emkhayeni onomzali
ongayedwa?
Izingane ezinabazali ababili zingaba namakamelo azo futhi
zithenge izingubo ezintsha. Kodwa mina anginalo ikamelo
elithi mina; futhi kuyaqabukela ngithole izingubo engizithandayo.Umama uthi akanayo imali. Ngizizwa njengesisebenzi
njengoba kufanele ngenze yonke imisebenzi yasendlini lapho
yena esemsebenzinikuba njengokungathi ngiphucwe ithuba lokuba ingane.UShalonda, oneminyaka engu-13.

AKUNGABAZEKI ukuthi liyaseleka ikhaya elinabazali ababili abanothando. Uma ubaba nomama bendawonye ngokuvamile bayakwazi ukunikeza iseluleko, isivikelo nokusekela oku208 intsha iyabuza


the xaxa. IBhayibheli lithi: Ababili bangcono kunoyedwa ngoba bangasebenza ndawonye ngokuphumelelayo.UmShumayeli 4:9, Todays English Version.
Noma kunjalo, imikhaya enabazali ababili isengozini yokuba igcine ingasekho. Ngokwesibonelo, izingane ezingaphezu kwesigamu e-United States ziyohlala isikhathi esithile nomzali ongayedwa ngaphambi kokuba zibe neminyaka
engu-18.
Naphezu kwalokho, enye intsha ehlala emkhayeni onomzali ongayedwa izizwa inamahloni ngesimo sayo. Enye izizwa isindwa izingcindezi nezinkinga enqwamana nazo ekuphileni. Uma uhlala ekhaya elinomzali ongayedwa, yiziphi izingcindezi obhekana nazo? Emgqeni ongezansi, bhala inkinga ekukhathaza kakhulu.

..................................................................................................
Ngenxa yokuthi uthola uthando nokunakekelwa umzali
oyedwa, ingabe kusho ukuthi ngeke usajabula ekuphileni? Lutho neze! Okuningi kuxhomeke endleleni osibheka ngayo isimo. IzAga 15:15 zithi: Zonke izinsuku zohluphekile zimbi; kodwa onenhliziyo enhle unedili njalo. Njengoba lesi saga sibonisa, indlela umuntu azizwa ngayo ngokuvamile ixhomeke esimweni sakhe sengqondo kunasezimweni abhekene nazo. Yini
ongayenza ukuze uhlakulele inhliziyo enhle naphezu kwezimo
okuzo?
Yilwa Nemicabango Emibi
Okokuqala, zama ukungazivumeli izinto ezimbi ezishiwo
abanye ziveze ububi kuwe. Ngokwesibonelo, abanye othisha
baye babonisa ukungabi naluzwela okukhulu kubafundi abanomzali oyedwa. Abanye baye bazitshela ukuthi noma yikuphi
ukuganga kwalezi zingane kubangelwa yisimo sasekhaya esingesihle. Kodwa zibuze: Ingabe abantu abasho lezi zinto bayangazi ngempela mina nomkhaya wakithi? Noma ingabe bamane baphinda abakuzwile ngemikhaya enomzali oyedwa?
Ngingajabula yini emkhayeni onomzali ongayedwa? 209

Kuyaphawuleka ukuthi inkulumo ethi intandane ivela kaningi emiBhalweni. Akukho lapho leli gama lisetshenziswa
khona ngendlela ejivazayo. Empeleni, cishe kuzo zonke izindawo elivela kuzo, uJehova ubonisa ukuthi uzikhathalela ngokukhethekile izingane ezikhuliswa abazali abangabodwa.1
Ngakolunye uhlangothi, abanye abantu abangahlose bubi
bangase babe nozwela ngokweqile lapho bekhuluma nawe.
Ngokwesibonelo, bangase bangathandisisi ukusebenzisa amagama anjengokuthi baba, umshado, isehlukaniso, noma
ukufa, besaba ukuthi amagama anjalo angase akuphathe
kabi noma akwenze ube namahloni. Ingabe kuyakucasula lokho? Uma kunjalo, babonise ngesu ukuthi asikho isidingo sokuba bakhathazeke. UTony, oneminyaka engu-14, akamazi
uyise wangempela. Uthi abanye abantu bayangingiza uma kufanele babize amagama athile. Kodwa uTony uvele awabize
lawo magama lapho ekhuluma nabo. Uthi, Ngifuna bazi ukuthi anginamahloni ngesimo engikuso.
Gwema Ukuthi, Ukube Nje
Kuyavunywa, kungokwemvelo ukudabuka kanye nokuba
nomuzwa wokulahlekelwa uma abazali behlukanisile noma
kushone umzali omthandayo. Noma kunjalo, ekugcineni kuyodingeka usamukele isimo. IBhayibheli linika lesi seluleko: Ungasho ukuthi: Kungani
izinsuku zangaphambili ziye zaba
UBUWAZI . . .
ngcono kunalezi? (UmShuUkwamukela
mayeli 7:10) Mayelana naloimithwalo yemfanelo
khu, uSarah oneminyaka enguekhaya kungakusiza
13, obazali bakhe bahlukanisa laukuba usheshe uvuthwe
pho eneminyaka eyishumi, uthi:
kunentsha esemikhayeni enabazali ababili,
Musa ukubalisa ngesimo okuso,
ngokuvamile engenayo
ulokhu uthi ukube nje, noma
imithwalo yemfanelo
ube nomuzwa wokuthi izinkinga
eminingi.

1 Ngokwesibonelo, bheka uDuteronomi


24:19-21 neHubo 68:5.

210 intsha iyabuza

Kusukela abazali bami bahlukana, mina


nomama sesikwazi ukuxoxa ngempela;
sesingamathe nolimi.
UMelanie

onazo zibangelwa ukuba semkhayeni onomzali oyedwa, noma


ukuthi izingane ezinabazali ababili ziphila ntofontofo. Yiseluleko esihle lesi. Phela, ngisho nemikhaya eselekayo inazo izinkinga.
Kungani ungacabangi ngomkhaya wakini njengoyisikebhe
esinabagwedli? Ngaphansi kwezimo ezikahle, isikebhe siba nenani eliphelele labagwedli. Ekhaya elinomzali ongayedwa, kunomgwedli ongekho futhi abagwedli abasele kufanele basebenze kanzinyana. Ingabe lokhu kusho ukuthi lo mkhaya ngeke
uphumelele? Cha! Uma nje abagwedli abasele bebambisene,
isikebhe siyohamba size sike lapho siya khona.
Ingabe Uyayifeza Ingxenye Yakho?
Yini ongayenza ukuze uqiniseke ukuthi wena, nawo wonke
umkhaya wakini niyayifeza ingxenye yenu? Cabangela ukusikisela okuthathu okulandelayo:

Umkhaya onomzali ongayedwa ufana


nesikebhe esinabagwedli abangapheleleabagwedli abasele kuzodingeka
basebenze kanzinyana, kodwa bangaphumelela uma bebambisana

Funda ukonga. Imali iyinkinga enkulu emikhayeni eminingi


Uma unomuzwa wokuthi
enomzali oyedwa. Yini ongayeimithwalo yakho yemfanenza ukuze usize? UTony okulo isingaphezu kwamakhulunywe ngaye ngaphambili,
ndla akho, ngokuhlakaniuthi: Izingane engifunda nazo
pha sikisela kumzali
wakho ukuba azame loziphoqa abazali bazo ukuba bakhu okulandelayo:
zithengele amateki nezingubo
Yenza uhlu olubonisa
ezisefeshinini. Ziyenqaba ukuya
yonke imisebenzi okufaesikoleni uma zingenazo. Anginele yenziwe ilungu
nazo izingubo ezisefeshinini, kongalinye lomkhaya.
dwa ngiyazithanda futhi ngihla Uma kudingeka, eminzekile, ngiziphatha kahle lezi
nye imisebenzi yabele
enginazo. Umama wenza konke
amanye amalungu omkhaya azokwazi ukuyenza.
okusemandleni akhe; angifuni
ukumthwesa ubunzima. Ngomzamo omncane nje, ungalingisa umphostoli uPawulu, owathi: Ngiye ngafunda ukwaneliseka ngenginakho . . . , ukuze kuthi noma kuphi, noma nini, nganeliswe.Filipi 4:11, 12, TEV.
Enye indlela yokonga iwukugwema ukusaphaza. (Johane
6:12) URodney osemusha uthi: Ekhaya, ngizama ukuqikelela
ukuthi angiphuli lutho futhi angilahli lutho ngoba kuyabiza ukulungisa izinto noma ukuzithenga. Ngizama ukucisha izinto zikagesi noma izibani esingazisebenzisi. Kuyasiza ekunciphiseni
izindleko zikagesi.
Thatha isinyathelo. Abazali abaningi abangabodwa bayesaba ukubeka imithetho yasekhaya noma ukucela abantababo
ukuba basize ngemisebenzi yasendlini. Kungani? Abanye banomuzwa wokuthi kudingeka bavale isikhala somzali ongekho
ngokuthi benze ukuphila kwezingane zabo kube lula. Bangase
bathi, Angifuni izingane zami zincisheke injabulo.
Ungase ulingeke ukuba usizakale ngemizwa yecala yomzali wakho. Kodwa ukwenza kanjalo kuyomane kwenezele
ICEBISO

212 intsha iyabuza

FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO 4

Ningakhathaleli nje kuphela


izindaba zenu siqu, kodwa futhi
nikhathalele nezabanye.Filipi 2:4.

emthwalweni womzali wakho, kunokuba kuwunciphise. Kunalokho, kungani ungamsizi engakucelanga? Cabanga ngalokho uTony ayezimisele ukukwenza. Uthi: Umama usebenza esibhedlela futhi iyunifomu yakhe idinga uku-ayinwa. Ngakho ngiyam-ayinela. Akuwona yini umsebenzi wabesifazane
lowo? UTony uyaphendula: Abanye bacabanga kanjalo. Kodwa kuyamsiza umama, ngakho ngiyakwenza.
Bonisa ukwazisa. Ngaphandle kokumsiza ngokoqobo,
ungenza lukhulu ukuze umkhuthaze ngokumane ubonise ukwazisa. Omunye umzali ongayedwa wabhala: Ngivame ukuthola ukuthi mhla ngiphansi ngempela noma ngicasulwe usuku obelunzima emsebenzini, ngithi uma ngika ekhaya
ngithole ukuthi yilo kanye usuku indodakazi yami ekhethe

engizokwenza!
Ngizokulwa nemicabango yami emibi ngoku .................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Uma abantu bengizwela ngokweqile lapho benami, ngizothi


.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

ukuba ideke itafula futhi yapheka nokudla kwakusihlwa. Uyanezela: Indodana yami iyangigaxa bese iyanganga. Zimthinta
kanjani lezi zenzo zokucabangela? Uthi: Ngivele ngizizwe sengingcono.
Bhala lapha ukuthi yimaphi kula maphuzu amathathu
angenhla okufanele usebenzele kuwo kakhudlwana.

..............................................................................................

Ukuhlala emkhayeni onomzali oyedwa kukunikeza ithuba


lokuthuthukisa izimfanelo ezinjengozwela, ukungabi nabugovu nokuzimela. Ngaphezu kwalokho, uJesu wathi: Kukhona
injabulo eyengeziwe ekupheni kunasekwamukeleni. (IzEnzo
20:35) Futhi uyothola injabulo enkulu uma uzinikela ekusizeni
umzali wakho ongayedwa.
Yiqiniso, ngezikhathi ezithile uyosa sengathi ubunomzali wesibili ekhaya. Kepha ungafunda ukwenza ukuphila kube
mnandi naphezu kwesimo obhekene naso. Yilokho okwatholwa yintombazane okuthiwa uNia. Ithi: Ngemva kokushona
kukababa, othile wangitshela ukuthi, ukuphila kwakho kuyilokho okwenza kube yikho, futhi lawo mazwi ahlala engqondweni yami. Angikhumbuza ukuthi akudingeki ngibe isisulu sezimo engibhekana nazo. Nawe ungenza okufanayo. Khumbula, akuzona izimo obhekene nazo okufanele zinqume ukuthi
uyajabula yini noma cha. Yindlela ozibheka ngayonalokho
okwenzayo ngazo.
UCABANGANI?

Kungani abanye abantu bezicwasa izingane


ezinomzali ongayedwa?
Kungani umzali wakho engase abe madolonzima
ukukucela ukuba umsize ngemisebenzi yasendlini?
Ungakubonisa kanjani ukwazisa ngomzali wakho?

214 intsha iyabuza

ABAZALI BAKHO

imizwa yami

Bhala ngenselele enzima kunazo zonke obhekana nayo


ekhaya nokuthi kungani uyithola inzima.

Ngemva kokufunda le ngxenye, uhlela ukuyisingatha


kanjani le nkinga osanda kubhala ngayo?

215

IMIZWA
YAKHO

Kulokhu okulandelayo, yikuphi


okukuchaza kahle?

O Ngiyehluleka ukuzibamba lapho


ngithukuthele.

O Ngiyisehluleki uqobo lwaso

akukho engikwenza kahle.

O Ngihlale ngidabukile. Ayikho into


engijabulisayo ekuphileni.

O Ngicabanga ngabobulili obuhlukile


ngaso sonke isikhathi.

O Ngezinye izikhathi ngikhangwa


abantu bobulili obufana nobami.

Uma kukhona kulokhu okungenhla okukhethile, ungapheli amandla! Izahluko 2629 zizokusiza ufunde ukulawula imizwa yakho ukuze kungabi iyona ekulawulayo.

216

26

Ngingayilawula kanjani
imizwelo yami?

UCABANGANIingabe umlilo uwusizo noma uyingozi? Cishe uzothi impendulo ixhomeke ezimweni. Ngobusuku obubandayo, imbawula evuthayo ingafudumeza indlu kamnandi.
Kuhle lokho. Kodwa uma amalangabi engagadiwe, angabhebhetheka masinyane athungele indlu ishe ingqongqe. Kubi lokho.
Kuyefana nangemizwelo yakho. Uma ilawulwa, iwusizo,
ikwenza ukwazi ukwakha ubungane obuhle. Uma ingalawulwa,
ingadala umonakalo, hhayi kuwe kuphela kodwa nakwabanye.
Njengoba usakhula, ngezinye izikhathi ungazithola ugajwe
intukuthelo noma ukudabuka. Ungayilawula kanjani le mizwelo? Asixoxe ngowodwa ngesikhathi.
Ukwehlisa Igwebu
Akulula ukubhekana ngokuphumelelayo nokulimala nobuhlungu obuba khona lapho uphathwa kabi. Abanye abakulesi
simo bayehluleka ukuzibamba. Empeleni, iBhayibheli likhuluma ngabantu abathambekele entukuthelweni nabathambekele ekufuthekeni. (IzAga 22:24; 29:22) Akuyona indaba encane
lena. Intukuthelo engalawuliwe ingakwenza wenze isenzo oyozisola ngaso kamuva. Pho, ungayilawula kanjani imizwelo yakho lapho uphathwe kabi?
Okokuqala, hlaziya isimo ngokwethembeka, ubone ukuthi ungayidlulisa yini indaba enhliziyweni yakho.1 (IHubo 4:4)
Khumbula, ukubuyisela ukulinyazwa ngokulimaza kuyomane
kwenze izinto zibe zimbi nakakhulu. (1 Thesalonika 5:15) Ngemva kokucabangisisa ngenkinga nokuthandaza ngayo, ungathola ukuthi ayibe isakuthukuthelisa. Lapho usukwenzile lokho, liUBUWAZI . . .
yehla igwebu.IHubo 37:8.
1 Uma impatho embi ihilela ukuxhashazwa, bheka iSahluko 14 sale ncwadi ukuze uthole ukusikisela kokubhekana nesimo.
Ngakolunye uhlangothi, uma umngane wakho ekucasulile, amaphuzu aseSahlukweni 10
angakusiza.

Lapho uncisha umzimba


wakho ukuphumula
nokudla okwanele,
ngeke ukwazi ukulawula
imizwa yakho.

Ngingayilawula kanjani imizwelo yami? 219

Umuntu ofukamela
intukuthelo ufana
nenhlanzi ebanjwe
udobokokubili
kulawulwa
omunye umuntu

Kepha kuthiwani uma


ubuhlungu bungapheli?
IBhayibheli lithi kunesikhathi sokuthula nesikhathi sokukhuluma. (UmShumayeli 3:7) Ungakwazi yini ukuyokhuluma nomuntu okuphathe
kabi? Uma kungekona ukuhlakanipha ukwenzenjalo, kungakusiza ukuxoxa
ngendlela ozizwa ngayo nabazali bakho noma umngane wakho ovuthiwe. Uma kunomuntu ohlalele ukukuhlupha, yenza
umzamo okhethekile wokumbonisa umusa. Ishadi elisekhasini 221 lingakusiza ucabange ezinye izindlela ongasabela ngazo ezimweni okungenzeka ukuthi bezilokhu zikwenza usabele
mawala.
Unganqikazi ukuthandaza kuJehova, umcele akusize ungamcasukeli umuntu okuphathe kabi. Khumbula lokhu: Nakuba ungenakukushintsha osekwenzekile, ungakwazi ukushintsha indlela osabela ngayo kulokho osekwenzekile. Uma uyivumela intukuthelo ibile ngaphakathi kuwe, awubi namandla
okwenza noma yini, ufana nenhlanzi ebanjwe udobo. Uvumela omunye umuntu alawule ukucabanga nemizwelo yakho.
Ngeke yini uthande ukuba kube nguwe oyilawulayo?Roma
12:19.
220 intsha iyabuza

lawula intukuthelo yakho


okwenzekile

ukusabela
ngamawala

Gcwalisa
leli shadi

ukusabela
okungcono

Ngingayilawula kanjani imizwelo yami? 221

Ingane engifunda nayo


iyangigcona

Ngizoyithuka

Ngizoyiziba futhi ngiyibonise


ukuthi ngeke ingithukuthelise

Udadewethu utsheleke
izicathulo zami
engizithandayo
engangicelanga

Ngizophindisela
ngokutsheleka into
yakhe ngingayicelanga

................................................

................................................

....................................................

................................................

....................................................

.......................................

................................................

....................................................

.......................................

................................................

....................................................

.......................................

................................................

....................................................

.......................................

................................................

....................................................

Abazali bami
bayangenqabela
ukwenza into ethile

....................................................

Ukubhekana Ngokuphumelelayo Nokudabuka


Muva nje bengineconsi futhi ngizigxeka ngokweqile, kusho uLaura oneminyaka engu-16. Angitholi njabulo ekuphileni. Ngikhala ngize ngizumeke. NjengoLaura, intsha eningi
inezingcindezi ezingaphezu kwamandla ayo. Kuthiwani ngawe? Izimfuno zabazali bakho, abangane nothisha; ushintsho
olwenzeka emzimbeni nolungokomzwelo ngesikhathi sokuthomba; noma umuzwa wokuthi uyisehluleki ngenxa yokushiyeka okungathenilezi zinto zingakushiya ungajabulile
neze.
Enye intsha ize ikhethe nokuzilimaza ukuze idambise ubuhlungu.1 Uma uwenza lo mkhuba, zama ukuthola imbangela. Ngokwesibonelo, ngokuvamile ukuzilimaza kuyindlela yokukhuthazelela uhlobo oluthile lokucindezeleka. Sikhona yini
isimo esikucindezelayomhlawumbe isimo esiqondene nomkhaya wakini noma abangane bakho?
Enye yezindlela ezingcono kakhulu zokwenza ngcono isimo esikuzwisa ubuhlungu ukuxoxa nomzali noma ilungu elivuthiwe lebandla lobuKristu elingaba umuntu ozalelwe isikhathi sosizi. (IzAga 17:17) ULiliana oneminyaka engu-16,
wathulula isifuba kodade asebekhulile abangamaKristu.
Uthi: Njengoba bebadala kunami, iseluleko sabo sihlakaniphile. Sebengabangane bami.2
UDana oneminyaka engu-15,
ICEBISO
uthi usizwe ukwandisa isikhathi
asichitha enkonzweni yobuKriUsuku ngalunye
xoxela umzali wakho
stu. Uthi: Kwakuyinto engco(abazali) into eyodwa
no kakhulu engangingayenza.

enhle eyenzeke kuwe


ngisho noma kuyinto
encane nje. Kuyothi lapho

kuvela inkinga engath


sina, ukuthole kulula
ukukhuluma nabo. Nabo
bayofuna ukukulalela.

222 intsha iyabuza

1 Abantu abazilimazayo bazilimaza ngamabomu ngezindlela ezihlukahlukene, njengokuzisika, ukuzishisa, ukuziklwebha


noma ukuzixebula isikhumba.
2 Uma ungenaso isibindi sokukhuluma
nomuntu ubuso nobuso, zama ukumbhalela
incwadi noma umshayele ucingo. Ngokuvamile, ukuthulula isifuba kothile kuyisinyathelo sokuqala sokululama ngokomzwelo.

Into ebaluleke kunazo zonke kwakuwukwazi


ukuthi kunomuntu ongikhathalela ngempela,
engingakhuluma naye lapho izinto zingahambi
kahle.
UJennifer

Empeleni, kwakuyisikhathi esijabulisa kunazo zonke ekuphileni kwami!


Ngaphezu kwakho konke, uma udabukile noma ucindezelekile, ungawushayi indiva umthandazo. Umhubi uDavide, owayelwazi usizi, wabhala: Phonsa umthwalo wakho phezu kukaJehova, yena uyokusekela. (IHubo 55:22) UJehova uyakwazi
ukuhlupheka kwakho. Ngaphezu kwalokho, uyakukhathalela.
(1 Petru 5:7) Uma inhliziyo yakho ikulahla, khumbula ukuthi
uNkulunkulu mkhulu kunenhliziyo yakho futhi wazi zonke izinto. (1 Johane 3:20) Uqonda kangcono kunawe ukuthi kungani ukhathazekile futhi angakuqeda ukukhathazeka kwakho.
Uma usaqhubeka udabukile, kungenzeka ukuthi unenkinga
yempilo, njengokucindezeleka.1 Uma kunjalo, kungaba kuhle
1 Ukuze uthole amaphuzu engeziwe ngokucindezeleka, bheka uMqulu 1, isahluko13.

engizokwenza!
Umuzwa ongajabulisi engikuthola kunzima kakhulu
ukuwulawula yilo
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Ngizowusingatha ngoku.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Ungazivumeli ukuba unqotshwe okubi,


kodwa qhubeka unqoba okubi ngokuhle.
Roma 12:21.

ukuba uhlolwe udokotela. Ukungasinaki lesi simo kungafana nokuvulela phezulu umsakazo wemoto ukuze ungawuzwa
umsindo osenjinini yemoto. Kungcono kakhulu ukulungisa inkinga. Asikho ngempela isidingo sokuba namahloni ngesimo okuso. Intsha eningi ehlushwa ukucindezeleka nezinkinga ezifana
nako isizwa ukwelashwa.
Khumbula, imizwelo yakho ifana nomlilo. Uma uyilawula,
iwusizo; uma ungayilawuli, ingadala inhlekelele. Yenza konke
ongakwenza ukuze uthibe imizwelo yakho. Yiqiniso, ngezikhathi ezithile cishe uyosho noma wenze izinto oyozisola ngazo
kamuva. Kodwa bekezela. Ngokuhamba kwesikhathi, uzofunda ukulawula imizwelo yakho ukuze kungabi iyona elawula
wena.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ingabe ungumuntu
ongawamukeli amaphutha? Uma kunjalo, ungafunda
kanjani ukuphila namaphutha akho?
UCABANGANI?

Kungani intukuthelo engalawuliwe


ingamjabulisi uNkulunkulu?
Kungakulimaza ngaziphi izindlela ukuhlale
ucasukile?
Yiziphi ezinye zezindlela ezingakusiza ukuba
ubhekane nokudabuka?

224 intsha iyabuza

27

Kungani
nginomuzwa
wokuthi
akufanele ngenze
amaphutha?
Uyacasuka yini uma
ungawatholi wonke amamaki
ngemva kokubhala isivivinyo?
Ingabe uye uzizwe sengathi
uyisehluleki lapho ugxekwa?

O Yebo
O Cha
O Yebo
O Cha

Ingabe ukuthola kunzima


ukwakha noma ukugcina
abangane ngenxa yokuthi
akekho obonakala enyelela O Yebo
izindinganiso zakho? O Cha

UMA impendulo yakho inguyebo kweminye yale mibuzo engenhla, kungenzeka ukuthi unenkinga yokufuna ukuba ophelele. Ungase ubuze, Yini engalungile ngokuzama ukwenza izinto kaUBUWAZI . . .
hle? Akukho okungalungile ngalokho. IBhayibheli liyamncoma
UJehova uphelele, kodwa lapho esebenzelana
umuntu onekhono emsebenzinabantu abangaphelele,
ni wakhe. (IzAga 22:29) Nokho,
akalindeli ukuphelela
umuntu ofuna ukungenzi maphukubo. Akayena umuntu
tha, uyeqisa.
ongacabangeli futhi akaNgokwesibonelo, uJason onelindeli izinto ezingenakwenzeka.
minyaka engu-19 uyavuma: Ngonyaka wami wokugcina esikoleni

Kungani nginomuzwa wokuthi akufanele ngenze amaphutha? 225

Ukwenza okusemandleni akho kanye nokuba


umuntu ofuna ukuphelela kuyizinto ezimbili
ezingafani; okunye kuyalinganisela okunye
kuyeqisa.
UMegan

nganginomuzwa wokuthi uma ngingawatholi wonke amamaki


ezifundweni zami, ngiyisiphukuphuku. Njengoba ngidlala nopiyano, nganginomuzwa wokuthi kufanele ngiludlale njengomdlali
wopiyano odlala ekhonsathini.
Ukufuna ukuphelela kungase kuthiye ngisho nokukhulekela komuntu. Cabanga ngalokho okungase kwenzeke kosemusha ohlale ebhekwa njengesibonelo sabanye. Ukuvelela kwakhe
kungase kumenze azizwe sengathi wonk amehlo abheke yena,
acubungula izinto azenzayo. Yiqiniso, amaKristu asemasha namadala ayazuza ezibonelweni ezinhle ebandleni. Kepha uma
osemusha ezama ukuzenza abonakale engenaphutha angase
alahlekelwe yinjabulo yakhe enkonzweni kaNkulunkulu. Uma
kwenzeka lokho, usuke esedinga usizo. Kodwa angase angaluceli, esaba ukuthi uzobadumaza labo abambheka njengesibonelo. Kungase kuthi akaphonse ngisho nethawula, ecabanga ukuthi, Uma ngingeke ngenze izinto ngaphandle kokwenza amaphutha, kungani kufanele ngizixake?
Ukulwa Nokufuna Ukuphelela
Abantu abangawamukeli amaphutha banenkolelo yokuthi amaphutha akufanele enzeke. Empeleni kwalowo mbono uyiphutha. IBhayibheli likubeka ngokucacile: Bonke boniICEBISO
le futhi bayasilela enkazimuCabanga ngomsebenzi
lweni kaNkulunkulu. (Roma 3:
oye wahlehlisa ukuwenza
23) Ngakho-ke, akunakwenzengoba nje usaba ukuthi
ka ukuba singawenzi amaphungeke ukwazi ukuwenza
tha. Eqinisweni, ukukholelwa
kahle. Yibe usubeka
usuku ozowuqeda ngalo.
ukuthi ungenza izinto ngaphandle kwamaphutha kuwubuwula

226 intsha iyabuza

ISIBONELO ESIHLE

UPawulu
Umphostoli uPawulu uyazi kahle imizwa yakhe. Ngobuqotho uyavuma: Lapho ngifisa ukwenza okuhle, kukhona
okubi kimi. UPawulu ungumuntu olungile. Uyabhala: Ngiyajabula ngempela ngomthetho kaNkulunkulu ngokomuntu
enginguye ngaphakathi. Pho, inkinga iyini? UPawulu uthi:
Ngibona . . . omunye umthetho olwa nomthetho wengqondo yami futhi ongithumbela emthethweni wesono osemalungwini ami. Amaphutha kaPawulu awamthokozisi. Uyababaza: Yeka mina muntu wosizi!Roma7:21-24.
Ingabe amaphutha akho akubangela usizi? Uma kunjalo, khumbula ukuthi ngisho noPawulu wayezizwa ngaleyo
ndlela ngezinye izikhathi. Kodwa uPawulu wayazi nokuthi
uKristu wafela abantu abanjengaye, okwamenza wababaza:
Makabongwe uNkulunkulu ngoJesu Kristu iNkosi yethu! (Roma7:25) UPawulu wayebheka isihlengo njengesipho somuntu siqu. Wabhala: INdodana kaNkulunkulu yangithanda futhi yazinikela ngenxa yami. (Galathiya 2:20)
Lapho uzizwa udangele, zindla ngesihlengo. Futhi
uma amaphutha akho ekudikibalisa, ungalokothi ukhohlwe ukuthi uKristu wafela izoni, hhayi
abantu abaphelele.

ukufuna ukuphelela nobungane


Ingabe uzihlukanisile nabantu ngenxa nje yokuthi abazifinyeleli izindinganiso ozilindele? Noma, ingabe abantu
abakahle bayaqhela kuwe ngenxa yokuthi izindinganiso zakho zobungane zibonakala ziphakeme kakhulu? IBhayibheli
liyasiyala: Ungabi olunge ngokwedlulele, noma uzibonise
uhlakaniphe ngokweqile. Kungani kufanele uzibangele incithakalo? (UmShumayeli 7:16) Enye indlela umuntu ofuna
ukuphelela azibangela ngayo incithakalo iwukubadedisela
kude abantu abebengase bakujabulele ukuba naye. Akekho umuntu othanda ukuba nabantu abamenza azizwe
engelutho, futhi ngiye ngabona abantu abangafuni phutha

belahlekelwa abangane abahle ngenxa yezinto ezingath


shu, kusho intombazane okuthiwa u-Amber.

njengokucabanga ukuthi ungakwazi ukugxuma bese undiza. Kungakhathaliseki ukuthi ukukholelwa kangakanani lokhu,
ngeke kwenzeke nje kwaphela!
Yini ongayenza ukuze ukuphila kwakho kungalawulwa isimo sengqondo sokufuna ukuphelela? Zama lokhu okulandelayo:
Hlaziya impumelelo. Ingabe uzikhandla ngokweqile ukuze ubedlule bonke abanye? IBhayibheli libonisa ukuthi ukwenza lokho kungafana nokulwela ukuca umoya. (UmShumayeli 4:4) Iqiniso liwukuthi, bambalwa abantu abake babedlula
bonke abanye. Ngisho noma umuntu esebadlula bonke abanye,
ngokuvamile kusuke kusele kancane ukuba kuqhamuke omunye owenza kangcono kunaye. Impumelelo isho ukwenza okusemandleni akhohhayi ukudlula omunye.Galathiya 6:4.
Bhekana namaqiniso. Olindele ukuthi ungakwazi ukukwenza kufanele kulingane namakhono onawo kanye nokulinganiselwa kwakho. Ukuzibekela imigomo ephakeme kakhu228 intsha iyabuza

Ukuzama ukuba
ophelele kuyize
njengokuzama
ukundiza

lu kungase kube uphawu lokungabi


nasizothangisho nolokuzazisa. Umphostoli uPawulu unikeza iseluleko esihlakaniphile: Ngitshela wonke
umuntu lapho phakathi kwenu ukuba angazicabangi emkhulu
kunalokho okudingeke ukuba akucabange. (Roma 12:3) Ngakho, bhekana namaqiniso. Hlaziya kabusha izinto olindele ukuzenza. Lwela ukwenza okusemandleni akho hhayi ukuba ophelele.
Zihleke! Zama ukwenza izinto ongakwazi ukuzenza kahle,

engizokwenza!
Uma sengiqala ukuzigxeka ngokweqile, ngizo .................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Uma sengiqala ukugxeka abanye ngokweqile, ngizo.................................................................................................................................


.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Akekho umuntu olungileyo emhlabeni


oqhubeka enza okuhle futhi angoni.
UmShumayeli 7:20.

njengokudlala insimbi yomculo. Yiqiniso, nakanjani uyowenza amaphutha. Zama ukubheka lawo maphutha ngelinye iso.
IBhayibheli lithi kunesikhathi sokuhleka. (UmShumayeli 3:4)
Kungani ungazihleki? Ukuzihleka kuyokusiza ubone ukuthi sifunda ngokwenza amaphutha. Kuyavunywa, kungase kungabi
lula ngawe ukwenza umsebenzi ongemuhle kahle-hle. Kodwa
yenza umzamo wokukhipha imicabango engemihle nelimazayo
engqondweni yakho.
Khumbula njalo ukuthi uJehova akafuni ukuphelela; umane
nje ulindele ukuba sithembeke kuye. (1 Korinte 4:2) Uma ulwela
ukwethembeka, ungajabula ngempela ngalokho oyikhoyize
ungaphelele.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ubungqingili bamukelwa
yonk indawo namuhla. Ungabugwema kanjani? Kuthiwani
uma unezifiso zobungqingili?
UCABANGANI?

Kukuziphi izici zokuphila, uma zikhona,


ovame ukuzibekela kuzo imigomo ephakeme
ngokweqile?
Yiziphi izindima zeBhayibheli ezikwenza
ucacelwe ukuthi uJehova uNkulunkulu
akalindele ukuphelela ezincekwini zakhe?
Kungani abanye bengase bakuhlamuke uma
ungumuntu ongawamukeli amaphutha?
Esikhathini esizayo, uyowasingatha kanjani
amaphutha akho?

230 intsha iyabuza

28

Ngingabugwema
kanjani ubungqingili?
Ngesikhathi ngisakhula ngangilwa nenkinga
yokukhangwa abanye abantu besilisa. Enhliziyweni yami
ngangazi ukuthi leyo micabango ayilungile.U-Olef
Sake saqabulana mhlawumbe kanye noma kabili
nentombazane ewumngane wami. Kodwa njengoba
ngangibathanda nabafana, ngazibuza ukuthi kungenzeka
yini ukuthi ngithanda abesilisa nabesifazane.USarah

BAMBALWA abangaphika ukuthi namuhla kukhulunywa ngobungqingili ngokukhululekile kunangaphambili. Futhi ake uzame nje ukukhuluma kabi ngabo! Kuyothi abakudle bakufele. U-Amy, oneminyaka engu-16, uthi: Enye intombazane yathi kimi kumelwe ukuba ngiyababandlulula abantu bezinye izizwe ngoba umbono wami ngobungqingili ubonisa into efanayo
ubandlululo!
Izimo zengqondo zanamuhla zokuvumela noma yini ziye zabangela ukuba intsha eningi ithandane nomuntu wobulili obufanayo. UBecky, oneminyaka engu-15, uthi: Amantombazane
amaningi esikoleni athi angongqingili. UChrista, oneminyaka
engu-18, uthi kunesimo esifanayo esikoleni afunda kuso. Uthi:
Amantombazane amabili engifunda nawo aseke angicela ukuba ngilale nawo. Eyodwa yangibhalela incwadi yangibuza ukuthi
ngingathanda yini ukuzwa ukuthi kunjani ukulala nenye intombazane.
Njengoba ukuthandana kwabantu bobulili obufanayo sekuyinto eqhakambiswa kangaka, ungase uzibuze: Ingabe ubungqingili bubi kangako? Kuthiwani uma ngikhangwa othile
Ngingabugwema kanjani ubungqingili? 231

wobulili obufana nobami? Ingabe kusho ukuthi ngingungqingili?


UNkulunkulu Ububheka Kanjani Ubungqingili?
Namuhla, abantu abaningingisho nabefundisiababuxwayi ubungqingili. Kodwa iZwi likaNkulunkulu, iBhayibheli, alikushiyi udidekile ngale ndaba. Lisitshela ukuthi uJehova uNkulunkulu wadala indoda nowesifazane nokuthi wayehlose ukuba iziso zobulili zaneliswe phakathi kwendoda nomkayo kuphela. (Genesise 1:27, 28; 2:24) Akumangalisi-ke ukuthi
iBhayibheli liyabulahla ubungqingili.Roma 1:26, 27.
Abanye bangathi iZwi likaNkulunkulu liyisidala. Kodwa ucabanga ukuthi kungani beshesha ukusho kanjalo? Kungenzeka yini ukuthi kungoba umbono weBhayibheli uphikisana nowabo? Abaningi benqaba iZwi likaNkulunkulu ngoba nje lifundisa okuhlukile kulokho abafuna ukukukholelwa. Ngumbono
omfushane lowo futhi kufanele sikugweme ukucabanga okunjalo okungenangqondo!
Kodwa kuthiwani uma ukhangwa umuntu wobulili obufana
nobakho? Ingabe kusho ukuthi ungungqingili? Cha. Khumbula,
usekuqhumeni kobusha, isikhathi inkanuko yobulili evele izivukele ngaso. (1 Korinte 7:36) Uma ngezinye izikhathi uzizwa
ukhangwa umuntu wobulili obufana nobakho, qiniseka ukuthi akusho ukuthi ungungqingili. Ukuthambekela okunjalo kuyaphela ngokuhamba kwesikhathi. Okwamanje, qhubeka uyiUBUWAZI . . .
gwema imikhuba yobungqingili.
Kanjani?
Nakuba ungase
ungakwazi ukuzilawula
Thandaza ngale ndaba.
ngokuphelele izifiso
Nxusa uJehova njengoba kwezakho, ungakwazi
nza uDavide: O Nkulunkuukulawula izenzo zakho.
lu ngihlolisise, wazi inhliziyo
Ungakhetha ukungenzi
ngokuvumelana nezifiso
yami. Ngihlole, wazi imicabaezingalungile.
ngo yami engincisha ukuthula,
ubone ukuthi ikhona yini indlela

232 intsha iyabuza

Bonke abasha kufanele bakhethe


ukwamukela umbono wezwe
ongcolile ngobulili noma ukulandela
indlela ephakeme yokuziphatha
eseZwini likaNkulunkulu

ebangela ubuhlungu
kimi, ungihole ngendlela yaphakade.
(IHubo 139:23, 24)
UJehova angakuqinisa
ngokuthula okudlula konke ukucabanga. Lokhu
kuthula kungalinda inhliziyo
yakho namandla akho engqondo futhi kukunike amandla angaphezu kwavamile ukuze ungazanelisi iziso ezingafanele.Filipi 4:7; 2 Korinte 4:7.
Gcwalisa ingqondo ngezinto ezakhayo. (Filipi 4:8) Funda
iBhayibheli nsuku zonke. Ungalokothi uweye amandla alo okulolonga ingqondo nenhliziyo yakho ukuba yenze okuhle. (Hebheru 4:12) Insizwa egama layo linguJason ithi: IBhayibheli
kuhlanganise nemiBhalo efana neyoku-1 Korinte 6:9, 10 neyabase-Efesu 5:3liye laba nethonya elikhulu kimi. Ngifunda
le miBhalo lapho ngikelwa iziso ezimbi.
Gwema izithombe zobulili ezingcolile nezinto eziphathelene nobungqingili. (Kolose 3:5) Gwema noma yini eyovusa iziso zokuziphatha okubi. Lokhu kuhlanganisa izithombe
zobulili ezingcolile, izinhlelo ezithile ze-TV namabhayisikobho,
mhlawumbe ngisho nomagazini bemfashini noma bosozinyama
abakhangisa ngabantu abangembethe. Shintsha imicabango
emibi ngokucabanga izinto ezinhle. Omunye umfana osanda
kweva eshumini nambili uthi: Noma nini lapho ngikelwa iziso zobungqingili, ngizindla ngomBhalo weBhayibheli engiwuthandayo.
Ngingabugwema kanjani ubungqingili? 233

Ngihlole, wazi imicabango yami


engincisha ukuthula, ubone ukuthi ikhona
yini indlela ebangela ubuhlungu kimi.
IHubo 139:23, 24.

Yiqiniso, abanye bathi asikho isidingo sokwenza konke lokhu, kufanele wamukele lokho oyikho nokuthambekela kwakho kobulili. Kodwa iBhayibheli lithi ungenza okungcono kunalokho! Ngokwesibonelo, lisitshela ukuthi amanye amaKristu
okuqala ayekade engongqingili ashintsha. (1 Korinte 6:9-11)
Nawe ungayinqoba le mpingisho noma okwamanje usayilwa
ngaphakathi enhliziyweni yakho.
Kuthiwani uma iziso zobungqingili ziphikelela? Ungazivumeli zikwehlule! UJehova uyazilahla izenzo zobungqingili. Ngakho, umuntu olwa neziso zobungqingili ubhekene nomgomo
onyelelekayoangakhetha ukuzanelisa noma ukungazanelisi
lezo ziso.
Ngokwesibonelo: Umuntu angase athambekele ekufuthekeni. (IzAga 29:22) Kungenzeka ukuthi esikhathini esingaphambili ubeshesha ukuthukuthela. Kodwa ngemva kokutadisha iBhayibheli, uqala ukubona isidingo sokuhlakulela ukuzithiba. Ingabe lokhu kusho ukuthi ngeke aphinde athukuthele?
Cha. Kepha ngenxa yokuthi uyazi ukuthi iBhayibheli lithini ngeICEBISO
ntukuthelo engalawulwa, uyoUkuze ube nombono
kulwa kanzima ukuba anganqookahle ngobudoda,
tshwa imizwa yakhe.
tadisha isibonelo
Kuyefana nangomuntu okhasikaJesu. (1 Petru 2:21)
Wayeyisibonelo esiphelele
ngwa abantu bobulili obufana nosokuwasebenzisa
bakhe kodwa manje osefunde longobumnene amandla
kho iBhayibheli elikushoyo ngeobudoda.
mikhuba yobungqingili. Ngezikhathi ezithile, sisengavuka isi-

234 intsha iyabuza

so esingafanele. Kodwa ngokubheka ubungqingili ngendlela


uJehova abubheka ngayo, lowo muntu angathola amandla okumelana naleso siso.
Ungapheli Amandla!
Uma uhlushwa iziso zobungqingili, ungase uzizwe njengensizwa eyathi: Ngizamile ukushintsha imizwa yami. Ngiluthandazele usizo kuJehova. Ngafunda iBhayibheli. Ngalalela izinkulumo ezikhuluma ngale ndaba. Angisazi manje ukuthi kufanele ngenzeni.
Uma usesimweni esifanayo, kusobala ukuthi ubhekene nempi yangempela. Alikho ikhambi elilula. Yize kunjalo,
noma ubani osa ukujabulisa uNkulunkulu kumelwe aphile
ngezindinganiso zaKhe zokuziphatha futhi axwaye ukuziphatha okubi, ngisho noma ukwenza kanjalo kungase kube nzima ngendlela exakile. Ungakhohlwa ukuthi uNkulunkulu uyayiqonda impi esenhliziyweni yakho nokuthi uyabazwela labo

engizokwenza!
Uma umuntu engibuza ukuthi kungani iBhayibheli libulahla
ubungqingili, ngizothi
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Uma umuntu ethi umbono weBhayibheli mfushane,


ngizobonisana naye ngithi
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Indlela yezwe yokucabanga esontekile


yathonya ingqondo yami futhi yanezela
ekudidekeni kwami ngobulili bami. Manje
angisondeli nhlobo kunoma yini nanoma ubani
okhuthaza ubungqingili.
U-Anna

abamkhonzayo.1 (1 Johane 3:19, 20) Lapho ulalela imiyalo


kaNkulunkulu usuke uzicabela indlela yokuthola izibusiso zakhe. Eqinisweni, ukugcina imiyalo kaNkulunkulu kunomvuzo
omkhulu. (IHubo 19:11) Ngisho kwamanje, uyophila ukuphila
okungcono kakhulu kuleli zwe elinezinkathazo.
Ngakho, thembela kuNkulunkulu futhi ulwe neziso ezingalungile. (Galathiya 6:9) Lwela ukwenyanya okubi, ubambelele kokuhle. (Roma 12:9) Ngemva kwesikhathi nomzamo, ungase uthole ukuthi iziso ezingalungile ziyaphela. Okuhle nakakhulu, ngokugwema imikhuba yobungqingili, uyoba
nethemba lokuphila phakade ezweni elisha likaNkulunkulu lokulunga.
1 UmKristu oye wenza izenzo zobulili ezingafanele kufanele afune usizo kubadala bebandla.Jakobe 5:14, 15.

ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ungayilawula kanjani imizwa


yokukhangwa abobulili obuhlukile?
UCABANGANI?

Kungani uNkulunkulu engabamukeli ubungqingili?


Yiziphi izinyathelo ezingokoqobo ongazithatha
ukuze ugweme ukubanjwa ugibe lobungqingili?
Ingabe ukwamukela umbono kaNkulunkulu
ngobungqingili kusho ukuthi uzonda ongqingili?

236 intsha iyabuza

29

Ngingakuyeka
kanjani
ukucabanga
ngobulili?

NGICABANGA ngamantombazane sonke isikhathingisho noma engekho eduze, kusho ibhungu elinguMichael.
Kuyamangaza. Ngezinye izikhathi ngehluleka ngisho nokugxila kwengikwenzayo!
Ingabe nawe, njengoMichael, uchitha isikhathi esiningi
ucabangana nabobulili obuhlukile? Uma kunjalo, ungase
uzwe sengathi kukhona okungahambi kahle ekhanda. Imicabango yobulili ingase ingene ngamandla engqondweni yakho
kuhle kwamasosha ayizitha. Ingakwenza ungakwazi ukucabanga ngokunye, kusho uMichael. Ingakwenza uhambe
ngendlela ethathelayo uye emotweni yakho ukuze nje udlule
eduze kwesiphalaphala sentombazane noma wehle wenyuka
emaphasishi asesitolo ukuze nje umbone kahle umuntu othile.
Khumbula nokho ukuthi imizwa yobulili ayimibi yona ngokwayo. Angithi uNkulunkulu wadala owesilisa nowesifazane
ngendlela yokuba bakhangane, futhi ukwanelisa iziso zobulili kuyamukeleka elungiselelweni lomshado. Lapho ungakashadi, ungase ube neziso zobulili ezinamandla. Uma kwenzeka lokho, ungacabangi ukuthi ungumuntu omubi ngokwemvelo noma ukuthi awusoze wakwazi ukuziphatha ngendlela
ehlanzekile. Ungaba msulwa uma uthanda! Kodwa ukuphumelela emzamweni wakho kuyodinga ukuba ulawule imicabango ngabobulili obuhlukile. Ungakwenza kanjani lokho?
Hlola abantu ozihlanganisa nabo. Uma ofunda nabo
beqala ukuxoxa ngokuziphatha
okubi kobulili, ungase ulingeUBUWAZI . . .
ke ukuba uhlanganyeleukuze
Lokho ovumela ingqondo
nje ungabonakali uphuma eceyakho ukuba igxile
leni. Kodwa empeleni yilokhu
kukho, kungalolonga
okuyomane kwenze kube nziubuntu bakho kuthinte
nezenzo zakho.Jakobe
ma nakakhulu ukulawula imi1:14, 15.
cabango yakho. Kufanele wenzeniuvele usukume uha-

238 intsha iyabuza

mbe? Impela, futhi akudingeki uzizwe unamahloni okwenza kanjalo! Izikhathi eziningi ungayithola indlela yokuhamba
ngaphandle kokubonakala ungungcwelengcwele bese uyahlekwa.
Gwema ukuzijabulisa okungcolile. Yiqiniso, akuwona
wonke amabhayisikobho noma ama-CD angcolile. Noma kunjalo, izinto eziningi zokuzijabulisa namuhla ziklanyelwe ukuvusa inkanuko yobulili. Sithini iseluleko seBhayibheli? Masizihlanze kukho konke ukungcola kwenyama nokomoya, siphelelisa ubungcwele ngokwesaba uNkulunkulu. (2 Korinte
7:1) Hlukana nanoma yiziphi ezokuzijabulisa ezingase zikuvusele iziso zobulili ezingafanele.1
Inkinga Yokushaya Indlwabu
Enye intsha izama ukunciphisa ukuvuka kwenkanuko yobulili ngokushaya indlwabu. Kodwa lokhu kungadala izinkinga ezimbi kakhulu. IBhayibheli linxusa amaKristu: Ngakho-ke, bulalani amalungu emizimba yenu asemhlabeni ngokuqondene nobufebe, ukungcola, isiso sobulili, isiso esilimazayo, nokuhaha. (Kolose
3:5) Ukushaya indlwabu kuphambene impela nokubulala isiso sobulili. Empeleni kuyasivusa futhi kusikhulise!
1 Kuxoxwa kabanzi ngezokuzilibazisa nezokuzijabulisa eNgxenyeni 8
yale ncwadi.

Ubungawavumela yini ama-virus


angene kuyi-computer yakho?
Pho kungani ufaka imicabango
engcolile engqondweni yakho?

Okungisizayo mina ukucabanga ngenye into


ngiyeke ukucabanga ngezinto ezivusa
inkanuko. Ngizikhumbuza ukuthi imizwa noma
isiso sobulili sizodlula ngokuhamba
kwesikhathi.
UScott

Ukushaya indlwabu kungakwenza isigqila seziso zakho. (Thithu 3:3) Enye indlela ongaqala ngayo ukunqoba
lo mkhuba ukutshela othile. UmKristu owalwa nokushaya
indlwabu iminyaka eminingi uthi: Yeka ukuthi ngisa kanjani ukuthi ngabe ngaqunga isibindi sokukhuluma ngakho nothile lapho ngisemusha! Isazela sangihlupha iminyaka eminingi, futhi sabuthinta kakhulu ubuhlobo bami nabanye, futhi
ngaphezu kwakho konke, noJehova.
Ubani okufanele ukhulume naye? Kuwukuhlakanipha ukukhuluma nomzali. Noma mhlawumbe ilungu lebandla lobuKristu elivuthiwe lingasiza. Ungaqala ngokuthi,
Ngithanda ukukhuluma nawe ngenkinga engikhathaza kakhulu.

U-Andre wakhuluma nomdala ongumKristu, futhi uyajabula ngokuthi wenza kanjalo. Njengoba lo mdala aye
ngilalele, amehlo akhe agcwala izinyembezi, kusho u-Andre.
Lapho ngiqeda, wangiqinisekisa ngothando lukaJehova. Wathi inkinga yami ivamile. Wathembisa ukuthi uzoyiICEBISO
hlola intuthuko yami futhi anginike amaphuzu engeziwe avela
Uma uye wabuyela emkhubeni wokushaya indlwabu,
ezincwadini zeBhayibheli. Ngeungayeki ukulwa nawo!
mva kokuxoxa naye, ngenza
Hlaziya ukuthi yini ekweisinqumo sokuqhubeka nginze waphindela kuwo,
lwangisho noma ngangibuye
uzame ukukugwema
lokho.
ngihluleke.

UMario wanquma ukukhu-

240 intsha iyabuza

luma noyise, owaba nozwela nokuqonda okukhulu. Waze

wavuma kuMario ukuthi naye wayeke wakuthola kunzima


ukunqoba lo mkhuba lapho esemncane. Ukwethembeka no
buqotho bukababa kwangikhuthaza kakhulu, kusho uMario.
Ngaphetha ngokuthi uma ayekwazile ukuwunqoba, nami
ngingakwazi. Isimo sengqondo sikababa sangithinta kangangokuthi ngakhala izinyembezi.

Njengo-Andre noMario, ungathola usizo emizamweni yakho yokunqoba umkhuba wokushaya indlwabu. Ngisho
noma ubuye uhluleke, ungadikibali! Qiniseka ukuthi ungayinqoba le mpi.1
Ukulawula Imicabango Yakho
Umphostoli uPawulu wathi: Ngiyawutuba umzimba
wami futhi ngiwuphatha njengesigqila. (1 Korinte 9:27)
Ngokufanayo, nawe kungase kudingeke uzikhuze kanzima
1 Ukuze uthole amaphuzu engeziwe ngokushaya indlwabu, bheka uMqulu 1, isahluko 25.

engizokwenza!
Uma ngifuna ukuyeka ukucabanga ngabantu bobulili
obuhlukile, ngizo.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Uma engifunda nabo bexoxa ngezinto ezingcolile, ngizo.................................................................................................................................


.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Noma yibuphi ubuhle obukhona


nanoma yini ekhona ekufanelekelayo
ukudunyiswa, qhubekani nicabanga
ngalezi zinto.Filipi 4:8.

lapho ukelwa imicabango engafanele ngabobulili obuhlukile. Uma le micabango iphikelela, zama ukuvivinya umzimba.
IBhayibheli lithi: Ukuqeqesha umzimba kuzuzisa kancane.
(1 Thimothewu 4:8) Ukuhamba ngamandla noma ukuvivinya
umzimba imizuzwana kungase kube yikho okudingayo ukuze
ulwe nemicabango ekuphazamisayo.
Ngaphezu kwakho konke, ungalushayi indiva usizo lukaBaba wakho osezulwini. Omunye umKristu uthi: Lapho ngizwa ukuthi inkanuko iyavuka, ngithandaza ngokusuka enhliziyweni. Cha, uNkulunkulu ngeke akwephuce isithakazelo kwabobulili obuhlukile. Kodwa ngosizo lwakhe, ungathola
ukuthi ziningi ezinye izinto ongacabanga ngazo.
UCABANGANI?

Kungani imizwa yobulili kungafanele ibhekwe


njengesitha ngaso sonke isikhathi?
Kungani kudingeka ulawule izifiso zakho zobulili?
Hlobo luni lokuzijabulisa olungase lukwenze
ulokhu ucabangana nabobulili obuhlukile?
Kungani kubalulekile ukusuka kubantu abaxoxa
ngezinto ezingcolile?

242 intsha iyabuza

IMIZWAYAKHO

imizwa yami

Yimuphi umuzwa okuthola kunzima ukubhekana nawo,


futhi ukuthinta kanjani?

Ungakusebenzisa kanjani ukwaziswa okukule ngxenye


ukuze kukusize ukwazi ukubhekana nalo muzwa
esikhathini esizayo?

243

UKUZILIBAZISA
Uzijabulela kangaki izinhlobo
ezithile zokuzilibazisa ezifana
nemidlalo, umculo,
amabhayisikobho, i-TV noma
imidlalo yama-computer?

O Akuvamile
O Kanye ngosuku
O Kaningana
ngosuku

Ubani noma yini enethonya O Ontanga


elikhulu ezintweni okhetha O Umzali (abazali)
wakho
ukuzilibazisa ngazo?
O Izikhangiso

Wena nontanga ninezinto eziningi eningazilibazisa ngazo kunanoma yisiphi isizukulwane esake
saba khona. Kodwa unamahora ambalwa nje kuphela ngosuku. Futhi uhlobo lokuzilibazisa olukhethayo lungathonya ukucabanga kwakho nesimo
sakho sengqondo. Ngakho, singakanani isikhathi
ongasichitha ekuzilibaziseni? Futhi unganquma kanjani ukuthi yikuphi ukuzilibazisa okufanele ukukhethe? Izahluko 30-33 zizokusiza ukuba uyibhekisise indlela okhetha ukuzijabulisa ngayo.

245

30

Ingabe kufanele
ngiyidlale imidlalo
yama-computer?

IMIDLALO yama-computer imnandi kakhulu, kusho umfana ogama lakhe nguBrian. Lapho udlala le midlalo wenza izinto obungelokothe uzenze ekuphileni kwangempelaobungeke uzenze ngaphandle kokungena enkingeni. UDeborah uthi
naye uyakujabulela ukudlala imidlalo yama-computer. Nokho,
uxwayisa ngalokhu: Ingadla isikhathi esiningi futhi ikuluthe.
Ngokungangabazeki, imidlalo yama-computer ayikona nje
ukuzijabulisa okwenziwe ngobuchwepheshe. Yiqiniso ukuthi
ivivinya ikhono lakho futhi iqeda isizungu. Kodwa yenza okungaphezu kwalokho. Imidlalo yama-computer ingayikhaliphisa ingqondo. Eminye ingase ithuthukise ngisho nekhono lakho lezibalo nelokufunda. Ngaphezu kwalokho, imidlalo yamuva yama-computer kungenzeka ibe undabamlonyeni esikoleni.
Uma usuke wayidlala, uba nokuthile ongaxoxa ngakho nontanga.
Ngokuqinisekile, uma ukhetha ngokucophelela, ungakwazi ukuthola umdlalo omnandi nowamukelayo. Nokho, kungani
kudingeka uqaphe?
Okubi Ngale Midlalo
Ngeshwa, akuyona yonke imidlalo yama-computer engenangozi. Eminingi yayo namuhla ikhuthaza ngokuqondile lokho
iBhayibheli elikubiza ngokuthi imisebenzi yenyamaimikhuba engcolile elahlwa uNkulunkulu.Galathiya 5:19-21.
U-Adrian, oneminyaka engu-18, uchaza omunye umdlalo othandwa kakhulu ngokuthi ubonisa izimpi zamaqembu,
ukusetshenziswa kwezidakaUBUWAZI . . .
mizwa, ubulili obenziwa ingcaca, inhlamba, ubudlova obeqisaUmtholampilo wokuqala
yo nokuchitheka kwegazi. Emiemhlabeni onakekela
nye imidlalo ikhuthaza ukusebekuphela imilutha
nzelana nemimoya. Futhi umyemidlalo yama-computer
wavulwa e-Amsterdam,
dlalo ngamunye omusha wenza
eNetherlands, ngo-2006.
eyangaphambili ibonakale ingemibi uma iqhathaniswa nawo.

Ingabe kufanele ngiyidlale imidlalo yama-computer? 247

Eminingi yale midlalo enobudlova ingadlalwa bukhoma kuyiInternet. Lokhu kwenza kube mnandi ngisho nakakhulu ukudlala imidlalo yama-computer. UJames oneminyaka engu-19
uthi, Nge-computer yakho endlini, ungadlala nabantu abakwenye indawo emhlabeni.
Imidlalo ye-Internet enabalingiswa isithandwa kakhulu.
Kule midlalo, abadlali bazakhela abalingiswa kuyi-Internet
kungaba umuntu, isilwane noma inhlanganisela yakho kokubiliabahlala ezweni elakhiwe nge-computer elinezinkulungwane zabanye abadlali. Leli zwe linezitolo, izimoto, imizi, izikhungo zokudansa nezezifebeempeleni, lifana ncamashi nezwe elingokoqobo. Abadlala le midlalo bayakwazi ukuthumelelana imiyalezo ngaleso sikhathi njengoba abalingiswa abazakhele bona nge-computer, okuthiwa ama-avatar, bedlala.
Kubalingiswa abambalwa abatholakala kuleli
zwe lama-computer, singabala amaqembu ezigilamkhuba, abaqashi bezifebe, abaphangi, abakhwabanisi kanye nababulali. Abadlali bale midlalo benza izinto abangeke bazenze ekuphileni kwangempela. Ngokuchofoza nje izinkinobho ezimbalwa, abadlala le midlalo bangenza
abalingiswa babo benze ubulili ngesikhathi bona
bexoxa ngabo ngokuthumelelana imiyalezo. Eminye imidlalo yenza abadlali bakwazi ukwenza abalingiswa abazenzele bona benze ubulili nabanye
abalingiswa abafana nezingane. Abagxeki bale
midlalo bakhathazeka kufanele ngokuthi abantu bangawenza kanjani umdlalo ngento embi
kangaka.
Okwenza Kubaluleke
Lokho Okukhethayo
Abantu abadlala le midlalo yamacomputer enobudlova noma eveza
ubulili bangase bathi: Ayinangozi.
248 intsha iyabuza

Imidlalo eminingi ithuntubeza imizwa


yakho ezintweni ezinjengobudlova, inhlamba
nokuziphatha okubi, futhi ingakwenza
uyekelele nakwezinye izici zokuphila.
Kufanele uqaphele kakhulu ukuthi yimiphi
okhetha ukuyidlala.
U-Amy

Akwenzeki ngempela. Kumane kuwumdlalo. Kodwa ungakhohliswa yileyo ndlela yokucabanga eyiphutha!
IBhayibheli lithi: Ngisho nangemikhuba yakhe umfana
uzenza aqashelwe ukuthi umsebenzi wakhe uhlanzekile futhi
uqotho yini. (IzAga 20:11) Uma udlala imidlalo yama-computer enobudlova nokuziphatha okubi, ungachazwa yini njengomuntu omsulwa noqotho? Ucwaningo lubonisa ngokuphindaphindiwe ukuthi ukubukela ukuzijabulisa okunobudlova kwenza abakubukelayo babe nobudlova. Empeleni, abanye ochwepheshe bathi ukudlala imidlalo ye-computer kungaba nethonya
elinamandla kumuntu kunokubukela i-TV.
Ukukhetha ukudlala imidlalo enobudlova noma ukuziphatha okubi kunjengokukhetha ukudlala ngodoti okhipha imisebe eyingoziimiphuICEBISO
mela elimazayo ingase ingabonakali ngokushesha, kodwa ayiBhala kafushane ngomnakugwenywa. Ngayiphi indlela?
dlalo ngamunye ofuna
Ukuchayeka kakhulu ezintweukuwudlala, uchaze injoni ezikhipha imisebe eyingozi
ngo yawo nezindlela
zokufinyelela leyo njongo.
kungalimaza ulwelwesi lwesisu,
Qhathanisa lokho okubhakwenze amagciwane asemathulile nezimiso zeBhayibheli
njini angene egazini, bese uyaokukhulunywe ngazo
gula. Ngokufanayo, ukuchayekulesi sahluko, bese
ka ebulilini obenziwa ingcaca naunquma ukuthi uyafaneleka yini lowo mdlalo.
sebudloveni obunyantisayo kungalimaza umuzwa wakho wokuziphatha, kwenze imicabango

Ingabe kufanele ngiyidlale imidlalo yama-computer? 249

Nina enithanda uJehova,


zondani okubi.IHubo 97:10.

nezenzo zakho zibuswe yiziso zenyama.Efesu 4:19; Galathiya 6:7, 8.


Yimuphi Umdlalo Okufanele Ngiwukhethe?
Uma abazali bakho bekuvumela ukuba uyidlale imidlalo yama-computer, ungazi kanjani ukuthi yimuphi okufanele
uwukhethe nokuthi isikhathi esingakanani okufanele usichithe
kuwo? Zibuze le mibuzo elandelayo:
Engiwukhethayo uyoyithinta kanjani indlela uJehova
azizwa ngayo ngami? IHubo 11:5 lithi: UJehova ngokwakhe
uhlola olungile kanye nomubi, futhi ngokuqinisekile umphefumulo wakhe uyamzonda umuntu othanda ubudlova.
Mayelana nalabo abenza izenzo zokusebenzisa imimoya, iZwi likaNkulunkulu lithi: Wonke umuntu owenza
lezi zinto uyinto enengekayo kuJehova. (Duteronomi 18:1012) Uma ufuna ukuba umngane kaNkulunkulu, kudingeka
ulandele iseluleko esikumaHubo 97:10: Zonda okubi.

Ukudlala imidlalo enobudlova


noma enokuziphatha okubi
kunjengokudlala ngodoti
okhipha imisebe eyingozi
imiphumela elimazayo
ingase ingasheshi
ibonakale, kodwa
ayinakugwenywa

250 intsha iyabuza

Lo mdlalo uzoyithinta kanjani indlela engicabanga


ngayo? Zibuze, Ingabe ukudlala lo mdlalo kuzokwenza kube
lula noma kube nzima ukuba ngibalekele ubufebe? (1 Korinte 6:18) Imidlalo ekuchaya ezithombeni noma ezingxoxweni
ezivusa inkanuko yobulili ngeke ikusize ukuba ugcine ingqondo yakho ezintweni ezilungile, ezihlanzekile nezinhle.Filipi 4:8.
Ngizochitha isikhathi esingakanani ngidlala lo mdlalo? Ngisho nomdlalo wama-computer ongenangozi ungadla isikhathi esiningi. Ngakho bhala phansi isikhathi osichitha udlala. Ingabe udla isikhathi obuzosisebenzisela ukwenza
izinto ezibalulekile? Ukwazi ukuthi isikhathi sakho usichitha
wenzani kuyokusiza ukuba uhlele izinto eziza kuqala.Efesu
5:16.
Yiqiniso, iBhayibheli alisho ukuthi kufanele uchithe konke
ukuphila kwakho ufunda noma usebenza. Kunalokho, lisikhumbuza sonke ukuthi kunesikhathi sokuhleka nesikhathi

engizokwenza!
Uma umngane wami engicela ukuba ngidlale umdlalo
wama-computer onobudlova noma ukuziphatha okubi, ngizothi

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Ngizonciphisa isikhathi engidlala ngaso imidlalo


ye-computer sibe ....................................................................
ngesonto, futhi ngingakwazi ukunamathela kulokhu uma ngi.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

sokutshakadula. (UmShumayeli 3:4) Kuhle ukuphawula ukuthi igama elithi ukutshakadula alisho ukudlala kuphela kodwa nokunyakazisa umzimba. Kungani-ke ungasebenzisi esinye sesikhathi sakho udlale imidlalo enyakazisa umzimba kunokuba ugqolozele i-computer?
Khetha Ngokuhlakanipha
Ngokungangabazeki, kungaba mnandi ukudlala imidlalo
yama-computer, ikakhulukazi uma usunekhono lokuyidlala. Yileso sizathu-ke esenza kufaneleke ukuba uyikhethe ngokuhlakanipha imidlalo oyidlalayo. Zibuze, Yiziphi izifundo engiphuma phambili kuzo esikoleni? Akuzona yini lezo ozijabulelayo?
Empeleni, lapho usijabulela isifundo esithile, sihlala nakakhulu
engqondweni yakho. Manje zibuze: Yimuphi umdlalo wamacomputer engiwujabulela kakhulu? Yiziphi izifundo zokuziphatha engizithola kulo mdlalo?
Esikhundleni sokudlala umdlalo ngoba nje ontanga bewuthanda, zimisele ukwenza esakho isinqumo esisekelwe olwazini. Okubaluleke nakakhulu, sebenzisa lesi seluleko seBhayibheli: Qhubeka uqinisekisa ukuthi kuyini okwamukelekayo eNkosini.Efesu 5:10.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Uyawuthanda umculo futhi
kuhle lokho. Kodwa ingabe uyisigqila sawo?
UCABANGANI?

Yiliphi ithonya imidlalo yama-computer engaba nalo


endleleni yokucabanga nasemizweleni yomuntu?
Kungani kubalulekile ukucabangela izindinganiso
zikaJehova zokuziphatha lapho sikhetha umdlalo
we-computer?
Ungayisiza kanjani ingane yakini encane
engumlutha womdlalo we-computer owaziyo ukuthi
awulungile?

252 intsha iyabuza

31

Ngingawugcina kanjani
umculo usendaweni yawo?

Ubaluleke kangakanani O Ngingaphila ngaphandle kwawo.


umculo kuwe? O Ngingafa ngaphandle kwawo.
Uwulalela nini umculo? O Lapho ngisendleleni
O Lapho ngitadisha
O Ngaso sonke isikhathi
Yiluphi uhlobo lomculo
oluthandayo, futhi ngani? ...............................................
............................................................................

KUBONAKALA sengathi sonke siyawujabulela umculo. Futhi entsheni eningi umculo uyisidingo. Angikwazi ukuphila ngaphandle kwawo, kusho u-Amber oneminyaka engu-21.
Umculo ngiwudlala cishe ngaso sonke isikhathingisho nalapho ngihlanza indlu, ngipheka, ngithunyiwe, noma ngitadisha.
Umculo ungase uphindaphinde isigqi esisodwa, kodwa

udlulela ngale kwalokho, usithinta ngaphakathi ekujuleni kwethu. Njengoba nje nezwi ngesikhathi salo esifanele lilihle, nengoma ngesikhathi esifanele ingakuqabula! (IzAga 15:
23) Ngezinye izikhathi ucabanga ukuthi akekho oqonda imizwa yakho, kusho uJessica oneminyaka engu-16. Kodwa lapho ngilalela iqembu engilithandayo lomculo, ngiyabona ukuthi akumina ngedwa ocindezelekayo.
Uyanixabanisa noma Uyanisondelanisa?
Nakuba kusobala ukuthi uyawuthanda umculo, abazali bakho bangase babe nombono ohlukile. Ubaba uthi, Vala lowo
msindo! Ungivala izindlebe! kusho umfana oweve eshumini nambili. Lapho usukhathele ukuthethiswa kanje, ungase
ube nomuzwa wokuthi abazali bakho benza into encane ibe
nkulu. Kanti kwakunjani ngesikhathi bona besebasha? Ababo abazali babengacabangi yini ukuthi umculo wabo awufaneleki? kubuza intombazane ethile. U-Ingred, oneminyaka engu16 uyakhononda: Kubonakala sengathi abantu abadala basadla ngoludala. Bekungaba ngcono ukube bebeqaphela ukuthi
UBUWAZI . . .
isizukulwane sethu naso sinawo
umculo omnandi!
Uma ungabaza
ukulalelisa abazali
U-Ingred unephuzu. Njebakho umculo
ngoba kungenzeka uyazi, kuwo
owuthandayo, kungaba
wonke umlando, abantu abadauphawu lokuthi kukhona
la nentsha bavame ukuxatshaokushaya amanzi
ngomculo owuthandayo.
niswa yizinto abazithandayo.
Kodwa ukungathandi izinto ezi-

254 intsha iyabuza

Umculo ufana nokudla. Uhlobo


olufanele ngesilinganiso esifanele
lukulungele. Uhlobo olungafanele,
noma ngabe lungakanani, luyingozi

fanayo akusho ukuthi kumelwe


baxatshaniswe umculo njalo
nje. Ikhambi liwukuzama ukuthola okuthile enivumelana
ngakho nabazali bakho. Kungcono nakakhulu uma abazali bakho belihlonipha
iBhayibheli. Ngani? Ngoba
iZwi likaNkulunkulu linganisiza wena nabazali bakho nibone okungafaneleki nhlobo nalokho eningazikhethela kukho. Ukuze wenze lokhu, kudingeka uhlaziye izici ezimbili ezibalulekile: (1) umyalezo womculo
(2) nesikhathi osichitha uwulalela. Okokuqala, ake sicabangele
lo mbuzo . . .
Lo Mculo Unamuphi Umyalezo?
Umculo unjengokudla. Uhlobo olufanele ngesilinganiso
esifanele, lulungile. Uhlobo olungafanele, ngisho noma lungakanani, luyingozi. Ngokudabukisayo, umculo ongafanele yiwona ongase uzwakale umnandi kakhulu. Kwenziwa yini ukuthi izigqi ezimnandi zibe nezosha ezimbi kangaka? kubalisa
uSteve osemusha.
Uma usithanda isigqi, ingabe umyalezo waleyo ngoma ubalulekile ngempela? Ukuze uphendule lowo mbuzo, zibuze:
Uma umuntu ebefuna ukungidlisa ushevu, yini abengayenza?
Ubengawucwilisa kuviniga noma ubengawumboza ngoswidi?
Indoda ethembekile uJobe yabuza: Indlebe ayiwavivinyi yini
amazwi njengoba ulwanga lunambitha ukudla? (Jobe 12:11)
Ngingawugcina kanjani umculo usendaweni yawo? 255

Indlebe ayiwavivinyi yini amazwi njengoba


ulwanga lunambitha ukudla?Jobe 12:11.

Ngakho, kunokuba umane ulalele ingoma ngoba uthanda isigqi sayouswidi omboze ushevuvivinya amazwi ngokuhlola isihloko nezosha zayo. Ngani? Ngoba amazwi engoma
ayoyithinta indlela ocabanga ngayo nesimo sakho sengqondo.
Ngeshwa, umculo omningi wanamuhla unezosha ezikhuthaza ubulili, ubudlova, nokusebenzisa kabi izidakamizwa. Uma
ucabanga ukuthi ukulalela izosha ezinjalo akukuthonyi, kusho
ukuthi ushevu usuqalile ukusebenza kuwe.
Zenzele Esakho Isinqumo
Ontanga bangase bakucindezele kanzima ukuba ulalele
umculo owonakalisayo. Imboni yomculo nayo iletha okunye
ukucindezela. Ngosizo lomsakazo, i-Internet, nethelevishini,
umculo uye waba ibhizinisi elikhulu, elenza izindodla zemali.
Kuqashwa ongoti bezokudayisa ukuze balawule indlela okhetha ngayo umculo.
Kodwa uma uvumela ontanga noma abezindaba ukuba bakunqumele ukuthi yini ozoyilalela, ulahlekelwa ilungelo lakho lokuzikhethela. Uba yisigqila esingakwazi ukuzicabangeICEBISO
la. (Roma 6:16) IBhayibheli liUma ufuna abazali
kunxusa ukuba umelane nethobakho baqonde ukuthi
nya lezwe ezindabeni ezinjengakungani wena uthanda
lezi. (Roma 12:2) Ngakho, uyoingoma noma iqembu
be wenza kahle uma uqeqesha
elithile lomculo, thatha
amandla akho okuqonda uweisinyathelo sokuzama
ukuthanda umculo
nze aqeqeshelwe ukuhlukaniothandwa yibona.
sa kokubili okulungile nokungalungile. (Hebheru 5:14)

256 intsha iyabuza

ISIBONELO ESIHLE

UDavide
UDavide uyawuthanda umculo. Ungumculi onekhono
nomlobi wezingoma onesiphiwo. Uyazenzela ngisho nezinsimbi zomculo. (2 IziKronike7:6) UDavide unekhono kangangokuthi inkosi yakwa-Israyeli iyambiza ukuba azoyidlalela
umculo esigodlweni sayo. (1Samuweli 16:15-23) UDavide
uyavuma. Kodwa akaqhoshi, futhi akazivumeli ukuba aphilele umculo. Kunalokho, isiphiwo sakhe usisebenzisela ukudumisa uJehova.
Uyawuthanda wena umculo? Ungase ungabi umculi onekhono, kodwa usengasilingisa isibonelo sikaDavide. Kanjani? Ngokungazivumeli ukuba uphilele umculo noma uwuvumele ukubangele ukuba ucabange futhi wenze ngendlela
ehlambalaza uNkulunkulu. Kunalokho, sebenzisa umculo
ukuze wenze ukuphila kwakho kujabulise nakakhulu. Ukukwazi ukuqamba nokujabulela umculo kuyisipho esivela kuNkulunkulu. (Jakobe1:17) UDavide wasebenzisa lesi sipho
ngezindlela ezijabulisa uJehova. Ingabe nawe uyokwenza
okufanayo?
257

funda ezinye izinhlobo zomculo


Ingabe usuthanda izinhlobo ezengeziwe zokudla manje
kunangesikhathi uneminyaka emihlanu ubudala? Uma kunjalo, kungenxa yokuthi usuye wanambitha ezinye izinhlobo zokudla. Kuyafana nangomculo. Musa ukunamathela
ohlotsheni olulodwa. Zama ukufunda ezinye izinhlobo zomculo.
Enye indlela yokwenza lokhu iwukufunda ukudlala
insimbi yomculo. Lokhu ngeke kugcine ngokuba yinselele
noma into eyanelisayo, kodwa kuyokunika nethuba lokulalela umculo ohlukile kulowo ovame ukudlalwa. Ungasitholaphi
isikhathi sokufunda? Ungathengisisa isikhathi obuka ngaso
i-TV noma odlala ngaso imidlalo yama-computer. Phawula lokho okushiwo yile ntsha.
Ukudlala insimbi yomculo kumnandi ngempela futhi
kungaba indlela enhle kakhulu yokuveza imizwa yakho. Ukufunda ukudlala izingoma ezintsha kuye kwangifundisa ukuthanda izinhlobo ezihlukahlukene zomculo.UBrian, oneminyaka engu-18, odlala isiginci, isigubhu nopiyano.
Kudingeka uprakthize uma ufuna ukwazi ukudlala kahle
insimbi yomculo. Ukuprakthiza-ke akumnandi ngaso sonke
isikhathi. Kodwa lapho usukwazi ukudlala kahle ingoma ethile kuthi cosololo, uba nomuzwa wokuthi ufeze okuthile.
UJade, oneminyaka engu-13, odlala i-viola.
Lapho izinto zingangihambeli kahle noma umoya wami
uphansi, ukudlala isiginci kuyangisiza ngiphumuze ingqondo.
Kuyanelisa ukudlala umculo omnandi nopholile.UVanessa
oneminyaka engu-20, odlala isiginci, upiyano negekle.
Ngangivame ukucabanga, Angisoze ngakwazi ukudlala
kahle njengalo muntu noma njengalowaya. Kodwa ngaqhubeka ngifunda, futhi manje ngithola ukwaneliseka kwangempela lapho ngiyidlala kahle ingoma ethile. Sengiwazisa nakakhulu amakhono abanye abadlali bomculo.UJacob,
oneminyaka engu-20, odlala isiginci.
258 intsha iyabuza

Ngezinye izikhathi ngithuka sengilalele


ingoma engaziyo ukuthi ayilungile. Ngiyicisha
ngaso leso sikhathi.Uma ngingayicishi, ngiqala
ukubeka izaba zokuyilalela.
UCameron

Ungawasebenzisa kanjani amandla akho okuqonda lapho


ukhetha umculo? Cabangela ukusikisela okulandelayo:
Hlola isembozo. Ngokuvamile, ukuthi nhla isembozo
noma izikhangiso kwanele ukuba wazi okungaphakathi. Izithombe ezibonisa ubudlova, ubulili obenziwa
ingcaca, noma ukusebenzelana nemimoya kufanele zibe isixwayiso. Cishe nomculo ongaphakathi
awufaneleki.
Hlola izosha. Zithini? Uyafuna ngempela ukulalela noma ukuphindaphinda lawo mazwi? Imibono edluliselwayo iyavumelana yini nezindinganiso zakho nezimiso zobuKristu?
Efesu 5:3-5.
Phawula ithonya. Ngathola ukuthi umculo omningi
nezosha engangizilalela kwakungicindezela, kusho uPhilip osemusha. Yiqiniso, umculo ungathinta abantu ngezindlela
ezihlukahlukene. Ukwenza uzizwe
kanjani umculo owulalelayo? Zibuze:
Ingabe ngicabangana nezinto ezingalungile ngemva kokulalela lowo mculo noma izosha?
Ingabe isitsotsi esisetshenziswa kuwo sesingena isinyenyela
endleleni engikhuluma ngayo?1 Korinte 15:33.
Cabangela abanye. Bazizwa kanjani abazali bakho ngomculo owulalelayo? Cela ukuzwa umbono wabo. Cabanga
Ngingawugcina kanjani umculo usendaweni yawo? 259

nangendlela amanye amaKristu angase azizwe ngayo. Ingabe amanye angakhubeka lapho ewuzwa? Ukushintsha indlela
owenza ngayo ngoba uhlonipha imizwa yabanye kuwuphawu
lokuvuthwa.Roma 15:1, 2.
Ngokuzibuza le mibuzo engenhla, uyokwazi ukukhetha
umculo okujabulisayo emoyeni kodwa ungalibulali ingokomoya lakho. Kunanesinye isici okufanele usicabangele.
Kunini Lapho Sekuwukweqisa Khona?
Umculo omnandi, njengokudla okumnandi, ungaba yinzuzo. Nokho, isaga esihlakaniphile siyaxwayisa: Ingabe uthole
uju? Yidla okwanele wena, ukuze ungazigcingci ngalo bese kudingeka uluhlanze. (IzAga 25:16) Uju lunezakhi zokwelapha
ezaziwayo. Noma kunjalo, ngisho nokweqisa entweni ewusizo
kungakulimaza. Siyini isifundo? Izinto ezimnandi kufanele zijatshulelwe ngokulinganisela.
Enye intsha ivumela umculo ukuba ulawule ukuphila kwayo. Ngokwesibonelo, uJessica ocashunwe ngaphambili, uyavuma: Ngiwulalela ngaso sonke isikhathi umculongisho nalapho ngitadisha iBhayibheli. Ngitshela abazali bami ukuthi uyangisiza ngikwazi ukugxila kwengikufundayo. Kodwa abangikholwa. Usuke wakuzwa yini lokhu okushiwo uJessica?
Ungabona kanjani ukuthi usulalela umculo ngokweqile? Zibuze le mibuzo elandelayo:
Ngichitha isikhathi esingakanani ngilalela umculo usuku
ngalunye? ......................................
Yimalini engithenga ngayo umculo inyanga ngayinye?
......................................

Ingabe umculo engiwulalelayo uphazamisa ubuhlobo enginabo namalungu omkhaya wakithi? Uma kunjalo, bhala ngezansi ukuthi ungasilungisa kanjani lesi simo.
..................................................................................................
..................................................................................................

260 intsha iyabuza

Ukulungisa Indlela Olalela Ngayo Umculo


Uma umculo udla isikhathi sakho esiningi, uyobe wenza
kahle uma ubeka imingcele futhi ulinganisele nasendleleni
owulalela ngayo. Ngokwesibonelo, kungase kudingeke uyeke
umkhuba wokufaka ama-headphone usuku lonke noma ukuvula umculo lapho ungena nje endlini.
Empeleni, kungani ungafundi ukujabulela izikhathi okuthule cwaka ngazo? Ukwenza kanjalo kungakusiza ezifundweni
zakho. Uyofeza okuningi kuzo uma umculo uwucishile, kusho uSteve ocashunwe ngaphambili. Zama ukutadisha ngaphandle komculo, ubone ukuthi iyathuthuka yini indlela ogxilisa ngayo ingqondo.
Uyofuna nokuhlela isikhathi sokufunda nokutadisha iBhayibheli nezincwadi ezisekelwe kulo. Ngezinye izikhathi uJesu
Kristu wayefuna indawo ethule ukuze athandaze futhi azindle.
(Marku 1:35) Ingabe indawo otadishela kuyo nawe ithule cwaka futhi inokuthula? Uma kungenjalo, uyobe ubambezela intuthuko yakho engokomoya.

engizokwenza!
Ngingakwazi ukulawula umculo uma ngi .................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Uma ontanga bengiphoqelela ukuba ngilalele umculo


ongafaneleki, ngizothi
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Khetha Kahle
Ngempela, umculo uyisipho esivela kuNkulunkulu, kodwa
kumelwe uqikelele ukuba ungasisebenzisi kabi. Ungafani
nentombazane enguMarlene evumayo: Nginomculo engaziyo
ukuthi kumelwe ngiwulahle. Kodwa awuve umnandi. Cabanga ngomonakalo ewenzayo engqondweni nasenhliziyweni yayo ngokulalela umculo ongcolile! Lugweme lolo gibe.
Ungawuvumeli umculo ukonakalise noma ubuse ukuphila
kwakho. Namathela ezindinganisweni zobuKristu eziphakeme lapho ukhetha umculo. Thandazela isiqondiso nosizo lukaNkulunkulu. Funa abangane abanezinkolelo ezifana nezakho.
Umculo ungakusiza ukuba uphumule. Ungaqeda isizungu.
Kodwa lapho uphela, izinkinga zakho zisuke zisekhona. Futhi
izingoma azisivali isikhala sabangane beqiniso. Ngakho ungavumeli umculo ube iyona nto ebalulekile ekuphileni kwakho.
Wujabulele, kodwa uwugcine usendaweni yawo.

ESIHLOKWENI ESILANDELAYO Ngezikhathi ezithile


kuyadingeka uphumule. Izimiso zeBhayibheli zingakusiza
kanjani ukuba ujabulele lezo zikhathi ezimnandi?
UCABANGANI?

Kungani uhlobo lomculo olukhethayo lubaluleke


kangaka?
Unganquma kanjani ukuthi ingoma iyamukeleka
yini noma cha?
Yini ongayenza ukuze uthande nezinye izinhlobo
zomculo?

262 intsha iyabuza

32

Ngingazijabulisa
kanjani?
Phawula le misho elandelayo ngokuthi iqiniso noma amanga
NgokweBhayibheli . . .

Akulungile ukudlala imidlalo. O Iqiniso


Wonke amabhayisikobho
nezinhlelo ze-TV
kunethonya elibi. O Iqiniso
Alukho uhlobo lomdanso
olwamukelekayo. O Iqiniso

O Amanga
O Amanga
O Amanga

USEBENZE kanzima isonto lonke. Manje sekuyimpelasonto. Usuyiqedile nemisebenzi yakho yasekhaya. Futhi usenamandla, okungesinye sezibusiso zokuba musha. (IzAga
20:29) Manje usufuna ukuzijabulisa.
Ontanga yakho bangase babe nomuzwa wokuthi iBhayibheli limelene nokuzijabulisa, bathi likuvimbela ukuba
uzijabulise. Kodwa kuyiqiniso yini lokho? Ake sicabangele
izimpendulo zemibuzo esekhasini elandulele, sibone ukuthi iBhayibheli lithini ngempela ngokuzijabulisa.
Akulungile nje kwaphela ukudlala imidlalo.
Amanga. IBhayibheli lithi, ukuqeqesha umzimba kuyazuzisa. (1 Thimothewu 4:8) Igama lesiGreki sokuqala
elisho ukuziqeqesha uPawulu alisebenzisa lapha lisho ukuziqeqesha njengomvocavoci womzimba futhi lidlulisela umqondo
wokuzivivinya. Namuhla kunemidlalo eminingi engaba indlela
enhle nejabulisayo yokuzivivinyaimidlalo efana nokushwibeka (njengaseqhweni), ukudlala amabhayisikili, ukugijima, ibhola
lomphebezo, i-baseball, ibhola likanobhutshuzwayo ne-volleyball, uma sibala embalwa nje.
Ingabe lokhu kusho ukuthi asikho isidingo sokuqapha? Cabangela umongo wevesi elicashunwe ngenhla. Lapho ebhalela
insizwa enguThimothewu, umphostoli uPawulu wathi: Ukuqeqesha umzimba kuzuzisa kancane; kodwa ukuzinikela kokuhlonipha uNkulunkulu kuzuzisa ezintweni zonke, ngoba kunesithembiso sokuphila kwamanje nalokho okuzayo. Amazwi kaPawulu asikhumbuza ukuthi okufanele kuze kuqala njalo ekuphileni kwethu ukujabulisa uNkulunkulu. Ungaqikelela ukuthi ukuzinikela kokuhlonipha uNkulunkulu kuza kuqala ekuphileni kwakhongisho nalapho ukhetha umdlalongokuzibuza le mibuzo emithathu elandelayo:
1. Lo mdlalo uyingozi kangakanani? Ungathembeli enzwabethini noma kulokho enye intsha ekutshela kona. Zitholele amaqiniso. Ngokwesibonelo, thola lokhu okulandelayo: Bangaki abalimalayo kulo mdlalo? Yiziphi izinyathelo zokuphepha
ezikhona? Yikuphi ukuqeqeshwa nezinto zokudlala ezidingekile
264 intsha iyabuza

FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 37

ukuze lo mdlalo ungabi yingozi? Nakuba zikhona izingozi kuyo


yonke imidlalo, ingabe umgomo oyinhloko walo mdlalo uwukuzifaka engozini yokulimala noma yokufa?
Ukuphila kuyisipho esivela kuNkulunkulu, futhi uMthetho
kaNkulunkulu owanikezwa ama-Israyeli wawunezijeziso eziqatha uma ukuphila kulahleke ngengozi. (Eksodusi 21:29; Numeri 35:22-25) Ngaleyo ndlela abantu bakaNkulunkulu babekhuthazwa ukuba baphaphamele ukuphepha. (Duteronomi 22:8)
AmaKristu namuhla nawo anesibopho sokubonisa inhlonipho
ngokuphila.
2. Ingabe lo mdlalo uzongihlanganisa nabangane abahle?
Uma unekhono elithile kwezemidlalo, ontanga nothisha bangase bakucindezele ukuba ujoyine iqembu lesikole. Ungase ube nesiso esinamandla sokuba uvume. UmKristu osemusha okuthiwa uMark uthi, Ngibona sengathi abazali bami
abangicabangeli njengoba benginqabela ukuba ngijoyine iqembu lesikole. Kodwa kunokuba uncenge abazali bakho ukuba
bamukele umbono wakho, cabanga ngala maqiniso alandelayo: Ngokuvamile, isikhathi sokuziqeqesha nesokudlala siba lapho isikole sesiphumile. Uma udlala kahle, ungase ukhuthazwe
ukuba uchithe isikhathi esengeziwe udlala. Uma ungenzi kahle, uyozizwa uphoqelekile ukuba uchithe isikhathi esengeziwe uziqeqesha. Ngaphezu kwalokho, kuvamile ukuba abantu
Ngingazijabulisa kanjani? 265

abaseqenjini elilodwa babe abangane abakhulu njengoba bejabula ndawonye uma benqobile futhi bekhala ndawonye uma behluliwe.
Manje zibuze: Ingabe ukuchitha isikhathi sami kokuthile
okungase kungenze ngisondelane kakhulu nentsha engaphili
ngezindinganiso ezifana nezami kuyoba nethonya elihle kimi?
(1 Korinte 15:33) Yini engizimisele ukuyidela ukuze nje ngidlale eqenjini elithile?
3. Lo mdlalo uzodla isikhathi nemali engakanani? IBhayibheli lisiyala ukuba siqiniseke ngezinto ezibaluleke kakhulu. (Filipi 1:10) Ukuze usebenzise lesi seluleko, zibuze: Ingabe ukudlala lo mdlalo kuzodla isikhathi engisibekele ukwenza umsebenzi
wesikole noma izinto ezingokomoya? Kubiza malini ukudlala lo
mdlalo? Ingabe nginemali eyanele yokuhlangabezana nalezo zindleko? Ukuphendula le mibuzo kuyokusiza ukuba uhlele izinto
eziza kuqala.
Wonke amabhayisikobho nezinhlelo ze-TV kunethonya elibi.
Amanga. IBhayibheli liyala amaKristu ukuba abambelele aqinise kokuhle futhi adede kuzo zonke izinhlobo zobubi.
266 intsha iyabuza

Jabula, nsizwa, ebusheni bakho, . . .


futhi uhambe ezindleleni zenhliziyo yakho
nasezintweni ezibonwa amehlo akho.
Kodwa yazi ukuthi ngenxa yazo zonke lezi
zinto uNkulunkulu weqiniso uyokuletha
ekwahlulelweni.UmShumayeli 11:9.

(1 Thesalonika 5:21, 22) Akuwona wonke amabhayisikobho


nezinhlelo ze-TV ezingqubuzana naleyo ndinganiso.1
Ngokuqinisekile, ukuyobukela ibhayisikobho kungaba indlela ejabulisayo yokuzilibazisa nabangane. Intombazane yaseNingizimu Afrika okuthiwa uLeigh ithi, Uma ngifuna ukubona ibhayisikobho ethile, ngishayela omunye wabangane bami
ucingo, bese sitshela nabanye abangane bethu. Ngokuvamile
abayi ebhayisikobho edlala ebusuku. Ngemva kwalokho, abazali babo bayabalanda bese beyodla ndawonye endaweni ethile.
Amabhayisikobho ne-TV angase abe yizinto zesimanje, kodwa eqinisweni amane awukuvuselelwa kwesiko lakudalalokulandisa izindaba. UJesu wayeyingcweti yokunyelela izinhliziyo zabantu ngokubaxoxela izindaba. Ngokwesibonelo, umfanekiso wakhe womSamariya ongumakhelwane omuhle ukhuthaza uzwela ufundise nezifundo ezinamandla zokuziphatha.
Luka 10:29-37.
Abenzi bamabhayisikobho namuhla nabo bafundisa izifundo ezilolonga imibono yabantu ngokuziphatha. Bazama ukwenza izibukeli zizihlobanise nabadlalingisho nalapho umdlali
oyiqhawe eyisigebengu noma engumuntu ononya, ohahela izikhundla. Uma ungaqaphile, ungazithola usuchema nesigebengu, engqondweni yakho uthethelele izenzo zaso zokuziphatha
okubi noma ezinonya! Ungalugwema kanjani lolu gibe?
Lapho ukhetha ibhayisikobho noma uhlelo lwe-TV, zibuze:
Ingabe lolu hlelo luzongikhuthaza ukuba ngibe nobubele
1 Ukuze uthole ukwaziswa okwengeziwe, bheka uMqulu 1, isahluko 36.

Ngingazijabulisa kanjani? 267

besisa? (Efesu 4:32) Noma


ingabe luzongenza ngijabule
Buza abazali bakho
ngenhlekelele eyehlele omuukuthi bangathanda yini
nye? (IzAga 17:5) Luzokwenza
ukuhlela isikhathi esithile
kube nzima yini ukuba ngizonde
njalo ngenyanga, nicishe
okubi? (IHubo 97:10) Ingabe
i-TV bese nijabula
empeleni ngizobe ngizihlangandawonye njengomkhaya.
nisa nabenzi bokubi?IHubo
26:4, 5.
Imibiko ehlaziya amabhayisikobho kanye nezikhangiso ingakunikeza umqondo wokuthi ibhayisikobho ikhuluma ngani. Kodwa ungabi nokholo kuwo wonke amazwi. (IzAga 14:15) Ngani? Umbiko ohlaziya ibhayisikobho uveza umbono womunye
umuntu. Futhi isikhangiso singase silihle ngamabomu iqiniso
lokuthi ibhayisikobho inezigcawu ezingathandeki. UConnie osemusha uthi, Ngiye ngathola ukuthi ukwazi ukuthi obani abadlali abaphambili kuyibhayisikobho ethile kuye kukunike umqondo
walokho ongase ukubone kuleyo bhayisikobho.
Ontanga yakho abangamaKristu abaphila ngezimiso zeBhayibheli ezifana nezakho bangase bazi uma ibhayisikobho ethile yamukeleka. Kodwa khumbula, abantu bavame ukukutshela
ICEBISO

Isosha lingahlaseleka
kalula lapho lingaqaphile
izindinganiso zakho
zokuziphatha nazo
zingahlaseleka kalula
lapho uziphumulele

268 intsha iyabuza

Ngiyakuthanda ukudansa, kodwa ngiye ngafunda


ukubaluleka kokulalela iseluleko sabazali bami.
Angikuvumeli ukudansa kube yinto eza kuqala
ekuphileni kwami.
UTina

lokho bona abakuthande ngempela ngebhayisikobho. Kungani


ungababuzi ukuthi yini embi ngayo? Ungagwegwesi. Ngokwesibonelo, buza ukuthi zikhona yini izigcawu ezinobudlova, ubulili
noma izenzo zobudemoni. Abazali bakho nabo bangakunikeza iseluleko esihle. UVanessa osemusha uthi: Ngibuza abazali bami. Uma becabanga ukuthi kulungile ukuba ngiyibukele, ngiyahamba ngiyoyibukela.
Ungayithathi kalula indaba yokukhetha ibhayisikobho noma
uhlelo lwe-TV. Ngani? Ngoba ukuzijabulisa okukhethayo kubonisa lokho okusenhliziyweni yakho, kwembule izinto eziyigugu
kuwe. (Luka 6:45) Ukukhetha kwakho kusho okukhulu ngohlobo lwabangane obathandayo, uhlobo lwenkulumo oyamukelayo, nezindinganiso zokuziphatha kobulili ozivumelayo. Ngakho
yiba ngokhethayo!
Alukho uhlobo lomdanso olwamukelekayo.
Amanga. Lapho ama-Israyeli esewele uLwandle Olubomvu
futhi esephunyukile ebuthweni laseGibhithe, uMiriyamu wahola
abesifazane emdansweni wokuhalalisa. (Eksodusi 15:20) Ngokufanayo, emfanekisweni kaJesu wendodana yolahleko, ukuthokoza okwaba khona ngenxa
yokubuya kwayo kwakuhlanganiUBUWAZI . . .
sa umculo nokudansa.Luka
Umdanso nomculo wa15:25.
wuyingxenye ebalulekile
Kungokufanayo nanamuhla.
ekukhulekeleni kweqiniEmiphakathini eminingi, abancaso kwama-Israyeli.
IHubo 150:4.
ne nabadala bayadansa lapho
umkhaya nabangane behlangene

Ngingazijabulisa kanjani? 269

ndawonye. Nokho, kunesidingo sokuqapha. Nakuba iBhayibheli lingayigxeki imibuthano yokuzijabulisa enesizotha, liyaxwayisa ngemibuthano exokozelayo noma imibuthano engalawuleki. (Galathiya 5:19-21, Byington) Umprofethi u-Isaya wabhala:
Maye kulabo abavuka ekuseni ukuze bafune uphuzo oludakayo
nje kuphela, abalibala kuze kwephuze kakhulu ebumnyameni
bokuhlwa lize libashise iwayini! Kuyoba khona ihabhu nensimbi
yomculo enezintambo, ithamborini nomtshingo, newayini emadilini abo; kodwa umsebenzi kaJehova abawubheki.Isaya 5:
11, 12.
Kule mibuthano kwakuba nophuzo oludakayo nomculo
oklabalasayo. Yayiqala ekuseni iqhubeke kuze kube sebusuku
impela. Phawula nesimo sengqondo sabaxokozelibabeziphatha njengokungathi uNkulunkulu akekho! Shono nje uNkulunkulu ayilahla imibuthano enjalo.
Uma umenywe emcimbini ozobe unomdanso, zibuze imibuzo enjengokuthi: Obani abazobe bekhona? Banedumela elinja-

engizokwenza!
Uma ngicelwa ukuba ngijoyine iqembu lesikole elidlala uma
sekuphume isikole, ngizothi

.........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Uma ibhayisikobho engiyibukela nabangane bami isolisa, ngizo..........................................................................................................................


..........................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

ni? Ubani ozobe eqondisa umcimbi? Uyobe uqondiswa kanjani?


Ingabe abazali bami bangivumele ukuba ngiye kulowo mcimbi?
Hlobo luni lomdanso oluzobe lukhona? Izinhlobo eziningi zemidanso ezokuvusa inkanuko. Ingabe ukudansa imidanso enjalo noma-ke ukuyibukela kuyokusiza ukuba ubalekele ubufebe?
1 Korinte 6:18.
Kuthiwani uma umenyelwe emdansweni ozoba se-nightclub? Cabanga ngalokho okwashiwo uShawn, owayevame ukuya ezindaweni zokudansa ngaphambi kokuba abe ngumKristu.
Uyakhumbula: Ngokuvamile kudlalwa umculo ongcolile, ukudansa kuvame ukuvusa inkanuko yobulili, futhi iningi labantu
abaya lapho basuke benomgomo othile. UShawn uthi umgomo
wabo uwukuhamba nothile abazohlanganyela naye ubulili. Ngemva kokutadisha iBhayibheli noFakazi BakaJehova, umbono
wakhe washintsha. Usuyini umbono wakhe? Lezi zindawo aziwafanele amaKristu.
Kungani Kufanele Uhlale Uqaphile?
Ucabanga ukuthi kunini lapho isosha lingahlaseleka khona kalulayilapho lisempini noma yilapho liziphumulele
Ngingazijabulisa kanjani? 271

nabangane balo? Yilapho liziphumulele lingaqaphe lutho lapho


lingahlaselwa khona kalula. Ngokufanayo, lapho usesikoleni
noma emsebenzini, usuke uqaphile ngokomoya. Usuke uziphaphamele izingozi ezingase zikuvelele. Kukamuva lapho uziphumulele nabangane bakho lapho izindinganiso zakho zokuziphatha zingahlaseleka kalula khona.
Abanye ontanga bangase bakugcone ngenxa yokunamathela kwakho ezindinganisweni zokuziphatha eziphakeme zeBhayibheli uma kuziwa endabeni yokuzijabulisa. Ukucindezela kungase kuvele ngisho nasentsheni ekhuliswe abazali abangamaKristu. Kodwa intsha enjalo inonembeza ababuthuntu. (1 Thimothewu 4:2) Ingase ithi uyeqisa noma uzenza ngcono. Kepha
kunokuba unqotshwe ukucindezela kontanga, yiba nonembeza
omuhle.1 Petru 3:16.
Okubaluleke ngempela akukona lokho ontanga yakho abakucabangayo ngawe, kodwa yilokho uJehova akucabangayo
ngawe! Futhi uma abangane bakho bekuhlupha ngoba ulalela unembeza wakho, kusuke sekuyisikhathi sokuba uthole abangane abasha. (IzAga 13:20) Khumbula, nguwe ophethe izindinganiso zakho zokuziphathangisho nalapho uzijabulisa.
IzAga 4:23.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Izithombe zobulili ezingcolile
zigcwele yonk indawo futhi zitholakala kalula kunanini
ngaphambili. Ungalugwema kanjani lolu gibe?
UCABANGANI?

Kungani amaKristu kufanele ayigweme imidlalo


eyingozi?
Ungabona kanjani ukuthi ibhayisikobho
iyafaneleka?
Ungaluchaza kanjani uhlobo lomdanso
ofanelekayo?
272 intsha iyabuza

33

Kungani kufanele
ngigweme izithombe
ezingcolile?

Kukangaki uzithela O Angikaze


ezithombeni ezingcolile O Kuyaqabukela
ungahlosile? O Njalo nje
Uvame ukuzithola kuphi? O Kuyi-Internet O Esikoleni

O Kuyi-TV O Kwenye indawo

Uye wenzenjani? O Ngifulathela ngokushesha.

O Ilukuluku lingenza ngizibuke


isikhashana.

O Ngiyaqhubeka ngizibuka ngize


ngifune ezinye.

273

NGESIKHATHI abazali bakho bengangawe, abantu ababefuna


ukubuka izithombe ezingcolile kwakufanele bazifune. Namuhla,
kubonakala sengathi izithombe ezingcolile yizona ezifuna wena.
Intombazane eneminyaka engu-19 ithi, Ngezinye izikhathi ngisuke ngibuka izingosi noma ngithenga kuyi-Internet noma nje
ngibheka izitatimende zasebhange bese kuthi thushu izithombe ezingcolile! Akuyona into engavamile lena. Kokunye ukuhlola, intsha engamaphesenti angu-90 eneminyaka ephakathi
kwengu-8 nengu-16 yathi isike yazithela ezithombeni ezingcolile kuyi-Internetngokuvamile lapho yenza umsebenzi wesikole!
Njengoba izithombe ezingcolile zikuyo yonke indawo, ungase uzibuze, Ingabe ziyingozi ngempela? Impendulo ithi yebo!
Izithombe ezingcolile zilulaza kokubili abazenzayo nalabo abazibukayo, futhi ngokuvamile ukuzibuka kuyisinyathelo esiholela
ezonweni zobulili. Kodwa akupheleli lapho.
Ukubuka izithombe ezingcolile kungaba umkhuba onemiphumela ebuhlungu nehlala njalo. Ngokwesibonelo, cabanga ngendoda egama layo nguJe okwathi ngisho nangemva
kweminyaka engu-14 yagqashula ezithombeni ezingcolile, yathi: Kuseyimpi yansuku zonke. Nakuba lesi siso sesinciphile, sisekhona sona. Lisekhona ilukuluku. Izithombe zisekhona
engqondweni. Ngisa sengathi ngabe angiyiqalanga le nkambo
embi. Ekuqaleni zazibonakala zingeyona ingozi. Kodwa manje sengazi kangcono. Izithombe ezingcolile ziyalimaza, ziyihlazo futhi zilulaza abazenzayo nabazibukelayo. Kungakhathaliseki
UBUWAZI . . .
ukuthi abazitusayo bathini, akuUkuthandwa kangaka
kho luthongisho noluncane
kwezithombe ezingcolile
oluhle ngezithombe ezingcolile.
kufana nezifiso zobulili

ezingafanele zezidalwa
zomoya ezonakele
zosuku lukaNowa.
Genesise 6:2.

274 intsha iyabuza

Ukuhlola Isimo

Ungakugwema kanjani ukuzithela ezithombeni ezingcolile

Ngakho-ke, bulalani amalungu


emizimba yenu asemhlabeni ngokuqondene
nobufebe, ukungcola, isifiso sobulili, isifiso
esilimazayo, nokuhaha, okuwukukhonza
izithombe.Kolose 3:5.

ungahlosile? Okokuqala, hlaziya isimo. Ingabe kunendlela evamile ozithola ngayo? Cabangela izibonelo ezilandelayo:
Ingabe ofunda nabo esikoleni kungenzeka bakuthumelele
izithombe ezingcolile nge-e-mail noma ngomakhalekhukhwini?
Uma kunjalo, kungaba ukuhlakanipha ukuvele uyesule imiyalezo yabo ngaphandle kokuyivula.
Lapho ucwaninga nge-Internet, ingabe kuvela imiyalezo
ethile ezivulekelayo lapho ubhala amagama athile? Ukwazi
ukuthi kuyenzeka lokhu kungakusiza ukuba ucophelele lapho
usebenzisa amagama athile.
Ngezansi, bhala noma iziphi izimo eziye zaholela ekubeni
ubone izithombe ezingcolile.

..................................................................................................
..................................................................................................

Ingabe kukhona ongakwenza ukuze unciphise izikhathi ozithela ngazo ezithombeni ezingcolile ungahlosile? Uma kukhona, bhala ngezansi lokho ohlela ukukwenza.
..................................................................................................
..................................................................................................

Uma Usungumlutha Kakade


Kungenye into ukuzithela ezithombeni ezingcolile ungahlosile, futhi kungenye ukuzibuka ngamabomu. Kuthiwani uma sekuwumkhuba? Ungalenzi iphuthaakulula ukugqashula kulo
mkhuba. Ngokwesibonelo: Ake sithi izandla zakho ziboshwe
Kungani kufanele ngigweme izithombe ezingcolile? 275

Lapho uqhubeka
ubukela izithombe
ezingcolile, kuya kuba
nzima nakakhulu
ukugqashula kuzo

ndawonye ngomucu owodwa kakotini. Ubungase uwugqashule kalula lo kotini ngokumane uhlukanise izandla. Kodwa kuthiwani uma izandla zakho zithandelwe kaninginingi ngalowo
kotini? Ukugqashula bekungaba nzima kakhulu. Kungokufanayo nangabantu abanomkhuba wokubukela izithombe ezingcolile. Lapho beqhubeka bezibuka, kuba yilapho beba imilutha ngokwengeziwe. Uma kwenzekile lokhu kuwe, ungagqashula kanjani?
Qonda lokho izithombe ezingcolile eziyikho ngempela.
Ziwumzamo kaSathane wokululaza lokho uJehova akudala
ukuba kuhlonipheke. Ukuqonda lokhu ngezithombe ezingcolile
kuyokusiza ukuba uzonde okubi.IHubo 97:10.
ICEBISO
Cabanga ngemiphumela.
Qiniseka ukuthi
Izithombe ezingcolile zibhidlii-computer yakho icushwe
za imishado. Zibaqeda isithungendlela yokuba izingosi
zezithombe ezingcolile
nzi abantu ababoniswa kuzozingavuleki. Gwema
na. Ziyamehlisa umuntu ozibunokuvula ama-e-mail
kayo. Ngesizathu esihle, iBhaongawazi ukuthi avela
yibheli lithi: Unokuqonda lowo
kubani.

obone inhlekelele wabe eseca-

276 intsha iyabuza

sha. (IzAga 22:3) Ngezansi, bhala isibonelo esisodwa senhlekelele engase ikwehlele uma unomkhuba wokubukela izithombe ezingcolile.

..................................................................................................
Yenza isinqumo esiwujuqu. Indoda ethembekile uJobe yathi: Ngifungile ukuthi anginakulokotha ngibuke intombazane
ngiyikhanukele. (Jobe 31:1, Todays English Version) Ngezansi kunezifungo ezimbalwa ongazenza:
Ngeke ngiyisebenzise i-Internet uma ngingedwa endlini.
Ngizoyivala ngokushesha yonke imiyalezo noma izingosi
ezibonisa ubulili ingcaca.
Ngizoxoxa nomngane ovuthiwe uma ngiba nale nkinga futhi.
Sikhona yini esinye isinqumo esisodwa noma ezimbili ezingakusiza empini yakho nezithombe ezingcolile? Uma kunjalo,
zibhale lapha. ............................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................

Thandaza ngalolu daba. Umhubi wanxusa uJehova:


Yenza ukuba amehlo ami adlule angakuboni okungenanzuzo. (IHubo 119:37) UJehova uNkulunkulu ufuna ukuba

engizokwenza!
Ukuze ngingaziboni izithombe ezingcolile, ngizo .................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Ngaphambi kokuba ngifunde iBhayibheli,


ngake ngasebenzisa cishe zonke izidakamizwa
eziyingozi. Kodwa kuzo zonke izinto ezake
zangilutha, izithombe ezingcolile yizona
okwakunzima kakhulu ukugqashula kuzo.Usizo
lukaJehova kuphela olwenze ngakwazi
ukubhekana nale nkinga.
UJe

uphumelele, futhi angakunika amandla ukuze ukwazi ukwenza


okulungile!Filipi 4:13.
Xoxa nothile. Ngokuvamile ukuthola umuntu ongamthululela isifuba kuyisinyathelo esibalulekile sokugqashula kulo
mkhuba. (IzAga 17:17) Ngezansi bhala igama lomuntu ovuthiwe ongazizwa ukhululekile ukuxoxa naye ngalolu daba.

..............................................................................................
Qiniseka ukuthi ungaphumelela empini yakho yokugqashula ezithombeni ezingcolile. Empeleni, isikhathi ngasinye lapho uzigwema, usuke unqobe impi ebalulekile. Tshela uJehova
ngokunqoba kwakho, futhi umbonge ngamandla akunike wona.
Khumbula njalo ukuthi ngokugwema uhlupho lwezithombe ezingcolile, uthokozisa inhliziyo kaJehova!IzAga 27:11.
UCABANGANI?

Izithombe ezingcolile ziyilulaza kanjani into


ehloniphekile?
Ungayisiza kanjani ingane yakini enenkinga
yokubukela izithombe ezingcolile?

278 intsha iyabuza

UKUZILIBAZISA

imizwa yami

Chaza uhlobo lokuzilibazisa oluthanda kakhulu nokuthi


kungani uluthanda kangaka.

Ake sithi kudingeka uchazele umfowenu noma udadewenu


omncane ukuthi kungani kubalulekile ukugcina
ukuzilibazisa kusendaweni yako. Ubungathini?

279

UKUKHULA KWAKHO
NGOKOMOYA

Kulezi zinto ezilandelayo, iyiphi oyithola


inzima kakhulu?

O Ukutadisha iBhayibheli

O Ukuthandaza njalo kuJehova uNkulunkulu


O Ukuxoxa nabanye ngokholo lwami
(ikakhulukazi ontanga)

O Ukuqonda ukuhlakanipha kwezimiso zeBhayibheli


Emgqeni ongezansi, bhala ukuthi imuphi
umgomo ongathanda ukuzibekela wona
mayelana nalesi sici esinzima kakhulu kuwe.
................................................................................

Izahluko 34-38 zizokusiza ubone ukuthi ungaliqinisa kanjani ingokomoya lakho, uphile ngezimiso zeBhayibheli, futhi uzibekele imigomo eyokwenza
ukuphila kwakho kube nenjongo.

281

34

Kungani kumelwe
ngiphile ngezimiso
zeBhayibheli?
Nisesikoleni nidla ukudla kwasemini namantombazane amabili njengoba kuqhamuka umfana osanda kuka.
Ngicabanga ukuthi uMandla uyakuthanda ngempela, kusho intombazane yokuqala kuwe. Ngibona
indlela akubuka ngayo. Amehlo akhe awasuki kuwe!
Uyaz ukuthini? kuhleba intombazane yesibili njengoba incika kuwena. Akanayo intombi!

Nawe ubusukusolile lokho. Angithi kuthangi uMandla


ukumemele ephathini ezoba kubo. Njengokulindelekile wenqabile, yize inhliziyo ibihahela ukuya.
Intombazane yokuqala iyakuphazamisa njengoba ucabanga.
Ithi: Kuyishwa nje ukuthi mina senginesoka. Bengingeke
ngimyeke uMandla.
Ibe isikubuka, ididekile. Usuyazi ukuthi izothini.
Iyabuza: Awusho, kungani ungajoli?
Uyawenqena lo mbuzo! Iqiniso liwukuthi nawe ungathanda ukuba nesoka. Kodwa utshelwe ukuthi kungcono kakhulu ukulinda kuze kube yilapho usulungele ukushada
ngaphambi kokuba uthandane nothile. Ukube nje bekungengenxa ye- . . .
Kungenxa yesonto lakho? kubuza intombazane yesibili.
Hawu, yaze ngani ukuthi ngicabanga lokho nami? uzicabangela wedwa.
Wena uhlale ukhuluma ngeBhayibheli, iBhayibheli, iBhayibheli, ikuchwensa. Kanti uyoze uzijabulise nini?

KWAKE kwenzeka wagconwa ngoba uzama ukuphila ngezimiso zeBhayibheli? Uma kunjalo, hleze wazibuza ukuthi kukhona
yini okukuphuthelayo. Intombazane okuthiwa uDeborah yazizwa kanjalo. Iyakhumbula: Izimiso zeBhayibheli zazibonakala
zingivalela ekhoneni. Ngangiyithanda indlela yokuphila yabangane bami basesikoleni yokuzenzela abakuthandayo.
Ukubhekana Namaqiniso
Akulona iqiniso ukuthi ngaso sonke isikhathi sifunda kangcono uma sifunda ngokuzibonela. Empeleni, kuwukuhlakanipha futhi kuvumelana nemiBhalo ukufunda emaphutheni abanye, njengoba kwenza umhubi u-Asafa. Isikhathi esithile
wayenomuzwa wokuthi izimiso zikaNkulunkulu zincishana
inkululeko. Kodwa ukuhlola inkambo yalabo ababeshiye izindlela zikaNkulunkulu kwamenza wabhekana namaqiniso.
Kungani kumelwe ngiphile ngezimiso zeBhayibheli? 283

Kamuva u-Asafa waphetha ngokuthi babesemhlabathini oshelelayo.IHubo 73:18.


Sinalokhu engqondweni, cabanga ngezinto ezishiwo intsha
eyake yashiya izimiso zeBhayibheli yaziphatha kabi ngokobulili.
Yiziphi izici ezathonya ukucabanga nezenzo zakho?

UDeborah: Esikoleni ngangibona zonk izingane zijola.


Kwakuthi lapho ngihleli nazo ngizibona ziqabulana futhi zigonana, ngibe nomona nesizungu. Ngangivame ukuchitha amahora
amaningi ngiphupha ngomfana engimthandayo. Lokhu kwakungenza ngizizwe ngimfuna la lowo mfana.
UMike: Ngangifunda izincwadi
futhi ngibukela izihlelo
UBUWAZI . . .
ezazitusa ubulili. Ukuxoxa ngobulili nabangane bami kwakungeKuthatha isikhashana
ukonakalisa ubuhlobo
nza ngise ukwazi okwengeziwe.
bakho noJehova, kodwa
Kwakuthi lapho ngihlezi ngekungathatha iminyaka
dwa nentombazane, ngicabange
ukubulungisa.
ukuthi singapotopotozana nayo
kodwa singalali, ngangicabanga
ukuthi ngingayeka noma nini.
U-Andrew: Nganginomkhuba wokubukela izithombe ezingcolile kuyi-Internet. Ngabe sengiqala ukubuhlaba utshwala.
Ngangibuye ngiye emaphathini nentsha eyayingazihloniphi izindinganiso zeBhayibheli zokuziphatha.
UTracy: Ngangazi ukuthi ukulala nomuntu ungashadile
naye kubi, kodwa ngangingakuzondi. Ngangingahlosile ukulala
nomuntu ngingakashadi, kodwa imizwa yangehlula, ngangabe ngisacabanga. Okwesikhathi esithile ngangingenaso isazela.

Ingabe indlela owawuphila ngayo yayikwenza ujabule?

UDeborah: Ekuqaleni, ngangithi nje hawu, ngibonwa yini


futhi kungijabulisa ukuthi ngase ngamukeleka kontanga. Kodwa leyo mizwa ayihlalanga isikhathi eside. Ngaqala ukuzizwa
284 intsha iyabuza

Ixhala lokujeziselwa ububi obenzile


alilimbi njengobuhlungu bokuzama
UDonna
ukubuhla.

ngingcolile, ngephucwe ubumsulwa bami, ngingelutho. Ngazisola ngokuthi ngangilahle ubuntombi bami.
U-Andrew: Kwaya kuba lula ukwenza iziso ezingalungile.
Kodwa ngesikhathi esifanayo unembeza wami wawungidla futhi ngangidumele.
UTracy: Ukuziphatha okubi kwangiphuca ubusha bami.
Ngangicabanga ukuthi mina nesoka lami sasiyophila kamnandi. Asizange. Sagcina sesizwisana ubuhlungu, sihluphana
futhi siphathisana ngekhanda. Ngangikhala ezimathonsi embhedeni, ngisa sengathi ngabe ngangenze izinto ngendlela kaJehova.
UMike: Ngaqala ukuba nomuzwa wokuthi kunengxenye
ele kimi. Ngazama ukungayinaki imiphumela izenzo zami ezaba nayo kwabanye, kodwa ngehluleka. Kwangizwisa ubuhlungu ukuqaphela ukuthi ekufuneni kwami injabulo, ngangilimaza abanye.
Ungayeluleka uthini intsha ezibuzayo ukuthi izimiso
zeBhayibheli azincishani yini inkululeko kakhulu?
UTracy: Phila ngezimiso zikaJehova futhi uzihlanganise
nabantu abenza okufanayo. Yilokho okuyokwenza ujabule kakhuICEBISO
lu.
UDeborah: Okwenzayo akuCabanga indlela ongakuvikela ngayo ukuhlakanipha
gcini ngokuthinta wena wedwa.
kwezindinganiso zeBhayiKuyabathinta nabanye. Uma fubheli enganeni yakini
thi ungazinaki izeluleko zikaNkuencane. Ukukhuluma ngelunkulu, uzolimala.
zinkolelo zakho kuyindlela
enamandla yokuzigxilisa
U-Andrew: Uma ungenakho
enhliziyweni yakho.
okuhlangenwe nakho, ucabanga
ukuthi indlela abaphila ngayo

Kungani kumelwe ngiphile ngezimiso zeBhayibheli? 285

Mina, Jehova, nginguNkulunkulu wakho,


Lowo okufundisayo ukuze uzuze.Isaya 48:17.

ontanga imnandi. Isimo sabo sengqondo sizosuleleka kuwe.


Ngakho, bakhethe ngokuhlakanipha abangane. Thembela kuJehova, ngeke uzisole.
UMike: Phakathi kwezinto eziyigugu uJehova akunike
zona, ukunike isithunzi nobumsulwa. Ukulahla lezo zipho ngoba
nje wehluleka ukuzithiba kuwukuzehlisa isithunzi. Xoxa nabazali
bakho nabanye abantu abavuthiwe ngezinkinga zakho. Uma wenza iphutha, sheshe ukhulume futhi ulilungise. Uma wenza izinto ngendlela kaJehova, uyothola ukuthula kwangempela.
Izimiso ZeBhayibheli
Zikuncisha Inkululeko Noma Ziyisivikelo?
UJehova unguNkulunkulu ojabulayo, futhi ufuna ujabule nawe. (1 Thimothewu 1:11; UmShumayeli 11:9) Izimiso

engizokwenza!
Ukuze ngiqonde ukuhlakanipha kwezindinganiso
zeBhayibheli, ngizo ..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Uma sengiqala ukuhahela abantu abaphila ngezindinganiso


zezwe, ngizo..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

ISIBONELO ESIHLE

U-Asafa
U-Asafa ubhekene nesikhathi esinzima
ekuphileni kwakhe. Ubona abantu abamzungezile
bephula imithetho kaNkulunkulu kodwa bengajeziswa! Ngenxa yalokho, uyazibuza ukuthi kuyasiza yini
ukwenza umzamo wokujabulisa uNkulunkulu. Uthi:

Impela inhliziyo yami ngiyihlanze ngeze nezandla zami

ngizigezele ize ngobumsulwa. Kepha ngemva kokucabanga nzulu ngale ndaba, uyawushintsha umqondo. Uyabona ukuthi noma iyiphi intokozo etholwa ababi ingeyesikhashana nje kuphela. Uphetha ngaliphi u-Asafa? Uhlabelelela uJehova: Ngaphandle kwakho anginakho okunye ukujabula emhlabeni.IHubo73:3, 13, 16, 25, 27.
Mhlawumbe kuke kwenzeka nawe wazibuza ukuthi
kunanzuzoni ukuphila ngezindinganiso zikaNkulunkulu.

Kodwa yenza njengo-Asafa, ubheke ngale kwalokhu


okubonayo. Cabanga ngesimo salabo abangazange bayinake imithetho kaJehova. Ingabe ngempela banokuthula?
Ikhona yini imhlo yenjabulo abayitholile abangayitholanga labo abathembekile kuNkulunkulu? Ngemva kokucabangisisa ngale ndaba, cishe uyofuna ukwenanela amazwi
ka-Asafa: Ukusondela kuNkulunkulu kuhle kimi.
IHubo73:28.
287

Izimiso
zeBhayibheli
azikuncishi
injabulo;
ziyakuvikela

eziseBhayibhelini zizuzisa wena. Yiqiniso, ungazibheka njengezikuncisha inkululeko. Kepha eqinisweni izimiso zeBhayibheli
zokuziphatha zifana nebhande lesihlalo semoto elikusizayo likuphephise engozini.
Ngokuqinisekile ungalethemba iBhayibheli. Uma ukhetha
ukuphila ngezimiso zalo, ngeke ugcine ngokujabulisa uJehova
kuphela kodwa nawe uyosizakala.Isaya 48:17.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ungaba umngane
kaNkulunkulu. Yizwa ukuthi kanjani.
UCABANGANI?

Uma kuziwa emiphumeleni yokungayilaleli


imithetho kaNkulunkulu, kungani kungekuhle
ukufunda ngokuzibonela?
Ufundani kokushiwo uDeborah, uMike, u-Andrew
noTracy?
Yini engenza abanye babheke izindinganiso
zeBhayibheli njengezincishana inkululeko,
kodwa kungani ungahlakaniphile lowo mbono?

288 intsha iyabuza

35

Ngingaba
kanjani
umngane
kaNkulunkulu?

Ngemva kwento ebuhlungu eyehlela uJeremy,


waqaphela ukubaluleka kokuba nobungane noNkulunkulu. Uyachaza, Lapho ngineminyaka engu-12,
ubaba wawushiya umkhaya wakithi. Ngobunye ubusuku ngangithandaza ngisembhedeni, ngicela
uJehova ukuba enze ubaba abuye.
Eselahle ithemba, uJeremy waqala ukufunda
iBhayibheli. Lapho ebona iHubo10:14, wathinteka
kakhulu. Leli vesi lithi ngoJehova: Ovelelwe yi
shwa, intandane, uzinikela kuwe.Wena ube
ngumsizi wakhe. UJeremy uthi: Ngezwa sengathi
uJehova ukhuluma nami ungitshela ukuthi ungumsizi wami; unguBaba.Yimuphi ubaba ongcono
engingaba naye ongedlula yena?

289

KUNGAKHATHALISEKI ukuthi usesimweni esifana nesikaJeremy noma cha, iBhayibheli libonisa ukuthi uJehova ufuna ube umngane wakhe. Empeleni lithi: Sondela kuNkulunkulu, naye uyosondela kuwe. (Jakobe 4:8) Cabanga ngalokho okushiwo yila mazwi: Nakuba ungenakumbona uJehova
uNkulunkulufuthi engeyena nhlobo untanga wakhoukucela ukuba ube umngane wakhe!
UBUWAZI . . .
Kodwa ubungane noNkuUkuthi uyayifunda le
lunkulu
buzodinga wenze
ncwadi futhi uyasilandela
umzamo. Ngokwesibonelo:
iseluleko sayo esisekelwe
Uma unesitshalo, uyazi ukueBhayibhelini, kubonisa
ukuthi uJehova unesithi asizikhuleli. Ukuze sikhuthakazelo kuwe.
le kahle, kudingeka usicheJohane 6:44.
lele njalo futhi usibeke endaweni efanele. Kungokufanayo
nangobungane noNkulunkulu. Yini engasiza ekukhuliseni lobo bungane?

Ukubaluleka Kokutadisha
Ubungane buhilela ukuxhumana okukabiliukulalela nokukhuluma. Kunjalo nangobungane noNkulunkulu. Ukufunda nokutadisha iBhayibheli kuyindlela esilalela ngayo lokho
uNkulunkulu akushoyo kithi.IHubo 1:2, 3.
Njengesitshalo, ubungane
noNkulunkulu budinga
ukunakekelwa ukuze
bukhule

290

Ngesikhathi ngisemncane, ngangiyiphindaphinda


imithandazo yami. Manje ngizama ukuthandaza
ngezinto ezinhle nezimbi zosuku ngalunye.
Njengoba izinsuku zingefani, lokhu kungenza
ngingaphindaphindi izinto ezifanayo.
U-Eve

Kuyavunywa, ukutadisha kungase kungabi into oyithandayo. Intsha eningi incamela ukubukela i-TV, ukudlala,
noma ukuzihlalela nabangane. Kodwa uma ufuna ukuhlakulela ubuhlobo noNkulunkulu, ayikho indlela elula. Kuzodingeka
ICEBISO
umlalele ngokutadisha iZwi laUma ufunda amakhasi
khe.
amane kuphela
Ungakhathazeki kodwa.
eBhayibheli ngosuku,
Ukutadisha iBhayibheli akudiuzoliqeda esikhathini
esingangonyaka.
ngeki kube isicefe. Ungafunda
ukukujabulelangisho noma
uzibheka njengomuntu ongathandi ukufunda. Into yokuqala okudingeka uyenze ukubekela eceleni isikhathi sokutadisha iBhayibheli. Intombazane
okuthiwa uLais ithi: Nginesimiso. Into yokuqala engiyenzayo
uma ngivuka njalo ekuseni ukufunda isahluko esisodwa seBhayibheli. UMaria, oneminyaka engu-15, unesimiso esihlukile. Uthi: Ngifunda ingxenyana yeBhayibheli njalo ebusuku
ngaphambi kokuba ngilale.
Ukuze nawe uqale esakho isimiso sokutadisha, bheka
ibhokisi ekhasini 292. Ngezansi bhala isikhathi ongachitha
ngaso imizuzu engaba ngu-30 nje utadisha iZwi likaNkulunkulu.

.................................................................................................
Ukuhlela isikhathi kumane kuyisiqalo nje. Uma usuqala
ukutadisha, ungathola ukuthi akulula ngaso sonke isikhathi
Ngingaba kanjani umngane kaNkulunkulu? 291

hlola iBhayibheli lakho


1. Khetha indaba eseBhayibhelini ongathanda ukuyifunda. Thandazela ukuhlakanipha ukuze uyiqonde.
2. Yifunde kahle. Ungajahi. Njengoba ufunda, kubone ngeso lengqondo okufundayo. Hilela izinzwa zakho: Zama ukukubona okwenzekayo,
yizwa amazwi abantu, hogela umoya, nambitha ukudla, njalo njalo. Yenza indaba iphile
engqondweni yakho!
3. Cabanga ngalokho osanda kukufunda. Zibuze imibuzo efana nelandelayo:
Kungani uJehova afaka le ndaba eZwini lakhe?
Yibaphi abantu abafanelekela ukulingiswa, yibaphi abayizibonelo eziyisixwayiso?
Yiziphi izifundo engizifunda kule
ndaba?
Le ndaba ingifundisani ngoJehova nendlela enza ngayo izinto?
4. Thandaza kafushane kuJehova. Mtshele izinto ozifunde
lapho utadisha iBhayibheli nokuthi uhlela ukuzisebenzisa
kanjani ekuphileni kwakho.
Mbonge njalo uJehova ngesipho akuphe sonaiZwi lakhe, iBhayibheli Elingcwele!
Izwi lakho liyisibani onyaweni
lwami, nokukhanya endleleni
yami.IHubo 119:105.

Bayajabula abaqaphela isidingo


sabo esingokomoya.Mathewu 5:3.

ukufunda iBhayibheli. Ungase uvumelane noJezreel oneminyaka engu-11, owalibeka ngembaba, Ezinye izingxenye zeBhayibheli zinzima futhi azimnandi. Uma uzizwa kanjalo,
ungayeki. Njalo lapho utadisha iBhayibheli zitshele ukuthi yisikhathi sokulalela umngane wakho, uJehova uNkulunkulu.
Ekugcineni, ukutadisha iBhayibheli kuyoba okujabulisayo nokunomvuzo kuye ngomzamo owenzayo!
Umthandazo Usemqoka
Umthandazo yindlela esikhuluma ngayo noNkulunkulu.
Cabanga indlela umthandazo oyisipho esimangalisa ngayo!
Ungakhuluma noJehova uNkulunkulu noma nini. Uhlale ekulungele ukukulalela. Ngaphezu kwalokho, uyafuna ukuzwa lokho ozokusho. Yingakho iBhayibheli likukhuthaza: Kukho
konke izicelo zenu mazaziwe nguNkulunkulu ngomthandazo
nangokunxusa kanye nokubonga.Filipi 4:6.
Njengoba lo mBhalo ubonisa, ziningi izinto ongakhuluma
ngazo noJehova. Zihlanganisa izinkinga zakho nezinto ezikukhathazayo. Zingahlanganisa nokubonga. Awuze ungababonga yini abangane bakho ngezinto ezinhle abakwenzele zona?
Ungenza okufanayo nangoJehova, okwenzele okuningi kakhulu kunanoma imuphi umngane.IHubo 106:1.
Ngezansi bhala ezinye zezinto ombonga ngazo wena uJehova. ....................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, IZAHLUKO
IZAHLUKO 38
38 NO-39
NO-39

293

izinto ezibalulekile
mazize kuqala
Ingabe umatasa kakhulu
ukuba uthandaze? Awunaso isikhathi sokutadisha
iBhayibheli? Ngokuvamile
kuya ngokuthi yini ohlela
ukuba ize kuqala.
Zama lokhu: Thatha ibhakede ufake amatshe
amakhulu phakathi. Ngemva kwalokho ligcwalise ngesihlabathiligcwale mfi. Manje usunebhakede eligcwele kokubili
amatshe nesihlabathi.
Lithulule manje ibhakede, kodwa usigcine leso sihlabathi
namatshe. Kuphinde lokhu obukwenzile, kodwa manje uqale
ngesihlabathi: Gcwalisa ibhakede ngesihlabathi bese uzama
ukufaka amatshe ebhakedeni. Sikhona isikhala? Lokhu kubangelwa ukuthi manje uqale ngokufaka isihlabathi.
Liyini iphuzu? IBhayibheli lithi: Niqiniseke ngezinto ezibaluleke kakhulu. (Filipi 1:10) Uma wenza izinto ezincane
njengokuzilibazisa zize kuqala, ngeke ube nesikhathi sezinto
ezinkulu ekuphileni kwakhoimisebenzi engokomoya. Kepha
uma ulandela iseluleko seBhayibheli, uzothola ukuthi unaso
isikhathi sezithakazelo zoMbuso nesokuzilibazisa okusesilinganisweni. Kuxhomeke ekutheni yini oyifaka kuqala
ebhakedeni lakho!

Kumelwe ukuba nakanjani zikhona izinto ozesabayo nezikukhathazayo. IHubo 55:22 lithi: Phonsa umthwalo wakho
phezu kukaJehova, yena uyokusekela. Akasoze avumele olungileyo antengantenge.
294 intsha iyabuza

Kule migqa elandelayo, bhala noma yini ekukhathazayo


ongathanda ukuyifaka emthandazweni wakho.

..................................................................................................
..................................................................................................

Izinto Obhekane Nazo


Kunesinye isici okungafanele usidebeselele ebunganini bakho noNkulunkulu. Umhubi uDavide wabhala: Nambithani nibone ukuthi uJehova muhle. (IHubo 34:8) Ngesikhathi
uDavide eqamba iHubo lika-34, wayesanda kubhekana nesimo esethusayo. Wayebalekela iNkosi uSawulu engumbulaliokuyinto eyamphazamisa emoyeni. Kodwa kwadingeka
aphephele ezitheni zakhe ezingamaFilisti. Njengoba kwakubonakala sengathi ungaphansi kwethunzi lokufa, ngokuhlakanipha uDavide wazenza umuntu ongaphilile engqondweni
futhi wakwazi ukuphunyula.1 Samuweli 21:10-15.
UDavide akazange athi usinde ngoba ehlakaniphile. Kunalokho, wayisa udumo kuJehova. Ekuqaleni kwehubo elithintwe ngenhla, wabhala: Ngambuza uJehova, wangiphendula, wangikhulula kukho konke ukwethuka kwami. (IHubo

engizokwenza!
Ukuze ngizuze okwengeziwe ekutadisheni kwami iBhayibheli,
ngizo-

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Ukuze ngithandaze njalo, ngizo.................................................................................................................................


.................................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

34:4) Khona-ke, yilokho ayebhekane nakho uDavide okwenza wakhuthaza abanye ukuba banambithe babone ukuthi
uJehova muhle.1
Ingabe kukhona obhekane nakho ekuphileni okufakazela ukuthi uJehova uyakhathalela? Uma kukhona, kubhale
ngezansi. Ukusikisela: Akudingeki kube into enkulu kakhulu.
Zama ukucabanga ngezibusiso ezincane zosuku nosuku, ezinye zazo esingase sizithathe kalula.

..................................................................................................
..................................................................................................

Mhlawumbe abazali bakho bakufundise iBhayibheli. Uma


kunjalo, yisibusiso leso. Kepha kusadingeka uhlakulele ubungane bomuntu siqu noNkulunkulu. Uma ungakakwenzi lokho, ungasebenzisa amaphuzu akulesi sahluko ukuze uqale. UJehova uyoyibusisa imizamo yakho. IBhayibheli lithi:
Qhubekani nicela, niyophiwa; qhubekani nifuna, niyothola.
Mathewu 7:7.
1 Amanye amaBhayibheli ahumusha inkulumo ethi nambitha ubone ngokuthi
zitholele ngokwakho, noma kobhekane nakho, uzobona.Contemporary English Version, Todays English Version, nelithi The Bible in Basic English.

ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ukuthola kunzima ukuxoxa


nabanye ngoNkulunkulu? Funda ukuthi ungazivikela
kanjani izinkolelo zakho.
UCABANGANI?

Ungakwenza kanjani ukutadisha kwakho


iBhayibheli kujabulise ngokwengeziwe?
Kungani uJehova efuna ukulalela imithandazo
yabantu abangaphelele?
Ungayithuthukisa kanjani imithandazo yakho?

296 intsha iyabuza

36

Ngingalumelela
kanjani ukholo lwami
kuNkulunkulu?
Yini engase ikwenze udonse
izinyawo ekuxoxeni nofunda
naye ngokholo lwakho?

O Ukungabi nolwazi lweBhayibheli


O Ukwesaba ukuhlekwa
O Ukungazi ukuthi ungayiqala
kanjani ingxoxo

Iyiphi indlela yokuxoxa O Ukuxoxa nomfundi ngamunye


ngokholo lwakho ongayi- O Ukukhuluma phambi kwalo
lonke ikilasi
thola ilula kakhulu?
O Ukubhala indaba ngezinkolelo

zami ezisekelwe eBhayibhelini

Bhala igama lengane ofunda


nayo esikoleni ocabanga ukuthi ingayilalela ingxoxo
yeBhayibheli uma ungayiqala.

..............................................

CISHE ingxoxo emayelana noNkulunkulu ayithandeki kangako kofunda nabo. Qala ingxoxo nganoma yiniezemidlalo,
izingubo noma abobulili obuhlukileuyolibona isasasa abayoba nalo. Kodwa ake uphathe elithi Nkulunkulu, inkukhu inqunywa umlomo.
Akukhona ukuthi ontanga yakho abakholelwa kuNkulunkulu; intsha eningi iyakholelwa kuye. Ukuthi nje enye inamahloni okuxoxa ngaye. Akumnandi nje kwaphela, ingase icabange.

Wena-ke?
Uma ukuthola kunzima ukuxoxa nofunda nabo ngoNkulunkulu, kuyaqondakala. Akekho othanda ukukhishwa inyumbazane, ingasaphathwa eyokwenziwa inhlekisa! Kungenzeka yini
lokho uma ukhuluma ngokholo lwakho? Yebo. Ngakolunye
uhlangothi, ontanga yakho bangakumangaza. Abaningi babo
bafunana nezimpendulo zemibuzo enjengokuthi: Liphokophelephi leli zwe? nothi, Kungani ligcwele izinkinga kangaka? Cishe ontanga yakho bangakhetha ukuxoxa nomuntu olingana nabo ngale mibuzo kunokuxoxa nomuntu omdala.
Noma kunjalo, ukukhuluma nontanga ngenkolo kungabonakala kunzima.
Kodwa empeleni akudingeki kube sengathi
ushiseka ngokweqile, kunga-

Njengokudlala insimbi
yomculo, ukukhuluma ngokholo
lwakho kudinga ikhonouma
uprakthiza, uyoshelela

Isikole siyinsimu okuyithina kuphela


esingashumayela kuyo.
U-Iraida

dingeki nokuba ukhathazeke ngokusho into ngokunembile.


Ukukhuluma ngokholo lwakho kuthi akufane nokudlala insimbi yomculo. Ingabe kunzima ekuqaleni? Cishe. Kodwa ngokuprakthiza kuya kuba lula, futhi nemizamo yakho iyoba nemiphumela emihle. Kodwa-ke uyiqala kanjani ingxoxo?
Ngokuvamile ungaqala ngento elula. Ngokwesibonelo,
mhlawumbe lapho kuxoxwa ngendaba esematheni esikoleni,
wena ungaveza umbono weBhayibheli ngayo. Noma ungazama ukuxoxa noyedwa ofunda naye ekilasini. Okulula kunalokho, ezinye izingane ezingamaKristu ziye zabeka izincwadi zeBhayibheli edeskini ukuze zibone ukuthi ayimkhangi yini othile
ekilasini. Izikhathi eziningi uba khona okhangekayo bese kulandela ingxoxo!
Kulezi zindlela ezingenhla, iyiphi ongayizama wena?

..................................................................................................
Ikhona enye indlela oyicabangayo ongaxoxa ngayo ngokholo lwakho nofunda naye ekilasini? Uma ikhona, ibhale ngezansi.
...................................................
...................................................
...................................................

Ngezinye izikhathi umsebenzi wesikole ukunika ithuba lokufakaza ngokholo lwakho.


Ngokwesibonelo, ungenzenjani
uma kuphakama isihloko sokuziphendukela kwemvelo? Ungakumelela kanjani ukukholelwa
kwakho endalweni?

ICEBISO

Qaphela isimo sakho


lapho ukhuluma ngezinkolelo zakho. Uma
ubonakala unamahloni,
ungase uzimemele ukuhlekwa ontanga. Kodwa uma
ukhuluma ngokuzethembangendlela nabo
abangakhuluma ngayo
ngemibono yabocishe
bayokuhlonipha.

Ngingalumelela kanjani ukholo lwami kuNkulunkulu? 299

Anginamahloni ngezindaba ezinhle;


eqinisweni, zingamandla kaNkulunkulu
ensindiso kuwo wonke umuntu
onokholo.Roma 1:16.

Ukuvikela Indalo
Lapho kuphakama indaba yokuziphendukela kwemvelo
ekilasini, yayihlukile kukho konke engangikufundisiwe, kusho osemusha okuthiwa uRyan. Yabekwa njengeyiqiniso futhi kwangethusa lokho. Intombazane okuthiwa uRaquel isho
okufanayo. Ithi: Ngesaba lapho
uthisha wesifundo sezenhlalo
UBUWAZI . . .
ethi sizofunda ngokuziphenduNgezinye izikhathi lapho
kela kwemvelo. Ngangazi ukuthi
othisha becelwa ukuba
kwakuzodingeka ngichazele ikibanikeze ubufakazi
lasi ukuthi ngimiphi kule ndaba.
bokuziphendukela
kwemvelo, bayehluleka,
Uzizwa kanjani wena uma
futhi babone ukuthi le
kuxoxwa
ngokuziphendukela
mfundiso bayamukela
kwemvelo ekilasini? Ukholengoba kuyiyona
lwa ukuthi uNkulunkulu wadaabayifundiswa.
la zonke izinto. (IsAmbulo 4:11)
Ububona yonk indawo ubufakazi bezinto eziklanywe ngokuhlakanipha. Kodwa izincwadi zesikole zithi ukuphila kwazivelela, kanti nothisha usho kanjalo.
Ungubani-ke wena ukuba ungaphikisana nabaziyo?
Qiniseka, akuwena wedwa ozizwa ngale ndlela ngemfundiso yokuziphendukela kwemvelo. Iqiniso liwukuthi ngisho nososayensi abaningana abayamukeli. Othisha nabafundi abaningi nabo abayamukeli.
Noma kunjalo, ukuze ukwazi ukumelela ukukholelwa kwakho endalweni, kudingeka wazi lokho okufundiswa iBhayibheli ngempela. Asikho isidingo sokuphikisana ngezinto iBhayibheli elingakhulumi ngazo ngokuqondile. Cabanga ngezibonelo ezimbalwa.

300 intsha iyabuza

Ungakunqoba
ukwesaba
ukumelela
izinkolelo zakho

Incwadi yami yesayensi ithi sekuyizigidigidi zeminyaka


ukhona umhlaba nesimiso sikanozungezilanga. IBhayibheli
lithi umhlaba nendawo yonke kwaba khona ngaphambi kosuku lokuqala lokudala. Ngakho, kungenzeka ukuthi sekuyiminyaka eyizigidigidi umhlaba nesimiso sikanozungezilanga kukhona.Genesise 1:1.
Uthisha uthi akunakwenzeka ukuthi umhlaba wadalwa
ngezinsuku eziyisithupha. IBhayibheli alisho ukuthi izinsuku
eziyisithupha zokudala zazingamahora angu-24 angokoqobo.
Ekilasini kukhulunywe ngezibonelo eziningana zezinguquko ezilwaneni nakubantu ezenzeka phakathi nesikhathi esithile. IBhayibheli lithi uNkulunkulu wadala izinto
eziphilayo ngezinhlobo zazo. (Genesise 1:20, 21) Aliwusekeli umqondo wokuthi ukuphila kwaqala entweni engaphili noma
ukuthi uNkulunkulu waqala inqubo yokuziphendukela kwemvelo ngengqamuzana eyodwa. Yize kunjalo, uhlobo ngalunye lungaba nezinhlobo ezihlukahlukene. Ngakho, iBhayibheli
livumela ukuba ushintsho lwenzeke phakathi kohlobo olulodwa.
Kulokhu osekushiwo kulesi sahluko, ungaphendula kanjani uma uthisha noma umfundi ethi:
Ngingalumelela kanjani ukholo lwami kuNkulunkulu? 301

Isayensi iye yakufakazela ukuthi siwumkhiqizo wokuziphendukela kwemvelo. .................................................


..................................................................................................

Angikholelwa kuNkulunkulu ngoba angimboni.


..................................................................................................
..................................................................................................

Qiniseka Ngezinkolelo Zakho!


Uma ukhuliswa abazali abangamaKristu, ungase ukholelwe endalweni ngoba nje kuyilokho okufundisiwe. Kepha njengoba ukhula, ufuna ukukhulekela uNkulunkulu ngamandla
akho okucabanga, unesisekelo esiqinile sezinkolelo zakho.
(Roma 12:1) Ngenxa yalokho, zibuze, Yini mina engiqinisekisayo ukuthi ukhona uMdali? USam oneminyaka engu-14
ubheka umzimba womuntu. Uthi: Unezinto eziningi futhi uyinkimbinkimbi futhi wonke amalungu awo asebenza kahle ngokubambisana. Akunakwenzeka ukuba umzimba womuntu waziphendukela! UHolly oneminyaka engu-16 uyavuma. Uthi:

engizokwenza!
Ukuze ngiqale ingxoxo yeBhayibheli nengifunda naye
ekilasini, nginga ..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Uma ngibuzwa ukuthi kungani ngikholelwa kuMdali,


ngiyothi
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Selokhu ngathola ukuthi nginesifo sikashukela, ngifunde okuningi ngendlela umzimba osebenza ngayo. Ngokwesibonelo,
iyamangalisa indlela amanyikwe (pancreas)isitho esincane
esingemuva kwesisuenza ngayo umsebenzi omkhulu wokugcina igazi nezinye izitho zisebenza.
Ngezansi bhala izinto ezintathu ezikuqinisekisayo wena
ukuthi ukhona uMdali.
1. ........................................................................................
2. ........................................................................................
3. ........................................................................................
Asikho isidingo sokuzenyeza noma sokuba namahloni
ngoba ukholelwa kuNkulunkulu nasendalweni. Uma ucabangela ubufakazi, kunengqondo impela ukukholelwa ukuthi thina bantu saklanywa ngokuhlakanipha.
Ekugcineni, ukuziphendukela kwemvelo, hhayi indalo,
okudinga ukholo olungenabufakaziempeleni kufana nokukholelwa emilingweni kodwa uthi akekho umenzi wemilingo!
Uma usucabangisisile ngale ndaba usebenzisa amandla akho
okuqonda, uyozizwa uqiniseka ngokwengeziwe ngokumelela
ukholo lwakho kuNkulunkulu.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ubona ontanga bebhapathizwa. Ingabe usukulungele wena ukuthatha leso sinyathelo?
UCABANGANI?

Kungani kubalulekile ukuxoxa nabanye


ngezinkolelo zakho?
Yiziphi ezinye izindlela ongabachazela ngazo
kalula esikoleni ngokukholelwa kwakho
endalweni?
Ungakubonisa kanjani ukwazisa ngaLowo odale
zonke izinto?IzEnzo 17:26, 27.

Ngingalumelela kanjani ukholo lwami kuNkulunkulu? 303

37

Ingabe kufanele
ngibhapathizwe?
Phawula le misho elandelayo ngokuthi iqiniso noma amanga:

Ubhapathizo luyimfuneko kumaKristu. O Iqiniso


O Amanga
Injongo eyinhloko yobhapathizo O Iqiniso
ukukuvikela ungaweli esonweni. O Amanga
Ubhapathizo lukubeka ethubeni lokusindiswa. O Iqiniso
O Amanga
Uma ungabhapathiziwe, ngeke ulandise O Iqiniso
kuNkulunkulu ngezenzo zakho. O Amanga
Uma abangane bakho bebhapathizwa, kusho O Iqiniso
ukuthi nawe usukulungele ukubhapathizwa. O Amanga

UMA uphila ngezimiso zikaNkulunkulu, uhlakulela ubungane naye, futhi uxoxa nabanye ngokholo lwakho, kulindelekile ukuba ucabange ngobhapathizo. Kodwa wazi kanjaUBUWAZI . . .
ni ukuthi usilungele lesi sinyaUbhapathizo luyingxenye
thelo? Ukuze sikusize upheebalulekile yophawu
ndule lo mbuzo, masicabangeolukuphawulela insile imibuzo engenhla oyiphawundiso.Hezekeli 9:4-6.
le ngokuthi iqiniso noma
amanga.

304 intsha iyabuza

Nikelani imizimba yenu ingumhlatshelo


ophilayo, ongcwele, owamukelekayo
kuNkulunkulu, inkonzo engcwele
ngamandla enu okucabanga.Roma 12:1.

Ubhapathizo luyimfuneko kumaKristu.


Iqiniso. UJesu wayala ukuba abafundi bakhe babhapathizwe. (Mathewu 28:19, 20) Empeleni, naye uJesu wabhapathizwa. Ukuze ulandele uKristu, kudingeka ubhapathizwe
uma usukhule ngokwanele ukuba uzenzele leso sinqumo futhi unesiso esiqotho sokubhapathizwa.
Injongo eyinhloko yobhapathizo ukukuvikela
ungaweli esonweni.
Amanga. Ubhapathizo luyisibonakaliso sasobala sokuzinikezela kwakho kuJehova. Ukuzinikezela kwakho akusona isivumelwano esingathi shu esikuvimbela ukuba ungazenzi izinto osa ukuzenza. Kunalokho, unikezela ukuphila kwakho kuJehova ngoba ufuna ukuphila ngezimiso zakhe.
Ubhapathizo lukubeka ethubeni lokusindiswa.
Iqiniso. IBhayibheli lithi ubhapathizo luyisinyathelo esibalulekile ukuze usindiswe. (1 Petru 3:21) Kepha lokhu akusho
ukuthi ubhapathizo lufana nokuthatha umshwalense ukuICEBISO
ze uzivikele uma kungase kuNgosizo lwabazali bakho,
vele inhlekelele. Ubhapathithola umuntu ebandleni
zwa ngoba uthanda uJehova
ongakusiza ukuba
uthuthuke ngokomoya.
futhi ufuna ukumkhonza phaIzEnzo 16:1-3.
kade ngayo yonke inhliziyo yakho.Marku 12:29, 30.

Ingabe kufanele ngibhapathizwe? 305

Ukwazi ukuthi ngibhapathiziwe


kwangisiza ngenza izinqumo
ezihlakaniphile, ngangathatha inkambo
eyayingangiholela ophathe.
UHolly

Uma ungabhapathiziwe, ngeke ulandise


kuNkulunkulu ngezenzo zakho.
Amanga. UJakobe 4:17 uthi: Uma umuntu azi ukuthi angakwenza kanjani okuhle kodwa angakwenzi, kuyisono kuyekungakhathaliseki ukuthi ubhapathiziwe noma
cha. Ngakho, uma ukwazi okulungile futhi uvuthwe ngokwanele ukuba ucabange kanzulu ngokuphila kwakho, mhlawumbe sekuyisikhathi sokukhuluma ngale ndaba nomzali wakho noma omunye umKristu ovuthiwe. Uma wenza kanjalo,
ungathola ukuthi ungathuthukela kanjani obhapathizweni.
Uma abangane bakho bebhapathizwa, kusho ukuthi
nawe usukulungele ukubhapathizwa.
Amanga. Isinqumo sokubhapathizwa kudingeka sisuke
enhliziyweni yakho evumayo. (IHubo 110:3) Kufanele ubhapathizwe kuphela uma usuqonda ngokugcwele ukuthi kuhilelani ukuba omunye woFakazi BakaJehova futhi usuqiniseka
(Iqhutshwa ekhasini 310 )

engizokwenza!
Ukuze ngithuthukele ekubhapathizweni, ngizothuthukisa
ukuqonda kwami lezi zimfundiso zeBhayibheli ezilandelayo:

..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami


ngale ndaba
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

imibuzo evame ukubuzwa ngobhapathizo


Lufanekiselani ubhapathizo? Ukucwiliswa nokukhushulwa
emanzini kusho ukuthi usufile enkambweni yokuziphilela wena
futhi manje usuphilela ukwenza intando kaJehova.
Kusho ukuthini ukunikezela ukuphila kwakho kuJehova?
Kusho ukungabe usaziphilela wena, uthembisa ukwenza intando kaNkulunkulu ize kuqala kunakho konke okunye. (Mathewu 16:24) Kuyafaneleka ukuba uzinikezele kuJehova ngomthandazo kusasele isikhathi esithile ngaphambi kokuba ubhapathizwe.
Yini okufanele ngabe uyayenza ngokuphila kwakho ngaphambi kokubhapathizwa? Kufanele uphile ngokuvumelana
neZwi likaNkulunkulu futhi uxoxe nabanye ngokholo lwakho.
Kufanele uhlakulele ubungane noNkulunkulu ngokuthandaza
nangokutadisha iZwi lakhe. Kufanele ukhonze uJehova ngoba
uzikhethele wenahhayi ngoba uphoqwa abanye.
Ingabe ikhona iminyaka yobudala ebekiwe okufanele
ubhapathizwe uma usuyifinyelele? Iminyaka yobudala ayisona isici esibalulekile. Yize kunjalo, kufanele ube mdala ngokwanelefuthi uvuthwe ngokwaneleukuba
uqonde okushiwo ukuzinikezela.
Kuthiwani uma ufuna ukubhapathizwa
kodwa abazali bethi kufanele ulinde?
Mhlawumbe bafuna ufunde okwengeziwe ngokuphila kobuKristu.
Sazise iseluleko sabo futhi
usebenzise lesi sikhathi
ukuze ukhulise ubungane bakho noJehova.
1 Samuweli 2:26.

307

ingabe ucabangela ukubhapathizwa?


Hlola intuthuko yakho ngokucabangela imibuzo namaphuzu angezansi. Qiniseka ukuthi uyayifunda imiBhalo
ekhonjiwe ngaphambi kokubhala izimpendulo.
Yiziphi izindlela obonisa ngazo njengamanje ukuthi
uyamethemba uJehova?IHubo 71:5.

..................................................................................................
..................................................................................................

Ubonise kanjani ukuthi amandla akho okuqonda


aqeqeshelwe ukuhlukanisa okulungile kokungalungile?
Hebheru 5:14.

..................................................................................................
..................................................................................................

Uthandaza kangaki? ................................................................


Ingabe uyagwegwesa lapho uthandaza futhi imithandazo
yakho yembulani ngothando lwakho ngoJehova?IHubo 17:6.
..................................................................................................
..................................................................................................

Bhala ngezansi noma yimiphi imigomo ongathanda


ukuzibekela yona ngokuphathelene nemithandazo yakho.
..................................................................................................
..................................................................................................

Ulitadisha kangaki iBhayibheli?Joshuwa 1:8.


..................................................................................................

Isifundo sakho somuntu siqu sihlanganisani?


..................................................................................................
..................................................................................................

308 intsha iyabuza

Bhala ngezansi noma yimiphi imigomo ongathanda


ukuzibekela yona ngokuphathelene nesifundo sakho
somuntu siqu.
..................................................................................................

Ingabe inkonzo yakho inenjongo? (Ngokwesibonelo: Ungabachazela


abanye izimfundiso zeBhayibheli eziyisisekelo? Ingabe uyaphindela
kwababonise isithakazelo? Ingabe usebenzela ekuqhubeni isifundo
seBhayibheli sasekhaya?)
O Yebo O Cha

Uyaya na ensimini ngisho noma abazali bakho bengayi?


IzEnzo 5:42.
O Yebo O Cha
Bhala ngezansi imigomo ongathanda ukuzibekela yona
ngokuqondene nenkonzo yakho.2 Thimothewu 2:15.
..................................................................................................
..................................................................................................

Ingabe uya njalo emihlanganweni yokuKristu noma


uyaqabukela uyile?Hebheru 10:25.
..................................................................................................

Uhlanganyela ngaziphi izindlela emihlanganweni?


..................................................................................................

Ingabe uyaya emihlanganweni uma abazali bakho bengayi


(uma bekuvumela ukuba uye)? O Yebo O Cha
Ungasho yini ukuthi ukuthokozela ngempela ukwenza
intando kaNkulunkulu?IHubo 40:8. O Yebo O Cha
Ungazibalula izigameko ezithile owamelana kuzo nethonya
lontanga?Roma 12:2.
..................................................................................................

Uhlela ukulugcina kanjani uthando lwakho ngoJehova


luqinile?Jude 20, 21.
..................................................................................................

Ingabe uzomkhonza uJehova ngisho noma abazali


nabangane bakho beyeka?Mathewu 10:36, 37. O Yebo O Cha

Njengomshado, ubhapathizo
luyisinyathelo esishintsha ukuphila
akufanele luthathwe kalula

(Isuka ekhasini 306 )

ukuthi ukulungele ukuthatha lo mthwalo wemfanelo.UmShumayeli 5:4, 5.


Isinyathelo Esishintsha Ukuphila
Ubhapathizo luyisinyathelo esishintsha ukuphila esiholela ezibusisweni eziningi. Ngesikhathi esifanayo, luhambisana

nomthwalo wemfanelo ongath sinawokuphila ngokuvumelana nokuzinikezela kwakho kuJehova.


Ingabe ususondele kulesi sinyathelo? Uma
kunjalo, unesizathu esihle sokujabula. Ulindelwe ilungelo elikhulu kunawo wonkeukukhonza uJehova
ngenhliziyo yonke nokuphila ngendlela ebonisa ukuthi uzinikezele ngempela kuye.Mathewu 22:36, 37.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Funda indlela yokuzibekela imigomo ukuze usebenzise ukuphila kwakho ngokuhlakanipha.
UCABANGANI?

Kungani ubhapathizo luyisinyathelo esingath sina


kangaka?
Yini engabangela osemusha ukuba asheshe
kakhulu ukubhapathizwa?
Yisiphi isizathu esingabangela osemusha
enze ngokungahlakaniphi azindele ukuzinikezela
nokubhapathizwa?

310 intsha iyabuza

38

Ngizokwenzani
ngokuphila
kwami?
Ekuqaleni, ngangingenandaba
nekusasa. Kodwa njengoba isikhathi sokuphothula esikoleni
sasisondela, ngaqaphela ukuthi ngase ngizophumela emhlabeni wangempela, kudingeke ngisebenze ngempela. Futhi ngibhekane nezindleko zangempela.
U-Alex

ZIBONE ngeso lengqondo uhlela


uhambo oluzokuyisa kude nasekhaya. Cishe ungaqale ubheke
ibalazwe ukuze ubone ukuthi iyiphi indlela engcono ongahamba ngayo. Kuyefana nangokuhlela ikusasa lakho. UMichael,
insizwa ekhonza kwelinye lamahhovisi egatsha oFakazi BakaJehova, uthi: Ziningi izinto ongakhetha kuzo. Ukhetha kanjani ezintweni eziningi kangaka? Kuya ngemigomo yakho,
kusho uMichael.
Cabanga ngomgomo njengendawo oya kuyo. Ungase
ungaki lapho uya khona uma uzohambe uthilileka nje ungazi
ukuthi wenzani. Kungcono kakhulu ukukhipha ibalazwe lakho
bese uhlela ukuthi uzohamba ngamuphi umgwaqo, ngomqondo ongokomfanekiso. Ngokwenza kanjalo uyobe ulandela
lesi siyalo esisencwadini yezAga 4:26: Hlelemba indlela yonyawo lwakho. I-Contemporary English Version ihumusha
le nkulumo kanje: Yazi ukuthi uphokophelephi.
Eminyakeni ezayo uyokwenza izinqumo eziningi
Ngizokwenzani ngokuphila kwami? 311

Ukuba nemigomo kuyokwenza


ungachithi amandla akho
entweni engakuyisi ndawo

ezibalulekile eziphathelene nokukhulekela, umsebenzi, umshado, umkhaya nezinye izinto ezibalulekile. Kuyoba
lula ukukhetha kahle uma
wazi ukuthi uphokophelephi. Njengoba uhlela ofuna
ukukwenza ekuphileni, kunesici esisodwa okungafanele neze ungasinaki.

Khumbula UMdali Wakho


Ukuze ujabule ngempela, kumelwe ulalele amazwi enkosi
ehlakaniphile uSolomoni: Khumbula uMdali wakho usemuUBUWAZI . . .
sha. (UmShumayeli 12:1, Todays English Version) NgamaAmandla kagesi
angenza into esebenza
nye amazwi, izinqumo ozenzayo
ngogesi isebenze.
ekuphileni kufanele zibuswe isiNgokufanayo, umoya
so sakho sokujabulisa uNkuluongcwele kaNkulunkulu
nkulu.
ungakwenza ufeze
okuningi enkonzweni
Kungani kubalulekile ukuba
yakhe.IzEnzo 1:8.
lokhu kuze kuqala ekuphileni
kwakho? Encwadini yesAmbulo
4:11, iBhayibheli lithi: Uyakufanelekela, Jehova, yebo Nkulunkulu wethu, ukwamukela inkazimulo nodumo namandla, ngoba wadala zonke izinto, nange-

312 intsha iyabuza

Ngiyabazisa kakhulu abazali bami. Intshiseko


yabo engapheli enkonzweni, indlela abaye
babhekana ngayo nezinkinga zomnotho,
nesikhuthazo abanginikeza sona sokungenela
inkonzo yesikhathi esigcwele, konke lokhu kuye
kwaba nethonya elihle kimi.
UJarrod

nxa yentando yakho zaba khona zadalwa. Zonke izidalwa


eziphilayo ezulwini nasemhlabeni kufanele zimbonge uMdali.
Awubongi yini wena ngokuthi ukunikeze ukuphila nomoya
nazo zonke izinto? (IzEnzo 17:25) Awuzizwa yini ubophekile ukuba ubuyisele okuthile kuJehova uNkulunkulu, ubonise
ukuthi uyabonga ngazo zonke izinto akuphe zona?
Ngenxa yokuthi ikhumbula uMdali wayo, intsha eningi
engoFakazi BakaJehova iye yangenela inkonzo yesikhathi
esigcwele. Cabanga ngeminye yemikhakha yenkonzo ethakazelisayo engase ikuvulekele.
Ukuphayona. Amaphayona avamile achitha isikhathi
esengeziwe enkonzweni. Ngokuqeqeshwa nangokuhlangenwe nakho, alola amakhono awo njengabafundisi beBhayibheli.
Ukukhonza lapho kunendingeko enkulu khona. Abanye bathuthela endaweni enabamemezeli boMbuso abambalwa. Abanye bafunda olunye ulimi bese bekhonza ebandleni eliICEBISO
seduze lalolo limi noma baze baXoxa nabathile asebethuthele kwelinye izwe.1
neminyaka eminingi
Inkonzo yezithunywa zevabesenkonzweni yesikhathi
esigcwele. Thola ukuthi
ngeli. Amaphayona afanelekakungani bakhetha lo
yo anempilo namandla aqeqemsebenzi nokuthi bazizwa
shelwa ukuyokhonza kwamanye
bebusiseke kanjani.

1 Bheka ibhokisi ekhasini 164.

Ngizokwenzani ngokuphila kwami? 313

imigomo yami
Faka uqhwishi emigomweni ongathanda ukuzibekela yona.
Sebenzisa isikhala osinikeziwe ukuze uhlele noma wakhe imigomo emisha.

Imigomo Yenkonzo

O Ukwandisa isikhathi engisichitha enkonzweni sibe amahora


angu- ........................... ngenyanga
O Ukuhambisa izincwadi ezingu- .......... ngenyanga
O Ukusebenzisa iBhayibheli lapho ngikhuluma ngokholo
lwami
O Ukwenza izimpindelo ezingu- ............. ngenyanga
O Ukuqala isifundo seBhayibheli
Eminye imigomo: ......................................................................
..............................................................................................

Imigomo Yokutadisha
O Ukufunda amakhasi angu- ................. eBhayibheli usuku
ngalunye
O Ukulungiselela imihlangano yamasonto onke
O Ukucwaninga ngalezi zihloko ezilandelayo zeBhayibheli:
..............................................................................................
..............................................................................................

Imigomo Yasebandleni
O Ukuphendula okungenani kanye emhlanganweni ngamunye
O Ukuqala ingxoxo nomuntu omdala engithanda ukumazi kangcono
O Ukuvakashela ilungu lebandla elikhulile noma eligulayo
Eminye imigomo: ......................................................................
Namuhla Umhla Ka- ..............................
Phinda ulubheke lolu hlu ngemva kwezinyanga eziyisithupha
ubone ukuthi wenze kanjani ekufinyeleleni imigomo yakho.
Yishintshe noma uyengeze uma kudingeka.
314 intsha iyabuza

Ngivivinyeni, kusho uJehova wamabutho,


ukuthi ngeke yini nginivulele amasango
ezikhukhula asemazulwini empeleni
ngithululele phezu kwenu isibusiso kuze
kungabikho ukuswela. Malaki 3:10.

amazwe. Izithunywa zevangeli ziphila ukuphila okujabulisayo


nokwanelisayo.
Inkonzo yaseBethel. Amalungu omkhaya waseBethel
akhonza emahhovisi oFakazi BakaJehova. Kwamanye amazwe le nkonzo ihilela ukunyathelisa nokuthumela izincwadi
zeBhayibheli.
Inkonzo yamazwe ngamazwe. Izikhonzi ezikhonza kwamanye amazwe ziya kulawo mazwe ziyolekelela ekwakheni
amaHholo OMbuso, amaHholo Omhlangano nezakhiwo zamagatsha.
Isikole Sokuqeqeshela Inkonzo. Abadala nezinceku ezikhonzayo ezifanelekayo futhi ezingashadile baqeqeshwa ezindabeni zokusebenza kwenhlangano nokukhuluma obala. Abanye abathweswe iziqu bathola izabelo zakwamanye amazwe.

Ukuhlela Indlela Ozohamba Ngayo


Inkonzo yesikhathi esigcwele iwumgomo oncomekayo futhi iletha izibusiso eziningi. Noma kunjalo, kuyodingeka uhlele kusengaphambili. Ngokwesibonelo, zibuze, Yiziphi iziphiwo
namakhono enginawo engingazisekela ngawo?
Ukuze uthole amaphuzu engeziwe,
bukela i-DVD ethi Young People Ask
What Will I Do With My Life?
Itholakala ngezilimi ezingaphezu kuka-30

UKelly wayenomgomo ocacile wokuba iphayona, ngakho


kwadingeka ahlele ngokuqondene nomsebenzi wokuziphilisa. Uthi: Kwadingeka ngikhethe okuthile okwakuzongivumela ukuba ngizisekele enkonzweni yami.
UKelly wabhalisa ekilasini lokuqeqeshela amakhono esikoleni esiphakeme. Lokhu kwamsiza wanyelela umgomo
wakhe oyinhloko. Uthi: Ngangifuna ukuba senkonzweni yesikhathi esigcwele. Konke okunye kwakulandela ngemuva.
UKelly uyajabula ngokukhetha akwenza. Uthi: Nginomuzwa
wokuthi kuyisinqumo esihle kunazo zonke engake ngazenza.

Cela Iziqondiso
Ukube ubuhamba endaweni ongayazi, ngokuhamba kwesikhathi cishe ubuyocela ukuyalelwa indlela. Ungenza okufanayo lapho uhlela ikusasa lakho. Thola uvo lwabanye. IzAga
20:18 zithi: Ngokucebisana amacebo ama aqine.

engizokwenza!
Ukuze ngithole injabulo eyengeziwe enkonzweni,
ngizokhuluma no..........................................................................................................................
Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami
ngale ndaba
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Abazali bakho bawumthombo obalulekile wesiqondiso.


Kodwa iseluleko ungasicela nakwamanye amaKristu avuthiwe akuphila kwawo kubonisa ukuhlakanipha kwaphezulu.
Bheka abantu abadala abayizibonelo ezinhle ebandleni lakini
noma ezindaweni eziseduze, kusho uRoberto, oneminyaka
eyevile kwengu-20, okhonza eBethel.
Ngaphezu kwanoma ubani omunye, uJehova uNkulunkulu
ufuna ukukusiza wenze ukukhetha okuyokunika injabulo enkulu ekuphileni. Ngakho mcele ukuba akusize uqhubeke uqonda
ukuthi iyini intando yakhe ngekusasa lakho. (Efesu 5:17) Kuzo
zonke izici zokuphila kwakho, landela isiyalo esisencwadini yezAga 3:5, 6: Thembela kuJehova ngayo yonke inhliziyo yakho,
ungenciki kokwakho ukuqonda. Mqaphele kuzo zonke izindlela
zakho, yena uyokwenza izindlela zakho ziqonde.
UCABANGANI?

Unamaphi amakhono?
Ungawasebenzisa ngaziphi izindlela amakhono
akho ukuze udumise uJehova?
Yimuphi umkhakha wenkonzo yesikhathi esigcwele
okukhulunywe ngawo kulesi sahluko owuthanda
kakhulu?

Ngizokwenzani ngokuphila kwami? 317

UKUKHULA KWAKHO NGOKOMOYA

imizwa yami

Yiziphi izithiyo ezingakuvimbela ekunyeleleni imigomo


yakho engokomoya?

Yiziphi izinyathelo ongazithatha ukuze unqobe


lezo zithiyo?

318

isikhombo
samashadi
ISIHLOKO

IKHASI

Ingabe Uyoba Umyeni Omuhle? 39


Ingabe Uyoba Inkosikazi Enhle? 40
Kwenzekani Ngempela Kamuva? 49
Uhlelo Lokumelana Nokucindezela Kontanga 132-133
Uhlelo Lokusebenzisa Imali Inyanga Ngayinye 163
Ingabe Kufanele Ngiyohlala Kwelinye Izwe? 164
Khuluma Nabazali Bakho! 189
Lawula Intukuthelo Yakho 221
Ingabe Ucabangela Ukubhapathizwa? 308-309
Imigomo Yami 314

Kunokwaziswa okwengeziwe kuyi-Internet!


Iya ku-www.jw.org

Ungakujabulela ukwaziswa okwengeziwe?


Ungaxhumana noFakazi BakaJehova engosini yabo ethi www.jw.org.

Reset Book

You might also like