Svìsara
Schweizerische Eidgenossenschaft (de) Confédération suisse (fr) Confederazione Svizzera (it) Confederaziun svizra (rm) ![]() | |||||
---|---|---|---|---|---|
|
|||||
Ino | Swiss Psalm ![]() | ||||
Bomò | «Unus pro omnibus, omnes pro uno (it) ![]() ![]() | ||||
Epònemo | Canton Svitto ![]() | ||||
Pozision | |||||
Continente | Eoropa ![]() | ||||
Capitałe | ![]() ![]() | ||||
Popołasion | |||||
Totałe | 8 902 308 (30 de zugno del 2023) ![]() ![]() | ||||
Densità | 215,63 hab./km² | ||||
Demònemo | svìsara, svìsare, svìsari, svìsaro
![]() | ||||
Idioma | todesco italian franseze romàncio ![]() | ||||
Speransa de vita | 82,89756 (2015, 2016) ![]() ![]() | ||||
Taso de suicìdio | 9,8 (2019) ![]() | ||||
Putełi no scołarizai | 69 459 (2015) ![]() ![]() | ||||
Zeografia | |||||
Àrea | 41 285 km² ![]() | ||||
Ponto pì alto | Ponta Dufour (4 634 m) ![]() | ||||
Ponto pì baso | Łago Magiór (193 m) ![]() | ||||
Rente a | |||||
Dati istòreghi | |||||
Dì festivo | |||||
Organizasion pułìtega | |||||
Forma de goerno | sistema diretoriałe e repùblega federałe ![]() | ||||
Òrgano ezecutivo | consejo federałe ![]() | ||||
Òrgano lejislativo | Asenblea Federałe ![]() | ||||
Canceliero de ła Confederasion Svìsara | Viktor Rossi (1º de zenaro 2024) | ||||
Presidente de ła Confederasion Svìsara | Viola Amherd (1º de zenaro 2024) | ||||
Màsema autorità zudisiałe | Corte suprema federałe de ła Svìsara ![]() | ||||
Ìndaze de Democrasia | 8.83/10 | ||||
Menbro de | Organizasion de łe Nasion Unìe[4], Organizasion par ła Cooperasion e Desviłupo Econòmego, Consejo d'Eoropa, Ajensia Spasiałe Eoropea, Organizasion mondiałe del comerso, Asociasion Eoropea de Lìbaro Scànbio, Oservatòrio Eoropeo del Sud, Organizasion par ła Seguresa e Cooperasion inte l'Eoropa, Banca Internasionałe par ła Recostrusion e Desviłupo, Asociasion Internasionałe del Desviłupo, Corporasion Finansiària Internasionałe, Organismo Multilaterałe de Garansia dei Investimenti, Sentro Internasionałe de Regołamento de Difarense Rełasionae ai Investimenti, Banca Africana del Desviłupo, Banca Aziàtega del Desviłupo, Grupo Austràlia, Union Eoropea dei Pagaminti, EUROCONTROL, Rezime de Controło de ła Tecnołozia dei Mìsiłi[5], Interpol[6], Grupo de Fornidori Nucleari[7], Organizasion par ła Proibision de łe Arme Chìmeghe[8], Ajensia Internasionałe de l'Enerzia[9], UNESCO[10], Grupo de Oservasion de ła Tera, Union Postałe Universałe[11], Union Internasionałe de Tełecomunicasion[12], Spàsio Schengen[13], Organizasion Internasionałe de ła Francofonia, Visa Waiver Program[14], Organizasion Internasionałe de Protesion Siviłe[15], Organizasion Meteorołòzega Mondiałe[16], Organizasion mondiałe de ła sanità[17], International Centre for Migration Policy Development (en) ![]() ![]() ![]() | ||||
Economia | |||||
PIL nomenałe | 807 706 035 352 $ (2022) ![]() | ||||
Persentuałe IVA | 7,7 %[23] ![]() | ||||
Budget | 89 700 000 000[21] ![]() ![]() | ||||
Ìndaze de desviłupamento oman | 0,962[22] ![]() ![]() | ||||
Moneda | franco svìsaro ![]() | ||||
Banca sentrałe | Banca Nasionałe Svìsara ![]() | ||||
Taso de dezocupasion | 4 %[25] ![]() | ||||
Coefisente de Gini | 33.1/100 | ||||
Còdazi de identifegasion | |||||
ISO 3166-1 | CH[30] ![]() ![]() ![]() | ||||
Còdaze de matricołasion | CH ![]() | ||||
Fuzo oràrio | |||||
Domìnio de primo liveło | .ch[26] e .swiss ![]() | ||||
Prefiso tełefònego | +41 ![]() | ||||
Tełèfono d'emerzensa | |||||
Còdaze NUTS | CH0 ![]() | ||||
Preza ełètrega | |||||
Sito web | admin.ch ![]() | ||||
|
Ła Svìsera (en tedesco Schweiz, in françexe Suisse, in itałian Svizzera, in romançio Svizra), co nome ofiçial Confederasion Svisera (en tedesco Schweizerische Eidgenossenschaft, in françexe Confédération Helvétique, in Italian Confederazione Svizzera in romançio Confederaziun Svizra[32], el xe un paexe de l'Eoropa çentrałe.
Ła confina a nord co ła Xermàgna, a est co el Liechtenstein e l'Austria, a sud co l'Itàlia, e a ovest co ła Fransa.
Istoria[canbia | canbia el còdaxe]
Ła Confederasion Svisera ła jera abità inte l'antighità dai Elvezi[33], on popoło de raixa gàłega.
Ła xe stà concuistada dai Romani guidai da Giulio Cesare durante ła so concuista de ła Gałia.
El 1° de agosto del 1291 i raprexentanti de tre cantuni i ghea decidesto de ałearse formando na confederasion. Isteso, ła jera senpre influensada da l'inpero Austriaco.
Ła xe stà reconosesta indipendente co ła Paxe de Vestfalia in tel 1648.
Napołeone ła ga invadesta in tel1798 e la xe deventada na repùblega. In tel 1803 se ga riformà na confederasion ciamada Confederasion Elvètega.
In tel 1815, col Congreso de Viena, ła xe stà reconosesta cofà stato de "neutralità prmanentemente armada".
Zeografia pułìtega[canbia | canbia el còdaxe]
Ła Svìsera ła xe on stato federałe.
Divixion aministrative[canbia | canbia el còdaxe]
Ła xe dividesta in 26 cantoni, ognun co ła so otonomia lejislativa e fiscałe.
![]() |
Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Cantoni de ła Svisera. |
Parteçipasion a organixasion sorastatałi[canbia | canbia el còdaxe]
Ła xe senpre stada neutrałe anca tegnendo rełasion comerçiałi e pułìteghe co altri Stati e ła ga negà de vołer ndar drento inte ła CEE e ła NATO.
Cavedałe e altre sità[canbia | canbia el còdaxe]
Ła cavedałe federałe ła xe Berna, che ła xe anca ła cavedałe de l'omonimo canton.
Cultura[canbia | canbia el còdaxe]
Durante ła Rivolusion protestante in Svisera vivéa do inportanti teołoghi cofà Ulrico Zwingli e Giovanni Calvino.
Gałeria de someje[canbia | canbia el còdaxe]
-
jazaro de Alétš
-
cascada de el Reno
-
panorama de Baziłea
-
sito ONUESC de el monastier bendetin de San Zani in Munstertal
Note[canbia | canbia el còdaxe]
- ↑ voze de refarensabk.admin.ch.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 URL de refarensa: https://www.admin.ch/opc/en/classified-compilation/19995395/index.html#a70.
- ↑ ID HDS: 026418.
- ↑ URL de refarensa: http://www.un.org/en/members/#switzerland.
- ↑ URL de refarensa: http://mtcr.info/partners/. Data de consultasion: 4 de disenbre del 2017.
- ↑ URL de refarensa: https://www.interpol.int/Member-countries/World. Editor: Interpol. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
- ↑ URL de refarensa: http://www.nuclearsuppliersgroup.org/en/participants1. Editor: Grupo de Fornidori Nucleari. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
- ↑ URL de refarensa: https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/. Editor: Organizasion par ła Proibision de łe Arme Chìmeghe. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
- ↑ URL de refarensa: https://www.iea.org/countries/membercountries/. Editor: Ajensia Internasionałe de l'Enerzia. Data de consultasion: 8 de disenbre del 2017.
- ↑ URL de refarensa: http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp.
- ↑ URL de refarensa: http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
- ↑ URL de refarensa: https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
- ↑ URL de refarensa: https://www.touteleurope.eu/les-pays-membres-de-l-espace-schengen.html.
- ↑ URL de refarensa: https://www.dhs.gov/visa-waiver-program-requirements. Data de consultasion: 7 de marso del 2020.
- ↑ URL de refarensa: http://icdo.org/who-we-are/members/observer-states.html. Data de consultasion: 11 de majo del 2020.
- ↑ URL de refarensa: https://public.wmo.int/en/members/switzerland. Data de consultasion: 26 de majo del 2020.
- ↑ URL de refarensa: https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/. Data de consultasion: 21 de lujo del 2020.
- ↑ URL de refarensa: https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf. Data de consultasion: 16 de marso del 2024. Pajina: 5. Sostiene il qualificatore: data del scumìsio.
- ↑ URL de refarensa: https://holocaustremembrance.com/countries/switzerland. Data de consultasion: 17 de marso del 2024. Tipo di riferimento: official member page. Sostiene il qualificatore: data del scumìsio.
- ↑ URL de refarensa: https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD. Editor: Banca Mondiałe. Data de consultasion: 26 de agosto del 2023.
- ↑ 21,0 21,1 voze de refarensadata.finance.admin.ch.
- ↑ 22,0 22,1 voze de refarensahdr.undp.org.
- ↑ Data de consultasion: 29 de disenbre del 2020. URL de refarensa: https://www.ch.ch/fr/taux-tva-suisse/#:~:text=Le%20taux%20de%20la%20TVA,les%20revues%20et%20les%20m%C3%A9dicaments..
- ↑ URL de refarensa: http://www.admin.ch/opc/de/classified-compilation/19994336/index.html.
- ↑ URL de refarensa: http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS.
- ↑ URL de refarensa: http://www.switch.ch/about/id/.
- ↑ voze de refarensaitu.int.
- ↑ 28,0 28,1 voze de refarensach.ch.
- ↑ 29,0 29,1 29,2 voze de refarensach.ch.
- ↑ URL de refarensa: https://www.rts.ch/decouverte/monde-et-societe/histoire/6218180-quel-est-le-sens-du-sigle-ch.html. Data de consultasion: 29 de majo del 2023.
- ↑ 31,0 31,1 voze de refarensaiec.ch.
- ↑ in latin Confederatio Helvetica, da andove riva ła sigla "CH"
- ↑ che i ga dà el nome Elvezia
Altri projeti[canbia | canbia el còdaxe]
Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Svìsara
Linganbi foresti[canbia | canbia el còdaxe]
- (DE, FR, IT, RM, inglezo) Sito ufisałeadmin.ch. Sconosesta: inglezo (juto)
- Der Schweizerische Bundesrat - Le Conseil fédéral suisse - Il Consiglio federale svizzero (canale ufisałe)YouTube.
- SvizzeraTreccani.it – Enciclopedie on line, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana.
- Svizzera, in Disionàrio de istòria, Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 2010.
- Svìzzerasapere.it, De Agostini.
- (IT, DE, FR) Svìsarahls-dhs-dss.ch, Disionàrio stòrego de ła Svìsara.
- (EN) SwitzerlandEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.
- (EN) Opere riguardanti SvìsaraOpen Library, Internet Archive.
- (EN) Svìsara, in Catholic Encyclopedia, Robert Appleton Company.
Varda anca[canbia | canbia el còdaxe]
Controło de autorità | VIAF (EN) 154323889 · ISNI (EN) 0000 0001 2297 4701 · LCCN (EN) n79062978 · GND (DE) 4053881-3 · BNF (FR) cb11868612h (data) · BNE (ES) XX451423 (data) · NLA (EN) 35535063 · NDL (EN, JA) 00871917 · WorldCat Identities (EN) n79-062978 |
---|