Дискалкулия

Дискалкулия (/ˌдɪскæлˈкжуːлиə/)  — арифметикани тушунишда ёки ўрганишда қийинчиликка олиб келадиган касаллик тури.Бу асосан рақамларни тушунишда, улар устида ҳисоб амалга оширишда, математикадаги маълумотларни ўрганишда юзага келадиган қийинчилик билан боғлиқ.Баъзида бу касаллик номи математик тушунмовчилик деб ҳам аталади.Дйслехиа яна бир бошқа касаллик бўлиб, Дискалкулия га алоқадор эмас.

Кўрсаткичлар шуни кўрсатадики, Дискалкулиянинг тарқалиши аҳолининг 3 % дан 5 % қисмигина бу касалликкка чалинади.2015-йилда, дйсcалcула билан касалланган болаларнинг 11 % ида АДҲД борлиги аниқланди.

Мия шикастланишининг ба'zi turlari natijasida matematikani tushunmaslik sodir bo'lishi mumkin,shunday holatda ''acalculia''atamasi ichki,tug'ma va yillar davomida kelib chiqadigan Diskalkuliya so'zining o'рнига ишлатилади.

Белгилари ва касалликка чалиниш сабаблари

''Diskalkuliya'' ning ilk paydo bo'lishi bir qarashda,sanamay turib, obyektlarning qanchaligini yoki nechtaligini bilish qobiliyatining yo'qolishi natijasida sodir bo'ladi. 5 yoshli bola bir qarashda 6 ta narsani sanay oladi,ammo ''Diskalkuliya'' ga chalingan bolalarni o'zining tengqurlari bilan taqqoslasak,ular obyektga uzoq muddat qarab turganda ham nechtaligini ayta olmaydi.Bu kasallik yosh kategoriyasi bo'yicha har xil belgilarga ega.Bolalar katta bo'lgani sari kasallikka qaramlik ortaveradi,ammo belgilari maktab yoshidayoq paydo bo'лади.Одатий белгилари ақлий муаммоларни ечишда, оддийгина вақтни айта олмаслик, рақамли соатни тушунмаслик, ҳаттоки машина тезлигини айта олмаслигидадир.

Умумий симптомлар

Дискалкулия одатий арифметик амалларни қийинчилик билан бажариш билан характерланади.Булаар қуйидагича:

• Аналог соатларни айта олмаслик қийинчилиги
• Икки рақамдан қайси бири каттароқ эканлигини айтиш муаммоси
• Кетма-кетликда бажариладиган топшириқлар;
• Молиявий режалаштириш ёки бюджетни, бошқара оламслик;масалан, харид саватидаги буюмларнинг нархини баҳолаш ёки чек дафтарчасини баланслаш
• Кўпайтириш, айириш, қўшиш ва бўлиш жадваллари, арифметика ва бошқалар билан боғлиқ қийинчиликлар.
• Қўшиш, айириш, кўпайтириш ва бўлишда мос келмайдиган натижалар
• Рақамларни ёзиш, ўқиш ва эслаб қолишда қуйидаги соҳаларда хатолар бўлиши мумкин: рақамларни қўшиш, алмаштириш, кўчириш, тушириш ва қайтариш
• Математик тушунчаларнинг ёмон хотираси (сақлаш ва қайта тиклаш); бир кун математик амалларни бажара олиши мумкин, китоб ишларини бажариши мумкин, лекин кейин тестлардан ўта олмайди
• Математикани юқори даражада тушуниш қобилияти, аммо бу тушунчаларни амалиётга татбиқ эта олмаслик
• Рақамларнинг номларини эслаб қолишда қийинчилик ёки баъзи бир хил рақамлар бир хил „хис“ деб ўйлаш (масалан, уларни ўқиш ёки эслашда бир хил иккита рақамни тез-тез алмаштириш)
• Чап ва ўнгни фарқлаш билан боғлиқ муаммолар
• Вақт, йўналиш, эслаб қолиш керак бўлган жадваллар, воқеалар кетма-кетлиги, вақтни кузатиш;
• Хариталарни ўқиш қийинлиги
• Вақтни тушунишда қийинчилик (масалан „Х“ вақтида бирор жойда бўлиш керак бўлса, соат нечада кетиш керак)
• Нота ёзувларини ўқиш қийинлиги
• Хореографик рақс қадамларини бажариш билан боғлиқ қийинчилик
• Об’эктни ёки масофани ўлчашда ақлий жиҳатдан қийинчилик (масалан, бирор нарса 3 ёки 6 метр (10 ёки 20 фут) узоқликда бўладими)
• Математик тушунчалар, қоидалар, формулалар ва кетма-кетликларни тушуниш ва эслай олмаслик
• Ақлий интенсив вазифаларга диққатни жамлай олмаслик
• Исмларни нотўғри эслаб қолиш, нотўғри исм/юзни қидириш, бир хил ҳарф билан бошланган исмларни алмаштириши мумкин.