Jump to content

Оргазм

From Vikipediya
Włадйсłаw Подкоwиńски. "Френзй оф Эхултатионс" (1894-йил)

Оргазм (ὀργασμός, оргасмос — „тўлқинланиш“) ёки жинсий кулминация — жинсий жавоб сиклида тўпланган жинсий қўзғалишнинг тўсатдан чиқиши, натижада тос бўшлиғида жинсий лаззатланиш билан тавсифланган ритмик, беихтиёр мушаклар қисқариши[1]. Эркаклар ва аёллар томонидан тажрибага эга бўлган оргазм беихтиёр ёки автоном асаб тизими томонидан бошқарилади. Улар одатда беихтиёр ҳаракатлар, жумладан тананинг кўп жойларида мушакларнинг спазмлари, умумий эйфория ҳисси ва кўпинча тана ҳаракатлари ва товушлар билан боғлиқ. Оргазмдан кейинги давр, одатда нейрогормонлар — окситоцин, пролактин, эндорфинлар (ёки эндоген морфин)нинг чиқарилиши билан боғлиқ бўлган тинчлантирувчи жараёндир[2].

Одам оргазмлари одатда эркакларда жинсий олатни (одатда эякуляция билан бирга келади) ва аёлларда пастки лабларни жисмоний стимуляция қилиш натижасида юзага келади[3][4]. Жинсий рағбатлантириш ўз-ўзини қондириш (онанизм) ёки жуфтликда (жинсий алоқа ёки бошқа жинсий фаолият) бўлиши мумкин.

Инсон оргазмини ўраб турган саломатлик таъсири хилма-хилдир. Жинсий фаолият давомида кўплаб физиологик реаксиялар мавжуд, шу жумладан пролактин томонидан яратилган бўшашган ҳолат, шунингдек марказий асаб тизимидаги ўзгаришлар, масалан, мия ярим кортексининг катта қисмларининг метаболик фаоллигининг вақтинча пасайиши, метаболик фаолликнинг ўзгариши ёки кучайиши[5]. Бундан ташқари, аноргазмия каби жинсий дисфунксияларнинг кенг доираси мавжуд. Булар оргазм ҳақидаги маданий қарашларга таъсир қилади, масалан, оргазм ва унинг частотаси ёки изчиллиги жинсий алоқада қониқиш учун муҳим ёки аҳамияциз эканлиги ҳақидаги эътиқодлар[6] ва оргазмнинг биологик, эволюцион функсиялари ҳақидаги назарияларни айтиш мумкин[7][8].

Манбалар

[edit | edit source]
  1. Wинн, Пҳилип. Диcтионарй оф Биологиcал Псйчологй (эн). Роутледге, 2003 — 1189-бет. ИСБН 9781134778157. 
  2. „Cоитус-индуcед оргасм стимулатес пролаcтин сеcретион ин ҳеалтҳй субжеcц“. Псйчонеуроэндоcринологй. 26-жилд, № 3. 2001-йил апрел. 287–94-бет. дои:10.1016/С0306-4530 (00)00053-6. ПМИД 11166491. {{cите магазине}}: Чеcк |дои= валуэ (ёрдам); сана киритилиши керак бўлган параметрга берилган қийматни текшириш лозим: |дате= (ёрдам)
  3. Wайне Wеитен. Псйчологй Апплиэд то Модерн Лифе: Аджустмент ин тҳе 21ст Cентурй. Cенгаге Леарнинг, 2011 — 386-бет. ИСБН 978-1-111-18663-0. Қаралди: 5-январ 2012-йил. 
  4. „Анатомй оф тҳе cлиторис“. Тҳе Жоурнал оф Урологй. 174-жилд, № 4 Пт 1. 2005-йил октабр. 1189–95-бет. дои:10.1097/01.жу.0000173639.38898.cд. ПМИД 16145367. {{cите магазине}}: сана киритилиши керак бўлган параметрга берилган қийматни текшириш лозим: |дате= (ёрдам)
  5. „Мен версус wомен он сехуал браин фунcтион: проминент дифференcес дуринг таcтиле генитал стимулатион, бут нот дуринг оргасм“. Ҳуман Браин Маппинг. 30-жилд, № 10. 2009-йил октабр. 3089–101-бет. дои:10.1002/ҳбм.20733. ПМC 6871190. ПМИД 19219848. {{cите магазине}}: сана киритилиши керак бўлган параметрга берилган қийматни текшириш лозим: |дате= (ёрдам)
  6. „Фреқуэнтлй Аскед Сехуалитй Қуэстионс то тҳе Кинсей Институте: Оргасм“. иуб.эду/~кинсей/ресоурcес. 2012-йил 5-январда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 3-январ 2012-йил.
  7. Геоффрей Миллер. Тҳе Матинг Минд: Ҳоw Сехуал Чоиcе Шапед тҳе Эволутион оф Ҳуман Натуре. Рандом Ҳоусе Дигитал, 2011 — 238–239-бет. ИСБН 978-0307813749. Қаралди: 27-август 2012-йил. 
  8. Wаллен К, Ллойд ЭА.; Ллойд (2011-йил май). „Фемале сехуал ароусал: генитал анатомй анд оргасм ин интерcоурсе“. Ҳормонес анд Беҳавиор. 59-жилд, № 5. 780–92-бет. дои:10.1016/ж.йҳбеҳ.2010.12.004. ПМC 3894744. ПМИД 21195073. {{cите магазине}}: сана киритилиши керак бўлган параметрга берилган қийматни текшириш лозим: |дате= (ёрдам)