Minamidaitōjima
Minamidaitōjima (yaponcha: 南大東島), shuningdek Minami Daitō yoki Minami-Daitō nomlari bilan ham tanilgan, Yaponiyaning Okinava prefekturasi tarkibidagi Daitō orollari ichida eng yirigi hisoblanadi. Hudud boshqaruvi Minamidaitō qishlogʻi tomonidan amalga oshiriladi. Shimajiri tumani va mazkur orolda umumiy 2,107 kishi istiqomat qiladi[1]. Orol toʻliq qishloq xoʻjaligiga asoslangan. Orol hududida plyaj mavjud emas, lekin baliq ovlash uchun port, uchta yuk va parom portlari ham mavjud. Shuningdek, orolda taniqli Minami Daito aeroporti (airport kodi „MMD“) ham joylashgan.
Geografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Minamidaitōjima nisbatan izolyatsiya qilingan marjon oroli boʻlib, arxipelagning ikkinchi yirik oroli boʻlgan Kitadaitojimadan taxminan 9 kilometr (4.9 nmi) janubda va Okinava shtatining Naxa shahridan 360 kilometr (190 nmi) uzoqlikda joylashgan. Arxipelagdagi boshqa orollarda boʻlgani kabi, Minamidaitōjima ham koʻtarilgan marjon atolli boʻlib, tik qirgʻoq boʻyidagi ohaktosh qoyalari (orolning sobiq qirgʻoq marjon rifi) va chuqulik markazi (orolning sobiq lagunasi) mavjud. Orol taxminiy oval shakliga ega boʻlib, aylanasi taxminan 13.52 kilometr (8.40 mi) ni, uzunligi 4.85 kilometr (3.01 mi) ni va maydoni 11.94 square kilometre (4.61 kv mi) ni tashkil etadi. Orolning eng baland nuqtasi dengiz sathidan 74 metr (243 ft) yuqorida joylashgan. Orolning ichki qismida bir nechta hovuzlar mavjud, masalan, Oike hovuzi shular jumlasidandir.
- Galereya
-
Minamidaitōjima -
Minamidaitojima qirgʻogʻi -
Oroldagi koʻl
Iqlimi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Minamidaitōjima tropik yomgʻirli oʻrmon iqlimiga ega boʻlib, (Köppen iqlim tasnifi Af) yozi issiq, qishi esa sovuq kechadi. Yil davomida yogʻingarchilik sezilarli tarzda kuzatiladi; eng yomgʻirli oy iyun, eng quruq oy esa fevral oyi hisoblanadi. Orolda tez-tez tayfunlar boʻlib turadi.
| Minamidaitō (1991−2020 normalari, ekstremal 1942−hozirgacha) iqlim koʻrsatkichlari | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Oy | Yanvar | Fevral | Mart | Aprel | May | Iyun | Iyul | Avgust | Sentyabr | Oktyabr | Noyabr | Dekabr | Yil |
| Yuqori harorat °C (°F) | 26.8 (80.2) |
27.0 (80.6) |
28.1 (82.6) |
30.2 (86.4) |
31.9 (89.4) |
34.1 (93.4) |
35.3 (95.5) |
34.6 (94.3) |
34.0 (93.2) |
33.0 (91.4) |
30.8 (87.4) |
28.3 (82.9) |
35.3 (95.5) |
| Oʻrtacha yuqori harorat °C (°F) | 21.1 (70.0) |
21.2 (70.2) |
22.6 (72.7) |
24.6 (76.3) |
26.9 (80.4) |
29.6 (85.3) |
31.7 (89.1) |
31.6 (88.9) |
31.0 (87.8) |
28.8 (83.8) |
25.8 (78.4) |
22.6 (72.7) |
26.5 (79.6) |
| Kunlik oʻrtacha harorat °C (°F) | 18.0 (64.4) |
18.1 (64.6) |
19.5 (67.1) |
21.6 (70.9) |
24.1 (75.4) |
26.9 (80.4) |
28.7 (83.7) |
28.6 (83.5) |
27.9 (82.2) |
25.9 (78.6) |
23.1 (73.6) |
19.7 (67.5) |
23.5 (74.3) |
| Oʻrtacha past harorat °C (°F) | 14.6 (58.3) |
14.8 (58.6) |
16.4 (61.5) |
18.8 (65.8) |
21.5 (70.7) |
24.8 (76.6) |
25.9 (78.6) |
25.9 (78.6) |
25.0 (77.0) |
23.0 (73.4) |
20.4 (68.7) |
16.6 (61.9) |
20.6 (69.1) |
| Minimum past harorat °C (°F) | 3.5 (38.3) |
4.3 (39.7) |
5.3 (41.5) |
4.7 (40.5) |
10.6 (51.1) |
14.6 (58.3) |
19.4 (66.9) |
19.7 (67.5) |
16.1 (61.0) |
12.9 (55.2) |
9.8 (49.6) |
6.4 (43.5) |
3.5 (38.3) |
| Oʻrtacha yogʻingarchilik sm (dyuym) | 77.0 (3.03) |
79.9 (3.15) |
84.2 (3.31) |
113.6 (4.47) |
222.0 (8.74) |
199.6 (7.86) |
118.0 (4.65) |
151.1 (5.95) |
167.9 (6.61) |
180.5 (7.11) |
120.9 (4.76) |
124.7 (4.91) |
1 639,3 (64.54) |
| Yogʻingarchilik kuzatiladigan oʻrtacha kunlar (≥ 1.0 mm) | 8.4 | 7.8 | 7.3 | 8.0 | 10.6 | 9.4 | 8.1 | 10.5 | 10.7 | 10.4 | 8.6 | 8.7 | 108.5 |
| Average relative humidity (%) | 69 | 71 | 74 | 78 | 84 | 87 | 81 | 81 | 80 | 77 | 74 | 70 | 77 |
| Oylik o‘rtacha quyoshli soatlar | 121.3 | 120.3 | 154.0 | 152.8 | 171.0 | 219.3 | 277.8 | 249.3 | 220.4 | 178.4 | 136.4 | 120.8 | 2 121,7 |
| Manba: Yaponiya Meteorologiya agentligi[2][3] | |||||||||||||
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Minamidaitōjima oroli qachon kashf etilganligi nomaʼlum. Ularni birinchi marta 1543-yilda ispan navigatori Bernardo de la Torre va San Juan de Letrán 25-sentyabrdan 2-oktyabrgacha boʻlgan davrda Filippindan Yangi Ispaniyaga yetib olishga uringanida koʻrgan boʻlishi mumkin. Keyin u Kitadaitōjima oroli bilan birgalikda bu orollarini „Ikki opa-singil“ (Las Dos Hermanas) deb nomlagan. Minamidaitōjima va Kitadaitōjima 1587-yil 28-iyulda ispanlar tomonidan Pedro de Unamuno tomonidan yana kashf etilganiga shubha yoʻq va u bu yerlarni „foydasiz orollar“ (Islas sin Provecho) deb atagan[4]. 1788-yilda britaniyalik kapitan John Meares shu hududga yaqin atrofda joylashgan orolni „Grampus oroli“ deb atadi, ammo qayd qilingan koordinatalar toʻgʻri emas edi, shuningdek, u Daitō orolining ayni qaysi birini koʻrgani aniq emas. Fransuzlar 1807-yilda orolni koʻrganliklari haqida ham xabar berishgan. Biroq, 1820-yil 2-iyulda Borodino nomli rus kemasi ikkita Daitō orolini oʻrganib chiqadi va janubdagi orolga „Janubiy Borodino oroli“ deb nom beradi.
1885-yilda mazjur hududga Yaponiya imperiyasi daʼvo qilmaguncha orolda hech kim yashamagan. 1900-yilda Tokio shahridan 287 kilometr (178 mi) uzoqlikda, janubdagi Izu orollaridan biri boʻlgan Hachijō-jima orolida Tamaoki Xanʼemon (1838 – 1910) boshchiligidagi ekspediysiya jamoasi orolning birinchi aholisi boʻlishgan va shakarqamish yetishtirishni boshlashadi. Orol aholisi 1919-yilda 4000 kishiga yetadi. Ikkinchi Jahon urushigacha boʻlgan davrda Minamidaitōjima toʻliq Dai Nippon Sugarga (hozirgi Dai Nippon Meiji Sugar) tegishli boʻlib, tashkilot barcha xizmatlarini amalga oshirgan va oʻz xodimlariga narxlarni subsidiyalagan, ular Okinava va Tayvandan kelgan mavsumiy ishchilar hisoblangan.
Orol 1942-yilda yapon harbiylari tomonidan garnizon qilingan. Yaponiya hukumati uchun urush holatining yomonlashuvi sababli, 1944-yilda koʻplab tinch aholi Okinava, Kyushu yoki Hachijojimaga evakuatsiya qilingan. Orol 1945-yilning fevralidan iyunigacha Qoʻshma Shtatlar dengiz floti tomonidan bir necha bor bombardimon qilingan va oʻqqa tutilgan.
Ikkinchi jahon urushidan keyin orol Qoʻshma Shtatlar tomonidan bosib olingan, oʻsha paytda uning tinch aholisi jami 1426 kishini tashkil etgan. Orol 1972-yilda Yaponiyaga qaytib berilgan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 平成22年国勢調査 人口等基本集計（男女・年齢・配偶関係，世帯の構成，住居の状態など） 都道府県結果 47沖縄県 Okinawa 2010 census
- ↑ „ja:観測史上1～10位の値（年間を通じての値）“. JMA. Qaraldi: 2022-yil 17-mart.
- ↑ „ja:気象庁 / 平年値（年・月ごとの値）“. JMA. Qaraldi: 2022-yil 17-mart.
- ↑ Welsch (2004).
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Kakzu, Xiroshi. Orolning barqarorligi: Okinava uchun muammolar va imkoniyatlar . Trafford nashriyoti (2012)ISBN 978-1-4669-0646-4
- .Welsch, Bernhard (June 2004), „Was Marcus Island Discovered by Bernardo de la Torre in 1543?“, Journal of Pacific History, 39-jild, Milton Park: Taylor & Francis, 109–122-bet, doi:10.1080/00223340410001684886, JSTOR 25169675, S2CID 219627973
