Jump to content

Malayziya bayrogʻi

From Vikipediya
Malayziya bayrogʻi
Mamlakat Malayziya
Mutanosibligi 1:2
Qabul qilindi 16-oktyabr, 1963-yil (61 yil avval) (1963-10-16)
Bayroq mualliflari Muhammad Hamza

Malayziyaning davlat bayrogʻi, shuningdek, shon-shuhrat chiziqlari nomi bilan ham tanilgan (malaycha: Jalur Gemilang),[1] 14 ta qizil va oq chiziqlardan iborat maydon va Bintang Persekutuan (Federal yulduz) deb nomlanuvchi yarim oy va 14 burchakli yulduzli koʻk kantondan iborat. Kengligi teng boʻlgan 14 ta chiziq 13 ta aʼzo davlat va federal hududlar federatsiyasidagi teng maqomini, yulduzning 14 nuqtasi esa ushbu ob’ektlar orasidagi birlikni ifodalaydi.[2] Yarim oy mamlakatning davlat dini boʻlgan Islomni ifodalaydi; koʻk kanton Malayziya xalqining birligini anglatadi; yulduz va yarim oyning sariq rangi Malay hukmdorlarining qirollik rangidir.[3]

Yasalish varaqasi

[edit | edit source]

Tarixi

[edit | edit source]
Bayroq nisbati: 1:2. Malaya bayrogʻi 1950-yildan 1963-yilgacha ishlatilgan.

Birinchi marta 1963-yil 16-sentabrda koʻtarilgan bayroq Malaya federatsiyasi bayrogʻidan kelib chiqqan. Davlat bayrogʻi yaratilishidan oldin, Malayadagi har bir shtat oʻz bayrogʻiga ega edi, ularning aksariyati hozirgi kungacha oʻzgarmagan.

Tanlash

[edit | edit source]

Federatsiya Malaya Ittifoqini almashtirganida, federal qonunchilik kengashi orqali federatsiya hukumati yangi bayroq uchun dizayn tanlovini oʻtkazishga chaqirdi. Uchta bayroq jamoatchilikka yetkazildi. Birinchi bayroqda koʻk fonda oʻrtada ikkita malay krisi (xanjar) boʻlgan 11 ta oq yulduz bor edi. Ikkinchi bayroq „koʻk maydonda kesishgan xanjar atrofidagi 11 yulduzli konsentrik doiradan“ iborat edi. Uchinchi dizaynda 11 ta muqobil koʻk va oq chiziqlar va yuqori chap burchakda qizil fonda sariq yarim oy va besh qirrali yulduz bor edi. Uchinchi dizayn — kanton va chiziq ranglarini oʻzgartirish va baʼzi tuzatishlar orqali[4] hamda The Malay Mail tomonidan oʻtkazilgan ommaviy soʻrov orqali gʻolib boʻldi.[5] Malayziya shtati Favqulodda holat paytida kommunistlarga qarshi kurash olib borganligi sababli, besh qirrali yulduz kommunistlarning ramzlariga kinoyali oʻxshash edi. Shu sababli, yulduz yana oltitalikka oʻzgartirildi.

  • Malaya birinchi taklif qilingan bayrogʻi.
    Malaya birinchi taklif qilingan bayrogʻi.
  • Malayaning ikkinchi taklif qilingan bayrogʻi.
    Malayaning ikkinchi taklif qilingan bayrogʻi.
  • Malaya uchinchi tavsiya etilgan bayrogʻi.
    Malaya uchinchi tavsiya etilgan bayrogʻi.

Malayziya bayrogʻi George VI tomonidan 1950-yil 19-mayda tasdiqlangan va birinchi marta 1950-yil 26-mayda Selangor sultoni qarorgohi oldida koʻtarilgan[6] 1957-yil 31- avgustda u mustaqillik kuni Merdeka maydonida Britaniya Ittifoqi bayrogʻi oʻrniga koʻtarildi.

Asl simvolizm

[edit | edit source]

Bayroq dizaynining ahamiyati quyidagicha berilgan:[7]

  • Qizil, oq va koʻk — Malayziyani hamdoʻstlik mamlakati sifatida ifodalaydi.
  • Yarim oy va yulduz — Islomni Federatsiyaning rasmiy dini sifatida ifodalaydi, chunki sariq Malay hukmdorlarining suvereniteti va ularning tarkibiy davlatlardagi eʼtiqod yetakchisi sifatidagi rolini anglatadi. Oʻn bir qirrali yulduzning oʻzi aʼzo davlatlarning „birlik va hamkorlik“ ramzidir.

Dizayner

[edit | edit source]
Muhammad 1955-yilda Sulton Ibrohim olmos yubiley medalini olgandan keyin.
Flag of the East India Company
Sharqiy Hindiston kompaniyasi bayrogʻi

Malayziya bayrogʻi Johor-Baru, Johor shahridagi Jamoat ishlari boʻlimida ishlaydigan 29 yoshli arxitektor Muhammad Hamza tomonidan ishlab chiqilgan. U 1947- yilda Malaya bayrogʻi dizayni tanloviga ikki hafta ichida ikkita dizayn bilan kirdi. Birinchi dizayn 15 ta oq yulduz bilan oʻralgan oʻrtada koʻk xanjar boʻlgan yashil bayroq edi. Uchta finalchi orasida boʻlgan ikkinchi dizayn hozirgi bayroqqa oʻxshash, ammo besh qirrali yulduzga ega edi. U Sharqiy Hindiston kompaniyasi bayrogʻidan asosiy dizayn elementlarini, xususan, qizil va oq chiziqlarni olgan. Qizil va oq ranglar ham Majapaxit imperiyasi davridan beri mintaqaning anʼanaviy ranglari boʻlgan. Tanlovga 373 ta ariza kelib tushdi va ovoz berish pochta orqali keng jamoatchilik tomonidan amalga oshirildi. Malayziyaning katta davlat arbobi Datoʻ Onn Jaafar Muhammad Hamza musobaqada gʻolib chiqqanidan keyin u bilan uchrashdi va yulduzni barcha Malayziya shtatlarini ifodalash uchun 11 burchakli yulduzga oʻzgartirishni taklif qildi.

Muhammad Hamza 1993-yil 13-fevralda 75 yoshga toʻlishi arafasida vafot etdi.[8]

Oʻzgartirishlar

[edit | edit source]
Malayziya bayrogʻi Londonning Trafalgar maydonidagi Turizm Malayziya ofisi tepasida hilpirayapti. Uganda bayrogʻi Uganda uyining yonida joylashgan.

1963-yil 16-sentabrda Malayziya tashkil etilgandan soʻng, Malayya bayrogʻining dizayni federatsiyadagi yangi shtatlarni aks ettirish va hurmat qilish uchun oʻzgartirildi.

Mavjud bayroqqa uchta qoʻshimcha chiziqlar qoʻshildi va yulduzga Malaya, Sabah, Saravak va Singapurdagi asl 11 shtat federatsiyasini aks ettirish uchun 14 taga oʻzgartirirish taklifi berildi; dizayn ikki yildan keyin Singapur federatsiyadan chiqarib yuborilganidan keyin ham oʻzgarishsiz qoldi. 1974-yil 1-fevralda Kuala-Lumpur Federal hudud sifatida belgilanganida, qoʻshimcha chiziq va yulduzdagi nuqta federatsiyaga yangi qoʻshilganlikni ifodalash uchun ajratildi. Oxir-oqibat, yana ikkita federal hudud, 1984-yilda Labuan va 2001-yilda Putrajaya qoʻshilishi bilan yulduzdagi oʻn toʻrtinchi chiziq va nuqta umuman federal hukumat bilan bogʻliq boʻldi.

1997-yilda malayziyaliklar bayroqqa nom berishga taklif qilinganda, oʻsha paytdagi Bosh vazir Mahathir Muhammad mamlakatning doimiy oʻsish va muvaffaqiyat sari intilishini loyihalash uchun Jalur Gemilang nomini tanladi.

Hurmat belgisi

[edit | edit source]

Milliy kunni nishonlash paytida har bir kishi oʻz uylarida, ofis binolarida, doʻkonlarda va korporativ binolarda Jalur Gemilangni hilpiratishi taklif qilinadi.

  • Agar bayroq uyda oʻrnatilgan boʻlsa, u yoʻlga qarab koʻtarilishi kerak.
  • Agar bayroq davlat va xususiy kompaniyalar bayroqlari bilan bayroqlar guruhiga oʻrnatilgan boʻlsa, Malayziya bayrogʻi ikkita bayroq orasida koʻtarilishi va uning ustuni qolgan bayroqlardan balandroq joylashtirilishi kerak.

Tarixiy bayroqlar

[edit | edit source]
  • Flag of the Kingdom of Sarawak.
    1870-yildan 1946-yilgacha Saravak qirolligining bayrogʻi.
  • Flag of the British Crown Colony of Sarawak 1946-1963.
    1946-yildan 1963-yilgacha Saravak toj urugʻi bayrogʻi.
  • Flag of North Borneo colony.
    Shimoliy Borneo bayrogʻi 1882-yildan 1902- yilgacha.
  • Flag of North Borneo colony.
    1902-yildan 1946-yilgacha Shimoliy Borneo bayrogʻi.
  • Flag of North Borneo colony.
    1948-yildan 1963-yilgacha Shimoliy Borneo koloniyasi bayrogʻi.
  • Ensign of vessels of administration of the Crown Colony of Labuan 1912-1946.
    1912-yildan 1946-yilgacha Labuan koloniyasining bayrogʻi.
  • Flag of the British Straits Settlements (1904-1925).
    1904-yildan 1925-yilgacha Strait aholi punktlari bayrogʻi.
  • Flag of the British Straits Settlements (1925-1946).
    1925-yildan 1946-yilgacha Strait posyolkalari bayrogʻi.
  • Flag of Penang (1946-1949).
    1946-yildan 1949-yilgacha Penang koloniyasi bayrogʻi.
  • Flag of Malacca (1946-1957).
    1946-yildan 1957-yilgacha Malakka koloniyasi bayrogʻi.
  • Flag of Singapore colony.
    1946-yildan 1952-yilgacha Singapur koloniyasi bayrogʻi.
  • Flag of Singapore colony.
    1952-yildan 1959-yilgacha Singapur koloniyasi bayrogʻi.
  • Flag of four stripes along the fly coloured white, red, yellow and black respectively. In the middle is a white oblong circle with a Malayan tiger in it.
    1896-yildan 1946-yilgacha Federativ Malay Davlatlari bayrogʻi.
  • Flag with 11 alternating red and white stripes along the fly and a blue canton (occupying 7 stripes) bearing a crescent and an 11-point star.
    1950-yildan 1963-yilgacha Malaya federatsiyasi bayrogʻi.
  • Flag with 14 alternating red and white stripes along the fly and a blue canton bearing a crescent and a 14-point star.
    Joriy Malayziya bayrogʻi.

Bayroq madhiyasi

[edit | edit source]

Bayroq madhiyasi Malayziya milliy bayrogʻiga bagʻishlanish va gʻurur sifatida yozilgan. Har yili 31-avgustda milliy mustaqillik kuni — Hari Merdekada ijro etiladi. Benderakuning asl madhiyasi malayziyalik qoʻshiq yozuvchisi Toni Fonseka tomonidan yozilgan. Bayroqqa Jalur Gemilang nomi berilgandan soʻng, bayroq madhiyasi bu oʻzgarishni aks ettirish uchun 1997-yilda yangilandi. Qoʻshiq bastakori Pak Ngah, qoʻshiq muallifi Siso Kopratasa.

Toni Fonseka tomonidan Benderaku nomli madhiya
Benderaku yang gagah perkasa
Merah putih kuning biru warnanya
Berkibar megah penuh bercahaya
Pusaka kita rakyat Malaysia
Bendera Malaysia, oh benderaku
Kupertahankan sepenuh ragaku
Dikaulah lambang negara berpadu
Di bawah naungan Duli Tuanku
Berkibar terus oh benderaku
Kaukan kujunjung sepanjang waktu
Harumlah nama negara yang tercinta
Padamu tempat taat dan setia
Bendera Malaysia, bendera kita
Kemegahan rakyat kita semua
Berkibar berkibar di ruang angkasa
Dirgahayu bendera tercinta!
Oʻzbekcha tarjimasi
Mening qudratli bayrogʻim
Qizil, oq, sariq va koʻk rangdir
Barchamizning merosimimiz
Osmonda baland hilpiraydi
Oh mening bayrogʻim, Malayziya bayrogʻi
Birlashgan millat ramzi
Qirol Oliylarining homiyligida
Men uni bor kuchim bilan himoya qilaman
Bayrogʻim baland hilpira
Men seni doim koʻtaraman
Yorqin boʻl, aziz xalqim
Senga toʻliq sodiqlik bilan qasamyod qilaman
Malayziya bayrogʻi, bizning bayrogʻimiz Barchamizning faxrimiz Parvoz qil, osmonda baland uch Sevikli bayrogʻimiz bardavom boʻlgin!

Federal Yulduz (Bintang Persekutuan)

[edit | edit source]

Federal yulduz Avstraliyaning Hamdoʻstlik yulduzi tushunchasiga oʻxshaydi, chunki u Malayziya federatsiyasi va uning federal hukumatidagi davlatlar birligini anglatadi, federatsiyaning 13 shtatlari va federal hududlarini ifodalovchi 14 nuqtadan iborat. Bundan tashqari, u Malayziya Qirollik havo kuchlari roundelida, Malayziya Xitoy Uyushmasi ishlatiladi.

Patani Malayu milliy inqilobiy fronti, janubiy Tailanddagi qoʻzgʻolonda ishtirok etgan janubiy Malayya separatistik guruhi dastlab Tailandning janubiy provinsiyalarining yaqinroq aloqasini ifodalash uchun oʻz bayrogʻida yarim oy va 15 nuqtadan iborat Federal yulduzni oʻz ichiga olgan mustaqillik bayrogʻini qabul qildi.

Yana qarang

[edit | edit source]
  • Malayziya bayroqlari roʻyxati
  • Malayziya vatanparvarlik qoʻshiqlari roʻyxati
  • Malayziya gerbi

Manbalar

[edit | edit source]
  1. ↑ „Malaysian Flag and Coat of Arms“. myGovernment Malaysian Government's official portal. 22-oktabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-sentabr 2011-yil.
  2. ↑ „Malaysia Flag“. TalkMalaysia.com. 15-oktabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-sentabr 2009-yil.
  3. ↑ Flags Of The World Malaysia: Description
  4. ↑ „Federal Flag“. The Straits Times (6-mart 1950-yil), s. 5., via „The History and Design Chronology of Jalur Gemilang“. Malaysia Design Archive (2012). Qaraldi: 25-may 2018-yil.
  5. ↑ Sonia Ramachandran. Golden Merdeka Memories: National flag chosen by people in one of country’s first public polls. New Straits Times. 18 August 2006.
  6. ↑ Federation Flag Hoisted at Istana. The Malay Mail (27-may 1950-yil).
  7. ↑ Muhamad Razif Nasruddin. „The History and Design Chronology of Jalur Gemilang“. Malaysia Design Archive. Make Condition Design (2012).
  8. ↑ „Sejarah Bendera Malaysia“. Malay Text. 29-avgust 2009-yil. 14-iyul 2010-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 8-aprel 2010-yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
Retrieved from "https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Malayziya_bayrogʻi&oldid=5235779"