0% found this document useful (0 votes)
140 views6 pages

Gru'P Ikirawvw Iv'C Tim Di BWVNW Aqy Lifrisp

1. The document discusses the importance of teamwork and leadership in groups. It states that humans are social beings that develop through interaction in society. 2. It explains that human growth is primarily based on two key aspects - learning and development. These aspects are influenced by the environment and society one lives in. Schools and workplaces provide opportunities for teamwork and developing leadership qualities through group activities. 3. Having strong teamwork and leadership skills is important for educational institutions and organizations to effectively carry out their goals and serve the community. These skills help promote cooperation, social and personal growth when developed in students and employees.

Uploaded by

yashweer
Copyright
© Attribution Non-Commercial (BY-NC)
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
140 views6 pages

Gru'P Ikirawvw Iv'C Tim Di BWVNW Aqy Lifrisp

1. The document discusses the importance of teamwork and leadership in groups. It states that humans are social beings that develop through interaction in society. 2. It explains that human growth is primarily based on two key aspects - learning and development. These aspects are influenced by the environment and society one lives in. Schools and workplaces provide opportunities for teamwork and developing leadership qualities through group activities. 3. Having strong teamwork and leadership skills is important for educational institutions and organizations to effectively carry out their goals and serve the community. These skills help promote cooperation, social and personal growth when developed in students and employees.

Uploaded by

yashweer
Copyright
© Attribution Non-Commercial (BY-NC)
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 6

gru`p ikirAwvW iv`c tIm dI Bwvnw Aqy lIfriSp

mnu`K ie`k smwijk pRwxI hY,smwj iv`c rih ky hI auh Awpxw srvp`KI ivkws krdw hY[smwj qoN ibnW mnu`K
dw rihxw AsMBv hY[ mnu`KI ivkws mu`K qOr qy do v`fy q`qW vwDw Aqy is`Kxw qy inrBr krdw hY[vwDw
Aqy is`Kxw q`q, mnu`K dy ivvhwr Aqy vwqwvrx, ijs iv`c auh rihMdw hY qy inrBr krdy hn[ skUl mu`KI
jW AiDAwpk ny v`K-v`K BUuimkwvW inBwauxIAW huMdIAW hn[ Awpxy kwrj-kwl dOrwn auh skUl dIAW
swrIAW gqIivDIAW iv`c tIm Bwvnw Aqy kudrqI lIfr dI hYsIAq r`Kdw hY[ skUl mu`KI ny Awpxy ADIn
krmcwrIAW ,sihXogIAW skUl pRbMD nwl sbMiDq hor swry vrgW nMU AgvweI pRdwn krnI huMdI hY[ies leI
skUl pRbMD dI sPlqw leI ieh jrUrI hYik auh Awpxy PrjW nUM kuSlqw nwl inBw sky[ ienHW swry kMmW nUM
aus ny Kud nw krky ingrwnI rwhIN krvwauxw huMdw hY[ies leI aus iv`c tIm Bwvnw Aqy lIfriSp dIAW
KUbIAW dI pUrI loV hY[
audyS:1.

AiDAwpk cMgw AwgU bx skygw [

2.

skUl jW hor sMsQw iv`c gru`p Bwvnw pYdw krky smwijk Aqy srv-p`KI ivkws kr sky [

3.

AiDAwpk Aqy b`icAW iv`c cMgy nwgirk dy guxW dw ivkws ho skygw [

4.

AiDAwpk Aqy b`icAW iv`c rwStrI Aqy AMqr rwStrI sdBwvnw ho skygI Aqy auh smwijk
kurIqIAW dUr krn leI auqSwihq hovygw [

5.

AwpsI myljol vwlw pRbMD kr skygw [

6.

AiDAwpkW Aqy b`icAW iv`c iksy vI sm`isAw dw auicq h`l krn dI Xoigqw vDygI[

tIm Bwvnw dw ArQ

tIm Bwvn qo Bwv aus siQqI qo hY, ijs iv`c AiDAwpk jW ividAwrQI gru`p iv`c rih ky gru`p jW tIm
Bwvnw nwl iksy ivSy sbMDI ivcwr ivtWdrw krdy hn, Aqy ies sbMDI is`iKAw pRwpq krdy hn [ audyS
pUrqI leI srIrk mwnisk,bOoiDk,smwijk Aqy AwriQk sihXog dI Bwvnw hI tIm BwvnW AKvwauNdI hY[

tIm BwvnW dIAW ivSysqwvW:-

1.

gru`p dw ie`k sWJw audyS huMdw hY ijs dI pUrqI krnI huMdI hY[

2.

swry grupW leI ieko ijhw smW Aqy vwqwvrx muh`eIAw huMdw hY[

3.

gru`p Bwvnw dy audySW iv`c lckIlwpn hoxw cwhIdw hY[ Bwv auh smyN jW siQqI dy Anuswr huMdw
hY [

4.

gru`p iv`cly mYNbrW Aqy lIfr Awpxy swQIAW dI Bwvnw Aqy ivcwrW dI kdr krn vwly hoxy
cwhIdy hn[

5.

As`iBAk q`q ijvyN hMkwr,cuglI,hIx Bwvxw Aqy mwVI soc dI gru`p iv`c koeI QW nhI huMdI [

6.

audyS dI pUrqI leI in`jI ihqW qoN aupr au`Tx dI jrUrq huMdI hY[

AgvweI dw ArQ

lIfr auh ivAkqI huMdw hY ,jo A~gy l`g ky rwh drswaudw hY[lIfrisp tIicAW dI pRwpqI leI smUh nUM
pRBwivq krn dI pRwpqI leI smUh nUM pRBwivq krn dI kuslqw r~KdI hY[lIfrisp dw gux ividAwrQIAW
jW AiDAwpkW iv~c pYdw krnw jrUrI hY[lIfrisp dI Bwvnw is~Kx isKwaux dI pRikirAw iv~c bhuq
m~hqvpUrn Buimkw inBwaudI hY[lIfr Awpxy ih~qw qo kurbwn krn dI smr`Qw r`Kdw hY [ivvykwnMd Anuswr
lIfr dw ku`J vI in`jI nw hoxw jrUrI hY[

(AgvweI dIAW iksmW )

(1)

sMsQwvW nwl sMbMiDq nyqw :- ijvy skUl dw mu`K AiDAwpk ; ijlw kulYktr ; dyS dw rwstrpqI
Awid aunwH dI pdvI kwrn hI aunWH dy hukmW dI pwlxw hMudI hY Aqy pUrv sQwipq inXmW dy
AwDwr qy inrxy ley jWdy hn[

(2)

srv AiDkwr sMpMn nyqw :- ijvy nYpolIAn , stwiln ihltr Awid ieh mnmwnI krn vwly
Aqy qwnwSwh huMdy hn [

(3)

ivSvwSjnk nyqw :-ijvy gWDI ; nihrU Awid ; Aijhy nyqw srv AiDkwr pRwpq nhI huMdy , sgo
mYNbrW nMU ip`Cy l`gx leI sihmq krdy hn [

(4)

mwhr :- ieh nyqw ivigAwn ,klw jW dUjy Kyqr iv`c pRwpq inpMunqw kwrn smUh dI AgvweI
krdy hn[ auh Awpxy Kyqr qy AiDkwrI smJy jWdy hn Awpxy ivSy sbMDI ivSwl igAwn r`Kx
vwly huMdy hn[

(AwgU dy gux )

(1)

smUh nwl sMbiDq :-nyqw nMU smUh nwl sMbMiDq hoxw cwhIdw hY , smUh dy mu`lW idStIkoxW Aqy
rucIAW iv`c aus dw BwgI hoxw cwhIdw hY[

(2)

smUh dy dUjy mYbrW nwloN au`cqw:-aus iv`c Aijhy gux hoxy cwhIdy hn ,ik dUjy mYbrW nwl aus nMU
Awpxy nwlo au`cw smJx , iehnW aucqm XogqwvW Aqy ivSysqwvw

kwrk auh Awpxy smUh qy

kwbU r`K skdw hY[


(3)

smUh dy mnoivigAwn dw igAwn:-nyqw nMU smUh dyy mn Aqy ivvhwr dw ikirAwqmk igAwn hoxw
cwhIdw hY Aqy auh smUh dy igAwn nMU pRXog krn dI Xogqw r`Kdw hY[

(4)

gqISIl Aqy lckIlw :-nyqw nMU Awpxy idstIkox rUcIAW Aqy dUjy ivvhwrW iv`c gqISIl Aqy
lckIlw hoxw cwhIdw hY [auh lokW dIAW AwSwvW dy AnukUl Awpxy Awp nMU qbdIl krn vwlw
hoxw cwhIdw hY[

(cMgy AwgU dy gux )

(1)

cMgy lIfr nUM Awpxy PYsly Aqy Xogqw qy ivsvws huMdw hY [ Bwv svY-ivsvwsI huMdw hY[

(2)

cMgw lIfr Awm nwlo inrwlw ivvhwr krdw hY[auh dUr AMdysI huMdw hY[

(3)

auh iek cMgw Xojnwkwr huMdw hY[

(4)

auh ienklwbI qbdIlI dw mwlk huMdw hY[ auh qbdIlI ilAwaux iv`c vwqwvrnI rukwvtW dy
vwsqivk Anumwn lgwaux vwlw huMdw hY[

(5)

cMgy lIfr iv`c s`cweI ,Anuswsn ,smy dw pRbMD dUijAW dIAw Bwvnwvw dI kdr im`qrqw pUrvk
ivvhwr ,im`T bolVw cMMgy cirqr dw mwlk,s`iBAk sKsIAq .ivigAwnk idstIkox Awid guxw
dw mwlk huMdw hY[

(6)

cMgw lIfr gru`p ikirAwvw

dw shI coxkwr, ivSy dI pUrn jwxkwrI dw mwlk Aqy Xog

AgvweIkwr Aqy pRyrk huMdw hY[

tIm Bwvnw Aqy AgvweI iv`c gru`p ikirAwvw dI BUimkw

tIm Bwvnw qy lIfrisp gru`p ikirAWvw ivc mh`qvpUrn rol inBwaudIAw hn[tIm Bwvnw Aqy lIfrisp
Awid guxw dw b`icAW iv`c ivkws krky AOKI qo AoKI Aqy sOoKI qo soOKI Dwrnw nuM vDIAw FMg nwl smiJAw
jw skdw hY[ ieh b`icAw iv``c AnuSwSn, sihXog, sih sMbMD, AwpsI imlvrqn iksy cIj nUM smJx jW
prKx dI Xogqw dUijAW dI Bwvnw dI kdr, nYiqk kdrW kImqW, v`ifAW dw Awdr Aid guxW dw ivkws
krdIAW hn[
tIm Bwvnw Aqy gru`p ikirAwvW iv`c AgvweI dw mh`qv
1. b`icAW iv`c tIm dI Bwvnw pYdw krn nwl b`icAW dw srvp`KI ivkws huMdw hY[ b`icAW iv`c iml ky
kMm krn dI Bwvnw pYdw huMdI hY[
2. tIm Bwvnw duAwrw b`cy iksy vI kMm nUM jW Kyf nUM roOck Aqy Aswn bxw idMdy hn[ b`cy dI tIm Bwvnw
duAwrw eyky dI qwkq nUM smJdy hoey Awpxy Awp nUM mjbUq krdy hn[
3. tIm BwvnW duAwrw b`icAW iv`c Coty v`fy, AmIr-grIb ,nslI Aqy CUq Cwq dy Byd Bwv Kqm ho jWdy
hn[
4. tIm Bwvnw nwl kMm krn nwl isKx isKwaux dI pRikirAw bVI Aswn huMdI hY[
5. tIm duAwrw skUl dI bwhrI id`K vDweI jw skdI hY jykr tIm bxw ky sPweI jW hor AiBAwx
clwieAw jwvy[
6. tIm Bwvnw jykr b`icAW iv`c jnm lYNdI hY qW b`cy smwj dy ivkws iv`c Aihm Xogdwn pw skdy
hn[ b`cy smwj dy inrmwqw hn[ jykr iehnW iv`c tIm dI Bwvnw pYdw kIqI jwvy ,qW b~cy smwj dy
ivkws leI loVINdy ivkws kwrjW iv~c tIm Bwvnw dy qOr qy ih~sw pw skdy hn[
(7)

smwijk burweIAW ijvyN ik nSy Awid dI rokQwm leI b~cy iek~Ty ho ky nwl dy b~icAW iv~c nSy
dy bury pRBwvW bwry jwigRqI pYdw kr skdy hn[

(8)

b~cy iPrkwpRsqI Aqy smwijk burweIAW dw swhmxw kr skdy hn[ ikauNik b~cy Biv~K Aqy dys
dI puUMjI hn[ ienHW qoN pIVUIAW ny syD lYxI huMdI hY[

(9)

tIm dI Bwvnw jykr b~icAW iv~c auqpMn huMdI hY qW auh smwj dI id~K vI svwr skdy hn[

(10)

jykr b~cy tIm Bwvnw gRihx krdy hn qW is~Dy qOr qy KyfW dw imAwr au~cw cu~ikAw jw skdw hY[

(11)

tIm Bwvnw nwl b~icAW iv~c AnuSwSn pYdw kIqw jw skdw hY /b~icAW iv~c AsIN tIm Bwvnw
Aqy lIfriSp dy gux pYdw kr dyeIey (qW aunW nMU AnuSwSn sMbMDI pUrv igAwn iml jwvygw[

(12)

tIm Bwvnw Aqy lIfriSp duAwrw b~icAW iv~c rwStrI eykIkrn qy sdBwvnw dy ivcwrW dI
SuruAwq hovygI, ies nwl b~cy Aqy AiDAwpk ijMmyvwrI nwl skUl ,smwj Aqy dyS nMU au`nqI
dIAW lIhW qy lY jwxgy[

(13)

skUl iv~c mOojUd swry b~icAW swry dw mwnisk srIrk Aqy AwriQk p~Dr ie~ko ijhw nhIN huMdw
ies dy kwrn b~icAW iv~c hIx Bwvnw pYdw ho jWdI hY, Aqy keI b~cy ies hIx Bwvnw kwrn
srvp~KI ivkws Ko bYTdy hn, tIm Bwvnw Aqy lIfriSp dy guxwN nwl b`icAwN iv`c AijhI hIx
Bwvnw Kqm kIqI jw skdI hyY[

(AiDAwpkwN leI ikRAwvwN)


skUl dy kuSl pRbMD leI bic`Aw nuU rOl nMbr Anuswr cwr gru`pwN iv`c vMf id`qw igAw iehnwN cwr
gr`upwN dy nwN ieiqhwsk nwvwN qy r`Ky gey[ijhnwN dy ieiqhws bwry cwry g`rupwN nMU jwxuuU krvwieAw igAw[
hryk g`rup dw ie`k lIfr bnwieAw igAW[ieh lIfr aus dI pRiqBw nuUM jwNc ky bxwieAw igAw [iehnw
gru`pw ny hyT ilKIAwN gru`p ikirAwvwN kIqIAwN[ieh ikirAwvW skUl dIAW zrUrqW pUrIAW krdIAW sn [
(1)

skUl dy Awly-duAwly dw vwqwvrx TIk r`Kx sbMDI aucycw iDAwn [

(2)

svyr dI sBw ivclIAW swrIAW ikirAwvW ijvyN Dwrimk Sbd ,rwStrI gwn,A`j dw ivcwr ivSy
qy crcw,mu`K KbrW Aqy Awpxy gru`p v`loN kIqy kMmW dw ivSlySn krnw[

(3)

pwT shwiek ikirAwvW ijvyN KyfW ,klw mukwbly ,pRdrSnIAW,myly Awid dw AXojn[

(4)

smyN-2 qy gru`pW dy AwpsI mukwbly ijs iv`c gwien mukwbly ,suMdr ilKweI mukwbly pihrwvw
,aunHW v`loN kIqy kMmW dw mukwblw [

(5)

gru`p Bwvnw pYdw krn leI pRSn au~qr mukwbly krvwauxw[

6)

rwStrI Aqy AMqr rwStrI KyfW iv~c ru~cI pYdw krnw[

7)

ieiqhwsk pusqkW ijhVIAW cMgI lIfriSp bwry d~sdIAW hn ijvyN-ASok dy Xu~D, Akbr dw
vDIAw pRSwsn pRbMD , cMdr gupq mOrIAw dw suinhrI Swsnkwl , gWDI jI dy AMdoln, mdr
trysw dI jIvnI Awid pusqkW pVwauxIAW[

8)

gru~p BwvnwvW dy mh~qv drswauNdIAW khwxIAW ijvyN eyky iv~c bl, moglI dIAW khwxIAW
pVHwauxIAW [

9)

Dwrimk jW ieqhwisk sQwnW dIAW XwqrwvW dw AwXojn krnw[

( swr-AMS)
tIm Bwvnw Aqy lIfriSp dw gru~p ikirAwvW iv~c bhuq mh~qv hY, gru~p Bwvnw Aqy lIfrSIp[ guxW
nwl iksy vI ikirAw jo smwj jW skUl dy iksy vI AiDAwpk jW ividAwrQI nUM pRBwivq kry , rwhIN iksy
vI sm~isAw dw sPlqwpUrvk h~l kIqw jw skdw hY[ ieh gux gru~p ikirAwvW iv~c ikirAwSIl huMdy hn
pr nwl hI ikirAwhIx ivroD swhmxy AwauNdw hY[ iehnW guxW nUM ivksq krn Aqy AOguxW nUM Kqm krnW
inSicq nhIN huMdw[ smwijk prsiQqIAW Aqy vwqwvrn dy Anuswr audySW dI pUrqI v~K-v~K FMgW nwl huMdI
hY[ is~iKAw dy imAwr nUM au~cw cu~kx leI iesdw bhuq v~fw Xogdwn hY[

You might also like