Seminarski rad Todori Zoran

SADRAJ

SADRAJ..................................................................................................................... 1 1. UVOD...................................................................................................................... 2 2. Elementi MS Accessa ..........................................................................................2 3. BAZE PODATAKA u Access-u...................................................................................4 3.1. Osnovni pojmovi...............................................................................................4 3.2. Vrste baza podataka........................................................................................5 4 Formiranje baze podataka.......................................................................................9 4.1 Formiranje tabela............................................................................................10 4.2 Definisanje polja..............................................................................................11 4.3 Formiranje relacija...........................................................................................12 4.4 Unos podataka u tabele..................................................................................15 5. MS Access: Upiti................................................................................................... 17 7. LITERATURA..........................................................................................................20

20

Seminarski rad Todori Zoran

1. UVOD

Microsoft Access je program kompanije Microsoft koji slui za upravljanje bazama podataka. Ovaj program je deo paketa Microsoft Office. Ekstenzija (nastavak) za datoteku napravljenu u MS Accessu je .MDB to znai Microsoft Data Base. Microsoft Access je zasnovan na vrsti sistema za upravljanje bazom podataka koja podatke sprema u tabele. Ona koristi identine vrednosti iz dve tabele za stavljanje u odnos (relaciju) informacija u jednoj tabeli, prema informacijama u drugoj.

2. Elementi MS Accessa

MS Access se sastoji iz sledeih elemenata: 1. Tables (tabele)- sadre podatke 2. Queries (upiti)- korisne kada nam treba traenje pomou parametara 3. Forms (obrasci)- prikazuju podatke grafiki 4. Reports (izvjetaji)- prikazuju podataka kako mi elimo 5. Pages (stranice)- spoj obrazaca i izvjetaja 6. Macros (makroi)- slue za automatiziranje radnji 7. Modules (moduli)- kolekcija Visual Basic deklaracija Tabela Tabele su osnovna a ujedno i najvanija komponenta MS Accessa jer se u njima nalaze svi podaci sadrani u bazi podataka. To je skup podataka o jednoj odreenoj temi kao to su kupci ili narudbe.

20

Seminarski rad Todori Zoran

Za bolju organizaciju i preglednost podataka poeljno je imati vie tabela. Koristei odvojene tabele za pojedine teme znai da podatke spremamo samo jedanput i tako baza postaje uinkovitija i smanjujemo greke pri unosu. Tabela je organizirana u polja (eng. columns, fields) i redove (records). Slog Slog (record) je red u tabeli baze podataka u koji se upisuje podatak o nekoj temi. Upit Upit (en. query) je komponenta baze podataka koja se koristi kada je potrebno nai i analizirati odreene podatke iz jedne ili vie tabela. Upiti se mogu koristiti kao podloga za izvjetaje ili forme. Izvjetaji (reports) Izvjetaj (en. report) se koristi kada je potrebno neku grupu podataka pripremiti za tampanje. U osnovi izvjetaj se ne razlikuje mnogo od obrasca, jedino to je u izvjetaju mogue samo gledati podatke ali zbog toga se slike mogu lake dodavati, raunati prosjeke i sl. Forms (obrasci) Trebamo napraviti obrasce da bi podatke iz tabela i upita pregledavali grafiki i da bi mogli pregledavati povezane podatke iz vie tabela. Obrazac je komponenta baze podataka ija je funkcija interakcija sa korisnikom. Korisnik ne vidi tabele ve obrasce. 2.1. Kreiranje baze podataka Da bi se baza podataka kreirala, prvo je potrebno pokrenuti Microsoft Access. Prilikom pokretanja pokrenut e se dialog box gde je potrebno odabrati akciju. Mogue je stvarati nove baze ili otvarati postojee. Bazu je potrebno imenovati, te je spremiti na disk. Nakon toga mogue je napraviti bazu podataka. Kombinovanjem komponenti Microsoft Accessa i njihovim povezivanjem nastaje baza podataka. Ako su komponente u boljim meusobnim odnosima i ako su bolje i preglednije napravljene onda je baza podataka uinkovitija.

20

Seminarski rad Todori Zoran

Programi Mada je MS Access najpoznatiji program za upravljanje bazama podataka, pored njega postoji jo jedan program iz Microsoft kompanije, koji dolazi u sklopu paketa MS Works, a zove se MS Works Database. Korist baza podataka U veini sluajeva baze podataka su vrlo korisne i, u stvari, omoguavaju nam mnogo vie od obinog provjeravanja prosjeka itd. Danas se baze podatake koriste u raznim bibliotekama, kolama, videotekama i sl. jer su pogodnije od gomile papira na kojima svaki dan izraunavamo neto. Uz raunar i baze podataka posao je bri, isplativiji i nudi nam vie sigurnosti u tanost rezultata. Tako se uz baze podataka lako moe napraviti neki program u koji unosimo podatke o iznajmljenim knjigama, filmovima ili o mjesenoj potronji novca.

3. BAZE PODATAKA u Access-u

3.1. Osnovni pojmovi
Baza podataka je skup informacija, niz slogova koji sadre istorodne informacije. Primeri:telefonski imenik,dokumentacija dekanata(kartoteka) sa podacima o studentima. Zapaanje: imenik je sortiran po azbunom rasporedu, kartoteka je sortirana po brojevima indeksa. Kompjuterske baze podataka izmeu ostalog omoguavaju:

Lako dodavanje i brisanje slogova Jednostavno i brzo prepravljanje (auriranje) podataka Brzo i pouzdano formiranje izvetaja u zadatom rasporedu

20

Seminarski rad Todori Zoran

Baza podataka (Data base DB) Grupa tabela podataka koje sadre srodne podatke.Db se moe sastojati od samo jedne tabele(naj ee to nije sluaj).Tabela(Table) grupa slogova podataka.Svi slogovi su isto organizovane grupe podataka-polja.Analogija u C programskom jeziku je niz struktura.Slog(zapis),(record) jedinstveni zapis (vrsta) u tabeli koji se sastoji od vie polja sa podacima, u optem sluaju,razliitog tipa.Analogija u C programskom jeziku je struktura.Primer: u telefonskom imeniku komplet podataka za jednog telefonskog klijenta:Polje (Field) pojedinani podatak-stavka u slogu.Analogija u C jeziku je promenljiva lanica structure.Primer: u telefonskom imeniku su etiri polja: prezime,ime, adresa I telefonski broj.Indeks (Index) poseban tip dpounske tabele koja sadrzi vrednosi odreenog polja tabele (osnove).Pored pomenutog polja slog index tabele sadri I polje sa podatkom o odgovara juoj poziciji sloga osnove tabele u uraenom poretku po vrednosti polja na koje se indeks odnosi.Razliite index tabele,omoguavaju razlicit poredak u okviru iste tabele bez njenog stvarnog sortiranja tj. U tabeli se zadrava postojei fiziki raspored slogova.Primer: telefonski imenik je tampan I po ulicama,imenima ili telefonskim brojevima.Upit(Query) komanda struktuiranog jezika za upite(Structured Queru Language SQL), dizajnira za izdavanje odreene grupe slogova, po odreenom kriterijumu, iz jedne ili vie tabela ili za izvoenje operacija nad tabelama.Primer u telefonskom imeniku izdvajanje slogova koji sadre korisnike telefona iz jedne odreene ulice.Set slogova (Record Set) grupa slogova podskup svih slogova jedne ili vie tabela,kontrolisana uz pomo upita.Sistem za upravljanje bazom podataka(Data Base Management Syistem DBMS) siste za kreiranje, modifikovanje,brisanje,uvanje,indeksiranje ,programiranje itd. Entitet (Entitety) svaku realnu injenicu ili pojavu, bez obzira na sutinu nazivao entitetom.Entitete razlikujemo na osnovu osobina Atributa.

3.2. Vrste baza podataka

U MS Access-u postoji vie vrsta baza podataka: Single File (jedan fajl) Flat file (Ravne baze podataka) Relational type (relacione baze)

20

Seminarski rad Todori Zoran

Single File baza podataka se sastoji od samo od jedne tabele u kojoj su svi podaci. (RAUNARSKI ALATI: Baze podataka ACCESS, Nenad Grujovi)

Ravne baze podataka sastoje se iz jedne tabele u koju su uneti podaci. Primer ovajve baze podataka nalazi se prikazan na slici 3.1

Ravne baze podataka (Flat File)

Slika 3.1 Deo baze Ispitnih prijava studenata

Relaciona baza podataka (Rlational DB) Baza podataka se sastoji od vie tebela.Cilj je eliminisanje suvinih (ponavljanih) informacija,brze I pouzdanije funkcionisanje u odnosu na ravne baze podataka. Normalizacija(Normalization) je procedura (5 normalnih formi) kojom se podaci grupiu u tabele u okviru baze podataka sa ciljem: Eliminisanja duplikata informacija u tabelama Prilagoavanja buduim promenama u strukturi tabela Minimizacija uticaja promene structure baze na program koji koristi odatke

Primarni kljuc (Primary key) predstavlja skup vrednosti (kolona ili grupa kolona) koji jednobrazno odreuje red u tabeli.Svakoj vrednosti primarnog kljua odgovara samo jedan slog tabele. Spoljni klju (Foreign key) kolona (ili grupa kolona) u tabeli ije vrednosti odgovaraju vrednostima primarnog kljua tabele sa kojom je uspostavljena relacija.

20

Seminarski rad Todori Zoran

Integritet podatka (Integrity) obezbeivanje ispravnih vea izmeu podataka u bazi. Validacija podataka (Validation) obezbeivanje ispravnosti vrednosti podataka;npr. Broj indeksa mora biti vei od nule. Entiteti - Relacije (Entity Relation) E-R je grafiki prikaz relacionog modela.

Postoji vie tipova relacija izmeu tabela: o 1:1 o 1:N, i o N:N

Primeri ovih relacija prikazani su na slici 3.2, 3.3 i 3.4

Slika 3.2 Primer relacija 1:1 (jeda prema jedan)

20

Seminarski rad Todori Zoran

Slika 3.3 Primer relacija N:1 (1:N) (jeda prema vie)

Slika 3.4 Primer: Relacija N: N (Vie prema vie)

20

Seminarski rad Todori Zoran

4 Formiranje baze podataka

Otvaranje nove baze podataka vri se pokretanjem aplikacije i odabirom opcije File, New iz toolbara odn. pokretanjem ikonice sa slikom novog lista (slika 4.1)

Slika 4.1 Pokretanje nove baze

20

Seminarski rad Todori Zoran

4.1 Formiranje tabela

Formiranje tabela u MS Access-u moe se izvriti na jedan od tri naina: o runim dizajnom tabele, o kreiranjem tabele uz pomo arobnjaka, i o kreiranjem tabele unosom podataka.

Na slici 4.2 prikazan je osnovni ekran za izbor naina formiranja tabele.

Slika 4.2 Formiranje tabela

20

Seminarski rad Todori Zoran

4.2 Definisanje polja

Nakon kreiranja tabela (slika 4.2, 4.3), potrebno je za svaki artikal iz tabele definisati vrstu podataka koji se nalazi u tabeli. Ovo se u praksi izvodi tako to se iz padajueg menija odabere jedan od ponuenih tipova podataka: tekst, broj, datum, valuta, OLE objekat, (slika 4.4)

Slika 4.3 Primer kreiranih tabela

Slika 4.4 Definisanje polja

20

Seminarski rad Todori Zoran

4.3 Formiranje relacija

Nakon kreiranja tabele i definisanja polja u tabeli, u sluaju da se u bazi podataka koristi vie razliitih tabela, potrebno je definisati odnose izmeu pojedinih polja. Odnosi relacije se pokreu iz toolbar-a u okviru opcije Tools/Relations (slika 4.5)

Slika 4.5 Pokretanje prikaza postojeih relacija

U opte uzev, sloene baze podataka sastoje se iz veeg broja tabela, sa razliitim relacijama. Na slici 4.6 prikazane su razliite relacije izmeu 5 tabela.

20

Seminarski rad Todori Zoran

Slika 4.6 Pokretanje prikaza postojeih relacija

Primer editovanja pojedinanih relacija prikazan je na slici 4.7. U svakoj vezi definie se leva i desna strana. U tabelama koje su u relaciji, ukoliko je odnos 1 bira se i podatak na koji se odnosi relacija.

20

Seminarski rad Todori Zoran

Slika 4.7 Editovanje relacija Za zadatu relaciju izmeu tabela osim relacija prikazanih na slici 4.7, mogu se podestiti i ostali parametric, kao to je prikazano na slici 4.8

Slika 4.8 Editovanje relacija

20

Seminarski rad Todori Zoran

4.4 Unos podataka u tabele

Nakon formiranih tabela I definisanih relacija izmeu polja u tabeli, potrebno je izvriti unos podataka u tabele popunjavanje baze podataka. Na slici 4.9 prikazan je primer popunjavanja podataka u polja tabele.

Slika 4.9 Unos podataka u polje Unos podataka u bazu moe se izvriti i korienjem formi za unos podataka. Jedan od primera za unoenje podataka u tabelu student prikazan je na slici 4.11.

Slika 4.10 Primer forme za unos podataka

20

Seminarski rad Todori Zoran

Slika 4.11 Primer forme za unos podataka

20

Seminarski rad Todori Zoran

5. MS Access: Upiti
Za navigaciju, pronalaenje, filtriranje i sortiranje podataka u poljima tabela koriste se upiti. Na slici5.1 prikazan je primer prijavljeni student za ispit iz matematike

Slika 5.1 Primer forme za unos podataka Primer SQL sintakse upita prikazan je na slici 5.2

Slika 5.2 Primer SQL sintakse upita MS Access prua i mogunost automatizovanog kreiranje upita. Na slici 5.3 prikazana je mogunost automatizovanog upita. Ovakav upit se kreira pomou arobnjaka za upit.

20

Seminarski rad Todori Zoran

Slika 5.3 Primer kreiranja automatizovanog upita Na slici 5.4 prizanan je drugi primer kreiranja automatizovanog upita. U ovom primeru, postoje tri tabele: predmeti, prijave i studenti. U ovom sluaju jedan student moe prijaviti vie ispita. Na jedan ispit moe se podneti vie prijava svaki student samo jednom moe prijaviti jedan ispit.

20

Seminarski rad Todori Zoran

Slika 5.4 Primer kreiranja automatizovanog upita

20

Seminarski rad Todori Zoran

7. LITERATURA
[1] http://en.wikipedia.org/wiki/Microsoft_Access [2] http://ulearnoffice.com/access/relation.htm [3] http://support.microsoft.com/kb/304238 [4] http://office.tizag.com/accessTutorial/accesstables.php

20