1° de zenaro

xenaro 2024 · febraro · apriłe · majo · xugno · lujo · agosto · setenbre · otobre · novenbre · diçenbre
	Zi	Ve	Sa	Do	Lu	Ma	Me	Zi	Ve	Sa	Do	Lu	Ma	Me	Zi	Ve	Sa	Do	Lu	Ma	Me	Zi	Ve	Sa	Do	Lu	Ma	Me
←	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25	26	27	28	(29)	(30)	(31)	→

El 1 de zenaro el xe el 1° dì de l'ano drio del całendaàio gregorian. Ghe manca 364 dì par ła fin de l'ano (o 365 inte i ani bizesti).

Avegnimenti

4713 a.C. – Dì zułian zero secondo el całendàrio de l'astrònomo Joseph Justus Scaliger
153 a.C. – I cónsołi romani i taca l'ano in carga.
104 a.C. - El cónsołe Gaio Màrio el sèłebra el trionfo su Zugurta, el re dei Numidi, che el morarà na stimana dopo a Roma, in gałera.
45 a.C. - Entra in vigore el całendàrio zułian.
42 a.C. – El Senato roman deìfega Zùlio Cézare
39 – Całìgoła el inàugura el secondo consołà.
69 – Le lejon romane inte ła Zermània superiore łe refuda de zurarghe fedeltà a Galba, i se rebeła e i proclama Vitèłio cofà inperatore.
404 – Ùltema conpetision de gladiatori a Roma e martìrio de San Tełèmaco.
438 – Entra in vigoria el Codeze teodozian.
1001 – Stèfano I el vien incoronà primo re d'Ungaria da Papa Silvestro II.
1259 – Micełe VIII Pałeòłogo el vien proclamà co-inperator de l'Inpero de Nicea co ła so guàrdia Joani IV Lascaris.
1438 – Alberto II d'Asburgo el devien rè d'Ungaria.
1502 – Amerigo Vespucci el riva inte ła zona andove uncó ghe ze Rio de Janeiro.
1515 – El re de Fransa Luizi XII d'Orleans el more e el trono el ghe pasa a Cesco I.
1527 – I nobiłi croati i ełeze Ferdenando I d'Austria cofà re de ła Croàsia inte el parlamento de Cetingrad.
1567 – Entra in vigore in Fransa l'Edito de Roussillon.
1583 – Drio racuanti documenti el vien adotà in Belzo el całendàrio gregorian.
1600 – La Scòsia ła sposta el scumìsio de l'ano dal 25 de marso al 1º de zenaro.
1651 – Carlo II el vien incoronà re de Scòsia.
1668 – Ceuta ła vien cedesta dal Portogało a ła Spagna.
1700 – La Rùsia ła adota ła numarasion osidentałe del całendàrio zułian.
1707 – Joani V el devien re del Portogało.
1738 – El franseze Jean Baptiste Charles Bouvet de Lozier el vede ła ìzoła dopo ciamada Ìzoła Bouvet.
1800 – Ła vien ufisalmente desolvesta ła Conpagnia ołandeze de łe Ìndie orientałi.
1801
- Bórtoło Piasi el descuerze el primo pianeta nan, Cèrere (in che l'època considarà un asteròide).
- Co l'aplegasion de l'Ato de Union, ła vien conpletada l'union lejislativa del Regno de Gran Bretagna e del Regno d'Irlanda, dando vita al Regno Unio de Gran Bretagna e Irlanda.
1804 – Fine del domìnio franseze su Haiti.
1806 – In Fransa el vien abołio el Całendàrio revołusionàrio franseze.
1808 – inte i Stati Unii ła vien bandia l'inportasion de s-ciavi.
1816 – Inte el Regno Lonbardo-Vèneto i entra in vigor i còdezi siviłe e penałe austrìaghi.
1820 – Scumìsio dei Moti de Spagna a Càdeze.
1822 – Entra in vigore ła Costitusion grega del 1822 aprovada da ła Prima asenblea nasionałe de Epidauro.
1851 – El vien emetesto el primo francoboło in Itàlia.
1858 – Le province del Cànada łe declara che tuti i conti i saria stai convertii in dòłari canadezi ufisałi.
1861 – Porfirio Díaz concuista Sità del Mesego durante l'intervento franseze in Mèsego.
1863 – Abraham Lincoln el declara el Proclama de emancipasion (abołision de ła s-ciavitù).
1876 – A Berlin ła verze ła Reichsbank.
1877 – La rezina Vitòria ła vien proclamada inperatora d'Ìndia a Delhi.
1880 – Scumìsia ła costrusion del Canałe de Pànama.
1890 – Nase ła cołònia itałiana de l'Eritrea.
1893 – El Japon adota el Całendàrio gregorian.
1894 – Ła nase ła Banca d'Itàlia.
1898 – New York el se anete i teritori de łe contee sircostanti, creando ła Sità de ła Granda New York.
1899 – Fine del domìnio spagnoło su Cuba
1900 – Entra in vigore el Bürgerliches Gesetzbuch (BGB), el codeze siviłe de ła Zermània
1901
- La Nizèria ła devien un protetorà britànego
- Fondasion del Commonwealth d'Austràlia
1912 – Fondasion de ła Repùblega de Cina
1934 – Alcatraz ła devien na prezon federałe
1937 – Anastasio Somoza García el devien presidente del Nicaragua
1939 – Prima edision del Concerto de Cao de l'ano de Viena
1942 – Ventisie nasion łe firma ła Declarasion de łe Nasion Unie
1946
- L'inperatore Hirohito del Japon el nega el caràtaro sacro de ła so persona
- Indipendensa de ła Siria
1948
- Nasionałizasion de łe ferovie britàneghe, ła nase ła British Railways
1950 – Ła vien fondada l'Asociasion Internasionałe de Połisia (IPA)
1956 – Fin del condomìnio Anglo-Ezisian in Sudan
1958 – Fondasion de ła Comunità econòmega eoropea (CEE)
1959 – Cuba: Fulgencio Batista el vien roversà da Fidel Castro
1960 – El Camerun el se indipendentiza
1962 – Le Samoa Ocidentałi łe otien l'indipendensa da ła Nova Zełanda
1969 – Marien Ngouabi ła devien presidente de ła Repùblega del Congo
1971
- La publisità de łe sigarete ła vien bandia da łe tełevizion statunitensi
- Entra in vigor el Tratà de Lusenburgo
1973 – Irlanda, Regno Unio e Danemarca łe entra inte ła CEE, che ła pasa da 6 a 9 paezi menbri
1979 – Stati Unii e Repùblega Popołare Cineze łe stabiłise formałi rełasion diplomàteghe
1981 – La Gresa ła entra inte ła CEE, che ła pasa da 9 a 10 paezi menbri
1983 – ARPANET ła pasa ufisalmente a ła dòpara de l'Internet Protocol, creando Internet
1984
- El Brunei el devien uno Stato totalmente indipendente
- La AT&T ła vien dividesta in 22 conpagnie indipendenti
1986
- La Spagna e el Portogało łe entra inte ła CEE, che ła pasa da 10 a 12 paezi menbri
- Aruba el devien indipendente da Curaçao
1987 – La capitałe de Nunavut ła cànbia el so nome da Frobisher Bay a Iqaluit
1993
- La Cecoslovàchia ła se divide e łe nase Slovàchia e Repùblega Ceca
- Se introduze el marcà ùgnoło de ła Comunità Eoropea
1994
- Entra el vigore l'acordo de lìbaro scànbio NAFTA intrà USA, Cànada e Mèsego
- L'EZLN el dà a saver de ła so prezensa inte el Stato del Chiapas (Mèsego), scumisiando 12 dì de conflito armà
- Mèsego: revolta contadina inte el Chiapas
1995
- Nase ła World Trade Organization (WTO), l'Organizasion mondiałe del comerso
- Austria, Finlàndia e Svèsia łe entra inte l'Union eoropea, che ła pasa da èsar de 12 a 15 paezi menbri
1996 – Curaçao ła otien l'autogoerno limità
1999 – Introdusion de l'eoro solché par łe tranzasion finansiàrie
2000 – La Gresa aderise ai acordi de Schengen
2001 – La Gresa adota l'eoro cofà moneta ufisałe
2002
- L'eoro el devien ła moneda ufisałe de 12 paezi de l'Union eoropea, intrà i cuałi l'Itàlia
- El Tratà Open Skies de mùtua sorvejansa, inte el prinsìpio firmà inte el 1992, el entra ufisalmente in vigore
2003 – Luiz Inácio da Silva dizesto Lula el devien presidente del Braziłe
2004
- Pervez Musharraf el otien ła fidùcia dal Parlamento e da łe asenblee provinciałi del Pakistan, par continuar cofà presidente del Pakistan
2005 – Itàlia: dopo de 143 ani el finise el servìsio miłitare obligatòrio
2007
- Romania e Bulgaria łe entra inte l'Union eoropea, che ła pasa da 25 a 27 paezi menbri
- L'eoro el devien ła moneda ufisałe de ła Slovènia
- Ban Ki-moon el sostituise Kofi Anan cofà Segretàrio zenerałe de łe Nasion Unie
2008 – L'eoro el devien ła moneda ufisałe de Malta e Cipro
2009
- L'eoro el devien ła moneda ufisałe de ła Slovàchia
- La Repùblega Ceca ła tołe ła Presidensa de turno de l'Union eoropea
- A Bangkok na trazedia el avien durante del vejone provocando 58 morti intrà łe fiame
2011
- L'eoro el devien ła moneda ufisałe de l'Estònia
- vietada l'inportasion, ła destribusion e ła véndita de tute łe lanpadine de incandesensa
- Ałesàndria d'Ezito, ataco kamikaze: dopo de ła funsion in ceza da parte de ła comunità copta d'Ezito ła vien fata s-ciopar da na autobonba che ła farà 21 morti e oto ferii.
2012 – La Danemarca ła ciapa ła presidensa de turno de l'Union eoropea
2014 – L'eoro el devien ła moneda ufisałe de ła Letònia
2015 – L'eoro el devien ła moneda ufisałe de ła Lituània
2017
- Malta ła ciapa ła presidensa de turno de l'Union eoropea
- Asalto armà inte un night club de Istanbul co 39 vìtime
2018 – L'Aràbia Saudia e i Emirai Àrabi Unii i ze i primi paezi del Golfo Pèrsego a inpostar l'IVA su racuanti prodoti

Nasesti

1449'
- Lorenzo de' Medici, Sior de Firense.
1664:
- Alvise Pisani, sentocuatordexeximo doxe dea Republica Vèneta.
1863
- Pierre de Coubertin, pedagoxista e storego fransexe.
1900
- Paola Borboni, atora emijana.

Morti

1748:
- Johann Bernoulli, matematego svisero.
2003:
- Giorgio Gaber, cantante tałian.

Feste e ricorense

Sivìi

Internasionai:

Cao de Ano

Nasionałi:

Rełijoxe

Santi catołisi

Santa Maria Mare de Dio.
San Fulgensio de Ruspe, vescovo.
San Bepi Maria Tomaxi, cardinał.
San Memo de Volpian.
San Odilone de Cluny.
San Cencio Maria Stranbi, vescovo.
Santa Zdislava Berka.

Festa del patrono de łe sità

Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so 1° de genaro
Scholia el detien schemi gràfeghi so 1° de zenaro