Micołozia
La micołozia ła ze na branca de łe siense biołòzeghe che ła stùdia i fonghi.
El tèrmano el deriva da łe parołe greghe fongo (múkes, μύκης) e stùdio (lógos, λόγος).
El canpo de stùdio de ła micołozia ła ze l'intiero regno dei fonghi: dai macromiceti, che i połe rivar a grande dimension, ai micromiceti, tanto pì numarévołi dei primi e infinitamente pì picenini.
Se parlade na siensa in contìnua evołusion, vista ła partegołar cołocasion dei fonghi cofà èsari viventi (i ze organismi co caratarìsteghe sia dei animałi che dei vezetałi).
Istòrego
[canbia | canbia el còdaxe]
El regno dei fonghi el ze senpre stà de grando intarese par l'omo, che de frecuente i i metea in rełasion co ła mazia o el soranadurałe, no esendo boni de capir ła nadura dei fonghi. Solché dal XVI e XVII secolo se ga scumisià anałizar in manjiera sientìfega ła flora micołòzega, e ze in sto perìodo che se cołochéa ła nàsita de ła micołozia cofà siensa.
Intrà i primi a sudivìdar sistemategamente łe spece de fonghi ghe ze Charles de l'Écluse, conosesto col nome latin Carolus Clusius, che el ghea stabiłio divizion intrà lamełozi (ez. Agaricus), porozi (eg. Boletus) e echinai, o sia co l'imènio a acułei.
Inte el 1729 Pier Antonio Micheli el descuerze che ła reproduzione dei funghi ła se verifeghea traverso łe spore. Cuazi on sècoło dopo, inte el 1837, Joseph Henry Lévillé el descrive par primo i bazidi.
Piere miliari de ła micołozia łe ze łe tołe de Pierre Bulliard, (1791 - 1793), la Symposys Metodica Fungorum (1805) de Christian Persoon. Se parla de òpare inportanti, ma nisuna de ste cuà ła parla fin infondo ła cuestion de ła clasifegasion sistemàtega dei fonghi.
Se gavarà da spetar łe publegasion de Elias Magnus Fries, considarà so pare de ła micołozia moderna. Eło, inte el 1821, el ghea publegà el Sistema Mycologicum, inte el 1828 l’Elenchus Fungorum e inte el 1874 l’Imenomycetes Europei, descrivendo in sti vołumi sirca trè-miła spece de fonghi difarenti. L'òpsra del Fries ła sarà portada vanti e slargada dal fransezo Lucien Quélet.
Categoria tasonòmega dei fonghi
[canbia | canbia el còdaxe]Ła tasonomia dei fonghi ła ze sotometesta a na zerarchia simiłar a cheła de łe piante, i difarenti sufisi i ne permete de visuałizar ła categoria tasonòmega. Insima de ła zerarchia ghe ze el domìnio (eucarioti), seguio dal regno (Fungi o fonghi in vèneto). Cheło che resta de ła nomenclatura ła ze fata da łe seventi dezinense latine:
- -mycota : divizion;
- -mycotina : sotodivizion;
- -mycetes : clase;
- -mycetidae : sotoclase;
- -ales : órdene;
- -ineae : sotórdene;
- -aceae : fameja;
- -oideae : sotofameja;
- -ieae : tribù;
- -inae : sototribù (tribù e sototribù łe se dòpara raramente).
I sègue el zènare e ła spece (co pusìbiłi sotospece, varietà, sotovarietà, forme, sotoforme, forma speciałe, rasa).
Fin i ani 1990, se clasifegava i fonghi in cuatro divizion: Gymnomycota, Deuteromycota, Mastigomycota, Mastigomycota. Anca uncó ghe ze cuatro divizion, ma no łe ze łe istese: Chytridiomycota, Zygomycota, Ascomycota, Basidiomycota.
Notasion
[canbia | canbia el còdaxe]
Altri projeti
[canbia | canbia el còdaxe]
Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Micołozia
el detien schemi gràfeghi so
Linganbi foresti
[canbia | canbia el còdaxe]- micologiaTreccani.it – Enciclopedie on line, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana.
- (EN) mycologyEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.
| Controło de autorità | LCCN (EN) sh85089188 · GND (DE) 4139655-8 · BNF (FR) cb11932568z (data) |
|---|