Jump to content

Малайзия байроғи

From Vikipediya
Малайзия байроғи
Мамлакат Малайзия
Мутаносиблиги 1:2
Қабул қилинди 16-октябр, 1963-йил (61 йил аввал) (1963-10-16)
Байроқ муаллифлари Муҳаммад Ҳамза

Малайзиянинг давлат байроғи, шунингдек, шон-шуҳрат чизиқлари номи билан ҳам танилган (малайча: Жалур Гемиланг),[1] 14 та қизил ва оқ чизиқлардан иборат майдон ва Бинтанг Персекутуан (Федерал юлдуз) деб номланувчи ярим ой ва 14 бурчакли юлдузли кўк кантондан иборат. Кенглиги тенг бўлган 14 та чизиқ 13 та аъзо давлат ва федерал ҳудудлар федерациясидаги тенг мақомини, юлдузнинг 14 нуқтаси эса ушбу об’эктлар орасидаги бирликни ифодалайди.[2] Ярим ой мамлакатнинг давлат дини бўлган Исломни ифодалайди; кўк кантон Малайзия халқининг бирлигини англатади; юлдуз ва ярим ойнинг сариқ ранги Малай ҳукмдорларининг қироллик рангидир.[3]

Ясалиш варақаси

[edit | edit source]

Тарихи

[edit | edit source]
Байроқ нисбати: 1:2. Малая байроғи 1950-йилдан 1963-йилгача ишлатилган.

Биринчи марта 1963-йил 16-сентабрда кўтарилган байроқ Малая федерацияси байроғидан келиб чиққан. Давлат байроғи яратилишидан олдин, Малаядаги ҳар бир штат ўз байроғига эга эди, уларнинг аксарияти ҳозирги кунгача ўзгармаган.

Танлаш

[edit | edit source]

Федерация Малая Иттифоқини алмаштирганида, федерал қонунчилик кенгаши орқали федерация ҳукумати янги байроқ учун дизайн танловини ўтказишга чақирди. Учта байроқ жамоатчиликка етказилди. Биринчи байроқда кўк фонда ўртада иккита малай криси (ханжар) бўлган 11 та оқ юлдуз бор эди. Иккинчи байроқ „кўк майдонда кесишган ханжар атрофидаги 11 юлдузли консентрик доирадан“ иборат эди. Учинчи дизайнда 11 та муқобил кўк ва оқ чизиқлар ва юқори чап бурчакда қизил фонда сариқ ярим ой ва беш қиррали юлдуз бор эди. Учинчи дизайн — кантон ва чизиқ рангларини ўзгартириш ва баъзи тузатишлар орқали[4] ҳамда Тҳе Малай Маил томонидан ўтказилган оммавий сўров орқали ғолиб бўлди.[5] Малайзия штати Фавқулодда ҳолат пайтида коммунистларга қарши кураш олиб борганлиги сабабли, беш қиррали юлдуз коммунистларнинг рамзларига кинояли ўхшаш эди. Шу сабабли, юлдуз яна олтиталикка ўзгартирилди.

  • Малая биринчи таклиф қилинган байроғи.
    Малая биринчи таклиф қилинган байроғи.
  • Малаянинг иккинчи таклиф қилинган байроғи.
    Малаянинг иккинчи таклиф қилинган байроғи.
  • Малая учинчи тавсия этилган байроғи.
    Малая учинчи тавсия этилган байроғи.

Малайзия байроғи Георге ВИ томонидан 1950-йил 19-майда тасдиқланган ва биринчи марта 1950-йил 26-майда Селангор султони қароргоҳи олдида кўтарилган[6] 1957-йил 31- августда у мустақиллик куни Мердека майдонида Британия Иттифоқи байроғи ўрнига кўтарилди.

Асл символизм

[edit | edit source]

Байроқ дизайнининг аҳамияти қуйидагича берилган:[7]

  • Қизил, оқ ва кўк — Малайзияни ҳамдўстлик мамлакати сифатида ифодалайди.
  • Ярим ой ва юлдуз — Исломни Федерациянинг расмий дини сифатида ифодалайди, чунки сариқ Малай ҳукмдорларининг суверенитети ва уларнинг таркибий давлатлардаги эътиқод етакчиси сифатидаги ролини англатади. Ўн бир қиррали юлдузнинг ўзи аъзо давлатларнинг „бирлик ва ҳамкорлик“ рамзидир.

Дизайнер

[edit | edit source]
Муҳаммад 1955-йилда Султон Иброҳим олмос юбилей медалини олгандан кейин.
Флаг оф тҳе Эаст Индиа Cомпанй
Шарқий Ҳиндистон компанияси байроғи

Малайзия байроғи Жоҳор-Бару, Жоҳор шаҳридаги Жамоат ишлари бўлимида ишлайдиган 29 ёшли архитектор Муҳаммад Ҳамза томонидан ишлаб чиқилган. У 1947- йилда Малая байроғи дизайни танловига икки ҳафта ичида иккита дизайн билан кирди. Биринчи дизайн 15 та оқ юлдуз билан ўралган ўртада кўк ханжар бўлган яшил байроқ эди. Учта финалчи орасида бўлган иккинчи дизайн ҳозирги байроққа ўхшаш, аммо беш қиррали юлдузга эга эди. У Шарқий Ҳиндистон компанияси байроғидан асосий дизайн элементларини, хусусан, қизил ва оқ чизиқларни олган. Қизил ва оқ ранглар ҳам Мажапахит империяси давридан бери минтақанинг анъанавий ранглари бўлган. Танловга 373 та ариза келиб тушди ва овоз бериш почта орқали кенг жамоатчилик томонидан амалга оширилди. Малайзиянинг катта давлат арбоби Датў Онн Жаафар Муҳаммад Ҳамза мусобақада ғолиб чиққанидан кейин у билан учрашди ва юлдузни барча Малайзия штатларини ифодалаш учун 11 бурчакли юлдузга ўзгартиришни таклиф қилди.

Муҳаммад Ҳамза 1993-йил 13-февралда 75 ёшга тўлиши арафасида вафот этди.[8]

Ўзгартиришлар

[edit | edit source]
Малайзия байроғи Лондоннинг Трафалгар майдонидаги Туризм Малайзия офиси тепасида ҳилпираяпти. Уганда байроғи Уганда уйининг ёнида жойлашган.

1963-йил 16-сентабрда Малайзия ташкил этилгандан сўнг, Малайя байроғининг дизайни федерациядаги янги штатларни акс эттириш ва ҳурмат қилиш учун ўзгартирилди.

Мавжуд байроққа учта қўшимча чизиқлар қўшилди ва юлдузга Малая, Сабаҳ, Саравак ва Сингапурдаги асл 11 штат федерациясини акс эттириш учун 14 тага ўзгартиририш таклифи берилди; дизайн икки йилдан кейин Сингапур федерациядан чиқариб юборилганидан кейин ҳам ўзгаришсиз қолди. 1974-йил 1-февралда Куала-Лумпур Федерал ҳудуд сифатида белгиланганида, қўшимча чизиқ ва юлдуздаги нуқта федерацияга янги қўшилганликни ифодалаш учун ажратилди. Охир-оқибат, яна иккита федерал ҳудуд, 1984-йилда Лабуан ва 2001-йилда Путражая қўшилиши билан юлдуздаги ўн тўртинчи чизиқ ва нуқта умуман федерал ҳукумат билан боғлиқ бўлди.

1997-йилда малайзияликлар байроққа ном беришга таклиф қилинганда, ўша пайтдаги Бош вазир Маҳатҳир Муҳаммад мамлакатнинг доимий ўсиш ва муваффақият сари интилишини лойиҳалаш учун Жалур Гемиланг номини танлади.

Ҳурмат белгиси

[edit | edit source]

Миллий кунни нишонлаш пайтида ҳар бир киши ўз уйларида, офис биноларида, дўконларда ва корпоратив биноларда Жалур Гемилангни ҳилпиратиши таклиф қилинади.

  • Агар байроқ уйда ўрнатилган бўлса, у йўлга қараб кўтарилиши керак.
  • Агар байроқ давлат ва хусусий компаниялар байроқлари билан байроқлар гуруҳига ўрнатилган бўлса, Малайзия байроғи иккита байроқ орасида кўтарилиши ва унинг устуни қолган байроқлардан баландроқ жойлаштирилиши керак.

Тарихий байроқлар

[edit | edit source]
  • Флаг оф тҳе Кингдом оф Сараwак.
    1870-йилдан 1946-йилгача Саравак қироллигининг байроғи.
  • Флаг оф тҳе Бритиш Cроwн Cолонй оф Сараwак 1946-1963.
    1946-йилдан 1963-йилгача Саравак тож уруғи байроғи.
  • Флаг оф Нортҳ Борнео cолонй.
    Шимолий Борнео байроғи 1882-йилдан 1902- йилгача.
  • Флаг оф Нортҳ Борнео cолонй.
    1902-йилдан 1946-йилгача Шимолий Борнео байроғи.
  • Флаг оф Нортҳ Борнео cолонй.
    1948-йилдан 1963-йилгача Шимолий Борнео колонияси байроғи.
  • Энсигн оф весселс оф администратион оф тҳе Cроwн Cолонй оф Лабуан 1912-1946.
    1912-йилдан 1946-йилгача Лабуан колониясининг байроғи.
  • Флаг оф тҳе Бритиш Страиц Сеттлеменц (1904-1925).
    1904-йилдан 1925-йилгача Страит аҳоли пунктлари байроғи.
  • Флаг оф тҳе Бритиш Страиц Сеттлеменц (1925-1946).
    1925-йилдан 1946-йилгача Страит посёлкалари байроғи.
  • Флаг оф Пенанг (1946-1949).
    1946-йилдан 1949-йилгача Пенанг колонияси байроғи.
  • Флаг оф Малаccа (1946-1957).
    1946-йилдан 1957-йилгача Малакка колонияси байроғи.
  • Флаг оф Сингапоре cолонй.
    1946-йилдан 1952-йилгача Сингапур колонияси байроғи.
  • Флаг оф Сингапоре cолонй.
    1952-йилдан 1959-йилгача Сингапур колонияси байроғи.
  • Флаг оф фоур стрипес алонг тҳе флй cолоуред wҳите, ред, еллоw анд блаcк респеcтивелй. Ин тҳе миддле ис а wҳите облонг cирcле wитҳ а Малаян тигер ин ит.
    1896-йилдан 1946-йилгача Федератив Малай Давлатлари байроғи.
  • Флаг wитҳ 11 алтернатинг ред анд wҳите стрипес алонг тҳе флй анд а блуэ cантон (оccупйинг 7 стрипес) беаринг а cресcент анд ан 11-поинт стар.
    1950-йилдан 1963-йилгача Малая федерацияси байроғи.
  • Флаг wитҳ 14 алтернатинг ред анд wҳите стрипес алонг тҳе флй анд а блуэ cантон беаринг а cресcент анд а 14-поинт стар.
    Жорий Малайзия байроғи.

Байроқ мадҳияси

[edit | edit source]

Байроқ мадҳияси Малайзия миллий байроғига бағишланиш ва ғурур сифатида ёзилган. Ҳар йили 31-августда миллий мустақиллик куни — Ҳари Мердекада ижро этилади. Бендеракунинг асл мадҳияси малайзиялик қўшиқ ёзувчиси Тони Фонсека томонидан ёзилган. Байроққа Жалур Гемиланг номи берилгандан сўнг, байроқ мадҳияси бу ўзгаришни акс эттириш учун 1997-йилда янгиланди. Қўшиқ бастакори Пак Нгаҳ, қўшиқ муаллифи Сисо Копратаса.

Тони Фонсека томонидан Бендераку номли мадҳия
Бендераку янг гагаҳ перкаса
Мераҳ путиҳ кунинг биру wарнаня
Беркибар мегаҳ пенуҳ берcаҳая
Пусака кита ракят Малайсиа
Бендера Малайсиа, оҳ бендераку
Купертаҳанкан сепенуҳ рагаку
Дикаулаҳ ламбанг негара берпаду
Ди баwаҳ наунган Дули Туанку
Беркибар терус оҳ бендераку
Каукан кужунжунг сепанжанг wакту
Ҳарумлаҳ нама негара янг терcинта
Падаму темпат таат дан сетиа
Бендера Малайсиа, бендера кита
Кемегаҳан ракят кита семуа
Беркибар беркибар ди руанг ангкаса
Диргаҳаю бендера терcинта!
Ўзбекча таржимаси
Менинг қудратли байроғим
Қизил, оқ, сариқ ва кўк рангдир
Барчамизнинг меросимимиз
Осмонда баланд ҳилпирайди
Оҳ менинг байроғим, Малайзия байроғи
Бирлашган миллат рамзи
Қирол Олийларининг ҳомийлигида
Мен уни бор кучим билан ҳимоя қиламан
Байроғим баланд ҳилпира
Мен сени доим кўтараман
Ёрқин бўл, азиз халқим
Сенга тўлиқ содиқлик билан қасамёд қиламан
Малайзия байроғи, бизнинг байроғимиз Барчамизнинг фахримиз Парвоз қил, осмонда баланд уч Севикли байроғимиз бардавом бўлгин!

Федерал Юлдуз (Бинтанг Персекутуан)

[edit | edit source]

Федерал юлдуз Австралиянинг Ҳамдўстлик юлдузи тушунчасига ўхшайди, чунки у Малайзия федерацияси ва унинг федерал ҳукуматидаги давлатлар бирлигини англатади, федерациянинг 13 штатлари ва федерал ҳудудларини ифодаловчи 14 нуқтадан иборат. Бундан ташқари, у Малайзия Қироллик ҳаво кучлари роунделида, Малайзия Хитой Уюшмаси ишлатилади.

Патани Малаю миллий инқилобий фронти, жанубий Таиланддаги қўзғолонда иштирок этган жанубий Малайя сепаратистик гуруҳи дастлаб Таиланднинг жанубий провинсияларининг яқинроқ алоқасини ифодалаш учун ўз байроғида ярим ой ва 15 нуқтадан иборат Федерал юлдузни ўз ичига олган мустақиллик байроғини қабул қилди.

Яна қаранг

[edit | edit source]
  • Малайзия байроқлари рўйхати
  • Малайзия ватанпарварлик қўшиқлари рўйхати
  • Малайзия герби

Манбалар

[edit | edit source]
  1. ↑ „Малайсиан Флаг анд Cоат оф Армс“. мйГовернмент Малайсиан Говернмент'с оффиcиал портал. 22-октабр 2013-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 7-сентабр 2011-йил.
  2. ↑ „Малайсиа Флаг“. ТалкМалайсиа.cом. 15-октабр 2010-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 15-сентабр 2009-йил.
  3. ↑ Флагс Оф Тҳе Wорлд Малайсиа: Десcриптион
  4. ↑ „Федерал Флаг“. Тҳе Страиц Тимес (6-март 1950-йил), с. 5., виа „Тҳе Ҳисторй анд Десигн Чронологй оф Жалур Гемиланг“. Малайсиа Десигн Арчиве (2012). Қаралди: 25-май 2018-йил.
  5. ↑ Сониа Рамачандран. Голден Мердека Мемориэс: Натионал флаг чосен бй пеопле ин оне оф cоунтрй’с фирст публиc поллс. Неw Страиц Тимес. 18 Аугуст 2006.
  6. ↑ Федератион Флаг Ҳоистед ат Истана. Тҳе Малай Маил (27-май 1950-йил).
  7. ↑ Муҳамад Разиф Насруддин. „Тҳе Ҳисторй анд Десигн Чронологй оф Жалур Гемиланг“. Малайсиа Десигн Арчиве. Маке Cондитион Десигн (2012).
  8. ↑ „Сежараҳ Бендера Малайсиа“. Малай Техт. 29-август 2009-йил. 14-июл 2010-йилда асл нусхадан архивланди. Қаралди: 8-апрел 2010-йил.{{cите магазине}}: CС1 маинт: дате формат ()
Retrieved from "https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Malayziya_bayrogʻi&oldid=5235779"