IV poglavlje

4 RAZVOJNI KONCEPT NOVIH MODELA I SOFTVERA, SOFTVERSKI INENJERING, PROJEKTOVANJE I DOKUMENTACIJA NA PRIMERIMA SISTEMA (OS, IS, ES...)

Sadraj

4 RAZVOJNI KONCEPT NOVIH MODELA I SOFTVERA, SOFTVERSKI INENJERING, PROJEKTOVANJE I DOKUMENTACIJA NA PRIMERIMA SISTEMA (OS, IS, ES...) ...................................165
Elementi rezimea IV poglavlja ............................................................................. 168

I deo: Softver, softverski inenjering, informacioni sistemi... .....169

4.1 Razvoj softvera i koncepta dokumentacije na primerima............................... 169
4.1.1 Informacioni sistem i njegovo mesto u okruenju poslovnog sistema..............169 4.1.2 Primer predmeta Informacioni sistemi kroz 12 aspekata IT ........................171 4.1.3 Primer razvojnog modela sistema uvod u kocept integrisanih IT i razvoj ...............................................................................................................172

4.2 E-dokumentacija multimedijalnih sistema, noviteti JTC 1 SC 7 ..................... 172

4.2.1 Terminoloko-pojmovna tumaenja .................................................................172 4.2.2 E-dokumentacija multimedijalnih sistema na primerima ...............................173 4.2.3 Dokumentovani noviteti JTC 1 SC 7 ................................................................173 4.2.4 Primer razvojnog modela organizacije informacija, multimedije i zatite .........173

4.3 Programski jezici, razvojni alati, kadrovi i pratea dokumentacija ................. 174
4.3.1 Razvojni model alata za razvoj softverskog sistema........................................174 4.3.2 Smernice za dokumentaciju i tehniku obradu.................................................174

4.4 Softverski inenjering, razvoj softverskih modula i dokumentacija sistema ... 175 4.4.1 Razvojni model softverskog sistema kroz IT uz dokumentovanje... ...........175
4.4.2 Uvodni koncept u softverski inenjering kroz 12 aspekata IT ..........................175 4.4.3 Primer predmeta Softversko inenjerstvo kroz 12 aspekata IT..................176

4.5 Razvoj Web aplikacija, WBL-softvera i pratea dokumentacija ..................... 176 4.5.1 Razvojni model sistema kroz IT modeliranje uenja na daljinu (UND) .......176

166 4 Softverski Inenjering

. Mici

4.5.2 Primer predmeta Razvoj Web aplikacija kroz 12 aspekata IT ..................... 177

4.6 Permanentno obrazovanje za razvoj softvera i dokumentacija sistema........ 177

4.6.1 Razvojni model mrenih aspekata .................................................................. 177 4.6.2 Koncept predavanja za oblast 35.080 kroz 12 aspekata IT ............................ 177

4.7 On-line noviteti uz razvoj novog modela za izuavanje IT u sistemu visokog obrazovanja i druge primere......................................................................... 178 4.7.1 Razvojni model On-line noviteta i pravaca daljeg razvoja ............................. 178
4.7.2 Model izuavanja IT na novim informatikim usmerenima uz bolonjske principe............................................................................................................ 179 4.7.3 On-line noviteti JTC 1 SC 7............................................................................. 179

4.8 Razvoj softverskih sistema podranih generacijama procesorskih sistema .. 180

4.8.1 Razvojni model obrazovnog procesa kroz IT .................................................. 181

4.9 Razvoj resursa i drajvera za periferijske ureaje, terminale IT... .................. 181 4.9.1 Razvojni model sistema kroz IT modeliranje resursa ................................ 181
4.9.2 Standardi i obaveze zakonskih uslova rada... ................................................. 182

4.10 Modeliranje softverskih interfejsa za integrisane sisteme ........................... 183 4.10.1 Razvojni model modeliranje interfejsa kroz IT ......................................... 183
4.10.2 Razvoj koncepta na primeru predmeta OS kroz 12 aspekata IT ................ 184

4.11 Razvoj znanja, menadmenta znanjem u inteligentnim sistemima, uz podrke drajvera ureaja za memorisanje... ................................................ 184 4.11.1 Razvojno modeliranje upravljanja znanjem ................................................. 184
4.11.2 Uvod u razvoj znanja za struktuiranje ekspertnog sistema ........................... 185 4.11.3 Primer softvera za samoobuku...................................................................... 185

4.12 Menadment rezultatima razvoja, dokumentacijom... ................................. 186 4.12.1 Razvojni model na primerima rezultata primena IT ................................... 186
4.12.2 Primer faznog koncepta razvoja i razvojnog modela OPISys platforme ..... 186 4.12.3 Rezultati razvojnog koncepta ........................................................................ 188

II deo: PRIMERI DRUGE DIMENZIJE KONCEPTA I MODELA 12 x n ......................................................................... 189

4.1 Ciljevi, planske aktivnosti, oekivani rezultati na projektu obrazovne platforme (IKT) za izvrsnost Srbije sa aspekta razvoja, studija, analiza.... 189
4.1.1 Ciljevi............................................................................................................... 189 4.1.2 Planske aktivnosti............................................................................................ 189 4.1.3 Oekivani rezultati ........................................................................................... 190

4.7 Primer razvojnog modela kroz 12 aspekata IT.............................................. 191

4.7.1 Modeli neinformatikih predmeta .................................................................... 191 4.7.2 Organizacija podataka, multimediji, zatita ..................................................... 191 4.7.3 Programski jezici u IT ...................................................................................... 191 4.7.4 Razvoj softvera i dokumentacija sistema ........................................................ 191 4.7.5 Povezivanje otvorenih sistema........................................................................ 191 4.7.6 Konfiguraciono-hardverski segmenti IT........................................................... 191

4.x Primer druge dimenzije koncepta i modela 12 x n

167

4.7.7 Raunarska grafika ..........................................................................................191 4.7.8 Predmeti IT u nastavnim procesima.................................................................191 4.7.9 izborni predmeti u vie oblasti IT......................................................................192 4.7.10 Obavezni predmeti u vie oblasti IT ...............................................................192 4.7.11 Inteligentni sistemi i drugi srodni izborni predmeti .........................................192 4.7.12 Primene IT......................................................................................................192

4.8 Koncept razvojnog E-materijala za softverski inenjering i dokumentaciju sistema ......................................................................................................... 192 4.9 Analiza resursa i Web stanja standarda: Ekonomsko-finansijski aspekt ....... 192 4.11 Standardizacija softverskog segmenta IT.................................................... 193
4.11.1 Trend i noviteti - 35.080 .................................................................................194

III deo: CD/DVD/Web-PRILOZI IT-04.................................195

4.1 CD/DVD/Web prilog: Web koncept IT-04 u integrisanim sistemima .............. 195
4.1.1 Prilog: primer razrade sadraja predmeta Informacioni sistemi.....................196

4.2 CD/DVD/Web prilozi: Fizika organizacija ostalih stranica linkova (izvan 04) ...................................................................................................... 196 4.3 Prilog: Smernice za tehniku obradu rada..................................................... 197 4.4 Prilog: Razvoj softvera na primerima operativnih sistema Unix ..................... 197 4.4.1 Prilog: primer razrade sadraja predmeta Softversko inenjerstvo .. 197 4.5 CD/DVD/Web prilog: primer razrade sadraja predmeta Razvoj Web aplikacija..................................................................................................... 197 4.7 CD/DVD/Web prilozi: Model izuavanja IT na novim informatikim usmerenjima smera Tehnika i informatika na Tehnikom fakultetu... Izvod iz Elaborata... .................................................................................... 197 4.8 Prilozi primera razvojnih E-materijala za softverski inenjering i dokumentaciju sistema ................................................................................. 198 4.9 CD/DVD/Web prilog: Datoteka sa cenama svih aktuelnih ISO/IEC standarda u oblasti IT-04 35.080 ............................................................... 199 4.11 CD/DVD/Web prilog: Interakcije elemenata modela upravljanja znanjem Information technology (IT) in general - 35.080...................................... 199 LITERATURA ................................................................................................... 200
.1 Reference ("Footnotes")........................................................................................200 .2 Izvod iz bibliografije softverskog inenjeringa, UML... E-books (II deo).............201 .3 Izvod iz bibliografije CD/DVD/Web-priloga (III deo)...........................................202

168 4 Softverski Inenjering

. Mici

Elementi rezimea IV poglavlja

etvrto poglavlje je na papirnom mediju takoe predstavljeno u tri dela. Prvi deo IV poglavlja prezentira softverski inenjering - SI kroz 12 aspekata, ukljuujui permanentno obrazovanje (6), razvoj menadmenta znanjem (11) i menadment dokumentovanim rezultatima razvoja (12). Kao pratei primeri, od ukupno 20 njih, naznaena su etiri nastavna predmeta razraena kroz 12 aspekata IT. U ovom IV poglavlju, u svakom od 12 aspekata (podnaslova) tabelarno je predstavljen i primer razvojnog modela ORS-a u treoj dimenziji... Drugi deo IV poglavlja je otvorenog tipa i sadri pet izdvojenih predstavnika otvorenog razvojnog koncepta tematike softverskog inenjeringa - SI u osnovi, razraenim u drugoj dimenziji kroz IT. Trei deo IV poglavlja je takoe otvorenog tipa kao i II deo. Sa polaznih devet podnaslova prezentira dalju razradu koncepta na magnetnim medijima, CD/DVD/Web prilozima, objedinjujui prvi i drugi deo poglavlja knjige... Na slici 4.1 su vizuelno predstavljeni izdvojeni primeri i originalne analize u sva tri dela, a posebno primeri iz I dela poglavlja kroz 12 aspekata IT. II i III deo poglavlja
4.1 4.1
4.1.1/2 XX 4.2.1/2 XX 4.3.1/2 XX 4.4.1/2/3 XXX 4.5.1/2 XX 4.6.1/2 XX 4.7.1/2 XX 4.8.1 X 4.9.1 X 4.10.1/2 XX 4.11.1 X 4.12.1 X 4.12.3 XX XX XX XXX XX XX XX X X XX X X X XX XX XX XXX XX XX XX X X XX X X XX XX XX XXX XX XX XX X X XX X X XX XX XX XXX XX XX XX X X XX X X XX XX XX XXX XX XX XX X X XX X X X

4.2

4.3

4.4

4.5 4.7

4.7 4.8

4.8 4.9
XX XX XX XXX XX XX XX X X XX X X X

4.9 4.11
XX XX XX XXX XX XX XX X X XX X X X

4.11
XX XX XX XXX XX XX XX X X XX X X

Slika 4.1: 3D razvojni model IV poglavlja na primerima - 20 primera razvojnog koncepta I dela poglavlja

Po dubini, u treoj dimenziji razvojnog koncepta integracije sistema, ovde je kao jedan od primera izdvojen nov model izuavanja IT na primerima sistema visokog obrazovanja izvod na 47 od ukupno 94 stranica konkretnog Elaborata o inoviranju studijskih programa... 2005, 2006...

Elementi razvojnog modela koncepta IV poglavlja

XX XX XX XXX XX XX XX X X XX X X X

XX XX XX XXX XX XX XX X X XX X X

4.x Primer druge dimenzije koncepta i modela 12 x n

169

I deo: Softver, softverski inenjering, informacioni sistemi...

4.1 Razvoj softvera i koncepta dokumentacije na primerima...
Tokom projektovanja i razvoja novih modela i softvera, a potom i realizacijom modela ne postoji opta formula ve se optimum odreuje u svakom konkretnom sluaju. Ovakva koncepcija modela ima i najveu valjanost. Obino na ponaanje originala utie n faktora ili ulaznih veliina, pa merenjem izlaza iz sistema moemo doi do rezultata njihovog uticaja. Pri modeliranju ne moraju se obuhvatiti svi uticajni faktori, ve se u zavisnosti od sistema koji se modelira taj broj faktora moe smanjiti (slika 4.2).
MERLJIVI ULAZI SISTEMA

(n x n) MODEL (12 x 12) x n

Slika 4.2: Original i otvoreni model u korelaciji kljunih faktora Slede izdvojeni neki od brojnih primera modeliranja, projektovanja, razvoja i implementacije sistema. 4.1.1 Informacioni sistem i njegovo mesto u okruenju poslovnog sistema Poslovni sistem je integrisan sa ostalim sistemima (na primer, upravljaki sistem, DSS , sistem kvaliteta, informacioni system - IS) i ima svoje okruenje, svoje podsisteme, slika 4.3. Opirnija predstava uz delimina objanjenja funkcionisanja poslovnog sistema, sa detaljima iz navedenih podsistema data su u XII poglavlju. Polazna slika 4.3 razraena je sa novim detaljima i integrisanim aplikacijama IS-a, prema slici 4.5. Poslovni proizvodni sistem u okruenju je korisnika (kupca), sa jasnim ulazima u sistem i izlazima iz sistema
1

OKRUENJE upravljaki sistem

MARKETING

SISTEM
NABAVKA

(POD)SISTEM RAZVOJA 9001

CAL

CAD CAP CAM

SISTEM KVALITETA

TRITA
PRODAJA

9003 IQS/CAQ

9002

PROIZVODNI SISTEM

POSLOVNI SISTEM OKRUENJE

Informacioni sistem (IS) (01.01.22, prema ISO/IEC 2382-1: 1993, [1.15]) definie se kao: sistem za obradu informacija, zajedno sa udruenim organizacionim resursima, kao to su ljudski, tehniki i finansijski, koji obezbeuje i distribuira informacije, slika 4.5.
21)

Sistem za obradu informacija (01. 01. jeste jedan ili vie sistema za obradu poSlika 4.3: Funkcionisanje poslovnog sistema dataka i ureaja, kao to su komunikaciona oprema i usluge koje izvravaju obradu informacija, slika 4.5.

DSS = Decision Support System - sistem za podrku odluivanju

IZRAUNLJIVI IZLAZI SISTEMA

ZADATI ULAZI SISTEMA

MERLJIVI IZLAZI SISTEMA

ORIGINAL

170 4 Softverski Inenjering

. Mici

Termin sistem (za obradu podataka) nekada JUS1985, [1.19] definisan je kao Skup jedinica opreme, metoda i postupaka (ponekad i osoba) koji su organizovani da izvravaju date skupove funkcija obrade podataka, uz napomenu da podatak moe biti obraen od strane ljudi ili automatskim sredstvima. Danas: sistem za obradu podataka (ili raunarski sistem, prema ISO/IEC 2382-01.01.20, [1.4]) ini jedan ili vie raunara, spoljanje opreme i softvera koji izvravaju obradu podataka. Na bazi prethodnog sledi slika 4.4.

SISTEM ZA O BRADU PO DATA KA

RAUNARI SPO LJA N JA OPREM A

K AD RO VI
O RG ANIZACIJA O BRADE PO DATAK A

R A^U NAR SK I H AR D VER

SO FTVER

Slika 4.4: Elementi raunarskog sistema (sistema za obradu podataka) Na slici 4.5 i kroz standardizaciju primene IT izloeni su neki od aspekata: - (pod)sistema razvoja i CAD primena (veza sa poglavljima VII i XII), - proizvodnog sistema i primena IT u industriji, a uz integraciju sa drugim podsistemima CIM okruenja (CAD/CAM/CAP veza sa XII poglavljem), - sistem trita sa podsistemima marketinga, nabavke, prodaje i primene IT u bankarstvu, ukljuujui i IT u transportu i trgovini itd. Sa druge strane, proizvodni sistem je podsistem poslovnog sistema, koji realizuju poslovne ciljeve u smislu kvantiteta, kvaliteta2 i uz optimalno korienje proizvodnih resursa. Gde je tu informacioni sistem i njihovo mesto?
QSD
Marketing ULAZ TQM Ciljevi, strategija i upravljanje PPCS Razvoj Planiranje Zahtevi QDM M IS

QAM
QA

I S ORGANIZA- Obezbe| . SISTE M ZA CIONI OBRADU dist ribucij e I RESURSI informacij a INFORMACIJA Mera i koli~ina Teorija inform. Osobine informac. Tokovi informacija Vrste informacija Nosioci informacija Obrada i prenos informacija Komunikacije i oprema (ure| aji) Tro{ kovi i ekonomi~nost informacija

QFD
Naab avka

QPM QT QTM
CAP

QM B

FM EA CAT I shikawa CAM

Tehnolo{ ki procesi
QA

QPB N
K V A
QA L

Koris nic i

RM S

D obavlja~i

(PPS) CA L Ekonomika i resursi Upravljanje N abavka dokumentacijo

LJUDI TEH N I K A F S O FI N A N SIJE R I MS A T C E I O M N I

QCM
CAL Dokum entac ija Odr` avanje

EDM
Arhiva

PROIZVODNI PROCESI I Podaci o I zve{taji QA kva litetu T

SPC

Koris nic iIZLAZ

Audit

E Alati

CCSE

SI STE M ZA O BRADU PO DATAKA

CAQ -

Slika 4.5: Elementi IS-a i njegovo mesto u okruenju poslovnog sistema3 Na slici 4.5, u levom delu, naznaeni su globalni tokovi informacija, "simbolinog" smera jer su tokovi viestruki, najee viesmerni, u istim ili dodatnim pravcima u odnosu na tokove materijala, poluproizvoda i/ili proizvoda. U desnom delu su naznaene neke od kara2

sveukupnost karakteristika objekta (neto to se moe pojedinano opisati ili razumeti = 1.1, kako je definisano standardom JUS ISO 8402 - renik, taka 1.1, [1.23]) koje utiu na njegovu sposobnost da zadovolji navedene ili pretpostavljene potrebe 3 navedene skraenice softvera predstavljaju zatitni znak integrisanih komercijalnih modula firme CIM College_Ni, www.cimcollege.co.yu:

4.x Primer druge dimenzije koncepta i modela 12 x n

171

kteristika IS-a, sistema za obradu informacija i resursa kao elemenata. Istovremeno, na primerima konkretnih integrisanih aplikacija IS je obuhvatio veinu segmenata poslovnog sistema sa ciljem vieg nivoa sistema kvaliteta. Slede primeri brojnih softverskih integrisanih modula: 01 - za globalnu filozofiju totalnog kvaliteta: TQM (Total Quality Management) menadment totalnim kvalitetom; Ishikawa dijagram, Dijagram afiniteta, 02 - za planiranje: CAP (Computer Aided Planing, 2382-24.01.05) - planiranje podrano raunarima, PPCS (Production Planning and Control System, 2382-24.01.12) - sistem planiranja i upravljanja proizvodnjom, QTM (Quality Training Manager) - planiranje i sprovoenje obuke saradnika, QSD (Quality Strategy Deployment) - raspodela strategije kvaliteta; 03 - za upravljanje ljudskim resursima: HRM (Human Resourse Management); Zdravlje zaposlenih itd. 04 - za razvoj proizvoda i tehnologija: FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) metoda analize pojave i uticaja otkaza, CAT (Computer Aided Testing, 2382-24.01.11) Ispitivanje podrano raunarima, EDM (Engineering Data Management) - upravljanje inenjerskom dokumentacijom; 05 - orijentisanih prema sistemu trita: RMS (Reclamation Management System) upravljanje reklamacijama kupca, QCM (Quality Cost Management) - upravljanje trokovima kvaliteta; 06 - za alate kvaliteta: Q-Tools ili QT (Quality Tools) - alati kvaliteta; QT:Pareto, Brainstorming, itd, 07 - za razvoj raunarske grafike, primer CAD (Computer Aided Design, 238224.01.06) - projektovanje podrano raunarima; 08 - namenjenim u procesima: logistike, CAL (Computer Aided Logistic) - logistika podrana raunarima, proizvodnje, CAM (Computer Aided Manufacturing, 2382-24.01.06) proizvodnja podrana raunarima, SPC (Statistic Proces Control) - statistiko upravljanje procesima; 09 - za upravljanje projektima i resursima: QPM (Quality Project Management) upravljanje projektima; QCM (Quality Cost Management) - upravljanje trokovima kvaliteta; Kontrola i menadment mernim sredstvima, 10 za integraciju: QFD (Quality Function Deployment) - raspodela funkcija kvaliteta, 11 - za upravljanje znanjem: ES (Expert System, 2382-28.01.06) ekspertni sistem, MIS (Management Information System, 17.01.05) - upravljaki informacioni sistem; QAM (Quality Audit Management) - Upravljanje ocenom stanja sistema kvaliteta; CCSE (Cim College Self Education) - softver za samoobuku (CIM College); 12 - za sistem kvaliteta: CAQ (CAQA) Computer Aided Quality (Assurance, 238224.01.19) - kvalitet podran raunarom, QA (Quality Assurace) Obezbeenje kvaliteta, QMB (Quality Manual Book) - prirunik o upravljanju kvalitetom; QPB (Quality Procedure Book) razvojna okolina procedura sistema kvaliteta; 4.1.2 Primer predmeta Informacioni sistemi kroz 12 aspekata IT Slede izvodi iz modeliranja novih informatikih studijskih programa za predmet Informacioni sistemi. Obrazovni cilj je razumevanje koncepta, arhitekture i ivotnog ciklusa IS-a, ovladavanje metodama, tehnikama, tehnologijama, alatima i principima za objektno projektovanje, razvoj, implementaciju, odravanje IS-a. Uz ishode (steena znanja) student rezultativno treba da: 1) poznaje terminologiju i klasifikaciju IS-a, tehnike probavljanja i definisanja zahteva; 2) koristi modele podataka: formalni opis objektnog modela; integritet i bezbednost podataka); 3) razume, objanjava i analizira osnovne principe objektnog pristupa projektovanju; 4) razvija IS i upravlja projektima razvoja IS (BSP; funkcionalne specifikacije, strukturalna analiza i dijagram toka podataka; dinamike specifikacije; 5) razume vieslojnu arhitekturu (fiziki i aplikacioni sloj, arhitektura klijent - server);

172 4 Softverski Inenjering

. Mici

6) kreira arhitekturu savremenih IS i alternativne naine organizacije (centralizovana, distribuirana, distribucija aplikacija u klijen server okruenju); 7) razume osnove modeliranja renika podataka, ulogu i klasifikacije (standardizacija rada); 8) prepoznaje i kreira i procesni model izvrsnosti, sistemska podrka odluivanju; 9) poznaje resurse IS, CASE aalate za razvoj (analizira mogunosti nekih savremenih alata); 10) konfigurie IS (tehnologije transformacije modela u automatizovan IS); 11) definie strateke aspekte ivotnog ciklusa sistema (modeliranje podataka i znanja); 12) primenjuje IS, analizira primene IS-a i rezultate (implementacija aplikacija i IS-a u razliitim korisnikim okruenjima). 4.1.3 Primer razvojnog modela sistema uvod u kocept integrisanih IT i razvoj Tabela 4.1: Razvojni model koncepta integrisanih IT i razvoja sistema kroz IT
Red. broj

Segment IT
Osnove IT !

3D
1.1

Uvod u koncept integrisanih IT i razvoja sistema

IS i njegovo mesto u okruenju... 4.1.1-I de Ciljevi, planske aktivnosti, oekivani rezultati na projektu obrazovne platforme Uvod u alate i progr. jezike za razvoj sistema Razvojni koncept sistema na primeru predmeta Informacioni sistemi 4.1.2-I de Aspekt modela sistema za uenje na daljinu Raunarske mree u funkciji sistema znanja Kontinuirane inovacije i dalji pravci razvoja Uvod u sistemske procese (primer nastave) Uvod u resurse za razvoj sistema Web koncept IT-04 u integrisanim sistemima (videti 4.1 III deo poglavlja) Uvod u sisteme za upravljanje znanjem Rezultati i kljune performanse sistema

Model izvrsnosti
Liderstvo Organizacija 4.1- II deo Obrazovanje Razvoj proizvoda i sistema Trite i standar. Partneri Inovacije Makro procesi Resursi Meupovezanos t Znanje Rezultati i performanse

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Skupovi znakova i kod 1.2 Jezici u ITza razvoj Softver i dokumentacija ISO Internet IT za rad u mrei 1.3 1.4 1.5 1.6

Raunarska grafika 1.7 Mikroprocesorski 1.8 sistemi Periferali i terminali IT 1.9 Interfejsi 1.10 4.1 III deo Ureaji za memoris. 1.11 Primene IT 1.12

4.2 E-dokumentacija multimedijalnih sistema, noviteti JTC 1 SC 7

4.2.1 Terminoloko-pojmovna tumaenja Terminoloko-pojmovna tumaenja su data u drugom delu prvog poglavlja, a kao izvodi iz standarda za svih 12 segmenata: + a najvie renika se odnosi na uvodni deo, na primer: ISO/IEC 2382-01, osnovni termini i definicije; ISO/IEC 2382-08, upravljanje, integritet i sigurnost; ISO/IEC 2382-14, pouzdanost, odravanje i raspoloivost; + organizacije informacija, podataka, multimedija i zatita: ISO/IEC 2382-04, organizacija podataka; ISO/IEC 2382-05, predstavljanje podataka; ISO/IEC 2382-06, priprema i rad sa podacima; ISO/IEC 2382-08, upravljanje, integritet i sigurnost itd.

4.x Primer druge dimenzije koncepta i modela 12 x n 4.2.2 E-dokumentacija multimedijalnih sistema na primerima

173

Za kvalitet sistema poslovanja, rezultata rada i svakog zaposlenog u lancu, neophodna je odgovarajua dokumentacija. Kod multimedijalnih sistema i prateih audio-video prezentacija, dokumentacija na papirnom mediju moe biti samo deo sveukupne dokumentacije. Sr je u E-dokumentacijama koje moraju biti: 1- uraene na odgovarajuoj terminoloko-pojmovnoj osnovi, 2- organizaciono propraene odgovarajuim procedurama, 3- dostupne svakom zaposlenom, a odgovornom za deo procesa rada, 4- sa odgovarajuim autorskim (licencnim) pravima, 5- delom (ili ree u celosti) dostupne i na globalnoj Internet mrei, 6- ee dostupne na lokalnoj Intranet mrei preduzea, 7- raspoloive za inovativne doprinose i unapreenja..., 8- verodostojne sa aspekta opisa procesa rada, 9- kompatibilne (integrisane) sa ostalim resursima, 10- u vezi sa ostalim postupcima, procedurama, standardima i svim ostalim relevantnim dokumentacionim materijalima, 11- na sigurnim medijima, 12- aurne sa aspekta korisnika. U daljoj razradi koncepta slede primeri razvojnog modela obrazovnog-raunarskog softvera (ORS, u daljem tekstu kao jedan od softverskih sistema) kroz svih 12 aspekata: Razvojni model organizacije informacija, multimedije i zatite kroz IT, a svaki od njih opet kroz 12 aspekata... 4.2.3 Dokumentovani noviteti JTC 1 SC 7 U ovom delu je posebno znaajno voditi rauna o novitetima potkomiteta ISO/IEC JTC 1 / SC 7 softverski inenjering, a posebno u prethodnom analiziranom periodu, [4.2.1], [4.7.2]. Priloeni Biznis plan ovog odgovornog potkomiteta za predmetnu oblast, uraen je 2002-09-16. godine, [4.2.1]. 4.2.4 Primer razvojnog modela organizacije informacija, multimedije i zatite Pored prethodno navedenih aspekta tree dimenzije integrisanosti IT (tabela 4.2: 3Dtake: 2.1, 2.2, 2.7, sledi i 2.10 aspekt naznaen u III delu ovog poglavlja...). Tabela 4.2: Razvojni model organizacije informacija, multimedije i zatite kroz IT
Red. Broj

Segment IT/ izvrsnost

Osnove IT/liderstvo

3D
2.1

Organizacija informacija, multimedija i zatita

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Terminoloko pojmovna tumaenja sistema E-dokumentacija i multimedijalnost nastavnog 2.2 Organizacija materijala na primerima (4.2.2 - I deo) 2.3 Programiranjem do zatite podataka i dokumentacije Jezici u IT/ obuka i dokumentacija 2.4 Razvoj planova i nain organizacije nastavnog materijala 2.5 Organizacija nastavnog materijala za razvoj sistema UND Internet / trite Rad u mrei - LAN 2.6 Multimedijalni rad i zatita podataka u mrenom okruenju Grafika / inovacije 2.7 Dokumentovani noviteti JTC 1 SC 7 i druge inovacije 2.8 Mikroprocesorske multimedijalne platforme sistema procesi 2.9 Periferijska multimedijalna oprema sistema Periferali / resursi 2.10 Fizika organizacija ostalih stranica linkova Interfejsi 2.11 Organizacija testova za sistema vrednovanja znanja memorisanje Primene IT/ rezult. 2.12 Primer aplikacije za zatitu podataka, dokumentacija sistema

174 4 Softverski Inenjering

. Mici

4.3 Programski jezici, razvojni alati, kadrovi i pratea dokumentacija

4.3.1 Razvojni model alata za razvoj softverskog sistema... Tabela 4.3: Razvojni model alata za razvoj softverskog sistema kroz IT
Red. broj

Segment IT
Osnove IT Skupovi znakova i kodiranje Alati i jezici za razvoj sistema ! Softver i dokumentacija ISO Internet IT za rad u mrei Raunarska grafika Mikroprocesorski sistemi Periferali i terminali IT Interfejsi Ureaji Primene IT

3D
3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 3.11 3.12

Alati za razvoj sistema, programski jezici i kadrovi

Uvod u programske jezike i alate za razvoj Organizacija i strategija sistema podrana multimedijalnim E publikacijama Programski jezici, alati i metode za razvoj sistema Alati za modeliranje i smernice za dokumentaciju sistema (4.3.2 I deo)

Model izvrsnosti
Liderstvo Organizacija i strategija Osposobljavanje kadrova Razvoj proizvoda i sistema Trite i standar. Partneri

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

(Web) Autorski sistemi Razvojno LAN/ MAN/ WAN okruenje Novosti u oblasti standardizacije programskih Inovacije jezika za testiranje sostvera i sistema Sistem za procese uenja programskih Makro procesi jezika Resursi Znaaj resursa za programske jezike Meupovezanos Web smernice za tehniku obradu t Znanje Menadment ljudskim resursima Rezultati i Rezultati primene alata za razvoj sistema i jezika u IT performanse

4.3.2 Smernice za dokumentaciju i tehniku obradu Priloene smernice za dokumentaciju i tehniku obradu dokumentacije imaju za cilj da pomognu svakom pojedincu (bio on kadar ili ne da ih ispotuje u potpunosti)... Sadraj smernica 1 OSNOVE FORME DOKUMENTACIJE RADA 2 FORMA OBRADE TEKSTA - treba da je ista u celom radu... 3 NASLOVI I PODNASLOVI treba da su numerisani - do treeg nivoa... 3.7 Ovo je primer podnaslova drugog nivoa 3.7.1 Ovo je primer podnaslova treeg nivoa (Heading 3) 4 OZNAAVANJE SLIKA - po istom principu u celom radu... (ovo je Dutch-Bold) 5 OZNAAVANJE TABELA - po istom principu u celom radu, kao i slike... 6 PRILOZI - DODACI sa primerima 7 NAVOENJE LITERATURE Novi prilog je dat kao primer izvoda iz dokumentacije za Visual Basic, obraen multimedijalnim alatom PowerPoint-om... Videti III deo ovog poglavlja, taka 4.3.

U daljoj razradi koncepta sledi primer razvojnog modela sistema kroz svih 12 aspekata, a u ovom delu: Razvojni model alata za razvoj softverskog sistema na primeru ORS-a kroz 12 segmenata IT...

4.x Primer druge dimenzije koncepta i modela 12 x n

175

4.4 Softverski inenjering, razvoj softverskih modula i dokumentacija sistema

4.4.1 Razvojni model softverskog sistema kroz IT uz dokumentovanje... U daljoj razradi sledi primer razvojnog modela sistema kroz svih 12 aspekata, a u ovom delu: Model razvoja softvera i dokumentovanja sistema (na primeru ORS-a) kroz 12 aspekata IT, tabela 4.4. Tabela 4.4: Modeliranje razvoja softvera i dokumentovanja sistema kroz IT
Red. broj

Segment IT

3D

Razvoj modela i dokumentovanje sistema

Uvodni koncept (videti 4.4.2 I deo) Ciljevi projektovanja sistema Alati za razvoj i dokumentovanje sistema Faze projektovanja softverskog inenjeringa SI Aspekt standardizacije sistema Razvoj obrazovnog softvera u mrenom okruenju Razvoj novih modela sistema za odravanje tehnikih sistema Razvojni procesi na primerima predmete Softversko inenjerstvo (4.4.3 I deo) Resursi za sistem i dokumentaciju sistema Razvoj interfejsa u obrazovnom softveru Kognitivna optereenost uenika Rezultati razvoja i dokumentacije sistema

Model izvrsnosti
Liderstvo Organizacija Obrazovanje Razvoj proizvoda i sistema Trite i standar. Partneri Inovacije Makro procesi Resursi Meupovezanos t Znanje Rezultati i performanse

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Osnove IT 4.1 Skupovi znakova i kod 4.2 Jezici u ITza razvoj 4.3 Softver i dokumentacija ! ISO Internet IT za rad u mrei Raunarska grafika 4.4 4.5 4.6 4.7

Mikroprocesorski 4.8 sistemi Terminali IT i periferali 4.9 Interfejsi Ureaji za memosris. Primene IT 4.10 4.11 4.12

4.4.2 Uvodni koncept u softverski inenjering kroz 12 aspekata IT Uvodni koncept u softverski i nenjering u sklopu predmeta Informacione tehnologije, ali i Informaciono-komunikacione tehnologije ICT 1, sadrajno je predstavljen sa 12 aspekata meorisanja, slika 4.3.

ICT
IV+III segment:

Sadr Sadraj
4.1 PROIZ ROIZVOD/ SOFTVER 4.2 PLANIRANJE PROJEKATA SOFTVERA 4.3 OO SOFTVERSKI IN INENJERING: analize, dizajn... 4.4 METODE METODE ZA SI 4.5 WEB IN INENJERING 4.6 KLIJENT KLIJENT / SERVER SI 4.7 DIZAJN: arhitekture, interfejsa, nivoa komponenata... 4.8 PROCESI 4.9 4.9 RAUNARSKA PODR PODRKA SI (CASE) (CASE) 4.10 OBEZBEENJE KVALITETA SOFTVERA/ SOFTVERA/ MENAD MENADMENT KONFIGURACIJOM SOFTVERA - AUDIT 4.11 TESTIRANJA SOFTVERA: tehnike, strategije... 4.12 REIN REINENJERING
2/59

Softverski inenjering
XVIII i XIX XIX nedelja, nedelja, 2006/07. Tehniki fakultet aak
5/11/2007

LITERATURA

Slika 4.3: Uvodne stranice predavnja (3 i 4/59) na temu Softverski i nenjering sadrajno kroz 12 aspekata IT, [4.8]

176 4 Softverski Inenjering 4.4.3 Primer predmeta Softversko inenjerstvo kroz 12 aspekata IT

. Mici

Obrazovni cilj: Razvoj softverskih komponenti, dizajn i njihova standardizacija, implementacija, verifikacija i vrednovanje. Ishodi (steena znanja) studentu omoguavaju: 1) uvoenje u SI, terminologiju SI, standardizaciju, znaaj i karakteristike SI; 2) planiranje SI, upoznavanje tehnika modeliranja, metodologije, zahteva/specifikacija SI; 3) razumevanje paradigme programiranja, modeliranje sistema uz UML; 4) upoznavanje sa razvojnim paradigmama (objektno orijentisani principi, modeli i koncepati razvoja), kao i razvojnim elemenata; ivtni ciklus razvoja, dokumentovanje sistema, menadmnet projektom; 5) korienje CASE tehnologija, alata i okruenja globalnog koncepta kao platforme razvoja; 6) prepoznavanje uloge liderstva, kadrova i drugih elemenata najboljeg modela SI; 7) prepoznavanje trendova softverskog reinenjeringa, E-inenjeringa i evolucije; 8) definisanje procesa i procesnih modula softvera; 9) izdvajanje resursa SI, softverske opreme, planiranje, korienje; 10) dizajn arhitekture, standardizacija koncepta SI, obezbeenje kvaliteta, konfiguracioni menadment; 11) sagledavanje memorijskih aspekata, testiranje, verifikacija, validacija, inoviranje znanja SI; 12) implementiranje, klasifikovanje i vrednovanje rezultata SI.

4.5 Razvoj Web aplikacija, WBL-softvera i pratea dokumentacija

4.5.1 Razvojni model sistema kroz IT modeliranje uenja na daljinu (UND) U daljoj razradi sledi primer razvojnog modela sistema kroz svih 12 aspekata, a u ovom delu: Razvojni model uenja na daljinu kroz 12 segmenata IT, tabela 4.5. Tabela 4.5: Razvojni model sistema za uenje na daljinu - kroz IT
Red. broj

Segment IT
Osnove IT Skupovi znakova i kod Jezici u ITza razvoj Softver i dokumentacija ISO Internet ! IT za rad u mrei Raunarska grafika Mikroprocesori Interfejsi Ureaji za memoris. Primene IT

3D
5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 5.10 5.11 5.12

Modeliranje uenja na daljinu

Model izvrsnosti

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Terminoloko-pojmovna tumaenja Liderstvo Organizacija sistema na primeru UND Organizacija Jezici za razvoj dinamikog Web-a Obrazovanje Razvoj modela, softvera i sistema za Razvoj proizvoda uenje nadaljinu - UND i sistema Trite i Web tehnologije za potrebe sistema UND, standardi na primeru predm Razvoj Web aplikacija Komunikacije u funkciji sistema UND Partneri Inovacije modela i softvera ka sistemu Inovacije UND Nastavni proces u sistemu UND Resursi Interneta u funkciji sistema uenja Web linkovi u konfiguraciji sistema Upravljanje znanjem u sistemu UND Rezultati primene modela, softvera i sistema (na primerima UND...) Makro procesi Resursi Meupovezanos t Znanje Rezultati i performanse

Terminali IT i periferali 5.9

4.x Primer druge dimenzije koncepta i modela 12 x n 4.5.2 Primer predmeta Razvoj Web aplikacija kroz 12 aspekata IT

177

Obrazovni cilj: Web tehnologije koje se koriste za razvoj poslovnih Web aplikacija, uz podrku tekuih standarda. Ishodi (steena znanja) studentu omoguuju da rezultativno: 1) poznaje terminologiju, potrebe standardizacije i nivoe odgovornosti za Web publikacije; 2) planira razvoj Web aplikacije, razume naine zatite i objanjava potrebnu organizaciju rada; 3) poznaje tehnologije i samostalno kreira Web stranice; 4) razvija Web softver i prateu dokumentaciju sistema; 5) prepoznaje i uvaava zahteve za izradu Web aplikacija; 6) razume znaaj i prioritete globalnolokalnih korelacija, Internet Intranet; 7) prepoznaje potrebe za obimom grafikih sadraja Web aplikacije; 8) razume osnovne procese pri razvoju Web aplikacija; 9) ukljuuje sve resurse za kvalitetan razvoj Web aplikacije; 10) veto konfigure Web aplikaciju; 11) prepoznaje dimenziju vremena za auriranje i arhiviranje Web materijala; 12) analizira rezultate postavljene (implementirane) Web aplikacije.

4.6 Permanentno obrazovanje za razvoj softvera i dokumentacija sistema

4.6.1 Razvojni model mrenih aspekata Sledi primer modeliranja sistema kroz svih 12 aspekata, a u ovom delu: Razvojni model mrenog aspekta modeliranja sistema kroz 12 segmenata IT, tabela 4.6. Tabela 4.6: Razvojni model mrenog aspekta razvoja softvera i sistema kroz IT
Red. broj

Segment IT
Osnove IT

3D
6.1

Mreni aspekti modeliranja i sistema

Terminoloko - pojmovna tumaenja Organizacija sadraja sistema u mrenom okruenju Programski jezici u funkciji integracije sistema Koncept predavanja kroz 12 aspekata integrisanosti IT Standardizacija mrenih komunikacija, modela i sistema Mesto raunarskih mrea u drutvu znanja Nove mogunosti primene sistema u LAN-u Nastavni proces sa aspekta razvoja softvera i dokumentacije sistema Deljenje resursa u mrenom okruenju

Model izvrsnosti
Liderstvo Organizacija Obrazovanje Razvoj proizvoda i sistema Trite i standardizacija Partneri Inovacije Makro procesi

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Skupovi znakova i kod 6.2 Jezici u ITza razvoj Softver i dokumentacija ISO Internet IT za rad u mrei ! Raunarska grafika Mikroprocesorski sistemi Terminali IT i periferali Interfejsi Ureaji za memorisanje Primene IT 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9 6.10 6.11 6.12

Resursi Meupovezanos Komunikaciona oprema integrisanih sistema t Mesto LAN mrea u inteligentnim Znanje sistemima (za upravljanje znanjem) Rezultati i Primena softvera i sistema u lokalnoj mrei performanse

4.6.2 Koncept predavanja za oblast 35.080 kroz 12 aspekata IT Uvodni koncept u razvoj softvera i dokumentacija sistema u sklopu predmeta Informacione tehnologije, ali i Informaciono-komunikacione tehnologije ICT 1, sadrajno je predstavljen sa 12 aspekata meorisanja, slika 4.4.

178 4 Softverski Inenjering

. Mici

IT

IV RAZVOJ SOFTVERA I
DOKUMENTACIJA

Sadr Sadraj
4.1 UVOD U PROJEKTOVANJE SISTEMA I RAZVOJ SOFTVERA 4.2 STUDIJE I ANALIZE ANALIZE 4.3 PROJEKTOVANJE SISTEMA 4.4 4.4 RAZVOJ RAZVOJ SOFTVERA U SISTEMU KVALITETA 4.5 IMPLEMENTACIJA SISTEMA 4.6 DOKUMENTACIJA SISTEMA 4.7 PROJEKTOVANJE SISTEMA NA JEDNOM PRIMERU 4.8 OD CILJEV A POSLOVANJA DO POSLOVNIH CILJEV A CILJEVA CILJEVA PRI PROJEKTOVANJU SISTEMA 4.9 4.9 RESURSI I ALATI SISTEMA 4.10 Konfigurisanje i provere sistema - AUDIT 4.11 UPRAVLJANJE ZNANJEM 4.12 PRIMENE SISTEMA, EKSPLOATACIJA, ODR ODRAVANJE... LITERATURA

SISTEMA

17. nedelja 2006/07. . Mici

8/6/2007 Tehniki fakultet aak 3/60

Slika 4.4: Uvodne stranice predavnja (3 i 4/60) na temu Razvoj softvera i dokumentacija sistema sadrajno kroz 12 aspekata IT, [4.8]

4.7 On-line noviteti uz razvoj novog modela za izuavanje IT u sistemu visokog obrazovanja i druge primere
4.7.1 Razvojni model On-line noviteta i pravaca daljeg razvoja Sledi primer razvoja novog modela sistema kroz svih 12 aspekata, a u ovom sluaju je to: Razvojni model koncepta integrisanih IT i razvoja sistema kroz 12 segmenata IT, tabela 4.7. Tabela 4.7: Razvojni model koncepta integrisanih IT i razvoja sistema kroz IT
Red. broj

Segment IT
Osnove IT

3D
7.1

Pravci daljeg razvoja modela, sistema, softvera i noviteti

Uvod u dalji razvoj modela i softvera Organizacija baza znanja i karakteristike sistema (primer ES) Primer alata za razvoj ekspertnih sistema Razvojni model izuavanja IT i sistema Aspekt standardizacije poev od terminologije sistema (Ekspertni) sistemi i partnerstvo
On-line noviteti i pravci daljeg razvoja softvera i dokumentacije sistema

Model izvrsnosti
Liderstvo Organizacija i strategija Obrazovanje kadrova Razvoj proizvoda i sistema Trite i standardi Partneri Inovacije Makro procesi Resursi Meupovezanos t Inoviranje znanja Rezultati i performanse

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Skupovi znakova i kod 7.2 Jezici u ITza razvoj Softver i dokumentacija ISO Internet IT za rad u mrei Raunarska grafika ! Mikroprocesorski sistemi 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8

(Ekspertni) sistemi u nastavnom procesu Resursi za razvoj i primenu ES, modela Terminali IT i periferali 7.9 i sistema Model izuavanja IT (videti III deo Interfejsi 7.10 taka 4.7) Baze znanja u funkciji odravanja Ureaji za 7.11 memorisanje tehnikih sistema Primer sistema (ES) za dijagnostiku Primene IT 7.12 neispravnosti tehnikih sistema

4.x Primer druge dimenzije koncepta i modela 12 x n 4.7.2 Model izuavanja IT na novim informatikim usmerenima uz bolonjske principe

179

Model izuavanja IT na novim informatikim usmerenjima smera Tehnika i informatika na Tehnikom fakultetu... kao Izvod iz Elaborata... predstavljen je delom sajta www.tfc.kg.ac.yu/publikacije/IT/04/Development & Resources /index.htm, UDC: 371:004 (075.8): - na primerima kroz 12 segmenata IT, a neki od delova koncepta na 6.84 MB, 04 IT_01 Uvod u model izuavanja IT na akademskom nivou, 04 IT_02 Organizacija podataka, multimediji, zatita 04 IT_03 Primeri programskih jezika u IT - izvod iz modela izuavanja IT Primeri tekueg segmenta 04 IT_05 Izvod iz modela izuavanja IT na novim informatikim usmerenjima smera Tehnika i informatika na primerima POS-a, 04 IT_06 Konfiguraciono-hardverske komponente 04 IT_07 Primeri raunarske grafike - izvod iz modela izuavanja IT, 04 IT_09 Izborni predmeti 04 IT_10 Obavezni predmeti u vie oblasti IT - izvod iz modela izuavanja IT, 3 str 04 IT_11 Primeri inteligentnih sistema i drugih srodnih izbornih predmeta, 04 IT_12 Primene IT - izvod iz modela izuavanja IT na novim informatikim usmerenjima smera Tehnika i informatika, 4.7.3 On-line noviteti JTC 1 SC 7 Karakteristian primer za On-line novosti JTC 1 potkomiteta u ovoj oblasti je ISO/IEC JTC 1/ SC 7,sa brojnim linkovima i raspoloivim informacijama na sajtu. Sledi odgovarajui izvod, prikaz sajta uz pratee informacije za JTC 1/ SC 7, slika 4.5. 2 str 3 str 1 str 04 IT_08 Predmeti IT u obrazovnim procesima - izvod iz modela izuavanja IT, 3 str 2 str 3 str 43 str 1 str

This is the official website of ISO/IEC JTC1/SC7, the ISO committee responsible to develop ISO standards in the area of Software and Systems Engineering. This site provides general information on the organisation of JTC 1/SC7, its activities and members. The What's New section is used to inform readers of the latest updates to this site. The Planning section provides direct access to all SC7 planning documentation and reports. The Meetings section has information on the meeting schedule of SC7 and its Working
Group as well as access to resolutions from past SC7 plenary meetings.

Published standards are listed in the Standards section, while work in progress is listed in the Project section. Ballots in progress are listed in the Ballots section.
All documents are directly accessible through the Document section. The Publication page list selected publications on or referring to JTC 1/SC7 standards

This site is also used to distribute draft standards to member bodies who participate in the SC7 program of work. Documents published on this web site are viewable using Acrobat Reader Several SC7 documents are in the public domain. Draft standards and International
Standards on the other hand are not. They can only be accessed with a password. This password is available through each country's national standardization body.

Slika 4.5: On-line novosti sa prikazom sajta http://www.jtc1-sc7.org/, [4.7.1]

180 4 Softverski Inenjering

CATEGORIES (What's This?) Commercial Categories

. Mici http://dir.yahoo.com/Computers_and_Internet/Software/

Business to Business@ Shopping and Services@

Additional Categories

Abandonware (9) Amateur Radio@ Archives (26) Books@ CAD@ Children (9) Communications and Networking@ Databases (87) (117) Desktop Customization (387) Desktop Publishing@ Device Drivers (26) Easter Eggs (5) Education@ Employment (73) Emulation (20) Freeware (99) Games@ Graphics (16) History (15) Information Technology@ Institutes (2) Internet (971) Journals (5) Licensing (5) Multimedia (15)

Natural Language Processing (4) Office Suites (4) Open Source (106) Operating Systems (1250) Personal Digital Assistant (PDA)@ Platforms (10) Product Information and Reviews Professional Organizations@ Programming and Development@ Scientific (70) Screen Savers@ Security and Encryption@ Shareware (132) Software Piracy@ Sports@ Spreadsheets (6) System Utilities (30) Text Editors (32) Translation (13) Video (30) Virtual Reality@ Web Directories (5) Weblog Software@ World Wide Web@

Slika 4.6: Kategorizacija softvera na Internetu

4.8 Razvoj softverskih sistema podranih generacijama procesorskih sistema U daljoj razradi koncepta je predstavljen razvoj E-materijala za softverski inenjering i dokumentaciju sistema IT predavanja za IV segment, na putu ka Euenju. Videti II i III deo ovog poglavlja, taka 4.8.
Ove sadraje upotpunjuju: 1- JUS ISO standardi (najnoviji 200?) http://www.iso.ch/iso/en/CatalogueListPage.CatalogueList?ICS1=35&ICS2=160&ICS3= 2- prilozi: audio podrka, pitanja odgovori... 3- proizvoai...

4.x Primer druge dimenzije koncepta i modela 12 x n 4- Users Manual, Pentium Processor, ... 5- brojni sajtovi, Web referecne... 6- materijali na Intranetu i [8], 7- noviteti ? 8- nastavni procesi (na predavanima i vebama...) 9- specifini resursi profesije (inenjer ili profesor?), 10- osnovne ploe sa svojim procesorima... 11- ispitna pitanja... 12- u praksi vas eka i rad sa hardverom...

181

IT resursi u strukturi poslova IS-a i procesa

inteligentne mree

Netware
IV

Software Lifeware Orgware

pametna odeca 2012. Hlearning 2022.

Silicijum Si - cip

Hardware
- poceci 2000. - kao sredstvo lecenja 2020.

Nanotehnologija

Ugljenikove nanocevi: ugljen. cipovi - 2011.

35 / 60

Slika 4.7: Resursi IT u funkciji informacionog sistema 4.8.1 Razvojni model obrazovnog procesa kroz IT Primer razvoja novog softverskog sistema sistema kroz svih 12 aspekata odnosi se na: Razvojni model obrazovnog procesa kroz 12 segmenata IT, tabela 4.8. Tabela 4.8: Razvojni model obrazovnog procesa sistema kroz 12 segmenata IT
Red. broj

Segment IT
Osnove IT

3D
8.1

Vaspitno - obrazovni proces

Model izvrsnosti
Liderstvo Organizacija i strategija Obrazovanje Razvoj proizvoda i sistema Trite i standar. Partneri Inovacije Makro procesi Resursi Meupovezanos t Procesi uenja i znanje Rezultati i performanse

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Sistemski (nastavni) proces kao element EFQM modela Organizacija nastavnog sadraja Skupovi znakova i kod 8.2 specijalistike nastave primer sistema Jezici u ITza razvoj 8.3 Metodika specijalistike nastave Razvoj i dokumentovanje sistema Softver i 8.4 dokumentacija specijalistikog obrazovanja ISO Internet 8.5 Standardi i didaktika e-obrazovanja Mree i komunikacije u nastavnom IT za rad u mrei 8.6 procesu Inovacije planova specijalistike Raunarska grafika 8.7 nastave Mikroproces sistemi ! 8.8 Struktura sistema nastavnog procesa Terminali IT i periferali 8.9 Resursi vaspitno-obrazovnog procesa Prilozi primera razvojnih E-materijala Interfejsi 8.10 za SI Izvori znanja u sistemu vaspitno Ureaji za 8.11 memorisanje obrazovnih procesa ORS u sistemu vaspitno-obrazovnoih Primene IT 8.12 procesa

4.9 Razvoj resursa i drajvera za periferijske ureaje, terminale IT...

4.9.1 Razvojni model sistema kroz IT modeliranje resursa

Primer razvoja resursa... za potrebe softverskih sistema kroz svih 12 aspekata upotpunjuje: Razvojni model resursa kroz 12 segmenata IT, tabela 4.9.

182 4 Softverski Inenjering Tabela 4.9: Razvojni model resursa sistema kroz 12 segmenata IT
Red. broj

. Mici

Segment IT/ / Model izvrsnosti

Osnove IT/ Liderstvo Organizacija skupova znakova, kodiranje, multimediji, zatita Jezici u IT/ obrazovanje Razvoj softvera i dokumentacija ISO Internet/ trite i standardi IT za rad u mrei (LAN, MAN, WAN) Raunarska grafika/ inovacije Mikroprocesorski sistemi/_ Periferijska oprema i terminali IT/ resursi ! ! Interfejsi / meupovezanost Ureaji / memorisanja i arhive Primene IT/ performan. rezultata

3D
9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 9.7 9.8 9.9 9.10 9.11 9.12

Resursi kao preduslov praktine realizacije modela sistema

Terminoloko - pojmovna tumaenja Struktura resursa za razvoj modela i sistema obrazovnog softvera Kadrovski (ljudski) resursi sistema Softverski resursi sistema Aspekt standardizacije sistema Resursi za rad softverskog sistema u mrenom okruenju On-line novosti u oblasti resursa sistema Kljuni resursi u nastavnom procesu Hardverski resursi za razvoj i primenu sistema Korelacije komercijalnih i Open Source Resursi za arhiviranje nastavnog sadraja Zakljuno o rezultatima primene resursa

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

4.9.2 Standardi i obaveze zakonskih uslova rada... Standardima se regulie uticaj tetnosti CRT monitora (elektromagnetno polje, elektrostatiko sa jonizacijom vazduha, X zraenje, ultravioletno...) Zakon o zatiti od jonizujueg zraenja Sl.glasnik RS 24/94 Pravilnik o izvorima jonizujuih zraenja... Sl.glasnik 40 /86 Projektovanje IS-a, radnog mesta i opreme... - normativ za radno mesto od 4m2 - min udaljenost za trostruku dubinu monitora (kod 14 110cm) - indukovane struje u amalgamskim zubnim plombama (od ive i srebra, sa 100 puta veom koncetracijom otrova u krvi od dozvoljene...) - Standardni uslovi rada stolica... 1- Naslon stolice obezbeuje dobar, vrst, udoban oslonac za lea? 2- Da li naslon stolice moe da menja nagib nezavisno od sedita? 3- Da li poloaj i ugao naslona za lea mogu da se podeavaju? 4- Zakrivljenost nagiba naslona za lea moe da se podeava?5Da li sedite ima zaobljenu prednju ivicu? 6- Da li stepen nagiba sedita moe da se podeava? 7- Da li moe visina stolice da se podeava? 8- Da li je raspon podeavanja adekvatan? 9- Da li se stolica moe podeavati lako, bez alata? 10- Da li je povrina sedita adekvatno tapacirana? 11- Da li je stolica na vrstoj osnovici (noge sa pet tokia)? 12- Da li je naslon za noge koji se moe podeavati dostupan ukoliko je potreban? 13- Da li stolica ima naslone za ruke? Mogu li se oni podesiti tako da ne ometaju kretanje stolice i pravilan poloaj tela? 14- Da li je sedite odgovarajue veliine tako da natkolenicama prua odgovarajui oslonac, ali da ne vri pritisak na zadnji deo kolena (poplitealne jame)? - Standardni uslovi rada sto i radne povri 1- Da li postoji adekvatan prostor za svu opremu? 2- Da li je irina stola dovoljna za smetanje monitora i tastature na odgovarajuoj udaljenosti? 3- Da li drai dokumenata mogu originale da dre uspravno? 4- Da li visina svih radnih povrina omoguava zauzimanje pravilnog (ergonomskog) poloaja? 5- Da li postoji prostor za odmor runih zglobova tokom upotrebe tastature (naslon za runi zglob, nasloni za ruke, obloena povrina stola)? 6- Da li su ivice stola zaobljene? 7- Prostor za noge omoguava zauzimanje pravilnog poloaja? 8- Da li je prostor ispod radne povrine slobodan tako da ne postoje smetnje prilikom promene poloaja? 9- Da li se radni prostor moe udobno koristiti kako od strane desnorukih, tako i od strane levorukih korisnika? 10- Da li su svi izvori neophodni za posao (prirunici, tablice referentnih vrednosti, diskovi itd) na dohvat ruku?

4.x Primer druge dimenzije koncepta i modela 12 x n

183

- Da li monitor ima veze sa zdravljem 1. Da li su VDT- CRT ekran i tastatura odvojeni? 2. Da li je centar ekrana 4-5 ina ispod nivoa vaih oiju? 3. Da li je povrina ekrana udaljena od vaeg tela za trostruku dubinu dijagonale - ili najmanje 24 ina ? 4. Moe li ekran da se okree sa jedne na drugu stranu? 5. Da li su susedne kolege najmanje 48 ina udaljene od pozadine, vrha ili bonih strana najblieg monitora? 6. Da li visina ekrana moe da se podeava? 7. Da li udaljenost ekrana od oiju korisnika moe da se menja? 8. Da li su slova na ekranu lako itljiva sa razdaljine od 27 29 ina? 9. Da li je nivo osvetljenosti prostorije odgovarajui i da li su izvori svetlosti dobro pozicionirani? 10. Da li je povrina ekrana podeena da smanji odsjaj, ili je dodata zatita koja smanjuje odsjaj?
http://dir.yahoo.com/Computers_and_Internet/ Hardware/Peripherals/ CATEGORIES
(What's This?) 9 9 9 9 10 11 11 11 11 11 11 12 Keyboards (10) Printers (234) Scanners (116) Mice (28) SCSI@ Removable Storage@ CD-R and CD-RW@ CD-ROM@ DVD-ROM@ Flash Memory@ Hard Disk Drives@ Multifunction Devices (16)
16

Industry Categories
2 2 2 5 9 Business to Business@

Additional Categories
LCD Projectors (5) Speakers (4) Digital Cameras@ Cable Modems (12) Displays and Monitors (141)

Slika 4.8: Kategorizacija softvera kroz IT

4.10 Modeliranje softverskih interfejsa za integrisane sisteme

4.10.1 Razvojni model modeliranje interfejsa kroz IT Sledi primer modeliranja softverskog interfejsa za integrisane softverske sisteme kroz 12 aspekata, ili konkretno: Razvojni model interfejsa i meupovezanosti svih aspekata rada kroz 12 segmenata IT, tabela 4.10. Tabela 4.10: Razvojni model interfejsa i meupovezanosti svih aspekata rada kroz IT
Red. broj

Segment IT/ / Model izvrsnosti

Osnove IT/ Liderstvo Organizacija, kodiranje, multimediji, zatita/ strategija Jezici u IT/ Obrazovanje

3D
10.1

Interfejs i meupovezanost svih aspekata rada sistema kroz IT

1.

Uvod u upravljanje kvalitetom u koli Politika i strategija primene modela i 10.2 2. sistema u nastavi kroz Demingova naela 10.3 Meupovezanost kadrova integris. Sistema 3. Razvoj modela i softvera na primerima 4. Razvoj softvera i dokumentacija 10.4 Operativnih sistema 5. ISO Internet/ trite i standardi 10.5 Standardizacija sistema i Internet 6. IT za rad u mrei (LAN, MAN, WAN)/_ 10.6 Partnerstva sistemskim pristupom 10.7 Inovacije kao stalan proces unapreenja 7. Raunarska grafika/ Inovacije 8. Mikroprocesorski sistemi/ makro 10.8 Realizacija vaspitno obrazovnog procesa 9. Periferijska oprema i terminali IT/_ 10.9 Obezbeenje resursa za sistem 10. Interfejsi / meupovezanost ! 10.10 Model integrisanih IT u sistemima 10.11 Znanje kao podrka sistemu odluivanja 11. Ureaji za memorisanje/ znanje 12. Primene IT/ rezultati i performanse 10.12 Rezultati, reenja, ishodi softvera i sistema

184 4 Softverski Inenjering 4.10.2 Razvoj koncepta na primeru predmeta OS kroz 12 aspekata IT

. Mici

Sledi izvod iz razvijenog i primenjenog koncepta na primeru modeliranja predavanja za predmet Operativni sistemi, OS ka softverski interfejs za integrisanje raunarskog sistema sa poslovnim sistemima, a kroz 12 aspekata, slika 4.9.
IV POGLED NA OS SA ASPEKTA RAZVOJA SISTEMA Sadraj
4.1 OSNOVE

4.1 OSNOVE RAZVOJA I POBOLJ POBOLJANJA SISTEMA

NA PRIMERIMA OPERATIVNIH SISTEMA

ta mora i/ili treba i/ili mogu da sadre korisniki zahtevi za razvoj OS-a?
1. U OS-u sve, ili skoro sve moe biti objekat. 2. Objekti OS-a mogu biti entiteti koji predstavljaju neku od datoteka (data file objekt). 3. U okviru OS-a moe se pokrenuti vie programa. 4. Proizvoa svake verzije OS-a (Apple, Microsoft,...) ima odgovarajua autorska prava. 5. Podrke globalnim komunikacijama od strane OS-a su razli ite. 6. Dobar OS korisniku mora da omogu i povezivanje sa drugim raunarima. 7. Grafi ki korisniki interfejs (GUI) je znaajan objekat savremenih OS-a. 8. OS mora da ima ugraen mehanizam simultanog rada sa vie objekata (procesa). 9. Dodavanje podrke za nove periferne ureaje je takoe bitan zahtev u okviru OS-a 10. OS treba da omogui korisniku standardizovani interfejs. 11. OS mora da vodi rauna o raspodeli resursa meu objektima. 12. OS moe da obezbedi brojne usluge korisnicima.
OS - . Mici, autorizovana predavanja TFC 2006/07. 4/49

RAZVOJA I POBOLJANJA SISTEMA NA PRIMERIMA OPERATIVNIH SISTEMA 4.2 RAZVOJ OS-a NA PRIMERU UNIX-a 4.3 RAZVOJ DOS OPERATIVNOG SISTEMA 4.4 RAZVOJ WINDOWS OPERATIVNOG SISTEMA 4.5 RAZVOJ SISTEMA NETWARE - NEKI PRIMERI 4.6 RAZVOJ SISTEMA NA PRIMERU SUSE LINUXA 4.7 RAZVOJ NA PRIMERU MANDRAKE-MADRIVA LINUXA 4.8 RAZVOJ SISTEMA NA PRIMERU UBUNTU LINUXA 4.9 PRIMER RAZVOJA FEDORA CORE LINUXA 4.10 STANDARDIZACIJA TERMINOLOGIJE RAZVOJA SISTEMA 4.11 PROVERA ZNANJA 4.12 LITERATURA
OS - . Mici TFC 2006/07, Copyright 2007 ICT College 3/49

Slika 4.9: Uvodne stranice predavnja (3 i 4/49) na temu OS kroz IT sadrajno kroz 12 aspekata IT

4.11 Razvoj znanja, menadmenta znanjem u inteligentnim sistemima, uz podrke drajvera ureaja za memorisanje...
4.11.1 Razvojno modeliranje upravljanja znanjem Adekvatan primer razvoja znanja, menadmenta znanjem u integrisanim sistemima takoe je razraen kroz 12 aspekata: Razvojni model upravljanja znanjem kroz 12 segmenata IT, tabela 4.11. Tabela 4.11: Razvojni model upravljanja znanjem kroz 12 segmenata IT
Red. broj

Segment IT
Osnove IT

3D

Modeliranje upravljanja znanjem

Organizacija, podela i definisanje ciljeva znanja u jednom sistemu Model softvera za samoobuku Modeli kreiranja - stvaranja znanja, softvera i sistema Aspekt prenosa znanja Mesto i uloga raunarskih mrea u prenoenju i upravljanju znanjem Obrazovni softvr - ORS kao savremen model upravljanja znanjem Proces upravljanja znanjem Kljuni resursi i obrazovnog softvera Interakcije elemenata modela upravljanja znanjem inegris. Sistema Razvoj znanja za struktuiranje ES-a Zakljuno o rezultatima primene znanja i sistema

Model izvrsnosti
Liderstvo Organizacija i strategija Obrazovanje Razvoj proizvoda i sistema Trite i standar. Partneri Inovacije Makro procesi Resursi Meupovezanos t Znanje Rezultati i performanse

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

11.1 Terminoloko - pojmovna tumaenja

Skupovi znakova i kod 11.2 Jezici u ITza razvoj Softver i dokumentacija ISO Internet IT za rad u mrei Raunarska grafika Mikroprocesori Interfejsi Ureaji za memo. ! Primene IT 11.3 11.4 11.5 11.6 11.7 11.8 11.10 11.11 11.12

Terminali IT i periferali 11.9

4.x Primer druge dimenzije koncepta i modela 12 x n 4.11.2 Uvod u razvoj znanja za struktuiranje ekspertnog sistema

185

Nakon etiri zadnje decenije XX veka od poetka razvoja, oblici vetake inteligencije 4 (ES ) terminoloki su jasno definisani meunarodnim ISO standardima, [12.4], kao i ISO/ IEC 2382-28:1995, ISO/IEC 2382-29:1999, ISO/IEC 2382-31:1997, ISO/IEC 2382-34:1999. ta je to ES, a ta je znanje? ! ES (Expert System): raunarski sistem (computer system) koji omoguuje ekspertno reavanje problema u datoj oblasti ili primenljivih podruja pomou zakljuaka (inferences) izvedenih iz baze znanja (knowledge base) razvijane pomou ljudskih Proces Sistem ekspertiza, 01.06.19 - ISO/IEC 2382-1. predstavljabaze ! znanje (knowledge): kolekcija nja zanja znanja (zbir) injenica, dogaaja, ubeenja i pravila EKSPERTNI koja su organizovana za sistematsku upo# $ SISTEMI U trebu (28.01.03). OBLASTI " Mesto i znaaj ES-a moe se ra% ... XY ... zmatrati sa vie aspekata: kvaliteta, vremeProces Organina, prostora, znanja, primenljivosti itd. Brojni rezonovanja i zacioni reavanja raunarski softveri (CA*, [129.4]) prethodnica resursi problema su razliitih koncepata primene elemenata ES-a u svim oblastima rada i stvaralatva5. Slika 4.10: Sinteza uticajnih faktora na ES Kao i u optem sluaju, tako i u ovoj pomou Iikava dijagrama oblasti razvoja, polaz su resursi kojima se predstavlja znanje u bazu znanja sa ciljem automatizovanog reavanja razliitih zadataka i problema. Takva opta, globalna struktura jednog ES-a, iji su sastavni elementi standardizovani u periodu 1995-1999, prikazana je na slici 4.10. Put ka ekspertnom sistemu pojednostavljuje se prethodnim koracima na primerima razvoja drugih softvera, na primer ORS-a. 4.11.3 Primer softvera za samoobuku Strukturnom dekompozicijom moete doi do nivoa detalja koji Vam je potreban. Posebno su naznaeni dokumenti (procedure i zapisi) koji bi trebalo da postoje u sistemu kvaliteta. Takoe, pretraivanje bilo kog pojma u ovom programu je veoma jednostavno, to korisnicima znaajno olakava rad. Kljune karakteristike softverskog alata Samoobuka za standarde kvaliteta, v2.1: On-line pomo za razumevanje i implementaciju standarda; grafika prezentacija zahteva navedenih standarda; pretraivanje fraza i pojmova koji se nalaze u standardima, kao i poreenje zahteva iz standarda ISO 9001:2000 i ISO 14000; podesan za sve nivoe obrazovanje; omoguava uitavanje i kreiranje novih tema - razvojni alat;

. Mici: EKSPERTNI SISTEMI I VETAKA INTELIGENCIJA, Nastavni program, Tehniki fakultet aak, Univerzitet u Kragujevcu, 2000. . Mici: EXPERT SISTEMS IN EDUCATION, 5th Balkan Conference on Operational Research, Faculty of Electrical Engineering, University of Banja Luka, 22-25. maj 2000.
5

186 4 Softverski Inenjering

. Mici

4.12 Menadment rezultatima razvoja, dokumentacijom...

4.12.1 Razvojni model na primerima rezultata primena IT Novi primer razrauje temu razvoja znanja, menadmenta znanjem u integrisanim sistemima kroz 12 aspekata: Razvojni model rezultata razvoja modela i primene softverskog sistema kroz 12 segmenata IT, tabela 4.12. Tabela 4.12: Razvojni model rezultata razvoja modela i primene sistema kroz IT
Red. broj

Segment IT
Osnove IT Skupovi znakova i kod Jezici u ITza razvoj Softver i dokumentacija ISO Internet IT za rad u mrei Raunarska grafika Mikroprocesori

3D 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 12.6 12.7 12.8

Rezultati razvoja modela i primene softverskih sistema

Uvod u terminologiju primene sistema u nastavi Uticaj strukture nastavnog sadraja na rezultate Alati i tehnike za ocenu rezultata sist. Otvorenost razvojnih istraivanja, modela i softvera Rezultati primene modela, softvera i sistema UND Primene sistema u lokalnoj mrei Rezultati doprinosa i novih reenja Primer razvijenog modela OPISys platforme Rezultati primene resursa sistema

Model izvrsnosti
Liderstvo Organizacija i strategija Obrazovanje Razvoj proizvoda i sistema Trite i standardi Partneri Inovacije Makro procesi Resursi Meupovezanos t Znanje Performanse rezultata

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Terminali IT i periferali 12.9 Interfejsi Ureaji za memoris. Primene IT !

12.10 Interfejs dizajn sistema 12.11 Literatura Zakljuna razmatranja ukupnih 12.12 rezultata primene modela i softverskog sistema

4.12.2 Primer faznog koncepta razvoja i razvojnog modela OPISys platforme Drugi adekvatan primer, OPISys je informacioni sistem koji se "kroji po meri" i koji moe podrati poslovanje kako u proizvodnim organizacijama (farmaceutska industrija, industrija hrane i pia, mainska, industrija graevinskog materijala, gumarska industrija, industrija nametaja,...), tako i u uslunim organizacijama (bankama, osiguravajuim drutvima, zdravstvenim ustanovama, dravnoj upravi, lokalnoj samoupravi, javnim preduzeima). OPISys .Net EDM6 je inovativni sistem za upravljanje dokumentacijom u preduzeu. Osim modula za dokumentaciju, EDM prua mogunost efikasnog i potpunog upravljanja svim oblicima komunikacije, to podrazumeva On-line pregled interne i eksterne pote, poziva, obaveza, dokumenata... a sastoji se iz sedam modula: upravljanje adresarom organizacije (podacima o poslovnim partnerima i zaposlenima), upravljanje dokumentacijom (elektronskom i papirnom), upravljanje internim porukama (brzi i sveobuhvatni sistem interne komunikacije), upravljanje pozivima (sistematski pristup upravljanju telefonskim pozivima, faksovima, posetama, itd.),
6

CIMCollege.co.yu> Proizvodi i usluge> Softverski proizvodi> OPISys .Net EDM

http://www.cimcollege.co.yu/softver/opiedmnet.htm

4.x Primer druge dimenzije koncepta i modela 12 x n

upravljanje ulazno/izlaznom potom (knjiga fizike pote), upravljanje zadacima (dnevnim obavezama), upravljanje ek listama (sekvencijalnim procesima).

187

www.inovacija.org ICT

Slika 4.11: Koncept faznog projektovanja sistema i softverskih proizvoda

188 4 Softverski Inenjering

. Mici

Kljune karakteristike OPISys platforme za projektovanje i izradu integrisanog informacionog sistema su sledee: 1) obezbeuje menadmentu kompanije: 1.1- "pogled ptice" na sistem kojim upravlja, kao i informacije neophodne za donoenje odluka i upravljanje itavim sistemom, 1.2- pogled na kompaniju iz etiri perspektive: finansijske perspektive, perspektive sposobnosti procesa, perspektive zadovoljstva kupca i perspektive uenja i rasta kompanije, 1.3- potrebne informacije kako za operativno odluivanje tako i za strateko planiranje, 2) stvara uslove za profitabilno poslovanje kompanije kako sada, tako i u budunosti, 3) obezbeuje dinamiki pogled na sve procese koji se odvijaju u organizaciji kroz merenje karakteristika znaajnih za kvalitet u procesima, a takoe obezbeuje i njihovu analizu primenom metoda i alata kvaliteta, 4) dokumentuje procese kroz prirunike o procesima, procedure i radna uputstva, to predstavlja osnovu za certifikaciju prema standardima kvaliteta ISO 9001:2000 i HACCP, 4.1- obezbeuje simulaciju procesa pri redizajniranju i reinenjeringu postojeih procesa ili pri dizajniranju novih, 5) obezbeuje merenje performansi procesa po standardima koji se koriste u svetu, 6) podrava proirivanje sistema na lak i jednostavan nain pri emu zadrava visok nivo integracije, 7) omoguava nadogradnju i inoviranje sistema za e-poslovanje bez izmena u postojeem sistemu, 8) ureuje znaajne procese i procese podrke u kompaniji po SIPOC (Supplier Input Process Output Customer) modelu i stvara uslove za njihovo kontinualno poboljanje i dostizanje nivoa svetske klase, 8.1- olakava svakodnevni posao zaposlenima i smanjuje (vremenom eliminie) mogunost pojave greaka, 10) obezbeuje: 10.1- potpunu integraciju procesa i dokumenata - objekata i resursa (ljudski, finansijski, fiziki, itd.) koji se koriste u procesima, kao i svih podataka u bazama podataka, 10.2- integraciju postojeih informacionih reenja u kompaniji i korienje njihovih baza u novom sistemu, 11) obezbeuje korienje razliitih baza podataka: SQL, Oracle, Progress, Informix itd, 12) omoguava strunjacima da sami definiu karakteristike kritine za kvalitet, njihovu akviziciju i analizu, kao i korekciju istih na osnovu dobijenih analiza. 4.12.3 Rezultati razvojnog koncepta Primeri daljih primena razraenog IV segmenta i razvojnog koncepta vode preko II i III dela tekueg poglavlja (slika 4.1): - (4.1) Web koncept, - (4.3) primeri smernica, - (4.7) razvojni model kroz 12 aspekata IT, - (4.8) razvojni koncept E-materijala za softverski inenjering, - (4.9) zakljuno o rezultatima analize relevantnih resursa, kao i - (3.11) o trendu standardizacije 35.080 i potrebnom inoviranju znanja, uz menadment znanjem.

4.x Primer druge dimenzije koncepta i modela 12 x n

189

II deo: PRIMERI DRUGE DIMENZIJE KONCEPTA I MODELA 12 x n

4.1 Ciljevi, planske aktivnosti, oekivani rezultati na projektu obrazovne platforme (IKT) za izvrsnost Srbije sa aspekta razvoja, studija, analiza...
4.1.1 Ciljevi Utvren presek stanja, potreba i trendova IKT u integrisanim sistemima obrazovanja Srbije (IT u ISO Srbije i stepen zaostajanja za prosekom zemalja EU), - legalizovan SOFTVER, uz razvoj sopstvenih integrisanih proizvoda i sistema, - uraena dokumentaciona projektna osnova po okruzima (i optinama) Srbije, - ravnomeran razvoj (skraenje zaostajanja za EU) po okruzima Srbije. 4.1.2 Planske aktivnosti Terenska istraivanja, intervjui i ankete, primena metodologije, analize zastupljenosti i trendova IKT, sko i izrada priloga za sajt, u kolama: 1 nekih optina Grada Beograda, tokom 2008. godine (osnovne kole u prvoj fazi, a srednje kole se planiraju za drugu fazu projekta): Vraar, Rakovica, ukarica, Vodovac, Barajevo, Lazarevac, Zemun, Novi Beograd, 2 u 14 optina kolske uprave Valjevo, na podrujima 100 kola, kao i u optinskoj upravi: Kolubarskog okruga (u 6 optina, oko 16.000 uenika u 27 osnovnih kola na 158 lokacija i preko 7.000 uenika u 12 srednjih kola) Valjevo, Lajkovac, Ljig, Mionica, Oseina i Ub, Mavanskog okruga (u 8 optina, preko 29.000 uenika u 45 osnovnih kola na 205 lokacija i preko 12.000 uenika u 21 srednjoj koli) Bogati, Vladimirovci, Koceljeva, Krupanj, Loznica, Ljubovija, Mali Zvornik i abac. 3 kolske uprave Poarevac i u optinskoj upravi: Branievskog okruga (prva faza projekta, tokom 2008. godine u 8 optina, preko 18.000 uenika u osnovnim kolama na 175 lokacija i preko 5.700 uenika u 11 srednjih kola): Veliko Gradite, Golubac, abari, agubica, Kuevo, Malo Crnue, Petrovac, Poarevac, Podunavskog okruga (optina Smederevska palanka u prvoj fazi) 4 Grada Kragujevca i ostalim optinama kolske uprave umadijskog okruga Kragujevac (u Gradu Kragujevcu sa pet optina i ostalih est optina, sa preko 28.000 uenika osnovnih kola na 169 lokacija i preko 14.000 uenika u 14 srednjih kola): Aranelovac, Batoina Kni, Kragujevac-grad, Lapovo, Raa, Topola, 5 Pomoravskog okruga Jagodina (u 6 optina, oko 20.500 uenika osnovnih kola na oko 170 lokacija i preko 8.000 uenika u 16 srednjih kola): Despotovac, Jagodina, Parain, Rekovac, Svilajnac, uprija, 6 optine Majdanpek, kolska uprava Zajear Borski okrug (prva faza), 7 Zlatiborskog okruga (u est optina, oko 19.500 uenika osnovnih kola na 141 lokaciji i oko 8.000 uenika u 16 srednjih kola): Arilje, Bajna Bata, Kosjeri, Poega, Uice, ajetina, 8 u est optina Rasinskog okruga Kruevac (preko 22.000 uenika osnovnih kola na 205 lokacija i oko 10.000 uenika u 19 srednjih kola): Aleksandrovac, Brus, Varvarin, Kruevac, Trstenik, ievac, 9 optine: Novi Pazar, Tutin i Sjenica, 10 Optine Ivanjica i Gornji Milanovac, 11 u optinama kolske uprave aak: aak i Luani. 12 optine Aleksinac Niki okrug 13 Banata, kao i izrada priloga za sajt 2009. godine

190 4 Softverski Inenjering

. Mici

Junobanatski okrug (Alibunar, Bela Crkva, Vrac, Kovaica, Kovin, Opovo, Panevo, Plandite) Severnobanatski okrug (Ada, Kanjia, Kikinda, Novi Kneevac, Senta, oka) Srednjebanatski okrug (itite, Zrenjanin, Nova Crkva, Novi Beej, Seanj) 14 optine Leposavi (Leak i Soanica) 15 tri optine Prijeponje, Priboj i Nova Varo 16 u ostalih devet optina Grada Beograda, tokom 2009. godine: Grocka, Zvezdara, Mladenovac, Obrenovac, Palilula, Savski venac, Sopot, Stari grad i Surin, 17 u ostalim kolama kolske uprave Poarevac i u optinskoj upravi 2009. godine: - Podunavski okrug, ostale dve optine u drugoj fazi projekta (u preostalim optinama, Smederevo i Velika Plana), 18 u optinama kolske uprave Zajear (druga faza), Zajearski okrug: Boljevac, Zajear, Knjaevac, Sokobanja Borski okrug: Bor, Kladovo, Negotin, 19 u optinama kolske uprave Kraljevo druga faza: Kraljevo, V. Banja i Raka, 20 u optinama kolske uprave Ni druga faza, kao i izrada priloga za sajt 2009. godine Niavski okrug (Gadin Han, Doljevac, Meroina, Ni grad sa svojih pet optina, Raanj, Svrljig) Topliki okrug (Blace, itoraa, Kurumlija, Prokuplje) Pirotski okrug (Babunica, Bela Palanka, Bimitrovgrad, Pirot) 21 u optinama kolske uprave Leskovac druga faza, kao i izrada priloga za sajt 2009. Jablaniki okrug (Bojnik, Vlasotince, Lebane, Leskovac, Medvea, Crna Trava) Pinjski okrug (Bosilegrad, Bujanovac, Vladiin Han, Vranje, Preevo, Surdulica, Trgovite) 22 u optinama kolske uprave Sombor druga faza, kao i izrada priloga za sajt 2009. Severnobaki okrug (Baka Topola, Mali Io, Subotica) Zapadnobaki okrug (Apatin, Kula, Odaci, Sombor) 23 u optinama kolske uprave Novi Sad druga faza, kao i izrada priloga za sajt 2009. Junobaki okrug (Ba, Baka Palanka, Baki Petrovac, Beoin, Beej, avalj, Novi Sad grad, Srbobran, Sremski Karlovci, Temerin, Titel, Vrbas) Sremski okrug (Inija, Irig, Peinci, Ruma, Sremska Mitrovica, Stara Pazova, id) 24 u optinama kolske uprave Ranilug (Kosovsko-Pomoravski okrug) II faza, izrada priloga za sajt 2009. godine, 25 u optinama kolske uprave Kosovska Mitrovica (Peki, Kosovski, Prizrenski, Mitrovaki okrug) druga faza, izrada priloga za sajt 2009. godine. 4.1.3 Oekivani rezultati Studija i analize preseka stanja, trendova i potreba IKT u kolama optine: 1Vraar, Rakovica, ukarica, Vodovac, Barajevo, Lazarevac, Zemun, Novi Beograd, 2Mavanskog i Kolubarskog okruga, 3- Branievskog okruga, Smederecska Palanka Podunavski okrug, 4- umadijskog okruga, 5- Pomoravskog okruga, 6- u kolama Borskog okruga na primeru O u Donjem Milanovcu, optine Majdanpek, 7- po optinama Zlatiborskog okruga, 8- po optinama Rasinskog okruga: Aleksandrovac, Trstenik kroz primere unapreenja IKT i podrke u O, optine Brus, 9- Novi Pazar, Tutin i Sjenica, 10optine Ivanjica i Gonji Milanovac Moraviki okrug, 11- optine aak i Liani (model na primerima Mainsko-saobraajne kole), 12- optine Aleksinac Niki okrug, 13- u optinama Banata (Juno-srednje-severnobanatski okruzi, na primerima O u optini Panevo - veza sa rezultatima detaljnijih analiza u drugim takama), 14- optine Leposavi kolska uprava Kosovska Mitrovica, 15- u obrazovnom sistemu optina: Prijepolje, Priboj i

4.x Primer druge dimenzije koncepta i modela 12 x n

191

Nova Varo, kao i studije i analize preseka stanja, trendova i potreba IKT u kolama ostalih kolskih uprava, okruga, optina Srbije: 16 za preostalih devet optina sa podruja Grada Beograda, 17 za preostale dve optine iz Podunavskog okruga, 18 za sve optine Zajearskog i preostale tri optine Borskog okruga, 19 za tri optine Rakog okruga kolska uprava Kraljevo, 20 za brojne optine Niavskog (10), Toplikog (4) i Pirotskog okruga (4), 21 za optine Jablanikog (6) i Pinjskog okruga (7), 22 za optine Severnobakog (3) i Zapadnobakog okruga (4), 23 za optine Junobakog okruga (11), garda Novi Sada i Sremskog okruga (7), 24 za kolsku upravu - Ranilug (Kosovsko-pomoravski okrug), 25 za kolsku upravu - Kosovska Mitrovica (Peki, Kosovski, Prizrenski Mitrovaki okrug).

4.7 Primer razvojnog modela kroz 12 aspekata IT

Najobimniji je primer sedmog podnaslova (.7) Razvoj novog modela za izuavanje IT u sistemu visokog obrazovanja. Ovde je izdvojen nov model izuavanja IT na primerima IT u integrisanom sistemu visokog obrazovanja izvod na oko 50 od ukupno 100-tinu stranica projektnih reenja za inoviranje studijskih programa... Sledi primer petog od 12 poglavlja ovog segmenta (i grupisanje 40 predmeta u 12 standardizovanih aspekata IT) i izvod iz elaborata UDK: 371:004 (075.8): 4.7.1 Modeli neinformatikih predmeta Videti 01/index.html ili link 4.7_01: opti obavezni i grupa tehnikih predmeta 11 predmeta 11 str 4.7.2 Organizacija podataka, multimediji, zatita Videti: 4.7.2 Organizacija podataka, multimediji, zatita (tri predmeta IT) 4.7.3 Programski jezici u IT Videti: Programski jezici u IT (tri predmeta iz oblasti IT) 4.7.4 Razvoj softvera i dokumentacija sistema Primer 4.7.1 - predmet Informacioni sistemi. Vidi taku 4.1, primer 4.1. Primer 4.7.2 - predmet Softversko inenjerstvo. Primer 4.7.3 - predmet Razvoj Web aplikacija. Videti: Razvoj softvera i dokumentacija sistema (tri predmeta iz oblasti IT) 4.7.5 Povezivanje otvorenih sistema Videti: Povezivanje otvorenih sistema (dva predmeta iz oblasti IT) 4.7.6 Konfiguraciono-hardverski segmenti IT Videti: Konfiguraciono-hardverski segmenti IT (dva predmeta iz oblasti IT) 4.7.7 Raunarska grafika Videti: Raunarska grafika (jedan predmet iz oblasti IT) 4.7.8 Predmeti IT u nastavnim procesima Videti: Predmeti IT u nastavnim procesima (tri predmeta iz oblasti IT) 3 str 1 str 2 str 2 str 3 str 3 str 3 str

192 4 Softverski Inenjering 4.7.9 izborni predmeti u vie oblasti IT Videti: Izborni predmeti u vie oblasti IT (tri predmeta iz oblasti IT) 4.7.10 Obavezni predmeti u vie oblasti IT Videti: Obavezni predmeti u vie oblasti IT (tri predmeta iz oblasti IT) 4.7.11 Inteligentni sistemi i drugi srodni izborni predmeti Videti: Inteligentni sistemi i drugi srodni izborni predmeti (dva predmeta IT) 4.7.12 Primene IT Videti: Primene IT (etiri predmeta iz oblasti IT)

. Mici

3 str

3 str

2 str

4 str 40 str

4.8 Koncept razvojnog E-materijala za softverski inenjering i dokumentaciju sistema

(...polazni globalni koncept 2 MB, 69 str ) 01 IT_04 Izvod iz standardizovane terminologije razvoja softvera i dokumentacije 02 IT_04 Multimedijalni sistemi i zatita na primeru programskih jezika 03 IT_04 Permanentno obrazovanje i osposobljavanje kadrova na primerima IT-04 04 Projektni zadatak Za izradu idejnog projekta informacionog sistema na Tehnikom fakultetu aak (333 KB, 26 str) + Primer dokumentacije izvoda iz projektovanja opremljenosti informatikog kabineta jedne osnovne kole... 4.3.1], Word, 339 KB, 9 str 05 IT_04 Razvoj WBL (Web Based Learning) 06 IT_04 Nastavni E-materijali na primerima razvoja softvera i dokumentacije 07 IT_04 Novosti u oblasti razvoja softvera i dokumentacije sistema 08 IT_04 Dokumentacije sistema i smernice za tehniku obradu 09 IT_04 Sadraj IT u oblasti razvoja softvera i dokumentacije sistema 10 IT_04 Linkovi i prilozi na primerima razvoja softvera i dokumentacije sistema 11 IT_04 Menadment znanjem 12 IT_04 Primeri primena informacionih sistema na platformi OPISYS

4.9 Analiza resursa i Web stanja standarda: Ekonomsko-finansijski aspekt

Analiza ISO/IEC stanja standardizacije razvoja softvera uraena je sa ciljem uvida u ekonomsko-finansijske aspekte pribavljanja standarda/ publikacija i druge odgovarajue literature, od prevashodnog znaaja za razvoj softvera i dokumentaciju sistema. Konkreto, avgusta 2007. godine7, potrebno je izdvojiti 15.951 CHF za sve standarde u oblasti razvoja softvera 35.080.

vremenski aspekt se naglaava zbog uporednih godinjih analiza, jer ova suma obuhvata i est novih dokumenata ISO/IEC standarda iz 2007. godine

4.x Primer druge dimenzije koncepta i modela 12 x n

80 70 60 50 40 30 20 10 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 35.040 35.060 35.080 35.100 35.240

193

lika 4.12: Koliko para godinje za inoviranje znanja o softverskom segmentu? (ISO/IEC standard + Amd) To sa vremenskog aspekta znai, da za dalja zakljuivanja treba uzeti u obzir: - 101 ISO/IEC standard, zakljuno sa 31. 12. 2006. godine, - etiri Amd dokumenta iz 2006. godine, - tadanjim ukupno 105 standarda/dokumenata traba dodati est iz 2007. godine, - dakle, ukupno 111 ISO/IEC standardnih dokumenata u ovoj oblasti ima svoju cenu (Cor su besplatne). Proizilazi da po svakom od 111 standarda treba izdvojiti prosean iznos od 143,7 CHF, ili za sve njih skupa ukupno 15.951 CHF. Dakle, na bazi prethodnih analiza, kao i pokazatelja sa slike 4.12 (9,6 godinjih kupovina), u zadnjih est godina prosena godinja izdvajanja za ovu oblast bi bila 143.7 x 9,6 = 1379.52 CHF. Prema istim pokazateljima, prosena izdvajanja na mesenom nivou za novitete standardizacije u ovoj oblasti su 114.96 CHF. Zajedno sa izdvajanjima za novitete u oblasti programskih jezika (174.4 + 114.96) potrebe su znatnije, oko 290 CHF. Ukljuivanjem potrebe za znanjem i iz podoblasti organizacije podataka, multimedija, zatite i bar-kodiranja (426 CHF), izdvajanja su jo vea, 716 CHF meseno, ukljuujui samo potrebe za standardizovanim znanjem u navedena tri od ukupno 12 segmenata IT!

4.11 Standardizacija softverskog segmenta IT

injenino stanje standardizacije ove oblasti IT je predstavljeno na slici 4.13.
25 20 15 10 5 0
83 85 84 86 87 89 88 90 91 93 92 94 96 95 97 98 99 20 00 1 2 3 4 73 -82 5 20 06

Standardi Amd Cor

35.080

Slika 4.13: Analiza standardizacije 35.080 i presek stanja na dan 1.1.2007. (od znaaja za analizu inoviranja znanja iz proteklih 20-30 godina)

194 4 Softverski Inenjering 4.11.1 Trend i noviteti - 35.080

. Mici

Ukupan broj standarda 35.080, zakljuno sa 31.12.2000. godine iznosio je 56, ali se broj standardizovanih dokumenata u ovoj oblasti IT poveao na 107 (od ega 4 Amd i 2Cor, zakljuno sa 01. 01. 2007).
120 100 80 60 40 20 0 2000 1 2 3 4 5 56 60 75 81 85 90 107

35.080 Amd + Cor

6 2006

Slika 4.14: Analiza standardizacije softverskog segmenta IT- 35.080 u zadnjih sedam godina (31.12.2000 - 31. 12. 2006) Dakle, u oblastima softverskog segmenta 35.080, u proseku svake godine 8.5 standardnih dokumenata vie...
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 35.040 35.060 35.080 35.100 35.240

Slika 4.15: Kvalitativni trend standardizacije oblasti IT sa najvie promena meu njima je i softverski inenjering - 35.080 Sa druge strane, analizirajui samo novitete u standardizaciji, dolazimo do zakljuka da je svake godine ovaj trend izraeniji (sa veim koeficijentom trenda - slika 4.15), pa umesto 8,5 standardizovanih dokumenata za ovu oblast IT - sumarno, kvalitativni koeficijent iznosi oko - 10. Zakljuno, u proseku svakog meseca, tokom cele godine, jedan novi standardizovan ISO/IEC dokument u oblasti 35.080 u samom vrhu u poreenju sa svim ostalim oblastima, slika 4.15. Oigledno je da se tokom 2006. godine taj broj novih dokumenata poveao i dostigao sumu od preko 20 (21 na slici 4.13 bez korekcija, 22 na slici 4.15 sa korekcijama)!

4.x Primer druge dimenzije koncepta i modela 12 x n

195

III deo: CD/DVD/Web-PRILOZI IT-04

4.1 CD/DVD/Web prilog: Web koncept IT-04 u integrisanim sistemima Slede datoteke CDpriloga konceptu ovog poglavlja kroz 12 aspekata: - 04/index.html 2 str.

www.tfc.kg.ac.yu/publikacije/IT/04/index.htm

...polazni globalni koncept 11 MB, 2+6 str

.1 Razvoj softvera i koncepta dokumentacije na primerima informacionih sistema, obrazovnog sistema Informacioni sistemi, [4.7.1], .PDF, 317 KB, 1 str .2 E-dokumentacija multimedijalnih sistema, biznis plan JTC 1 SC 07 Biznis plan od 1. 1. 2004. + SC 07 - softvrski inenjering... 4.2.1] E-dokumentacija multimedaijalne prezentacije (Word, 94 KB, 2 str) .3 Programski jezici i pratea dokumentacija Dokumentacija proramskih jezika kroz IT + Primer dokumentacije rada sa Visual BASIC-om, 4.3.1], Smernice za tehniku obradu, ako je alat Word i za sajt... Softversko inenjerstvo, [4.7.1], Word, 2.1 MB, 3 str Word, 74 KB, 4 str .PDF, 298 KB, 1 str

.4 Softverski inenjering, razvoj softverskih modula i dokumentacija sistema Razvoj obrazovnog softvera za potrebe obrazovnih ustanova, po segmentima IT... Izvod iz dokumentacije projekta informatike opremljenosti jedne obrazovne institucije... + Primer dokumentacije izvoda iz projektovanja opremljenosti informatikog kabineta jedne osnovne kole... 4.3.1], (Word, 339 KB, 9 str) Razvoj Unix sistema, [4.4.1] ... ACDSee, 270 KB, 22 str. .5 Razvoj Web aplikacija, WBL-softvera i pratea dokumentacija Razvoj Web aplikacija, 4.7.1], .PDF, 279 KB, 1 str Smernice za izradu dokumentacije Web prezentacije, 4.5.1], (Word, 233 KB, 3 str) .6 Permanentno obrazovanje za razvoj softvera i dokumentacija nastavnih materijala po predmetima iz tekue oblasti... + FMEA projekta, + Osnovi projektovanja IS, + Baze podataka (BP): + Uvod u BP, + Uvod u projektovanje BP, + MS Acces razvoj aplikacija, .7 Razvoj novog modela za izuavanje IT u sistemu visokog obrazovanja Izvod iz Elaborata o inoviranju nastavnih planova i programa na Tehnikom fakultetu u aku... On-line novosti obrazovnog sistema i JTC 1 potkomiteta u softverskom i sistemskom inenjeringu Model izuavanja IT na novim informatikim usmerenjima smera Tehnika i infamortika, Izvod iz Elaborata o inoviranju nastavnih planova i programa HTML, 19 KB, 1 str

196 4 Softverski Inenjering + SC 07 - Software and System Engineering, http://www.jtc1-sc7.org/, [4.7.2]

. Mici

.8 Razvoj softverskih sistema podranih generacijama procesorskih sistema Razvoj E-materijala za softverski inenjering i dokumentaciju sistema IT predavanja, IV segment, E-uenje... HTML, 27 KB, 2 str .9 Razvoj resursa i drajvera za periferijske ureaje, terminale IT... Presek stanja ICT_resursa i potreba obrazovnih ustanova, po segmentima IT... + Stanje opremljenosti i potreba kola u jednoj optini...T9.1... (Word, 50 KB, 1 str) + Konfigurisanje harverskih i softverskih resursa po segmentima IT... T9.2... (Word, 42 KB, 1 str) + Stanje opremljenosti i potreba radnih mesta kola u jednoj optini... T9.3... (Word, 46 KB, 1 str) + Stanje opremljenosti i potreba za umreavanjem kola u jednoj optini... T9.4... (Word, 58 KB, 1 str) Koliko para za aktuelne ISO/IEC standarde 2007.... [4.9.2] .10 Modeliranje softverskih interfejsa za integrisane sisteme Primeri softverskih modela i modula pod razliitim Operativnim sistemima... + Primer OS programi kroz IT 2003, 2004, 2005... OS-softver kroz IT, kontinuiran razvoj i dokumentacija sistema, [4.10.1] .11 Razvoj znanja, menadmenta znanjem i inteligentnim sistemima, uz podrke drajvera ureaja za memorisanje... .12 Menadment rezultatima razvoja, dokumentacijom... OPISys platforma za projektovanje i izradu informacionog sistema (Uvod), [4.12.1] + dokumenta kao objekti OPISys platforme... 4.1.1 Prilog: primer razrade sadraja predmeta Informacioni sistemi Sledi prilog nastavnog sadraja navedenog predmeta: Informacioni sistemi, [4.7.1], .PDF, 317 KB, 1 str

4.2 CD/DVD/Web prilozi: Fizika organizacija ostalih stranica linkova (izvan 04) Relativno je vei broj Web stranica koje su fiziki locirane izvan ovog poglavlja: .8 Razvoj softverskih sistema podranih generacijama procesorskih sistema Razvoj E-materijala za softverski inenjering i dokumentaciju sistema IT predavanja, IV segment, E-uenje... HTML, 27 KB, 2 str .9 Razvoj resursa i drajvera za periferijske ureaje, terminale IT... Presek stanja ICT_resursa i potreba obrazovnih ustanova, po segmentima IT... + Stanje opremljenosti i potreba kola u jednoj optini...T9.1... (Word, 50 KB, 1 str) + Konfigurisanje harverskih i softverskih resursa po segmentima IT... T9.2... (Word, 42 KB, 1 str) + Stanje opremljenosti i potreba radnih mesta kola u jednoj optini... T9.3... (Word, 46 KB, 1 str) + Stanje opremljenosti i potreba za umreavanjem kola u jednoj optini... T9.4...

4.x Primer druge dimenzije koncepta i modela 12 x n (Word, 58 KB, 1 str) .10 Modeliranje softverskih interfejsa za integrisane sisteme Primeri softverskih modela i modula pod razliitim Operativnim sistemima... + Primer OS programi kroz IT 2003, 2004, 2005... OS-softver kroz IT, kontinuiran razvoj i dokumentacija sistema, 4.10.1]

197

4.3 Prilog: Smernice za tehniku obradu rada

Priloena datoteka je tekstualna, data na etiri stranice Smernice za tehniku obradu, ako je alat Word i za sajt... + Primer dokumentacije rada sa Visual BASIC-om, [4.3.1], Word, 74 KB, 4 str

Word, 2.1 MB, 3 str Novi prilog je dat kao primer izvoda iz dokumentacije za Visual Basic, obraen multimedijalnim alatom PowerPoint-om... a u okviru direktorijuma 04...

4.4 Prilog: Razvoj softvera na primerima operativnih sistema Unix

Priloen je pogled na istorijski razvoj Unix sistema kroz 22 datoteke, na 22 stranice A4 formata GIF (ACDSee). Razvoj Unix sistema, [4.4.1] ... ACDSee, 270 KB, 22 str. 4.4.1 Prilog: primer razrade sadraja predmeta Softversko inenjerstvo Sledi prilog nastavnog sadraja navedenog predmeta: Softversko inenjerstvo, [4.7.1], .PDF, 298 KB, 1 str

4.5 CD/DVD/Web prilog: primer razrade sadraja predmeta Razvoj Web

aplikacija

Sledi prilog nastavnog sadraja navedenog predmeta: Razvoj Web aplikacija, [4.7.1],

.PDF, 279 KB, 1 str

4.7 CD/DVD/Web prilozi: Model izuavanja IT na novim informatikim

usmerenjima smera Tehnika i informatika na Tehnikom fakultetu... Izvod iz Elaborata...

Slede CD/DVD/Webprilozi, primeri modela izuavanja IT na novim informatikim usmerenjima smera Tehnika i informatika na Tehnikom fakultetu u aku, index.HTML datoteka, taka 4.7... Do istih je mogue doi i preko index.HTML datoteke iz direktorijuma 04/ Development & Resources /index.html: ... ... ukupno 40 stranica priloga (opisanih u III delu ovog poglavlja).
UDC: 371:004 (075.8) www.tfc.kg.ac.yu/publikacije/IT/04/Development & Resources /index.htm

- na primerima 12 segmenata IT 04 IT_01 Uvod u model izuavanja IT na akademskom nivou,

6.84 MB, 43 str 1 str

+ odeliranje neinformatikih predmeta na informatikim usmerenjima smera Tehnika i informatika, 11 str 04 IT_02 Organizacija podataka, multimediji, zatita - izvod iz modela izuavanja IT 3 str

198 4 Softverski Inenjering

. Mici

+ Novi nastavni planovi na TF osnova za izuavanje IT na informatikim usmerenjima smera Tehnika i informatika, 1 str 04 IT_03 Primeri programskih jezika u IT - izvod iz modela izuavanja IT Primeri tekueg segmenta + Razvoj softvera i dokumentacija sistema na informatikim usmerenjima smera Tehnika i informatika, 3 str 04 IT_05 Izvod iz modela izuavanja IT na novim informatikim usmerenjima smera Tehnika i informatika na primerima POS-a, 2 str 04 IT_06 Konfiguraciono-hardverske komponente - izvod iz modela izuavanja IT 04 IT_07 Primeri raunarske grafike - izvod iz modela izuavanja IT, 2 str 1 str 3 str

04 IT_08 Predmeti IT u obrazovnim procesima - izvod iz modela izuavanja IT, 3 str + odeliranje izvrsnosti obrazovnih procesa na informatikim usmerenjima smera Tehnika i informatika sistema visokog obrazovanja, 2 str 04 IT_09 Izborni predmeti - izvod iz modela izuavanja IT na novim usmerenjima TI 04 IT_11 Primeri inteligentnih sistema i drugih srodnih izbornih predmeta, 3 str 2 str

04 IT_10 Obavezni predmeti u vie oblasti IT - izvod iz modela izuavanja IT, 3 str 04 IT_12 Primene IT - izvod iz modela izuavanja IT na novim informatikim usmerenjima smera Tehnika i informatika, 3 str

4.8 Prilozi primera razvojnih E-materijala za softverski inenjering i dokumentaciju sistema

www.tfc.kg.ac.yu/publikacije/IT/08/E-ucenje/index04.htm 4.8 Razvoj E-materijala za sofzverski inenjering i dokumentaciju sistema (...polazni globalni koncept 2 MB, 69 str ) 01 IT_04 Izvod iz standardizovane terminologije razvoja softvera i dokumentacije sistema 02 IT_04 Multimedijalni sistemi i zatita na primeru programskih jezika + Razvoj softvera i dokumentacija multimedijalnih sistema + Razvoj softvera i zatita E-dokumentacija multimedaijalne prezentacije Word, 94 KB, 2 str 03 IT_04 Permanentno obrazovanje i osposobljavanje kadrova na primerima IV segmenta + Razvoj softvera pod VB, kroz IT, sa elementima koncepta E-uenja + Primer dokumentacije rada sa Visual BASIC-om, [4.3.1] Word, 2.1 MB, 3 str Smernice za tehniku obradu, ako je alat Word i za sajt... Word, 74 KB, 4 str 04 + Izvodi iz predavanja: Projektni zadatak Za izradu idejnog projekta informacionog sistema na Tehnikom fakultetu aak (333 KB, 26 str)

4.x Primer druge dimenzije koncepta i modela 12 x n

199

+ Primer dokumentacije izvoda iz projektovanja opremljenosti informatikog kabineta jedne osnovne kole... [4.3.1], Word, 339 KB, 9 str 05 IT_04 Razvoj WBL (Web Based Learning) Smernice za dokumentaciju Web prezentacije, [4.5.1], Word, 233 KB, 3 str 06 IT_04 Nastavni sistema E-materijali na primerima razvoja softvera i dokumentacije

+ Stanje opremljenosti i potreba za umreavanjem kola u jednoj optini... T9.4... Word, 58 KB, 1 str 07 IT_04 Novosti u oblasti razvoja softvera i dokumentacije sistema + Izvod iz modela izuavanja IT na novim informatikim usmerenjima smera Tehnika i informatika na primerima programskih jezika u IT 08 IT_04 Dokumentacije sistema i smernice za tehniku obradu + Nastavni process uz PowerPoin prezentaciju, 141 KB, 18 str 09 IT_04 Sadraj IT u oblasti razvoja softvera i dokumentacije sistema + Konfigurisanje harverskih i softverskih resursa po segmentima IT... T9.2... Word, 42 KB, 1 str 10 IT_04 Linkovi i prilozi na primerima razvoja softvera i dokumentacije sistema (2003) + Stanje opremljenosti i potreba kola u jednoj optini...T9.1... Word, 50 KB, 1 str 11 IT_04 Menadment znanjem Kontrolna pitanja oblast IT razvoj softvera i dokumentacija sistema + Stanje opremljenosti i potreba radnih mesta kola u jednoj optini... T9.3... Word, 46 KB, 1 str 12 IT_04 Primeri primena informacionih sistema na platformi OPISYS www.cimcollege.co.yu + E-reference: 12 Prilog: CD katalog veza sa segmentom primena IT ( 2.22 MB) CD E-book: Software developing, ([12.11.1], 34 KB, 2 str)

4.9 CD/DVD/Web prilog: Datoteka sa cenama svih aktuelnih ISO/IEC standarda u oblasti IT-04 35.080
Specijalnim sopstvenim programskim Java reenjem skinute su cene svih ISO/IEC dokumenata (izvor ISO/IEC dokumentacije - [4.9.1]).

4.11 CD/DVD/Web prilog: Interakcije elemenata modela upravljanja znanjem -

Information technology (IT) in general - 35.080

Nazivi svih ISO/IEC standarda i prateih dokumenata (Amd + Cor), ovog segmenta, dati su u CD/DVD/Webprilogu, u okviru direktorijuma 04: 35.080 Software, tekst, 6 str.

200 4 Softverski Inenjering

. Mici

LITERATURA
.1 Reference ("Footnotes")
[4.1] Lj. Boi, . Mici: ELEMENTI PROJEKTA INFORMACIONIH TEHNOLOGIJA U OBRAZOVNOM SISTEMU KOLUBARSKOG OKRUGA, Tehnologija, informatika, obrazovanje 3, Institut za pedagoka istraivanja, CNTI, ISBN 86-7447-056-4, Beograd Novi Sad, str. 439-450, Beograd, 2005. [4.2] Lj. Boi, . Mici, B. Arseni: LOGIKI OKVIR MODELIRANJA STRATEGIJE RAZVOJA I PRIMENE IT U KOLSKOJ UPRAVI VALJEVO uV, IV meunarodni simpozijum Tehnologija, informatika i obrazovanje za drutvo uenja i znanja, Novi Sad, 26-27. januar, 2007. Zbornik radova Tehnologija, informatika, obrazovanje 4, str. 611-619, Institut za pedagoka istraivanja, PMF, CNTI, 2007. [4.3] . Mici: RAZVOJ SOFTVERA I DOKUMENTACIJA SISTEMA poglavlje u monografiji INFORMACIONE TEHNOLOGIJE (str. 115-168), CIP 007: 681.32, Kragujevac aak, septembar 2001. [4.4] . Mici: SISTEMSKO-SOFTVERSKA PODRKA ODRAVANJU, IV DQM Konferencija "Upravljanje odravanjem 2001", Uvodno saoptenje, Zbornik radova, str. 5260, Vrnjaka Banja, 15-16. mart 2001. [4.5] . Mici, M. Demi: INFORMACIONO-DOKUMENTACIONA PODLOGA PROJEKTOVANJU VOZILA U SISTEMU KVALITETA, asopis "Istraivanja i projektovanja za privredu", godina II (2004) 4/5, str. 57-66 [4.6] . Mici: MODEL IZUAVANJA IT NA NOVIM INFORMATIKIM USMERENJIMA SMERA Tehnika i informatika, Studija sa idejnim reenjima izvod, UDK: 371:004 (075.8), (94 str), Tehniki fakultet aak, Univerzitet u Kragujevcu, verzija 05.08.31, 2005. studijski programi, 17. jun, 2006. zadnje korekcije, jula 2007. [4.7] . Mici (rukovodilac projektnog Tima: ICT u obrazovnom sistemu): SOFTVER I USLUGE NA LINUX PLATFORMI, inovacioni projekat Ministarstva nauke i zatite ivotne sredine u okviru Konkursa za najbolju tehnoloku inovaciju 2006 (april prijavna dokumentacija (8 str), maj, jun, jul II krug, analiza trita (10 str), avgust, septembar radna verzija Biznis plana (35 str + finansijski deo BP 12 str), oktobar konaan Biznis plan (50 str + finansijski deo BP 12 str), novembar i decembar 2006. (ugovorna projektna dokumentacija i za RTS - Finalista takmienja za izbor najbolje tehnoloke inovacije u Srbiji u 2006. godini). [4.8] . Mici: INFORMACIONO-KOMUNIKACIONE TEHNOLOGIJE razvoj softvera i dokumentacija sistema, autorizovana predavanja, nastavni materijali, .pdf str. 10, http://www.tfc.kg.ac.yu/indexec.php..., Tehniki fakultet aak, Univerzitet u Kragujevcu, aak, kolska 2006/07. [4.9] . Mici: INFORMACIONE TEHNOLOGIJE softverski inenjering, autorizovana predavanja, (http://www.tfc.kg.ac.yu/indexec.php..., nastavni materijali, .pdf str. 8) Tehniki fakultet aak, Univerzitet u Kragujevcu, aak, kolska 2006/07. [4.10] S. Milenkovi, . Mici: RAZVOJ OBRAZOVNO RAUNARSKOG SOFTVERA PRIMENOM MODELA INTEGRISANIH IT, IV meunarodni simpozijum Tehnologija, informatika i obrazovanje za drutvo uenja i znanja, Novi Sad, 26-27. januar, 2007. Zbornik radova Tehnologija, informatika, obrazovanje 4, str. 540-552, Institut za pedagoka istraivanja, PMF, CNTI, 2007. [4.11] J. Obadovi, . Mici: MOGU LI PROJEKTI UNAPREENJA OBRAZOVANJA ZA IT U SRBIJI BITI UZOR CRNOJ GORI?, VI internacionalni simpozijum iz PROJECT MANAGEMENTA "Upravljanje projektima u sprovoenju reformi" YUPMA 2002, Zbornik radova (str. 293-297), Zlatibor, 8-10. 05. 2002. [4.12] V. Stoiljkovi, . Mici i dr.: RAZVOJ SOFTVERA ZA INTEGRISANE SISTEME MENADMENTA, Projekat Ministarstva nauke i zatite ivotne sredine, broj 6227, 20052007.

4.x Primer druge dimenzije koncepta i modela 12 x n .2 Izvod iz bibliografije softverskog inenjeringa, UML... E-books8 (II deo)

201

[SI-1] Dana Crowe & Alec Feinberg (2001): Design for Reliability, by CRC Press LLC, (220) [SI-2] P. A. Dargan (2005): Open Systems and Standards for Software Product Development, Artech House, (2005) [SI-3] David A. Gustafson (2002): Theory and Problems of Software Engineering, McGraw-Hill, (230) [SI-4] Donald F. Shafer (2005): Software Quality Engineering Testing, Quality Assurance, and Quantifiable Improvement, IEEE Computer Society Publications, (441) [SI-5] Dines Bjorner (2006): Software Engineering 3; Springer-Verlag Berlin Heidelberg; (774)

[SI-6] Eve Andersson, Philip Greenspun, and Andrew Grumet (2006): Software Engineering for Internet Applications, Massachusetts Institute of Technology, (411)
[SI-7] Ian Sommerville (2004): Software Engineering, 7th Edition - Chapter 1, 2, 3, 29, PPT, .zip - ZIP archive, unpacked size 28.823.552 bytes [SI-8] Ivo Salmre (2005): Writing Mobile Code Essential Software Engineering for Building Mobile Applications, Addison Wesley Professional, (792) [SI-9] James E.Tomayko and Orit Hazzan (2005): Human Aspects of Software Development, Charles River Media, (338) [SI-10] Jrg Denzinger (2002): CPSC 333 Foundations of Software Engineering - UML OO, lecture 01, 02, 03, 24, .zip - ZIP archive, unpacked size 10.540.180 bytes, http://www.cpsc.ucalgary.ca/~denzinge [SI-11] Mark Fewster, Dorothy Graham (1994): SoftwareTest Automation, ACMPress, (591) [SI-12] Alistair Cockburn (2001): Agile Software Development, Addison Wesley Professional (220), .rar - RAR archive, unpacked size 3.831.496 bytes [SI-13] Markus Schumacher, Eduardo Fernandez-Buglioni, Duane Hybertson, Frank Buschmann, Peter Sommerlad (2006): Security Patterns Integrating Security and Systems Engineering, John Wiley & Sons Ltd, (604) [SI-14] Per Kroll, Bruce MacIsaac (2006): Agility And Discipline Made Easy-Practices FromOpen UP And RUP, Addison Wesley Professional (448), RAR archive, size 2.496.706 bytes [SI-15] Doug Rosenberg Kendall Scott (2001): Applying Use Case Driven Object Modeling with UML: An Annotated e-Commerce Example, Addison Wesley, (176) [SI-16] John D. McGregor, David A. Sykes (2001): A Practical Guide to Testing ObjectOriented Software, Addison Wesley, (416) [SI-17] Michael Schmidt (2000): Implementing the IEEE Software Engineering Standards, by Sams Publishing, (255)

[SI-18] Jeff Tian (2005): Software Quality Engineering - Testing, Quality Assurance, and Quantifiable Improvement, IEEE, (219)
[SI-19] Robert Fantina (2005): Practical Software Process Improvement, Artech

House, (276)
[SI-20] Robert L. Glass (2002): Facts And Fallacies Of Software Engineering, Addison Wesley, (224) [SI-21] Roger S. Pressman, Ph.D. (2001): Software Engineering, Fifth edition, McGraw-Hill, (888) [SI-22] Stephen H. Kan (2002): Metrics and Models in Software Quality Engineering, Second Edition, Addison Wesley, (534) [SI-23] Steve McConnell (2003): Professional Software Development: Shorter Schedules, Higher Quality Products, More Successful Projects, Enhanced Careers, Addison Wesley, (272)

http://itlab.tfc.kg.ac.yu/moodle/... Sistem za E-uenje, Tehniki fakultet aak, 2007.

202 4 Softverski Inenjering

. Mici

[SI-24] Tony Morgan (2002): Business Rules and Information Systems: Aligning IT with Business Goals, Addison Wesley, (384) [SI-25] *** (2001): SWBOOK, IEEE, (219) [UMLoo-1] Mike ODocherty (2005): Object-Oriented Analysis and Design, System Development with UML 2; Wiley Pub.; (580) [UMLoo-2] Ariadne (2001): Programming - UML Applied; Ariadne; (123) [UMLoo-3] Doug Rosenberg (2007): Use Case Driven Object Modeling with UML; Apress; (471) [UMLoo-4] Michael Jesse Chonoles (2003): UML 2 for Dummies; Hungry Minds; (412) [UMLoo-5] Sinan Si Alhir (2003): Learning UML; O'Reilly; (252) [UMLoo-6] Martin Fowler (1999): UML Distilled 2nd Ed. Guide to the Standard Object Modeling Lang.; Addison Wesley; (224) [UMLoo-7] Amnon H. Eden (2002): A Theory of Object-Oriented Design; Kluwer Academic Publishers; (13) [UMLoo-8] Mike Cohn (2004): User Stories Applied-For Agile Software Development; Addison Wesley; (304)

.3 Izvod iz bibliografije CD/DVD/Web-priloga (III deo)

[4.2.1] ISO/IEC/JTC 1/ SC 7: Management report and business plan for ISO / IEC JTC 1/SC7
software engineering, 2002-09-16, http://isotc.iso.ch/livelink/livelink/fetch/2000/2489/Ittf_Home/BusinessPlan/JTC1SC07_BP.pdf

[4.3.1] . Mici: IT u obrazovanju, Tehniki fakultet aak, Univerzitet u Kragujevcu,

www.tfc.kg.ac.yu/publikacije/IT/ od 21. 03. 2005. [4.4.1] ric Lvnez, Unix History, http://www.levenez.com/unix/, http://www.levenez.com/unix/history.html#22, Last update : october 26, 2007. [4.4.2] . Mici: RAZVOJ SOFTVERA I DOKUMENTACIJA SISTEMA poglavlje u monografiji INFORMACIONE TEHNOLOGIJE (str. 115-168), CIP 007: 681.32, Kragujevac - aak, septembar 2001.

[4.5.1] . Mici: Informacione tehnologije, http://itlab.tfc.kg.ac.yu/moodle/, Literatura uz linkovane

materijale, od oktobra 2007.

[4.7.1] . Mici: Model izuavanja IT na novim informatikim usmerenjima smera Tehnika i

informatika na Tehnikom fakultetu u aku, Izvod, Tehniki fakultet aAk, Univerzitet u Kragujevcu, UDK: 371:004 (075.8), Verzija 05.08.31 (str. 94), avgust 2005. www.tfc.kg.ac.yu/publikacije/IT/04/Studije/index.htm

[4.7.2] ISO/IEC/JTC 1/ SC 7: Software and System Engineering, http://www.jtc1-sc7.org/, 2007-0720, 23, 25, 30.

[4.9.1] ISO/TC: ISO Catalogue (Web sites), International Standards, Last updated on 10-08-2007.
http://www.iso.ch/iso/en/CatalogueListPage.CatalogueList?ICS1=35&ICS2=&ICS3=

[4.10.1] . Mici: OS kroz IT, 4- OS-softver kroz IT, Tehniki fakultet aak, Univerzitet u
Kragujevcu, www.tfc.kg.ac.yu/publikacije/OS/04-softver/ od 28. 02. 2005.

[4.12.1] CIM College: Kvalitet, inovacije, fleksibilnost, pouzdanost, CIM College d.o.o. Ni,
http://www.cimcollege.co.yu/softver/OPISysHTML/opi1.htm, 2004.