Intsha Iyazibuza
Intsha Iyazibuza
OBUHLUKILE
NEZINGUQUKO
EKUPHILENI
NOBUNGANE
NEZINDABA ZEMALI
NABAZALI BAKHO
NESIKOLE NONTANGA
Uyasidinga iseluleko
ongasethemba! Le ncwadi
ethi Intsha IyabuzaIzimpendulo Ezisebenzayo, uMqulu 2, ikunikeza lokho kanye.
Njengomqulu wokuqala, le
ncwadi ihlanganisa izingxoxo
ezaqhutshwa nentsha eningi
emhlabeni wonke. Iseluleko
seBhayibheli esiwusizo sayisiza. Manje zitholele ukuthi singakusiza kanjani wena.
intsha iyabuza
Le ncwadi izokusiza
ukuba uphendule
imibuzo ephathelene
NEMIZWA YAKHO
NOKUZILIBAZISA
NOKUKHULA KWAKHO
NGOKOMOYA
Intsha iyabuza
IzAga 4:5.
yp2 -ZU
Zuza ukuhlakanipha,
zuza ukuqonda.
izimpendulo ezisebenzayo
UMQULU 2
NABOBULILI
OBUHLUKILE
NEZINGUQUKO
EKUPHILENI
NOBUNGANE
NEZINDABA ZEMALI
NABAZALI BAKHO
NESIKOLE NONTANGA
Uyasidinga iseluleko
ongasethemba! Le ncwadi
ethi Intsha IyabuzaIzimpendulo Ezisebenzayo, uMqulu 2, ikunikeza lokho kanye.
Njengomqulu wokuqala, le
ncwadi ihlanganisa izingxoxo
ezaqhutshwa nentsha eningi
emhlabeni wonke. Iseluleko
seBhayibheli esiwusizo sayisiza. Manje zitholele ukuthi singakusiza kanjani wena.
intsha iyabuza
Le ncwadi izokusiza
ukuba uphendule
imibuzo ephathelene
NEMIZWA YAKHO
NOKUZILIBAZISA
NOKUKHULA KWAKHO
NGOKOMOYA
Intsha iyabuza
IzAga 4:5.
yp2 -ZU
Zuza ukuhlakanipha,
zuza ukuqonda.
izimpendulo ezisebenzayo
UMQULU 2
izikhombo
zengxenye ethi
isibonelo esihle
Mfundi Othandekayo:
UmShulamiti 33
Inkosi ehlakaniphile uSolomoni yabhala: Jabula, nsizwa [noma ntombi], ebusheni bakho, futhi
inhliziyo yakho mayikwenzele okuhle ezinsukwini
zobunsizwa bakho, futhi uhambe ezindleleni zenhliziyo yakho nasezintweni ezibonwa amehlo
akho. (UmShumayeli 11:9) Uma usemusha, ukuphila kungajabulisa futhi kube mnandi kakhulu, futhi nathi sifuna ukujabulele. Kepha sikukhuthaza
ukuba ukujabulele ngendlela ethokozisa uJehova
uNkulunkulu. Ungalokothi ukhohlwe ukuthi uyakubona okwenzayo ngokuphila kwakho futhi uyokwahlulela ngokwalokho okwenzayo. Yeka ukuthi
kuwukuhlakanipha kanjani-ke ukulandela iseluleko sikaSolomoni: Manje khumbula uMdali wakho
Omkhulu ezinsukwini zobunsizwa bakho.UmShumayeli 12:1.
Sithandazela ukuba amaphuzu akule ncwadi
akusize ukwazi ukumelana nezingcindezi nezilingo
intsha yanamuhla ebhekene nazo futhi akubonise
indlela yokwenza izinqumo ezivumelana nentando
kaNkulunkulu. Ngokwenza kanjalo, uyokwenza
inhliziyo kaJehova ijabule.IzAga 27:11.
INdikimba Ebusayo
YoFakazi BakaJehova
Umfelokazi
Ompofu 166
UJosefa 50
UHezekiya 193
ULidiya 97
UPawulu 227
AmaHebheru
Amathathu 134
UDavide 257
Kukhona ongathanda ukukusho
ngendlela le ncwadi ekuzuzise
ngayo? Bhalela
abanyathelisi ekhelini elifanele.
U-Asafa 287
izikhombo
zengxenye ethi
isibonelo esihle
Mfundi Othandekayo:
UmShulamiti 33
Inkosi ehlakaniphile uSolomoni yabhala: Jabula, nsizwa [noma ntombi], ebusheni bakho, futhi
inhliziyo yakho mayikwenzele okuhle ezinsukwini
zobunsizwa bakho, futhi uhambe ezindleleni zenhliziyo yakho nasezintweni ezibonwa amehlo
akho. (UmShumayeli 11:9) Uma usemusha, ukuphila kungajabulisa futhi kube mnandi kakhulu, futhi nathi sifuna ukujabulele. Kepha sikukhuthaza
ukuba ukujabulele ngendlela ethokozisa uJehova
uNkulunkulu. Ungalokothi ukhohlwe ukuthi uyakubona okwenzayo ngokuphila kwakho futhi uyokwahlulela ngokwalokho okwenzayo. Yeka ukuthi
kuwukuhlakanipha kanjani-ke ukulandela iseluleko sikaSolomoni: Manje khumbula uMdali wakho
Omkhulu ezinsukwini zobunsizwa bakho.UmShumayeli 12:1.
Sithandazela ukuba amaphuzu akule ncwadi
akusize ukwazi ukumelana nezingcindezi nezilingo
intsha yanamuhla ebhekene nazo futhi akubonise
indlela yokwenza izinqumo ezivumelana nentando
kaNkulunkulu. Ngokwenza kanjalo, uyokwenza
inhliziyo kaJehova ijabule.IzAga 27:11.
INdikimba Ebusayo
YoFakazi BakaJehova
Umfelokazi
Ompofu 166
UJosefa 50
UHezekiya 193
ULidiya 97
UPawulu 227
AmaHebheru
Amathathu 134
UDavide 257
Kukhona ongathanda ukukusho
ngendlela le ncwadi ekuzuzise
ngayo? Bhalela
abanyathelisi ekhelini elifanele.
U-Asafa 287
Intsha iyabuza
izimpendulo ezisebenzayo
UMQULU 2
le ncwadi eka-
5 2008
WATCH TOWER BIBLE AND TRACT SOCIETY OF PENNSYLVANIA
All Rights Reserved
Abanyathelisi
WATCH TOWER BIBLE AND TRACT SOCIETY OF SOUTH AFRICA NPC
1 Robert Broom Drive East, Rangeview, Krugersdorp, 1739, R.S.A.
Inyatheliswe Ngo-2012
Le ncwadi ayidayiswa. Ilungiselelwe njengengxenye yomsebenzi wokufundisa
ngeBhayibheli owenziwa emhlabeni wonke osekelwa ngeminikelo yokuzithandela.
Ngaphandle kokuba kuboniswe ngenye indlela, izingcaphuno zemiBhalo zithathwe kuyi-Nguqulo
Yezwe Elisha YemiBhalo Engcwele yolimi lwanamuhla.
Amagama enye intsha ashintshiwe kule ncwadi.
Photo Credits: Page 165: Woman with firewood: Godo-Foto;
European city: 5 2003 BiblePlaces.com
Zulu (yp2-ZU)
J.G.
Umyalezo Wabazali
Entsheni, isikhathi sokukhula singafana nokuhamba
entanjeni. Njengoba inyathela kule ntambo, ingabonakala
ingaqinisekiyesaba nokwesaba. Njengomzali, ngezinye
izikhathi ungase use sengathi ungazivikela izingane zakho
zingahambi kule ndlela. Kepha ngeke ukwazi ukukwenza
lokho, kodwa ungaba okuthile ezizimelela kukho. Usesimweni esikahle kakhulu sokusiza abantabakho bahlale kule
ndlela futhi bakhule babe abantu abadala abathenjwayo.
Kulula ukukusho kunokukwenza, akunjalo? Impela.
Ungathi bekuyizolo nje lapho indodana yenu ibingujahidada
ogxumagxumayo ongawuvali umlomo; manje isiyibhobhodleyana elingathi vu, elingathandi ukuxoxa nani. Zolo lokhu,
intombazanyana yenu ibifuna ukuhamba nani noma kuphi;
manje sekuthi ayife uma icabanga ukubonakala nani emphakathini!
Noma kunjalo, akudingeki nizizwe niyizehluleki lapho
kuka lezi zinguquko. Ningathola ukuhlakanipha okunganinikeza isiqondiso esihle nina nengane yenu. Lokhu kuhlakanipha ningakuthola eZwini likaNkulunkulu, iBhayibheli.
Le ncwadi ethi Intsha IyabuzaIzimpendulo Ezisebenzayo, uMqulu 2 iklanyelwe ukunikeza ingane yenu amaphuzu amahle asekelwe emiBhalweni. Uma nibheka Okuphakathi emakhasini 4 no-5 nizothola umqondo wezihloko
ezihlukahlukene okukhulunywa ngazo. Kodwa le ncwadi
ngeke igcine ngokuninika amaphuzu kuphela. Cabangani
ngalokhu okulandelayo:
(1) Le ncwadi ihilela umfundi. Ezindaweni eziningi ingane yakho izocelwa ukuba ibhale phansi izimpendulo zayo
zemibuzo ehlukahlukene noma kuthiwe ayiveze uvo lwayo.
Ngokwesibonelo, Uhlelo Lokumelana Nokucindezela Kontanga emakhasini132 no-133 luzosiza ingane yenu icabange ngezinkinga ehlangabezana nazo nezindlela zokuzisi2 intsha iyabuza
ngatha. Ngaphezu kwalokho, ingxenye ngayinye kulezi ezingu-9 iphetha ngekhasi elinesihloko esithi Imizwa Yami,
lapho ingane yenu ingabhala khona ekucabangayo nemizwa yayo ngezinto ezifunde kuleyo ngxenye.
(2) Le ncwadi ikhuthaza ukukhulumisana. Ngokwesibonelo, emakhasini 63 no-64 kunebhokisi elithi Ngingaxoxa Kanjani Ngobulili Nobaba Noma Umama? Ekupheleni
kwesahluko ngasinye kunanebhokisi elithi Ucabangani?
Akulona nje ibhokisi lokubukeza kuphela, lingasetshenziswa nasengxoxweni yomkhaya. Ngaphezu kwalokho, isahluko ngasinye sinengxenye ethi Engizokwenza!, umbuzo
wokugcina kuleyo ngxenye ucela ingane ukuba iqedele lo
musho: Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami
ngale ndaba . . . Le ngxenye izokhuthaza intsha ukuba icele izeluleko ezinhle kubazali bayo njengoba ikulesi sikhathi
sokukhula.
Isixwayiso: Ukuze nikhuthaze izingane zenu zikukhiphe
konke okusezifubeni zazo, kwamukeleni uma zingathandi
ukunibonisa zona. Ngokuhamba kwesikhathi zingase zinitshele imizwa yazo ngalokho ezikubhalile.
Zitholeleni eyenu incwadi futhi niyazi kahle. Njengoba
niyifunda, zamani ukukhumbula konke ukuxakeka, ukudideka nokukhathazeka enaninakho nisakhula. Lapho kufaneleka, xoxelani indodana noma indodakazi yenu ngalezo zinto.
Kuyokhuthaza izingane zenu ukuba zinivulele izifuba zazo.
Lapho zikhuluma, lalelani! Uma imizamo yokukhuluma
nazo ingaphumeleli, ningapheli amandla. Noma izingane zingase zibonise ukuthi azizifuni izeluleko zabazali, zithanda
izeluleko zabazali bazo ngaphezu kwezontanga.
Kuyinjabulo ukwethulela nina nezingane zenu leli thuluzi
elisekelwe eBhayibhelini, futhi sithandazela ukuba libe yisibusiso emkhayeni wenu.
Abanyathelisi
3
okuphakathi
Isandulela: Ngingasitholaphi Iseluleko Esihle? 6
ABOBULILI OBUHLUKILE
IZINGUQUKO EKUPHILENI
6 Kwenzekani Emzimbeni Wami? 58
7 Kuthiwani Uma Ngiyizonda Indlela Engibukeka Ngayo? 67
8 Kungani Kufanele Ngigule Kangaka? 74
OKUPHATHELENE NABANGANE
9 Ngingabhekana Kanjani Nesizungu? 86
10 Kungani Umngane Wami Angiphatha Kabi? 92
11 Kuthiwani Ngobungane Kuyi-Internet? 99
12 Yini Engalungile Kangaka Ngenhlebo? 105
ISIKOLE NONTANGA
13 Ngingenza Kanjani Kangcono Esikoleni? 114
14 Ngingazivikela Kanjani Esikoleni? 121
15 Ngingamelana Kanjani Nokucindezela Kontanga? 128
16 Ukuphila OkumbaxambiliUbani Okumelwe Azi? 136
17 Yini Okufanele Ngiyazi Ngabangane Basesikoleni? 142
IZINDABA ZEMALI
18 Ngingayithola Kanjani Imali? 150
19 Ngingayisebenzisa Kanjani Imali Yami? 156
20 Kuthiwani Uma Umkhaya Wakithi Umpofu? 165
ABAZALI BAKHO
21 Ngingabhekana Kanjani Nokugxekwa? 174
22 Kungani Kunemithetho Eminingi Kangaka? 181
23 Kuthiwani Uma Umzali Wami Engumlutha Wezidakamizwa
Noma Wotshwala? 190
24 Yini Okufanele Ngiyenze Uma Abazali Bami
Bexabana? 199
25 Ngingajabula Yini Emkhayeni Onomzali Ongayedwa? 208
IMIZWAYAKHO
26 Ngingayilawula Kanjani Imizwelo Yami? 218
27 Kungani Nginomuzwa Wokuthi Akufanele Ngenze
Amaphutha? 225
28 Ngingabugwema Kanjani Ubungqingili? 231
29 Ngingakuyeka Kanjani Ukucabanga Ngobulili? 237
UKUZILIBAZISA
30 Ingabe Kufanele Ngiyidlale Imidlalo Yama-computer? 246
31 Ngingawugcina Kanjani Umculo Usendaweni Yawo? 253
32 Ngingazijabulisa Kanjani? 263
33 Kungani Kufanele Ngigweme Izithombe Ezingcolile? 273
ISANDULELA
Ngingasitholaphi
iseluleko esihle?
samantombazane
Ingqondo yakho ikulowaya mfana omuhle osanda
kuka ekilasini. Uyacabanga, Akazi nakwazi ukuthi kunomuntu onjengami, konani-ke ukuziphuphela ngaye?
Ngale nje kwalokho, akuwena wedwa ocabanga ngaye.
Wonk amantombazane ayamfuna lo mfana. Uyakwazi
lokho ngoba uyawezwa ekhuluma ngaye njalo.
Ungalindele, nangu ekubheka lo mfana. Akubuke
amomotheke, kubande kwamancane kuwe. Umomotheke nawe. Nangu eza kuwe.
Sawubona, ekubingelela enamahloni.
Yebo, uvuma.
Igama lami nginguMandla.
sabafana
Nakhu kuqhamuka abafana ababili ofunda nabo. Kuvele kuxhaphazele amathumbu ngoba sebezame kabili
ukukubhemisa kuleli sonto. Sekuzoba okwesithathu lokhu.
Umfana wokuqala uthi: Uwedwa futhi namanje?
Awuthi ngikuphe umngane. Ugcizelela igama elithi
umngane ngokucisha iso njengoba ekhipha okuthile
ekhukhwini ekunika kona.
Le nto ayiphethe ifana nogwayi.Wazi kahle ukuthi
iwona, lukuthi heqe uvalo.
Isandulela 7
Njengoba uzobona emakhasini 4 no-5, izihloko ezingenhla zihambisana nezingxenye ezingu-9 zale ncwadi. Yiziphi oziphawulile? Ungase uthande ukufunda lezo zingxenye kuqala. Izimiso zeBhayibheli zingakusiza kulezi zici
Isandulela 9
10 intsha iyabuza
kule ncwadi . . .
kunemiBhalo eyinhloko
egcizelela amaphuzu asemqoka
kunengxenye ethi
UBUWAZI . . .
ukusikisela okuwusizo
okungakwenza
uphumelele
amaphuzu
azokwenza
ucabange
kunanengxenye ethi . . .
imizwa yami
ingxenye ngayinye
yale ncwadi iphetha
ngekhasi elinesihloko
esithi imizwa yami,
lapho uzobhala khona
okucabangayo
kunengxenye ethi
ISIBONELO ESIHLE
ABOBULILI
OBUHLUKILE
O Awunandaba
O Unomona kancane
O Uyafa umona
Usebhayisikobho nabangane
bakho bese uphawula
ukuthi wonk umuntu O Awunankinga
uhamba nesithandwa sakhe O Uba namahloni
nguwe kuphela ongenabani!
kancane
Uzizwa kanjani? O Uyafa umona
Muva nje umngane
wakho omkhulu uqale
ukubonisa isithakazelo
kothile wobulili obuhlukile O Uyajabula
futhi sebeyathandana. O Unomona kancane
Uzizwa kanjani? O Kuyakucasula
Ingabe ngikulungele
ukuphola?
Kuningi okungicindezela ukuba ngiqome.
Kukhona nenqwaba yabafana abahle.UWhitney.
Amanye amantombazane avele angishele ingcaca,
futhi kuye kuthi angivume. Kodwa uma ngingabuza
abazali ukuthi ngenzenjani, ngiyazi ukuthi
bazothini.UPhillip.
Wena-ke? Ingabe wena usukulungele ukuphola? Ukuze siphendule lo mbuzo, kudingeka siqale siphendule umbuzo oyisisekelo:
Kuyini Ukuphola?
Phawula impendulo yakho yemibuzo elandelayo:
kalula ukuphola. Mhlawumbe kubona kumane nje kumnandi ukuba nomngane okhethekile wobulili obuhlukile,
bengahlose kushada. Abanye bangaze babheke lowo mngane wabo njengophawu lobusoka noma umuntu
abachoma ngaye. Nokho, ngokuvamile abantu abaphola ngalezi zizathu basheshe bahlukane. Intsha eningi epholayo iyehlukana ngemva kwesonto elilodwa noma amabili, kusho intombazane
okuthiwa uHeather. Ibheka ukuphola njengento yesikhashana
ngomqondo othile okuyilungiselela isehlukaniso kunomshado.
Ngokusobala, uma uphola nothile uyayithinta imizwa yakhe.
Ngakho, qiniseka ukuthi izinhloso zakho zinhle. Cabanga ngalokhu: Ubungathanda yini ukuba umuntu adlale ngemizwa yakho
sengathi iyithoyizi lenganeedlala ngalo isikhashana ibuye ilishiye ngokushesha? Osemusha okuthiwa uChelsea uthi: Kuthi
angithi ukuphola okokuzijabulisa nje, kodwa akumnandi uma
omunye ezimisele kanti omunye uyadlala.
Uneminyaka Emingaki?
Ucabanga ukuthi osemusha kufanele aqale ukuphola eneminyaka emingaki? ...............
Manje buza oyedwa noma bobabili abazali bakho umbuzo
ofanayo, bese uyibhala phansi impendulo yabo. ............
Cishe inombolo yokuqala oyibhale phansi incane kuneyesibili. Noma mhlawumbe akunjalo! Hleze uphakathi kwentsha
eningi eye yakhetha ngokuhlakanipha ukungapholi ize ikhule ngokwanele ukuba izazi kahle. Yilokho anquma ukukwenza
16 intsha iyabuza
FUNDA
FUNDA OKWENGENZIWE
OKWENGENZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, IZAHLUKO
IZAHLUKO 29 NO-30
uDanielle oneminyaka engu-17. Uthi: Uma ngicabanga ngeminyaka emibili edlule, lokho engangiyokubheka kumuntu engifuna ukushada naye
kuhluke kakhulu kulokho engingakubheka manje.
Empeleni, ngisho namanje angizethembi ukuthi
ngingasenza isinqumo esinjalo. Uma sengizazi ukuthi ngifunani, ngiyobe sengiyacabanga ukuthi ngiyaphola yini.
Kunesinye isizathu esenza kube ukuhlakanipha ukulinda. IBhayibheli lisebenzisa inkulumo ethi ukuqhuma kobusha uma lichaza isikhathi imizwa yobulili nemizwelo yothando eqala ngaso ukuba namandla. (1 Korinte 7:
36) Ukuba nobuhlobo obuseduze nothile wobulili obuhlukile phakathi nale nkathi kungabhebhethekisa inkanuko futhi kuholele ekuziphatheni okubi. Yebo, lokhu kungase kungasho lutho kontanga yakho. Abaningi babo bajahe kabi
ukuzwa ukuthi ubulili bunjani.
Kodwa wena ungacabanga ngeUBUWAZI . . .
ndlela ehlukile kunale! (Roma
Ukuhlola okuhlukahlu12:2) Angithi neBhayibheli likukene kubonisa ukuthi
khuthaza ukuba ubalekele ukuabantu abashada bengaziphatha okubi kobulili. (1 Koriphansi kweminyaka
nte 6:18, New International Verengu-20 ubudala cishe
sion) Uma ulinda uze udlule ekubayohlukana ingakapheli iminyaka
qhumeni kobusha, ungayipheemihlanu.
beza inhlekelele.UmShumayeli 11:10.
18 intsha iyabuza
Okhaliphile uyazicabangela
izinyathelo zakhe.IzAga 14:15.
Lokho Ongakwenza
Ukucindezelwa ukuba uphole ungakakulungeli kungafana
nokuphoqwa ukuba ubhale izivivinyo zezifundo ongakazifundi.
Ngokusobala, bekungeke kulunge! Udinga isikhathi sokutadisha izifundo zakho ukuze ukwazi ukujwayelana nohlobo lwezinkinga oyobhekana nalo esivivinyweni.
Kuyafana nangokuphola. Njengoba sesibonile, ukuphola
akuyona indaba yokudlala. Ngakho, ngaphambi kokuba ugxile
kumuntu oyedwa ngokukhethekile, kudingeka uzinike isikhathi
sokufunda isifundo esibaluleke kakhuluindlela yokwakha
abangane. Kamuva, lapho uthola umuntu ofanelekayo, uyoba
sesimweni esikahle sokwakha ubuhlobo obuqinile. Kakade, umshado ophumelelayo wakhiwa abantu ababili abangabangane
abakhulu.
engizokwenza!
Ukuze ngilungele ukushada, kudingeka ngisebenzele
kulezi zimfanelo:
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
20 intsha iyabuza
Ziyini izingozi
zokufihla ukuthi
uphola nothile?
UJessica wayebhekene nenkinga.Yaqala lapho umfana othile ayefunda naye, uJeremy, eqala ukubonisa izimpawu zokuthi uyamthanda.Uthi: Wayemuhle kakhulu, futhi abangane
bami babethi uhlonipheke kunabo bonke abafana engiyoke
ngihlangane nabo. Iningana lamantombazane lalike lazidlisa
satshanyana kuye, kodwa wayengayingeni leyo.Wayezithandela mina ngedwa.
Kungakabiphi, uJeremy washela uJessica.UJessica wamchazela ukuthi njengomunye woFakazi BakaJehova,wayengeke avunyelwe ukuba athandane nomuntu okwenye inkolo.
Uthi: Kodwa uJeremy weza neqhinga.Wangibuza, Kungani
singavele sibahlele abazali bakho ukuthi siyaphola?
.............................................................................
............................................................................
kukhulu kakhulu kangangokuba ngiye ngizibuze ukuthi kungani mina ngingakwenzi. Izingane namuhla aziyingeni nakuyingena eyokungapholi namuntu. Futhi nje akumnandi ukungabi nasoka! Abanye abakuleso simo baye baqala ukuphola nothile,
babahlela abazali babo. Kanjani?
Kwathiwa Singatsheli Muntu
Inkulumo ethi ukuhla ukuthi uphola nothile iyodwa nje isikisela ukukhohlisa okuthile, futhi yilokho okukwenza kuphumelele. Abanye bayahla ukuthi bayaphola ngokuxhumana ngokuyinhloko ngocingo noma nge-Internet. Phambi kwabantu bamane nje bangabangane, kodwa imiyalezo ababhalelana yona
ngama-computer nomakhalekhukhwini kanye nezingxoxo ababa nazo ngocingo kuveza esinye isithombe.
Enye indlela ewubuqili ukuhlela ukwenza izinto ngamaqembu, kanti kamuva yilowo nalowo uzozihambela nesithandwa
sakhe. UJames uthi: Ngelinye ilanga samenywa njengeqembu
ukuba sihlangane ndawana-thile, kamuva sathola ukuthi yonke
le nto yayihlelelwe ukuba ababili eqenjini bakwazi ukuba ndawonye. Kwathiwa singatsheli muntu.
Ngokuvamile, njengoba uJames ebonisa, ukuhla ukuthi kunomuntu ophola naye kuphumelela ngosizo lwabangane. UCarol uthi: Okungenani umngane oyedwa usuke eyazi indaba
kodwa akhethe ukungasho lutho
ngoba engafuni kuthiwe uyaceUBUWAZI . . .
bana. Ngezinye izikhathi kuhilela ukungathembeki ngamabomu.
Ubuhlobo obuhlala njalo
UBeth oneminyaka engu-17 uthi:
busekelwe ekwetheAbaningi bayahla ukuthi bayambaneni. Ukufihla
ukuthi uphola nothile
phola ngokuqamba amanga kukwenza abazali bakho
bazali lapho beya endaweni ethibangakwethembi futhi
le. UMisaki oneminyaka engu-19
akusiqinisi isisekelo
wakwenza lokho. Uthi: Kwakusobuhlobo bakho
dingeka ngiwaqambe kahle amanomuntu ophola naye.
nga. Ngangiqaphela ukuba ngingawaqambi amanye amanga
ngaphandle kwalawo aphathelene nokuqoma kwami ukuze abazali bami bangalahlekelwa ukungethemba.
Ukungamcebi umngane
wakho ukuthi uyafihla
ukuthi uphola nothile
kufana nokungamcebi
umuntu ofobela amaswidi
ebe enesifo sikashukela
Bayakufihla Noma
Kuseyinto Yabo Bodwa?
Yiqiniso, akuzona zonke izimhlo eziphathelene nokuthandana ezihilela ukukhohlisa. Ngokwesibonelo, ake sithi insizwa nentombi bangathanda ukwazana
kangcono kodwa basafuna ukuba
Akudingeki
ushay icilongo lokuthi
wena uphola nothile.
Kodwa batshele labo
abanelungelo lokwazi.
Ngokuvamile, labo
kuyoba abazali bakho
nabazali bomuntu
ophola naye.
engizokwenza!
Uma ngihlile ukuthi kunomKristu engiphola naye, ngizo-
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
Ngayeka ukuthandana nalo mfana.Yebo, kwakubuhlungu ukuya esikoleni, ngimbone nsuku zonke.
Kodwa uJehova uNkulunkulu ukwazi ukubona
konke okuhilelekile, kanti thina asikwazi.
Kumelwe simethembe nje kuphela.
UJessica
hlangenwe nakho komunye umKristu owayesesimweni esifanayo. UJessica uthi: Ngemva kokuzwa ukuthi wahlukana kanjani
nesoka lakhe, ngangazi ukuthi kufanele ngenzeni. Ingabe kwaba lula ukuhlukana nalo mfana? Cha! UJessica uthi: Wayengekho omunye umfana engangike ngamthanda njengaye. Kwaphela amasonto ngikhala nsuku zonke.
Nokho, uJessica wayemthanda uJehova. Nakuba ayephambukile, wayefuna ngempela ukwenza okulungile. Ngokuhamba kwesikhathi, ubuhlungu bokuhlukana nalo mfana badamba.
Uthi: Ubuhlobo bami noJehova manje sebungcono kakhulu kunangaphambili. Ngibonga kakhulu ngokuthi usinika isiqondiso
esisidingayo ngesikhathi esifanele!
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Usukulungele ukuphola
nothile, futhi usumtholile umuntu omthandayo. Kodwa
ungazi kanjani ukuthi ukufanele lo muntu?
UCABANGANI?
Ingabe
lo muntu
ungifanele?
..................................................................................................
..................................................................................................
Ukuzazi wena akulula, kodwa imibuzo enjengale ingakusiza. Lapho usuzazi kangcono, uyokulungela kangcono ukuthola
umuntu oyokhulisa izimfanelo zakho ezinhle kunokuba agqamise ubuthakathaka bakho.1 Kuthiwani uma ucabanga ukuthi
usumtholile umuntu onjalo?
Ingabe Noma Ubani Nje Uyafaneleka?
Ngicela ukukwazi kangcono. La mazwi angakwenza uxwaye noma ufe injabulokuye ngokuthi ashiwo ubani. Ake sithi
uyavuma. Njengoba isikhathi siqhubeka, ungabona kanjani ukuthi isoka lakho noma intombi yakho ikufanele wena?
Ake sithi ufuna ukuthenga izicathulo ezintsha. Ungena esitolo, ubone izicathulo ozithandayo. Uyazilingani1 Ungafunda okwengeziwe ngawe
ngokucabanga ngemibuzo eseSahlukweni 1 ngaphansi kwesihlokwana
esithi Ingabe Usukulungele Ukushada?
30
sa, bese uthola ukuthingeshwaziyakumpintsha. Ubungenzenjani? Ubungazithenga? Noma ubungabheka ezinye? Ngokusobala, okugcono ukuba uzibuyisele bese ubheka ezinye. Bekungeke kube ukuhlakanipha ukuhamba ugqoke izicathulo ezingakulingani!
Kungokufanayo nangokukhetha umuntu ozoshada naye.
Njengoba isikhathi sihamba, baningana abantu bobulili obuhlukile abangase bakukhange. Kodwa lokho akusho ukuthi noma
ubani nje uyafaneleka. Angithi ufuna umuntu enizophilisana kahle nayeumuntu ofanelana nobuntu bakho nemigomo yakho!
(Genesise 2:18; Mathewu 19:4-6) Ingabe usumtholile umuntu
onjalo? Uma kunjalo, ungaqiniseka kanjani ukuthi uyena okufanele?
Ucabanga ukuthi
kubalulekile ukungabheki
nje ingaphandle lodwa
lapho uthenga imoto?
Kakhulu kangakanani
lapho ukhetha umngane
womshado!
32 intsha iyabuza
ISIBONELO ESIHLE
UmShulamiti
Intombi yomShulamiti iyazi ukuthi kufanele icabange
ngendlela ehluzekile ezindabeni zothando. Ithi kubangane
bayo: Nginifungisile ukuba ningazami ukuphaphamisa noma
ukuvusa uthando kimi luze luzivukele lona. UmShulamiti
uyazi ukuthi imizwa ingasheshe ikwenze ucabange ngendlela
engahluzekile. Ngokwesibonelo, uyaqaphela ukuthi abanye
bangamcindezela ukuba avume ukuthandana nomuntu ongamfanele. Ngisho nemizwa yakhe ingafiphaza ukwahlulela
okuhle. Ngakho umShulamiti uba njengodonga.IsiHlabelelo SeziHlabelelo 8:4, 10.
Ingabe umbono wakho ngothando uvuthwe njengowomShulamiti? Ingabe uyokwazi ukungayivumeli inhliziyo yakho
ilawule indlela ocabanga ngayo? (IzAga 2:10, 11) Ngezinye izikhathi abanye bangase bakucindezele ukuba uthandane nomuntu ungakakulungeli. Kungenzeka nokuba uzilethele kwawena lokho kucindezela. Ngokwesibonelo, uma ubona
umfana nentombazane bebambene ngezandla, ingabe uzizwa
usha amashushu ukuba nothile ozothandana naye? Ungamvuma yini umuntu ongenazo izinkolelo ezifana nezakho
ezisekelwe eBhayibhelini? Intombi yomShulamiti yayivuthiwe uma kuziwa ezindabeni zothando. Nawe ungafana nayo!
ningaboshelwa ejokeni
Ningaboshelwa ejokeni nabangakholwa. Lesi simiso
seBhayibheli, esitholakala kweye-2 Korinte 6:14, cishe sizwakala sihlakaniphile kuwe. Noma kunjalo, ungase uzithole ukhangwa umuntu ongakholwa. Kungani? Ngezinye
izikhathi kungaba ukubukeka. Umfana okuthiwa uMark
uthi: Ngangiyibona njalo le ntombazane ekilasini lokuvivinya umzimba. Yayenza konke engakwenza ukuze izokhuluma nami. Kwaba lula ukuba sibe abangane.
Uma uzazi wena futhi uqiniseka ngezinkolelo zakho
futhi uvuthwe ngokwanele ukuba ungabuswa imizwa
uyokwazi okufanele ukwenze. Ngempela, lo muntunoma
ngabe muhle kanjani, uthandeka kanjani, noma ubonakala eqotho kanjaningeke abenze ngcono ubungane bakho noNkulunkulu.Jakobe 4:4.
Yebo, uma senithandana, ngeke kube lula ukuhlukana
njengoba kwaba njalo ngentombazane okuthiwa uCindy.
Uthi: Ngangikhala zonk izinsuku. Ngangihlale ngicabanga ngalo mfana, ngisho nasemihlanganweni yobuKristu.
Ngangimthanda kakhulu kangangokuba ngangingancamela ukufa kunokuba sihlukane. Nokho, uCindy washeshe wakubona ukuhlakanipha kweseluleko sikanina sokungathandani nomuntu ongakholwa. Uthi: Kuhle ukuthi
ngahlukana naye. Ngiyaqiniseka ukuthi uJehova uyozinakekela izidingo zami.
Ingabe nawe usesimweni esifana nesikaCindy? Uma
kunjalo, akudingeki ubhekane naso wedwa! Ungaxoxa nabazali bakho. Yilokho okwenziwa uJim lapho ezithola esha
amashushu ngentombazane ethile esikoleni. Uthi: Ngagcina sengicele abazali bami ukuba bangisize. Yilokho
okwangisiza nganqoba le mizwa. Abadala bebandla nabo
bangakusiza. Kungani ungaxoxi noyedwa wabo ngesimo
okuso?Isaya 32:1, 2.
34 intsha iyabuza
Izinto ezifana nezishiwo ngenhla zigxile ebuntwini nasekuziphatheni. Nokho, kubaluleke ngendlela efanayo ukuthola okuthile ngedumela lalo muntu. Abanye bambheka kanjani? Ungase uthande ukuxoxa nabantu asebenesikhathi bemazi, njengabantu abadala ebandleni. Uma wenzenjalo, uyothola ukuthi lo
muntu ukhulunyelwa kahle yini.IzEnzo 16:1, 2.
Ungafunda okuningi uma uzibhala phansi izinto oziphawulayo ngokuthi lo muntu wenzenjani ezicini osekuxoxwe ngazo.
Ubuntu ............................................................................
..................................................................................................
Ukuziphatha ........................................................................
..................................................................................................
Idumela ...............................................................................
..................................................................................................
Ukuhlola kubonise
kaningi ukuthi imishado
yabantu abasezinkolweni
ezingefani isethubeni
elikhulu lokuphela
ngesahlukaniso.
FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 31
Lesi akusona isikhathi sokuyishaya emuva uyishaye phambili noma sokumvumela ukuba akushintshe umqondo. Khumbula, unqume ukuba nihlukane ngesizathu esizwakalayo.
Ngakho qapha uma ezama ukukushintshisa umqondo ngezindledlana zobuqili. Intokazi okuthiwa uLori ithi: Lapho sesehlukene, insizwa eyayiyisoka lami yaqala ukuzenza umuntu ocindezelekile ngaso sonke isikhathi. Ngicabanga ukuthi yayenzela ukuba ngiyizwele. Ngayizwela kona. Kodwa angiyivumelanga
ukuba ingishintshise isinqumo sami. NjengoLori, zazi ukuthi
ufunani. Namathela esinqumweni sakho. U-cha wakho makabe
u-cha.Jakobe 5:12.
Ngemva Kokuhlukana
Ungamangali uma uzizwa udumele kakhulu ngemva kokuhlukana. Ungase ngisho uzizwe njengomhubi owathi: Ngikhungathekile, ngikhothame kwaze kwedlulela; usuku lonke
engizokwenza!
Uma ngikhangwa umuntu ongakholwa, ngizo-
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
izimfanelo ezinhle
Ingabe ukhuthele?IzAga 6:9-11.
Ingabe uyisebenzisa kahle imali?Luka 14:28.
Ingabe ukhulunyelwa kahle?IzEnzo16:1, 2.
Ingabe uyabacabangela abanye?Filipi 2:4.
izimpawu eziyingozi
izimfanelo ezinhle
Ingabe ukhuthele?IzAga 31:17, 19, 21, 22, 27.
Ingabe uyisebenzisa kahle imali?IzAga 31:16, 18.
Ingabe ukhulunyelwa kahle?Ruthe 3:11.
Ingabe uyabacabangela abanye?IzAga 31:20.
izimpawu eziyingozi
oyophila naleso sinqumo sakhohhayi abangane bakho abanezinhloso ezinhle. Ngakho ungesabi ukunamathela esinqumweni sakhonakuba ungase uphatheke kabi ngokwenzekile.
Qiniseka ukuthi imizwa yobuhlungu iyogcina idlulile. Okwamanje, ukuze ubhekane nesimo, kungani ungenzi izinto ezinhle
njengalezi ezilandelayo?
Tshela umuntu omethembayo ngendlela ozizwa ngayo.1
(IzAga 15:22) Thandaza kuJehova ngale ndaba. (IHubo 55:22)
Zigcine umatasa. (1 Korinte 15:58) Musa ukuba unkom idla
yodwa! (IzAga 18:1) Phinde uzihlanganise nabantu abazokwakha. Zama ukugcina ingqondo yakho isezintweni ezinhle.Filipi 4:8.
Ngokuhamba kwesikhathi ungase umthole omunye. Akungabazeki ukuthi uyobe usuwazi ukuthi ufuna umuntu onjani.
Mhlawumbe ngaleso sikhathi impendulo yombuzo othi Ingabe
lo muntu ungifanele? iyoba u-yebo!
1 Abazali bakho noma abanye abantu abadala, njengabadala abangamaKristu,
bangakusiza. Ungathola nokuthi kwabona ngenkathi bebancane babhekana nesimo esibuhlungu esifanayo.
Kunini lapho
kuwukweqisa khona?
Iqiniso noma amanga . . .
Kungakhathaliseki ukuthi
kungaphansi kwaziphi izimo, abantu O Iqiniso
ababili abapholayo akufanele bathintane. O Amanga
Abantu ababili abangabenzi O Iqiniso
ubulili basengaba necala lobufebe. O Amanga
Uma abantu ababili abapholayo
bengazenzi izenzo ezivusa inkanuko, O Iqiniso
kusho ukuthi abathandani ngempela. O Amanga
angamanga yini nokuthi iZwi likaNkulunkulu lisisiza kanjani ukuba siphendule lo mbuzo, Kunini lapho kuwukweqisa khona?
Kungakhathaliseki ukuthi kungaphansi kwaziphi
izimo, abantu ababili abapholayo akufanele bathintane.
Amanga. IBhayibheli alizenqabeli izenzo zokubonisana uthando ezifanele nezihlanzekile. Ngokwesibonelo, lisitshela ngendaba yentombi yomShulamiti eyayithandana nomfana
ongumelusi. Ukuqomisana kwabo kwakuhlanzekile. Nokho, kusobala ukuthi bazenza izenzo ezithile zothando ngaphambi kokuba bashade. (IsiHlabelelo seziHlabelelo 1:2; 2:6; 8:5) Namuhla, eminye imibhangqwana ezimisele ngempela ngokushada
ingase ibe nomuzwa ofanayo wokuthi izenzo ezithile zothando
ziyafaneleka.1
Noma kunjalo, abantu ababili abapholayo kumelwe baqaphelisise. Ukuqabulana, ukugonana, noma ukwenza noma yini
evusa imizwa yobulili kungaholela ekuziphatheni okubi ngokobulili. Kulula kakhulu ngisho nangabantu abanezinhloso eziqotho ukuba bahluleke ukuzithiba futhi baziphathe kabi ngokobulili.Kolose 3:5.
Abantu ababili abangabenzi ubulili basengaba necala
lobufebe.
Iqiniso. Igama lokuqala lesiGreki elihunyushwa ngokuthi
UBUWAZI . . .
ubufebe (pornei1a) linencazelo
Uma senithembisene
ebanzi. Lichaza zonke izinhlobo
umshado, kudingeka
zobulili bangaphandle komshanixoxe ngezindaba
do futhi ligxile ekusetshenzisweezibucayi. Kodwa
ni kabi kwezitho zobulili. Ngakho,
izingxoxo ezihloselwe
ukuvusa inkanuko
ubufebe abuhlanganisi nje kupheziwuhlobo lokungcola
la ukwenza ubulili kodwa nezenzo
1 Kwezinye izingxenye zomhlaba, kubhekwa njengokuyichilo nokucasulayo ukuba
abantu abangashadile babonisane izenzo zothando obala. AmaKristu ayaqaphela ukuba angenzi ngendlela engakhubekisa abanye.
2 Korinte 6:3.
FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 24
Uthando . . aluziphathi
ngokuhlazisayo.1 Korinte 13:4, 5.
nhlobo umuzwa wokuziphatha okuhle ngokuzinikela ekuziphatheni okubi ukuze wenze zonke izinhlobo zokungcola ngokuhaha.Efesu 4:17-19.
Uma abantu ababili abapholayo bengazenzi izenzo
ezivusa inkanuko, kusho ukuthi abathandani ngempela.
Amanga. Ngokuphambene nalokho abanye abangase bakucabange, ukwenza izenzo zobulili ezingafanele akubuqinisi ubuhlobo. Kunalokho, kuqeda ukuhloniphana nokwethembana. Cabanga ngokwenzeka kuLaura. Uthi: Ngelinye ilanga isoka lami
laka ekhaya umama engekho, lithi lizobukela i-TV. Ekuqaleni
lamane nje langibamba isandla. Kwathi ngingalindele, izandla
zalo zaqala ukungithinta kwezinye izindawo. Ngangesaba ukulitshela ukuba lingiyeke; ngacabanga ukuthi lizocasuka bese lifuna ukuhamba.
Ucabangani wena? Ingabe isoka likaLaura lalimkhathalela
ngempela, noma ngobugovu lalifuna ukuzanelisa lona? Ingabe
umuntu ozama ukukwenzisa izenzo ezingcolile usuke ebonisa
ukuthi uyakuthanda ngempela?
Lapho umfana ecindezela intombazane ukuba yenze okuphambene nokuqeqeshwa kwayo kobuKristu nonembeza wayo,
wephula umthetho kaNkulunkulu futhi akabonisi ukuthi uyithanda
ICEBISO
ngempela. Ngaphezu kwalokho,
intombazane ekuyekayo kwenzeLapho nizikhipha,
hambani neqembu noma
ke lokhu, isuke ivumela ukuba
niqikelele ukuthi
kudlalwe ngayo. Okubi nakakhuninombheki. Gwemani
lu, isuke yenze isenzo esingcolile
izimo ezinganifaka
mhlawumbe ngisho nobufebe.1
enkingeni, njengokuba
1 Korinte 6:9, 10.
nodwa emotweni emile
noma endlini.
engizokwenza!
Ngingakugwema ukulingelwa ukuba ngidlale ngokuziphatha
okubi ngoku-
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
Kungani kumelwe
ngihlale ngimsulwa?
Ngizizwa ngicindezeleka ukuba ngihlanganyele
ubulili.UKelly.
Ngizizwa ngingasile ngoba namanje angikalali
nentombazane.UJordon.
ISIBONELO ESIHLE
UJosefa
UJosefa ubhekene nesimo esinzima. Umkankosi yakhe ubelokhu emcela ukuba alale naye. Namanje usamcela! Kodwa uJosefa akayengeki. Empeleni, impendulo yakhe iwujuqu. UJosefa uyamtshela: Ngingabenza kanjani
lobu bubi obukhulu kangaka ngone kuNkulunkulu? Lapho ephikelelaaze ambambe nokumbambauJosefa
akanamahloni okubaleka. Empeleni, uyagijima aphume
endlini! UJosefa uzibonakalisa eyindoda yezimiso eziqotho.Genesise 39:7-12.
Kungenzeka nawe ubhekane nesimo esifanayo
lapho othile efuna wanelise inkanuko yobulili. Ukuze ukwazi ukwenqaba kudingeka okungaphezu kokuzimisela. Kuqala ngesiso sokujabulisa uMdali wakho, uJehova
uNkulunkulu. Uyabona, uJosefa wayenazo iziso zobulili,
njengawe nje. Kodwa akazange akucabange nakukucabanga ukwanelisa lezo ziso ngendlela ezodumaza uMdali
wakhe. Ngendlela efanayo, nawe kudingeka uqiniseke
ukuthi ukuziphatha okungcolile kuyamcasula uNkulunkulu
nokuthi ekugcineni kubangela usizi. Ngakho lwela ukuhlakulela nokulondoloza izimiso eziqotho ezaboniswa nguJosefa.
..................................................................................................
..................................................................................................
Isipho Esiyigugu
UNkulunkulu uzizwa kanjani lapho abantu bekhetha ukuhlanganyela ubulili ngaphambi komshado? Ake sithi uthenge1 Kuyathakazelisa ukuthi uJesu wakhetha ukuthula lapho uHerode emphonsa
imibuzo. (Luka 23:8, 9) Ngokuvamile ukuthula kuyindlela enhle yokusingatha imibuzo engenanhlonipho.
52 intsha iyabuza
FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 24
le umngane wakho isipho. Kodwa ngaphambi kokuba umnikeze, asivulengoba nje efuna ukwazi ukuthi kukhonani phakathi!
Ubungeke uphatheke kabi? Cabanga-ke ukuthi uNkulunkulu
angazizwa kanjani uma ungase uhlanganyele ubulili ungakashadi.
Ufuna ulinde kuze kube yilapho usushadile ngaphambi kokuba
ujabulele isipho esiwubuhlobo bobulili.Genesise 1:28.
Yini okufanele uyenze ngemizwa yakho yobulili? Kalula nje,
funda ukuyilawula. Unawo amandla okukwenza lokho! Thandazela ukuba uJehova akusize. Umoya wakhe ungakusiza ukuba ubonise ukuzithiba. (Galathiya 5:22, 23) Zikhumbuze ukuthi uJehova akayikubagodlela okuhle labo abahamba ngokungenaphutha.
engizokwenza!
Ukuze ngihlale ngimsulwa ngize ngishade, kuzodingeka ngi-
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Ukuhlanganyela ubulili
ngaphambi komshado
kufana nokuvula isipho
ungakasinikezwa
54 intsha iyabuza
ABOBULILI OBUHLUKILE
imizwa yami
55
IZINGUQUKO
EKUPHILENI
Ingabe awujabuli
ngendlela umzimba
wakho okhula ngayo? O Yebo O Cha
Ingabe izinguquko
ezidalwa ukuthomba
zikwenza uzizwe
unesizungu, udidekile
noma wesaba? O Yebo O Cha
Ingabe uma ungalele
ucabangana nabobulili
obuhlukile? O Yebo O Cha
Uma uphendule noma yimuphi kule mibuzo engenhla ngokuthi yebo, ungakhathazekiakusho ukuthi kukhona okungalungile ngawe! Iqiniso liwukuthi
izinguquko ezenzeka emzimbeni nasemizweleni zingakwenza uzizwe uneme futhi ucindezelekile ubuye
uzizwe nangezinye izindlela. Kuyavunywa, ubulokhu
ufuna ukuba mdala, kodwa manje njengoba usukhula, kungase kwesabise! Izahluko 6-8 zizokusiza
ukwazi ukubhekana nezinguquko ekuphileni.
57
Kwenzekani
emzimbeni
wami?
Ngavele ngaba mude ngokuphazima kweso.
Kwangiphatha kabi. Nakuba ukukhula kwakujabulisa, ngangibanjwa amajaqamba emilenzeni
nasezinyaweni. Ngangikuzonda lokho!UPaul.
Uyazi ukuthi umzimba wakho uyashintsha, kodwa
uzitshela ukuthi akukho muntu okunakile. Kodwa
kuthi kusenjalo, othile ongahlose bubi uzwe
esethi, unezinqulu ezinkuluuvele uswele
umgodi wokucasha!UChanelle.
WAKE wathutha nomkhaya wakini nathuthela endaweni entsha? Lolo shintsho lwalunzima, akunjalo? Washiya ngemuva zonke izinto owawusuzijwayeleumuzi wakini, isikole owawufunda kuso, nabangane bakho. Cishe kwakuthatha isikhathi ukujwayela
indawo entsha.
Ekuqaleni kokuthombaiqophelo lokuphila lapho uvuthwa
Ukusuka
esikhathini
sobuntwana
kungafaniswa
nokuthutha kini
kodwa ungakwazi
ukuzivumelanisa nako
59
Nokho, khumbula ukuthi umjikelezo wokuya esikhathini uwubufakazi bokuthi amandla akho okuzala ayakhula. Nakuba kusazokuthatha iminyaka ngaphambi kokuba ukulungele
ukuba umzali, ususonqenqemeni lokuwelela ebufazini. Noma
kunjalo, ukuqala kokuya esikhathini kungase kukukhathaze.
Into embi kunazo zonke okwakufanele ngibhekane nayo kwakuwukushintshashintsha kwemizwelo, kusho uKelli. Kwakungidida ukuthi kwenziwa yini ngijabule kangaka imini yonke
bese ngikhihla isililo ngabo lobo
busuku.
UBUWAZI . . .
Uma uzizwa kanjalo njengaUmuntu angasheshe
manje, bekezela. Ngokuhamba
aqale ukuthomba, aqale
kwesikhathi uzojwayela. U-Anlapho eneminyaka
nette oneminyaka engu-20 uthi:
engu-8 noma ephuze
Ngiyakhumbula ngesikhathi sekuze kube yilapho
eseneminyaka engaba
ngikwamukela ukuthi yilokhu
ngu-16. Izimo ziyehluokungenza ngibe umuntu wesifakahluka kakhulu.
zane futhi uJehova unginike isipho sokuba ngikwazi ukuba nabantwana. Kuthatha isikhathi
ukukwamukela lokhu, futhi kunzima ngempela kwamanye amantombazane; kodwa ngokuhamba kwesikhathi uyafunda ukwamukela lolu shintsho.
Ingabe usuqalile ukuzwa noma ukubona ezinye zalezi zinguquko ezichazwe ngenhla emzimbeni wakho? Kule migqa elandelayo, bhala noma imiphi imibuzo onayo mayelana nezinguquko
ozizwayo noma ozibonayo. ...................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
namaqhubu.1 Kunesicefe futhi kuyacasula ukuvelwa yilezi zinduna, kusho uMatt oneminyaka engu-18. Yimpi yangempela
kufanele ulwe nazo. Awazi noma ziyoke ziphele yini noma ziyokushiya namabala noma abantu bayokubukela phansi ngenxa
yazo.
Nokho, okuhle ukuthi ungase uphawule ukuthi uyazimuka
futhi uba namandla nokuthi amahlombe akho ayaqala ukuba banzi. Phakathi nalesi sikhathi sokuthomba, kungase kuvele noboya emilenzeni, esifubeni, ebusweni nasemakhwapheni. Khumbula-ke, uboya onabo emzimbeni abuhlangene ngalutho nokuba kwakho indoda; kumane kuwufuzo.
Njengoba kungezona zonke izingxenye zomzimba ezikhula ngezinga elifanayo, ungase uzizwe sengathi awakhekile kahle ngalesi sikhathi. Ngangithi uma ngenza izinto, kube sengathi ngiyindlulamithi ehamba ngezicathulo ezinamasondo, kukhumbula uDwayne. Kwakuba sengathi lapho ingqondo yami
ithi angenze okuthile, izitho zomzimba wami ziwuthole ngemva
kwesonto lowo myalezo!
Phakathi neminyaka yakho
ICEBISO
yobusha izwi lakho liya lindonda, kodwa leyo nqubo ayisheNjengoba umzimba wakho
shi. Okwesikhathi esithile, izwi
uqala ukukhula, gwema
lakho elihle nelindondayo ngoizitayela zokugqoka
ezivusa inkanuko. Ngaso
kungazelelwe lingase liphazasonke isikhathi gqoka
nyiswe imisinjwana edumazayo
yokuklabalasa nokunswininiza. Kodwa ungakhathazeki. Ekugcineni, izwi lakho liyoshelela. Okwamanje, ukufunda ukuzihleka kuzokusiza ekunciphiseni indumalo.
Njengoba isimiso sakho sokuzala sivuthwa, izitho zakho zobulili zizokhula, kukhule nezinza emaceleni. Zizoqala nokwakha
amalotha. Lolu ketshezi oluqukethe izigidi zesidoda esibonakala
kuphela ngesibona-khulu, luphuma ngesikhathi kuhlanganyelwa ubulili. Isidoda siyakwazi ukuvundisa iqanda lowesifazane
bese kwakheka ingane.
Amalotha akheka emzimbeni wakho. Amanye amuncwa
umzimba, kodwa ngezikhathi ezithile amanye angase aphume
ebusuku ngesikhathi ulele. Lokhu ngokuvamile kubizwa ngokuthi ukushaywa izibuko. Ukuphuma okunjalo kwesidoda kungokwemvelo. Ngisho neBhayibheli liyakhuluma ngakho. (Levitikusi 15:16, 17) Kubonisa ukuthi isimiso sakho sokuzala siyasebenza nokuthi usukhulela ebudodeni.
Ingabe usuqalile ukuzwa noma ukubona ezinye zezinguquko
ezichazwe ngenhla emzimbeni wakho? Kule migqa elandelayo,
bhala noma imiphi imibuzo onayo mayelana nezinguquko ozizwayo noma ozibonayo. ........................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
Bengingeke ngibe
nesibindi sokukhuluma
ngobulili.UDennis.
Uma uzizwa njengoBeth noma uDennis, usenkingeni. Uyafuna ukwazi ngobulili, kodwa abantu abanezimpendulo yibona kanye ongathandi ukubabuzaabazali bakho! Ukhathazwa izinto eziningi:
Bazocabangani ngami?
Angifisi baqale ukungisola ngenxa nje yokuthi ngiye ngabuza.UJessica.
Bafuna uhlale uyingane futhi umsulwa njalo, kodwa mhla
uqala ukuxoxa nabo ngobulili, kuyashintsha lokho ngezinga elithile.UBeth.
Bazosabela kanjani?
Ngingesaba ukuthi abazali bami bangase bafinyelele iziphetho eziyiphutha ngingakaqedi nakuqeda ukukhuluma, bese benginikeza intshumayelo ende.UGloria.
Abazali bami abakwazi ukufihla imizwa yabo, ngakho ngingesaba ukubona indumalo ebusweni babo. Empeleni, ubaba
angabe ecabanga iseluleko azonginika sona ngesikhathi ngisakhuluma.UPam.
Ngisho noma wazi ukuthi impendulo izoba nguyebo, ukuzwa umzali wakho ekusho kuyogcina umnyango wokukhulumisana uvulekile futhi kukwenze uzizwe ukhululeke ngokwengeziwe esikhathini esizayo lapho udinga ukuxoxa. Ngakho
kuzame! Ungase ugcine usuvumelana noTrina. Manje uneminyaka engu-24, uthi: Ngesikhathi ngixoxa nomama, ngikhumbula ngifisa sengathi sasingenayo leyo ngxoxo. Kodwa manje ngiyajabula ngokuthi umama wayengafihli lutho futhi
engagwegwesi. Kuye kwaba isivikelo sangempela!
64 intsha iyabuza
..................................................................................................
Ukukhula Okubaluleke Kunakho Konke
Ukukhula kwakho okubaluleke kunakho konke akuhileli
ubude bakho, ukuma, noma izici zobuso, kodwa kuwukukhula kwakho njengomuntungokwengqondo, ngokomzwelo futhi okubaluleke kakhulu, ngokomoya. Umphostoli uPawulu wathi: Ngesikhathi ngiseyingane, ngangikhuluma njengengane,
ngicabanga njengengane, ngisebenzisa ingqondo njengengane;
engizokwenza!
Njengoba ngikhulela ekubeni umuntu omdala, isici sobuntu
bami okudingeka ngisebenzela kuso yilesi
.................................................................................................................................
66 intsha iyabuza
Kuthiwani
uma
ngiyizonda
indlela
engibukeka
ngayo?
Ibala lesikhumba
Isisindo
Izinwele
Iphimbo
Abanye ochwepheshe
baxwayisa ngokuthi uma
uzincisha ukudla ukuze
wehlise isisindo, umzimba
ungase ucabange ukuthi
ubhekene nesimo
esibucayi, bese wehlisa
ijubane lokugayeka
kokudla, okuyosheshe
kukwenze uphinde
ukhuluphale!
70 intsha iyabuza
FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 10
ukuzincisha ukudla. Ngemva kokwelashwa izinyanga ezine ngenxa ye-anorexia, uMasami uthi: Lapho abantu bethi usungcono, ngivele ngicabange, Yingoba sengiyakhuluphala-ke. Ngalezo zikhathi, ngiye ngibalise, Ukube nje bengikwazi ukubuyela
esisindweni sami sangaphambiliesisindweni ebengiyiso ezinyangeni ezine ezedlule!
I-anorexia ingaqala ungahlosile. Intombazane ingase iqale
ukudla kancane ngendlela ebonakala ingenangozi, mhlawumbe
ukuze ithi ukuncipha kancane. Lapho isinyelele isisindo esifunayo, ayaneliseki. Njengoba izibuka esibukweni ingagculisekile,
ingase ithi, Ngisakhuluphele kangaka! Bese inquma ukuthi kufanele iphinde inciphe kancane. Ithi ukuncipha kancane futhi.
Iphinde inciphe kancane futhi. Iqala kanjalo-ke i-anorexia.
Uma unezimpawu ze-anorexia noma esinye isifo esiphathelene nokudla, kufanele uthole usizo. Thulula isifuba sakho kumzali noma omunye umuntu omdala omethembayo. Isaga seBhayibheli sithi: Umngane weqiniso ubonisa uthando ngaso
sonke isikhathi, futhi ungumfowabo womuntu ozalelwe isikhathi
sosizi.IzAga 17:17.
engizokwenza!
Ngingayinakekela kangcono impilo yami ngoku ..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
Kungani kufanele
ngigule kangaka?
Lapho usemusha, uzizwa uwumqemane.
Ukugula
okungamahlalakhona
kungakwenza uzizwe
sengathi usejele
kodwa iBhayibheli
linikeza ithemba
lokukhululwa
74
UDUSTIN, 22
Ngikhumbula ngikhala umama engigonile
ngemva kokuthola ukuthi ngase ngizohamba ngesihlalo
sabakhubazekile unomphela. Ngangineminyaka
engu-8 kuphela.
Nginesifo sokuwohloka kwemisipha. Ngiyagqokiswa, ngigezwe, ngifunzwe. Angikwazi nhlobo ukuphakamisa izandla. Noma kunjalo, ukuphila kwami bekulokhu kumatasa futhi kujabulisa, futhi
kuningi engibonga ngakho. Ngiya njalo ensimini futhi ngikhonza njengenceku ekhonzayo
ebandleni. Angikaze ngibe nomuzwa wokuthi
ukuphila kunzima. Uma sikhonza uJehova sihlale sinokuthile esingakwenza nesibheke phambili kukho. Ekugcineni, ngibheke phambili
emhlabeni omusha kaNkulunkulu lapho ngiyoqombola khona njengendluzele.
Isaya 35:6.
UTOMOKO, 21
UKATSUTOSHI, 20
Kungazelelwe ngivele ngihayize
kakhulu, ngemva kwalokho kulandele ukudlikiza, ngize
ngilimaze nezinto eziseduze kwami.
Ngaqala ukuba nesithuthwane lapho ngineminyaka eyisihlanu. Lesi sifo sike singihlasele izikhathi ezingu-7ngenyanga.
Kufanele ngiphuze imithi nsuku zonke futhi ngenxa yalokhu
ngiyashesha ukukhathala. Kodwa ngizama ukungazicabangeli
mina kuphela, ngizama ukucabangela nabanye. Ebandleni lethu kunezikhonzi zesikhathi
esigcwele ezimbili ezilingana nami eziye zangisekela kakhulu. Ngemva kokuphothula
esikoleni, ngandisa ingxenye yami enkonzweni. Isithuthwane siyimpi engiyilwa nsuku zonke. Kodwa lapho ngizizwa ngidangele, ngiyaqiniseka ukuthi ngiyaphumula. Ngakusasa
ngisuke sengingcono.
Kunzima ukuthola
inhlonipho yontanga uma bengakubheki
njengomuntu ovamile.
Ngingathanda ukudlala imidlalo, kodwa
angikwazi. Ngikhubazeke ebuchosheni futhi
ngisho nokuhamba kuyinkinga. Noma kunjalo, angigxili kulokho engehlulekayo ukukwenza. Izinto engikwazi ukuzenza ngiyazenza
impela nje, njengokufunda. EHholo LoMbuso yilapho ngikhululeka khona ngaphandle
kokwesaba ukuthi ngingase ngibhekwe kanjani. Kuyaduduza nokwazi ukuthi uJehova uthanda umuntu
enginguye ngaphakathi. Empeleni, angizibheki njengomuntu
okhubazekile. Ngizibheka njengomuntu onenselele eyengeziwe
nehlukile okufanele ayinqobe.
UMATTHEW, 19
UMIKI, 25
(Isukela ekhasini 74 )
akufaneleki lapho umuntu ephethwe isifo esingath sina. Kodwa amahlaya nobudlelwane obakhayo kungayiqabula ingqondo yakho kukhulise nesiso sakho sokuqhubeka uphila. Ngakho, cabanga ngezinto ongazenza ukuze ukuphila kwakho kujabulise ngokwengeziwe. Khumbula, injabulo iyimfanelo evela kuNkulunkulu, iyingxenye yezithelo zomoya kaNkulunkulu. (Galathiya 5:22) Lowo moya ungakusiza ukuba ukhuthazelele ukugula
UBUWAZI . . .
unesilinganiso esithile senjabulo.
IHubo 41:3.
Ukugula noma
ukukhubazeka kwakho
Zibekele imigomo enengqoakusona isijeziso esivela
ndo. IBhayibheli lithi: UkuhlakakuNkulunkulu. Kunanipha kukwabanesizotha. (IzAlokho, kuwumphumela
ga 11:2) Ukuba nesizotha kuwokungapheleli sonke
esikuzuze njengefa
yokusiza ukuba ungabi onganaku-Adamu.Roma 5:12.
ki noma ozidabukela ngokweqile. Ngokwesibonelo, uma impilo
ikuvumela, ukuvivinya umzimba ngendlela efanele kungakwenza uzizwe ungcono. Kungakho izikhungo zokwelapha ngokuvamile ziba nesimiso sokuvivinya umzimba seziguli ezisencane.
Ezimweni eziningi, ukuzivivinya okufanele akugcini nje ngokusiza umzimba ululame ngokushesha kodwa futhi kukusiza ukuba
uhlale unethemba. Iphuzu liwukuthi, hlolisisa isimo sakho ngobuqotho futhi uzibekele imigomo enengqondo.
Funda ukusebenzelana nabanye. Kuthiwani uma abanye
besho okuthile okungenangqondo ngesimo sakho? IBhayibheli lithi: Unganikeli inhliziyo yakho kuwo wonke amazwi abantu abangase bawakhulume. (UmShumayeli 7:21) Ngezinye
izikhathi indlela engcono kakhulu yokubhekana nenkulumo enjaICEBISO
lo ukumane uyizibe. Noma, ungase uyikhalime inkulumo enjalo.
Ulwazi lunciphisa
Ngokwesibonelo, uma abanye
ukwesaba okudalwa
ukungazi. Ngakho funda
bengakhululeki uma benawe ngeokuningi ngangokunonxa yokuthi uhamba ngesihlalo
kwenzeka ngesimo
sabakhubazekile, zama ukubenza
sakho. Buza udokotela
bakhululeke. Ungase uthi: Hleze
wakho imibuzo eqondile
niyazibuza ukuthi kungani ngiseuma kunokuthile
ongakuqondi.
benzisa isihlalo sabakhubazekile.
Ningathanda ukwazi?
Ungapheli amandla. Lapho
ebhekene nokuhlupheka okukhulu, uJesu wathandaza kuNkulunkulu, wamethemba futhi wagxila ekusaseni lakhe elijabulisayo kunasebuhlungwini ayebhekene nabo. (Hebheru 12:2) Wafunda ezintweni ezinzima ezamehlela. (Hebheru 4:15, 16; 5:7-9)
Walwamukela usizo nesikhuthazo. (Luka 22:43) Wanaka kakhulu inhlalakahle yabanye kunosizi lwakhe.Luka 23:39-43;
Johane19:26, 27.
UJehova Uyakukhathalela
Kungakhathaliseki ukuthi ubhekene nabuphi ubunzima,
akufanele nanini ucabange ukuthi uNkulunkulu ukubheka njengongabalulekile. Kunalokho, uJehova ubheka abantu abalwe-
80 intsha iyabuza
FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 13
13
engizokwenza!
Ukuze ngigcine umbono wami umuhle naphezu kokugula
noma ukukhubazeka, ngizo .................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Ngokweyoku-1 Korinte 10:13, uJehova ngeke asivumele sithwale okungaphezu kwamandla ethu. Ngicabanga ukuthi uma
uMdali wami eqiniseka ukuthi ngingakwazi ukuphila nalolu vivinyo, ngingubani-ke mina ukuba ngiphikisane naye?
Uma Othile Omaziyo Egula
Kuthiwani uma wena uphile saka, kodwa kunothile omaziyo
ogulayo noma okhubazekile? Ungamsiza kanjani? Okubaluleke kakhulu ukuba ubonise uzwela nobubele besisa. (1 Petru
3:8) Zama ukusiqonda isimo abhekene naso. Zama ukuzibeka ezicathulweni zakhe kunokuba ubheke izinto ngendlela yakho. UNina, owazalwa enesifumbu, uthi: Ngenxa yokuthi umzimba wami mncane futhi ngihamba ngesihlalo sabakhubazekile,
abanye abantu bakhuluma nami sengathi bakhuluma nengane,
okungiphatha kabi. Kodwa abanye benza umzamo wokuhlala
phansi ukuze sixoxe, lokhu kusenza sikwazi ukuxoxa sibhekene
emehlweni. Kungijabulisa ngempela lokho!
82 intsha iyabuza
IZINGUQUKO EKUPHILENI
imizwa yami
83
OKUPHATHELENE
NABANGANE
O Kubaluleke kakhulu
Ukuthola kulula yini O Yebo
ukwakha abangane? O Cha
Unaye umngane O Yebo
osondelene O Cha
naye
kakhulu?
Iyiphi imfanelo ongathanda
kakhulu ukuba umngane
abe nayo?
................................................
IBhayibheli lithi umngane
weqiniso ubonisa uthando ngaso sonke isikhathi, futhi ungumfowabo womuntu ozalelwe isikhathi sosizi. (IzAga 17:17) Naloke uhlobo lomngane oludingayo wena! Kepha kungaba lukhuni
ukwakha abangane, ukubagcina
kona kungaba nzima nakakhulu. Ungalwakha futhi ululondoloze kanjani uhlobo oluhle kakhulu
lwabangane? Cabanga ngamacebiso asezahlukweni 9-12.
85
Ngingabhekana
kanjani nesizungu?
Usuku oluhle namuhla futhi awuhlele kwenza lutho. Kodwa bonke abanye abangane bakho bahlele
okuthile. Bazikhiphile. Baphinde bakushiya namanje! Kubuhlungu ukungamenywa, kodwa okukushoyo kubuhlungu nakakhulu. Uyacabanga,
mhlawumbe kukhona
okungalungile ngami.
Yini ndaba kungekho
muntu ofuna ukuchitha isikhathi nami?
Ungawuvala umhosha
okwehlukanisa nontanga
Omunye udade ongumKristu wayezama ukungenza umngane wakhe, kodwa kwadlula isikhathi
ngingamvumeli. Ekugcineni lapho ngivuma, ngazizwa ngiyisiwula! Usengomunye wabangane bami
abakhulu kakhulu engake ngaba nabo, nakuba
emdala kimi ngeminyaka engu-25!
UMarie
88 intsha iyabuza
FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO 8
mothewu noPawulu. (Ruthe 1:16, 17; 1 Samuweli 18:1; 1 Korinte 4:17) Khumbula nokuthi engxoxweni kuyanikezelwana,
awukhulumi wedwa. Abantu bayabathanda abantu abayizilaleli
ezinhle. Ngakho uma unamahloni, khumbulaakudingeki kukhulume wena wedwa!
Bhala phansi amagama abantu ababili abadala ongathanda
ukubazi kangcono. ................................................................
..................................................................................................
Kungani ungayi komunye walaba bantu obabhale ngenhla uyoqala ingxoxo nabo? Uma ucinga amathuba okuxoxa
nabo bonke abazalwane, ngeke uzizwe unesizungu kakhulu.
1 Petru 2:17.
Umhosha 3: Ukuziphatha okungathandeki. Umuntu
ongusiyazi uhlale elungele ukuthuka, ukubhuqa, noma ukwehlisa abanye. Bese kuba khona umuntu ozithandelayo nje ukuphikisa nokuphoqelela imibono yakhe kwabanye. Njengoba elunge ngokwedlulele, usheshe amgxeke umuntu ongavumelani
nezindinganiso zakhe. (UmShumayeli 7:16) Cishe awuthandi
ukuba nabantu abanjalo! Kungenzeka yini kodwa ukuthi umhosha uvuleke nje ngoba uwena oziphatha kanjalo? IBhayibheli lithi: Isiwula sikhuluma amazwi amaningi, lithi futhi lapho kukhona amazwi amaningi asiphuthi iseqo.UmShumayeli 10:
14; IzAga 10:19.
Ibhuloho: Hlakulela uzwela. (1 Petru 3:8) Ngisho noma
ungavumelani nombono womunye, yiba nesineke umvumele
akhulume. Gxila emaphuzwini
enivumelana ngawo. Uma unomuzwa wokuthi kumelwe umphikise kokuthile, mphikise ngomoya omnene nangesu lokungacunuli.
Khuluma nabanye ngendlela
ICEBISO
ongathanda kukhulunywe ngayo nawe. Iseluleko seBhayibheli sithi qhubekani nenza zonke izinto ngaphandle kokububula nokuphikisana. (Filipi 2:14) Ukuxabana nokugconana okungadingekile kanye nokuthuka abanye noma ukubagxeka ngoba
wena uzibona ulungile kumane kubaqhelise abantu. Bayokuthanda ngokwengeziwe uma amazwi akho ngaso sonke isikhathi
enomusa.Kolose 4:6.
Kungakhathaliseki Ukuthi Kwenzekani?
Ngemva kwalokhu kuzihlola kafushane, hleze uyazibona
izindlela ezithile ongakha ngazo amabhuloho okuwela umhosha okungenzeka wakhekile phakathi kwakho nabanye. Noma
kunjalo, kufanele ungazikhohlisi. Ungalindeli ukuba bonke abantu bakuthande. UJesu wathi abanye babeyozonda ngisho
engizokwenza!
Umhosha omkhulu engibhekana nawo ukuthi
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
10
Kungani umngane
wami angiphatha kabi?
UKerry wayengumngane wami omkhulu. Ngangimlanda ngemva komsebenzi zonke izinsuku ngoba wayengenayo imoto. Kodwa ngasheshe ngaba nomuzwa wokuthi
udlala ngami.
Wayeye angene emotweni ekhuluma kumakhalekhukhwini noma ebhala imiyalezo kuwo.Wayengangibongi
ngokumgibelisa, futhi wayeka ukukhipha imali kaphethiloli. Izingxoxo zakhe nazo zazingakhi. Ngazicasukela kakhulu ngokumyeka isikhathi eside kangaka!
Ngelinye ilanga ngamchazela ngomusa ukuthi ngangingeke ngisakwazi ukumlanda ngemva komsebenzi. Kusukela lapho, akaphindanga wafuna ukuzihlanganisa nami
okungiqinisekisa ngokwengeziwe ukuthi ubungane bethu wayebuthanda ngenxa yalokho eyangakuthola kimi.
Kubuhlungu ngempela!UNicole.
93
Konakalaphi?
Sonke siyawenza amaphutha. Ngakho kulindelekile ukuba
umngane wakho enze noma asho okuthile okukuphatha kabi.
Iqiniso liwukuthi zikhona izikhathi ezimbalwa oye waphatha
kabi ngazo abanye nawe. (UmShumayeli 7:22) Sonke asiphelele futhi sizozwisana ubuhlungu ngezinye izikhathi, kusho
intombazane okuthiwa uLisa. Ngokuvamile, ukungezwani okuncane okudalwa ukungaboni ngaso linye kungaxazululwa ngengxoxo emfushane.
Kodwa kwezinye izimo, ukwehlukana kwabangane akubangwa isenzo esisodwa, kubangwa ukuqaphela ukuthi nobabili anisafani ngendlela enanicabanga ukuthi nifana ngayo. Khumbula, njengoba ukhula, izinto ozithandayo ziyashintshakuba njalo nakumngane wakho. Yini ongayenza lapho uba nomuzwa wokuthi wena nomngane wakho niyaqhelelana?
Indlela Yokulungisa
Ubungane
Kwake kwenzeka wadatshukelwa impahla yokugqoka oyithandayo? Wenzenjani? Wayilahla? noma wayithunga? Akungabazeki ukuthi
kwaxhomeka ekutheni idabuke
kangakanani nokuthi uyithanda kangakanani. Uma wawuyithanda ngempela, cishe wafuna izindlela zokuyilungisa. Ezimweni eziningi, kunjalo nangobungane osebonakele. Okuningi
kuxhomeke kulokho okwenzekile nokuthi ubuthanda kangakanani lobo bungane.1
Ngokwesibonelo, uma umngane wakho ekhulume kabi
noma ekuphathe ngendlela engenamusa, ungase ukwazi
ukwemboza leyo nkinga ngokulandela iseluleko seHubo 4:4:
Khuluma ngenhliziyo, phezu kombhede wakho, kodwa uthule.
Ngakho, ngaphambi kokuba ubuqede ubungane, cabangisisa.
Ingabe akwenzile ukwenze ngenhloso? Uma ungaqiniseki, kungani ungaphethi ngokuthi ubengahlose bubi? Ezimweni eziningi ungaluvumela uthando lweUBUWAZI . . .
mboze izono eziningi.1 Petru
4:8.
Abantu abanobungane
Ungase uhlole nokuthi ube
obuhle banikezana
nesandla yini nawe kule nkinga.
ithuba lokuba omunye
enze izinto azithandayo.
Ngokwesibonelo, uma umngane
(IzAga 25:17) Ngakowakho edalula imhlo, kungenzelunye uhlangothi, ukuba
ka yini ukuthi kwakungahlakaninesikhwele ngokweqile
phile ngawe kwasekuqaleni ukungomngane wakho
kanye nokufuna ukuba
methwesa leyo mhlo? Omunye
1 Abanye abangane abakufanelekele ukugcinwa eduze. Kunjalo ngokukhethekile uma ukuziphatha kwabo kungasamfanele
umKristu.1 Korinte 5:11; 15:33.
FUNDA OKWENGEZIWE NGALESI
SIHLOKO EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 88
95
engizokwenza!
Lapho kudingeka ngikhulume nomngane wami mayelana
nokuthile akwenzile okungiphathe kabi, ngingaqala ngokuthi
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
ISIBONELO ESIHLE
ULidiya
Nakuba esanda kuba yikholwa, uLidiya uthatha isinyathelo kuqala abonise umoya wokungenisa izihambi kuPawulu nabangane bakhe. (IzEnzo16:14, 15) Umphumela uba ukuthi uthola ilungelo lokuba nobudlelwane nalaba bafundi.
Ngemva kokudedelwa kukaPawulu noSila ejele, bashonaphi?
Baphindela emzini kaLidiya!IzEnzo16:40.
NjengoLidiya, ungasithatha yini isinyathelo kuqala sokwazi abanye? Ungakwenza kanjani? Qala kancane kancane. Zama ukukhuluma nomuntu oyedwa ngesikhathi. Ungase uzenzele umgomo wokuqala ingxoxo nomuntu oyedwa
njalo uma usemhlanganweni wobuKristu. Zama ukumomotheka. Uma ungazi ukuthi kufanele uthini, buza imibuzo
noma usho okuthile ngawe. Yiba isilaleli esihle. Ngokuhamba kwesikhathi, kungase kube lula ukukhuluma okwengeziwe. Ngokuvamile abantu basabela kahle emazwini aqotho nanomusa futhi ajabulisayo. (IzAga 16:24) Ngenxa yobuntu
bakhe obunobungane kanye nomoya wokungenisa izihambi,
uLidiya wabusiswa ngabangane abahle. Nakuwena kuyokwenzeka okufanayo uma ulingisa isibonelo sakhe!
97
98 intsha iyabuza
11
Kuthiwani ngobungane
kuyi-Internet?
O Emihlanganweni
yebandla
BHEKA impendulo yakho yombuzo wokuqala. Ingabe uphawule ukuthi uthanda ukukhuluma nabantu nge-computer esikhundleni sokukhuluma nabo ubuso nobuso? Uma kunjalo, awuwedwa. Intsha eningi isebenzisa i-Internet ukuze iqale futhi ilondoloze ubungane. Kumnandi kabi ukwazi ukuthi ungaxoxa nabantu emhlabeni wonkeabantu obungenakuhlangana nabo ngenye indlela, kusho intokazi okuthiwa u-Elaine. UTammy oneminyaka engu-19 ubudala, uveza obunye ubuhle. Ungalawula
indlela abantu abakubheka ngayo. Lapho nikhuluma ubuso nobuso, uma bengakwamukeli, akukho lutho ongalwenza ngakho.
Manje bheka izimpendulo zakho zombuzo wesibili nowesithathu. Ungamangali uma ukuthola kulula ukuxoxa nofunda
nabo ekilasini kunamaKristu oba nawo emihlanganweni yebandla. Esikoleni, usethubeni elihle lokuthola abantu ababhekana
nezinto obhekana nazo, kusho uJasmine oneminyaka engu-18.
Lokho kungase kwenze kube lula nakakhulu ukuxoxa nabo.
99
Ngemva kokucabangela lezi zici ezingenhla, kungase kubonakale kulula ukuba ufune ukuxoxa nofunda nabo esikoleni
nge-Internet. UTammy uyavuma ukuthi wakwenza lokho isikhathi esithile. Bonke engangifunda nabo babekhuluma kuyi-Internet, futhi ngangingafuni ukusala ngaphandle.1 UNatalie, oneminyaka engu-20, waba nengosi ye-Internet ukuze athintane
nabangane. Uthi: Ubuchwepheshe buyathuthuka. Kuba nezindlela ezintsha zokuxhumana. Lena ngenye yazo futhi ngiyayithanda.
Ukuhlola Izingozi
Kuyiqiniso ukuthi kwabanye kulula ukwakha nokulondoloza ubungane nge-Internet. I-Internet ikunikeza ukuzethemba
okuthile obungeke ukuthole ngenye indlela, kusho uNatalie.
UTammy uyavuma. Uthi: Uma unamahloni, ukukhuluma ngeInternet kukunikeza ithuba lokuhlela kahle ozokusho.
Kodwa zikhona izingozi zokuxoxa nge-Internet, futhi kungaba ubuwula ngawe ukuzishaya indiva. Nasi isibonelo: Ubungahamba yini uvale amehlo emigwaqweni esendaweni eyingozi?
Kungani-ke pho uphuma ungena kuyi-Internet ngaphandle kokunaka izingozi?
Cabanga ngezingozi zokuzama ukuthola abangane
kuyi-Internet. Kulula kakhulu ukuthola abantu abangenasimilo, kusho u-Elaine, oke
wakujabulela ukuxoxa nabantu angabazi kuyi-Internet.
Uyanezela: Ngezinye izikhaUBUWAZI . . .
thi kudlula imizuzu embalwa
Umuntu ohlose okubi
nje bese othile esho into eyiudinga imininingwane
chilo noma abuze imibuzo enjeembalwa kuphela
ngokuthi: Uke walala nomuangayithatha kuyintu? Uyabenza yini ubulili ngoInternet ukuze akuthole
mlomo? Abanye baze bacele
izinto ezinjengesibongo
sakho, igama lesikole
ukuxoxa nawe ngobulili kuyi-Insakho kanye nenombolo
ternet.
yakho yocingo.
Ngakolunye uhlangothi, kungenzeka yini ukuthi uwena ohla lokho oyikho lapho ukuyi-Internet? Ngangiqala izingxoxo nabantu bese ngiziveza nginobuntu obuhambelana nalokho abakushoyo, kusho u-Abigail, owayevakashela izingosi zengevu.
Intombazane
enguLeanne yasebenzisa enye indlela yokukhohlisa. Ithi: Ngangivame ukuxoxa nomfana wasebandleni
eliseduze kuyi-Internet.
Ubungahamba yini uvale
amehlo emigwaqweni
esendaweni eyingozi?
Kungani-ke pho ungena
kuyi-Internet ngaphandle
kokunaka izingozi?
Ngokushesha sase sitshelana imizwa yethu yothando. Ngangisivala isithombe sakhe kuyi-computer lapho abazali bami bedlula, ngakho babengazi ukuthi kwenzekani. Angikholwa ukuthi
babeke bacabanga ukuthi kungenzeka ukuba indodakazi yabo
eneminyaka engu-13 ubudala ibhalela umfana oneminyaka
engu-14 izinkondlo zothando. Akuzange kuke ezingqondweni
zabo.
Ukuhlala Uphephile
engizokwenza!
Ngisa ukunciphisa isikhathi engisichitha kuyi-Internet
sibe.......................... isonto ngalinye, futhi ukuze ngifeze
lokhu ngizo .................................................................................................................................
.................................................................................................................................
12
Yini engalungile
kangaka ngenhlebo?
Ngake ngaya emcimbini othile, kwathi
ngakusasa kwezwakala amahemuhemu okuthi
ngilale nomfana othile lapho. Kwakungamanga
aluhlaza cwe!ULinda.
Ngezinye izikhathi ngiye ngizwe kuthiwa
ngithandana nothileumuntu engingamazi
kwakumazi! Abantu abaningi abahlebayo
abazihluphi ngokuhlola amaqiniso.UMike.
ume nse. Uma uqaphile, uyakubona okungaphambili bese wenza okudingeka ukwenze.
Kungokufanayo nangengxoxo. Ngokujwayelekile uyakwazi ukubona uma isijikela ekubeni inhlebo elimazayo.
Yini engalungile kangaka ngenhlebo? 107
engizokwenza!
Esikhathini esizayo uma ngilingekela ukusakaza inzwabethi,
ngizo.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Yiqiniso, asikho isizathu esenza ifaneleke inhlebo elimazayo. Noma kunjalo, ukusabela ngamawala yikona okungona idumela lakho kunalokho okushiwo ngawe! Kungani-ke ungabheki isimo ngombono owasiza uRenee? Uthi: Ngiye ngiphatheke
kabi lapho umuntu ekhuluma kabi ngami, kodwa ngizama ukukubheka ngombono obanzi. Ngesonto elilandelayo cishe bayobe sebekhuluma ngomunye noma ngokunye.1
Ngakho, yiba nekhono lokujika ingxoxo ingabi inhlebo elimazayo. Lapho futhi kukhulunywe kabi ngawe, bonisa ukuvuthwa ngokungasabeli ngamawala. Vumela imisebenzi yakho
emihle ikukhulumele. (1 Petru 2:12) Uma wenza kanjalo, uyoba
nesandla ekulondolozeni ubuhlobo obuhle nabanye futhi uyohlale unokuma okuhle noNkulunkulu.
1 Kwezinye izimo, kungase kube ukuhlakanipha ukuthola indlela engacunuli yokukhuluma nomuntu ohlebe ngawe. Kodwa ezimweni eziningi, akudingeki kwakudingeka lokho ngoba uthando lumboza izono eziningi.1 Petru 4:8.
UCABANGANI?
OKUPHATHELENE NABANGANE
imizwa yami
111
ISIKOLE
NONTANGA
O Yebo
O Cha
O Yebo
O Cha
O Yebo
O Cha
Ungase ucabange, Uma ngingasinda esikoleni, ngingasinda yonk indawo! Futhi likhona iqiniso kulokho. Phela isikole sifana nenkundla okuvivinywa kuyo ukuthi uqine kangakanani ngokwengqondo, ngokomzwelo nangokomoya.
Ungayithola kanjani imfundo efanele kodwa ungangcoliswa
izimo zengqondo zontanga abangaphili ngezimiso zikaNkulunkulu? Izahluko 13-17zizokusiza uthole amakhono owadingayo.
112
13
Ngingenza
kanjani
kangcono
esikoleni?
ZIBONE ngeso lengqondo uvaleleke ehlathini elicinene elimnyama. Konke ukukhanya kwelanga kusithwe izihlahla ezinde
eziminyene. Njengoba uzungezwe uhlaza oluminyene, awukwazi kunyakaza. Ukuze uphume, kumelwe uvule indlela ngobhushu.
Abanye bangathi ukufunda esikoleni kuyefana nalesi simo
esichazwe ngenhla. Esikoleni nakhona uvaleleke ekilasini usuku lonke bese uxinwa umsebenzi wesikole ebusuku. Ingabe uzizwa kanjalo? Emgqeni ongezansi, bhala isifundo osithola sinzima kunazo zonke.
..................................................................................................
Mhlawumbe abazali bakho nothisha bakukhuthaze ukuba wenze okwengeziwe kulesi sifundo. Uma kunjalo, abazami ukukuhlupha! Bamane nje bafuna wenze okusemandleni akho. Yini-ke ongayenza uma kukukhathaza ukwenza lokho abakufunayo kuze kuthi shiya phansi? Uma unamathuluzi
afanele, ungayivula indlela kuleli hlathi. Yimaphi lawo mathuluzi?
Ithuluzi 1: Isimo sengqondo esihle ngokufunda. Kunzima ukuba nomdlandla wokwenza kahle esikoleni uma
ungakuthandi ukufunda. Ngakho zama ukuba nombono obanzi. Umphostoli uPawulu ongumKristu waloba: Umuntu olimayo kufanele alime ngethemba nomuntu obhulayo kufanele abhule ngethemba lokuba
adle.1 Korinte 9:10.
UBUWAZI . . .
Kungase kungabi lula ukuUkukopela kungakwenza
bona inzuzo yokulima (ukuseungabe usethenjwa futhi
benza ngendlela ehlelekile nenezinga lakho lokuqonda
nenjongo) ezifundweni eziumsebenzi wesikole ngeke
lithuthuke. Ngaphezu
thile. Ngani? Ngoba akuzokwakho konke, kulimaza
na zonke izifundo ozifundaubuhlobo bakho noNkuluyo ezingabonakala zidingeka
nkulu.IzAga 11:1.
okungenani hhayi manje.
Noma kunjalo, ukufunda
Ukufunda esikoleni
kungafana nokuvula indlela
ehlathini elicinenekodwa
kokubili kungenzeka
ngamathuluzi afanele
izifundo ezihlukahlukene
kuyokwenza uwuqonde
kangcono umhlaba ophila kuwo. Kuyokusiza ukuba ube yizinto zonke kubantu bazo zonke izinhlobo, kukunikeze ikhono
lokuxoxa nabantu bezizinda ezihlukahlukene. (1 Korinte 9:22) Okungenani-ke kuyolola ikhono lakho lokucabangaokuyinto eyokusiza nakanjani
kamuva.
Ithuluzi 2: Umbono omuhle ngamakhono akho. Isikole singembula iziphiwo obungazi ukuthi unazo. UPawulu wabhalela uThimothewu: Vuthela njengomlilo isipho sikaNkulunkulu esikuwe. (2 Thimothewu 1:6) Ngokusobala, uThimothewu wayekade enikezwe inkonzo ethile ekhethekile ebandleni lobuKristu; yize kunjalo, ngisho nekhono ayelinikwe uNkulunkuluisipho sakhekwakudingeka lithuthukiswe ukuze lingahlali liqubile noma liphuphe. Kuyavunywa, amakhono
akho ezintweni zesikole awuwanikiwe uNkulunkulu ngokuqondile. Noma kunjalo, iziphiwo zakho azifani nezabanye. Isikole singakusiza uthole amakhono obungazi ukuthi unawo futhi
uwathuthukise.
Musa ukuzibizela ukufeyila ngokucabanga ukuthi ngeke
neze uthuthuke. Lapho uhlaselwa imicabango engemihle nga116 intsha iyabuza
FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 18
18
(UmShumayeli 3:1, 4; 11:9) Ngakho, cishe njengeningi lezingane, nawe ufuna ukuba nesikhathi sokuzilibazisa.1 Kodwa umShumayeli 11:4 uyaxwayisa: Obheka umoya ngeke
ahlwanyele mbewu; nalowo obheka amafu ngeke avune. Sifundani kulokhu? Tadisha kuqala, bese uyadlala. Ungakhathazekiungasithola isikhathi sako kokubili!
Usizo Ngomsebenzi Wakho Wesikole
Kuthiwani-ke kodwa uma unomsebenzi omningi wesikole? Mhlawumbe uzizwa njengoSandrine oneminyaka engu-17,
owathi: Ngichitha amahora amabili kuya kwamathathu ngenza umsebenzi wesikole ekhaya kanye nangezimpelasonto.
1 Ukuze uthole ukwaziswa okwengeziwe ngokuzilibazisa, bheka iNgxenye 8 yale
ncwadi.
engizokwenza!
Emsebenzini wami wesikole olandelayo, ngisa ukuthola
u-
kulesi sifundo:
..........................................................................................................................
Ngizolwela ukuthuthuka kulesi sifundo ngokwenza
okulandelayo:
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
Thatha amakhefu. Uma uzwa ukuthi ingqondo yakho isiqala ukuzulazula, thatha ikhefu
elincane. Kodwa buyela kuwona ngokushesha ngangokunokwenzeka.
Zethembe. Khumbula, umehluko phakathi
komfundi ophumelelayo nongaphumeleli
udalwa indlela umfundi azimisele ngayo,
hhayi izinga lokuhlakanipha kwakhe. Ungaphumelela esikoleni. Yenza umzamo, uzowuthola umvuzo.
14
Ngingazivikela
kanjani esikoleni?
Phawula okulandelayo ngokuthi iqiniso noma amanga:
IZIGIDI zentsha exhashazwa esikoleni nsuku zonke zihlala zisovalweni. URyan osemusha uthi: Uhambo lwemizuzu engu-15
ngebhasi lwangihlukumeza lwaze lwabonakala ludonsa amahora amaningi njengoba ababengihlupha babengithuka bese bengishaya. Enye intsha ihlukunyezwa ngokobulili. U-Anita
osemusha uthi: Umfana othile odumile wangivalela ekhoneni ephasishi wayeseqala ukungithinta ngendlela engafanele.
Ukumtshela ngomusa ukuba angiyeke akuzange kusize. Wayecabanga ukuthi ngiyadlala.
Enye intsha ihlukunyezwa efunda nabo ngisho nakuyi-Internet. Ingabe nawe uyaxhashazwa? Uma kunjalo, yini ongayenza
ngalesi simo esinzima? Kuningi! Kodwa okokuqala, ake sihlukanise okungamanga kokuyiqiniso ngokuhlaziya lokho okushiwo
ekuqaleni kwalesi sahluko.
1. Amanga. Iziqhwaga eziningi zilwa ngamazwi hhayi ngezibhakela. Ukusongela, izinhlamba, ukubhuqa nokudelela kungaba izindlela zokuhlukumeza.
2. Amanga. Ngisho nokuncoma okugigiyela ebulilini,
ihlaya elingcolile, noma ukubuka
omunye sakumkhanuka kungaba
UBUWAZI . . .
ukuhlukumeza ngokobulili.
Ukugqoka imibala ya3. Iqiniso. Iziqhwaga noma
maqembu ezigelekeqe
abahlukumezi kungaba abafana
noma ezinye izinto ezinoma amantombazane.
wehlukanisa kwamanye
kungakwenza uhlase4. Amanga. Ungakwazi ukulwe. Owayeyilungu leqethatha izinyathelo zokunqambu lezigelekeqe uthi:
nda ukuhlukunyezwa. Ake sibone
Uma umuntu egqoka
ukuthi kanjani.
njengomunye wethu ko-
Indlela Yokunqoba
IsiqhwagaNgaphandle
Kokusebenzisa Isibhakela
Ezinye iziqhwaga zifuna ukukuchukuluza ukuze nje zibone ukuthi uzokwenzani. Kodwa
FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 18
18
isiqhwaga ngokuvamile singumuntu ongazethembi, okhungathekile, noma ngisho okhathazeke kakhulu. Kungesizathu esihle iBhayibheli lithi: Owephuza ukuthukuthela ungcono kunendoda enamandla.IzAga 16:32.
Zivikele. Uma isimo sibonakala singalawuleki, kungase kudingeke uthole indlela yokubaleka. IzAga 17:14 zithi: Ngaphambi kokuba kuqhume ingxabano, hamba. Ngakho uma kubonakala sengathi kuzoliwa, hamba noma ubaleke. Uma kungenakwenzeka ukuba ubaleke, kungase kudingeke uzivikele nganoma iyiphi indlela ongase uzivikele ngayo.
Sibike. Abazali bakho banelungelo lokwazi okwenzekayo.
Bangakunikeza namacebiso amahle. Ngokwesibonelo, bangase
basikisele ukuba ukhulume nothisha othile ngale ndaba. Qiniseka ukuthi abazali bakho nothisha bangayisingatha ngokuhlakanipha indaba ukuze bangakwandiseli izinkinga.
Liyini iphuzu? Isiqhwaga ngeke siphumelele uma usabela
ngendlela esingayilindele. Ngakho, musa ukusivumela sikucasule. Kunalokho, lawula isimo ngokusebenzisa ukusikisela esisanda kuxoxa ngakho.
indlela yokuvimbela
ukuhlukunyezwa ngokobulili
Ungadlali ngothando. Ukudlala ngothando kuwukuzicelela ukuhlukunyezwa. IBhayibheli liyabuza, Ungawabuthela
yini amalahle esifubeni sakho kodwa izingubo zakho zingashi? (IzAga 6:27) Iqiniso liwukuthi, ukudlala ngothando kuwukudlala ngomlilo.
Qaphela abantu ozihlanganisa nabo. Kuyothathwa
ngokuthi izimiso ophila ngazo zifana nezabangane bakho.
Intombazane esencane okuthiwa uCarla, ithi, Uma ujwayelene nabantu abakwamukelayo noma abakuthandayo ukweshelwa, nawe uzohlukunyezwa.1 Korinte 15:33.
Qaphela indlela ogqoka ngayo. Izingubo ezingenasizotha ziwuphawu olucacile lokuthi uhahela ukunakwa abobulili obuhlukilefuthi bazokunaka.Galathiya 6:7.
Ungafihli ukuthi ungumKristu. Uma uzifihla, akekho
oyolindela ukuba uphile ngezimiso zobuKristu.Mathewu
5:15, 16.
engizokwenza!
Uma umuntu engidelela noma engisukela, ngizo ..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
Tshela umuntu
okuhlukumeza
ngokobulili ukuba
ahlukane nawe!
15
Ngingamelana kanjani
nokucindezela kontanga?
Kuningi obhekana nakho esikoleniukubhema, izidakamizwa nobulili. Uyazi ukuthi lokho izingane ezifuna
ukwenze kuwubuwula. Kodwa kuka isikhathi lapho uba
nomuzwa wokuthi ngeke usakwazi ukuhlehla.U-Eve.
KUNGOKWEMVELO ukufuna ukwamukeleka kwabanye. Yingakho ontanga bephumelela ukukucindezela. Ngokwesibonelo, uma ukhuliswa njengomKristu, uyazi ukuthi izinto ezifana
nobulili ngaphambi komshado nokusebenzisa kabi utshwala azilungile. (Galathiya 5:19-21) Kepha iningi lontanga yakho lifuna
uzenze nalo lezi zinto. Ingabe liye lacabanga ngazo, labe selinquma ukuzenza? Cishe akunjalo. Imvamisa yabo isuke ivume128 intsha iyabuza
isekude inkinga. Ngokwesibonelo, phambi kwakho ubona idlanzana lofunda nabo libhema. Angakanani amathuba okuthi bangase bakunike ugwayi? Ngokuyilindela le nkinga, uyokulungela ukuyigwema noma ukubhekana nayo.
2. Cabanga. (Hebheru 5:14) Ungase uzibuze, Ngiyozizwa
kanjani ngokuhamba kwesikhathi uma ngilandela umshungu?
Yiqiniso, ontanga bangase bakwamukele okwesikhashana. Kodwa uyozizwa kanjani kamuva lapho usunabazali bakho noma
amanye amaKristu? Ingabe uzimisele ukudela ukuma okuhlanzekile noNkulunkulu ukuze nje ujabulise ofunda nabo?
3. Nquma. (Duteronomi 30:19) Zonke izinceku zikaNkulunkulu kuyofanele nakanjani zikhethe phakathi kokwethembeka
nezibusiso zako, nokungathembeki nemiphumela yako ebuhlungu. Amadoda afana noJosefa, uJobe, noJesu akhetha kahle,
kanti uKhayini, u-Esawu noJuda benza ukukhetha okubi. Manje
yithuba lakho lokuba unqume. Uzokwenzenjani wena?
4. Thatha isinyathelo. Ungase ucabange ukuthi lokhu yikho okunzima kunakho konke. Akunjalo! Uma ubusucabangile
ngemiphumela futhi wanquma, ukucacisa ukuthi umiphi kungaba lula ngendlela emangalisayofuthi kuzuzise. (IzAga 15:23)
Ungakhathazekiakudingeki uze ubashumayeze ngeBhayibheli ontanga. Ukumane wenqabe ngokuqinile kungase kwanele. Noma, ukuze ucacise ukuma kwakho okungaguquki, ungase
ukhethe ukuthi:
Ningangibali mina!
ICEBISO
Angizenzi izinto ezinjalo!
Kahleni, angithi niyazi ukuUkuze ube nesibindi
thi angikwenzi lokhu!
esengeziwe, funda okuhlangenwe nakho
Into esemqoka ukuba upheokunyathelisiwe kwezindule ngokushesha nangokuqinceku zikaJehova zosuku
niseka. Uma wenza kanjalo, uyolwanamuhla eziye zakumangala ukuthi ontanga yakho
melela ngempumelelo
bayoshesha kanjani ukukuyeka!
okulungile.
Kuthiwani-ke kodwa uma bekuchwensa? Ake sithi bathi, Iku-
FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE NGALE NDABA
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 99
engizokwenza!
Ngingalungiselela ukumelana nokucindezela kontanga ngoku .................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Isam
pula
kulindele
2
cabanga
Kuyokwenzekani uma
ngisivumela lesi silingo?
Ngiyodumaza uJehova
nabazali bami. Ngiyodliwa
unembeza. Kuyoba nzima
ukwenqaba esikhathini
esilandelayo.
3
nquma
Uma ngisivumela,
kuyobe kungoba
Angikuhlomele ngokwanele
ukubhekana nokucindezela
kontanga. Ngithanda
ukwamukelwa ontanga
kunokwamukelwa uJehova.
Kuyokwenzekani uma
ngimelana naso?
Ngingase ngigconwe noma ngibizwe ngamaganyana. Abanye
engifunda nabo bangase bangixwaye. Kodwa ngiyobe ngijabulisa uJehova, futhi ngiyoqina
ngokwengeziwe.
Ngiyomelana naso ngoba
Ngiyazi ukuthi kudumaza
uJehova futhi ukubhema
kungalimaza impilo yami.
4
thatha
isinyathelo
ukuchwensa kontanga
kwamukela
kuphebeza
Uqinisile. Vele
Ungadlali ngogwayi
ngiyawesaba ugwayi. wakho ngokuwunika
Angifuni ukungenwa
mina.
umdlavuza
wamaphaphu.
kubuyisela kuye
Ngiyabonga. Uyazi,
akukufanele
ukubhema!
PHAWULA: Suka ngokushesha kuleyo ndawo uma ontanga beqhubeka bekucindezela. Uma uqhubeka unabo, maningi amathuba okuba ube
upopayi wabo. Manje zigcwalisele elakho ishadi ekhasini elilandelayo.
Kulindele
Kop
is
le ha
kha li
si!
............................................................................
2
.............................................
cabanga
Kuyokwenzekani uma
ngisivumela lesi silingo?
.............................................
Kuyokwenzekani uma
ngimelana naso?
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
3
.............................................
nquma
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
4
thatha
isinyathelo
.............................................
Ngizo . . .
.............................................
.............................................
ukuchwensa kontanga
kwamukela
kuyephebeza
kubuyisela kuye
133
ISIBONELO ESIHLE
AmaHebheru
Amathathu
UHananiya, uMishayeli no-Azariya bami ethafeni laseDura,
eduze kwaseBhabhiloni. Bonke abantu ababazungezile bakhothamele isizemazema sesithombe. Naphezu kokucindezela
kontanga nosongo lwenkosi, lezi zinsizwa azishintshi. Ngenhlonipho kodwa ngokuqiniseka zitshela uNebukhadinezari
ukuthi ngeke zisishintshe isinqumo sazo sokukhonza uJehova.Daniyeli 1:6; 3:17, 18.
Lezi zinsizwa zazincane ngesikhathi zidingiselwa eBhabhiloni. Ukwethembeka kwazo zisencanengokwenqaba ukudla ukudla okwakungenzeka ukuthi kwenqatshelwe eMthethweni kaNkulunkulukwazihlomisela ukubhekana
nezinselele ezinzima kamuva ekuphileni. (Daniyeli 1:6-20) Zazizibonele ukuthi ukulalela uJehova kuyinkambo yokuhlakanipha. Ingabe nawe uzimisele ngendlela efanayo ukunamathela
ezindinganisweni zikaNkulunkulu naphezu kokucindezela kontanga? Uma ufunda manje usemusha ukulalela uJehova ezintweni ezingase zibonakale zincane, uyokuhlomela kangcono
ukuhlala uthembekile lapho usubhekene nezinselele ezinkulu
kamuva ekuphileni.IzAga 3:5, 6; Luka 16:10.
16
Ukuphila
okumbaxambili
ubani okumelwe
azi?
Ukuphuza utshwala
Ukuzihlanganisa nabantu abazali bakho
abababheka njengabangane ababi
BHEKA uhlu olusekhasini elandulele. Ingabe kulezi zinto zikhona ozenza abazali bakho bengazi? Uma zikhona, cishe
uyazi ukuthi okwenzayo akulungile. Ungase udliwe ngisho
nawunembeza. (Roma 2:15) Noma kunjalo, kwakucabanga
nje ngokutshela abazali bakho ngalokhu akujabulisi. Futhi lapho ucabanga ngemiphumela engase ilandele, ungase uzitshele ukuthi inengqondo le nkulumo, Lokho abazali bami
abangakwazi ngeke kubalimaze. Kodwa ingabe uyazi ukuthi
inkambo yakho ingase isho ukuthi uphila ukuphila okumbaxambili? Yini okungenzeka ikwenze waphila ngaleyo ndlela?
Ihuha Lokufuna Ukuzibusa
IBhayibheli lithi ekugcineni indoda iyoshiya uyise nonina. (Genesise 2:24) Kungokufanayo nangowesifazane. Kungokwemvelo ukuba ufune ukukhula, ukuzicabangela nokuzenzela izinqumo. Kodwa lapho abazali benqaba ukunikeza
imvume yokwenza izinto abacabanga ukuthi azihlakaniphile
noma azilungileenye intsha iyavukela.
Kuyavunywa, abanye abazali bangase babonakale benesandla esiqine kakhulu. Asizibuki izithombe zebhayisikobho, kukhononda intombazanyana egama layo linguKim.
Iyanezela, Ubaba usesenqabele ukulalela cishe yonke inhlobo yomculo! Njengoba iphila phakathi kwemingcele eyibheka njengengenangqondo, enye intsha iqala ukusa inkululeko enkudlwana ejatshulelwa ontanga bayo.
Intombazane egama layo linguTammy iveza esinye isizathu esenza abanye baphile ukuphila okumbaxambiliukufuna ukwamukelwa izingane abafunda nazo. Uyakhumbula:
Ngaqala ngokusebenzisa inkulumo engcolile esikoleni. Kwangenza ngazizwa ngifana nezinye izingane. Kamuva ngazama ukubhema. Futhi ngangiphuza utshwala ngize ngidakwe.
Ngase ngiqala ukujolangasese, ngoba abazali bami babenesandla esiqinile bengafuni ukuba ngithandane nothile.
nambili: Ngakhuliswa njengomunye woFakazi BakaJehova. Kodwa ngangikwesaba kakhulu ukugconwa. Wabhekana kanjani nokwesaba kwakhe? Uthi, Ngazama ukuba isilomo. Ngangiqamba amanga futhi ngenze izaba mayelana nokuthi kungani ngingazitholi izipho ngamaholide enkolo. Lapho uPete eseqale ukwenza izono ezincane, washeshe wahi
leleka ekuziphatheni okubi okungath sina.
Akukho Okufihliwe
Ukuphila ukuphila okumbaxambili akuyona into entsha.
Amanye ama-Israyeli asendulo nawo azama ukwenza okufanayo. Kepha umprofethi u-Isaya wawaxwayisa: Maye kulabo abajula kakhulu ekuthukuseleni uJehova injongo, nalabo
abazenzo zabo zenzeke endaweni emnyama, kuyilapho bethi:
Ngubani osibonayo, ngubani owaziyo ngathi? (Isaya 29:15)
Ama-Israyeli akhohlwa ukuthi uNkulunkulu wayeyibona imisebenzi yawo. Ngesikhathi esifanele wawenza alandisa ngeziphambeko zawo.
Kungokufanayo nanamuhla. Ngisho noma ungase ubahlele abazali bakho ukuziphatha kwakho okubi, ngeke umhlele uJehova uNkulunkulu izenzo zakho. EyamaHebheru 4:
13 ithi: Akukho ndalo engabonakali emehlweni akhe, ko
dwa zonke izinto zze futhi zeUBUWAZI . . .
nekwe obala emehlweni aloUkudliwa unembeza
wo esiyolandisa kuye. Kusiza
kungaba usizo; kungenza
ngani-ke ukuhla? Khumbula,
umuntu alungise
ngeke umkhohlise uNkulunkuinkambo embi. Kodwa
umuntu ophikelela
lu ngokumane ushaye sengathi
esonweni ulimaza
uyamkhonza lapho usemihlaunembeza wakhe. Awube
nganweni engokwenkolo. UJeusazwela kuhle kwesihova uyazi uma abantu bemdukhumba esibhashuliwe
sase sidebezwa.
misa ngezindebe kodwa izinhli1 Thimothewu 4:2.
ziyo zabo zikude naye.Marku 7:6.
Uqaphelile yini ukuthi abantu abaphila ukuphila okumbaxambili bazwisa uJehova ubuhlungu? Kungenzeka ngempela
lokho? Yebo kungenzeka! Lapho abantu bakwa-Israyeli wasendulo belahla uMthetho KaNkulunkulu, bamzwisa ubuhlungu oNgcwele ka-Israyeli. (IHubo 78:41) Yeka ubuhlungu
okumelwe ukuba uyabuzwa namuhla lapho intsha ekhuliswe
ngesiyalo nangokuqondisa umqondo kukaJehova yenza izinto ezingalungile ngasese!Efesu 6:4.
Lungisa Izindaba
Yebo, unesibopho sokuba uvume izinto obuzenza ngasese kuNkulunkulu, kubazali bakho nakuwe ngokwakho. Yiqiniso, lokhu kungase kukwenze uphoxeke futhi mhlawumbe kube nemiphumela ethile edabukisayo. (Hebheru 12:
11) Ngokwesibonelo, uma ubunomkhuba wokuqamba amanga nokukhohlisa, wenze kwaba nzima ngabazali bakho ukuba bakwethembe. Ngakho ungamangali uma bekubekela
imingcele eqatha kunangaphambili. Ngisho kunjalo, ukuvuma
ICEBISO
amaphutha akho kuyinkambo
engcono kakhulu. Ngani?
Ungawanciphisi amaphutha akho, kodwa
Cabanga ngalo mfanekiso:
gwema nogibe lokuzisola
Zicabange wena nabakini nihangokweqile. Khumbula
mba ngezinyawo nibuka indaukuthi uJehova ukulungele ukuthethelela.
wo. Kuthi lapho abazali bakho
IHubo 86:5.
besabheke le, wephule umyalo wabo, usuke eduze kwabo,
engizokwenza!
Uma bengiphila ukuphila okumbaxambili, ngizokhuluma no-
..........................................................................................................................
Ngingabhekana nanoma yisiphi isiyalo engisitholayo ngoku..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
Uma ubisha
esihlabathini esimanzi
esiwukuphila ukuphila okumbaxambili,
kudingeka ucele usizo
17
Yini okufanele
ngiyazi ngabangane
basesikoleni?
Ngezinye izikhathi ngibona ezinye izingane,
bese ngicabanga, Azive zizwana. Nami ngifuna
ukuba nabangane abanjengalaba. UJoe.
Ngangingenankinga yokwenza abangane
esikoleni. Kwakulula. Kwakuyileyo inkinga
yami.UMaria.
nabangane, kodwa kwaba nzima ukuba akhethe abafanelekayo. Uyavuma, Ngangikuthanda ukuthandwa amantombazane nabafana. Ngenxa yalokho ngazithola sengiwela kancane
kancane ogibeni lwaleli zwe. ULois wabhekana nesimo esifanayo. Uthi: Izimo zengqondo zezinye izingane zangithonya.
Ngaqala ukwenza njengazo.
Akumangalisi lokho. Angithi ukuze ulondoloze ubungane
obuseduze nomuntu, kudingeka uthande izinto azithandayo
nazibheka njengezibalulekile. Uma wakha ubungane obuseduze nabantu abangazisekeli izinkolelo nezindinganiso zakho
ezingokomBhalo, ubungane benu buyokuthonya nakanjani
ukuziphatha kwakho. (IzAga 13:20) Ngesizathu esihle, umphostoli uPawulu wabhala: Ningaboshelwa ejokeni nabangakholwa.2 Korinte 6:14.
Ongakwenza
Ingabe iseluleko sikaPawulu sisho ukuthi kufanele uzixwaye izingane ofunda nazo
futhi ungangeneki? Cha! UkuICEBISO
ze afeze ukuthunywa kokwenza
Uma abathile ofunda
abantu bazo zonke izizwe babe
nabo ekilasini bethanda
abafundi, amaKristu kudingeka
ukufunda ngezinkolelo
akwazi ukuxoxa namadoda nazakho, bavumele nabo
baveze eyabo imibono.
besifazane bazo zonke izinhlaLalela ngobuqotho. Lapho
nga, izinkolo namasiko.Maukhuluma, khuluma
thewu 28:19.
ngomoya omnene
Umphostoli uPawulu wabenangenhlonipho ejulile.
1 Petru 3:15.
ka isibonelo esihle kulokhu. Wayekwazi ukuxoxa nabantu bazo
bafunda ngeBhayibheli
Yiba nomusa kontanga. Funda
enganeni ababefunda
ukukhuluma kahle nabo. Kenayo eyaba nesibindi
sokukhuluma ngokholo
pha yilwa nesiso sokukhuluma
lwayo.
nokuziphatha njengabo. Kunalokho, ngokushesha nje, bachazele ngenhlonipho isizathu esenza
ukhethe ukuphila ngezimiso zeBhayibheli.2 Thimothewu
2:25.
Yiqiniso, uyohluka kubo, futhi ukuhluka akuyona into elula. (Johane 15:19) Kodwa kungani ungayibheki kanje le ndaba? Ukube ubusesikebheni esizungezwe abantu abaminzayo
emanzini, ubungabasiza kanjaningokushiya isikebhe bese
uziphonsa emanzini lapho bekhona? Lutho neze!
engizokwenza!
Uma nginomuzwa wokuthi sengisondelene kakhulu
nengane engifunda nayo ekilasini, ngizo .................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Ungamsiza kanjani
kangcono umuntu ominzayo
ngokuziphonsa emanzini
noma ngokumnikeza
okuthile kokumsindisa?
ISIKOLE NONTANGA
imizwa yami
147
IZINDABA
ZEMALI
Cishe njengoba abazali bakho beye bakutshela izikhathi eziningi, imali ayicoshwa phansi. Baqinisile. Yingakho kubalulekile ukuba uyisebenzise ngokucophelela. Nakuba imali ifeza injongo ebalulekile,
ingabangela ukucindezeleka, ilimaze ubungane futhi
iqede ubuhlobo bakho noNkulunkulu. Yiqiniso, isimo
sakho sengqondo ngemali singaba nethonya elikhulu
kuwe. Izahluko 18-20 zizokubonisa indlela yokuba nombono olinganiselayo.
149
18
Ngingayithola
kanjani imali?
Ngifuna imali yokuthenga imoto.USergio.
Ngiyakuthanda ukuthenga.ULaurie-Ann.
Kunezinto ezinhle ngempela, futhi ngingathanda
ukuba nazo; kodwa abazali bami abanamali
yokungithengela zona.UMike.
nkulu uyobanakekela labo abafuna kuqala uMbuso kaNkulunkulu, umKristu kusadingeka enze okuthile ukuze azinakekele.
(Mathewu 6:33; IzEnzo 18:1-3; 2 Thesalonika 3:10) Ngakho,
ungayithola kanjani imali? Okubaluleke nakakhulu, ungawulondoloza kanjani umbono olinganiselayo ngemali?
Indlela Yokuthola Umsebenzi
Uma kunokuthile okudinga ngempela kodwa okubiza kakhulu ukuba abazali bakho bangakuthengela, ungase ufune umsebenzi ozokungenisela imali eyanele ukuze uzithengele
wena leyo nto. Khuluma nabazali bakho ngale ndaba. Bangase
bahlabeke umxhwele ngokufuna kwakho ukuthatha lesi sinyathelo. Ake sithi bayavuma futhi kusemthethweni ukuba usebenze, nanka amacebiso amane azokusiza uthole umsebenzi.
Tshela abanye. Tshela omakhelwane, othisha nezihlobo
ukuthi ufuna umsebenzi. Uma unamahloni okubacela ngokuqondile ukuba bakufunele umsebenzi, ungase ubabuze ukuthi babenza msebenzi muni ngesikhathi bengangawe. Uma bebaningi
abantu abaziyo ukuthi ufuna umsebenzi, maningi namathuba
okuwuthola.
Landelela. Bheka izikhangiso zomsebenzi emaphephandabeni noma kuyi-Internet, funda amabhodi ezaziso ezitolo, esikoleni sakho nakwezinye izindaUBUWAZI . . .
wo zomphakathi. Osemusha okuthiwa uDave uthi: NgawuthoKwezinye izindawo,
la kanjalo umsebenzi. Ngabheizikhala zemisebenzi
ka iphephandaba, ngabathumeleezingaba amaphesenti
la incwadi yami yesicelo somseangu-85 azikhangiswa.
benzi nge-fax, futhi ngabashayela
FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE NGALE NDABA
EMQULWINI 1, ISAHLUKO 21
engizokwenza!
Ngizokwandisa amathuba okuba ngithole umsebenzi ngoku-
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
yihloniphe imaliungayithandi
Ummese obukhali uyithuluzi eliwusizo kumpheki onekhono. Kodwa wona lowo mmese uma uphethwe umuntu
ongakwazi ukuwusebenzisa noma obudedengu, ungadala
omkhulu umonakalo. Imali ifana nommese obukhali. Uma
uyiphatha ngokuhlakanipha, iyithuluzi eliwusizo. Kodwa
uma ungaqaphile, ungalimala! Ngokwesibonelo, umphostoli
uPawulu waxwayisa ngokuthanda imali. Ekuphishekeleni
kwabo ingcebo, abanye badela abangane, ubuhlobo nemikhaya, ngisho nobuhlobo babo noNkulunkulu. Ngokwenza
kanjalo, bazigwaza yonke indawo ngeminjunju eminingi.
(1 Thimothewu 6:9, 10) Siyini isifundo? Funda ukusebenzisa
imali ngokuhlakanipha. Yihloniphe, kodwa ungayithandi!
dlana, hlela isimiso sakho ukuze ukwazi ukubeka izinto ezingokomoya kuqala. Thandaza kuJehova uNkulunkulu ngale ndaba.
Angakuqinisa ukuze ukwazi ukumelana nokucindezela kwesimo futhi akusize ulondoloze ukulinganisela kwakho okungokomoya.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ingabe uyayilawula imali
yakho noma iyona ekulawulayo? Thola ukuthi
ungayisebenzisa kanjani.
UCABANGANI?
19
Ngingayisebenzisa
kanjani imali yami?
INGABE kubonakala sengathi awuvamile ukuba nemali eyanele? Ukube ubungathola ima
li ethe xaxa, ubungathenga leya nto yokuzijabulisa oyifunayo. Ukube nje ubuhola imali eyengeziwe, ubungathenga
leziya zicathulo ozidingayo.
156
Noma ungase uzizwe ngendlela efanayo noJoan othi: Ngezinye izikhathi abangane bami bayangimema ukuba siyozijabulisa
ngezinto ezibizayo. Ngisuke ngifuna ukujabula nabo. Akekho
umuntu othanda ukuthi, Ngiyaxolisa, anginayo imali yokwenza
lokho.
Kunokuba ukhathazeke ngemali ongenayo, kungani ungazifundisi ukusebenzisa le onayo? Ungase ulinde kuze kube yilapho uhamba ekhaya ngaphambi kokuba ufunde ukusebenzisa
imali. Kodwa cabanga, Ingabe ubungaphuma endizeni isemoyeni ungakafundi ukusebenzisa i-parachute? Yiqiniso, umuntu
angase abone ukuthi yini okufanele ayenze njengoba etshwizela phansi. Kepha yeka ukuthi bekungaba ngcono kanjani ukuba afunde izindlela eziyisisekelo zokusebenzisa i-parachute ngaphambi kokuba aphume endizeni!
Ngokufanayo, isikhathi esingcono kakhulu sokufunda indlela yokuphatha imali yilapho usahlala ekhaya, ungakabhekani
nezimo ezinzima zezimali. INkosi uSolomoni yabhala: Imali iyisivikelo. (UmShumayeli 7:12) Kodwa iyokuvikela kuphela uma
ufunda ukuyisebenzisa kahle. Ukwenza kanjalo kuyophakamisa
izinga lakho lokuzethemba futhi kuyokwenza nabazali bakho bakuhloniphe nakakhulu.
Funda Izinto Eziyisisekelo
Wake wababuza abazali bakho ukuthi yini
ehilelekile ekunakekeleni ikhaya? Ngokwesibonelo, ingabe uyazi ukuthi imalini ekhokhelwa ugesi namanzi inyanga ngayinye
noma ukuthi kubiza malini ukusebenzisa
imoto, ukuthenga ukudla nokukhokhela
indlu? Khumbula, nawe unesandla
Ngingayisebenzisa kanjani imali yami? 157
kukhuluma imali
Wenzani ngemali yakho? Uma uvame ukusebenzisa imali yakho ekusizeni abanye, khona-ke imali yakhohhayi nje
umlomoithi ubakhathalela ngempela abanye. (Jakobe 2:
14-17) Ngokunikela ngemali njalo ukuze usekele ukukhulekela kweqiniso, udumisa uJehova ngezinto zakho zenani elikhulu. (IzAga 3:9) Ngakolunye uhlangothi, uma njalo nje
usebenzisa imali yakho ezintweni ozidingayo nozifunayo,
ithini imali yakho ngawe?
Qaphela Izinselele
Kuyavunywa, kulula ukukhuluma ngokulawula indlela osebenzisa ngayo imali kunokukwenza, ikakhulukazi uma uhlala
ekhaya futhi abazali bekupha imali noma uzisebenzela. Ngani?
Ngoba kungenzeka izindleko eziningi zikhokhelwa abazali bakho. Ngenxa yalokho-ke, ungase ukwazi ukusebenzisa ingxenye
enkulu yemali yakho ngendlela oyithandayo. Futhi kumnandi
ukuthenga.
Nokho, kungase kuphakame inkinga lapho ontanga bekucindezela ukuba usebenzise imali ngokungenangqondo. U-Ellena,
oneminyaka engu-21, uthi: Kubangane bami, ukuthenga sekuwuhlobo oluthile lokuzijabulisa. Uma ngihambe nabo, kuba sengathi kunomthetho othi, kumelwe uthenge okuthile ngemali
ukuze ujabule.
Kungokwemvelo ukufuna ukwamukeleka kubangane bakho. Kodwa zibuze, Ingabe ngisebenzisa imali uma nginabangane bami ngoba izimo zivuma noma ngenxa yokuzizwa ngiphoqelekile? Abantu abaningi basebenzisa imali ngoba befuna ukuhlonishwa abangane nalabo abasuke benabo. Bazama
ukuhlaba abanye umxhwele ngezinto abanazo kunalokho abayikho. Lo mkhuba ungakubangela izinkinga ezinkulu ngokweziUBUWAZI . . .
mali, ikakhulukazi uma unekhadi
Uma ukweleta imali
lokuthenga ngesikweletu. Ungaengu-R2 000 ekhadini
kugwema kanjani lokhu?
Lawula Indlela
Osebenzisa Ngayo Imali
Kunokuba uyibhubhudle yonke imali esekhadini lakho lokuthenga ngesikweletu noma
wonke umholo ngobusuku obubodwa bokuzijabulisa, kungani ungazami indlela ka-Ellena
yokugwema lokhu? Uthi: Uma
lakho lokuthenga
ngesikweletu futhi inzalo
ingamaphesenti
angu-18,5, bese ukhokha
imali encane efuneka
nyanga zonke, kuyokuthatha iminyaka engu-11
ukusikhokha sonke leso
sikweletu futhi uyokhokha inzalo enguR1 934 ngaphezulu.
ngizohamba nabangane ngiyozijabulisa, ngihlela kusengaphambili ukuthi ngizosebenzisa malini. Umholo wami uya ngqo
ebhange, futhi ngikhipha kuphela imali engizoyidinga ngaleso sikhathi. Lapho ngiyothenga, ngikuthola kuwukuhlakanipha ukuhamba nabangane abayisebenzisa ngokucophelela imali yabo futhi abazongikhuthaza ukuba ngiqhathanise amanani
ezinto, hhayi ukuvele ngithenge into engiyibona kuqala.
Nanka amanye amacebiso ongase uthande ukuwasebenzisa
uma unekhadi lokuthenga ngesikweletu.
Gcina umbhalo walokho okuthengile futhi uhlole izitatimende zanyanga zonke ngokucophelela ukuze uqiniseke ukuthi
ukhokhiswa imali yezinto ozithengile kuphela.
Khokha izikweletu zakho ngesikhathi. Uma kungenzeka, khokha imali ephelele.
Qaphela ukuba unganikezi muntu, ngocingo noma
nge-Internet, inombolo yekhadi lakho lokuthenga ngesikweletu nosuku lokuphelelwa kwalo isikhathi.
Gwema ukusebenzisa ikhadi lokuthenga
ngesikweletu njengendlela yokuthola imali ngokushesha. Ngokuvamile imali etholakala ngale ndlela ingakwenza ukhokhe
inzalo enkulu.
Ungatsheleki muntu
ikhadi lakho lokuthenga
ngesikweletu, ngisho umngane imbala.
Kodwa ukuba nemali eningi bekungeke yini
kuzixazulule izinkinga
zethu zemali? Phinde!
Ukusaphaza imali
kufana nokushayela
uvale amehlo
160
engizokwenza!
Ngingalawula indlela engisebenzisa ngayo imali ngoku .................................................................................................................................
.................................................................................................................................
ekhasini 163. Ohlwini lokuqala, bhala yonke imali olindele ukuyithola ngenyanga. Ohlwini lwesibili, bhala ukuthi uhlela ukuyisebenzisa kanjani imali yakho;
ULeah
lawulwa yilokho okubhalile
(isinyathelo1). Njengoba inyanga iqhubeka, bhala ohlwini lwesithathu imali oyisebenzisele zonke izindleko ozihlelile. Bhala nemali oyisebenzisele izinto obungazihlelanga.
3. Lungisa uhlelo lokusebenzisa imali. Uma usebenzisa
imali engaphezu kwaleyo obuyihlelile ezintweni ezithile futhi
usuqala ukuba nezikweletu, lungisa uhlelo lwakho. Khokha izikweletu zakho. Zithibe.
Imali ingaba ithuluzi eliwusizo uma isetshenziswa kahle.
Empeleni, emiphakathini eminingi, ukuthola imali nokuyisebenzisa kuyingxenye ebalulekile yokuphila. Kodwa zama ukuba olinganiselayo. Osemusha ogama lakhe linguMatthew uthi:
Imali inendawo yayo, kodwa ayikhona konke. Akufanele ize kuqala kunomkhaya wakithi noma uJehova.
imali
engiyisebenzisile
EYOKUDLA
...........................
...........................
EYEZINGUBO
...............................
...............................
EYOCINGO
...............................
umholo
...............................
IMALI
ENGINGAYISEBENZISELA
EZINYE IZINTO
.............................
...............................
EYOKUZIJABULISA
...............................
EYEMINIKELO
...............................
...............................
EZOLONDOLOZWA
ITOHO
...............................
..................................
...............................
OKUNYE
OKUNYE
.................................
.................................
.................................
.................................
..................................
.................................
.................................
ingqikithi
ingqikithi
ingqikithi
..................................
..................................
0
R
.................................
0
R
.................................
.................................
ingabe kufanele
ngiyohlala kwelinye izwe?
Enye intsha ifuna ukuyohlala kwelinye izwe
ukuze izitholele imali ezoyidla noma ukuze isekele abasekhaya. Enye ithutha ngenjongo yokufunda
olunye ulimi, ukuze yenezele imfundo yayo, noma ukuze ibalekele izinkinga ekhaya. Enye intsha engamaKristu iye yathuthela emazweni anesidingo sabavangeli. Isinqumo sokuthuthela kwelinye izwe yisinqumo esikhulu futhi akufanele
sithathwe kalula. Ngakho-ke, uma ucabangela ukuyohlala
kwelinye izwe, funda futhi uzindle ngemiBhalo engezansi.
Zibuze le mibuzo bese ubhala izimpendulo ephepheni. Yibe
usuwenza isinqumo ngosizo lomthandazo.
Yiziphi izimfuneko ezingokomthetho ezihilelekile?Roma 13:1.
Kuyoba izindleko ezingakanani ukuthuthela kwelinye izwe?
Luka 14:28.
Yini engiyenzayo manje efakazela ukuthi ngiyokwazi ukunakekela izidingo zami ezingokwenyama lapho sengithuthile?
IzAga 13:4.
Uma ngizohlala nabathile, bazongikhuthaza yini ukuba ngilondoloze imikhuba emihle engokomoya?IzAga 13:20.
Yiziphi izingozi zokuziphatha, ezingokwenyama nezingokomoya engingase ngibhekane nazo?IzAga 5:3, 4; 27:12;
1Thimothewu 6:9, 10.
20
Kuthiwani uma
umkhaya wakithi
umpofu?
UGregory, osemusha waseMpumalanga
Yurophu, akakwazi ukuthenga izingubo noma
izinto zikagesi njengoba kwenza enye intsha
yaseNtshonalanga. Izimo aphila kuzo zimqeda
amandla kangangokuthi usezothuthela
e-Austria. Ucabanga ukuthi
uGregory umpofu?
O Yebo O Cha
O Yebo O Cha
NGOKUSOBALA, elithi ubumpofu yigama elisho izinto ezihlukene emazweni ahlukahlukene. Ngokwesibonelo, kungenzeka ukuthi uGregory wayezibona ehlupheka, kodwa uma eqhathaniswa noLoyiso, uphila kahle. Kuhle ukuqaphela ukuthi kungakhathaliseki ukuthi umpofu kangakanani, kungenzeka kunabanye abampofu kakhulu kunawe. Noma kunjalo, uma ungenazo izimpahla ezikahle zokugqoka lapho uya esikoleni noma
untula izinto eziyisisekelo njengamanzi ompompi, kungase kungakududuzi kangako ukutshelwa ukuthi abanye bahlupheka
ngaphezu kwakho.
Enye intsha ekhula ihlupheka izizwa ingelutho futhi izenyeze, bese izama ukudunga le mizwa ngotshwala noma
Kuthiwani uma umkhaya wakithi umpofu? 165
ISIBONELO ESIHLE
Umfelokazi Ompofu
UJesu ubukele izicebi zikhalakathisela iminikelo ebhokisini
lemali lasethempelini. Kuleso sixuku ubona umfelokazi oswele
onikela ngezinhlamvu zemali ezimbili ezincane ezinenani elincane kakhulu. (Luka 21:2) UJesu uyasincoma isenzo sakhe
sokupha. Kungani? Ngoba abanye babenikele ngababekucaphune enaleni yabo, kodwa yena, ekusweleni kwakhe, wayekhalakathisele konke ayenakho, konke ayeziphilisa ngakho.
Marku 12:44.
Ingabe izinto eziza kuqala kuwe ziyefana nezalo mfelokazi?
Uzimisele yini ukusebenzisa isikhathi nemali yakho ekukhonzeni uNkulunkulu? Njengalo mfelokazi oswele, nawe unganikelela
ukugcinwa kwezindawo zokukhulekelwa zisesimweni esihle.
Ungasebenzisa isikhathi sakho nemali usize abanye bafunde
ngoJehova uNkulunkulu. UJehova wayibona futhi wayazisa
imali encane eyanikelwa umfelokazi enkonzweni yakhe.
UNkulunkulu uyokwazisa nawe futhi akusize uma into
eza kuqala kuwe kuwukwenza intando yakhe.Mathewu 6:33.
ngezidakamizwa. Nokho, ukuzama ukubalekela amaqiniso kumane kwenze izimo zibe zimbi
nakakhulu. Labo ababusebenzisa kabi utshwala bathola ukuthi buluma njengenyoka, bukhipha
ubuthi njengenyoka enesihlungu. (IzAga 23:32)
UMaria, intombazane evela emkhayeni ompofu
onomzali ongayedwa eNingizimu Afrika,
uthi, Ukuzama ukubalekela isimo kudala izinkinga eziningi kunalezo okuzixazululayo.
Wena ungase ungaphendukeli
otshwaleni noma ezidakamizweni, kodwa ungase ubone izinto zimliba
ekuphileni kwakho futhi kungenalutho ongalwenza. UngaphendukelaIseluleko
phi? Iseluleko seBhayibheli esihlakaniseBhayibheli
phile singaba njengesihluthulelo esikusingaba
khulula emaketangeni okungabi nathenjengesihluthulelo
mba, sikwenze uhlakulele isimo sengqoesikukhulula
ndo esikahle. Asibone ukuthi kungenzeemaketangeni
ka kanjani.
okungabi nathemba
Hlola Izinto Onazo Eziyigugu
Isinyathelo esihle ongasithatha siwukugxila ezintweni onazo, hhayi ezintweni ongenazo. Izinto ezinjengekhaya nomkhaya onothando ngokuqinisekile ziyigugu kakhulu kunemali! Isaga seBhayibheli sithi: Singcono isidlo semino lapho kukhona khona uthando kunenkunzi ekhuluphalisiweyo ehambisana
nenzondo. (IzAga 15:17) Intsha engamaKristu inokuthile okuyigugu ngokukhethekileukusekelwa yibo bonke abazalwane.
1 Petru 2:17.
Mhlawumbe ungase uzame nokubheka izinto ezibonakalayo
onazo ngombono ofanele. Yiqiniso, kungenzeka ukuthi uhlala emzini ovamile, mhlawumbe ophansi. Kungenzeka ukuthi
ugqoka izingubo ezindala, ezigugile noma ezichitshiyelwe. Futhi
ungase use ukudla ukudla okuhlukile njalo. Kodwa uyazidinga
Kuthiwani uma umkhaya wakithi umpofu? 167
yini izingubo ezisesitayeleni noma isithabathaba sendlu ukuze uthokozise uNkulunkulu? Ingabe udinga izibiliboco zokudla
ukuze uhlale uphilile futhi uwumqemane? Akunjalo ngempela.
Umphostoli uPawulu wafunda isifundo esibalulekile kule ndaba.
Wayekwazi kokubili ukuceba nokuba mpofu. (Filipi 4:12) Waphetha ngani? Uma sinokudla nokokwembatha, siyokwaneliswa yilezi zinto.1Thimothewu 6:8.
U-Eldred, indoda yaseNingizimu Afrika eyakhulela emkhayeni ohluphekayo, uthi: Samane sakwamukela ukuthi ekhaya
sinemali encane nokuthi ngeke sikuthole konke esikufunayo.
Ukhumbula ukuthi lapho ibhulukwe lakhe lesikole seligugile,
unina wayemane alichibiyelekaninginingi! Uyavuma: Kwadingeka ngibekezelele ukugconwa. Kodwa into eyayibalulekile
ukuthi izingubo zethu zazihlanzekile futhi zigqokeka.
Yakha Ukuzihlonipha
UJames, oneminyaka engu-11, wayehlala nonina nodadewabo emjondolo eduze kwaseGoli, eNingizimu Afrika. BaUBUWAZI . . .
bengenazo izinto ezibonakalaUkusebenzisa izimiso
yo. Noma kunjalo, uJames wayezeBhayibheli kunganazo izinto eziyiguguisikhathi
kusiza ukuba uhlakulele
namandlafuthi wayekujabuleukwaneliseka naphezu
la ukuzisebenzisela ukusiza abakwezimo zakho.Filipi 4:
12, 13; 1 Thimothewu
nye. Ngempelasonto ngayinye,
6:8; Hebheru 13:5.
uJames wayenikela ngezinkonzo
zakhe ukuze asize ekwakhiweni
engizokwenza!
Izinto enginazo eziyigugu
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Ngiyalwazi usizi nobumpofu benukodwa nicebile. Ekugcineni, ngenxa yokubonisa ukholo egazini likaJesu elachitheka, ayeyoba acebe kakhulu, athole umqhele wokuphila okungenakufa.
IsAmbulo 2:9, 10.
Bheka Phambili
Kungakhathaliseki ukuthi ucebile noma umpofu, ungakwazi
ukwakha ubuhlobo obuseduze noJehova. IBhayibheli lithi: Ocebile nonokuncane bahlangene. UMenzi wabo bonke nguJehova.
(IzAga 22:2) Leli qiniso liye lasiza izinkulungwane zentsha engoFakazi BakaJehova ukuba zikwazi ukuphila nobumpofu. Ziyaqaphela ukuthi injabulo ayixhomekile ekubeni nezinto ezibonakalayo, kodwa ixhomeke ekubeni umngane kaJehova uNkulunkulu, owamukela bonke abafuna ukumkhonza. UNkulunkulu unika
ithemba lokuphila ezweni elisha lesikhathi esizayo elingeke libe
nobumpofu obuququdayo.2 Petru 3:13; IsAmbulo 21:3, 4.
Okwamanje, sebenzisa onakho ngokuhlakanipha. Bheka esikhathini esizayo. Zibekelele ingcebo engokomoya. (Mathewu 6:
19-21) Bheka ubumpofu njengenselele ongakwazi ukuphila nayo!
UCABANGANI?
IZINDABA ZEMALI
imizwa yami
171
ABAZALI BAKHO
Abazali banokuhlangenwe nakho. Kakade sebedlulile ezinguqukweni ezingokomzimba nezingokomzwelo eziyingxenye yokukhula. Kulindeleke ukuba kube yibona abasesimweni esikahle kakhulu sokukuqondisa kule
nkathi yokukhula. Nokho, ngezinye izikhathi
abazali bangase babonakale beyingxenye yenkingakunokuba isixazululo. Ngokwesibonelo, ungase ubhekane nenye yalezi zinselele
ezilandelayo:
173
21
Ngingabhekana
kanjani
nokugxekwa?
Umama wayenzisa okomseshiehlala efunana
namaphutha. Kwakuthi ngingakaqedi nokusebenza,
abhekisise engikwenzayo, efunana namaphutha.
UCraig
INGABE kubonakala sengathi akukho okuhle okwenzayo phambi kwabazali bakho? Ingabe uzwa sengathi konke okwenzayo
kuhlolwa ngesibonakhuluukuthi ngaso sonke isikhathi ugadiwe futhi uhlale ugxekwa kodwa akubonakali okuhle okwenzayo?
Emgqeni olandelayo, bhala lokho abazali bakho abakukhumbuza ngakho noma abakugxeka ngakho okukucasula kakhulu.
..................................................................................................
Yiqiniso, iziyalo nokugxekwa kungase kukunenge. Kodwa
cabanga ukuthi kungaba njani uma ungayalwa futhi ungagxekwa: Uma ungakaze welulekwe noma uyalwe, ubungeke yini
uzibuze ukuthi ingabe abazali bakho bayakukhathalela? (Hebheru 12:8) Ngempela, isiyalo siwubufakazi bokuthi abazali bakho bayakuthanda. IBhayibheli lithi ubaba uyayisola indodana
ayijabulelayo.IzAga 3:12.
Khona-ke, bonga ngokuthi unabazali abakukhathalela ngokwanele ukuba bakufake endleleni! Phela wena usemncane futhi awunakho okuhlangenwe nakho. Kuzodingeka uqondiswe.
Ngaphandle kwesiqondiso, unganqotshwa kalula iziso zobusha.2 Thimothewu 2:22.
Kodwa Kubuhlungu!
Yiqiniso, asikho isiyalo esibonakala okwamanje sengathi siyajabulisa, kodwa sibanga usizi. (Hebheru 12:11) Kuyiqiniso nakakhulu lokhu lapho usemusha. Futhi akumangazi!
Ubuntu bakho busashintsha. Usakhula futhi usazifunda ukuthi ungubani. Ngakho ukugxekwangisho nalapho kucatshangwe kahle futhi wagxekwa ngendlela enomusakungase kukucasule.
Ngingabhekana kanjani nokugxekwa? 175
Ukusabela ngale ndlela kuyaqondakala ngoba indlela ozibheka ngayo ingase ithonywe kalula yilokho abanye abakushoyo ngawe. Futhi lokho abazali bakho abakushoyo ngawe kuyithinta kakhulu indlela ozibheka ngayo. Ngakho lapho umzali
wakho ekuqondisa noma ekhononda ngendlela owenza ngayo
into ethile, kungase kukuphathe kabi.
Ingabe kufanele uphethe ngokuthi akukho okuhle okwenzayo noma uyisehluleki uqobo lwaso ngoba nje abazali bakho
bakutshengise amaphutha akho ambalwa? Cha. Bonke abantu
basilela ngendlela edabukisayo uma kuziwa ekupheleleni. (UmShumayeli 7:20) Futhi ukwenza amaphutha kuyingxenye yokufunda. (Jobe 6:24) Kuthiwani-ke uma abazali bakho bekhuluma kakhulu uma wenze iphutha kodwa bangasho lutho uma
wenze kahle? Kungakuzwisa ubuhlungu lokho. Yize kunjalo,
akusho ukuthi uyisehluleki sokuqala nesokugcina.
Izizathu Zokugxekwa
Ngezinye izikhathi umzali angase abonakale egxeka ngokwedlulele, hhayi ngoba kukhona okungalungile okwenzile kodwa ngenxa yokuthi yena ucasukile. Ingabe umama wakho ube nosuku olunzima? Ingabe uyagula? Uma kunjalo, kungase kube lula ngokwengeziwe ukukugxeka uma
ikamelo lakho lingacocekile. Ingabe ubaba wakho uthukuthele futhi ucikekile ngenxa yezinkinga zezimali zomkhaya? Uma kunjalo, angase akhulume ngokungacabangi njengokuUBUWAZI . . .
hlaba kwenkemba. (IzAga 12:18)
Abanye obaba nomama
Kuyavunywa, ukugxekwa okubakuthola kunzima
njalo kuyacasula. Kodwa esikhuukuphatha abantababo
ndleni sokugxila ekuphathwengothando ngenxa
yokuthi nabo abazange
ni kabiokuyomane kukuthukubaluthole uthando
thelise nakakhuluzama ukunokuqondwa okwanele
washalazela amaphutha abazali
kubazali babo.
bakho. Khumbula: Sonke siyakhubeka izikhathi eziningi. Uma
Gxila kwabakushoyo. Ngezinye izikhathi ungase ube nomuzwa wokuthi abazali bakho abakwelulekanga ngendlela enomusa. Kunokuba ugxile endleleni abakhulume ngayo nawe,
gxila kulokho abakushilo. Zibuze: Kulokhu engigxekwa ngakho, yikuphi engaziyo ukuthi kuyiqiniso? Ingabe abazali bami
sebake bakhononda ngalokhu? Ngizolahlekelwa yini uma ngenza abakufunayo? Khumbula, kungakhathaliseki ukuthi kubonakala kunjani okwamanje, ukukhathazeka kwabazali bakho
kubangelwa uthando. Ukube bebekuzonda ngempela, bebengeke bazihluphe ngokukweluleka.IzAga 13:24.
Sibeke ngamanye amazwi. Uma ubeka iseluleko sabazali bakho ngamanye amazwi futhi ubaphindela sona ngendlela enenhlonipho, ubenza babone ukuthi ukuzwile abakushilo.
Ngokwesibonelo, umzali angase athi: Njalo nje ushiya ikamelo lakho libheke phezulu. Sizoxabana uma ungaliqoqi! Kungenzeka ukuthi kuwena libonakala lihlanzekile. Kodwa ukukusho
lokho ngeke kukusize. Zama ukubheka izinto ngendlela abazali bakho abazibheka ngayo. Kungakuhle ukhulume ngokungaICEBISO
bhuqi, mhlawumbe usho okuUkuze ukwazi ukwathile okufana nokuthi: Uqinisimukela isiqondiso
le. Ikamelo lami lingcolile. Ungasabazali bakho
thanda ngiyoliqoqa khona ma Jabulela noma yikuphi
nje noma uma sesidlile? Uma
ukunconywa okuhaukwamukela ngale ndlela lokho
mbisana nokugxekwa.
abazali bakho abakushoyo, ci Cela ukucaciselwa
she isimo siyoba ngcono. Yiqiuma ungayiqondi kahle
inkinga noma isixazululo
niso, kuyobe sekudingeka ukweesilindelekile.
nze lokho abazali bakho abakutshele khona.Efesu 6:1.
Linda. Ungazivikeli ungakakwenzi lokho abazali bakho abafuna ukwenze. IBhayibheli lithi: Obamba izindebe zakhe wenza
ngokuqonda. (IzAga 10:19) Lapho abazali bakho bebona ukuthi ngempela ububalalele, bayozimisela ukukulalela.
Bhala lapha ukuthi yisiphi kulezi zinyathelo ezine ezingenhla okufanele usebenzele kuso kakhulu. .............................
Okwenza Kuwufanele Umzamo
Ubungazimisela yini ukubekezelela ubunzima ukuze uthole
umcebo wegolide? IBhayibheli lithi ukuhlakanipha kungcono
kakhulu kunanoma yimuphi umcebo. (IzAga 3:13, 14) Uba kanjani ohlakaniphile? IzAga 19:20 zithi: Lalela iseluleko wamukele isiyalo, ukuze uhlakaniphe esikhathini esizayo. Yiqiniso, iseluleko nesiyalo singase sikujabhise. Kodwa uma ukuthola futhi ukusebenzisa ukuhlakanipha okuyigugu kunoma yikuphi ukugxekwa, uyozuza umcebo ongcono kakhulu kunegolide.
engizokwenza!
Uma abazali bami bephinda bengigxeka, ngizo .................................................................................................................................
.................................................................................................................................
22
Kungani
kunemithetho
eminingi
kangaka?
Yisho eminye
yemithetho yakini. ...........................................
...............................................
yokukhulisa ingane ngeke iphumelele. (IzAga 29:15) Ukuntuleka kothando okubona ezweni kubangelwa ikakhulu abantu
abangamagovu, abaningi babo abakhulela emakhaya angenamithetho.2 Thimothewu 3:1-5.
Kunokuba ube nomona ngentsha evunyelwa ukwenza
umathanda, zama ukubheka imithetho yabazali bakho njengewubufakazi bothando nokukhathalela kwabo. Ngokubeka imingcele enengqondo, balingisa uJehova uNkulunkulu, owathi
kubantu bakhe: Ngizokwenza ube nokuqondisisa ngikufundise indlela okufanele uhambe ngayo. Ngiyonika iseluleko iso
lami likubhekile.IHubo 32:8.
Nokho, ngezinye izikhathi ungase uzwe imithetho yabazali
bakho icindezela. Yini engakusiza?
Ukukhulumisana Okusebenzayo
Kungakhathaliseki ukuthi ufuna inkululeko eyengeziwe
noma ukunciphisa ukukhungatheka okubangelwa imingcele oyibekelwe abazali bakho, isihluthulelo siwukukhulumisana
okuhle. Abanye bangase bathi, Kepha ngizamile ukuxoxa nabazali bami, kwazinhlanga zimuka nomoya! Uma uzizwa kanjalo, zibuze, Ngingalithuthukisa ikhono lami lokukhulumisana nabanye? Ukukhulumisana nabanye kuyithuluzi elibalulekile (1) elingasiza abanye bakuqonde noma (2) elingasiza wena
uqonde ukuthi kungani okufunayo kwenqatshelwa. Ngempela, uma ufuna ukuthola amalungelo abantu abakhulile, kuwuICEBISO
kuhlakanipha ukuba uhlakulele
Uma ufuna abazali
ikhono elihle lokukhulumisana
bakho bakunike inkululenabanye. Ungakwenza kanjani
ko eyengeziwe, qala ngolokho?
kuzakhela igama lokuthi
Funda ukulawula imizwelo
uyayilalela imithetho
yabo. Uma waziwa ngokuyakho. Ukukhulumisana okuthi uyalalela, bazokunikehle kudinga ukuzithiba. IBhayiza izinto ozicelayo.
bheli lithi: Isiphukuphuku siyidedela yonke intukuthelo yaso,
Ukulalela imithetho
yabazali bakho
kufana nokukhokha
isikweletu ebhange
uma uqhubeka
uthembekile,
uzokwethenjwa
nakakhulu
FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO 3
engizokwenza!
Uma ngephule umthetho wasekhaya, ngizothi
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
nesijeziso, ikakhulu uma sibonakala singafaneleki. Noma kunjalo, ukwamukela imiphumela yezenzo zakho kuwuphawu lokuvuthwa. Kungaba ngcono ukusebenzela ekwenzeni abazali
bakho baphinde bakwethembe.
Bhala iphuzu elilodwa kulawa amathathu angenhla odinga
ukusebenzela kulo. ...............................................................
Khumbula, abazali bakho banomthwalo wemfanelo wokulawula izenzo zakho ngokwezinga elithile. Yingakho iBhayibheli likhuluma ngomyalo kayihlo nomthetho kanyoko. (IzAga 6:20) Noma kunjalo, ungabi nomuzwa wokuthi imithetho
yasekhaya iyokona ukuphila kwakho. Kunalokho, uma uzithoba egunyeni labazali bakho, uJehova uthembisa ukuthi ngokuhamba kwesikhathi kuyokuhambela kahle!Efesu 6:1-3.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ingabe unomzali owumlutha
wezidakamizwa noma uphuzo oludakayo? Yizwa ukuthi
ungabhekana kanjani nakho.
UCABANGANI?
............................................................................................
ICEBISO: Sebenzisa iSahluko 21 ukuze uqale ingxoxo.
Hleze abazali bakho bayothanda ukuxoxa nawe ngamaphuzu akuleso sahluko.
Uma unomuzwa wokuthi abazali bakho abakuniki inkululeko eyanele, ungase uthi: Ngingathanda ukubonisa ukuthi
ngingumuntu eningamethemba ukuze ngithole inkululeko eyengeziwe. Nicabanga ukuthi yini okufanele ngiyenze?
Ngezansi bhala indlela wena ongayiqala ngayo ingxoxo nabazali bakho ngale ndaba.
............................................................................................
ICEBISO: Bukeza iSahluko 3 eMqulwini 1. Yibe sewenza
uhlu lwemibuzo ongase ube nayo ngalokho okufundayo.
23
IZIGIDI zentsha zibekezelela ubunzima bansuku zonke bokuphila nomzali ongumlutha wezidakamizwa noma wotshwala.
Uma omunye wabazali bakho engumlutha, angase akuphoxe,
akuxove umoya aze akucasule imbala.
Ngokwesibonelo, uMary wakhuliswa ubaba owayebonakala elungile uma ephambi kwabantu. Kodwa wayengumlutha wangasese wotshwala futhi umkhaya wakhe wayewuthuka futhi ewuhlukumeza. Ukhumbula ngokunengeka, Abantu
babeza kithina basitshele indlela esinobaba omuhle ngayo nokuthi sibusisekile ngokuba nobaba onjengaye.1
Uma omunye wabazali bakho engumlutha wotshwala
noma izidakamizwa, ungabhekana kanjani nesimo?
Ukuqonda Imbangela
Okokuqala, kuyasiza ukuqonda inkinga yomzali wakho.
IzAga 1:5 zithi: Umuntu onokuqonda nguye ozuza ukuqondisa okunekhono. Ngakho, kungaba kuhle ukuba ufunde okuthile ngokuthi kusho ukuthini ukuba umlutha, obani ababa yimilutha yotshwala noma yezidakamizwa futhi
ngani.
Ngokwesibonelo, umlutha akuyena umuntu ophuza eqise ngankathi. Kunalokho, ngumuntu onenkinga yokuphuza njalo.2 Uphuza ngokweqileaze aphilele bonafuthi
akabe esakwazi ukuzilawula uma eseze waqala ukuphuza.
Ukuba kwakhe umlutha kudala izinkinga ezinzima emkhayeni, emsebenzini nasempilweni yakhe.
Nakuba abantu abathile bengase bathambekele kakhudlwana ekubeni imilutha yotshwala ngenxa yezizathu zofuzo, kubonakala sengathi nezimo ezingokomzwelo zihilelekile. Empeleni, imilutha eminingi inemizwa yokungazithandi.
1 Uma uhlukunyezwa umzali ongumlutha wotshwala, kuhle ufune usizo. Khuluma nomuntu omdala omethembayo. Uma ungomunye woFakazi BakaJehova,
ungase utshele umdala webandla noma omunye umKristu ovuthiwe.
2 Nakuba sibhekisela kowesilisa njengomlutha wotshwala, izimiso okuxoxwa
ngazo ziyasebenza nakwabesifazane.
ISIBONELO ESIHLE
UHezekiya
UHezekiya kudingeka enze isinqumo ekuphileni kwakhe. Eneminyaka engu-25 nje kuphela, useyinkosi
yakwaJuda. Uzoba inkosi enjani? Ingabe uzovumela isibonelo
esibi sikayise, iNkosi u-Ahazi, ukuba simthonye? U-Ahazi ubelokhu eyisihlubuki esingaphenduki waze wafa. Wakhuthaza
ukukhulekela kobuqaba futhi waze washisa okungenani oyedwa
wabafowabo bakaHezekiya e-altare lamaqaba. (2 IziKronike 28:
1-4) Kodwa uHezekiya akakuvumeli ukuziphatha kukayise kobuzenzisi kumenze angakujabuleli ukukhulekela uJehova, kungamenzi futhi azizwe edalelwe ukuphinda amaphutha kayise.
Kunalokho, uHezekiya uyaqhubeka enamathele kuJehova.
2 AmaKhosi 18:6.
Ingabe omunye wabazali bakho uhlekisa ngokukhulekela
uJehova? Ingabe uyisidlova noma umlutha womkhuba othile
omubi? Uma kunjalo, akudingeki uphinde amaphutha omzali
wakho! UHezekiya akalivumelanga idumela elibi lomkhaya wakubo ukuba limonele ukuphila kwakhe. Empeleni, waba inkosi
enhle kangangokuthi ngemva kwakhe akubanga namuntu
onjengaye phakathi kwawo wonke amakhosi akwaJuda.
(2 AmaKhosi 18:5) NjengoHezekiya, ungaphumelela ekuphileni kwakho naphezu kwezimo ezinzima zomkhaya wakini. Kanjani? Ngokuqhubeka unamathele kuJehova.
Ukubheka ukuba
umlutha komzali wakho
njengokuwukukhubazeka
okuthile kungakusiza ukuba
ulinganisele kulokho
okulindele
Ngokufanayo, umzali
ongumlutha wotshwala noma
wezidakamizwa ukhubazekile ngokomzwelo nangokwengqondo. Yiqiniso, uzilimaze
yena. Futhi ungase umthukuthelele kufanele
ngenxa yesenzo sakhe sobuwula. Kodwa kuze
kube yilapho umzali wakho efuna usizo lokwelapha lo mkhuba, kuncane ngempela angakwazi ukukwenza ukuze akunakekele. Ukubheka lo mkhuba wakhe njengokukhubazeka kungakusiza ukuba ulinganisele kokulindele.
Ongakwenza
Iqiniso liwukuthi kuze kube yilapho umzali wakho elungisa ukuphila kwakhe, kumelwe uphile nemiphumela yokuziphatha kwakhe. Okwamanje, yini ongayenza ngako?
Ungazibeki icala ngokuba umlutha komzali wakho.
Ngumzali wakhonguye yedwaoyimbangela yokuba kwakhe umlutha. EyabaseGalathiya 6:5 ithi: Yilowo nalowo uyothwala owakhe umthwalo. Ngakho, akuwona umsebenzi wakho ukwelapha umzali wakho noma ukumvikela emiphumeleni yokuba umlutha. Ngokwesibonelo, akudingeki uqambe
amanga kumqashi wakhe noma umtatamise kuvulandi uma
ewele khona edakiwe.
Khuthaza umzali wakho ukuba athole usizo. Inkinga
194 intsha iyabuza
engizokwenza!
Uma umzali wami engihlukumeza ngamazwi noma
ngezenzo, ngizo ..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
24
Yini okufanele
ngiyenze uma
abazali bami
bexabana?
Ingabe abazali bakho bake baxabane
phambi kwakho? Uma kunjalo,
yikuphi kulokhu okulandelayo
okuvame ukubaxabanisa?
O Imali
O Imisebenzi yasekhaya
O Izihlobo
O Uwena
Yini osa ukuyitshela abazali bakho ngendlela okukuthinta ngayo lokhu? Bhala izimpendulo zakho ngezansi.
..................................................................................................
..................................................................................................
199
Qiniseka ngokuthi uma abazali bakho bengaboni ngaso linye, akusho ukuthi umshado wabo uzochitheka. Uzomangala
ukuthola ukuthi basathandananakuba imibono yabo ingafani ezintweni ezithile.
Ake sifanekise: Wake wayibukela ibhayisikobho nabangane bakho, wabe usuthola ukuthi ninemibono engafani ngayo?
Kuyenzeka lokho. Ngisho nabantu abasondelene bayoba nemibono engafani ngezinto ezithile. Kungenzeka okufanayo nangabazali bakho. Mhlawumbe bobabili bakhathazekile ngesimo sezimali zomkhaya, kodwa banemibono engafani ngendlela yokusebenzisa imali; bobabili bafuna ukuhlela iholide lomkhaya, kodwa banemibono engafani ngokuthi bangaphumula
kanjani; bobabili bayafuna uphumelele esikoleni, kodwa banemibono engafani ngokuthi iyiphi indlela engcono yokukukhuthaza.
Iphuzu liwukuthi, ubunye abudingi nibe nemibono efa
na ncimish. Abantu ababili abathandanayo bangase bangaboni ngaso linye ngezinye izikhathi. Noma kunjalo, kungase kube nzima ukulalela abazali bakho bejikijelana ngamazwi.
Yini ongayenza noma ongayisho engakusiza ukuba ukhuthazele?
Ongakwenza
Yiba nenhlonipho. Kulula ukucasulwa abazali abaxabana njalo. Phela, yibona okufanele babekele wena isibonelokungabi uwena obabekela isibonelo. Yize kunjalo, ukweyisa umzali kuyomane kwenezele ezinkingeni zasekhaya.
Okubaluleke nakakhulu, uJehova uNkulunkulu ukuyala ukuba
Yini okufanele ngiyenze uma abazali bami bexabana? 201
Okungafanele Ukwenze
Ungazenzi umeluleki wezemishado. Njengosemusha,
awukufanelekeli ukuxazulula izingxabano zabazali bakho.
Ngokwesibonelo: Ake sithi usendizeni encane bese uzwa umshayeli nomsizi wakhe bexabana. Ungakhathazeka kufanele.
Kodwa yini ebingenzeka uma ubungagabadela utshele abashayeli bendiza ukuthi kufanele bayishayele kanjani, noma uze
uzame ngisho nokuthatha izintambo?
Ngokufanayo, ukuzama ukuthatha izintambo ngokuzihilela ezinkingeni zomshado wabazali bakho cishe kuyokwenza
izinto zibe zimbi nakakhulu. IBhayibheli lithi: Ngokugabadela
umuntu umane nje abangele ukulwa, kodwa kulabo ababonisanayo kukhona ukuhlakanipha. (IzAga 13:10) Cishe abazali
engizokwenza!
Lapho abazali bami beqala ukuxabana, ngizo ..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
ngokwahlukana?
25
Ngingajabula yini
emkhayeni onomzali
ongayedwa?
Izingane ezinabazali ababili zingaba namakamelo azo futhi
zithenge izingubo ezintsha. Kodwa mina anginalo ikamelo
elithi mina; futhi kuyaqabukela ngithole izingubo engizithandayo.Umama uthi akanayo imali. Ngizizwa njengesisebenzi
njengoba kufanele ngenze yonke imisebenzi yasendlini lapho
yena esemsebenzinikuba njengokungathi ngiphucwe ithuba lokuba ingane.UShalonda, oneminyaka engu-13.
AKUNGABAZEKI ukuthi liyaseleka ikhaya elinabazali ababili abanothando. Uma ubaba nomama bendawonye ngokuvamile bayakwazi ukunikeza iseluleko, isivikelo nokusekela oku208 intsha iyabuza
the xaxa. IBhayibheli lithi: Ababili bangcono kunoyedwa ngoba bangasebenza ndawonye ngokuphumelelayo.UmShumayeli 4:9, Todays English Version.
Noma kunjalo, imikhaya enabazali ababili isengozini yokuba igcine ingasekho. Ngokwesibonelo, izingane ezingaphezu kwesigamu e-United States ziyohlala isikhathi esithile nomzali ongayedwa ngaphambi kokuba zibe neminyaka
engu-18.
Naphezu kwalokho, enye intsha ehlala emkhayeni onomzali ongayedwa izizwa inamahloni ngesimo sayo. Enye izizwa isindwa izingcindezi nezinkinga enqwamana nazo ekuphileni. Uma uhlala ekhaya elinomzali ongayedwa, yiziphi izingcindezi obhekana nazo? Emgqeni ongezansi, bhala inkinga ekukhathaza kakhulu.
..................................................................................................
Ngenxa yokuthi uthola uthando nokunakekelwa umzali
oyedwa, ingabe kusho ukuthi ngeke usajabula ekuphileni? Lutho neze! Okuningi kuxhomeke endleleni osibheka ngayo isimo. IzAga 15:15 zithi: Zonke izinsuku zohluphekile zimbi; kodwa onenhliziyo enhle unedili njalo. Njengoba lesi saga sibonisa, indlela umuntu azizwa ngayo ngokuvamile ixhomeke esimweni sakhe sengqondo kunasezimweni abhekene nazo. Yini
ongayenza ukuze uhlakulele inhliziyo enhle naphezu kwezimo
okuzo?
Yilwa Nemicabango Emibi
Okokuqala, zama ukungazivumeli izinto ezimbi ezishiwo
abanye ziveze ububi kuwe. Ngokwesibonelo, abanye othisha
baye babonisa ukungabi naluzwela okukhulu kubafundi abanomzali oyedwa. Abanye baye bazitshela ukuthi noma yikuphi
ukuganga kwalezi zingane kubangelwa yisimo sasekhaya esingesihle. Kodwa zibuze: Ingabe abantu abasho lezi zinto bayangazi ngempela mina nomkhaya wakithi? Noma ingabe bamane baphinda abakuzwile ngemikhaya enomzali oyedwa?
Ngingajabula yini emkhayeni onomzali ongayedwa? 209
Kuyaphawuleka ukuthi inkulumo ethi intandane ivela kaningi emiBhalweni. Akukho lapho leli gama lisetshenziswa
khona ngendlela ejivazayo. Empeleni, cishe kuzo zonke izindawo elivela kuzo, uJehova ubonisa ukuthi uzikhathalela ngokukhethekile izingane ezikhuliswa abazali abangabodwa.1
Ngakolunye uhlangothi, abanye abantu abangahlose bubi
bangase babe nozwela ngokweqile lapho bekhuluma nawe.
Ngokwesibonelo, bangase bangathandisisi ukusebenzisa amagama anjengokuthi baba, umshado, isehlukaniso, noma
ukufa, besaba ukuthi amagama anjalo angase akuphathe
kabi noma akwenze ube namahloni. Ingabe kuyakucasula lokho? Uma kunjalo, babonise ngesu ukuthi asikho isidingo sokuba bakhathazeke. UTony, oneminyaka engu-14, akamazi
uyise wangempela. Uthi abanye abantu bayangingiza uma kufanele babize amagama athile. Kodwa uTony uvele awabize
lawo magama lapho ekhuluma nabo. Uthi, Ngifuna bazi ukuthi anginamahloni ngesimo engikuso.
Gwema Ukuthi, Ukube Nje
Kuyavunywa, kungokwemvelo ukudabuka kanye nokuba
nomuzwa wokulahlekelwa uma abazali behlukanisile noma
kushone umzali omthandayo. Noma kunjalo, ekugcineni kuyodingeka usamukele isimo. IBhayibheli linika lesi seluleko: Ungasho ukuthi: Kungani
izinsuku zangaphambili ziye zaba
UBUWAZI . . .
ngcono kunalezi? (UmShuUkwamukela
mayeli 7:10) Mayelana naloimithwalo yemfanelo
khu, uSarah oneminyaka enguekhaya kungakusiza
13, obazali bakhe bahlukanisa laukuba usheshe uvuthwe
pho eneminyaka eyishumi, uthi:
kunentsha esemikhayeni enabazali ababili,
Musa ukubalisa ngesimo okuso,
ngokuvamile engenayo
ulokhu uthi ukube nje, noma
imithwalo yemfanelo
ube nomuzwa wokuthi izinkinga
eminingi.
FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO 4
emthwalweni womzali wakho, kunokuba kuwunciphise. Kunalokho, kungani ungamsizi engakucelanga? Cabanga ngalokho uTony ayezimisele ukukwenza. Uthi: Umama usebenza esibhedlela futhi iyunifomu yakhe idinga uku-ayinwa. Ngakho ngiyam-ayinela. Akuwona yini umsebenzi wabesifazane
lowo? UTony uyaphendula: Abanye bacabanga kanjalo. Kodwa kuyamsiza umama, ngakho ngiyakwenza.
Bonisa ukwazisa. Ngaphandle kokumsiza ngokoqobo,
ungenza lukhulu ukuze umkhuthaze ngokumane ubonise ukwazisa. Omunye umzali ongayedwa wabhala: Ngivame ukuthola ukuthi mhla ngiphansi ngempela noma ngicasulwe usuku obelunzima emsebenzini, ngithi uma ngika ekhaya
ngithole ukuthi yilo kanye usuku indodakazi yami ekhethe
engizokwenza!
Ngizokulwa nemicabango yami emibi ngoku .................................................................................................................................
.................................................................................................................................
ukuba ideke itafula futhi yapheka nokudla kwakusihlwa. Uyanezela: Indodana yami iyangigaxa bese iyanganga. Zimthinta
kanjani lezi zenzo zokucabangela? Uthi: Ngivele ngizizwe sengingcono.
Bhala lapha ukuthi yimaphi kula maphuzu amathathu
angenhla okufanele usebenzele kuwo kakhudlwana.
..............................................................................................
ABAZALI BAKHO
imizwa yami
215
IMIZWA
YAKHO
Uma kukhona kulokhu okungenhla okukhethile, ungapheli amandla! Izahluko 2629 zizokusiza ufunde ukulawula imizwa yakho ukuze kungabi iyona ekulawulayo.
216
26
Ngingayilawula kanjani
imizwelo yami?
UCABANGANIingabe umlilo uwusizo noma uyingozi? Cishe uzothi impendulo ixhomeke ezimweni. Ngobusuku obubandayo, imbawula evuthayo ingafudumeza indlu kamnandi.
Kuhle lokho. Kodwa uma amalangabi engagadiwe, angabhebhetheka masinyane athungele indlu ishe ingqongqe. Kubi lokho.
Kuyefana nangemizwelo yakho. Uma ilawulwa, iwusizo,
ikwenza ukwazi ukwakha ubungane obuhle. Uma ingalawulwa,
ingadala umonakalo, hhayi kuwe kuphela kodwa nakwabanye.
Njengoba usakhula, ngezinye izikhathi ungazithola ugajwe
intukuthelo noma ukudabuka. Ungayilawula kanjani le mizwelo? Asixoxe ngowodwa ngesikhathi.
Ukwehlisa Igwebu
Akulula ukubhekana ngokuphumelelayo nokulimala nobuhlungu obuba khona lapho uphathwa kabi. Abanye abakulesi
simo bayehluleka ukuzibamba. Empeleni, iBhayibheli likhuluma ngabantu abathambekele entukuthelweni nabathambekele ekufuthekeni. (IzAga 22:24; 29:22) Akuyona indaba encane
lena. Intukuthelo engalawuliwe ingakwenza wenze isenzo oyozisola ngaso kamuva. Pho, ungayilawula kanjani imizwelo yakho lapho uphathwe kabi?
Okokuqala, hlaziya isimo ngokwethembeka, ubone ukuthi ungayidlulisa yini indaba enhliziyweni yakho.1 (IHubo 4:4)
Khumbula, ukubuyisela ukulinyazwa ngokulimaza kuyomane
kwenze izinto zibe zimbi nakakhulu. (1 Thesalonika 5:15) Ngemva kokucabangisisa ngenkinga nokuthandaza ngayo, ungathola ukuthi ayibe isakuthukuthelisa. Lapho usukwenzile lokho, liUBUWAZI . . .
yehla igwebu.IHubo 37:8.
1 Uma impatho embi ihilela ukuxhashazwa, bheka iSahluko 14 sale ncwadi ukuze uthole ukusikisela kokubhekana nesimo.
Ngakolunye uhlangothi, uma umngane wakho ekucasulile, amaphuzu aseSahlukweni 10
angakusiza.
Umuntu ofukamela
intukuthelo ufana
nenhlanzi ebanjwe
udobokokubili
kulawulwa
omunye umuntu
ukusabela
ngamawala
Gcwalisa
leli shadi
ukusabela
okungcono
Ngizoyithuka
Udadewethu utsheleke
izicathulo zami
engizithandayo
engangicelanga
Ngizophindisela
ngokutsheleka into
yakhe ngingayicelanga
................................................
................................................
....................................................
................................................
....................................................
.......................................
................................................
....................................................
.......................................
................................................
....................................................
.......................................
................................................
....................................................
.......................................
................................................
....................................................
Abazali bami
bayangenqabela
ukwenza into ethile
....................................................
engizokwenza!
Umuzwa ongajabulisi engikuthola kunzima kakhulu
ukuwulawula yilo
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Ngizowusingatha ngoku.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
ukuba uhlolwe udokotela. Ukungasinaki lesi simo kungafana nokuvulela phezulu umsakazo wemoto ukuze ungawuzwa
umsindo osenjinini yemoto. Kungcono kakhulu ukulungisa inkinga. Asikho ngempela isidingo sokuba namahloni ngesimo okuso. Intsha eningi ehlushwa ukucindezeleka nezinkinga ezifana
nako isizwa ukwelashwa.
Khumbula, imizwelo yakho ifana nomlilo. Uma uyilawula,
iwusizo; uma ungayilawuli, ingadala inhlekelele. Yenza konke
ongakwenza ukuze uthibe imizwelo yakho. Yiqiniso, ngezikhathi ezithile cishe uyosho noma wenze izinto oyozisola ngazo
kamuva. Kodwa bekezela. Ngokuhamba kwesikhathi, uzofunda ukulawula imizwelo yakho ukuze kungabi iyona elawula
wena.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ingabe ungumuntu
ongawamukeli amaphutha? Uma kunjalo, ungafunda
kanjani ukuphila namaphutha akho?
UCABANGANI?
27
Kungani
nginomuzwa
wokuthi
akufanele ngenze
amaphutha?
Uyacasuka yini uma
ungawatholi wonke amamaki
ngemva kokubhala isivivinyo?
Ingabe uye uzizwe sengathi
uyisehluleki lapho ugxekwa?
O Yebo
O Cha
O Yebo
O Cha
UMA impendulo yakho inguyebo kweminye yale mibuzo engenhla, kungenzeka ukuthi unenkinga yokufuna ukuba ophelele. Ungase ubuze, Yini engalungile ngokuzama ukwenza izinto kaUBUWAZI . . .
hle? Akukho okungalungile ngalokho. IBhayibheli liyamncoma
UJehova uphelele, kodwa lapho esebenzelana
umuntu onekhono emsebenzinabantu abangaphelele,
ni wakhe. (IzAga 22:29) Nokho,
akalindeli ukuphelela
umuntu ofuna ukungenzi maphukubo. Akayena umuntu
tha, uyeqisa.
ongacabangeli futhi akaNgokwesibonelo, uJason onelindeli izinto ezingenakwenzeka.
minyaka engu-19 uyavuma: Ngonyaka wami wokugcina esikoleni
ISIBONELO ESIHLE
UPawulu
Umphostoli uPawulu uyazi kahle imizwa yakhe. Ngobuqotho uyavuma: Lapho ngifisa ukwenza okuhle, kukhona
okubi kimi. UPawulu ungumuntu olungile. Uyabhala: Ngiyajabula ngempela ngomthetho kaNkulunkulu ngokomuntu
enginguye ngaphakathi. Pho, inkinga iyini? UPawulu uthi:
Ngibona . . . omunye umthetho olwa nomthetho wengqondo yami futhi ongithumbela emthethweni wesono osemalungwini ami. Amaphutha kaPawulu awamthokozisi. Uyababaza: Yeka mina muntu wosizi!Roma7:21-24.
Ingabe amaphutha akho akubangela usizi? Uma kunjalo, khumbula ukuthi ngisho noPawulu wayezizwa ngaleyo
ndlela ngezinye izikhathi. Kodwa uPawulu wayazi nokuthi
uKristu wafela abantu abanjengaye, okwamenza wababaza:
Makabongwe uNkulunkulu ngoJesu Kristu iNkosi yethu! (Roma7:25) UPawulu wayebheka isihlengo njengesipho somuntu siqu. Wabhala: INdodana kaNkulunkulu yangithanda futhi yazinikela ngenxa yami. (Galathiya 2:20)
Lapho uzizwa udangele, zindla ngesihlengo. Futhi
uma amaphutha akho ekudikibalisa, ungalokothi ukhohlwe ukuthi uKristu wafela izoni, hhayi
abantu abaphelele.
njengokucabanga ukuthi ungakwazi ukugxuma bese undiza. Kungakhathaliseki ukuthi ukukholelwa kangakanani lokhu,
ngeke kwenzeke nje kwaphela!
Yini ongayenza ukuze ukuphila kwakho kungalawulwa isimo sengqondo sokufuna ukuphelela? Zama lokhu okulandelayo:
Hlaziya impumelelo. Ingabe uzikhandla ngokweqile ukuze ubedlule bonke abanye? IBhayibheli libonisa ukuthi ukwenza lokho kungafana nokulwela ukuca umoya. (UmShumayeli 4:4) Iqiniso liwukuthi, bambalwa abantu abake babedlula
bonke abanye. Ngisho noma umuntu esebadlula bonke abanye,
ngokuvamile kusuke kusele kancane ukuba kuqhamuke omunye owenza kangcono kunaye. Impumelelo isho ukwenza okusemandleni akhohhayi ukudlula omunye.Galathiya 6:4.
Bhekana namaqiniso. Olindele ukuthi ungakwazi ukukwenza kufanele kulingane namakhono onawo kanye nokulinganiselwa kwakho. Ukuzibekela imigomo ephakeme kakhu228 intsha iyabuza
Ukuzama ukuba
ophelele kuyize
njengokuzama
ukundiza
engizokwenza!
Uma sengiqala ukuzigxeka ngokweqile, ngizo .................................................................................................................................
.................................................................................................................................
njengokudlala insimbi yomculo. Yiqiniso, nakanjani uyowenza amaphutha. Zama ukubheka lawo maphutha ngelinye iso.
IBhayibheli lithi kunesikhathi sokuhleka. (UmShumayeli 3:4)
Kungani ungazihleki? Ukuzihleka kuyokusiza ubone ukuthi sifunda ngokwenza amaphutha. Kuyavunywa, kungase kungabi
lula ngawe ukwenza umsebenzi ongemuhle kahle-hle. Kodwa
yenza umzamo wokukhipha imicabango engemihle nelimazayo
engqondweni yakho.
Khumbula njalo ukuthi uJehova akafuni ukuphelela; umane
nje ulindele ukuba sithembeke kuye. (1 Korinte 4:2) Uma ulwela
ukwethembeka, ungajabula ngempela ngalokho oyikhoyize
ungaphelele.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ubungqingili bamukelwa
yonk indawo namuhla. Ungabugwema kanjani? Kuthiwani
uma unezifiso zobungqingili?
UCABANGANI?
28
Ngingabugwema
kanjani ubungqingili?
Ngesikhathi ngisakhula ngangilwa nenkinga
yokukhangwa abanye abantu besilisa. Enhliziyweni yami
ngangazi ukuthi leyo micabango ayilungile.U-Olef
Sake saqabulana mhlawumbe kanye noma kabili
nentombazane ewumngane wami. Kodwa njengoba
ngangibathanda nabafana, ngazibuza ukuthi kungenzeka
yini ukuthi ngithanda abesilisa nabesifazane.USarah
BAMBALWA abangaphika ukuthi namuhla kukhulunywa ngobungqingili ngokukhululekile kunangaphambili. Futhi ake uzame nje ukukhuluma kabi ngabo! Kuyothi abakudle bakufele. U-Amy, oneminyaka engu-16, uthi: Enye intombazane yathi kimi kumelwe ukuba ngiyababandlulula abantu bezinye izizwe ngoba umbono wami ngobungqingili ubonisa into efanayo
ubandlululo!
Izimo zengqondo zanamuhla zokuvumela noma yini ziye zabangela ukuba intsha eningi ithandane nomuntu wobulili obufanayo. UBecky, oneminyaka engu-15, uthi: Amantombazane
amaningi esikoleni athi angongqingili. UChrista, oneminyaka
engu-18, uthi kunesimo esifanayo esikoleni afunda kuso. Uthi:
Amantombazane amabili engifunda nawo aseke angicela ukuba ngilale nawo. Eyodwa yangibhalela incwadi yangibuza ukuthi
ngingathanda yini ukuzwa ukuthi kunjani ukulala nenye intombazane.
Njengoba ukuthandana kwabantu bobulili obufanayo sekuyinto eqhakambiswa kangaka, ungase uzibuze: Ingabe ubungqingili bubi kangako? Kuthiwani uma ngikhangwa othile
Ngingabugwema kanjani ubungqingili? 231
ebangela ubuhlungu
kimi, ungihole ngendlela yaphakade.
(IHubo 139:23, 24)
UJehova angakuqinisa
ngokuthula okudlula konke ukucabanga. Lokhu
kuthula kungalinda inhliziyo
yakho namandla akho engqondo futhi kukunike amandla angaphezu kwavamile ukuze ungazanelisi iziso ezingafanele.Filipi 4:7; 2 Korinte 4:7.
Gcwalisa ingqondo ngezinto ezakhayo. (Filipi 4:8) Funda
iBhayibheli nsuku zonke. Ungalokothi uweye amandla alo okulolonga ingqondo nenhliziyo yakho ukuba yenze okuhle. (Hebheru 4:12) Insizwa egama layo linguJason ithi: IBhayibheli
kuhlanganise nemiBhalo efana neyoku-1 Korinte 6:9, 10 neyabase-Efesu 5:3liye laba nethonya elikhulu kimi. Ngifunda
le miBhalo lapho ngikelwa iziso ezimbi.
Gwema izithombe zobulili ezingcolile nezinto eziphathelene nobungqingili. (Kolose 3:5) Gwema noma yini eyovusa iziso zokuziphatha okubi. Lokhu kuhlanganisa izithombe
zobulili ezingcolile, izinhlelo ezithile ze-TV namabhayisikobho,
mhlawumbe ngisho nomagazini bemfashini noma bosozinyama
abakhangisa ngabantu abangembethe. Shintsha imicabango
emibi ngokucabanga izinto ezinhle. Omunye umfana osanda
kweva eshumini nambili uthi: Noma nini lapho ngikelwa iziso zobungqingili, ngizindla ngomBhalo weBhayibheli engiwuthandayo.
Ngingabugwema kanjani ubungqingili? 233
Yiqiniso, abanye bathi asikho isidingo sokwenza konke lokhu, kufanele wamukele lokho oyikho nokuthambekela kwakho kobulili. Kodwa iBhayibheli lithi ungenza okungcono kunalokho! Ngokwesibonelo, lisitshela ukuthi amanye amaKristu
okuqala ayekade engongqingili ashintsha. (1 Korinte 6:9-11)
Nawe ungayinqoba le mpingisho noma okwamanje usayilwa
ngaphakathi enhliziyweni yakho.
Kuthiwani uma iziso zobungqingili ziphikelela? Ungazivumeli zikwehlule! UJehova uyazilahla izenzo zobungqingili. Ngakho, umuntu olwa neziso zobungqingili ubhekene nomgomo
onyelelekayoangakhetha ukuzanelisa noma ukungazanelisi
lezo ziso.
Ngokwesibonelo: Umuntu angase athambekele ekufuthekeni. (IzAga 29:22) Kungenzeka ukuthi esikhathini esingaphambili ubeshesha ukuthukuthela. Kodwa ngemva kokutadisha iBhayibheli, uqala ukubona isidingo sokuhlakulela ukuzithiba. Ingabe lokhu kusho ukuthi ngeke aphinde athukuthele?
Cha. Kepha ngenxa yokuthi uyazi ukuthi iBhayibheli lithini ngeICEBISO
ntukuthelo engalawulwa, uyoUkuze ube nombono
kulwa kanzima ukuba anganqookahle ngobudoda,
tshwa imizwa yakhe.
tadisha isibonelo
Kuyefana nangomuntu okhasikaJesu. (1 Petru 2:21)
Wayeyisibonelo esiphelele
ngwa abantu bobulili obufana nosokuwasebenzisa
bakhe kodwa manje osefunde longobumnene amandla
kho iBhayibheli elikushoyo ngeobudoda.
mikhuba yobungqingili. Ngezikhathi ezithile, sisengavuka isi-
engizokwenza!
Uma umuntu engibuza ukuthi kungani iBhayibheli libulahla
ubungqingili, ngizothi
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
29
Ngingakuyeka
kanjani
ukucabanga
ngobulili?
NGICABANGA ngamantombazane sonke isikhathingisho noma engekho eduze, kusho ibhungu elinguMichael.
Kuyamangaza. Ngezinye izikhathi ngehluleka ngisho nokugxila kwengikwenzayo!
Ingabe nawe, njengoMichael, uchitha isikhathi esiningi
ucabangana nabobulili obuhlukile? Uma kunjalo, ungase
uzwe sengathi kukhona okungahambi kahle ekhanda. Imicabango yobulili ingase ingene ngamandla engqondweni yakho
kuhle kwamasosha ayizitha. Ingakwenza ungakwazi ukucabanga ngokunye, kusho uMichael. Ingakwenza uhambe
ngendlela ethathelayo uye emotweni yakho ukuze nje udlule
eduze kwesiphalaphala sentombazane noma wehle wenyuka
emaphasishi asesitolo ukuze nje umbone kahle umuntu othile.
Khumbula nokho ukuthi imizwa yobulili ayimibi yona ngokwayo. Angithi uNkulunkulu wadala owesilisa nowesifazane
ngendlela yokuba bakhangane, futhi ukwanelisa iziso zobulili kuyamukeleka elungiselelweni lomshado. Lapho ungakashadi, ungase ube neziso zobulili ezinamandla. Uma kwenzeka lokho, ungacabangi ukuthi ungumuntu omubi ngokwemvelo noma ukuthi awusoze wakwazi ukuziphatha ngendlela
ehlanzekile. Ungaba msulwa uma uthanda! Kodwa ukuphumelela emzamweni wakho kuyodinga ukuba ulawule imicabango ngabobulili obuhlukile. Ungakwenza kanjani lokho?
Hlola abantu ozihlanganisa nabo. Uma ofunda nabo
beqala ukuxoxa ngokuziphatha
okubi kobulili, ungase ulingeUBUWAZI . . .
ke ukuba uhlanganyeleukuze
Lokho ovumela ingqondo
nje ungabonakali uphuma eceyakho ukuba igxile
leni. Kodwa empeleni yilokhu
kukho, kungalolonga
okuyomane kwenze kube nziubuntu bakho kuthinte
nezenzo zakho.Jakobe
ma nakakhulu ukulawula imi1:14, 15.
cabango yakho. Kufanele wenzeniuvele usukume uha-
mbe? Impela, futhi akudingeki uzizwe unamahloni okwenza kanjalo! Izikhathi eziningi ungayithola indlela yokuhamba
ngaphandle kokubonakala ungungcwelengcwele bese uyahlekwa.
Gwema ukuzijabulisa okungcolile. Yiqiniso, akuwona
wonke amabhayisikobho noma ama-CD angcolile. Noma kunjalo, izinto eziningi zokuzijabulisa namuhla ziklanyelwe ukuvusa inkanuko yobulili. Sithini iseluleko seBhayibheli? Masizihlanze kukho konke ukungcola kwenyama nokomoya, siphelelisa ubungcwele ngokwesaba uNkulunkulu. (2 Korinte
7:1) Hlukana nanoma yiziphi ezokuzijabulisa ezingase zikuvusele iziso zobulili ezingafanele.1
Inkinga Yokushaya Indlwabu
Enye intsha izama ukunciphisa ukuvuka kwenkanuko yobulili ngokushaya indlwabu. Kodwa lokhu kungadala izinkinga ezimbi kakhulu. IBhayibheli linxusa amaKristu: Ngakho-ke, bulalani amalungu emizimba yenu asemhlabeni ngokuqondene nobufebe, ukungcola, isiso sobulili, isiso esilimazayo, nokuhaha. (Kolose
3:5) Ukushaya indlwabu kuphambene impela nokubulala isiso sobulili. Empeleni kuyasivusa futhi kusikhulise!
1 Kuxoxwa kabanzi ngezokuzilibazisa nezokuzijabulisa eNgxenyeni 8
yale ncwadi.
Ukushaya indlwabu kungakwenza isigqila seziso zakho. (Thithu 3:3) Enye indlela ongaqala ngayo ukunqoba
lo mkhuba ukutshela othile. UmKristu owalwa nokushaya
indlwabu iminyaka eminingi uthi: Yeka ukuthi ngisa kanjani ukuthi ngabe ngaqunga isibindi sokukhuluma ngakho nothile lapho ngisemusha! Isazela sangihlupha iminyaka eminingi, futhi sabuthinta kakhulu ubuhlobo bami nabanye, futhi
ngaphezu kwakho konke, noJehova.
Ubani okufanele ukhulume naye? Kuwukuhlakanipha ukukhuluma nomzali. Noma mhlawumbe ilungu lebandla lobuKristu elivuthiwe lingasiza. Ungaqala ngokuthi,
Ngithanda ukukhuluma nawe ngenkinga engikhathaza kakhulu.
U-Andre wakhuluma nomdala ongumKristu, futhi uyajabula ngokuthi wenza kanjalo. Njengoba lo mdala aye
ngilalele, amehlo akhe agcwala izinyembezi, kusho u-Andre.
Lapho ngiqeda, wangiqinisekisa ngothando lukaJehova. Wathi inkinga yami ivamile. Wathembisa ukuthi uzoyiICEBISO
hlola intuthuko yami futhi anginike amaphuzu engeziwe avela
Uma uye wabuyela emkhubeni wokushaya indlwabu,
ezincwadini zeBhayibheli. Ngeungayeki ukulwa nawo!
mva kokuxoxa naye, ngenza
Hlaziya ukuthi yini ekweisinqumo sokuqhubeka nginze waphindela kuwo,
lwangisho noma ngangibuye
uzame ukukugwema
lokho.
ngihluleke.
Njengo-Andre noMario, ungathola usizo emizamweni yakho yokunqoba umkhuba wokushaya indlwabu. Ngisho
noma ubuye uhluleke, ungadikibali! Qiniseka ukuthi ungayinqoba le mpi.1
Ukulawula Imicabango Yakho
Umphostoli uPawulu wathi: Ngiyawutuba umzimba
wami futhi ngiwuphatha njengesigqila. (1 Korinte 9:27)
Ngokufanayo, nawe kungase kudingeke uzikhuze kanzima
1 Ukuze uthole amaphuzu engeziwe ngokushaya indlwabu, bheka uMqulu 1, isahluko 25.
engizokwenza!
Uma ngifuna ukuyeka ukucabanga ngabantu bobulili
obuhlukile, ngizo.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
lapho ukelwa imicabango engafanele ngabobulili obuhlukile. Uma le micabango iphikelela, zama ukuvivinya umzimba.
IBhayibheli lithi: Ukuqeqesha umzimba kuzuzisa kancane.
(1 Thimothewu 4:8) Ukuhamba ngamandla noma ukuvivinya
umzimba imizuzwana kungase kube yikho okudingayo ukuze
ulwe nemicabango ekuphazamisayo.
Ngaphezu kwakho konke, ungalushayi indiva usizo lukaBaba wakho osezulwini. Omunye umKristu uthi: Lapho ngizwa ukuthi inkanuko iyavuka, ngithandaza ngokusuka enhliziyweni. Cha, uNkulunkulu ngeke akwephuce isithakazelo kwabobulili obuhlukile. Kodwa ngosizo lwakhe, ungathola
ukuthi ziningi ezinye izinto ongacabanga ngazo.
UCABANGANI?
IMIZWAYAKHO
imizwa yami
243
UKUZILIBAZISA
Uzijabulela kangaki izinhlobo
ezithile zokuzilibazisa ezifana
nemidlalo, umculo,
amabhayisikobho, i-TV noma
imidlalo yama-computer?
O Akuvamile
O Kanye ngosuku
O Kaningana
ngosuku
Wena nontanga ninezinto eziningi eningazilibazisa ngazo kunanoma yisiphi isizukulwane esake
saba khona. Kodwa unamahora ambalwa nje kuphela ngosuku. Futhi uhlobo lokuzilibazisa olukhethayo lungathonya ukucabanga kwakho nesimo
sakho sengqondo. Ngakho, singakanani isikhathi
ongasichitha ekuzilibaziseni? Futhi unganquma kanjani ukuthi yikuphi ukuzilibazisa okufanele ukukhethe? Izahluko 30-33 zizokusiza ukuba uyibhekisise indlela okhetha ukuzijabulisa ngayo.
245
30
Ingabe kufanele
ngiyidlale imidlalo
yama-computer?
IMIDLALO yama-computer imnandi kakhulu, kusho umfana ogama lakhe nguBrian. Lapho udlala le midlalo wenza izinto obungelokothe uzenze ekuphileni kwangempelaobungeke uzenze ngaphandle kokungena enkingeni. UDeborah uthi
naye uyakujabulela ukudlala imidlalo yama-computer. Nokho,
uxwayisa ngalokhu: Ingadla isikhathi esiningi futhi ikuluthe.
Ngokungangabazeki, imidlalo yama-computer ayikona nje
ukuzijabulisa okwenziwe ngobuchwepheshe. Yiqiniso ukuthi
ivivinya ikhono lakho futhi iqeda isizungu. Kodwa yenza okungaphezu kwalokho. Imidlalo yama-computer ingayikhaliphisa ingqondo. Eminye ingase ithuthukise ngisho nekhono lakho lezibalo nelokufunda. Ngaphezu kwalokho, imidlalo yamuva yama-computer kungenzeka ibe undabamlonyeni esikoleni.
Uma usuke wayidlala, uba nokuthile ongaxoxa ngakho nontanga.
Ngokuqinisekile, uma ukhetha ngokucophelela, ungakwazi ukuthola umdlalo omnandi nowamukelayo. Nokho, kungani
kudingeka uqaphe?
Okubi Ngale Midlalo
Ngeshwa, akuyona yonke imidlalo yama-computer engenangozi. Eminingi yayo namuhla ikhuthaza ngokuqondile lokho
iBhayibheli elikubiza ngokuthi imisebenzi yenyamaimikhuba engcolile elahlwa uNkulunkulu.Galathiya 5:19-21.
U-Adrian, oneminyaka engu-18, uchaza omunye umdlalo othandwa kakhulu ngokuthi ubonisa izimpi zamaqembu,
ukusetshenziswa kwezidakaUBUWAZI . . .
mizwa, ubulili obenziwa ingcaca, inhlamba, ubudlova obeqisaUmtholampilo wokuqala
yo nokuchitheka kwegazi. Emiemhlabeni onakekela
nye imidlalo ikhuthaza ukusebekuphela imilutha
nzelana nemimoya. Futhi umyemidlalo yama-computer
wavulwa e-Amsterdam,
dlalo ngamunye omusha wenza
eNetherlands, ngo-2006.
eyangaphambili ibonakale ingemibi uma iqhathaniswa nawo.
Eminingi yale midlalo enobudlova ingadlalwa bukhoma kuyiInternet. Lokhu kwenza kube mnandi ngisho nakakhulu ukudlala imidlalo yama-computer. UJames oneminyaka engu-19
uthi, Nge-computer yakho endlini, ungadlala nabantu abakwenye indawo emhlabeni.
Imidlalo ye-Internet enabalingiswa isithandwa kakhulu.
Kule midlalo, abadlali bazakhela abalingiswa kuyi-Internet
kungaba umuntu, isilwane noma inhlanganisela yakho kokubiliabahlala ezweni elakhiwe nge-computer elinezinkulungwane zabanye abadlali. Leli zwe linezitolo, izimoto, imizi, izikhungo zokudansa nezezifebeempeleni, lifana ncamashi nezwe elingokoqobo. Abadlala le midlalo bayakwazi ukuthumelelana imiyalezo ngaleso sikhathi njengoba abalingiswa abazakhele bona nge-computer, okuthiwa ama-avatar, bedlala.
Kubalingiswa abambalwa abatholakala kuleli
zwe lama-computer, singabala amaqembu ezigilamkhuba, abaqashi bezifebe, abaphangi, abakhwabanisi kanye nababulali. Abadlali bale midlalo benza izinto abangeke bazenze ekuphileni kwangempela. Ngokuchofoza nje izinkinobho ezimbalwa, abadlala le midlalo bangenza
abalingiswa babo benze ubulili ngesikhathi bona
bexoxa ngabo ngokuthumelelana imiyalezo. Eminye imidlalo yenza abadlali bakwazi ukwenza abalingiswa abazenzele bona benze ubulili nabanye
abalingiswa abafana nezingane. Abagxeki bale
midlalo bakhathazeka kufanele ngokuthi abantu bangawenza kanjani umdlalo ngento embi
kangaka.
Okwenza Kubaluleke
Lokho Okukhethayo
Abantu abadlala le midlalo yamacomputer enobudlova noma eveza
ubulili bangase bathi: Ayinangozi.
248 intsha iyabuza
Akwenzeki ngempela. Kumane kuwumdlalo. Kodwa ungakhohliswa yileyo ndlela yokucabanga eyiphutha!
IBhayibheli lithi: Ngisho nangemikhuba yakhe umfana
uzenza aqashelwe ukuthi umsebenzi wakhe uhlanzekile futhi
uqotho yini. (IzAga 20:11) Uma udlala imidlalo yama-computer enobudlova nokuziphatha okubi, ungachazwa yini njengomuntu omsulwa noqotho? Ucwaningo lubonisa ngokuphindaphindiwe ukuthi ukubukela ukuzijabulisa okunobudlova kwenza abakubukelayo babe nobudlova. Empeleni, abanye ochwepheshe bathi ukudlala imidlalo ye-computer kungaba nethonya
elinamandla kumuntu kunokubukela i-TV.
Ukukhetha ukudlala imidlalo enobudlova noma ukuziphatha okubi kunjengokukhetha ukudlala ngodoti okhipha imisebe eyingoziimiphuICEBISO
mela elimazayo ingase ingabonakali ngokushesha, kodwa ayiBhala kafushane ngomnakugwenywa. Ngayiphi indlela?
dlalo ngamunye ofuna
Ukuchayeka kakhulu ezintweukuwudlala, uchaze injoni ezikhipha imisebe eyingozi
ngo yawo nezindlela
zokufinyelela leyo njongo.
kungalimaza ulwelwesi lwesisu,
Qhathanisa lokho okubhakwenze amagciwane asemathulile nezimiso zeBhayibheli
njini angene egazini, bese uyaokukhulunywe ngazo
gula. Ngokufanayo, ukuchayekulesi sahluko, bese
ka ebulilini obenziwa ingcaca naunquma ukuthi uyafaneleka yini lowo mdlalo.
sebudloveni obunyantisayo kungalimaza umuzwa wakho wokuziphatha, kwenze imicabango
engizokwenza!
Uma umngane wami engicela ukuba ngidlale umdlalo
wama-computer onobudlova noma ukuziphatha okubi, ngizothi
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
sokutshakadula. (UmShumayeli 3:4) Kuhle ukuphawula ukuthi igama elithi ukutshakadula alisho ukudlala kuphela kodwa nokunyakazisa umzimba. Kungani-ke ungasebenzisi esinye sesikhathi sakho udlale imidlalo enyakazisa umzimba kunokuba ugqolozele i-computer?
Khetha Ngokuhlakanipha
Ngokungangabazeki, kungaba mnandi ukudlala imidlalo
yama-computer, ikakhulukazi uma usunekhono lokuyidlala. Yileso sizathu-ke esenza kufaneleke ukuba uyikhethe ngokuhlakanipha imidlalo oyidlalayo. Zibuze, Yiziphi izifundo engiphuma phambili kuzo esikoleni? Akuzona yini lezo ozijabulelayo?
Empeleni, lapho usijabulela isifundo esithile, sihlala nakakhulu
engqondweni yakho. Manje zibuze: Yimuphi umdlalo wamacomputer engiwujabulela kakhulu? Yiziphi izifundo zokuziphatha engizithola kulo mdlalo?
Esikhundleni sokudlala umdlalo ngoba nje ontanga bewuthanda, zimisele ukwenza esakho isinqumo esisekelwe olwazini. Okubaluleke nakakhulu, sebenzisa lesi seluleko seBhayibheli: Qhubeka uqinisekisa ukuthi kuyini okwamukelekayo eNkosini.Efesu 5:10.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Uyawuthanda umculo futhi
kuhle lokho. Kodwa ingabe uyisigqila sawo?
UCABANGANI?
31
Ngingawugcina kanjani
umculo usendaweni yawo?
KUBONAKALA sengathi sonke siyawujabulela umculo. Futhi entsheni eningi umculo uyisidingo. Angikwazi ukuphila ngaphandle kwawo, kusho u-Amber oneminyaka engu-21.
Umculo ngiwudlala cishe ngaso sonke isikhathingisho nalapho ngihlanza indlu, ngipheka, ngithunyiwe, noma ngitadisha.
Umculo ungase uphindaphinde isigqi esisodwa, kodwa
udlulela ngale kwalokho, usithinta ngaphakathi ekujuleni kwethu. Njengoba nje nezwi ngesikhathi salo esifanele lilihle, nengoma ngesikhathi esifanele ingakuqabula! (IzAga 15:
23) Ngezinye izikhathi ucabanga ukuthi akekho oqonda imizwa yakho, kusho uJessica oneminyaka engu-16. Kodwa lapho ngilalela iqembu engilithandayo lomculo, ngiyabona ukuthi akumina ngedwa ocindezelekayo.
Uyanixabanisa noma Uyanisondelanisa?
Nakuba kusobala ukuthi uyawuthanda umculo, abazali bakho bangase babe nombono ohlukile. Ubaba uthi, Vala lowo
msindo! Ungivala izindlebe! kusho umfana oweve eshumini nambili. Lapho usukhathele ukuthethiswa kanje, ungase
ube nomuzwa wokuthi abazali bakho benza into encane ibe
nkulu. Kanti kwakunjani ngesikhathi bona besebasha? Ababo abazali babengacabangi yini ukuthi umculo wabo awufaneleki? kubuza intombazane ethile. U-Ingred, oneminyaka engu16 uyakhononda: Kubonakala sengathi abantu abadala basadla ngoludala. Bekungaba ngcono ukube bebeqaphela ukuthi
UBUWAZI . . .
isizukulwane sethu naso sinawo
umculo omnandi!
Uma ungabaza
ukulalelisa abazali
U-Ingred unephuzu. Njebakho umculo
ngoba kungenzeka uyazi, kuwo
owuthandayo, kungaba
wonke umlando, abantu abadauphawu lokuthi kukhona
la nentsha bavame ukuxatshaokushaya amanzi
ngomculo owuthandayo.
niswa yizinto abazithandayo.
Kodwa ukungathandi izinto ezi-
Ngakho, kunokuba umane ulalele ingoma ngoba uthanda isigqi sayouswidi omboze ushevuvivinya amazwi ngokuhlola isihloko nezosha zayo. Ngani? Ngoba amazwi engoma
ayoyithinta indlela ocabanga ngayo nesimo sakho sengqondo.
Ngeshwa, umculo omningi wanamuhla unezosha ezikhuthaza ubulili, ubudlova, nokusebenzisa kabi izidakamizwa. Uma
ucabanga ukuthi ukulalela izosha ezinjalo akukuthonyi, kusho
ukuthi ushevu usuqalile ukusebenza kuwe.
Zenzele Esakho Isinqumo
Ontanga bangase bakucindezele kanzima ukuba ulalele
umculo owonakalisayo. Imboni yomculo nayo iletha okunye
ukucindezela. Ngosizo lomsakazo, i-Internet, nethelevishini,
umculo uye waba ibhizinisi elikhulu, elenza izindodla zemali.
Kuqashwa ongoti bezokudayisa ukuze balawule indlela okhetha ngayo umculo.
Kodwa uma uvumela ontanga noma abezindaba ukuba bakunqumele ukuthi yini ozoyilalela, ulahlekelwa ilungelo lakho lokuzikhethela. Uba yisigqila esingakwazi ukuzicabangeICEBISO
la. (Roma 6:16) IBhayibheli liUma ufuna abazali
kunxusa ukuba umelane nethobakho baqonde ukuthi
nya lezwe ezindabeni ezinjengakungani wena uthanda
lezi. (Roma 12:2) Ngakho, uyoingoma noma iqembu
be wenza kahle uma uqeqesha
elithile lomculo, thatha
amandla akho okuqonda uweisinyathelo sokuzama
ukuthanda umculo
nze aqeqeshelwe ukuhlukaniothandwa yibona.
sa kokubili okulungile nokungalungile. (Hebheru 5:14)
ISIBONELO ESIHLE
UDavide
UDavide uyawuthanda umculo. Ungumculi onekhono
nomlobi wezingoma onesiphiwo. Uyazenzela ngisho nezinsimbi zomculo. (2 IziKronike7:6) UDavide unekhono kangangokuthi inkosi yakwa-Israyeli iyambiza ukuba azoyidlalela
umculo esigodlweni sayo. (1Samuweli 16:15-23) UDavide
uyavuma. Kodwa akaqhoshi, futhi akazivumeli ukuba aphilele umculo. Kunalokho, isiphiwo sakhe usisebenzisela ukudumisa uJehova.
Uyawuthanda wena umculo? Ungase ungabi umculi onekhono, kodwa usengasilingisa isibonelo sikaDavide. Kanjani? Ngokungazivumeli ukuba uphilele umculo noma uwuvumele ukubangele ukuba ucabange futhi wenze ngendlela
ehlambalaza uNkulunkulu. Kunalokho, sebenzisa umculo
ukuze wenze ukuphila kwakho kujabulise nakakhulu. Ukukwazi ukuqamba nokujabulela umculo kuyisipho esivela kuNkulunkulu. (Jakobe1:17) UDavide wasebenzisa lesi sipho
ngezindlela ezijabulisa uJehova. Ingabe nawe uyokwenza
okufanayo?
257
nangendlela amanye amaKristu angase azizwe ngayo. Ingabe amanye angakhubeka lapho ewuzwa? Ukushintsha indlela
owenza ngayo ngoba uhlonipha imizwa yabanye kuwuphawu
lokuvuthwa.Roma 15:1, 2.
Ngokuzibuza le mibuzo engenhla, uyokwazi ukukhetha
umculo okujabulisayo emoyeni kodwa ungalibulali ingokomoya lakho. Kunanesinye isici okufanele usicabangele.
Kunini Lapho Sekuwukweqisa Khona?
Umculo omnandi, njengokudla okumnandi, ungaba yinzuzo. Nokho, isaga esihlakaniphile siyaxwayisa: Ingabe uthole
uju? Yidla okwanele wena, ukuze ungazigcingci ngalo bese kudingeka uluhlanze. (IzAga 25:16) Uju lunezakhi zokwelapha
ezaziwayo. Noma kunjalo, ngisho nokweqisa entweni ewusizo
kungakulimaza. Siyini isifundo? Izinto ezimnandi kufanele zijatshulelwe ngokulinganisela.
Enye intsha ivumela umculo ukuba ulawule ukuphila kwayo. Ngokwesibonelo, uJessica ocashunwe ngaphambili, uyavuma: Ngiwulalela ngaso sonke isikhathi umculongisho nalapho ngitadisha iBhayibheli. Ngitshela abazali bami ukuthi uyangisiza ngikwazi ukugxila kwengikufundayo. Kodwa abangikholwa. Usuke wakuzwa yini lokhu okushiwo uJessica?
Ungabona kanjani ukuthi usulalela umculo ngokweqile? Zibuze le mibuzo elandelayo:
Ngichitha isikhathi esingakanani ngilalela umculo usuku
ngalunye? ......................................
Yimalini engithenga ngayo umculo inyanga ngayinye?
......................................
Ingabe umculo engiwulalelayo uphazamisa ubuhlobo enginabo namalungu omkhaya wakithi? Uma kunjalo, bhala ngezansi ukuthi ungasilungisa kanjani lesi simo.
..................................................................................................
..................................................................................................
engizokwenza!
Ngingakwazi ukulawula umculo uma ngi .................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Khetha Kahle
Ngempela, umculo uyisipho esivela kuNkulunkulu, kodwa
kumelwe uqikelele ukuba ungasisebenzisi kabi. Ungafani
nentombazane enguMarlene evumayo: Nginomculo engaziyo
ukuthi kumelwe ngiwulahle. Kodwa awuve umnandi. Cabanga ngomonakalo ewenzayo engqondweni nasenhliziyweni yayo ngokulalela umculo ongcolile! Lugweme lolo gibe.
Ungawuvumeli umculo ukonakalise noma ubuse ukuphila
kwakho. Namathela ezindinganisweni zobuKristu eziphakeme lapho ukhetha umculo. Thandazela isiqondiso nosizo lukaNkulunkulu. Funa abangane abanezinkolelo ezifana nezakho.
Umculo ungakusiza ukuba uphumule. Ungaqeda isizungu.
Kodwa lapho uphela, izinkinga zakho zisuke zisekhona. Futhi
izingoma azisivali isikhala sabangane beqiniso. Ngakho ungavumeli umculo ube iyona nto ebalulekile ekuphileni kwakho.
Wujabulele, kodwa uwugcine usendaweni yawo.
32
Ngingazijabulisa
kanjani?
Phawula le misho elandelayo ngokuthi iqiniso noma amanga
NgokweBhayibheli . . .
O Amanga
O Amanga
O Amanga
USEBENZE kanzima isonto lonke. Manje sekuyimpelasonto. Usuyiqedile nemisebenzi yakho yasekhaya. Futhi usenamandla, okungesinye sezibusiso zokuba musha. (IzAga
20:29) Manje usufuna ukuzijabulisa.
Ontanga yakho bangase babe nomuzwa wokuthi iBhayibheli limelene nokuzijabulisa, bathi likuvimbela ukuba
uzijabulise. Kodwa kuyiqiniso yini lokho? Ake sicabangele
izimpendulo zemibuzo esekhasini elandulele, sibone ukuthi iBhayibheli lithini ngempela ngokuzijabulisa.
Akulungile nje kwaphela ukudlala imidlalo.
Amanga. IBhayibheli lithi, ukuqeqesha umzimba kuyazuzisa. (1 Thimothewu 4:8) Igama lesiGreki sokuqala
elisho ukuziqeqesha uPawulu alisebenzisa lapha lisho ukuziqeqesha njengomvocavoci womzimba futhi lidlulisela umqondo
wokuzivivinya. Namuhla kunemidlalo eminingi engaba indlela
enhle nejabulisayo yokuzivivinyaimidlalo efana nokushwibeka (njengaseqhweni), ukudlala amabhayisikili, ukugijima, ibhola
lomphebezo, i-baseball, ibhola likanobhutshuzwayo ne-volleyball, uma sibala embalwa nje.
Ingabe lokhu kusho ukuthi asikho isidingo sokuqapha? Cabangela umongo wevesi elicashunwe ngenhla. Lapho ebhalela
insizwa enguThimothewu, umphostoli uPawulu wathi: Ukuqeqesha umzimba kuzuzisa kancane; kodwa ukuzinikela kokuhlonipha uNkulunkulu kuzuzisa ezintweni zonke, ngoba kunesithembiso sokuphila kwamanje nalokho okuzayo. Amazwi kaPawulu asikhumbuza ukuthi okufanele kuze kuqala njalo ekuphileni kwethu ukujabulisa uNkulunkulu. Ungaqikelela ukuthi ukuzinikela kokuhlonipha uNkulunkulu kuza kuqala ekuphileni kwakhongisho nalapho ukhetha umdlalongokuzibuza le mibuzo emithathu elandelayo:
1. Lo mdlalo uyingozi kangakanani? Ungathembeli enzwabethini noma kulokho enye intsha ekutshela kona. Zitholele amaqiniso. Ngokwesibonelo, thola lokhu okulandelayo: Bangaki abalimalayo kulo mdlalo? Yiziphi izinyathelo zokuphepha
ezikhona? Yikuphi ukuqeqeshwa nezinto zokudlala ezidingekile
264 intsha iyabuza
FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, ISAHLUKO
ISAHLUKO 37
abaseqenjini elilodwa babe abangane abakhulu njengoba bejabula ndawonye uma benqobile futhi bekhala ndawonye uma behluliwe.
Manje zibuze: Ingabe ukuchitha isikhathi sami kokuthile
okungase kungenze ngisondelane kakhulu nentsha engaphili
ngezindinganiso ezifana nezami kuyoba nethonya elihle kimi?
(1 Korinte 15:33) Yini engizimisele ukuyidela ukuze nje ngidlale eqenjini elithile?
3. Lo mdlalo uzodla isikhathi nemali engakanani? IBhayibheli lisiyala ukuba siqiniseke ngezinto ezibaluleke kakhulu. (Filipi 1:10) Ukuze usebenzise lesi seluleko, zibuze: Ingabe ukudlala lo mdlalo kuzodla isikhathi engisibekele ukwenza umsebenzi
wesikole noma izinto ezingokomoya? Kubiza malini ukudlala lo
mdlalo? Ingabe nginemali eyanele yokuhlangabezana nalezo zindleko? Ukuphendula le mibuzo kuyokusiza ukuba uhlele izinto
eziza kuqala.
Wonke amabhayisikobho nezinhlelo ze-TV kunethonya elibi.
Amanga. IBhayibheli liyala amaKristu ukuba abambelele aqinise kokuhle futhi adede kuzo zonke izinhlobo zobubi.
266 intsha iyabuza
Isosha lingahlaseleka
kalula lapho lingaqaphile
izindinganiso zakho
zokuziphatha nazo
zingahlaseleka kalula
lapho uziphumulele
ndawonye. Nokho, kunesidingo sokuqapha. Nakuba iBhayibheli lingayigxeki imibuthano yokuzijabulisa enesizotha, liyaxwayisa ngemibuthano exokozelayo noma imibuthano engalawuleki. (Galathiya 5:19-21, Byington) Umprofethi u-Isaya wabhala:
Maye kulabo abavuka ekuseni ukuze bafune uphuzo oludakayo
nje kuphela, abalibala kuze kwephuze kakhulu ebumnyameni
bokuhlwa lize libashise iwayini! Kuyoba khona ihabhu nensimbi
yomculo enezintambo, ithamborini nomtshingo, newayini emadilini abo; kodwa umsebenzi kaJehova abawubheki.Isaya 5:
11, 12.
Kule mibuthano kwakuba nophuzo oludakayo nomculo
oklabalasayo. Yayiqala ekuseni iqhubeke kuze kube sebusuku
impela. Phawula nesimo sengqondo sabaxokozelibabeziphatha njengokungathi uNkulunkulu akekho! Shono nje uNkulunkulu ayilahla imibuthano enjalo.
Uma umenywe emcimbini ozobe unomdanso, zibuze imibuzo enjengokuthi: Obani abazobe bekhona? Banedumela elinja-
engizokwenza!
Uma ngicelwa ukuba ngijoyine iqembu lesikole elidlala uma
sekuphume isikole, ngizothi
.........................................................................................................................
..........................................................................................................................
33
Kungani kufanele
ngigweme izithombe
ezingcolile?
273
ezingafanele zezidalwa
zomoya ezonakele
zosuku lukaNowa.
Genesise 6:2.
Ukuhlola Isimo
ungahlosile? Okokuqala, hlaziya isimo. Ingabe kunendlela evamile ozithola ngayo? Cabangela izibonelo ezilandelayo:
Ingabe ofunda nabo esikoleni kungenzeka bakuthumelele
izithombe ezingcolile nge-e-mail noma ngomakhalekhukhwini?
Uma kunjalo, kungaba ukuhlakanipha ukuvele uyesule imiyalezo yabo ngaphandle kokuyivula.
Lapho ucwaninga nge-Internet, ingabe kuvela imiyalezo
ethile ezivulekelayo lapho ubhala amagama athile? Ukwazi
ukuthi kuyenzeka lokhu kungakusiza ukuba ucophelele lapho
usebenzisa amagama athile.
Ngezansi, bhala noma iziphi izimo eziye zaholela ekubeni
ubone izithombe ezingcolile.
..................................................................................................
..................................................................................................
Ingabe kukhona ongakwenza ukuze unciphise izikhathi ozithela ngazo ezithombeni ezingcolile ungahlosile? Uma kukhona, bhala ngezansi lokho ohlela ukukwenza.
..................................................................................................
..................................................................................................
Lapho uqhubeka
ubukela izithombe
ezingcolile, kuya kuba
nzima nakakhulu
ukugqashula kuzo
ndawonye ngomucu owodwa kakotini. Ubungase uwugqashule kalula lo kotini ngokumane uhlukanise izandla. Kodwa kuthiwani uma izandla zakho zithandelwe kaninginingi ngalowo
kotini? Ukugqashula bekungaba nzima kakhulu. Kungokufanayo nangabantu abanomkhuba wokubukela izithombe ezingcolile. Lapho beqhubeka bezibuka, kuba yilapho beba imilutha ngokwengeziwe. Uma kwenzekile lokhu kuwe, ungagqashula kanjani?
Qonda lokho izithombe ezingcolile eziyikho ngempela.
Ziwumzamo kaSathane wokululaza lokho uJehova akudala
ukuba kuhlonipheke. Ukuqonda lokhu ngezithombe ezingcolile
kuyokusiza ukuba uzonde okubi.IHubo 97:10.
ICEBISO
Cabanga ngemiphumela.
Qiniseka ukuthi
Izithombe ezingcolile zibhidlii-computer yakho icushwe
za imishado. Zibaqeda isithungendlela yokuba izingosi
zezithombe ezingcolile
nzi abantu ababoniswa kuzozingavuleki. Gwema
na. Ziyamehlisa umuntu ozibunokuvula ama-e-mail
kayo. Ngesizathu esihle, iBhaongawazi ukuthi avela
yibheli lithi: Unokuqonda lowo
kubani.
sha. (IzAga 22:3) Ngezansi, bhala isibonelo esisodwa senhlekelele engase ikwehlele uma unomkhuba wokubukela izithombe ezingcolile.
..................................................................................................
Yenza isinqumo esiwujuqu. Indoda ethembekile uJobe yathi: Ngifungile ukuthi anginakulokotha ngibuke intombazane
ngiyikhanukele. (Jobe 31:1, Todays English Version) Ngezansi kunezifungo ezimbalwa ongazenza:
Ngeke ngiyisebenzise i-Internet uma ngingedwa endlini.
Ngizoyivala ngokushesha yonke imiyalezo noma izingosi
ezibonisa ubulili ingcaca.
Ngizoxoxa nomngane ovuthiwe uma ngiba nale nkinga futhi.
Sikhona yini esinye isinqumo esisodwa noma ezimbili ezingakusiza empini yakho nezithombe ezingcolile? Uma kunjalo,
zibhale lapha. ............................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
engizokwenza!
Ukuze ngingaziboni izithombe ezingcolile, ngizo .................................................................................................................................
.................................................................................................................................
..............................................................................................
Qiniseka ukuthi ungaphumelela empini yakho yokugqashula ezithombeni ezingcolile. Empeleni, isikhathi ngasinye lapho uzigwema, usuke unqobe impi ebalulekile. Tshela uJehova
ngokunqoba kwakho, futhi umbonge ngamandla akunike wona.
Khumbula njalo ukuthi ngokugwema uhlupho lwezithombe ezingcolile, uthokozisa inhliziyo kaJehova!IzAga 27:11.
UCABANGANI?
UKUZILIBAZISA
imizwa yami
279
UKUKHULA KWAKHO
NGOKOMOYA
O Ukutadisha iBhayibheli
Izahluko 34-38 zizokusiza ubone ukuthi ungaliqinisa kanjani ingokomoya lakho, uphile ngezimiso zeBhayibheli, futhi uzibekele imigomo eyokwenza
ukuphila kwakho kube nenjongo.
281
34
Kungani kumelwe
ngiphile ngezimiso
zeBhayibheli?
Nisesikoleni nidla ukudla kwasemini namantombazane amabili njengoba kuqhamuka umfana osanda kuka.
Ngicabanga ukuthi uMandla uyakuthanda ngempela, kusho intombazane yokuqala kuwe. Ngibona
indlela akubuka ngayo. Amehlo akhe awasuki kuwe!
Uyaz ukuthini? kuhleba intombazane yesibili njengoba incika kuwena. Akanayo intombi!
KWAKE kwenzeka wagconwa ngoba uzama ukuphila ngezimiso zeBhayibheli? Uma kunjalo, hleze wazibuza ukuthi kukhona
yini okukuphuthelayo. Intombazane okuthiwa uDeborah yazizwa kanjalo. Iyakhumbula: Izimiso zeBhayibheli zazibonakala
zingivalela ekhoneni. Ngangiyithanda indlela yokuphila yabangane bami basesikoleni yokuzenzela abakuthandayo.
Ukubhekana Namaqiniso
Akulona iqiniso ukuthi ngaso sonke isikhathi sifunda kangcono uma sifunda ngokuzibonela. Empeleni, kuwukuhlakanipha futhi kuvumelana nemiBhalo ukufunda emaphutheni abanye, njengoba kwenza umhubi u-Asafa. Isikhathi esithile
wayenomuzwa wokuthi izimiso zikaNkulunkulu zincishana
inkululeko. Kodwa ukuhlola inkambo yalabo ababeshiye izindlela zikaNkulunkulu kwamenza wabhekana namaqiniso.
Kungani kumelwe ngiphile ngezimiso zeBhayibheli? 283
ngingcolile, ngephucwe ubumsulwa bami, ngingelutho. Ngazisola ngokuthi ngangilahle ubuntombi bami.
U-Andrew: Kwaya kuba lula ukwenza iziso ezingalungile.
Kodwa ngesikhathi esifanayo unembeza wami wawungidla futhi ngangidumele.
UTracy: Ukuziphatha okubi kwangiphuca ubusha bami.
Ngangicabanga ukuthi mina nesoka lami sasiyophila kamnandi. Asizange. Sagcina sesizwisana ubuhlungu, sihluphana
futhi siphathisana ngekhanda. Ngangikhala ezimathonsi embhedeni, ngisa sengathi ngabe ngangenze izinto ngendlela kaJehova.
UMike: Ngaqala ukuba nomuzwa wokuthi kunengxenye
ele kimi. Ngazama ukungayinaki imiphumela izenzo zami ezaba nayo kwabanye, kodwa ngehluleka. Kwangizwisa ubuhlungu ukuqaphela ukuthi ekufuneni kwami injabulo, ngangilimaza abanye.
Ungayeluleka uthini intsha ezibuzayo ukuthi izimiso
zeBhayibheli azincishani yini inkululeko kakhulu?
UTracy: Phila ngezimiso zikaJehova futhi uzihlanganise
nabantu abenza okufanayo. Yilokho okuyokwenza ujabule kakhuICEBISO
lu.
UDeborah: Okwenzayo akuCabanga indlela ongakuvikela ngayo ukuhlakanipha
gcini ngokuthinta wena wedwa.
kwezindinganiso zeBhayiKuyabathinta nabanye. Uma fubheli enganeni yakini
thi ungazinaki izeluleko zikaNkuencane. Ukukhuluma ngelunkulu, uzolimala.
zinkolelo zakho kuyindlela
enamandla yokuzigxilisa
U-Andrew: Uma ungenakho
enhliziyweni yakho.
okuhlangenwe nakho, ucabanga
ukuthi indlela abaphila ngayo
engizokwenza!
Ukuze ngiqonde ukuhlakanipha kwezindinganiso
zeBhayibheli, ngizo ..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
ISIBONELO ESIHLE
U-Asafa
U-Asafa ubhekene nesikhathi esinzima
ekuphileni kwakhe. Ubona abantu abamzungezile
bephula imithetho kaNkulunkulu kodwa bengajeziswa! Ngenxa yalokho, uyazibuza ukuthi kuyasiza yini
ukwenza umzamo wokujabulisa uNkulunkulu. Uthi:
ngizigezele ize ngobumsulwa. Kepha ngemva kokucabanga nzulu ngale ndaba, uyawushintsha umqondo. Uyabona ukuthi noma iyiphi intokozo etholwa ababi ingeyesikhashana nje kuphela. Uphetha ngaliphi u-Asafa? Uhlabelelela uJehova: Ngaphandle kwakho anginakho okunye ukujabula emhlabeni.IHubo73:3, 13, 16, 25, 27.
Mhlawumbe kuke kwenzeka nawe wazibuza ukuthi
kunanzuzoni ukuphila ngezindinganiso zikaNkulunkulu.
Izimiso
zeBhayibheli
azikuncishi
injabulo;
ziyakuvikela
eziseBhayibhelini zizuzisa wena. Yiqiniso, ungazibheka njengezikuncisha inkululeko. Kepha eqinisweni izimiso zeBhayibheli
zokuziphatha zifana nebhande lesihlalo semoto elikusizayo likuphephise engozini.
Ngokuqinisekile ungalethemba iBhayibheli. Uma ukhetha
ukuphila ngezimiso zalo, ngeke ugcine ngokujabulisa uJehova
kuphela kodwa nawe uyosizakala.Isaya 48:17.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ungaba umngane
kaNkulunkulu. Yizwa ukuthi kanjani.
UCABANGANI?
35
Ngingaba
kanjani
umngane
kaNkulunkulu?
289
KUNGAKHATHALISEKI ukuthi usesimweni esifana nesikaJeremy noma cha, iBhayibheli libonisa ukuthi uJehova ufuna ube umngane wakhe. Empeleni lithi: Sondela kuNkulunkulu, naye uyosondela kuwe. (Jakobe 4:8) Cabanga ngalokho okushiwo yila mazwi: Nakuba ungenakumbona uJehova
uNkulunkulufuthi engeyena nhlobo untanga wakhoukucela ukuba ube umngane wakhe!
UBUWAZI . . .
Kodwa ubungane noNkuUkuthi uyayifunda le
lunkulu
buzodinga wenze
ncwadi futhi uyasilandela
umzamo. Ngokwesibonelo:
iseluleko sayo esisekelwe
Uma unesitshalo, uyazi ukueBhayibhelini, kubonisa
ukuthi uJehova unesithi asizikhuleli. Ukuze sikhuthakazelo kuwe.
le kahle, kudingeka usicheJohane 6:44.
lele njalo futhi usibeke endaweni efanele. Kungokufanayo
nangobungane noNkulunkulu. Yini engasiza ekukhuliseni lobo bungane?
Ukubaluleka Kokutadisha
Ubungane buhilela ukuxhumana okukabiliukulalela nokukhuluma. Kunjalo nangobungane noNkulunkulu. Ukufunda nokutadisha iBhayibheli kuyindlela esilalela ngayo lokho
uNkulunkulu akushoyo kithi.IHubo 1:2, 3.
Njengesitshalo, ubungane
noNkulunkulu budinga
ukunakekelwa ukuze
bukhule
290
Kuyavunywa, ukutadisha kungase kungabi into oyithandayo. Intsha eningi incamela ukubukela i-TV, ukudlala,
noma ukuzihlalela nabangane. Kodwa uma ufuna ukuhlakulela ubuhlobo noNkulunkulu, ayikho indlela elula. Kuzodingeka
ICEBISO
umlalele ngokutadisha iZwi laUma ufunda amakhasi
khe.
amane kuphela
Ungakhathazeki kodwa.
eBhayibheli ngosuku,
Ukutadisha iBhayibheli akudiuzoliqeda esikhathini
esingangonyaka.
ngeki kube isicefe. Ungafunda
ukukujabulelangisho noma
uzibheka njengomuntu ongathandi ukufunda. Into yokuqala okudingeka uyenze ukubekela eceleni isikhathi sokutadisha iBhayibheli. Intombazane
okuthiwa uLais ithi: Nginesimiso. Into yokuqala engiyenzayo
uma ngivuka njalo ekuseni ukufunda isahluko esisodwa seBhayibheli. UMaria, oneminyaka engu-15, unesimiso esihlukile. Uthi: Ngifunda ingxenyana yeBhayibheli njalo ebusuku
ngaphambi kokuba ngilale.
Ukuze nawe uqale esakho isimiso sokutadisha, bheka
ibhokisi ekhasini 292. Ngezansi bhala isikhathi ongachitha
ngaso imizuzu engaba ngu-30 nje utadisha iZwi likaNkulunkulu.
.................................................................................................
Ukuhlela isikhathi kumane kuyisiqalo nje. Uma usuqala
ukutadisha, ungathola ukuthi akulula ngaso sonke isikhathi
Ngingaba kanjani umngane kaNkulunkulu? 291
ukufunda iBhayibheli. Ungase uvumelane noJezreel oneminyaka engu-11, owalibeka ngembaba, Ezinye izingxenye zeBhayibheli zinzima futhi azimnandi. Uma uzizwa kanjalo,
ungayeki. Njalo lapho utadisha iBhayibheli zitshele ukuthi yisikhathi sokulalela umngane wakho, uJehova uNkulunkulu.
Ekugcineni, ukutadisha iBhayibheli kuyoba okujabulisayo nokunomvuzo kuye ngomzamo owenzayo!
Umthandazo Usemqoka
Umthandazo yindlela esikhuluma ngayo noNkulunkulu.
Cabanga indlela umthandazo oyisipho esimangalisa ngayo!
Ungakhuluma noJehova uNkulunkulu noma nini. Uhlale ekulungele ukukulalela. Ngaphezu kwalokho, uyafuna ukuzwa lokho ozokusho. Yingakho iBhayibheli likukhuthaza: Kukho
konke izicelo zenu mazaziwe nguNkulunkulu ngomthandazo
nangokunxusa kanye nokubonga.Filipi 4:6.
Njengoba lo mBhalo ubonisa, ziningi izinto ongakhuluma
ngazo noJehova. Zihlanganisa izinkinga zakho nezinto ezikukhathazayo. Zingahlanganisa nokubonga. Awuze ungababonga yini abangane bakho ngezinto ezinhle abakwenzele zona?
Ungenza okufanayo nangoJehova, okwenzele okuningi kakhulu kunanoma imuphi umngane.IHubo 106:1.
Ngezansi bhala ezinye zezinto ombonga ngazo wena uJehova. ....................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
FUNDA
FUNDA OKWENGEZIWE
OKWENGEZIWE NGALESI
NGALESI SIHLOKO
SIHLOKO
EMQULWINI
EMQULWINI 1,
1, IZAHLUKO
IZAHLUKO 38
38 NO-39
NO-39
293
izinto ezibalulekile
mazize kuqala
Ingabe umatasa kakhulu
ukuba uthandaze? Awunaso isikhathi sokutadisha
iBhayibheli? Ngokuvamile
kuya ngokuthi yini ohlela
ukuba ize kuqala.
Zama lokhu: Thatha ibhakede ufake amatshe
amakhulu phakathi. Ngemva kwalokho ligcwalise ngesihlabathiligcwale mfi. Manje usunebhakede eligcwele kokubili
amatshe nesihlabathi.
Lithulule manje ibhakede, kodwa usigcine leso sihlabathi
namatshe. Kuphinde lokhu obukwenzile, kodwa manje uqale
ngesihlabathi: Gcwalisa ibhakede ngesihlabathi bese uzama
ukufaka amatshe ebhakedeni. Sikhona isikhala? Lokhu kubangelwa ukuthi manje uqale ngokufaka isihlabathi.
Liyini iphuzu? IBhayibheli lithi: Niqiniseke ngezinto ezibaluleke kakhulu. (Filipi 1:10) Uma wenza izinto ezincane
njengokuzilibazisa zize kuqala, ngeke ube nesikhathi sezinto
ezinkulu ekuphileni kwakhoimisebenzi engokomoya. Kepha
uma ulandela iseluleko seBhayibheli, uzothola ukuthi unaso
isikhathi sezithakazelo zoMbuso nesokuzilibazisa okusesilinganisweni. Kuxhomeke ekutheni yini oyifaka kuqala
ebhakedeni lakho!
Kumelwe ukuba nakanjani zikhona izinto ozesabayo nezikukhathazayo. IHubo 55:22 lithi: Phonsa umthwalo wakho
phezu kukaJehova, yena uyokusekela. Akasoze avumele olungileyo antengantenge.
294 intsha iyabuza
..................................................................................................
..................................................................................................
engizokwenza!
Ukuze ngizuze okwengeziwe ekutadisheni kwami iBhayibheli,
ngizo-
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
34:4) Khona-ke, yilokho ayebhekane nakho uDavide okwenza wakhuthaza abanye ukuba banambithe babone ukuthi
uJehova muhle.1
Ingabe kukhona obhekane nakho ekuphileni okufakazela ukuthi uJehova uyakhathalela? Uma kukhona, kubhale
ngezansi. Ukusikisela: Akudingeki kube into enkulu kakhulu.
Zama ukucabanga ngezibusiso ezincane zosuku nosuku, ezinye zazo esingase sizithathe kalula.
..................................................................................................
..................................................................................................
36
Ngingalumelela
kanjani ukholo lwami
kuNkulunkulu?
Yini engase ikwenze udonse
izinyawo ekuxoxeni nofunda
naye ngokholo lwakho?
..............................................
CISHE ingxoxo emayelana noNkulunkulu ayithandeki kangako kofunda nabo. Qala ingxoxo nganoma yiniezemidlalo,
izingubo noma abobulili obuhlukileuyolibona isasasa abayoba nalo. Kodwa ake uphathe elithi Nkulunkulu, inkukhu inqunywa umlomo.
Akukhona ukuthi ontanga yakho abakholelwa kuNkulunkulu; intsha eningi iyakholelwa kuye. Ukuthi nje enye inamahloni okuxoxa ngaye. Akumnandi nje kwaphela, ingase icabange.
Wena-ke?
Uma ukuthola kunzima ukuxoxa nofunda nabo ngoNkulunkulu, kuyaqondakala. Akekho othanda ukukhishwa inyumbazane, ingasaphathwa eyokwenziwa inhlekisa! Kungenzeka yini
lokho uma ukhuluma ngokholo lwakho? Yebo. Ngakolunye
uhlangothi, ontanga yakho bangakumangaza. Abaningi babo
bafunana nezimpendulo zemibuzo enjengokuthi: Liphokophelephi leli zwe? nothi, Kungani ligcwele izinkinga kangaka? Cishe ontanga yakho bangakhetha ukuxoxa nomuntu olingana nabo ngale mibuzo kunokuxoxa nomuntu omdala.
Noma kunjalo, ukukhuluma nontanga ngenkolo kungabonakala kunzima.
Kodwa empeleni akudingeki kube sengathi
ushiseka ngokweqile, kunga-
Njengokudlala insimbi
yomculo, ukukhuluma ngokholo
lwakho kudinga ikhonouma
uprakthiza, uyoshelela
..................................................................................................
Ikhona enye indlela oyicabangayo ongaxoxa ngayo ngokholo lwakho nofunda naye ekilasini? Uma ikhona, ibhale ngezansi.
...................................................
...................................................
...................................................
ICEBISO
Ukuvikela Indalo
Lapho kuphakama indaba yokuziphendukela kwemvelo
ekilasini, yayihlukile kukho konke engangikufundisiwe, kusho osemusha okuthiwa uRyan. Yabekwa njengeyiqiniso futhi kwangethusa lokho. Intombazane okuthiwa uRaquel isho
okufanayo. Ithi: Ngesaba lapho
uthisha wesifundo sezenhlalo
UBUWAZI . . .
ethi sizofunda ngokuziphenduNgezinye izikhathi lapho
kela kwemvelo. Ngangazi ukuthi
othisha becelwa ukuba
kwakuzodingeka ngichazele ikibanikeze ubufakazi
lasi ukuthi ngimiphi kule ndaba.
bokuziphendukela
kwemvelo, bayehluleka,
Uzizwa kanjani wena uma
futhi babone ukuthi le
kuxoxwa
ngokuziphendukela
mfundiso bayamukela
kwemvelo ekilasini? Ukholengoba kuyiyona
lwa ukuthi uNkulunkulu wadaabayifundiswa.
la zonke izinto. (IsAmbulo 4:11)
Ububona yonk indawo ubufakazi bezinto eziklanywe ngokuhlakanipha. Kodwa izincwadi zesikole zithi ukuphila kwazivelela, kanti nothisha usho kanjalo.
Ungubani-ke wena ukuba ungaphikisana nabaziyo?
Qiniseka, akuwena wedwa ozizwa ngale ndlela ngemfundiso yokuziphendukela kwemvelo. Iqiniso liwukuthi ngisho nososayensi abaningana abayamukeli. Othisha nabafundi abaningi nabo abayamukeli.
Noma kunjalo, ukuze ukwazi ukumelela ukukholelwa kwakho endalweni, kudingeka wazi lokho okufundiswa iBhayibheli ngempela. Asikho isidingo sokuphikisana ngezinto iBhayibheli elingakhulumi ngazo ngokuqondile. Cabanga ngezibonelo ezimbalwa.
Ungakunqoba
ukwesaba
ukumelela
izinkolelo zakho
engizokwenza!
Ukuze ngiqale ingxoxo yeBhayibheli nengifunda naye
ekilasini, nginga ..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
Selokhu ngathola ukuthi nginesifo sikashukela, ngifunde okuningi ngendlela umzimba osebenza ngayo. Ngokwesibonelo,
iyamangalisa indlela amanyikwe (pancreas)isitho esincane
esingemuva kwesisuenza ngayo umsebenzi omkhulu wokugcina igazi nezinye izitho zisebenza.
Ngezansi bhala izinto ezintathu ezikuqinisekisayo wena
ukuthi ukhona uMdali.
1. ........................................................................................
2. ........................................................................................
3. ........................................................................................
Asikho isidingo sokuzenyeza noma sokuba namahloni
ngoba ukholelwa kuNkulunkulu nasendalweni. Uma ucabangela ubufakazi, kunengqondo impela ukukholelwa ukuthi thina bantu saklanywa ngokuhlakanipha.
Ekugcineni, ukuziphendukela kwemvelo, hhayi indalo,
okudinga ukholo olungenabufakaziempeleni kufana nokukholelwa emilingweni kodwa uthi akekho umenzi wemilingo!
Uma usucabangisisile ngale ndaba usebenzisa amandla akho
okuqonda, uyozizwa uqiniseka ngokwengeziwe ngokumelela
ukholo lwakho kuNkulunkulu.
ESAHLUKWENI ESILANDELAYO Ubona ontanga bebhapathizwa. Ingabe usukulungele wena ukuthatha leso sinyathelo?
UCABANGANI?
37
Ingabe kufanele
ngibhapathizwe?
Phawula le misho elandelayo ngokuthi iqiniso noma amanga:
UMA uphila ngezimiso zikaNkulunkulu, uhlakulela ubungane naye, futhi uxoxa nabanye ngokholo lwakho, kulindelekile ukuba ucabange ngobhapathizo. Kodwa wazi kanjaUBUWAZI . . .
ni ukuthi usilungele lesi sinyaUbhapathizo luyingxenye
thelo? Ukuze sikusize upheebalulekile yophawu
ndule lo mbuzo, masicabangeolukuphawulela insile imibuzo engenhla oyiphawundiso.Hezekeli 9:4-6.
le ngokuthi iqiniso noma
amanga.
engizokwenza!
Ukuze ngithuthukele ekubhapathizweni, ngizothuthukisa
ukuqonda kwami lezi zimfundiso zeBhayibheli ezilandelayo:
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
307
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
Njengomshado, ubhapathizo
luyisinyathelo esishintsha ukuphila
akufanele luthathwe kalula
38
Ngizokwenzani
ngokuphila
kwami?
Ekuqaleni, ngangingenandaba
nekusasa. Kodwa njengoba isikhathi sokuphothula esikoleni
sasisondela, ngaqaphela ukuthi ngase ngizophumela emhlabeni wangempela, kudingeke ngisebenze ngempela. Futhi ngibhekane nezindleko zangempela.
U-Alex
ezibalulekile eziphathelene nokukhulekela, umsebenzi, umshado, umkhaya nezinye izinto ezibalulekile. Kuyoba
lula ukukhetha kahle uma
wazi ukuthi uphokophelephi. Njengoba uhlela ofuna
ukukwenza ekuphileni, kunesici esisodwa okungafanele neze ungasinaki.
imigomo yami
Faka uqhwishi emigomweni ongathanda ukuzibekela yona.
Sebenzisa isikhala osinikeziwe ukuze uhlele noma wakhe imigomo emisha.
Imigomo Yenkonzo
Imigomo Yokutadisha
O Ukufunda amakhasi angu- ................. eBhayibheli usuku
ngalunye
O Ukulungiselela imihlangano yamasonto onke
O Ukucwaninga ngalezi zihloko ezilandelayo zeBhayibheli:
..............................................................................................
..............................................................................................
Imigomo Yasebandleni
O Ukuphendula okungenani kanye emhlanganweni ngamunye
O Ukuqala ingxoxo nomuntu omdala engithanda ukumazi kangcono
O Ukuvakashela ilungu lebandla elikhulile noma eligulayo
Eminye imigomo: ......................................................................
Namuhla Umhla Ka- ..............................
Phinda ulubheke lolu hlu ngemva kwezinyanga eziyisithupha
ubone ukuthi wenze kanjani ekufinyeleleni imigomo yakho.
Yishintshe noma uyengeze uma kudingeka.
314 intsha iyabuza
Cela Iziqondiso
Ukube ubuhamba endaweni ongayazi, ngokuhamba kwesikhathi cishe ubuyocela ukuyalelwa indlela. Ungenza okufanayo lapho uhlela ikusasa lakho. Thola uvo lwabanye. IzAga
20:18 zithi: Ngokucebisana amacebo ama aqine.
engizokwenza!
Ukuze ngithole injabulo eyengeziwe enkonzweni,
ngizokhuluma no..........................................................................................................................
Engingathanda ukukubuza umzali (abazali) wami
ngale ndaba
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
Unamaphi amakhono?
Ungawasebenzisa ngaziphi izindlela amakhono
akho ukuze udumise uJehova?
Yimuphi umkhakha wenkonzo yesikhathi esigcwele
okukhulunywe ngawo kulesi sahluko owuthanda
kakhulu?
imizwa yami
318
isikhombo
samashadi
ISIHLOKO
IKHASI
Reset Book