Astm Bronsic
Astm Bronsic
Astm Bronsic
UL MARAMURE
.S
PROIECT
NGRIJIREA BOLNAVULUI CU ASTM BRONSIC
)*++,)
*
C(pri!
-/ Ar&($e!#2 $e$ori( 3( #ifica#i4 */ Cap/ I 5/ Cap/ II I!#ro%(cere , c(r# i #oric No#i(!i %e a!a#o$ie i fi6iolo&ie a apara#(l(i re pira#or ) pa&/7 ) pa&/-8 9 pa&/:
*/-/ A!a#o$ia apara#(l(i re pira#or */*/ ;i6iolo&ia re pira#iei </ Cap/ III A #$(l =ro! ic
5/-/ Defi!i#ie, e#iopa#o&e!ie, cla ificare, for$e cli!ice 5/*/ Ma!ife #ari cli!ice 5/5/ Da#e paracli!ice 5/</ Dia&!o #ic po6i#i4 i %ifere!#ial 5/:/ E4ol(#ie, co$plica#ii, pro&!o #ic 5/8/ Profila>ia a #$(l(i =ro! ic 5/7/ Tra#a$e!#(l a #$(l(i =ro! ic :/ Cap/ IV I!&ri3irea =ol!a4(l(i c( a #$ =ro! ic </-/ Ca6(l I </*/ Ca6(l II </5/ Ca6(l III 8/ Bi=lio&rafie 7/ A!e>e
ARGUMENT
A #$(l =ro! ic e #e o afec#i(!e p(l$o!ara cro!ica %e !a#(ra i!fla$a#orie, care crea6a i! $o$e!#(l ac#(al &ra4e pro=le$e %e a!a#a#e p(=lica, %i! ca(6a frec4e!#ei, &ra4i#a#ii i co! eci!#elor eco!o$ice pe care le &e!erea6a/ E #e (!a %i!#re cele $ai pre4ale!#e =oli cro!ice, care afec#ea6 '! 3(r %e 5++ %e $ilioa!e %e oa$e!i %i! '!#rea&a l($e, iar %ece ele ca(6a#e %e acea #a $ala%ie %epa e c -?+/+++ %e 4ic#i$e a!(al/ La fiecare 6ece a!i, frec4e!#a afec#i(!ii cre #e i! l($e c( apro>i$a#i4 8+@, %i! ca(6a (!or fe!o$e!e prec($ (r=a!i6area, i!%( #riali6area, pol(area a#$o ferica/ I! Ro$a!ia, pre4ale!#a a #$(l(i =ro! ic e ri%ica la apro>i$a#i4 7)?@ %i! pop(la#ie, ceea ce i! ea$!a pe #e (! $ilio! %e =ol!a4i/ *:@ %i! pacie!#ii care (fera %e a #$ %i! E(ropa i :+@ %i! pacie!#ii c( a #$ %i! A ia a( cri6e %e %i p!ee foar#e e4ere, ce !ece i#a #ra#a$e!# %e (r&e!#a i! pi#al/ I! E(ropa, !($ai 3($a#a#e %i! pacie!#i a( (! a #$ =i!e co!#rola#, c( $e%ica#ie a%ec4a#a, i! #i$p ce i! A ia %oar 5<@ %i!#re =ol!a4i =e!eficia6a %e $e%ica$e!#e/ Da#e rece!#e ara# c - %i! 5 copii pre6i!# $a!ife # ri aler&ice, %i!#re care 5+):+@4or %e64ol#a a #$ =ro! ic/ ;or(rile $o!%iale %e peciali#a#e acor%a o a#e!#ie $ari#a ace #ei =oli re pira#orii, a #fel ca, (l#i$(l %ece!i( a a%( o a=or%are (!i#ara i!#er!a#io!ala #a!%ar%i6a#a pri4i!% a #$(l =ro! ic i BPOC/ Bol!a4(l #re=(ie i!4a#a# a %ecele6e i a e4i#e fac#orii care %ecla! ea6a cri6a i a) i a3( #e6e #ra#a$e!#(l/ C( #oa#e ca a #$(l !( (ci%e, e ec(l i!cercarii %e a folo i $e%ica$e!#e a%ec4a#e, c(pla# c( o la=a e4al(are a e4eri#a#ii =olii, po# %e#er$i!a %ece e i!(#ile, cele $ai $(l#e %i!#re ele i! afara pi#al(l(i/ I!4a#a#i fii!% a) i c(!oa ca =oala, a) i $o!i#ori6e6e i$p#o$ele , a) i $o%ifice co!%i#iile %e 4ia#a i a re pec#e #ra#a$e!#(l a%ec4a# cei $ai $(l i pacie! i po# o= i!e (! =(! co!#rol al =olii/ Aici i!#er4i!e rol(l a i #e!#(l(i $e%ical i! a oferi i!for$a#iile !ece are, (por# fi6ic i p iAic a#a# =ol!a4(l(i ca# i fa$iliei ale, pe!#r( o cali#a#e a 4ie#ii ca# $ai =(!a/Ace #a e #e $o#i4(l pe!#r( care a$ ale a #(%ie6 i!&ri3irile care e po# acor%a =ol!a4(l(i a #$a#ic/
CB!% a #$(l e #e co!#rola#, pacie! ii po# %(c o 4ia !or$ala, fara li$i#ari/
<
A #$(l e #e (!a %i!#re cele $ai %e '!#Bl!i#e $ala%ii cro!ice %i! l($e, c( o pre4ale!#a a ce!%e!#a, '! pecial '! rB!%(l copiilor/ A #$(l poa#e fi #ra#a# i co!#rola#, a #fel '!cB# $a3ori#a#ea pacie!#ilor a poa#a" pre4e!i i$p#o$ele o=o i#oare, a#B# 6i(a cB# i !oap#ea/ pre4e!i cri6ele &ra4e/ !ece i#a p(#i!e C a( %elocD $e%ica$e!#e ce pro%(c a$eliorare rapi%a/ %(ce 4ie#i pro%(c#i4e, c( ac#i4i#a#e fi6ica/ a4ea o f(!c#ie p(l$o!ara CaproapeD !or$ala/ La !i4el &lo=al a fo # crea#a o i!i#ia#i4a C GINA D pe!#r( ri%icarea !i4el(l(i %e co! #ie!#i6are a pro=le$ei a #$(l(i '! rB!%(l profe io!i #ilor %i! a!a#a#e, a(#ori#a#ilor p(=lice %i! %o$e!i(l a!a#a#ii i p(=lic(l(i lar&, i pe!#r( '$=(!a#a#irea pre4e!irii i $a!a&e$e!#(l(i, pri!#r)(! efor# ( #i!(#/ I!i#ia#i4a '!#oc$e #e rapoar#e #ii!#ifice %e pre a #$, '!c(ra3ea6a ra pB!%irea i a%op#area ace #or rapoar#e i pro$o4ea6a cooperarea i!#er!a#io!ala '! cerce#area le&a#a %e a #$/ Daca a #$(l a fo # rec(!o c(# %e $ai $(l#i a!i, oficialii %i! %o$e!i(l a!a#a#ii p(=lice (!# '!&ri3ora#i %i! ca(6a i!ci%e!#ei '! co!#i!(a cre #ere %i! (l#i$a 4re$e/ I!i#ia#i4a &lo=ala pe!#r( a #$ ofera (! ca%r( pe!#r( $a!a&e$e!#(l a #$(l(i care poa#e fi a%ap#a# i #e$elor i re (r elor locale %e a i #e!#a $e%icala/ Se po# p(!e la p(!c# i! #r($e!#ele e%(ca#io!ale, a%ap#a#e ace #or i #e$e i re (r e/ I #oric " A #$(l =ro! ic e #e o e!#i#a#e cli!ica c(!o c(#a c( apro>i$a#i4 -+++ %e a!i i/e/!, el %eri4a %e la (! c(4a!# &rece c care i! ea$!a .&re(#a#e re pira#orie0 , i e #e co! i%era# (! .=re4e# %e 4ia#a l(!&a0/ I!%ie!ii 4ecAi oco#ea( ca a #$(l e #e pro%( %e (! pri!cipi( ac#i4 al #oracel(i, care i$pie%ica# i! #recere, ca(6ea6a &re(#a#ea re pira#orie/ Ei a( i!#ro%( #ra#a$e!#(l c( Da#(ra S#ra$$o!i($ i! #i&ari a #$a#ice/ Se i!#al!e c referiri %e pre a #$ i! E>o%, 1o$er i 1ero%o#/
:
1ipocra#e $e!#io!ea6a a #$(l i! pa#r( %i! afori $ele l(i /E #e pri$(l a(#or care ii rec(!oa #e !a#(ra pa $o%ica Cil co$para c( epilep iaD i i!cl(%e i!#re ca(6e " fri&(l i e>ci#a!#ii %e $e%i( / S)a cre6(# $(l#a 4re$e ca a #$(l e #e o =oala e>cl( i4 aler&icaE $ai #ar6i( )a re4e!i# la i%ea ca a #$(l repre6i!#a (! i!%ro$ %e e#iopa#o&e!ie co$ple>a/ Se pare ca a#a# i! a!#icAi#a#e, ca# i i! e4(l $e%i(, (= !($ele %e a #$ a( fo # cla a#e #(l=(rarile c( ca(6e %iferi#e i fara re6(l#a#e #erape(#ice a#i faca#oare/ 1ipocra#e rec(!oa #e #o#( i rol(l $e%i(l(i/ A #$(l =ro! ic e #e (!a %i!#re cele $ai i$por#a!#e i ra pa!%i#e afec#i(!i re pira#orii c( o pre4ale!#a %e 5)8@ %i! pop(la#ie/C :@ %i! pop(la#ie i! -,,<, 7@ i! *++-D/ L(cr(rile 4or co!#i!(a a e i!ra(#a#ea ca, pa!a ca!% l($ea 4a folo i $ai =i!e $i3loacele %e care %i p(!e , pe!#r( a p(#ea l(p#a i! pre4e!irea i co!#rol(l ace #ei afec#i(!i/
*/-/ A!a#o$ia apara#(l(i re pira#or Apara#(l re pira#or C;i&/-D c(pri!%e or&a!ele pri! care e reali6ea6a re pira#ia p(l$o!ara/ O par#e %i! or&a!ele apara#(l(i re pira#or i!%epli!e c i al#e f(!c#ii %eca# re pira#ia " fo ele !a6ale er4e c la re pira#ie, %ar i pe!#r( $iro E !a o)fari!&ele a( ri!o)fari!&ele la a a #reaca aer(l pre pla$a!i, %ar 4e!#ilea6a i (recAea $e%ie pri! #ro$pa l(i E( #acAio a( fari!&o#i$pa!iera/ orofari!&ele a( =(cofari!&ele " la !i4el(l l(i e i!cr(ci ea6a calea re pira#orie c( cea %i&e #i4aE lari!&ele e #e (! or&a! re pira#or, %ar i (! or&a! al fo!a#iei/ I!cepa!% c( #raAeea , or&a!ele apara#(l(i re pira#or a( f(!c#ii p(r re pira#orii/
;i&/7
Co$po!e!#ele apara#(l(i re pira#or" caile re pira#orii (perioare" !a E ca4i#a#i !a6aleE lari!&eE #raAee/ or&a!ele %e cAi$= re pira#or, pla$a!(l, c( ar=orele =ro! ic/
TraAeea TraAeea e #e e&$e!#(l apara#(l(i re pira#or, care co!#i!(a lari!&ele, fii!% a e6a#a i!ai!#ea e ofa&(l(i, i are for$a (!(i co!%(c# cili!%ric/ E #e i#(a#a pe li!ia $e%ia!a a corp(l(i i e i!#i!%e la %e e>#re$i#a#ea i!ferioara a lari!&el(i C4er#e=ra C8D pa!a la $e%ia #i!, (!%e i! %rep#(l 4er#e=rei a < 9a #oracaleC T<D e =if(rca i! cele %o(a =ro!Aii pri!cipale a( p(l$o!are/ Rapor#(rile #raAeei" TraAeei i e %e cri( %o(a por#i(!i" cer4icala i #oracala/ TraAeea cer4icala 4i!e i! rapor# a!#erior c( &la!%a #iroi%a, po #erior c( e ofa&(l i la#eral c( pacAe#(l 4a c(lo)!er4o al &a#(l(i Car#era caro#i%a co$(!a, 4e!a 3(&(lara e>#er!a, !er4(l 4a&D i c( !er4ii rec(re!#i/ TraAeea #oracala 4i!e i! rapor# a!#erior c( 4a ele $ari %e la =a6a i!i$ii i #i$( (l , po #erior c( e ofa&(l i la#eral c( ple(ra $e%ia #i!ala %reap#a i #a!&a, 4e!a ca4a (perioara, cro a 4e!ei a6G&o i arc(l aor#ei/
S#r(c#(ra a!a#o$ica a #raAeei C;i&/*D E #e for$a#a %i!#r)o $e$=ra!a fi=ro)$( c(lo)ela #ica, ce co!#i!e -:)*+ i!ele car#ila&i!oa e i!co$ple#e/ I! par#ea po #erioara, arc(rile car#ila&i!oa e lip e c , iar $e$=ra!a %e4i!e pla#aE ea 4i!e i! co!#ac# c( e ofa&(l/ M( c(la#(ra #raAeei (!e #e cele %o(a cape#e ale arc(rilor car#ila&i!oa e/ Co!#rac#ia $( c(la#(rii $ic orea6a %ia$e#r(l #raAeei, apropii!% e>#re$i#a#ile arc(rilor car#ila&i!oa e/ M(coa a #raAeei e #e for$a#a %i! corio!, &la!%e $i>#e i epi#eli( pl(ri #ra#ifica#,cili!%ric/ La !i4el(l li$i#ei i!ferioare CT<)T:D, #raAeea e =if(rca i! =ro!Aiile pri!cipale %reap#a i #a!&a/
Va c(lari6a#ia i i!er4a#ia #raAeei 4a c(lari6a#iaE ar#eriala " pri! ra$(ri %i! ar#era (=cla4ie i aor#a #oracalaE 4e!ele (r$ea6a ar#erele c( acela i !($eE li$fa#ica e #e #ri=(#ara &a!&lio!ilor" o #raAeal o #raAeo)=ro! ici i!er4a#ie, pri!E !er4ii " )rec(re!# ) 4a& !er4ii %i! i$pa#ic(l" )cer4ical )#oracal (perior
;i&/*
Bro!Aiile Bro!Aiile pri!cipale, %reap#a i #a!&a co!#i!(a caile re pira#orii i!ferioare %e la =if(rca#ia #raAeei pa!a la pla$a!i/Bro!Aiile p(l$o!are a3(!& la Ail(l p(l$o!ar, pri! care pa#r(!% i! pla$a!i, ra$ifica!%() e i for$a!% ar=orele =ro! ic/ Bro!Aia pri!cipala %reap#a are (! #raiec# $ai 4er#ical , e #e $ai &roa a i $ai c(r#a C*,: c$D/ Bro!Aia pri!cipala #a!&a are (! #raiec# $ai ori6o!#al, e #e $ai (=#ire i $ai l(!&a C: c$D/ Bro!Aiile pri!cipale fac par#e %i! pe%ic(l(l p(l$o!ar/
Pe%ic(l(l p(l$o!ar c(pri!%e for$a#i(!ile care i!#ra i ie %i! pla$a!i" ) ) ) ) =ro!Aia pri!cipala E ar#era p(l$o!araE 4e!ele p(l$o!areE 4a ele i !er4ii p(l$o!ari/
S#r(c#(ra =ro!Aiei pri!cipale e #e i%e!#ica c( a #raAeei, i!elele car#ila&i!oa e i! !($ar %e ,)-* , (!# i!co$ple#e po #erior / Ele po# fi co$pri$a#e %e " ) =ro!Aii ) #($ori %e 4eci!a#a#e %a!% a#elec#a6ia p(l$o!ara/ a%e!opa#ii #raAeo)=ro! ice %a!% #(l=(rari %e 4e!#ila#ie i! #eri#ori(l re pec#i4ei
Bro!Aiile pri!cipale co! #i#(ie e&$e!#(l e>#rap(l$o!ar al ar=orel(i =ro! ic/ D(pa pa#r(!%erea i! pla$a!, ele e ra$ifica , for$a!% e&$e!#(l i!#rap(l$o!ar al ar=orel(i =ro! ic/
Pla$a!ii Pla$a!ii Cfi&/5D repre6i!#a or&a!ele i! care e reali6ea6a cAi$=(l %e &a6e " O* i CO*/ S(!# i! !($ar %e %oi, %rep# i #a!&, fii!% a e6a#i i! ca4i#a#ea #oracica , %e o par#e i %e al#a a $e%ia #i!(l(i i! cele %o(a ca4i#a#i ple(rale/ o Gre(#a#ea pla$a!ilor repre6i!#a a :+)a par#e %i! &re(#a#ea corp(l(i, pla$a!(l %rep# fii!% $ai &re( %eca# cel #a!&/ o Capaci#a#ea pla$a!(l(i , a%ica 4ol($(l %e aer pe care il co!#i!e, e #e %e apro>i$a#i4 <:++):+++ c$c/ o C(loarea pla$a!ilor 4aria6a c( 4ar #a i c( (= #a!#ele care (!# i!Aala#e ,C la f($a#ori i la cei care l(crea6a i! $e%ii c( p(l=eri, a( o c(loare ce!( i() !e&ricioa aE i! #i$p ce la copii e #e ro6D/ o ;or$a pla$a!ilor e #e a e$a!a#oare (!(i #r(!cAi %e co! c( =a6a pre %iafra&$/
-+
;i&/ 5
Co!fi&(ra#ia e>#er!a Pla$a!(l " ) %rep# e #e for$a# %i! #rei lo=i " (perior, $i3loci(, i!ferior/ ) #a!& e #e for$a# %i! %oi lo=i" (perior i i!ferior/ Lo=ii (!# %eli$i#a#i %e !i #e a!#(ri a%a!ci H ci6(ri, i! care pa#r(!%e ple(ra 4i cerala/ ;iecar(i pla$a! i e %e cri( " ) %o(a fe#e co #ala , i! rapor# %irec# c( pere#ele #oracicE $e%ia #i!ala , la !i4el(l car(ia e afla Ail(l p(l$o!arE ) #rei $ar&i!i " a!#erioare , po #erioara i i!ferioara E
--
%reap#a i f(!%(l #o$ac(l(i i! #a!&a E ) 4arf(l e #e por#i(!ea i#(a#a %ea (pra coa #ei II / Are for$a ro#(!3i#a , 4i!e i! rapor# c(
coa #ele I i II E core p(!%e re&i(!ii %e la =a6a &a#(l(i/ S#r(c#(ra pla$a!(l(i Pla$a!ii (!# alca#(i#i %i!#r)(! i #e$ %e ca!ale , re6(l#a# %i! ra$ificarea =ro!Aiei pri!cipale, co! #i#(i!% ar=orele =ro! ic, i (! i #e$ %e aci , i! care e #er$i!a ar=orele =ro! ic, care co! #i#(ie lo=(li p(l$o!ari/ Ar=orele =ro! ic " #o#ali#a#ea ra$ifica#iilor i!#rap(l$o!are ale =ro!Aiei pri!cipale " =ro!Aie pri!cipala e&$e!#are p(l$o!arD al4eolare/ Bro!Aiile i!#rap(l$o!are a( for$a cili!%rica , re&(la#a/ Pere#ele lor e #e for$a# %i!#r)o #(!ica " ) ) ) fi=rocar#ila&i!oa a, (= for$a %e i!el i!co$ple#E $( c(lara C$( cAii !e#e6i =ro! iciDE $(coa a " e #e for$a#a %i!#r)(! epi#eli( pl(ri #ra#ifica#, cilia#Ca caror $i care e #e Cca#e =ro!Aii =ro!Aii lo=are C5 pe!#r( pla$a!(l %rep# i * pe!#r( cel #a!&D -+ pe!#r( fiecare pla$a!E ca#e (!a pe!#r( fiecare =ro!Aii e&$e!#
i!#erlo=(lare
=ro!Aiole
#er$i!ale
=ro!Aiole
re pira#orii ca!ale
i!%rep#a#a pre caile aerie!e (perioareD i !($eroa e &la!%e/ Bro!Aiolele re pira#orii i #er$i!ale (!# lipi#e %e i!el(l car#ila&i!o , %ar pre6i!#a (! #ra# $( c(lar foar#e %e64ol#a#, care i!#er4i!e ac#i4 i! $o%ificarea l($e!(l(i =ro!Aiolelor i a #fel i! re&larea circ(la#iei aer(l(i i! caile p(l$o!are/ Ar=orele =ro! ic poa#e pre6e!#a %ila#a#ii pa#olo&ice ) !($i#e =ro! iec#a6ii ) (= for$a %e aci, i! care e #ra!& ecre#ii, p(roi/ Lo=(l(l p(l$o!ar Cco!#i!(a (l#i$ele ra$ifica#ii ale ar=orel(i =ro! icD/ Repre6i!#a (!i#a#ea $orfolo&ica i f(!c#io!ala a pla$a!(l(i, la !i4el(l car(ia e face cAi$=(l %e &a6e/ Are for$a (!ei pira$i%e c( =a6a pre e>#erior(l pla$a!(l(i i 4arf(l pre =ro!Aiola re pira#orie/
-*
;i&/ <
Lo=(l(l p(l$o!ar e #e co! #i#(i# %i! " =ro!Aiola re pira#orie al4eole p(l$o!are e!6i#i4e/
ca!ale al4eolare
Al4eola p(l$o!ara Cfi& <D 9 pere#ele al4eolar e #e for$a# %i!#r)(! epi#eli( , (= care e &a e #e o =o&a#a re#ea capilara care pro4i!e %i! ra$ifica#iile ar#erei p(l$o!are C ce a%(c a!&e 4e!o %i! 4e!#ric(l(l %rep#D / Epi#eli(l al4eolar for$ea6a c( epi#eli(l capilarelor al4eolare o #r(c#(ra f(!c#io!ala co$(!a !($i#a $e$=ra!a al4eocapilara/ La !i4el(l ace #eia a( loc cAi$=(rile &a6oa e pri! %if(6i(!e, i!#re aer(l %i! al4eole, a car(i co$po6i#ie e #e $e!#i!(#a co! #a!#a pri! 4e!#ila#ia p(l$o!ara i a!&e/ S(prafa#a epi#eli(l(i al4eolar e #e acoperi#a c( o la$a fi!a %e licAi% !($i#a (rfac#a!#/ Di #r(&erea pere#ilor al4eolari e !($e #e e$fi6e$ p(l$o!ar/ Mai $(l#i lo=(li e &r(pea6a i! (!i#a#i $orfolo&ice i f(!c#io!ale $ai $ari for$a!% e&$e!#ele p(l$o!are/
-5
Se&$e!#(l p(l$o!ar e #e (!i#a#ea $orfolo&ica i f(!c#io!ala, carac#eri6a#a pri! #eri#ori( a!a#o$ic c( li$i#e preci e, c( pe%ic(l =ro!Ao4a c(lar propri( i a pec#e pa#olo&ice peciale/ Se&$e!#ele p(l$o!are core p(!% =ro!Aiilor e&$e!#are c( acela i !($e , fiecare pla$a! a4a!% ca#e -+ e&$e!#e/ Se&$e!#ele e &r(pea6a la ra!%(l lor for$a!% lo=ii p(l$o!ari/
Va c(lari6a#ia i i!er4a#ia pla$a!(l(i La !i4el(l pla$a!(l(i e>i #a %o(a circ(la#ii a!&(i!e " Circ(la#ia f(!c#io!ala e #e a i&(ra#a %e ar#era p(l$o!ara care ia !a #ere %i! 4e!#ric(l(l %rep#, e capilari6ea6a la !i4el(l al4eolelor p(l$o!are/Circ(la#ia f(!c#io!ala %e i!#oarcere e #e a i&(ra#a %e 4e!ele p(l$o!are, care e 4ar a i! a#ri(l #a!&/Se i!cAeie a #fel circ(la#ia $ica,i! care ar#era p(l$o!ara co!#i!a!% a!&e !eo>i&e!a# , e i!carca c( O* i e i!#oarce pri! 4e!ele p(l$o!are care co!#i! a!&e o>i&e!a#, ro (, la a#ri(l #a!&/ Circ(la#ia !(#ri#i4a face par#e %i! $area circ(la#ie i a%(ce pla$a!(l(i a!&e i!carca# c( (= #a!#e !(#ri#i4e i o>i&e!/ E #e a i&(ra#a %e ar#erele =ro! ice, ra$(ri ale aor#ei #oracice E ele iri&a ar=orele =ro! ic/ O par#e %i! a!&e e i!#oarce i! 4e!ele =ro! ice care e 4ar a i! 4e!ele a6G&o i ace #ea i! 4e!a ca4a (perioara i a#ri(l %rep#E o al#a par#e %i! a!&e e i!#oarce pri!
4e!ele p(l$o!are i! a#ri(l #a!&/ Ca!#i#a#ea %e a!&e care #rece pri! a!a #o$o6ele =ro! ice e #e -@ %i! #o#al(l a!&el(i care iri&a pla$a!(l/ I! co!%i#ii pa#olo&ice Ci! (ficie!#a car%iaca, =ro! iec#a6iiD %e=i#(l a!a #o$o#ic poa#e a3(!&e la ?+@ %i! #o#al(l a!&el(i care iri&a pla$a!(l/ Circ(la#ia li$fa#ica e #e #ri=(#ara" ) ) &a!&lio!ilor Ailari E &a!&lio!ilor #raAeo)=ro! ici/
De aici e 4ar a i! fi!al, i! ca!al(l #oracic/ I!er4a#ia pla$a!(l(i e #e reali6a#a %e i #e$(l !er4o 4e&e#a#i4 pri!#r)(! ple> p(l$o!ar a!#erior i al#(l po #erior/ I!er4a#ia e #e " $o#orie, a i&(ra#a %e i$pa#ic Cfi=re po #&a!&lio!areD i para i$pa#ic C!er4(l 4a&D Si$pa#ic(l are ac#i(!e " =ro!Ao%ila#a#oare i 4a o%ila#a#oare rela>ea6a $( c(la#(re =ro! ica
-<
Para i$pa#ic(l are ac#i(!e " =ro!Aoco! #ric#oare 4a oco! #ric#oare Aiper ecre#ie %e $(c( e!6i#i4aE a!e>a#a i$pa#ic(l(i i para i$pa#ic(l(i/ Cele $ai $(l#e fi=re e!6i#i4e (!# i! le&a#(ra c( !er4(l 4a&/
Ple(ra La e>#erior pla$a!ii (!# i!4eli#i i!#r)o foi#a eroa a ) ple(ra/ Ea are rol(l %e a ( (ra $i carile pla$a!ilor pri! al(!ecare/ ;iecare pla$a! e #e i!4eli# %e o ple(ra/ Ple(ra la ra!%(l ei, e #e for$a#a %i! %o(a foi#e, (!a i! co!#i!(area celeilal#e, ple(ra 4i cerala,care acopera pla$a!(l i ple(ra parie#ala, care acopera pere#ii ca4i#a#ii #oracice/ I!#re cele %o(a ple(re , e>i #a o ca4i#a#e i!cAi a !($i#a ca4i#a#ea ple(rala, care i! $o% !or$al e #e 4ir#(ala i care co!#i!e o ca!#i#a#e i!fi$a %e licAi% , care fa4ori6ea6a al(!ecarea/ I! co!%i#ii pa#olo&ice ca4i#a#ea ple(rala poa#e %e4e!i reala , p(#a!% fi ($pl(#a c( " ) ) ) p(roi Cple(re6ieDE a!&e CAe$o#ora>DE aer Cp!e($o#ora>D/ Ca!% ca!#i#a#ea %e licAi% a( aer e #e $are, pla$a!(l re pec#i4 apare #(r#i# pre AilCcola=a#D i f(!c#ia a re pira#orie e #e !(la/ Pre i(!ea i! ca4i#a#ea ple(rala e #e !e&a#i4a/ Da#ori#a pre i(!ii !e&a#i4e, 4i%(l(i ple(ral i la$ei %e licAi% i!#erple(ral , pla$a!(l poa#e (r$a c( fi%eli#a#e $i carile c(#iei #oracice i! i! pir i e>pir/ To#o%a#a pre i(!ea !e&a#i4a %i! ca4i#a#ea ple(rala fa4ori6ea6a circ(la#ia 4e!oa a %e i!#oarcere, a#a# pri! 4e!ele p(l$o!are, ca# i pri! 4e!ele ca4a) (perioara i i!ferioara/ Va c(lari6a#ia i i!er4a#ia ple(rei I!er4a#ia e #e 4e&e#a#i4a, i$pa#ica i para i$pa#ica/ Ple(ra 4i cerala e #e aproape i! e! i=ilaE ca i pla$a!(l, i! cAi$= cea parie#ala are o e! i=ili#a#e $arca#a, fii!% o 6o!a refle>o&e!a i$por#a!#a/ Iri#a#ia ei i! #i$p(l (!or $a!e4re, %e e>e$pl( p(!c#ia ple(rala, poare %e#er$i!a oc ple(ral c( $oar#e pri! ac#i(!e refle>a a (pra ce!#rilor re pira#ori i circ(la#ori/
-:
Me%ia #i!(l Toracele e #e i$par#i# %i! p(!c# %e 4e%ere #opo&rafic" ) ) i!#r)o re&i(!e $e%ia!a ) $e%ia #i!E %o(a re&i(!i la#erale ) ple(ro)p(l$o!are/ Me%ia #i!(l " re&i(!ea $e%ia!a care %e par#e cele %o(a re&i(!i ple(ro)p(l$o!are/ El core p(!%e " ) ) i! e! a!#ero)po #erior, pa#i(l(i %i!#re #er! i coloa!a 4er#e=ralaE i! e! (pero)i!ferior, orifici(l(i (perior al #oracel(i i %iafra&$(l(i/
Me%ia #i!(l co!#i!e or&a!e apar#i!a!% apara#(l(i re pira#or, car%io)4a c(lar i %i&e #i4/ Re&i(!ile ple(ro)p(l$o!are (!# %i p( e %e o par#e i %e al#a a $e%ia #i!(l(i i co!#i! pla$a!(l i ple(ra re pec#i4a/
*/*/ ;i6iolo&ia re pira#iei Re pira#ia face par#e %i!#re f(!c#iile 4e&e#a#i4e, %e !(#ri#ie/ Ac#(l re pira#or e #e co! #i#(i# %i! %o(a e#ape f(!%a$e!#ale" o proce (l %e re pira#ie e>#er!a a( p(l$o!ara pri! care e face cAi$=(l %e O* i CO* la !i4el p(l$o!arE o proce (l %e re pira#ie i!#er!a a( cel(lara,pri! care e face cAi$=(l %e &a6e la !i4el cel(lar/ Proce (l %e re pira#ie e #e co!#i!((/ Oprirea l(i %(ce la c(r# #i$p la $oar#ea cel(lelor, %eoarece or&a!i $(l !( %i p(!e %e re6er4e %e O* , iar ac($(larea %e CO* e #e #o>ica pe!#r( cel(le/ Ve!#ila#ia p(l$o!ara Aer(l a#$o feric e #e i!#ro%( i! pla$a! pri! proce (l %e 4e!#ila#ie p(l$o!ara, pri! care e $e!#i!e co! #a!#a co$po6i#ia aer(l(i al4eolar/ Meca!ica re pira#iei ScAi$=(rile &a6oa e la !i4el(l pla$a!(l(i e reali6ea6a %a#ori#a (cce i(!ii ri#$ice a %o(a proce e" ) ) i! pira#ia e>pira#ia/
-8
I! pira#ia e #e (! proce ac#i4 care e %a#orea6a co!#rac#iei $( cAilor i! pira#ori %(ca!% la $arirea #(#(ror %ia$e#relor c(#iei #oracice/ I! #i$p(l i! pira#iei aer(l a#$o feric pa#r(!%e pri! caile re pira#orii pa!a la !i4el(l al4eolelor p(l$o!are/ I! pir(l !or$al %(rea6a o ec(!%a/ I! #i$p(l i! pir(l(i for#a# i!#er4i! i $( cAii i! pira#ori acce ori
C #er!oclei%o$a #oi%ia!,pec#oral(l $are, %i!#a#(l $are i #rape6(lD E>pira#ia !or$ala e #e (! proce pa i4, care (r$ea6a fara pa(6a %(pa i! pira#ie/I! e>pira#ie, o par#e %i! aer(l al4eolar e #e e>p(l6a# la e>#erior/ E>pira#ia %(rea6a apro>i$a#i4 %o(a ec(!%e la a%(l#/ I! #i$p(l e>pira#iei, c(#ia #oracica re4i!e pa i4 la %i$e! i(!ile a4(#e a!#erior/ Cele %o(a fa6e ale re pira#iei p(l$o!are e (cce% ri#$ic, fara pa(6a, c( o frece4e!#a %e -<)-8 2 $i!(# la =ar=a# i -?2$i!(# la fe$eie/;rec4e!#a re pira#iei cre #e i! f(!c#ie %e !e4oia %e O* i %e pre6e!#a CO*/ I! #i$p(l efor#(l(i fi6ic a( i! ca6 %e o= #acol pe caile aerie!e, e>pira#ia poa#e %e4e!i ac#i4a pri! i!er4a#ia $( cAilor e>pira#ori/ Co!#rac#ia lor co$pri$a 4i cerele a=%o$i!ale, care %epla ea6a %iafra&$(l pre c(#ia #oracica i apropie re=or%(rile co #ale, re%(ca!% 4ol($(l #oracel(i/ I! i! pira#ie, pri! cre #erea 4ol($(l(i p(l$o!ar, al4eolele e %e #i!% i 4ol($(l lor cre #e/ Ca (r$are, pre i(!ea aer(l(i i! re&i(!ea al4eolara ca%e/ Se creea6a a #fel o %ifere!#a %e pre i(!e i!#re aer(l a#$o feric C(!%e pre i(!ea ra$a!e !e cAi$=a#aD i pre i(!ea i!#rap(l$o!ara Ccare ca%eD/ I! fel(l ace #a aer(l pa#r(!%e pri! caile re pira#orii pa!a la al4eole , pe =a6a for#ei fi6ice/ I! e>pira#ie, pri! re#rac#ia pla$a!(l(i i re4e!irea la for$a i!i#iala a c(#iei #oracice, e i!#al!e c %o(a fa6e " ) pri$a, i! care re4e!irea c(#iei #oracice e face pe ea$a ela #ici#a#ii car#ila3elor i
li&a$e!#elor eiE ) a %o(a, i! care pla$a!(l ela #ic, i! #e!%i!#a %e a e re#rac#a pre Ail, e>erci#a o pre i(!e
%e a pira#ie a (pra c(#iei #oracice/ Cicl(l re pira#or C-i! pira#ieI-e>pira#ieD are o %(ra#a %e 5 ec(!%e, ceea ce re4i!e la *+ $i cari re pira#orii2 $i!(# C!or$al apro>i$a#i4 -*)*+D ) frec4e!#a re pira#orie/ I! efor# fi6ic, frec4e!#a re pira#orie poa#e a3(!&e la <+)8+2$i!(#, %e a e$e!ea i! co!%i#ii pa#olo&ice" fe=ra, Aiper#iroi%i $, Aipercap!ie,Aipo>ieC#aAip!eeD/
-7
;i&/: I! co!%i#iile %e repa( , fiecare re pira#ie 4eAic(lea6a (! 4ol($ %e circa :++ c$c aer, %e!($i# 4ol($ c(re!# CVCD/Dar, !( #o# ace # 4ol($ %e aer par#icipa la cAi$=(rile re pira#orii care e fac la !i4el(l al4eolelor , %eoarece o par#e %i! aer(l i! piri# ra$a!e i! caile re pira#orii/ Spa#i(l oc(pa# %e ace # 4ol($ %e aer, co! #i#(ie pa#i(l $or# a!a#o$ic i are 4alori %e apro>i$a#i4 -:+ c$c/ Se $ai (#ili6ea6a !o#i(!ea %e pa#i( $or# f(!c#io!al care %efi!e #e 4ol($(l %e aer, !( par#icipa efec#i4 la cAi$=(rile p(l$o!are/ I! co!%i#ii !or$ale, pa#ial $or# a!a#o$ic coi!ci%e c( cel f(!c#io!al, %ar i! a!($i#e co!%i#ii pa#olo&ice e pro%(c %ecala3e i!#re ace #e 4ol($e/ Pe #e 4ol($(l %e aer c(re!#, o i! pira#ie $a>i$a poa#e pro%(ce i!ca apro>i$a#i4 -:++ c$c aer , care poar#a %e!($irea %e 4ol($ i! pira#or %e re6er4a CVIRD a( aer (pli$e!#ar, iar
-?
pri!#r)o e>pira#ie for#a#a, %(pa o e>pira#ie o=i !(i#a poa#e eli$i!a i!ca o ca!#i#a#e -+++) -:++c$c aer %e!($i# 4ol($ e>pira#or %e re6er4a CVERD a( aer %e re6er4a/ VCIVIR IVERHcapaci#a#ea 4i#ala CCVD e %e#er$i!a pri! efec#(area (!ei e>pira#ii for#a#e %(pa o i! pira#ie $a>i$a/ Capaci#a#ea 4i#ala " ) ) la =ar=a#i e #e $ai $are CJ<,? lD E la fe$ei e #e $ai $icaCJ5,* lD/
Capaci#a#ea 4i#ala p(l$o!ara 9 4aloarea fi6iolo&ica e #e %e apro>i$a#i4 58++)<+++ $l/ CV cre #e i! #i$p(l efor#(l(i fi6ic i ca%e la per oa!ele e%e!#are/ Ea %epi!%e %e (prafa#a corporala, %e 4ar #a, %e a!#re!a$e!# la efor#/ Vol($ele i capaci#a#ile p(l$o!are (!# i$por#a!#e pe!#r( #a=ilira %ia&!o #ic(l(i i pro&!o #ic(l(i %iferi#elor =oli p(l$o!are, #o#( i ele !( %a( i!%ica#ii %irec#e %e pre f(!c#ia 4e!#ila#orie/ ScAi$=(l al4eolar %e &a6e Aer(l a#$o feric a3(! i! pla$a!i pri! 4e!#ila#ie e #e co!%( i! al4eole, (!%e are loc cAi$=(l %e &a6e i!#re aer(l al4eolar i a!&e, la !i4el(l $e$=ra!ei al4eolo)capilare/ Ace # cAi$= e face pri! %if(6i(!e, i! f(!c#ie %e pre i(!ea par#iala a &a6elor re pira#orii) O* i CO*) %e o par#e i %e al#a a $e$=ra!ei al4eolo)capilare/ Ve!#ila#ia p(l$o!ara !or$ala a( !or$o4e!#ila#ia e reali6ea6a la co!ce!#ra#ii al4eolare ale " ) ) CO* %e :)8@ $e!#i!(#e la o frec4e!#a re pira#orie !or$ala, %e repa( C-*)*+2$i!/D O* %e -<@
1iper4e!#ila#ia " ca!% CO* ca%e i O* cre #e/Proce (l e #e co$ple>a# refle> pri! ap!ee i =ra%ip!ee/ 1ipo4e!#ila#ia" ca!% CO* cre #e i O* ca%e, co$pe! a#e refle> pri! polip!ee/ Pre i(!ea par#iala a (!(i &a6 i! a$e #ec Cle&ea l(i Dal#o!D e #e propor#io!ala c( co!ce!#ra#ia &a6(l(i i! a$e #ec i e #e e&ala c( pre i(!ea pe care ar e>erci#a)o a (pra pere#ilor recipie!#(l(i , (! &a6, %aca ace #a ar oc(pa i!&(r recipie!#(l/ I! aer(l al4eolar, pre i(!ea par#iala e #e " pe!#r() O*H-++ $$1& )CO*H<+ $$1& I! a!&ele 4e!o , pre i(!ea par#iala e #e " pe!#r( 9 O* H 57)<+ $$1&
-,
)CO* H <8 $$1& Da#ori#a %ifere!#ei %e pre i(!e, CO* #rece %i! a!&ele 4e!o i! aer(l al4eolar, iar O* #rece %i! aer(l al4eolar i! a!&ele 4e!o / ScAi$=(l %e &a6e e face c( 4i#e6a foar#e $are/ Daca $e$=ra!a al4eolara e #e i!&ro a#a Ce%e$ p(l$o!ar, e$fi6e$D cAi$=(l %e &a6e e #e al#era# , $ai ale i! ce pri4e #e O* i e i! #alea6a Aipo>e$ia/
Re&larea re pira#iei Proce ele $e#a=olice a4a!% o i!#e! i#a#e 4aria=ila i! f(!c#ie %e ac#i4i#a#ea or&a!i $(l(i, co! ($(l %e O* i pro%(cerea %e CO* 4or fi, %e a e$e!ea, %iferi#e/ A%ap#area 4e!#ila#iei p(l$o!are la !ece i#a#ile 4aria=ile ale or&a!i $(l(i e reali6ea6a per$a!e!#, &ra#ie (!or $eca!i $e e>#re$ %e fi!e, care re&lea6a 4e!#ila#iile pri! $o%ificarea a#a# a frec4e!#ei, ca# i a$pli#(%i!ii re pira#iilor/ Re&larea !er4oa a C;i&/8D" o re pira#ie e reali6ea6a pri! i!#er4e!#ia ce!#rilor re pira#ori/ Ace #ia a i&(ra o re&lare a(#o$a#a a re pira#iei/ E>i #a ce!#ri re pira#ori pri$ari, i#(a#i i! =(l= , i ce!#ri re pira#ori acce ori, locali6a#i la !i4el(l p(!#ii/ Ac#i4i#a#ea ce!#rilor !er4o i =(l=opo!#i!i e #e $o%ifica#a a#a# i! i!#e! i#a#e, ca# i i! frec4e!#a, (= i!fl(e!#e !er4oa e i ($orale/
;i&/8
*+
I!fl(e!#ele !er4oa e po# fi %e %o(a fel(ri " ) %irec#e, %e ce!#ri !er4o i e!cefalici C %i! Aipo#ala$( i coar#a cere=ralaD a( %e al#i
I!fl(e!#ele !er4oa e %irec#e cor#icale per$i# co!#rol(l 4ol(!#ar, i! a!($i#e li$i#e, al $i carilor 4e!#ila#orii/ Ele e>plica $o%ificarile re pira#orii i! #ari e$o#io!ale, prec($ i refle>ele co!%i#io!a#e re pira#iei/ S(= i!fl(e!#a coar#ei cere=rale are loc re&larea co$por#a$e!#ala a re pira#iei/ Re pira#ia poa#e fi opri#a 4ol(!#arCap!eeD pe!#r( ca#e4a 6eci %e ec(!%e a( 5)< $i!(#e la cei a!#re!a#i/ Ac#(l 4e!#ila#or e a%ap#ea6a (!or ac#i4i#a#i p iAo) ociale C4or=i#(l, ca!#a#(l 4ocal a( la i! #r($e!#e $(6icale %e (fla#D a( p iAo)fi6ice Cefor#(ri profe io!aleD/ E>pira#ia poa#e fi accelera#a Cpolip!eeD a( i!ce#i!i#a C=ra%ip!eeD 4ol(!#ar/ Re&larea ($orala a re pira#iei e %a#orea6a i!fl(e!#elor e>erci#a#e a (pra ce!#rilor re pira#ori %e ca#re o erie %e (= #a!#e/ Rol(l cel $ai i$por#a!# i! acea #a re&lare il 3oaca CO * i O* i 4aria#iile %e p1 ale a!&el(i i ale LCR/ Rol(l CO* e #e e e!#ial i %e aceea acea #a (= #a!#a a fo # %e!($i#a 9 Aor$o!(l re pira#or/ El ac#io!ea6a %irec# a (pra ce!#rilor re pira#ori/ Cre #erea pre i(!ii %e CO * i! a!&ele ar#erial c( !($ai +,: $$1& e #e (r$a#a %e %(=larea %e=i#(l(i 4e!#ila#or p(l$o!ar/ Sca%erea pre i(!ii CO* %e#er$i!a rarirea re pira#iei i cAiar oprirea ei/ Rol(l O* e #e %e a e$e!ea i$por#a!#/ Sca%erea O* %i! a!&ele ar#erial e>erci#a cAe$orecep#orii 4a c(lari i %e#er$i!a i!#e! ificarea re pira#iei/ Re pira#ia i! co!%i#ii %e aer rarefia# i co$pri$a# Re pira#ia p(l$o!ara e a%ap#ea6a i i! f(!c#ie %e pre i(!ile par#iale ale CO * %i! aer(l i! pira#/ Ca!% pre i(!ea a#$o ferica e #e ca6(#a CAipo=ari $D la al#i#(%i!i %e pe #e ?+++ $, a( i! ca6(l 6=or(rilor la $are i!al#i$e, ca%e pre i(!ea O* i e pro%(ce Aipo>e$ia/ I! ca6(l re pira#iei %e aer co$pri$a# C Aiper=ari $D i!#al!i#a la cafa!%ri, i! (=$ari!e, e pro%(ce Aipo>ie i rarirea re pira#iilor" la C@H55@ CO* i! aer re pira# , e pro%(ce !arco6aE la C@H<+@ CO* i! aer i! pira# e pro%(ce $oar#eaE
*-
5/-/ Defi!i#ie, e#iopa#o&e!ie, for$e cli!ice/ Defi!i#ie A #$(l =ro! ic e #e (! i!%ro$ cli!ic carac#eri6a# pri! re%(cerea &e!erali6a#a, 4aria=ila i re4er i=ila a cali=r(l(i =ro!Aiilor Cfi&/7D, c( cri6e paro>i #ice %e %i p!ee e>pira#orie i ral(ri i=ila!#e/
;i&/7
Di p!eea paro>i #ica e #e co! eci!#a a #rei fac#ori, care i!%(c =ro!Ao #e!o6a" e%e$(l $(coa ei =ro! ice, Aiper ecre#ia pa $(l/ Pri$ele %o(a co$po!e!#e (!# fi>e, (l#i$a la=ila/ Pe!#r( afir$area %ia&!o #ic(l(i %e a #$ =ro! ic (!# !ece are cel p(#i! 5 %i! (r$a#oarele : cri#erii" a!#ece%e!#e aler&ice per o!ale a( fa$iliale, %e=(#(l cri6ei i!ai!#e %e *: %e a!i a( %(pa :+,
**
%i p!ee paro>i #ica e>pira#orie i frec4e!# 4e pero)!oc#(r!a, re4er i=ili#a#ea cri6elor (= i!fl(e!#a cor#icoi6ilor a( i$pa#ico$i$e#icelor, #(l=(rari %e %i #ri=(#ie, per#(r=ari ale 4ol($elor pla $a#ice i ale %e=i#(l(i e>pira#or Ci! pecial ca%erea V/E/M/S/D/ E#iopa#o&e!ie A #$(l =ro! ic !( e #e o =oala, ci (! i!%ro$, care %(rea6a #oa#a 4ia#a C=ol!a4(l e !a #e i $oare a #$a#icD, c( e4ol(#ie i!%el(!&a#a, %i co!#i!(a, capricioa a/ Are (= #ra# aler&ic, i!#er4e!i!% %o(a ele$e!#e" (! fac#or &e!eral C#ere!(l a#opicD i (! fac#or local CAiper e! i=ili#a#ea =ro! icaD/ E e!#ial e #e fac#or(l &e!eral, #ere!(l a#opic Caler&icD, %e o=icei pre%i p( ere%i#ar/ Tere!(l a#opic pre (p(!e o reac#i4i#a#e %eo e=i#a la aler&e!e Ca!#i&e!eD/ Cele $ai o=i !(i#e aler&e!e (!#" pole!(l, praf(l %e ca$era, par(l i c(a$ele %e a!i$ale, f(!&ii a#$o ferici, (!ele aler&e!e ali$e!#are Clap#e, o(a, car!eD a( $e%ica$e!#oa e Caci%(l ace#il alicilic, pe!icili!a, a$i!ofe!a6o!a, (!ele pro%( e $icro=ie!eD/ Aler&e!ele, la i!%i4i6ii pre%i p( i Ca#opiciD, i!%(c for$area %e a!#icorpi Ci$(!o&lo=(li!eDE i! ca6(l a #$(l(i ) i$(!o&lo=(li!e E CI&ED %e!($i#e i rea&i!e/ I&E a%era elec#i4 %e =a6ofilele %i! a!&e i #e (#(ri, i! pecial la !i4el(l $(coa elor, %eci i al =ro!Aiilor/ La reco!#ac#(l c( aler&e!(l, c(pl(l I&E ) cel(la =a6ofila =ro! ica ) %ecla! ea6a reac#ia aler&ica Ca!#i&e!)a!#icorpD, c( eli=erarea %e $e%ia#ori cAi$ici =ro!Ao)co! #ric#ori Cace#ilcoli!a, Ai #a$i!a, =ra%iKi!i!aD i apari#ia cri6ei %e a #$/ Tere!(l a #$a#ic Ca#opicD core p(!%e #ip(l(i aler&ic %e Aiper e! i=ili#a#e i$e%ia#a/ Al %oilea fac#or e e!#ial pe!#r( a #$ e #e Aiper e! i=ili#a#ea =ro! ica fa#a %e %o6e $i!i$e %e $e%ia#ori cAi$ici, i!capa=ili la i!%i4i%(l !or$al a pro4oace cri6a %e a #$ C=oala a =e#a)recep#orilor a%re!er&ici, i!capa=ili a ra p(!%a c( =ro!Ao%ila#a#ie pe!#r( a corec#a =ro!Ao pa $(l pro%( %e $e%ia#orii cAi$iciD/ La i!cep(# cri6a paro>i #ica e #e %ecla! a#a !($ai %e aler&e!e/ C( #i$p(l, po# i!#er4e!i i #i$(li e$o#io!ali, cli$a#erici, reflec i/ i! #oa#e #ip(rile i! a, cri6a apare $ai ale !oap#ea, ca!% %o$i!a #o!( (l 4a&al C=ro!Aoco! #ric#orD/
*5
;or$e cli!ice/ Se %eo e=e c" a #$(l =ro! ic p(r, care apare la #i!eri, c( ecAi4ale!#e aler&ice, c( i!#er4al li=er i!#re cri6e a #$(l =ro! ic co$plica# Ci$p(rD, i! care cri6ele apar pe fo!%(l (!or $o%ificari per$a!e!#e C%e o=icei =ro! i#a a #$a#icaDE Se $ai %e cri(" a #$(l =ro! ic e>#ri! ec Caler&ic p(rD, care apare la #i!eri c( a!#ece%e!#e aler&ice fa$iliale, ecAi4ale!#e aler&ice, i!#er4al li=er i!#re cri6e, i! pre6e!#a (!or aler&e!e, a= e!#a al#or =oli p(l$o!are pree>i #e!#e, c( #e #e c(#a!a#e i %e pro4ocare po6i#i4e C<+@ %i!#re ca6(rile %e a #$ =ro! icD, a #$(l =ro! ic i!#ri! ec, care apare %(pa <+ %e a!i, c( p(#i!e i!#er4ale li=ere, %e o=icei i4i!%() e i! #i$p(l ier!iiE e a ocia6a c( #( e i e>pec#ora#ie $(co) p(r(le!#a i fac#ori i!fec#io i C=ro! i#e cro!ice e#cD/ I! f(!c#ie %e e4eri#a#ea $a!ife #arilor, e %eo e=e c" a #$(l c( cri6e rare i %e i!#e! i#a#e re%( a, a #$(l c( %i p!ee paro>i #ica, a #$(l c( %i p!ee co!#i!(a #area %e ra( a #$a#ic/ S#area %e ra( a #$a#ic e carac#eri6ea6a pri! cri6e 4iole!#e, (=i!#ra!#e, %(ra!% pe #e *< ) <? %e ore, re6i #e!#e la #ra#a$e!#, %e o=icei fara #( e i e>pec#ora#ie, c( polip!ee, a fi>ie, cia!o6a, colap 4a c(lar, o$!ole!#a pa!a la co$a/ Apare %(pa a%$i!i #rarea i! e>ce %e i$pa#ico$i$e#ice CAl(pe!#D, e%a#i4e, opiacee, =ar=i#(rice, (pri$area =r( ca a
cor#ico#erapiei, (prai!fec#ie =ro! ica/ ;or$e par#ic(lare %e a #$ A #$(l #( i4 C#( i&e!D/ U!ii pacie! i c( a #$ a( #( e cro!ic , '! pecial !oap#ea, (!eori ace #a fii!% i!&(r(l i$p#o$/ Pe!#r( ace #i pacie! i, e reco$a!% 4aria=ili# ii f(!c iei p(l$o!are i a Aiperreac#i4i# ii =ro! ice/ A #$(l i!%( %e efor#/ Si$p#o$ele apar %e re&(la %(pa '!#rer(perea efor#(l(i fi6ic/ e4al(area
*<
A #$(l c( %e=(# #ar%i4/ Apare %(pa 4ar #a %e 8: a!i i %ia&!o #ic(l %ifere! ial c( BPOC e #e %ificil/ A #$(l profe io!al/ L %ia&!o #ic(l !ece i# o a!a$!e6 %e#alia# a e>p(!erii profe io!ale la a&e! ii e! i=ili6a#ori/ L a= e! a i$p#o$elor %e a #$ '!ai!#e %e '!ceperea er4ici(l(i %oc($e!#a# '!#re i$p#o$e i loc(l %e $(!c C'$=(! # irea i$p#o$elor '! co!ce%i( i '!r (# irea i$p#o$elor la rel(area $(!ciiD (!# (&e #i4e pe!#r( %ia&!o #ic/ A #$(l i!%( %e a!#ii!fla$a#oare !e #eroi%ie!e CAINSD L cri6ele (!# %ecla! a#e %e a%$i!i #rarea %e AINS L e a ocia6a frec4e!# c( polipo6a !a6ala i o rela ie
5/*/ Ma!ife #ari cli!ice A #$(l e $a!ife #a (= for$a %e cri6e %e %i p!ee paro>i #ica, =ra%ip!eica, e>pira#ie 6&o$o#oa a i for#a#a, epara#e %e perioa%e %e li!i #e/ Cri6a %e a #$ e $a!ife #a pri!" %i p!ee MAee6i!& #( e i e>pec#ora#ie $(coa a a!>ie#a#e I e po# %e crie #rei fa6e" ;a6a pro%ro$ala C a(ra a #$a#ica D" poa#e e>i #a a( !(/ Se $a!ife #a pri! #ra!(#, ri!oree, lacri$are, cefalee, e!6a#ie %e pr(ri# palpe=ral, acce e %e #( e pa $o#ica, !er4o6i#a#e (!eori fe!o$e!e %i&e #i4e" #(l=(rari %e #ra!6i# i!#e #i!al/ ;a6a %i p!eica" %e o=icei %e=(#(l cri6ei e #e =r(#al, i! a %o(a par#e a !op#ii/ Bol!a4(l e #e #re6i# %e o e!6a#ie %e pre i(!e #oracica, reali6a!% i! c(r# #i$p %i p!eea carac#eri #ica %e #ip =ra%ip!ee e>pira#orie, for#a#a i! o#i#a %e MAee6i!&/ ;a6a ca#arala" la far i#(l cri6ei apare #( ea cAi!(i#oare c( e>pec#ora#ie p(#i! a=(!%e!#a, carac#eri #ica" $(coa a, e$i#ra! pare!#a, ( or p($oa a, c( $ici $a e opale ce!#e, p(#a perla#a a( poa#e aparea o p(#a care $(lea6a =ro!Aiile #er$i!ale, ca Nfi%ea(a0/
*:
;ac#or(l e e!#ial pe!#r( a #$ e #e Aiper e! i=ili#a#ea =ro! ica fa#a %e %o6e $i!i$e %e $e%ia#ori cAi$ici, i!capa=ili la i!%i4i%(l !or$al a pro4oace cri6a %e a #$ =ro! ic/ La i!cep(#, cri6a paro>i #ica e #e %ecla! a#a !($ai %e aler&e!e, i!#er4e!i!% c( #i$p(l #i$(li e$o#io!ali, cli$a#erici, reflec i/ I! #oa#e #ip(rile cri6a apare $ai ale !oap#ea, ca!% %o$i!a #o!( (l 4a&al C=ro!Aoco! #ric#orD / Si$p#o$e La i!cep(# cri6ele (!# #ipice c( i!cep(# i far i# =r( c, c( i!#er4ale li=ere, $ai #ar6i( i! i!#er4alele %i!#re cri6e, apar e$!ele =ro! i#ei cro!ice i ale e$fi6e$(l(i, c( %i p!ee/ Cri6a apare i! a)II)a 3($a#a#e a !op#ii, %e o=icei =r(#al, c( %i p!ee i !eli!i #e, pr(ri# i Aiper ecre#ieE al#eori e #e a!(!#a#a %e pro%roa$e" #ra!(#, lacri$are, pr(ri# al pleoapelor, cefalee/ Di p!eea %e4i!e paro>i #ica, =ra%ip!eica, c( e>pira#ie prel(!&i#a i (iera#oare/ Bol!a4(l ra$a!e la pa# a( alear&a la ferea #ra, pra%a e#ei %e aer, #a!% %e o=icei i! po6i#ie e6a!%a, c( cap(l pe pa#e i pri3i!i# i! $ai!i , ocAii i!3ec#a#i, !arile %ila#a#e, 3(&(lare #(r&e ce!#e, #oracele e #e i$o=il, i! i! pira#ie for#a#a, la perc(#ie) e>a&erarea o!ori#a#ii, pre6e!#a ral(rilor =ro! ice, i! pecial i=ila!#e, %i e$i!a#e =ila#eral/ La far i#(l cri6ei apare #( ea ( ca#a cAi!(i#oare c( p(#a 4a coa a, al=icioa aCperla#aD =o&a#a i! eo6i!ofile C(!eori eo6i!ofile i i! a!&eD, cri #ale CAarco#)LeG%e! i pirale C(r A$a!!/ Te #ele %e e! i=ili6are (!# po6i#i4e/ Cri6a e #er$i!a i! ca#e4a $i!(#e a( ore, po!#a! a( (= i!fl(e!#a #ra#a$e!#(l(i Ma!ife #ari ecAi4ale!#e" #( e pa $o%ica, cori6a pa $o%ica, fe=ra %e fi!, ri!i#a aler&ica, ec6e$a, (r#icarie, $i&re!a, e%e$(l O(i!Ke/ La e>a$e!(l o=iec#i4 e co! #a#a" a/ I! #i$p(l cri6ei" #orace Aiper o!or, N=loca#0 i! i! pir, c( $i cari %e $ica a$pli#(%i!e Aiper o!ori#a#e $(r$(r 4e6ic(lar %i$i!(a# acoperi# c( ral(ri ro!fla!#e, i=ila!#e i (=crepi#a!#e care creea6a (! 6&o$o# carac#eri #ic N6&o$o#(l %e por($=ar0/ =/ S#area %e ra( a #$a#ic care co! #a i! acce e ce e (cce% (!(l %(pa al#(l, i!#er4al(l %i!#re ele %e4e!i!% $i!i$ a( !(l/ Di p!eea e i!#e! ifica, a3(!&a!%() e la a fi>ie, cia!o6a,
*8
polip!ee i a!>ie#a#e $arca#a/ Se poa#e a ocia #aAicar%ie, Aipo#e! i(!e ar#eriala, fe!o$e!(l %e i! (ficie!#a car%iaca %reap#a CAepa#o$e&alie %(reroa a rapi% i! #ala#a, 3(&(lare #(r&e ce!#e D/ D(ra#a (!ei a #fel %e #ari %e ra( a #$a#ic poa#e fi %e ca#e4a 6ile, #er$i!a!%() e pri! a fi>ie a( i! (ficie!#a car%iaca %reap#a ac(#a, %aca !( e i! #i#(ie #ra#a$e!#/ Ea e #e re4er i=ila #erape(#ic/ 5/5/ Da#e paracli!ice -/E>a$e!(l ra%iolo&ic i! cri6a" #orace c( Aiper#ra! pare!#a, coa #e ori6o!#ali6a#e, %iafra&$ co=ora#, cre #erea pa#i(l(i aeria! re#ro #er!al/ */E>a$e!(l p(#ei $acro copic" p(#a $(coa a, e$i#ra! pare!#a, c( $ici $a e opale ce!#e/ $icro copic" e p(! i! e4i%e!#a eo6i!ofile i! !($ar cre c(#, cel(le =ro! ice =i!e co! er4a#e, pirale C(r A$a!!, cri #ale CAarco#)LeG%e!, corpi Creola C$(c( (= #a!#a pro#eicaD/ 5/I! a!&e i! apro>i$a#i4 7:@ %i!#re ca6(ri e poa#e co! #a#a eo6i!ofilie %e :)-:@ e po# &a i fac#ori re($a#oi6i I&G i I&M a( I&GII&M I! for$ele e4ere %e a #$ e pro%(ce Aipo>e$ie ar#eriala pri! per#(r=area rapor#(l(i 4e!#ila#ie) perf(6ie a( pri! %e cAi%erea (!#(rilor i!#rap(l$o!are </Pro=ele f(!c#io!ale re pira#orii M (rarea f(!c iei p(l$o!are e #e i!%i pe! a=ila pe!#r( co!fir$area %ia&!o #ic(l(i %e a #$ i pe!#r( apreciarea e4eri#a#ii =olii/ aD piro$e#ria e #e $e#o%a %e elec ie pe!#r( i%e!#ificarea i $ (rarea %i f(!c iei 4e!#ila#orii o= #r(c#i4e c( re4er i=ili#a#e la =ro!Ao%ila#a#or la pacie! ii ( pec#a i %e a #$/ Spiro&ra$a e poa#e face %e o=icei la copii %(p 4ar #a %e : a!i Ea i!%ica o i! (ficie!#a re pira#orie %e #ip o= #r(c#i4, c( ca%erea VEMS2CV i! #i$p(l cri6eiE/ Se$!ifica#i4 pe!#r( %ia&!o #ic(l %e a #$ e #e cre #erea 4alorii VEMS c( L -*@ a( c( L*++ $l %i! 4aloarea $a (ra#a pre=ro!Ao%ila#a#or, %(pa -: $i!(#e %e la a%$i!i #rarea a *++)<++ & al=(#a$ol pe cale i!Aala#orie/ io
*7
;i&/ ?
=D $ (rarea %e=i#(l(i e>pira#or $a>i$ CPeaK E>pira#orG ;loM ) PE;D c( a3(#or(l (!(i peaKfloM$e#r( co! #i#(ie o $e#o% al#er!a#i4 %e e4al(area a o= #r(c iei =ro! ice '! a #$, a re4er i=ili# ii %(p =ro!Ao%ila#a#or ca i a 4aria=ili# #ii %i(r!e/ PE;)$e#rele $o%er!e (!# ief#i!e i por#a=ile, fii!% i%eale pe!#r( folo irea la %o$icili( a( '! (!ele ca=i!e#e $e%icale/ Cre #erea PE; c( pe #e 8+ L2$i! a( pe #e *+@ %i! 4aloarea pre)=ro!Ao%ila#a#or la -: $i!(#e %(p a%$i!i #rarea a *++)<++ & al=(#a$ol pe cale i!Aala#orie repre6i!# pra&(l %e
e$!ifica ie pe!#r( %ia&!o #ic(l %e a #$/ I! fi&(ra , e #e pre6e!#a# (! #ip %e peaKfloM$e#r( i %ia&ra$a 4alorilor !or$ale/
;i&/,
*?
ale PE;E '! $o% o=i !(i# PE; e #e %e#er$i!a# %i$i!ea a la #re6ire '!ai!#e %e a%$i!i #rarea (!(i =ro!Ao%ila#a#or i eara i$e%ia# '!ai!#e %e c(lcare/ Mo!i#ori6area PE; e #e (#il pe!#r( e4al(area co!#rol(l(i '! ca%r(l (!(i pro&ra$ %e a(#o)$a!a&e$e!# al a #$(l(i i pe!#r( i%e!#ificarea fac#orilor %ecla! a#ori ai a #$(l(i, la %o$icili( a( la loc(l %e $(!c / I! fi&(ra -+ (!# pre6e!#a#e 4alorile !or$ale ale PE; i! f(!c#ie %e 4ar #a, e> i i!al#i$e/
;i&/-+
*,
I!#re acce e pro=ele po# fi !or$ale / I! ace # (l#i$ ca6 (!# !ece are #e #e %e pro4ocare =ro! ica/ :/Te #ele c(#a!a#e )4erifica e! i=ili#a#ea la %i4er i aler&e!i" praf, pro#ei!e, &er$e!i, e#c/
5/</ Dia&!o #ic po6i#i4 i %ifere!#ial Dia&!o #ic(l po6i#i4 e =a6ea6a pe pre6e!#a a 5 %i!#re cele : cri#erii pre6e!#a#e/ Tre=(ie a #i!a ea$a ea$a i %e ecAi4ale!#ele aler&ice, #e #ele c(#a!a#e i %e pro4ocare/ Se$!e i i$p#o$e care ar #re=(i ri%ice ( pici(!ea %e a #$" o MAee6i!& rec(re!#, '! pecial la copii/ o #( e, care e '!r (# e #e !oap#ea o epi oa%e i!#er$i#e!#e %e %i p!ee e>pira#orie o co$pre i(!e #oracic Si#(a#ii (&e #i4e pe!#r( a #$" o 4aria=ili#a#ea C'! c(r (l aceleia i 6ile a( %e la o 6i la al#a a( %e la (! e6o! la al#(lD i2 a( i!#er$i#e! a C!or$al '!#re $a!ife # riD o a&ra4area !oc#(r! a( %i$i!ea a %e4re$e o apari ia %(p fac#ori %ecla! a#ori pecifici Caler&e!i, a!#ii!fla$a#oare
!e #eroi%ie!eD a( !e pecifici Cf($, $iro (ri p(#er!ice, aer rece, efor# fi6ic, =e#a)=loca!#e i #e$ice a(localeD o a$eliorare a( %i pari ie %(p #ra#a$e!# a!#ia #$a#ic o i #oric per o!al a( fa$ilial %e a #$ a( al#e =oli a#opice Cri!i# aler&ic , %er$a#i# a#opic D/ E>a$e!(l fi6ic poa#e fi !or$al/ ! $o$e!#(l $a!ife # rilor a #$a#ice, e po# o= er4a" o ral(ri i=ila!#e =ila#erale %if(6e C(!eori %oar '! e>pir(l for a#D, o e>pir prel(!&i# Ca( c(l#a#or, %(ra#a e>pir(l(i e #e cel p( i! la fel %e l(!& ca a i! pir(l(iD o Aiperi!fla ie #oracic " #orace c( %ia$e#re cre c(#e, %i$i!(area %if(6 a $(r$(r(l(i 4e6ic(lar o e$!e %e i! (ficie! re pira#orie C'! e>acer= ri e4ereD" cia!o6 , #aAicar%ie, folo irea $( cAilor acce ori, #ira3 i!#erco #al, co!f(6ie a( cAiar co$ /
5+
SIMPTOME Treap#a I A #$ i!#er$i#e!# ( or A i$p#o$a#ic i c( PE; !or$al i!#re cri6e/ A&ra4ari c(r#eC%e la ore la 6ileD %e i!#e! i#a#e 4aria=ila/ Treap#a II A #$ per i #e!# ( or E>acer=area cri6elor poa#e afec#a ac#i4i#a#ea/ Treap#a III A #$ per i #e!# $o%era# A&ra4arile (!# $ai %e e a( e&ale c( * ori2 ap#a$!a!aEpo# %(ra 6ile/ Si$p#o$e 6il!ice/ E>acer=arile afec#ea6a ac#i4i#a#ea/ Si$p#o$ele %e pe #e * ori2 ap#a$a!a, %ar $ai p(#i! %e o %a#a 26i/ Cri6e $ai p(#i! %e * ori pe ap#a$a!a/
;UNCTIA PULMONARA VEMS a( PE; $ai $ari %e ?+@ %i! 4aloarea pre%ic#i4a/ PE; c( 4aria=ili#a#e $ai $ica %e *+@
VEMS a( PE; pe #e ?+@ %i! 4aloarea pre%ic#i4a/ PE; c( o 4aria=ili#a#e i!#re *) 5+@/
VEMS a( PE; pe #e 8+@ , %ar $ai $ic a( e&al c( ?+@ %i! 4aloarea pre%ic#i4a/
5-
;rec4e!#e
VEMS a( PE; $ai $ic a( e&al c( 8+@ %i! 4aloarea pre%ic#i4a/ PE; c( 4aria=ili#a#i %e pe #e 5+@
P Pre6e!#a (!eia %i! #ra a#(rile %e e4eri#a#e e #e (ficie!#a pe!#r( i!ca%rarea pacie!#(l(i i!#r)(!a %i! #rep#e/ Pacie!#(l #re=(ie i!ca%ra# i! #reap#a cea $ai e4era a #ra a#(rilor =olii ale/ Carac#eri #icile (!# &e!era#e i e po# (prap(!e, %eoarece a #$(l e #e foar#e 4aria=ilE i! pl( cla ificarea (!(i pacie!# e poa#e $o%ifica i! #i$p/ Bol!a4ii %i! orice #reap#a %e e4eri#a#e po# a4ea a&ra4ari ( oare , $o%era#e a( e4ere/ U!ii =ol!a4i c( a #$ i!#er$i##e!# po# pre6e!#a cri6e e4ere i cAiar ri c 4i#al, epara#e/ VEMS)4ol($ e>pira#or $a>i$ pe ec(!%a/ PE;) %e=i# e>pira#or $a>i$ %e 4arf/
Dia&!o #ic(l %ifere!#ial e face c(" L BPOC" %ia&!o #ic(l %ifere! ial '!#re a #$ i BPOC e #e %ificil $ai ale la 4Br #!ici/ A$=ele $ala%ii i$plic o= #r(c ia =ro! ic i a( la =a6 i!fla$a ia c ilor aerie!e/ BPOC e
carac#eri6ea6 pri!#r)o o= #r(c ie =ro! ic ire4er i=il , %e o=icei pro&re i4 , a ocia# c( o reac ie i!fla$a#orie a!or$al fa <+ %e a!i %e !o>e re pira#orii C$ai ale f($a#D, apare %e o=icei %(p '! %ec(r (l #i$p(l(i/
paro>i #ice i al#e $a!ife # ri aler&ice a ocia#e/ Dia&!o #ic(l %ifere! ial %e4i!e %ificil la a #$a#icii f($ #ori, care a( o co$po!e!# ire4er i=il a o= #r(c iei/ O a!a$!e6 a#e!# , =a6a# pe %e=(#(l i$p#o$a#olo&iei, poa#e fi (#il / L Si!%ro$(l %e Aiper4e!#ila ie i a#ac(l %e pa!ic C e!6a#ia %e lip a %e aer !( are core po!%e!# o=iec#i4D/ L O= #r(c ia %e c i aerie!e (perioare i i!Aalarea %e corpi #r i!i/ U!ele co!%i#ii $eca!iceCe%e$ lari!&ia!, corpi #rai!i i! ar=orele #raAeo=ro! ic, #o!( Aiperpla6ic, #iroi%a
5*
plo!3a#a a( (= #er!ala, a!e4ri $(l aor#ei #oracice, a%e!opa#ii $e%ia #i!ale, ca!cer(l #raAeo=ro! icD, e po# %ifere!#ia pri! carac#er(l co$ple$e!#are C ra%iolo&ia, =ro!Ao copia D/ L Boli p(l$o!are !o!)o= #r(c#i4e" ) ) Cp!e($opa#ie i!#er #i ial %if(6 D =ro! i#a a #$a#ifor$a Cepi oa%e =ro! i#ice care pre$er& c( a!i, %i p!eea paro>i #icaD L I! (ficie! a 4e!#ric(lar #B!& , $ai ale la 4Br #!ici ) a #$(l car%iac C%i p!ee i! pira#or al %i p!eei i e>a$e!e
i! pira#orie i polip!eica, a!a$!e6a i e$!e car%iace %e i! (ficie!#a car%iaca #a!&aD/ Cri6a poa#e e4ol(a (= o for$a &ra4a" e%e$(l p(l$o!ar ac(# , ca!% (focarea e a&ra4ea6a, apare cia!o6a, e>pec#ora#ie p($oa a, ro6a#aE L Tro$=e$=oli $(l p(l$o!ar L Refl(>(l &a #roe ofa&ia!
A #$(l =ro! ic, =ro! i#a cro!ica i e$fi6e$(l p(l$o!ar e i!#rica i co! #i#(ie co!cep#(l lar& %e =ro!Aop!e($opa#ie cro!ica o= #r(c#i4a !e pecifica/ A #fel, =ro! i#a cro!ica e poa#e co$plica c( fe!o$e!e o= #r(c#i4e i aler&ice, apara!% =ro! i#a a #$a#ifor$a/ A #$(l, ca i =ro! i#a, %e#er$i!a frec4e!# $o%ificari e$fi6e$a#oa e/ A #$(l e poa#e i!fec#a, i$=raca!% a pec#(l %e =ro! i#a a #$a#ica/ Acea #a %i! (r$a e #e prece%a#a, i!#o#%ea(!a, %e cri6e a #$a#ice, i! #i$p ce i! =ro! i#a a #$a#ifor$a, %i p!eea paro>i #ica apare %(pa o i!%el(!&a#a perioa%a %e e4ol(#ie a (!ei =ro! i#e/ Pro&!o #ic(l e #e i! &e!eral =(!, pe!#r( for$a %e a #$ e>#ri! ec i $ai re6er4a# pe!#r( for$a %e a #$ i!#ri! ec, i! pecial i! ca6(rile c( %e=(# #ar%i4 care e co$plica a%e ea c( cor% p(l$o!ar cro!ic/ I! for$ele e4ere %e a #$, %aca !( e i! #i#(ie #ra#a$e!# %e (r&e!#a e poa#e a3(!&e la i! (ficie!#a re pira#orie i2 a( i! (ficie!#a car%iaca %reap#a ac(#a, care po# far i pri! e>i#( / E>acer=arile repe#a#e i per i #e!#e, %i! ca(6a (!or fac#ori %ecla! a#ori ce !( a( p(#(# fi i!la#(ra#i, fa4ori6ea6a i! #alarea co$plica#iilor, care %(c la ra!%(l lor la ca%erea capaci#a#ii %e $(!ca a( p(! i! pericol cAiar 4ia#a/ Pro&!o #ic(l e #e rela#i4 =(! i! a #$(l i!cipie!# c( acce e epi o%ice i!#er$i#e!#e, ( oare, rare %e c(r#a %(ra#a/ Pro&!o #ic(l e #e $ai &ra4 i! a #$(l c( acce e e4ere, frec4e!#e, %e l(!&a %(ra#a, c( #ari %e ra( a #$a#ic, i! a #$(l cro!ic a4a! a# i i! cel a ocia# c( al#e =ro!Aop!e($opa#ii cro!ice/ I! #a%i(l a4a! a# al a #$(l(i =ro! ic pro&!o #ic(l f(!c#io!al e #e &ra4/ Capaci#a#ea re pira#orie a =ol!a4(l(i ca%e pe $a (ra ce le6i(!ile %e e$fi6e$ pro&re ea6a i! #a%i(l #er$i!al, a #$a#ic(l a3(!&a!% la i! (ficie!#a car%io)p(l$o!ara cro!ica %eco$pe! a#a, ire4er i=ila/ Pro&!o #ic(l %e 4ia#a e #e =(!, %ar cel %e 4i!%ecare e #e re6er4a#/
5<
5/8/ Profila>ia a #$(l(i 9 e4i#area e>p(!erii la fac#ori %e ri c G Pe!#r( '$=(!a#a#irea co!#rol(l(i a (pra a #$(l(i i re%(cerea !ece i#a#ii %e a%$i!i #rare a $e%ica$e!#elor, pacie!#ii #re=(ie a e4i#e e>p(!erea la fac#ori %e ri c C (= #a!#e care pro4oaca aler&ii i iri#a#ii i a #fel a&ra4ea6a a #$(lD/ C;i&/--D
;i&/--
5:
;ac#ori %e ri c o=i !(i#i '! ca6(l a #$(l(i i ac#i(!i $e!i#e a re%(ca e>p(!erea
;ACTORI DE RISC S(= #a!#e care pro4oaca aler&ii %i! praf(l %e ca a Ca#B# %e $ici, ca !( (!# 4i6i=ile c( ocAi(l li=erD
ACTIUNI Spala#i ap#a$B!al le!3eriile %e pa# i pa#(rile i ( ca#i)le pe ( ca#or a( la oare/ ;e#ele %e per!a i plap($a #re=(ie a fie e#a! e/ I!loc(i#i co4oarele c( li!ole($ a( parcAe#, '! pecial '! %or$i#oare/ I! loc(l $o=ilier(l(i #api#a#, (#ili6a#i 4i!ili!, piele a( $o=ila %i! le$! i$pl(/ Daca e #e po i=il, (#ili6a#i a pira#oare c( fil#r(/
;($(l %e #i&ara C'! ca6(l '! care pacie!#(l f($ea6a a( i!Aalea6a f($(l %e la cei %i! 3(rD S(= #a!#e care pro4oaca aler&ii %e la a!i$alele c( =la!a S(= #a!#e care pro4oaca aler&ii %e la &B!%aci Pole! i $(ce&ai %i! e>#erior M(ce&ai %i! i!#erior Ac#i4i#a#i fi6ice
I!%epar#a#i a!i$alele %i! ca a a( cel p(#i! %i! %or$i#or/ ;ace#i c(re#e!ie %e i c( i$# %e ra p(!%ere/ U#ili6a#i praG pe #ici% ) '! a %oar a#(!ci cB!% pacie!#(l !( e #e aca a/ I!cAi%e#i fere #rele i ( ile i ra$B!e#i '! ca a cB!% !i4el(l %e $(ce&ai i pole! e #e e>#re$ %e ri%ica#/ Re%(ce#i ($i%i#a#ea %i! ca aE c(ra#a#i frec4e!# orice 6o!a ($e%a/ N( e4i#a#i ac#i4i#a#ile fi6ice/ Se po# pre4e!i i$p#o$ele pri! i!Aalarea (!(i Q*)a&o!i # c( ac#i(!e rapi%a, (!ei cro$o!e, a( (!(i $o%ifica#or %e le(Ko#rie!a '!ai!#e %e efor#(l fi6ic/ A !( e a%$i!i #ra =e#a)=loca!#i a( a piri!a a( (! a!#ii$fla$a#or !e #eroi%ia! CAINSD '! ca6(l '! care ace #e $e%ica$e!#e pro4oaca i$p#o$e %e a #$/
Me%ica$e!#e
G Pre4e!irea pri$ara a a #$(l(i !( e #e '!ca po i=ila, %ar e cerce#ea6a $ai $(l#e ipo#e6e pro$i#a#oare/ E>i #a pro=e care ara#a ca e>p(!erea la f($(l%e #i&ara, '!ai!#e i %(pa !a #ere, are o i!fl(e!#a !e&a#i4a a (pra apari#iei (!or afec#i(!i re pira#orii/
58
i$p#o$e $i!i$e a( i!e>i #e!#e, i!cl( i4 i$p#o$ele %e pe #e !oap#eE epi oa%e a( cri6e %e a #$ $i!i$eE lip a 4i6i#elor %e (r&e!#a la $e%ic a( la pi#alE !e4oia $i!i$a %e $e%ica$e!#e %e (r&e!#aE lip a li$i#arii ac#i4i#a#ilor fi6ice i a prac#icarii (!or por#(riE f(!c#ie p(l$o!ara aproape !or$alaE efec#e ec(!%are $i!i$e a( i!e>i #e!#e ca(6a#e %e $e%ica#ie/
E%(carea =ol!a4(l(i
)I!4a#area %a#elor %e =a6a %e pre a #$/ )I!4a#area #eA!icii %e folo ire a apara#elor p#/$e%ica#ia i!Aala#orieC praGD, pacer, %i K( / )Di c(#area rol(l(i $e%ica$e!#elor/ )De64ol#area (!(i pla! per o!al %e #ra#a$e!#/ )De64ol#area (!(i pla! %e ac#i(!e pe!#r( ca6(rile e4ereCca!% i c($D/ )Di c(#area $e#o%elor %e co!#rol al e>p(!erii la aler&e!i i iri#a!#i/
Treap#a II A #$ per i #e!# ( or Ma (rile %i! #reap#a I pl( " )I!4a#area a(#o$o!i#ori6arii/ )Tri$i#erea =ol!a4ilor la &r(p(ri %e a(#oe%(ca#ie a =ol!a4ilor
57
C%aca ace #ea e>i #aD/ )Re4i6(irea i perfec#io!area pla!(l(i per o!al %e #ra#a$e!#/ Ma (rile %i! #reap#a I e repe#a/
Pacie!#ii e po# i$plica ac#i4 '! $a!a&e$e!#(l a #$(l(i, pe!#r( pre4e!irea pro=le$elor i po# %(ce o 4ia#a pro%(c#i4a, po# face ac#i4i#a#i fi6ice/ Po# '!4a#a" a e4i#e fac#orii %e ri c/ a ia $e%ica$e!#ele corec#/ a '!#elea&a %ifere!#a %i!#re $e%ica$e!#ele care co!#rolea6a i cele care a$eliorea6a rapi% i$p#o$ele a #$(l(i/ a) i $o!i#ori6e6e co!%i#ia '! f(!c#ie %e i$p#o$e i, %aca e poa#e, %e PE;/ a rec(!oa ca e$!ele a&ra4arii a #$(l(i i a ia $a (rile !ece are/ a ca(#e a i #e!#a $e%icala %aca e #e !e4oie/ O=#i!erea co!#rol(l(i ) e>i #a %o(a a=or%ari pe!#r( co!#rolarea a #$(l(i/ Pri$a a=or%are e #e prefera=ila/ S#a=ilirea %e (r&e!#a a co!#rol(l(i pri!#r)(! !i4el ri%ica# %e #erapie C%e e>e$pl(, e a%a(&a (! #ra#a$e!# c(r# c( &l(cocor#ico #eroi% oral i2 a( o %o6a $ai $are %e &l(cocor#ico #eroi6i i!Aala#ori pl( Q*)a&o!i # c( %(ra#a l(!&a %e ac#i(!e la #erapia care core p(!%e !i4el(l(i %e &ra4i#a#e al a #$(l(i pacie!#(l(iD i apoi e face re%(cerea %o6elor a(, i!ceperea #ra#a$e!#(l(i c( pa (l core p(!6a#or !i4el(l(i %e &ra4i#a#e al a #$(l(i i, %aca e #e ca6(l, i!#e! ificarea #ra#a$e!#(l(i/
5?
$e%ica$e!#e care co!#rolea6a a #$(l, a%ica pre4i! i$p#o$ele i cri6ele, i $e%ica$e!#e %e (r&e!#a, a%$i!i #ra#e pe!#r( cri6a, care a( efec# rapi% '! #ra#area cri6elor i '!%epar#area i$p#o$elor/
Me%ica$e!#ele a%$i!i #ra#e pri! i!Aalare (!# prefera=ile %a#ori#a i!%e>(l(i lor #erape(#ic ri%ica#" co!ce!#ra#ii $ari %e $e%ica$e!# (!# eli=era#e %irec# '! caile re pira#orii, c( efec#e #erape(#ice p(#er!ice i (! !($ar re%( %e efec#e ec(!%are i #e$ice/ Di po6i#i4ele pe!#r( $e%ica#ia a%$i!i #ra#a pri! i!Aalare i!cl(%e i!Aala#oare (= pre i(!e c( %o6a $a (ra#a CpMDID 9 fi&(ra -* i -<, i!Aala#oare c( %o6a $a (ra#a ac#io!a#e %e re pira#ie, i!Aala#oare c( p(l=ere ( ca#a Cfi&/-5,-<D i !e=(li6a#oare/ Spacer)ele C a( ca$era %e re#i!ereD 9 fi&/-: ) facili#ea6a (#ili6area i!Aala#oarelor/ De a e$e!ea, pacer)ele re%(c a= or=#ia i #e$ica i efec#ele ec(!%are ale
;i&/-*
;i&/-5
5,
;i&/-<
;i&/ -:
<+
I!Aala#ori" A e (#ili6a %oar ca a%3(4a!# '! #erapia a!#i)i!fla$a#orie/ S! co$=i!a#ie c( %o6e $ici)$e%ii %e &l(cocor#ico #eroi6i i!Aala#i, e #e $ai eficie!# %ecB# cre #erea %o6a3(l(i %e &l(cocor#ico #eroi6i i!Aala#i/
Mo!i#ori6area !i4el(l(i %e #eofili!a e #e a%e ea !ece ara/ A= or=#ia i $e#a=oli $(l po# fi afec#a#e %e (! !($ar %e fac#ori, i!cl( i4 =olile fe=rile/ N( )a #a=ili# c( e>ac#i#a#e po6i#ia a!#ile(Ko#rie!elor '! #erapia a #$(l(i/ Ace #ea a%(c o '$=(!a#a#ire (pli$e!#ara ca a%3(4a!# al &l(cocor#ico #eroi6i i!Aala#i, %e i !( (!# la fel %e eficie!#e prec($ Q*) a&o!i #ii i!Aala#i c( ac#i(!e %e l(!&a %(ra#a/
A%(l#i" M -+$& > -2*<A P <:+$& %e *ori26i F *+$& %e * ori26i Fi 8++$& -2*<A/ Copii" M :$& -2*<A C8)-< a!iD M <$& -2*<A C*): a!iD F -+$& %e * ori26i C7) --a!iD/
<-
Me%ica#ie %e (r&e!#a
N($e i #ip(ri Q*)a&o!i #i c( ac#i(!e %e c(r#a %(ra#a a%re!er&ice Q*) #i$(la!#i i$pa#o$i$e#ice Al=(#erol ;e!o#erol Me#apro#ere!ol Pir=(#erol Sal=(#a$ol Ter=(#ali!a Do6e o=i !(i#e E>i #a %ifere!#e '! p(#erea %e ac#i(!e, '! a #oa#e pro%( ele (!# co$para=ile la i!Aalare/ Pe!#r( (#ili6are i$p#o$a#ica i pre#ra#a$e!# '!ai!#e %e e>erci#i( * p(ff)(ri MDI a( - i!Aalare DPI/ Pe!#r( cri6e %e a #$, <)? p(ff)(ri %a#a2*)<A, e po# a%$i!i #ra %a#a2*+$i! > 5 (= (pra4e&Aere $e%icala a( ecAi4ale!#(l a :$& %e al=(#a$ol pri! !e=(li6a#or/ Co$e!#arii Me%ica$e!#(l prefera# pe!#r( =ro!Ao pa $ ac(#/ A%$i!i #rarea pri! i!Aalare are efec# $ai rapi% i e #e $ai eficie!#a %ecB# #a=le#ele a( irop(l/ U#ili6area %i! ce '! ce $ai frec4e!#a, a= e!#a efec#elor co!#a#e a( (#ili6area a $ai $(l# %e - recipie!# pe l(!a '! ea$!a ca a #$(l !( e #e co!#rola# core p(!6a#orE e a%ap#ea6a '! $o% core p(!6a#or #erapia pe #er$e! l(!&/ U#ili6area a * recipie!#e pe l(!a e #e a ocia#a ri c(l(i cre c(# %e cri6a e4era %e a #$ care p(!e 4ia#a '! pericol/
IB)MDI <)8 p(ff)(ri -28A a( %a#a2*+$i! la ec#ia %e (r&e!#a/ Ne=(li6a#or :++$c& - %a#a2*+$i! > 5 apoi - %a#a2*)<A pe!#r( a%(l#i i *:+$& pe!#r( copii 7$&2K& %o6a %e '!carcare '! *+ $i!,(r$a#a %e +/<$&2K&2ora perf(6ie co!#i!(a
Poa#e a4ea efec#e a%3(4a!#e pe!#r( Q*)a&o!i #i, '! a ac#i(!ea %e=(#ea6a $ai '!ce#/ Poa#e repre6e!#a o al#er!a#i4a '! ca6(l pacie!#ilor c( i!#olera!#a la Q*) a&o!i #i/ Mo!i#ori6area !i4el(l(i %e #eofili!a e #e o=li&a#orie/ Se co!#rolea6a !i4el(l '! er la -* i *< ore %e la a%$i!i #rare/ Se $e!#i!e !i4el(l %e -+)-: $c&2$l
O a=or%are pa c( pa e #e (#ili6a#a '! cla ificarea e4eri#a#ii a #$(l(i i pre crierea #ra#a$e!#(l(i/ N($ar(l i frec4e!#a a%$i!i #rarii $e%ica$e!#elor cre c pe $a (ra ce cre #e !e4oia %e #erapie pe!#r( a #$, i %e cre #e cB!% a #$(l e #e (= co!#rol/
Ta=el(l %e $ai 3o pre6i!#a a=or%area pa c( pa a #erapiei '! 4e%erea o=#i!erii i $e!#i!erii co!#rol(l(i a #$(l(i '! rB!%(l a%(l#ilor/ Si #e$(l pa c( pa %e cla ificare a e4eri#a#ii a #$(l(i ia '! co! i%erare #ra#a$e!#(l la care e #e (p( pacie!#(l '! pre6e!#/
<*
Me%ica#ii reco$a!%a#e '! f(!c#ie %e !i4el(l %e e4eri#a#e" A%(l#i i copii '! 4Br #a %e pe #e : a!i Toa#e !i4el(rile" '! pl( fa#a %e #erapia o=i !(i#a %e co!#rol 6il!ic, e 4or a%$i!i #ra Q*) a&o!i #i i!Aala#ori c( ac#i(!e rapi%a, %ar !( $ai %e %e 5)< ori pe 6i/ E%(carea pacie!#ilor e #e e e!#iala la fiecare pa / Ni4el(l %e &ra4i#a#e TREAPTA I I!#er$i#e!# TREAPTA II U or per i #e!# Me%ica#ii 6il!ice %e co!#rol G !( e #e !ece ara G %o6a $ica %e &l(cocor#ico #eroi6i i!Aala#i/ G #eofili!a c( eli=erare co!%i#io!a#a a( G cro$o!a a( G a!#i)le(co#rie!e Al#e op#i(!i %e #ra#a$e!#
G %o6a $ica)$e%ie %e &l(cocor#ico #eroi6i pl( Q*)a&o!i #i i!Aala#ori c( ac#i(!e %e l(!&a %(ra#a/
G %o6a $e%ie %e &l(cocor#ico #eroi% i!Aala# pl( #eofili!a c( eli=erare co!%i#io!a#a G %o6a $e%ie %e &l(cocor#ico #eroi% i!Aala# pl( Q*)a&o!i # oral c( ac#i(!e %e l(!&a %(ra#a G %o6a $are %e &l(cocor#ico #eroi% i!Aala# G %o6a $e%ie %e &l(cocor#ico #eroi% i!Aala# pl( $o%ifica#or %e le(co#rie!e
G %o6a $are %e &l(cocor#ico #eroi6i pl( Q*)a&o!i #i i!Aala#ori c( ac#i(!e %e l(!&a %(ra#a, pl( (!(l a( $ai $(l#e %i! (r$a#oarele, %aca e #e ca6(lE G #eofili!a G a!#i)le(co#orie!e G Q*)a&o!i # oral c( ac#i(!e %e l(!&a %(ra#a G &l(cocor#ico #eroi% oral
To#i pa ii" o%a#a o=#i!(# i $e!#i!(# pe o perioa%a %e cel p(#i! 5 l(!i co!#rol a (pra a #$(l(i, e 4a '!cerca o re%(cere #rep#a#a a %o6ei %e '!#re#i!ere, pe!#r( a i%e!#ifica %o6a $i!i$a !ece ara '! $e!#i!erea co!#rol(l(i/
<5
A #$(l per i #e!# e #e co!#rola# $ai eficie!# %e #ra#a$e!#(l pe #er$e! l(!& pri! care i!fla$a#ia e #e (pri$a#a %ecB# pri! #ra#area e>cl( i4 a =ro!Aoco! #ric#iei ac(#e i a i$p#o$elor afere!#e/ A&e!#ii a!#i)i$fla$a#ori, '! pecial &l(cocor#ico #eroi6ii i!Aala#ori, repre6i!#a la $o$e!#(l ac#(al cea $ai eficie!#a $e%ica#ie pre4e!#i4a pe #er$e! l(!&, c( re6(l#a#e '! re%(cerea cri6elor %e a #$/
<<