same
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Bodje tîxhon « sāne » (« crinme »), adon racuzinåve avou l' almand « seim », l' almand « sahne » l' neyerlandès « zeem », l' neyerlandès « zaan »
-
Same del mere
-
Same del bire
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /sam/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /sam/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
same | sames |
same femrin
- bouyes metowes eshonne.
- same dèl bîre — Motî Haust.
- dèl same di lèsê, di bouwêye — Motî Haust.
- Li tonê al gotîre èst coviért di same — Motî Haust.
- Åtoû des grossès pires k’ ont des tchabots d’ blanke same,
Ses flots, hoplèt, corèt come s’ i djouwént al tchame. — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Dizeû Êwaye », 1919, p.87 (fråze rifondowe).
- raetchon ki fwait cori ene sakî araedjeye.
- Il aveût l’same al gueûye — Motî Haust.
Ratourneures
[candjî]- djeter del same: fé rexhe del same
- esse tot e-n ene same: esse ramouyî di souweur.
- Èt l’ mér, lèye, n’ a nin bodjî ; èt là, bin lon, foû dè payis walon, qwand c’èst qui l’ Moûse a-st-arouflé tot-èn ine same, èle l’a bu d’ine alène, sins bambî — Henri Simon, Wice va l’êwe ?, novimbe 1907.
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
- same : E1
Sipårdaedje do mot
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]tot e-n ene same
- Francès : trempé de sueur (fr), tout en nage (fr), dégoulinant (fr)
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « examen » (« tchôkî foû »), avou l' Sibetchaedje di del prumire voyale, francès « essaim »(minme sinse).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /sam/ /sɒːm/ /sɔːm/ /sɑːm/ Prononçaedje a radjouter (betchfessî å)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /same/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
same | sames |
same femrin
- troke di moxhes al låme.
- Li same des moxhes — Motî Haust.
- (pus stroetmint) volêye di moxhes.
- Ine same di mohes — Motî Haust.
- On gros malton voet l' måhonteus,
Houze, si måvele, broke foû del ,
Et lyi vént dner ene boune petche sol mwin— Martin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 104, "L’amour atrape lu pètche" (fråze rifondowe).
Sinonimeye
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ôtès ortografeyes (avou des sourdants nén rkinoxhous) :
- såme : — Martin Lejeune.
Ratournaedjes
[candjî]Etimolodjeye
[candjî]S’ i gn åreut ene sakî ki sepreut cwè åd fwait di l’ etimolodjeye di « same », el pout stitchî vaici.
Sustantif
[candjî]Loukîz a : « saeyime ».
- E cisse pådje ci, n’ a co pont d’ definixha pol mot. El pôrîz radjouter, s’ i vs plait ? Come çoula, l’ årtike rissereut d’ adrame..
- Pexhî al same — Motî Haust (fråze rifondowe).
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Sipårdaedje do mot
[candjî]w. do Levant (Djoupeye)
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do tîxhon
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot d' l' almand
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot do neyerlandès
- Mots do walon d' on seu pî
- Sustantifs do walon
- Mots do walon avou des ratourneures
- Mots do grand Payis d' Lidje
- Mots do walon vinant do latén
- Mots do walon skepyîs pa sbetchaedje
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot do francès
- Mots avou l' betchfessî å