Stefan Metaal

Gentrication, een overzicht

1
R. Glass, Aspects of
Change, in: Centre
for Urban Studies (red.),
London. Aspects of
Change, Londen 1964,
p. xiii-xvi.

Gentrification

2
D.E. Gale, Neighborhood
resettlement. Washington D.C., in: S.B. Laska &
D. Spain, Back to the
City. Issues in Neighborhood Renovations, Elmford 1980, p. 95-115.
3

OASE#73

Idem.

7
oase#73final.indd 7

19-06-2007 13:15:13

Gentrification, an Overview
1
Ruth Glass, Aspects
of Change, in: Centre
for Urban Studies (ed.),
London: Aspects of
Change (London, 1964),
xiii-xvi.

Gentrification

2
Dennis E. Gale, Neighborhood Resettlement:
Washington D.C., in:
S. B. Laska and D. Spain,
Back to the City; Issues
in Neighborhood Renovations (Elmford, 1980),
95-115.
3

OASE#73

Ibid.

8
oase#73final.indd 8

19-06-2007 13:15:14

Gentrication, een overzicht

4
M. Franzn, New social
movements and gentrication in Hamburg and
Stockholm: A comparative study, Journal of
Housing and the Built
Environment, 20 (2005),
p. 51-77.
5
Gale, op. cit. (noot 2).

OASE#73

Gentrification

6
N. Smith, Toward a
theory of gentrication:
a back to the city movement by capital, not
people, Journal of the
American Planning
Association, 45 (1979),
p. 538-548.

9
oase#73final.indd 9

19-06-2007 13:15:15

Fig. 1 Drie fasen van gentrication / Three phases of gentrication

Artistieke fase
Artistic phase
Improvisatie in vervallen arbeiderswoningen,
lofts in oude fabrieken
Improvisation in dilapidated working-class
housing, lofts in old factories

Voorzieningen
Facilities

Actiecomits en galeries tussen afgegleden

horeca en detailhandel
Action committees and galleries among
cafs and retail outlets past their prime

Kenmerken zittende bevolking

Characteristics of existing population

Arbeidersklasse, gemengd kansarm 100%

Working class, mixed, economically
disadvantaged

Kenmerken van de instroom

Characteristics of inux

Alternatieve jongeren, creatieve

professionals, studenten
Alternative young people, creative
professionals, students

Voorbeelden
Examples

Ottensen, Hamburg / New Town, Sydney /

Belleville, Parijs
Ottensen, Hamburg / New Town, Sydney /
Belleville, Paris

Gentrification

Staat van bebouwing

State of buildings

OASE#73

4
Mats Franzn, New
Social Movements and
Gentrication in Hamburg and Stockholm:
A Comparative Study,
Journal of Housing and
the Built Environment,
20 (2005), 51-77.
5
Gale, Neighborhood
Resettlement, op. cit
(note 2).
6
Neil Smith, Toward a
Theory of Gentrication:
A Back to the City Movement by Capital, not
People, Journal of the
American Planning
Association, 45 (1979),
538-548.

10
oase#73final.indd 10

19-06-2007 13:15:16

Chique fase

Gedeeltelijk gerenoveerd,
stadsvernieuwing, kleurrijke gevels
Partly renovated, urban regeneration,
colourful faades

Overrestauratie, historiserende
nieuwbouw, penthouses
Over-restoration, historicising newbuilds, Penthouses

Nieuwe horeca, galeries, kleine podia, nieuwe winkels,

kofe- en afhaalzaken
New cafs and restaurants, galleries, small theatres,
new shops, coffee and take-out businesses

Neemt af: dure delicatessenwinkels,

modehuizen, advocaten
Diminishing: expensive delis, fashion
houses, law rms

Coalitie van oorspronkelijke en nieuwe stedelingen

Coalition of original and new urbanites

Culturele en economische elite

Cultural and economic elite

Culturele middenklasse, immigranten

Cultural middle class, immigrants

Weinig instroom, woonduur gaat omhoog

Little inux, residency duration goes up

Westerpark, Amsterdam / Prenzlauer Berg,

Berlijn / Sdermalm, Stockholm
Westerpark, Amsterdam / Prenzlauer Berg,
Berlin / Sdermalm, Stockholm

Soho, New York / Clapham North,

Londen / Balmain, Sydney
Soho, New York / Clapham North,
London / Balmain, Sydney

Fashionable phase

7
M. Wagenaar, Stedebouw
en burgerlijke vrijheid. De
contrasterende carrires
van zes Europese hoofdsteden, Bussum 1998.

OASE#73

Gentrification

Gemengde fase
Mixed phase

11
oase#73final.indd 11

19-06-2007 13:15:17

Fig. 2 Gentrication met voorsprong / Gentrication with a head start

Oude artistieke wijk

Old artistic neighbourhood
Is altijd bohemien geweest, maar
krijgt nu de kenmerken van de
chique fase
Was always bohemian, but now
acquires the characteristics of
the fashionable phase

Voorbeelden
Examples

Montmartre, Parijs / Greenwich Village,

New York / Chelsea, Londen
Montmartre, Paris / Greenwich Village,
New York / Chelsea, London

OASE#73

Gentrification

Kenmerken
Characteristics

12
oase#73final.indd 12

19-06-2007 13:15:18

Reconstructie
Reconstruction

Is altijd bourgeois geweest maar

krijgt nu ook de jongere bevolking van
de chique fase
Was always bourgeois but now
also gets the younger population
of the fashionable phase

Op voormalig industrieterrein nabij

het centrum; zonder de invloed van
een zittende bevolking
On former industrial sites near
the centre; without the inuence
of an existing population

Oud-Zuid, Amsterdam /
Quartier Latin, Parijs
Oud Zuid, Amsterdam /
Quartier Latin, Paris

Docklands, Londen / Oostelijk

Havengebied, Amsterdam
Docklands, London / Eastern Harbour
District, Amsterdam

OASE#73

Gentrification

Oud cultureel kapitaal

Old cultural capital

13
oase#73final.indd 13

19-06-2007 13:15:19

Ad-hoctransformatie
Ad hoc transformation

Scheefwonen
Veel hoger opgeleiden blijven in hun goedkope
huurwoning zitten als hun inkomen stijgt boven
de grens waarop men aanvankelijk op een sociale huurwoning aanspraak maakt.
Skewed housing
Many higher-educated people hold on to
their inexpensive rental dwellings even as their
incomes rise above the limit at which one is
initially eligible for a subsidised rental dwelling.
Onderhuur
Goedkope huurwoningen worden doorverhuurd
door degenen die op het adres staan ingeschreven, voor een veelvoud van de wettelijk toegestane huurprijs.
Sublet
Inexpensive rental dwellings are sublet by
those who are registered at the address, for
far more than the legally permitted rent.
Reguliere bewoning
Niet alle gentriers zijn rijke yuppen die
scheefwonen, er is een grote groep marginal
gentriers die de goedkope huurwoningen
daadwerkelijk nodig heeft.
Regular residency
Not all gentriers are rich yuppies who live
in housing far below their means; there is a large
group of marginal gentriers who genuinely
need the inexpensive rental dwellings.

Splitsen
Met een splitsingsvergunning kunnen
de individuele woningen in het pand worden
verkocht.
Splitting
With a splitting permit, the individual dwellings
in the building can be sold.
Samenvoegen
Door zowel particulieren als corporaties worden
woningen samengevoegd met het doel om
grotere, meer kapitaalkrachtige huishoudens
aan te trekken.
Merging
Dwellings are merged by private owners as well
as by housing corporations in order to attract
larger, wealthier households.
Opplussen
Zowel particulieren als corporaties kunnen
bij vrijgekomen woningen de huur aanzienlijk
verhogen door de uitrusting van de woning
te verbeteren (puntensysteem).
Improvement
Private owners and housing corporations can
raise rents signicantly on dwellings that have
become available, by improving their amenities
(point system).
Versoepelde particuliere toewijzing
Particuliere verhuurders hebben meer
greep gekregen op wie ze mogen voordragen
en de huurders hoeven aan minder
overheidsvoorwaarden te voldoen.
Relaxed private allocation
Private landlords have acquired more control
over whom they can favour and tenants
have fewer government conditions to full.

7
Michiel Wagenaar, Stedebouw en burgerlijke
vrijheid. De contrasterende carrires van zes
Europese hoofdsteden
(Bussum, 1998).

14
oase#73final.indd 14

19-06-2007 13:15:20

OASE#73

Creatief gebruik van de bestaande voorraad

Creative use of the existing stock

Gentrification

Fig. 3 Transformatie in Amsterdam / Transformation in Amsterdam

OASE#73

Gentrification

Stedelijke vernieuwing
Urban regeneration
Reconstructie
Nieuwbouw op voormalig industrie of
haventerrein, zoals het Oostelijke Havengebied
of de Kop van Zuid, met zowel duurdere als
goedkopere woningen.
Reconstruction
New-build on former industrial or dockland site,
such as the Eastern Harbour District of the Kop
van Zuid, with both expensive and affordable
housing.
Herstructurering
Grootschalige stedelijke vernieuwing wordt
op dit moment vooral in de naoorlogse wijken
uitgevoerd, waarbij duurdere woningen aan
de voorraad worden toegevoegd (net buiten de
zone van gentrication) .
Restructuring
Large-scale urban regeneration is now taking
place in post-war neighbourhoods, whereby
more expensive dwellings are being added to
the stock (just outside the gentrication zone).
Complexgewijze aanpak
Kleinschalige stedelijke vernieuwing in
de vooroorlogse stad, met enerzijds kleine
transformaties in de sfeer van splitsen,
samenvoegen en opplussen en anderzijds
duurzaam behoud van de beschermde voorraad.
Complex approach
Small-scale urban regeneration in the pre-war
city, with small transformations in the sense
of splitting, merging and improvement on
the one hand and sustainable preservation of
the protected stock on the other hand.

8
Smith, op. cit. (noot 6).

15
oase#73final.indd 15

19-06-2007 13:15:21

Fig. 4 Theorien over gentrication en hun consequenties / Theories on gentrication and their consequences

Perspectief

Varianten

Drijvende kracht
Perspective

Aanbodzijde
Supply side

Driving force

Omslag in grondprijs en woningmarkt

Change in land price and
housing market

Variants
Rent gap (Smith)
Rent gap (Smith)
Value gap (Hamnett)
Value gap (Hamnett)
Emancipatie (Fava)
Emancipation (Fava)

Demand side

Opkomst nieuwe groepen in de stad

Rise of new groups in the city

Culturele middenklasse (Ley)

Cultural middle class (Ley)
Kleine huishoudens (Musterd)
Small households (Musterd)

Opkomst nieuwe economische sector

Rise of new economic sector

Consumptiemilieu
Consumption
environment

Culturele omslag met focus op vermaak

Cultural change with focus on
entertainment

Financile centra (Sassen)

Financial centres (Sassen)
Creatieve stad (Florida)
Creative city (Florida)

Postmodern consumentisme (Featherstone)

Postmodern consumerism
(Featherstone)

OASE#73

Productiemilieu
Production
environment

8
Smith, op. cit. (note 6).

16
oase#73final.indd 16

Gentrification

Vraagzijde

19-06-2007 13:15:21

Negatieve gevolgen

Positieve gevolgen

Negative consequences

Positive consequences

Verdringing, kapitaalaccumulatie
Exclusion, capital accumulation

Financile basis voor stadsvernieuwing

Financial basis for urban regeneration

Ongelijke kansen in stadsvernieuwing

Unequal opportunities in urban regeneration

Vrijheid voor alternatieve groepen

Freedom for alternative groups

Vervlakking met chique fase

Homogenisation with fashionable phase

Verlevendiging van de stad

The city made livelier

Verlies gemengde karakter

Loss of mixed character

Nieuwe bestemming oude wijken

New uses for old neighbourhoods

Eenzijdigheid in stad, eenzijdigheid in suburb

Uniformity in city, uniformity in suburb

Polarisatie
Polarisation

Groei culturele sector

Growth of cultural sector

Verdringen oude stadscultuur

Exclusion of old urban culture

Groei van vrij consumptiemilieu

Growth of free consumption environment

Disneycatie
Disneycation

OASE#73

Gentrification

9
C. Hamnett & B. Randolph, Tenurial transformations and the at
break-up market
in London. The British
condo experience, in:
N. Smith & P. Williams
(red.), Gentrication of
the city, Boston 1986,
p. 129-152.

17
oase#73final.indd 17

19-06-2007 13:14:31

Gentrication, an Overview
9
Chris Hamnett and B.
Randolph, Tenurial Transformations and the
Flat Break-Up Market
in London: The British
Condo Experience, in:
N. Smith and P. Williams
(eds.), Gentrication of
the City (Boston, 1986),
129-152.

OASE#73

Gentrification

10
Sylvia F. Fava and Judith
DeSena, The Chosen
Apple: Young Suburban
Migrants, in: V. Boggs,
G. Handel and S. F. Fava,
The Apple Sliced: Sociological Studies of New
York City (New York,
1984).

18
oase#73final.indd 18

19-06-2007 13:14:32

Gentrication, een overzicht

10
S.F. Fava & J. DeSena,
The chosen apple: young
suburban migrants, in:
V. Boggs, G. Handel &
S.F. Fava, The Apple
Sliced. Sociological
studies of New York City,
New York 1984.
11
Florida, 2002, op. cit.
(noot 3).
12
A. Reijndorp e.a., Buitenwijk. Stedelijkheid
op afstand, Rotterdam
1998.

OASE#73

Gentrification

13
D. Ley, The New Middle
Class and the Remaking
of the Central City,
Oxford 1996.

19
oase#73final.indd 19

19-06-2007 13:14:34

Gentrication, an Overview
11
Richard Florida, The Rise
of the Creative Class
And How Its Transforming Work, Leisure, Community and Everyday Life
(New York, 2002).
12
Arnold Reijndorp,
Vincent Kompier, Stefan
Metaal, Ivan Nio and
Birgitt Truijens, Buitenwijk, stedelijkheid
op afstand (Rotterdam,
1998).

OASE#73

Gentrification

13
David Ley, The New
Middle Class and the
Remaking of the Central
City (Oxford, 1996).

20
oase#73final.indd 20

19-06-2007 13:14:35

Gentrication, een overzicht

14
J. Vijgen & R. van Engelsdorp Gastelaars,
Stedelijke bevolkingscategorien in opkomst.
Stijlen en strategien
in het alledaags bestaan,
Amsterdam 1986.
15
S. Sassen, The Global
City. New York, London,
Tokyo, Princeton 1991.
16
Florida, 2002, op. cit.
(noot 3).

OASE#73

Gentrification

17
M. Miles, Interruptions:
Testing the rhetoric
of culturally led urban
development, Urban
Studies, 42 (2005),
p. 889-911.

21
oase#73final.indd 21

19-06-2007 13:14:36

Gentrication, an Overview
14
Jeanette Vijgen and Rob
van Engelsdorp Gastelaars, Stedelijke
bevolkingscategorien
in opkomst. Stijlen
en strategien in het
alledaags bestaan
(Amsterdam, 1986).
15
Saskia Sassen, The
Global City. New York,
London, Tokyo (Princeton,
1991).
16
Florida, The Rise of the
Creative Class, op. cit.
(note 11).

Gentrification

17
Malcolm Miles, Interruptions: Testing the Rhetoric of Culturally Led
Urban Development,
Urban Studies, 42
(2005), 889-911.

OASE#73

18
Mike Featherstone,
Consumer Culture and
Postmodernism (London,
1991).

22
oase#73final.indd 22

19-06-2007 13:14:38

Gentrication, een overzicht

18
M. Featherstone,
Consumer Culture and
Postmodernism, Londen
1991.
19
J. Burgers & M. van der
Land, Thuis in de uitstad,
in: A. Reijndorp, V. Kompier & L. de Haas, Leefstijlen. Wonen in de 21e
eeuw, Rotterdam 1997,
p. 123-129.

Gentrification

20
J. Gadet, Publieke ruimte, parochiale plekken
en passanten-openbaarheid. Jonge alleenwonende Amsterdammers
over stedelijkheid,
Amsterdam 1999.

OASE#73

21
H. de Feijter, Voorlopers
bij demograsche
veranderingen, Den Haag
1991.

23
oase#73final.indd 23

19-06-2007 13:14:39

Gentrication, an Overview
19
Jack Burgers and Marco
van der Land, Thuis in de
uitstad, in: A. Reijndorp,
V. Kompier and L. de
Haas, Leefstijlen. Wonen
in de 21e eeuw (Rotterdam, 1997), 123-129.
20
Jos Gadet, Publieke
ruimte, parochiale
plekken en passantenopenbaarheid. Jonge
alleenwonende Amsterdammers over stedelijkheid (Amsterdam, 1999).

OASE#73

Gentrification

21
Henk de Feijter, Voorlopers bij demograsche
veranderingen
(The Hague, 1991).

24
oase#73final.indd 24

19-06-2007 13:14:40

Gentrication, een overzicht

OASE#73

Gentrification

22
D. Hamers, Tijd voor
suburbia. De Amerikaanse buitenwijk in wetenschap en literatuur,
Amsterdam 2003.

25
oase#73final.indd 25

19-06-2007 13:14:42

Gentrication, an Overview
22
David Hamers, Tijd voor
suburbia. De Amerikaanse buitenwijk in
wetenschap en literatuur
(Amsterdam, 2003).

OASE#73

Gentrification

23
Sharon Zukin, Landscapes of Power: From
Detroit to Disney World
(Berkeley, 1991).

26
oase#73final.indd 26

19-06-2007 13:14:43

Gentrication, een overzicht

OASE#73

Gentrification

23
S. Zukin, Landscapes of
Power. From Detroit to
Disney World, Berkeley
CA 1991.

27
oase#73final.indd 27

19-06-2007 13:14:44

OASE#73

Gentrification

Gentrication, an Overview

28
oase#73final.indd 28

19-06-2007 13:14:45