Ali

Ali

Vikipediyadagi maqola

Vikiombordagi fayllar

Ali ibn Abu Tolib (taxminan 600-yil; 661-yil) – islomda „xulafo ar-roshidin“ („toʻgʻri yoʻldan borgan xalafalar“), dindorlar oʻrtasida „choryorlar“ deb atalgan dastlabki 4 xalifadan toʻrtinchisi.

A  B  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  X  Y  Z  Oʻ  Gʻ  Sh  Ch  Ng

Iqtiboslar

A

• Adolat — oxiratda najot, dunyoda saodat boshidir.
• Agar kishi jannatni istasa, oʻz istaklaridan qoʻl tortadi. Doʻzaxdan qoʻrqsa, harom narsalardan oʻzini tiyadi.
• Agar ne’matning bir chekkasiga erisha olsangiz, noshukr bo‘lib undan uzoqlashmang, yuz ham o‘girmang.
• Alloh banda yaxshiligiga muhtoj emas, ammo bir yomonlik seni yaxshilikka eltsa ajab emas.
• Allohning bir farishtasi har kuni „Oʻlmoq uchun tugʻilinglar, foniy boʻlmoq uchun yigʻilinglar, xarob boʻlmogʻi uchun imorat quringlar“, deb nido qilib turadi.
• Aqldek xazina yo‘q, jahldek faqirlik yo‘q, odobday meros yo‘q, mashvaratdek yordamchi yo‘q.
• Aql kabi mol, yaxshi xulq kabi do‘st, odob kabi meros, tavfiq kabi rahbar, ilm kabi sharaf yoʻqdir.
• Aqlini ishlatgan odam aqllidir. Boshqalarning ham aqlini ishlatgan odam undan-da aqlliroqdir.
• Aqlli kishining tili yuragining ortida bo‘ladi, ahmoqning yuragi tilining orqasida bo‘ladi.
• Avratga qaragan kishiga ham, (avratni) ko‘rsatgan kishiga ham Allohning la’nati bo‘lsin!

B

• Bilmagan narsani bilmayman, deb javob berishdan uyalmang.
• Bir-ikki so’ bug‘doydan ovqat tayyorlab, birodarimni chaqirishim men uchun bozorlaringizga chiqib, qul ozod qilishimdan mahbubroqdir.
• Boylik ehson qilinsa — izzat, berkitilsa — xorlik keltiradi.
• Boylik g‘urbatda ham vatan bo‘ladi, faqirlik vatanda ham g‘urbat bo‘ladi.

D

• Dahr orzularni yangilaydi, taqdirni yaqinlashtiradi, yomon istaklardan uzoqlashtiradi.
• Dunyo hayoti bilan oxirat hayoti bir erkakning ayni vaqtda nikohida bo‘lgan ikki xotiniga o‘xshaydi. Biri mamnun bo‘lsa, ikkinchisi kuyaveradi.
• Dunyo hayotida sog‘lom odam xastadir. Zavqu safo surgan odam oxiri pushaymon bo‘lgusidir. Faqir odam hazindir. Boy odam baloga giriftordir. Molining halolining hisobi, haromining azobi bor, shubhali foydalardan ozor topilgusidir.

E

• Ey mutakabbir banda, sen jannatga kirishni xayolingga ham keltirmagin. Chunki Iblis jannatdan kibr-u havosi tufayli haydalgan. Kibr-u havo qilgan insonlar jannatga kiritilmaydilar.
• Eng ezgu ehson hojatmandga berilganidir.
• Eng ulug‘ taqvo harom narsadan qo‘l tortishdir.

H

• Har bir nafas tortish bilan birga umrdan bir qismi o‘tib ketaveradi.
• Har kim amalga tanballik qilsa, Alloh uni bir g‘amga duchor qiladi.
• Har narsaning zakoti bor, badan zakoti ro‘za tutishdir.
• Hayo va sabr qilishdek iymon boʻlmas.

I

• Iffat hech narsaga ehtiyoj qoldirmaydi.
• Ilmiga amal qilmagan olim johillar qatoriga kiradi.
• Ilm moldan yaxshidir, u seni muhofaza qiladi, molni esa sen qoʻriqlaysan. Ilm hokim, mol mahkumdir. Mol nafaqa qilish bilan kamaysa, ilm ziyoda boʻladi.
• Ilm olinglar. Ilm bilan birga xotirjamlik, viqor va hilmni (muloyimlikni) ham olinglar. Sizga ta’lim berayotgan kishiga tavozeʼli boʻlinglar. Sizdan ta’lim olayotgan kishilar ham tavozeʼli boʻlishsin. Jabr qiluvchi olimlardan boʻlmanglar. Ilmingiz johilligingiz ustiga qoyim boʻlmasin.
• Ilm sarvat (boylik)dan ustundir. Chunki sen sarvatni qoʻriqlaysan, ilm esa seni qoʻriqlaydi.
• Insof — oliyjanoblik belgisidir.
• Insonlarga marhamatli bo‘ling, qadringiz oshadi.
• Iymonlaringizni sadaqa berish bilan mahkam qilinglar, mollaringizni zakot berish bilan omon saqlanglar, balolar toʻlqinini duo bilan daf qilinglar.
• Ishining mazasi bo‘lmagan kishining nasabi ish bermay qo‘yadi.
• Ichimizda saqlar ekanmiz, har qanday sir bizning asirimizdir. Oshkor etgan paytimizdan boshlab biz uning asiriga aylanamiz.

J

• Jannatga ishtiyoqi bo‘lgan kishi dunyoda nafsoniy orzu-havaslaridan tiyilsin.
• Jismning rohati oz ovqatlanishda. Nafsning rohati gunohni ozaytirishda. Qalbning rohati eʼtiborning ozligida. Tilning rohati oz gapirishda.

K

• Kechirish — eng yaxshi g‘alabadir.
• Kimda-kim g‘arazgo‘ylik jilovi bilan bir narsaga erishishga harakat qilar ekan, u shu istagiga erisholmaydi, hatto ajali ham yetmay o‘lib ketadi.
• Kimki kerilib, o‘zidan mamnun-u mag‘rur bo‘lib yursa, u o‘ziga nisbatan boshqalarning nafratini keltiradi.
• Kimki xolis niyat bilan duo qilsa, duosi ijobatdan mahrum bo‘lmaydi.
• Kimning hojati tushsa, unga ko‘mak berish sizga vojibdir.
• Kufrga ketishning toʻrtta asosi bor: juda chuqurlashib ketish, oʻzaro kurash, toʻgʻridan-toʻgʻri bosh tortish, darz ketish, boʻlinish.
• Kishi oʻzi bilan Alloh oʻrtasidagi aloqasini yaxshilasa, Alloh ham bandalari va uning oʻrtasidagi aloqasini yaxshilaydi.

M

• Makorimul-axloq (yuksak xulq) quyidagi o‘n xislatdan iboratdir: saxovat va hayo, rostgo‘ylik va omonatni joyiga berish, kamtarlik va rashk, shijoat va halimlik, sabr va shukr.
• Modomiki Allohdan boshqadan umid qilmas ekansan, Allohdan boshqadan ham qoʻrqma!
• Muhtojga yordam berishni ertaga qoldirmang. Zero, sizga yoki unga ertaga nima bo‘lishini bilmaysiz.

O

• Olim kishi kechalari qoyim, kunduzlari roʻzador mujohiddan afzaldir. Olim vafot etsa, islomda bir yoriq paydo boʻladi. U yoriqni faqat olimning oʻrinbosarigina toʻldiradi.
• Olimning ado etilishi lozim boʻlgan haqlari bor. Unga koʻp savol bermaslik, javobiga eʼtiroz qilmaslik, erinib turganida javob berishga zoʻrlamaslik, oʻrnidan turishga qoʻymay, etagiga osilib olmaslik, sirlarini oshkor etmaslik, huzurida biror kishini g‘iybat qilmaslik, undan xato qidirmaslik, bordi-yu xato qilsa, uzrini qabul qilish, modomiki Allohning amriga itoat etarkan, unga ham Alloh uchun hurmat koʻrsatish, oldida oʻtirib olmaslik, biror ehtiyoji boʻlsa, uni ravo qilish uchun hammadan oldin shoshilish olimning haqlaridandir.
• Oqilning tili qalbining ortida, ahmoqning qalbi esa tilining ortidadir.
• Orzu — tamannoga berilmaslik eng sharafli boylikdir, orzuning o‘zi yomon bir amaldir.
• Ogʻizlaringiz Qur’on yoʻlidir, uni misvok bilan tozalangiz.
• Ochko‘zlikdan hamda yaxshi ovqat, ichkilik, xotin-xalajga berilishdan o‘zini tutish iffat sanaladi.

P

• Poklik faqirlikning ziynati sanaladi, shukr qilish esa mol-dunyoning ziynati sanaladi.

Q

• Qalb koʻr boʻlganidan keyin koʻzning koʻrishligidan foyda yoʻqdir.
• Qizg‘anchiqlik ojizlikning isyonidir.
• Quloq solsang hikmat keladi, koʻp gapdan nadomat keladi.

R

• Rizq-u ro‘zing ko‘p bo‘lsin desang, ko‘p sadaqa qil.

S

• Sabr ikki xil bo‘ladi: yomon ko‘rilgan narsaga chidamoqlik va yaxshi narsani eshitishga sabr etmoqlik.
• Sabr qilinglar, chunki sabr etish – iymondan. Xuddi bosh jasadda boʻlganidek, sabr ham iymonda boʻladi.
• Sukut saqlang, uning eng oz foydasi — omonlikdir.
• So‘ralmasidan avval berilsa, bu saxovat hisoblanadi. So‘ralganidan so‘ng berilsa, hayo yoki mazammat bilan bog‘liq bo‘lib qoladi.

T

• Taqvo – Allohdan qoʻrqish, nozil qilgan Kitobiga amal qilish, ozga qanoatda boʻlish va rihlat kuniga tayyorgarlik qilishdir.
• Til misoli tishlaydigan hayvondir. Agar qo‘yib bersang, g‘ajib tashlaydi. Shunisi borki, faqat uni tishlashdan xoli qilish kerak.

U

• Uch narsa xotirani ziyoda etadi va safroni ketkazadi: misvok ishlatish, ro‘za tutish va Qur’on tilovat qilish.

X

• Xasis kishi o‘z shahrida ham begona.
• Xotinning jihodi — erga itoat etmoqlikdir.
• Xudojoʻylikning eng yaxshisi ibodatni koʻz-koʻz qilmasdan, yashiribroq bajo keltirishdir.
• Xushu’ boʻlmagan namozda, keraksiz narsalardan saqlanmasdan tutilgan roʻzada, tartil (qiroat) bilan oʻqilmagan Qur’onda, gunohlardan tiyilmasdan qilingan amalda, saxiylik bilinmagan molda, jiddiy bogʻlanmagan birodarlikda, ixlos boʻlmagan duoda yaxshilik yoʻqdir.

Y

• Yaxshi qarindoshlik chidamlilik bilan yuzaga keladi.
• Yomon xotin misoli go‘zal kiyingan chayonning o‘zidir.
• Yordamini o‘zgalardan darig‘ tutmagan inson zikri keng yoyiladi.

Z

• Zohidlik misoli bir xazina bo‘lsa, xudojoʻylik unga bir qalqon sanaladi.

Oʻ

• Oʻqishni bilsangiz, har bir inson bir kitobdir.
• Oʻz ahlingizni qadrlang. Zero, ular uchar qanotingiz, o‘rnashgan poydevoringiz va tutar qo‘lingizdir.
• Oʻzgalarga ozor berishdan saqlanish yaxshilik alomatlaridandir.
• Oʻziga do‘st topolmagan kishi odamlarning eng ojizi sanaladi. Bundan ham ojizrog‘i esa oldiniga birorta do‘st topadi-yu keyinchalik uni ham yo‘qotib qo‘yadi.

Sh

• Shaxsingizga dushmanlik qilganni avf etingiz. Lekin vataningizga, millatingizga va diningizga dushmanlik qilgan kishini kechirmangiz.

Ch

• Chin birodar og‘ir kuningda bilinadi.