Kontent qismiga oʻtish

Feminologiya

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
WikiAyollar loyihasi qismi
Feminizm
Tarixi
Bosqichlar
Ayollar saylov huquqi
Feministik ideologiya
Multikultural
Konservativ feminizmlar roʻyxati
Diniy variantlar
Harakatlar va mafkuralar
Tushunchalar
Nuqtai nazarlar
Nazariya
Areas of study
Mamlakat boʻyicha
Roʻyxatlar va turkumlar
Roʻyxatlar

Ayollar tadqiqotlari sohasi xotin-qizlarning hayoti va tajribasini oʻrganish markazini tashkil etish maqsadida feministik va fanlararo usullarga asoslangan akademik yoʻnalish boʻlib, genderning ijtimoiy va madaniy konstruksiyalarini oʻrganadi. Shuningdek, ushbu soha ayolarga nisbatan imtiyoz va zulm tizimlari; hokimiyat va jins oʻrtasidagi munosabatlar, irq, jinsiy moyillik, ijtimoiy-iqtisodiy sinf va nogironlik kabi boshqa oʻziga xosliklar va ijtimoiyotlar bilan kesishadi[1].

Ayollarni oʻrganish sohasi bilan bogʻliq boʻlgan mashhur tushunchalar orasiga feministik nazariya, qarashlar nazariyasi, kesishish, ko'pmillatlilik, transmilliy feminizm, ijtimoiy adolat, affekt tadqiqotlari, agentlik, biosiyosat, materializm va mujassamlash kiradi[2]. Xotin-qizlarni oʻrganish bilan bogʻliq tadqiqot amaliyotlari va metodologiyalari oʻz ichiga etnografiya, avtoetnografiya, fokus-guruhlar, soʻrovlar, jamoatchilik asosidagi tadqiqotlar, nutq tahlili va tanqidiy nazariya, poststrukturalizm va besoqolbozlar nazariyasi bilan bogʻliq tadqiqot amaliyotlarim kabi tushunchalarni qamrab oladi[3]. Ushbu soha jinsi, irqi, sinfi, jinsiyligi va boshqa ijtimoiy tengsizliklarning turli xil ijtimoiy normalarini oʻrganadi va tanqid qiladi.

Ayollar tadqiqotlari gender tadqiqotlari, feministik tadqiqotlar va jinsiy tadqiqotlar sohalari bilan, shuningdek, kengroq miqyosda madaniyatshunoslik, etnik tadqiqotlar va afro-amerikaliklar tadqiqotlari sohalari bilan uzviy bogʻliqdir[4].

Hozirgi kunda Amerika Qoʻshma Shtatlaridagi yetti yuzdan ortiq muassasalarda hamda butun dunyo boʻylab qirqdan ortiq mamlakatlarda ayollarni oʻrganish kurslari taklif etiladi[5].

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Avstraliyada

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1956-yilda avstraliyalik feminist Madge Dawson Sidney universitetining Adult Education boʻlimida maʼruza oʻqishni hamda ayollarning hozirgi kundagi holati boʻyicha tadqiqot olib borish va ular yuzasidan dars berishni boshlaydi. Dawsonning Gʻarbiy Yevropadagi ayollarning ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy holatiga qaratilgan „Women in a Changing World“ (tarj. Oʻzgaruvchan dunyoda ayollar) kursi dastlabki ayollarni oʻrganish kurslaridan biriga aylandi[6].

Amerikada

[tahrir | manbasini tahrirlash]

AQShda birinchi akkreditatsiyadan oʻtgan ayollar tadqiqotlari kursi 1969-yilda Cornell universitetida oʻtkazilgan[7]. Bir yil davomida ayollar ongini oʻstirish guruhlari, mitinglar, petitsiyalar tarqatilgan. Norasmiy yoki eksperimental darslar hamda yettita qoʻmita va assambleyalar oldida taqdimotlar oʻtkazishgan. Bu kabi harakatlardan soʻng, Qoʻshma Shtatlardagi dastlabki ayollarni oʻrganish dasturi 1970-yilda San Diego shtat kolleji (hozirgi San Diego davlat universiteti)da tashkil etilgan[8][9]. Milliy Xotin-qizlar ozodlik harakati bilan birgalikda talabalar va jamoat aʼzolari ayollarni oʻrganish boʻyicha maxsus qoʻmita tuzdilar[10]. Qoʻshma Shtatlardagi ikkinchi ayollar taʼlimi dasturi 1971-yilda Kanzas shtatining Wichita shahridagi Wichita shtat universitetida tashkil etilgan. U asosan ingliz tili boʻlimi, maʼmuriyat va jamiyatdagi ayollar tomonidan koʻplab saʼy-harakatlar natijasida shakllangan[11].

1974-yilga kelib, San Diego shtat universiteti professor-oʻqituvchilari kafedrani integratsiya qilish uchun umummilliy kampaniyani boshladilar. Oʻsha paytda bu kabi harakatlar juda siyosiy tusga ega edi[12]. Rasmiylashtirilgan boʻlimlar va dasturlardan oldin, koʻplab ayollar oʻquv kurslari kampuslar atrofida norasmiy ravishda eʼlon qilingan va fakultet aʼzo-oʻqituvchilari tomonidan belgilangan oʻqituvchilik va maʼmuriy javobgarlikdan tashqari, maoshsiz oʻqitilgan[13]. Keyinchalik, bugungi kunga kelib koʻp hollarda boʻlgani kabi, ayollar tadqiqotlari boʻyicha dars beradigan professor-oʻqituvchilar koʻpincha kampusdagi boshqa boʻlimlarda oʻqituvchilarni tayinlashadi[14].

Fanlararo ayollar tadqiqotlari boʻyicha birinchi ilmiy jurnal Feminist Studies 1972-yilda nashr etila boshlandi[15]. AQShda Milliy ayollar tadqiqotlari assotsiatsiyasi 1977-yilda tashkil etilgan[16].

1977-yilda Qoʻshma Shtatlarda butun mamlakat boʻylab 276 ta ayollarni oʻrganish dasturlari mavjud edi. Keyingi oʻn yillikda dasturlar soni ortib, 1989-yilda 530 ta dasturga yetdi[17]. Taxminan 1980-yillarda AQShdagi universitetlar butun mamlakat boʻylab ayollarni oʻrganish kurslari va dasturlari oʻsishi va rivojlanishining guvohi boʻlishdi. Shu bilan birga bu soha konservativ guruhlarning noroziligi hamda ayollar huquqlari harakati ichidagi oq tanlilar, ekzistensialistlar va heteroseksuallar haqida akademiyadagilar oʻz xavotirlari bilan kurashishda davom etdilar[18].

Taxminan bir vaqtning oʻzida Lotin Amerikasidagi akademik ayollar xotin-qizlar oʻquv guruhlarini tashkil qila boshlaydilar[19][20][21]. Meksikada ayollarni oʻrganish boʻyicha birinchi kafedra 1970-yilda Meksika Milliy muxtor universitetining siyosiy va ijtimoiy fanlar fakultetida tashkil etilgan. 1979-yildan boshlab, Meksikalik professor-oʻqituvchilar va talabalarni oʻz ichiga olgan Grupo Autónomo de Mujeres Universitarias (GAMU, Universitet ayollarining avtonom guruhi) feminizmni mamlakat boʻylab turli kampuslarga qanday kiritish mumkinligini muhokama qilish uchun vaqti-vaqti bilan yigʻilishlar oʻtkazib turishgan. 1982-yilda Universidad Autonoma Metropolitana-Xochimilcoda ayollarni oʻrganish dasturi yaratildi[21].

Xuddi shunday 1983-yilda Meksika feministik harakati faollari, jumladan, Flora Botton va Elena Urrutia Mexiko shahridagi El Colegio de Méxicoda Programa Interdisciplinario de Estudios de la Mujer (PIEG, fanlararo ayollar tadqiqotlari dasturi)ga asos solgan[22]. 1984-yilda akademiklar Meksika Milliy muxtor universitetining psixologiya fakultetida Centro de Estudios de la Mujer (Ayollar tadqiqotlari markazi) ni tashkil etishdi. Bu soha Gloria Careaga, Araceli Mingo, Lorenia Parada va Alicia Elena Pérez Duarte kabi akademiklarning taklifi bilan 1992-yilda Universitario de Estudios de Género dasturi (PUEG, gender tadqiqotlari boʻyicha universitet dasturi) yaratilishi bilan rasmiylashtirildi[21].

Chilidagi faollar va tadqiqotchilar 1978-yilda Círculo de la Mujer (Ayollar doirasi) tashkil etish bilan bahonasida jamlana boshlaydilar. Ular 1984-yilda ayollar va gender boʻyicha koʻp tarmoqli tadqiqotlarni osonlashtirish uchun poytaxt Santiagoda Centro de Estudios de la Mujer (CEM, Ayollar tadqiqotlari markazi)ga asos solishadi[23]. 1980-yillarning boshidan Juanita Barreto Gama, Guiomar Dueñas Vargas, Florence Thomas, Magdalena León Gómez, María Martínez, Donny Meertens, María Himelda Ramírez hamda Ana Rico de Alonso kabi ayollar Kolumbiyada feministik oʻrganishlarning fanlararo sohasini yaratish ustida ishladilar[24].

Dastlab, ular norasmiy tarzda uchrashuvlar tashkil etishni boshlaganlar, keyinchalik, 1985-yilda Grupo de Estudios Mujer y Sociedad (Ayollar va jamiyatni oʻrganish guruhi) sifatida rasmiy tan olinishga muvaffaq boʻldilar va nihoyat 1994-yilda[25] Programa de Estudios de Género, Mujer y Desarrollo (PGMD, Gender, Ayollar va Rivojlanishni oʻrganish dasturi) Kolumbiya Milliy Universitetining Inson fanlari boʻlimida tashkil etilishiga erishdilar[24].

1985-yilda Argentina faollari Buenos Ayres universitetida „Ayollar tadqiqotlariga kirish“ va aspiranturadan keyingi seminar, „La construcción social del género jinsiy“ (Jinsiy genderning ijtimoiy qurilishi) loyihasini boshladilar. 1987-yilda Maria Fernandes universitetning ayollar tadqiqotlari boʻyicha diplom dasturi rahbari etib tayinlandi. 1992-yilda Área Interdisciplinaria de Estudios de la Mujer (AIEM, Ayollar tadqiqotlari fanlararo sohasi) Instituto Interdisciplinario de Estudios de Género (Universitetdagi Gender tadqiqotlari instituti)ga aylandi. Ushbu taʼlim dargohi sanʼat, antropologiya, klassika va adabiyot, taʼlim, tarix, tillar va falsafa fakultetlari ushbu sohalarda ayollarni kengroq tadqiq qilish va tahlil qilishni ragʻbatlantirish uchun tashkil etilgan[26]. Gender tadqiqotlari 1980-yillarda Braziliya universitetlarida ham tashkil etila boshlandi va 1990-yillardan keyin kengayishda davom etdi[27].

Ayollar tadqiqotlarini shakllantirishga majbur qilgan Ayollar huquqlari harakatining siyosiy maqsadlari 1990-yillardagi institutsional akademik feminizmga zid edi[28]. „Ayol“ tushunchasi kengayishda davom etar ekan, genderning ijtimoiy tuzilmalarini oʻrganish sohaning gender tadqiqotlari va jinsiy aloqalarni oʻrganishga kengayishiga olib keladi. Xotin-qizlar tadqiqotlari sohasi 1990-yillarda va 2000-yillarda gender tadqiqotlari va feministik tadqiqotlar boʻyicha mutaxassisliklar, voyaga yetmaganlar va sertifikatlarni taklif qiluvchi universitetlarning kengayishi bilan oʻsishda davom etdi.

Ayollarni oʻrganish boʻyicha birinchi rasmiy PhD dasturi 1990-yilda Emory universitetida tashkil etilgan[29]. 2012-yil holatiga koʻra, Qoʻshma Shtatlarda ayollar tadqiqotlari boʻyicha PhD darajasini taklif qiladigan 16 ta institut mavjud boʻlgan[30][31]. Oʻshandan beri UC Santa Cruz (2013)[32], Kentucky-Lexington universiteti (2013)[33], Stony Brook universiteti (2014)[34] va Oregon shtat universiteti (2016) [35] ham PhD darajasini joriy qildilar.

Yevropa

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Elizabeth Bird Buyuk Britaniyada ayollarni oʻrganishning rivojlanishini ayollar ozodlik harakati (WLM, AOH), Ishchilar taʼlim assotsiatsiyasi, „CR“ yoki ongni oshirish guruhlari, chap qanot faol guruhlari va sirtqi boʻlimlar tomonidan boshqariladigan universitet va kollejlarga biriktirilgan. norasmiy taʼlimdan kelib chiqqan holda kuzatish mumkin[36]. Birdning taʼkidlashicha, 1960—1970-yillarda ayollar tadqiqotlari rivojlanishining koʻplab ishtirokchilari bilan suhbatlashgan feminist faollar va olimlar Anna Coote va Beatrix Campbelllarga koʻra, "1969-yilning yozida Juliet Mitchell „Ayollarning jamiyatdagi roli“ nomli qisqa kursda radikal akademiklar tomonidan talabalar norozilik harakatining bir qismi sifatida tashkil etilgan „Anti universitet“da tahsil olgan[36][37]. Maggie Humm ushbu yozgi kursni „Britaniyadagi birinchi ayollarni oʻrganish kursi“, deya ifodalagan[36][38].

1975-yilda Buyuk Britaniyada Margarita Rendel, Oonagh Hartnett, Zoi Fairbairns oʻsha paytda mavjud boʻlgan 17 ta bakalavriat kurslari, 1 ta aspirantura bosqichini, toʻrtta taʼlim kolleji takliflari va koʻpincha „jamiyatdagi ayollar“ deb ataladigan ayollarni oʻrganish boʻyicha oltita politexnika kurslarini tavsiflovchi qoʻllanma yozdilar[39]. Ular Birlashgan Qirollik universitetlarida oʻtkazilgan soʻrovlar asosida qoʻllanmani tuzdilar va ilgari Sue Beardon va Erika Stivenson tomonidan 1974-yilda Talabalar milliy ittifoqi uchun chop etilgan tadqiqotga qoʻshimchalar kiritdilar[40].

1977-yildan boshlab Londonning markaziy politexnika universiteti tomonidan ayollar tadqiqotlari boʻyicha yarim kunlik aspirantura diplomi taklif qilingan va 1978-yilda London taʼlim institutida Margarita Rendel tomonidan „Huquqlar“, jumladan, ayollar huquqlari boʻyicha magistratura kursi tashkil etilgan.

1980-yilda Kent universiteti ayollar tadqiqotlari boʻyicha birinchi magistr darajasini tashkil etadi. Ushbu loyihani rivojlantirishga Mary Evans rahbarlik qilgan[41]. Ushbu universitetdan keyin Bredford (1982), Sheffield City Polytechnic (1983), Warwick (1983) va York (1984) universitetlari ushbu soha boʻyicha magistratura kurslarini ochadi[41]. 1990-yilda Shimoliy-Sharqiy Londondagi Politexnika va Preston Politexnika universitetida ayollar tadqiqotlari boʻyicha sirtqi bakalavrlar yoʻlga qoʻyildi[41]. Veronica Beechey 1983-yilda Ochiq universitetga u yerda ayollarni oʻrganish kursini boshlash uchun ishga qabul qilingan[42].

Buyuk Britaniyadagi ayollar tadqiqotlari boʻyicha joriy kurslarni Universitetlar va kollejlarga qabul qilish xizmati orqali topish mumkin[43].

Markaziy Osiyo

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2015-yilda Kobul universiteti qoshida Afgʻonistonda gender va ayollarni oʻrganish boʻyicha birinchi magistratura kursi boshlandi[44].

Stansiya nazariyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Standpoint nazariyasi, shuningdek, feministik nuqtai nazar nazariyasi sifatida tasniflanadi, [45] 1980-yillarda bilim ishlab chiqarish va uning hokimiyat amaliyotiga taʼsirini tanqidiy tekshirish usuli sifatida ishlab chiqilgan. [46] Stend nuqtai nazari nazariyasi bilimlarning ijtimoiy joylashuvi va etarli darajada vakil qilinmagan guruhlar va ozchiliklar bilim ishlab chiqarishga kelganda tarixan eʼtibordan chetda qolib ketganligi haqidagi gʻoyadan kelib chiqadi. Marksistik fikrdan kelib chiqqan holda, nuqtai nazar nazariyasi siyosiy va ijtimoiy „haqiqatlar“ nufuziga shubha qiladigan tahlilni ilgari suradi. [47] Standpoint nazariyasi, hokimiyat faqat erkak jinsi qoʻlida ekanligini taxmin qiladi, chunki jamiyatda qaror qabul qilish jarayoni faqat erkaklar uchun va erkaklar tomonidan qurilgan. [45] Nuqtai nazar nazariyasi jamiyatda qayerda namoyon boʻlishiga siyosiy tahlil jarayonlari misol boʻla oladi, chunki bu oʻrganish sohasi deyarli butunlay erkaklar tomonidan nazorat qilinadi. [45] Bundan tashqari, Marksistik nuqtai nazardan, Karl Marks hokimiyatdagilar oʻzlari hokimiyatga ega boʻlganlarning nuqtai nazarini tushunishga qodir emas deb hisoblagan tushunchani ifodalagan. [45] Bu nuqtai nazar nazariyasi erkaklarning jamiyatda ayollar duch keladigan zulmni tushunishga qodir emasligini tan oladi.

Transmilliy feministik nazariya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Transmilliy feminizm ayollar va erkaklarning ijtimoiy, siyosiy va iqtisodiy tengligi chegaralar orqali oʻtishi bilan bogʻliq; bevosita globallashuv, neoliberalizm va imperializmga javoban[48]. Ayollarni oʻrganish transmilliy feministik nazariyani oʻz oʻquv dasturlariga jinsga oid bilimlarni sohada va akademiyada ustuvorlik qilish, uzatish va tarqatish usullarini buzish va shubha qilish usuli sifatida kiritishni boshladi. [49]

Transmilliy feministik nazariya davom etayotgan siyosat va madaniy eʼtiqodlar uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega boʻlgan jamiyatning anʼanaviy boʻlinishlariga doimiy ravishda qarshi turadi[50]. Ushbu nuqtai nazardan olingan asosiy eʼtirof shundan iboratki, gender global harakat boʻlib kelgan va shunday boʻlib qoladi[51]. Bundan tashqari, transmilliy feministik nuqtai nazar, globallashuv natijasida genderning madaniy va iqtisodiy adolatsizliklariga eʼtiborning etishmasligi global gender tengsizliklarining kuchayishiga yordam berishi mumkinligini davom ettiradi; Biroq, bu faqat global miqyosda imtiyozli sub’ektlar pozitsiyalarini egallaganida sodir boʻlishi mumkin[51].

Ijtimoiy adolat

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ayollar harakatining paydo boʻlishi va u bilan bogʻliqligidan boshlab faollik xotin-qizlar fanining asosi boʻldi. Borgan sari ijtimoiy adolat ayollarni oʻrganish kurslari, dasturlari va boʻlimlarining asosiy tarkibiy qismiga aylandi. Ijtimoiy adolat nazariyasi individual darajada emas, balki butun jamiyat uchun adolatli jamoalar uchun kurash bilan bogʻliq[52]

Ayollarni oʻrganish boʻyicha talabalar ijtimoiy adolat loyihalarida ishtirok etadilar, garchi baʼzi olimlar va tanqidchilar talabalardan majburiy faollik va/yoki ijtimoiy adolat ishlarida ishtirok etishlarini talab qilishdan xavotirda[53].

Ayollar tadqiqotlari nafaqat uydagi zoʻravonlik, ish joyidagi kamsitish va uyda mehnat taqsimotidagi gender farqlari kabi tushunchalarga eʼtibor qaratibgina qolmay, balki ushbu tushunchalarning asl sababini tushunish uchun asos boʻlib xizmat qiladi. ayollar uchun yaxshiroq hayot[54].

Agentlik

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Agentlik individual va erkin tanlov qilish qobiliyati sifatida belgilanishi kerak[55]. Jins, irq, din va ijtimoiy sinf kabi turli ijtimoiy omillar tufayli shaxsning vakolati cheklanishi mumkin[55]. Feministik nuqtai nazardan, agentlikni birinchi toʻlqin feminizmiga xos boʻlgan bir tomonlama zulmni tenglashtirishga urinish sifatida qarash muhim[56]. Feministlar global jamiyatda sodir boʻlayotgan gender munosabatlarini qayta shakllantirishdan avtonomiya va qaramlikning yangi shakllarini yaratish uchun agentlikdan foydalanadilar[56]. Ayollar tadqiqotlari jamiyatdagi ierarxik pozitsiyalar tufayli ayollar tarixan ega boʻlgan vakolatlarning yoʻqligini tan oladi. Feministlar gender tengligini oshirish uchun faol harakat qilmoqdalar, chunki bu barcha ayollar uchun ijtimoiy agentlikni kengaytirishga olib kelishi mumkin[56].

Materializm

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Materialistik nazariya 1960 va 1970-yillarning feminizmdagi ijtimoiy ishlaridan kelib chiqadi[57]. Materializmning tarix, agentlik va mafkuraning marksistik nazariyalari bilan muhim aloqalari bor; boʻlsa-da, til va madaniyatni uning falsafasiga kiritish orqali farqlash mumkin[57]. Materializm har qanday jamiyatning moddiy sharoitida topilishi mumkin boʻlgan ijtimoiy tahlil va ijtimoiy munosabatlarga savollar beradi[57].

Gender nuqtai nazaridan tadqiq qilishdan tashqari, moddiy sharoitlar ayollar hayotining real tomonlari bilan bogʻliq holda oʻrganiladi[57]. Materialistik feministlar bu munosabatlarni ochib bergan asosiy jihat feministik nuqtai nazardan boʻlib, genderning ijtimoiy sharoitlari tarixiy jihatdan joylashishi, shuningdek, aralashuv va oʻzgarishlarga duchor boʻlishini daʼvo qiladi[57].

Materialistik feminizm, ayniqsa, ayollarning rolini, xususan, oila, uy-roʻzgʻor va onalik jihatlarini taʼkidlaydigan ijtimoiy tuzilmalarga eʼtibor qaratadi[57]. Materializm ayollarning marginallashuvini targʻib qiluvchi gender nutqlarini tahlil qiladi; Shunday qilib, materialistik feminizmning eng taʼsirli jihatlaridan biri uning mafkura va ularning tarix va agentlik bilan qanday bogʻliqligi masalalariga eʼtiborliligidir[57].

Pedagogikalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aksariyat muassasalarda ayollarni oʻrganish kurslari teng qismlarning tadqiqoti, nazariyasi va amaliyoti triada modelida ishlovchi feministik pedagogikadan foydalanadi. Professorlarni bilim manbai sifatida markazsizlashtirish koʻpincha ayollar tadqiqotlari sohasi sinflashgan madaniyati uchun asosiy masala hisoblanadi[58]. Talabalar oʻz taʼlimlari davomida „daʼvo qilishda“ faol ishtirok etishlari, oʻzlari va oʻquv jarayoni uchun mas’uliyatni oʻz zimmalariga olishlari tavsiya etiladi[59].

Ayollarni oʻrganish dasturlari va kurslari jins, irq, shahvoniylik, sinf va oʻziga xoslik siyosati va ijtimoiy meʼyorlar bilan bogʻliq boshqa mavzularning kesishishini feministik obyektiv orqali oʻrganish uchun moʻljallangan. Ayollarni oʻrganish kurslari media savodxonligi, jinsiy aloqa, irq va etnik kelib chiqish, ayollar ishtirokidagi tarix, besoqolbozlar nazariyasi, koʻpmillatlilik va boshqa chambarchas bogʻliq kurslar kabi turli mavzularga qaratilgan. Fakultet professor-oʻqituvchilari ushbu komponentlarni turli mavzular boʻyicha darslarga, jumladan, ommaviy madaniyat, iqtisodiyotdagi ayollar, reproduktiv va atrof-muhit adolati, ayollar salomatligi kabi mavzularga kiritadilar[60].

Ayollarni oʻrganish dasturlari ijtimoiy adolat ishlarida ishtirok etadi va koʻpincha sinfdan tashqarida nazariya va faollik bilan oʻrnatilgan oʻquv dasturlarini ishlab chiqadi. Baʼzi ayollarni oʻrganish dasturlari talabalarga imtiyozlar va zulmning institutsional tuzilmalari ayollar hayotiga qanday taʼsir qilishini boshdan kechirish imkoniyatini beruvchi jamoaga asoslangan amaliyotlarni taklif qiladi. Ayollar boʻyicha oʻquv dasturlari koʻpincha talabalarni kurs materiallarini muhokama qilish va mulohaza yuritishdan tashqari, xizmat ko'rsatish faoliyatida ishtirok etishga undaydi.

Biroq, Massachusets Amherst universitetidan Daphne Patai ayollarni oʻrganish dasturlarining bu jihatlarini tanqid qilib, ular siyosatni taʼlimdan ustun qoʻyishini taʼkidlaydi: "Ushbu dasturlardagi professor-oʻqituvchilarning strategiyalari befarq tilni politsiya qilish, ayollarga mos keladigan tadqiqot usullarini qoʻllab-quvvatlash (masalan, miqdoriy usullardan koʻra sifat) va mashgʻulotlarni xuddi terapiya mashgʻulotlari kabi oʻtkazishni oʻz ichiga oladi[61]. Ayollarni oʻrganish boʻyicha talabalar jins, irq, sinf va jinsiylikni oʻz ichiga olgan shaxs belgilarini tahlil qilganligi sababli, bu koʻpincha hokimiyatning institutsional tuzilmalarini ajratishga olib keladi. Ushbu pedagogikalar natijasida ayollar talabalari universitetni ijtimoiy oʻzgarishlarni amalga oshirish va jamiyatdagi kuchlar tengsizligi haqida biror narsa qilish uchun vositalar toʻplamiga ega boʻlishadi[62].

Ayollarni oʻrganish boʻyicha faoliyat olib borgan taniqli olimlar orasida Charlotte Bunch, Patricia Hill Collins, Bell Hooks, Angela Davis, Cherríe Moraga, Audre Lorde, Adrienne Rich hamda Barbara Ransby kabilar bor.

Ichki akademik tanqid

[tahrir | manbasini tahrirlash]

"Professing Feminism: Education and Indoctrination in Womenʼs Studies" kitobida oʻttizta ayol tadqiqotlari akademiklari "koʻplab ayollar tadqiqotlari dasturlariga xos boʻlgan nosogʻlom sharoitlar va oʻz-oʻzini yoʻq qilish tendentsiyalarini" tanqid qilish uchun birlashdilar. Professorlar „Ayollar tadqiqotlari fakultetining boshqa professor-oʻqituvchilari bilan bu jangovar anti-intellektualizm haqidagi tashvishlarini muhokama qila olmasliklari“ haqida gapirib, „talabalar va professorlar tomonidan siyosiy poklikka doimiy eʼtibor berish“ daʼvolarini taʼkidlashadi[63].

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Shaw, Susan M.. Women's voices, feminist visions: classic and contemporary readings, Sixth, New York, NY: McGraw-Hill, 23 April 2014. ISBN 978-0078027000. OCLC 862041473. 
  2. ↑ Oxford Handbook of Feminist Theory. Oxford University Press, 2018. ISBN 978-0190872823. OCLC 1002116432. 
  3. ↑ Hesse-Biber, Sharlene Nagy. Feminist research practice: a primer, Second, Thousand Oaks, CA: SAGE Publications, 18 July 2013. ISBN 9781412994972. OCLC 838201827. 
  4. ↑ Wiegman, Robyn. Women's studies on its own: a next wave reader in institutional change. Durham: Duke University Press, 2002. ISBN 9780822329862. OCLC 49421587. 
  5. ↑ Berger, Michele Tracy. Transforming Scholarship: Why Women's and Gender Studies Students Are Changing Themselves and the World. New York: Routledge, 2015 — 7-bet. ISBN 978-0-415-83653-1. 
  6. ↑ „Ardent warrior for women's rights“ (2003-yil 31-iyul).
  7. ↑ Kahn, Ada P.. The Encyclopedia of Stress and Stress-related Diseases, 2nd, Facts on File, 2006 — 388-bet. ISBN 978-0816059379. Qaraldi: 2012-yil 29-sentyabr. 
  8. ↑ Salper, Roberta (November 2011). "San Diego State 1970: The Initial Year of the Nation's First Women's Studies Program". Feminist Studies 37 (3): 658–682. doi:10.1353/fem.2011.0055. http://www.feministstudies.org/issues/vol-30-39/37-3.html. 
  9. ↑ „SDSU Women's Studies Department“. 2014-yil 18-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 6-oktyabr.
  10. ↑ „History :: Department of Women's Studies at San Diego State University“. womensstudies.sdsu.edu. 2019-yil 16-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 9-dekabr.
  11. ↑ Chinyere Okafor citing from The Center for Womenʼs Studies' papers at WSU
  12. ↑ Boxer, Marilyn J. (Fall 2002). "Women's studies as women's history". Women's Studies Quarterly 30 (3–4): 42–51. 
  13. ↑ Ginsberg, Alice E. „Triumphs, Controversies, and Change: 1970s to the Twenty-First Century“, . The Evolution of American Women's Studies: Reflections on Triumphs, Controversies, and Change. New York: Palgrave Macmillan, 2008 — 11-bet. ISBN 978-0-230-60579-4. 
  14. ↑ Berger, Michele Tracy. Transforming Scholarship: Why Women's and Gender Studies Students Are Changing Themselves and the World. New York: Routledge, 2015 — 49-bet. ISBN 978-0-415-83653-1. 
  15. ↑ „History“. Feminist Studies. Qaraldi: 2014-yil 30-may.
  16. ↑ „NWSA“. nwsa.org. Qaraldi: 2015-yil 26-iyul.
  17. ↑ "A National Census of Women's Studies Programs". NORC Project: 25. December 2007. https://www.nwsa.org/Files/Resources/NWSA_CensusonWSProgs.pdf. 
  18. ↑ The evolution of American women's studies: reflections on triumphs, controversies, and change, 1st Ginsberg: , New York: Palgrave Macmillan, 2008 — 16-bet. ISBN 9780230605794. OCLC 224444238. 
  19. ↑ Arango Gaviria, Luz Gabriela „Un proyecto académico feminista en mutación: la Escuela de Estudios de Género de la Universidad Nacional de Colombia [A Feminist Academic Project in Mutation: The School of Gender Studies of the National University of Colombia]“, . Feminismos y estudios de género en Colombia: un campo académico y político en movimiento, Primeraición (Spanish) Gil Hernández: , Bogotá, Colombia: National University of Colombia Press, 2018 — 17–38-bet. ISBN 978-958-783-334-8. 
  20. ↑ „Florence Thomas“ (Spanish). Cienciágora. Universia (2008-yil 7-mart). 2022-yil 22-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-aprel.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 Lozano Rubello, Gabriela (October 2019). "Los estudios de género en la UBA y la UNAM: una conquista del feminismo académico [Gender Studies at the UBA and UNAM: A Conquest of Academic Feminism]" (Spanish). Universidades (Mexico City, Mexico: Unión de Universidades de América Latina) 70 (81): 45–54. doi:10.36888/udual.universidades.2019.81.36. ISSN 0041-8935. OCLC 8405154533. Archived from the original on 25 March 2022. https://web.archive.org/web/20220325215530/https://www.redalyc.org/journal/373/37361142006/html/. Qaraldi: 23 April 2022. Feminologiya]]
  22. ↑ Poy Solano, Laura. „Reconoce el Colmex a tres pioneras de los estudios de género“ (Spanish). La Jornada (2021-yil 11-mart). 2021-yil 11-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 11-aprel.
  23. ↑ „Fuimos pioneras en investigación de género en Chile“ (Spanish). Centro de Estudios de la Mujer. 2022-yil 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-aprel.
  24. ↑ 24,0 24,1 Arango Gaviria, Luz Gabriela „Un proyecto académico feminista en mutación: la Escuela de Estudios de Género de la Universidad Nacional de Colombia [A Feminist Academic Project in Mutation: The School of Gender Studies of the National University of Colombia]“, . Feminismos y estudios de género en Colombia: un campo académico y político en movimiento, Primeraición (Spanish) Gil Hernández: , Bogotá, Colombia: National University of Colombia Press, 2018 — 17–38-bet. ISBN 978-958-783-334-8. Arango Gaviria, Luz Gabriela (2018). „Un proyecto académico feminista en mutación: la Escuela de Estudios de Género de la Universidad Nacional de Colombia [A Feminist Academic Project in Mutation: The School of Gender Studies of the National University of Colombia]“. In Gil Hernández, Franklin; Pérez-Bustos, Tania (eds.). Feminismos y estudios de género en Colombia: un campo académico y político en movimiento [Feminisms and Gender Studies in Colombia: An Academic Field and Political Movement] (PDF) (in Spanish) (Primeraición ed.). Bogotá, Colombia: National University of Colombia Press. pp. 17-38. ISBN 978-958-783-334-8.
  25. ↑ „Florence Thomas“ (Spanish). Cienciágora. Universia (2008-yil 7-mart). 2022-yil 22-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-aprel.„Florence Thomas“. Cienciágora (in Spanish). Bogatá, Colombia: Universia. 7 March 2008. Archived from the original on 22 April 2022. Retrieved 22 April 2022.
  26. ↑ Lozano Rubello, Gabriela (October 2019). "Los estudios de género en la UBA y la UNAM: una conquista del feminismo académico [Gender Studies at the UBA and UNAM: A Conquest of Academic Feminism]" (Spanish). Universidades (Mexico City, Mexico: Unión de Universidades de América Latina) 70 (81): 45–54. doi:10.36888/udual.universidades.2019.81.36. ISSN 0041-8935. OCLC 8405154533. Archived from the original on 25 March 2022. https://web.archive.org/web/20220325215530/https://www.redalyc.org/journal/373/37361142006/html/. Qaraldi: 23 April 2022. Feminologiya]]Lozano Rubello, Gabriela (October 2019). „Los estudios de género en la UBA y la UNAM: una conquista del feminismo académico“ [Gender Studies at the UBA and UNAM: A Conquest of Academic Feminism]. Universidades (in Spanish). Mexico City, Mexico: Unión de Universidades de América Latina. 70 (81): 45-54. doi:10.36888/udual.universidades.2019.81.36. ISSN 0041-8935. OCLC 8405154533. S2CID 213247078. Archived from the original on 25 March 2022. Retrieved 23 April 2022.
  27. ↑ Peluffo, Pelufo; Josiowicz, Alejandra (May–August 2020). "Simpósio: cinco questões sobre os estudos de gênero na América Latina [Symposium: Five Questions about Gender Studies in Latin America]" (Portuguese). Estudos Históricos (Rio de Janeiro: Centro de Pesquisa e Documentação da História Contemporânea do Brasil) 33 (70): 227–253. doi:10.1590/S2178-14942020000200002. ISSN 0103-2186. OCLC 8605481991. https://www.scielo.br/j/eh/a/CtjSvpNF73XHBz3HXpCkTyC/?format=pdf&lang=pt. Qaraldi: 25 April 2022. Feminologiya]]
  28. ↑ Wiegman, Robyn „Feminism, Institutionalism, and the Idiom of Failure“, . Women's Studies on the Edge Scott: . Durham: Duke University Press, 2008 — 41-bet. ISBN 978-0-8223-4274-8. 
  29. ↑ „Women's, Gender, and Sexuality Studies“. Qaraldi: 2014-yil 6-oktyabr.
  30. ↑ „NWSA“. nwsa.org. 2017-yil 15-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 26-iyul.
  31. ↑ „Artemis Guide to Women's Studies in the U.S“. Qaraldi: 2014-yil 6-oktyabr.
  32. ↑ „UC Santa Cruz – Feminist Studies“. feministstudies.ucsc.edu. Qaraldi: 2016-yil 22-avgust.
  33. ↑ „PHD Program | Gender & Womenʼs Studies“. gws.as.uky.edu. Qaraldi: 2016-yil 22-avgust.
  34. ↑ „Women's, Gender, and Sexuality Studies“. stonybrook.edu. Qaraldi: 2016-yil 22-avgust.
  35. ↑ „PhD in Women, Gender, and Sexuality Studies! | College of Liberal Arts | Oregon State University“. liberalarts.oregonstate.edu (2015-yil 21-sentyabr). Qaraldi: 2016-yil 22-avgust.
  36. ↑ 36,0 36,1 36,2 Bird, Elizabeth (1 June 2003). "Women's studies and the women's movement in Britain: origins and evolution, 1970–2000" (en). Women's History Review 12 (2): 263–288. doi:10.1080/09612020300200351. ISSN 0961-2025. https://doi.org/10.1080/09612020300200351. Bird, Elizabeth (1 June 2003). "Womenʼs studies and the womenʼs movement in Britain: origins and evolution, 1970-2000". Womenʼs History Review. 12 (2): 263-288. doi:10.1080/09612020300200351. ISSN 0961-2025. S2CID 144545954.
  37. ↑ Coote, Anna. Sweet Freedom: the struggle for women's liberation. London: Pan Macmillan, 1982. 
  38. ↑ Humm, Maggie. Feminisms: a reader. Hemel Hempstead: Harvester Wheatsheaf, 1994 — xvi-bet. 
  39. ↑ Hartnett, Oonagh. Women's Studies Courses in the United Kingdom. London: Margarita Rendel, 1975. 
  40. ↑ Bird, Elizabeth (1 June 2003). "Women's studies and the women's movement in Britain: origins and evolution, 1970–2000" (en). Women's History Review 12 (2): 263–288. doi:10.1080/09612020300200351. ISSN 0961-2025. https://doi.org/10.1080/09612020300200351. Bird, Elizabeth (1 June 2003). "Womenʼs studies and the womenʼs movement in Britain: origins and evolution, 1970-2000". Womenʼs History Review. 12 (2): 263-288. doi:10.1080/09612020300200351. ISSN 0961-2025. S2CID 144545954.
  41. ↑ 41,0 41,1 41,2 Bird, Elizabeth (1 June 2003). "Women's studies and the women's movement in Britain: origins and evolution, 1970–2000" (en). Women's History Review 12 (2): 263–288. doi:10.1080/09612020300200351. ISSN 0961-2025. https://doi.org/10.1080/09612020300200351. 
  42. ↑ Taylor. „Veronica Beechey obituary“ (en). The Guardian (2021-yil 31-yanvar). Qaraldi: 2022-yil 27-yanvar.
  43. ↑ „Universities and Colleges Admissions Service, United Kingdom“. UCAS. Qaraldi: 2014-yil 6-oktyabr.
  44. ↑ FaithWorld. „Kabul University unlikely host for first Afghan women's studies programme“. Reuters.com (2015-yil 26-oktyabr). 2015-yil 27-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 2-noyabr.
  45. ↑ 45,0 45,1 45,2 45,3 Potter, M (2014). "Loyalism, Women and Standpoint Theory". Irish Political Studies 29 (2): 258–274. doi:10.1080/07907184.2012.727399. 
  46. ↑ Harding, Sandra G.. The feminist standpoint theory reader: intellectual and political controversies. New York: Routledge, 2004 — 2-bet. ISBN 978-0415945004. OCLC 51668081. 
  47. ↑ Hekman, Susan (1997). "Truth and Method: Feminist Standpoint Theory Revisited". Signs 22 (2): 341–365. doi:10.1086/495159. https://archive.org/details/sim_signs_winter-1997_22_2/page/341. 
  48. ↑ Moghadam, Valentine M. „Transnational Feminisms“, . Women worldwide: transnational feminist perspectives on women Lee: . New York, NY: McGraw-Hill, 2011 — 15-bet. ISBN 9780073512297. OCLC 436028205. 
  49. ↑ Parisi, Laura „Transnational“, . Rethinking women's and gender studies Orr: . New York: Routledge, 2012 — 326-bet. ISBN 9780415808316. OCLC 738351967. 
  50. ↑ Minoo. Between Woman and Nation: Nationalisms, Transnational Feminisms, and the State (en). Duke University Press, 1999. ISBN 978-0-8223-2322-8. 
  51. ↑ 51,0 51,1 Shome, R. (2006). Transnational Feminism and Communication Studies: The Communication Review, 9(4), 255–267.. doi:10.1080/10714420600957266. 
  52. ↑ Capeheart, Loretta. Social Justice: Theories, Issues, and Movements. Piscataway: Rutgers University Press, 2007 — 2-bet. ISBN 9780813541686. OCLC 437192947. 
  53. ↑ Johnson, Jennifer L.; Luhmann, Susanne (2016). "Social Justice for (University) Credit? The Women's and Gender Studies Practicum in the Neoliberal University. (Report)". Resources for Feminist Research 34 (3–4): 40. 
  54. ↑ „Women's and Gender Studies“. Texas Tech University.
  55. ↑ 55,0 55,1 Barker, C.. Cultural Studies: Theory and Practice. London: Sage, 2005. ISBN 0-7619-4156-8. 
  56. ↑ 56,0 56,1 56,2 Mcnay, L (2003). Agency, Anticipation and Indeterminacy in Feminist Theory. Feminist Theory, 4(2), 139–148. doi:10.1177/14647001030042003. 
  57. ↑ 57,0 57,1 57,2 57,3 57,4 57,5 57,6 Hennessy. „Materialist Feminism: A Reader in Class, Difference, and Women's Lives: Canadian Journal of Communication“ (1999).
  58. ↑ Shrewsbury, Carolyn M. (Fall 1987). "What is feminist pedagogy?". Women's Studies Quarterly 15 (3–4): 6–14. 
  59. ↑ Rich, Adrienne „Claiming an Education“, . Open Questions Anderson: . New York: Bedford/St. Martin's, 2005 — 608–611-bet. 
  60. ↑ Berger, Michele Tracy. Transforming Scholarship, Second, Abingdon, Oxon: Routledge, 2015 — 35–40-bet. 
  61. ↑ Patai, Daphne (23 January 1998). "Why Not A Feminist Overhaul of Higher Education?". Chronicle of Higher Education. http://userpages.umbc.edu/~korenman/wmst/fem_overhaul.html. Qaraldi: 4 May 2007. Feminologiya]]
  62. ↑ Bubriski, Anne; Semaan, Ingrid (2009). "Activist Learning vs. Service Learning in a Women's Studies Classroom". Human Architecture: Journal of the Sociology of Self-Knowledge 7 (3): 91–98. 
  63. ↑ Patai, DAPHNE. Professing feminism: education and indoctrination in women's studies (English). United States: HarperCollins, 2003 — 13, 18-bet. ISBN 9780739104552. 

Adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Feminologiya&oldid=5138532" dan olindi