Kontent qismiga oʻtish

Amerika Qoʻshma Shtatlari Vitse-prezidentlari roʻyxati

Vikipediya, erkin ensiklopediya
AQSh Vitse-prezidentining muhri

Amerika Qoʻshma Shtatlari Vitse-prezidenti (inglizcha: Vice President of the United States of Amerika) Amerika Qoʻshma Shtatlari federal hukumati ijroiya hokimiyatida Prezidentdan keyin ikkinchi eng muhim mansabdor shaxs deb qaraladi. Birinchi AQSh Vitse-prezidenti Jon Adams, hozirgi vitse-prezident Kamala Harris hisoblanadi. Tarix davomida bu lavozimni 49 kishi egallab kelgan[1].

Qoʻshma Shtatlar vitse-prezidenti koʻp vakolatlarga ega emas, Vitse-prezidentning asosiy konstitutsiyaviy funksiyasi shundaki, u AQSh prezidenti vafot etgan, isteʼfoga chiqqan yoki lavozimidan chetlashtirilgan taqdirda uning oʻrnini egallaydi[2]. Sakkiz nafar Vitse-prezident oʻzlaridan oldingilarning vafoti va bir nafari isteʼfoga chiqishi tufayli yuqori lavozimni egallagan. Bundan tashqari, Vitse-prezident Senatning rasmiy rahbari hisoblanadi. Vitse-prezidentlikka nomzodlarga Qoʻshma Shtatlar prezidentligiga nomzodlar bilan bir xil talablar qoʻyiladi[3][4].

Vitse-prezidentlar roʻyxati

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Partiyalar

  Federalistlar partiyasi

  Demokratik Respublikachilar partiyasi

  Demokratilar partiya

  Whig partiyasi

  Respublikachilar partiyasi

Vitse-prezidentlar Vitse-prezidentlik yillari Shtat
1
John Adams

1735—1826

1789-yil 21-aprel

1797-yil 4-mart

Massachusetts
2
Thomas Jefferson1743—1826 1797-yil 4-mart

1801-yil 4-mart

Virjiniya
3
Aaron Burr

1756—1836

1801-yil 4-mart

1805-yil 4-mart

Nyu-York
4
George Clinton1739—1812 1805-yil 4-mart

1812-yil 20-aprel

New-York
1 Vitse-prezident vafoti munosabati bilan boʻsh turgan lavozim 1812-yil 20-aprel

1813-yil 4-mart

5
Elbridge Gerry

1744—1814

1813-yil 4-mart

1814-yil 23-noyabr

Massachusets
2 Vitse-prezident vafoti munosabati bilan boʻsh turgan lavozim 1814-yil 23-noyabr

1817-yil 4-mart

6
Daniel D. Tompkins1774—1825 1817-yil 4-mart 

1825-yil 4-mart

Nyu-York
7
John C. Calhoun1782—1850 1825-yil 4-mart

1832-yil 28-dekabr

Janubiy Karolina
3 Vitse-prezident isteʼfoga chiqqani sababli bu oʻrin boʻsh 1832-yil 28-dekab

1833-yil 4-mart

8
Martin Van Buren1782—1862 1833-yil 4-mart

1837-yil 4-mart

Nyu-York
9
Richard Mentor Johnson1780—1850 1837-yil 4-mart 

1841-yil 4-mart

Kentukki
10
John Tyler1790—1862 1841-yil 4-mart 

1841-yil 4-mart

Virjiniya
4 Vitse-prezident prezidentlik lavozimini egallashi sababli bu lavozim boʻsh 1841-yil 4-mart

1845-yil 4-mart

11
George M. Dallas

1792—1864

1845-yil 4-mart

1849-yil 4-mart

Pensilvaniya
12
Millard Fillmore

1800—1874

1849-yil 4-mart

1850-yil 9-iyul

Nyu-York
5 Vitse-prezident prezidentlik lavozimini egallashi sababli bu lavozim boʻsh  1850-yil 9-iyul

1853-yil 4-mart

13
William R. King1786—1853 1853-yil 4-mart

1853-yil 18-aprel

Alabama
6 Vitse-prezident vafoti munosabati bilan boʻsh turgan lavozim 1853-yil 18-aprel 

1857-yil 4-mart

14
John C. Breckinridge

1821—1875

1857-yil 4-mart 

1861-yil 4-mart

Kentukki
15
Hannibal Hamlin

1809—1891

1861-yil 4-mart 

1865-yil 4-mart

Meyn
16
Andrew Johnson

1808—1875

1865-yil 4-mart 

1865-yil 15-aprel

Tennessi
7 Vitse-prezident prezidentlik lavozimini egallashi sababli bu lavozim boʻsh 1865-yil 15-aprel

1869-yil 4-mart 

17
Schuyler Colfax

1823—1885

1869-yil 4-mart 

1873-yil 4-mart 

Indiana
18
Henry Wilson

1812—1875

1873-yil 4-mart

1875-yil 22-noyabr

Massachusetts
8 Vitse-prezident vafoti munosabati bilan boʻsh turgan lavozim 1875-yil 22-noyabr

1877-yil 4-mart

19
William A. Wheeler

1819—1887

1877-yil 4-mart

1881-yil 4-mart

New-York
20
Chester A. Arthur

1829—1886

1881-yil 4-mart

1881-yil 19-sentabr

New York
9 Vitse-prezident prezidentlik lavozimini egallashi sababli bu lavozim boʻsh 1881-yil 19-sentabr

1885-yil 4-mart

21
Thomas A. Hendricks

1819—1885

1885-yil 4-mart

1885-yil 25-noyabr

Indiana
10 Vitse-prezident vafoti munosabati bilan boʻsh turgan lavozim 1885-yil 25-noyabr

1889-yil 4-mart

22
Levi P. Morton

1824—1920

1889-yil 4-mart

1893-yil 4-mart

New York
23
Adlai Stevenson

1835—1914

1893-yil 4-mart

1897-yil 4-mart

Illinoys
24
Garret A. Hobart

1844—1899

1897-yil 4-mart

1899-yil 21-noyabr

Nyu-Jersi
11 Vitse-prezident vafoti munosabati bilan boʻsh turgan lavozim 1899-yil 21-noyabr

1901-yil 4-mart

25
Theodore Roosevelt

1858—1919

1901-yil 4-mart

1901-yil 14-sentabr

Nyu-York
12 Vitse-prezident prezidentlik lavozimini egallashi sababli bu lavozim boʻsh 1901-yil 14-sentabr

1905-yil 4-mart

26
Charles W. Fairbanks

1852—1918

1905-yil 4-mart

1909-yil 4-mart

Indiana
27
James S. Sherman

1855—1912

1909-yil 4-mart

1912-yil 30-oktabr

Nyu-York
13 Vitse-prezident vafoti munosabati bilan boʻsh turgan lavozim 1912-yil 30-oktabr

1913-yil 4-mart

28
Thomas R. Marshall

1854—1925

1913-yil 4-mart

1921-yil 4-mart

Indiana
29
Calvin Coolidge

1872—1933

1921-yil 4-mart

1923-yil 2-avgust

Massachusets
14 Vitse-prezident prezidentlik lavozimini egallashi sababli bu lavozim boʻsh 1923-yil 2-avgust

1925-yil 4-mart

30
Charles G. Dawes

1865—1951

1925-yil 4-mart

1929-yil 4-mart

Illinoys
31
Charles Curtis

1860—1936

1929-yil 4-mart

1933-yil 4-mart

Kanzas
32
John Nance Garner

1868—1967

1933-yil 4-mart

1941-yil 20-yanvar

Texas
33
Henry A. Wallace

1888—1965

1941-yil 20-yanvar

1945-yil 20-yanvar

Ayova
34
Harry S. Truman

1884—1972

1945-yil 20-yanvar

1945-yil 12-aprel

Missuri
15 Vitse-prezident prezidentlik lavozimini egallashi sababli bu lavozim boʻsh 1945-yil 12-aprel

1949-yil 20-yanvar

35
Alben W. Barkley

1877—1956

1949-yil 20-yanvar

1953-yil 20-yanvar

Kentukki
36
Richard Nixon

1913—1994

1953-yil 20-yanvar 

1961-yil 20-yanvar

Kaliforniya
37
Lyndon B. Johnson

1908—1973

1961-yil 20-yanvar

1963-yil 22-noyabr

Texas
16 Vitse-prezident prezidentlik lavozimini egallashi sababli bu lavozim boʻsh 1963-yil 22-noyabr

1965-yil 20-yanvar

38
Hubert Humphrey

1911—1978

1965-yil 20-yanvar

1969-yil 20-yanvar

Minnesota
39
Spiro Agnew

1918—1996

1969-yil 20-yanvar

1973-yil 10-oktabr

Merilend
17 Vitse-prezident isteʼfoga chiqqani sababli bu oʻrin boʻsh 1973-yil 10-oktabr

1973-yil 6-dekabr

40
Gerald Ford

1913—2006

1973-yil 6-dekabr

1974-yil 9-avgust

Michigan
18 Vitse-prezident prezidentlik lavozimini egallashi sababli bu lavozim boʻsh 1974-yil 9-avgust

1974-yil 19-dekabr

41
Nelson Rockefeller

1908—1979

1974-yil 19-dekabr

1977-yil 20-yanvar

Nyu-York
42
Walter Mondale

1928—2021

1977-yil 20-yanvar

1981-yil 20-yanvar

Minnesota
43
George H. W. Bush

1924—2018

1981-yil 20-yanvar

1989-yil 20-yanvar

Texas
44
Dan Quayle

1947

1989-yil 20-yanvar

1993-yil 20-yanvar

Indiana
45
Al Gore

1948

1993-yil 20-yanvar

2001-yil 20-yanvar

Tennessi
46
Dick Cheney

1941

2001-yil 20-yanvar

2009-yil 20-yanvar

Vayoming
47
Joe Biden

1942

2009-yil 20-yanvar

2017-yil 20-yanvar

Delaver
48
Mike Pence1959 2017-yil 20-yanvar

2021-yil 20-yanvar

Indiana
49
Kamala Harris

1964

2021-yil 20-yanvardan Kaliforniya

Tirik sobiq Vitse-prezidentlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2022-yil iyul holatiga koʻra, AQShning 5 nafar sobiq vitse-prezidenti tirik[5][6][7][8]:

Vitse-prezident Vitse-prezidentlik yillari Tugʻilgan sanasi
Dan Quayle 1989—1993 1947-yil 4-fevral
Albert Gore 1993—2001 1948-yil 31-mart
Dick Cheney 2001—2009 1941-yil 30-yanvar
Joe Biden 2009—2017 1942-yil 20-noyabr
Mike Pence 2017—2021 1959-yil 7-iyun

Vitse-prezident qasamyodi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

AQSh Konstitutsiyasining yigirmanchi tahririga muvofiq, Qoʻshma Shtatlar Vitse-prezidenti saylov boʻlganiden keyingi yilning 20-yanvar kuni peshin vaqtida oʻz lavozimini egallaydi. Amerika Qoʻshma Shtatlari Prezidentining inauguratsiya marosimida saylangan Vitse-prezident saylangan Prezidentdan bir necha daqiqa oldin qasamyod qiladi. Prezidentlik qasamyodidan farqli oʻlaroq, Vitse-prezidentlik qasamyodi AQSh Konstitutsiyasida belgilanmagan.

Qasamyod matni

[tahrir | manbasini tahrirlash]

"Men Amerika Qoʻshma Shtatlari Konstitutsiyasini barcha tashqi va ichki dushmanlardan himoya qilishga va uni asrashga tantanali ravishda qasamyod qilaman. Men unga nisbatan haqiqiy ishonch va sadoqatni saqlab qolaman. Men ushbu majburiyatni hech qanday izohlarsiz yoki undan qochish maqsadisiz erkin qabul qilaman. Shuningdek men hozir kirishayotgan lavozimdagi vazifalarni vijdonan va masʼuliyat bilan bajaraman. Xudo menga yordam ber".

Vitse-prezidentlikka nomzodlar uchun qoʻyiladigan talablar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

AQSh Konstitutsiyasining oʻn ikkinchi tahririda AQSh Vitse-prezidenti lavozimiga nomzod hamda Prezidentlik lavozimiga nomzod ham kamida Qoʻshma Shtatlarda kamida 14 yil yashagan hamda 35 yoshda boʻlishi kerak. Nomzodlardan AQShda tugʻiligan AQSh fuqarosi boʻlishi talab etiladi.

  1. „https://www.senate.gov/artandhistory/history/common/briefing/Vice_President.htm“.
  2. „https://www.gpo.gov/fdsys/pkg/CDOC-104sdoc26/pdf/CDOC-104sdoc26.pdf“.
  3. „https://www.nytimes.com/2016/11/09/us/politics/hillary-clinton-donald-trump-president.html“.
  4. „http://www.cnn.com/2016/07/22/opinions/gallery/vice-presidents-of-the-united-states/index.html“.
  5. „http://millercenter.org/president/essays/quayle-1989-vicepresident“.
  6. „https://web.archive.org/web/20160917081605/http://millercenter.org/president/essays/gore-1993-vicepresident“. 2016-yil 17-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 19-avgust.
  7. „https://web.archive.org/web/20160917082923/http://millercenter.org/president/essays/cheney-2001-vicepresident“. 2016-yil 17-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 19-avgust.
  8. „https://web.archive.org/web/20160917090614/http://millercenter.org/president/essays/biden-2009-vicepresident“. 2016-yil 17-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 19-avgust.