Гоммоз

Гоммоз (франс. гомма — елим), елим оқиши — асосан дарахтлар (данакмевалилар, ситруслар, тут дарахти ва б.), шунингдек, ўцимон ўсимликлар (ғўза, кунжут ва б.)да учрайдиган бактериал касаллик. Г. чўзилувчан, қаҳрабо-сариқ ёки қўнғир рангли шилимшиқ модда ажралиши билан кечади. Ўсиш учун ноқулай шароитлар, совуқ уриши, ўсимликнинг ташки таъсирлар оқибатида жароҳат олиши (пўстлоғининг шилиниб кетиши), ҳашаротларнинг зарарлаши ва б. сабаблар туфайли пайдо бўлади. Г. кўпроқ ғўзага зарар етказади ва касалликни Хантҳомонас малваcеарум Смитҳ, бактерияси қўзғатади. Касаллик ғўза ниҳоллик даврида бошланиб, унинг ривожланиши ўсиш даври охиригача давом этади. У ғўза барги, поясида доғлар пайдо қилади. Касалланган шохлар синади, кўсак эса буришиб очилмай, қотиб қолади, натижада сарғайиб, нобуд бўлади. Ҳашаротлар ва суғориладиган сув орқали тарқалади. Ўсимлик қолдиқлари ва тупроқса сақланади. Ўсимлик бундай касалликка учраганда ҳосилдорлик 60% гача пасайиб кетади.

Кураш чоралари: ғузапоя қолдиқларини йиғиштириб юқотиш; кузги шудгорни чуқур ўтказиш; уруғликни касалланмаган далалардан тайёрлаш ва уни экишдан олдин кимёвий препаратлар (бронокот 6–7 кг/т) ёки никамизалон (7 кг/т) билан дорилаш; данакмевали дарахтлар агротехникасини тўғри ташкил этиш, қуёшда куйиш ва совуқ уришининг олдини олиш, дарахтларни қоидага мувофиқ буташ; ситрус экинларида тупроқни яхши дренажлаш, ўсимликни тўғри озиқлантириш, шунингдек, бордо суюқлиги пуркаш, пўстлоқ шилинган жойларни тозалаб, боғ малҳами суркаш.

Султон Алимуҳамедов.

Адабиётлар

• ЎзМЕ. Биринчи жилд. Тошкент, 2000-йил