bele
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén "bella" (nozêye, djinteye, plaijhante).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /bɛl/ /bal/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /bɛl/
- Ricepeures : nén rcepåve
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | bea | beas |
femrin padrî | bele | beles |
femrin padvant | bele | belès |
bele femrin (come addjecif djondrece, todi metou padvant l’ no)
- k' on-z a plaijhi a loukî.
- Ké bele måjhone !
- C' esteut ene bele kimere, estant djonne.
- El bele Hesbaye, e l' Årdene al brouwire, on voet l' singlé pa les tiers et les vås. — Louis Lagauche (fråze rifondowe).
- boune, bén fwaite, fameuse.
- C' esteut si pus bele reyussite.
- C' est ene seur di Lidje k' a tos les covints do payis so les bresses et ki s' ritrouve dins ene bele atimprance avou tot ça. — Émile Gilliard (fråze rifondowe).
- (tot cåzant å rvier) mwaijhe.
- I m' a djouwé ene bele coye !
Ratourneures
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]- bele-mere, bele-mame, bele-moman, bele-feye, bele-båshele
- bele plaece, bele tchambe
- bebele
- (uzaedje adviebrece) aveur bele a fé (u: aveur bel a fé, come aveur foit a fé) (!!! a-z aveuri)
Sinonimeye
[candjî]Contråve
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]k' on-z a plaijhi a loukî
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
bele | beles |
bele femrin
- nozêye sacwè, nozêye sakî.
- C' est ddja ene bele, di betråle, po on moes d' awousse.
- todi singulî lune.
- Vive Djan-Djan Par niût minme sins clair di bele, I rlût come ene grande estoele (tchanson d' Djan d' Nivele).
- måle keure.
- Vosse tchén m' end a co fwait, ene bele: waitîz les trôs e corti !
Ratourneures
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]lune Loukîz a : lune