Bariton-saksafon
 | |
| Turi |
qamishdan yasalgan yogʻoch nafasli |
|---|---|
| Oʻxshash asboblar | |
|
Goboy, Klarnet | |
Bariton saksofon – saksafon oilasiga mansub boʻlib, eng yirik musiqa asboblardan biri sanaladi. U kontrabas va subkontrabas saksafonlaridan keyin ikkinchi oʻrinda turadi. Koʻpincha akademik musiqa, jazda, asosan marsh harbiy musiqasida qoʻllanadi.
Bu musiqa asbobi 1846-yilda Adolf Saks tomonidan kashf qilingan.
Ovoz va sozlash
[edit | edit source]Bariton-saksofoni qalin, shovqinli tovushga ega. Uning diapazoni taxminan 2,5 oktava[1], sozlanishi – mi-bemol. Yuqori pardalarda cholgʻu siqilgan tovush chiqaradi, eng yuqori sifatli esa oʻrta va pastki pardalarda sodir boʻladi. Orkestr va ansambllarda, qoidaga koʻra, u bas qismlarini ijrosi uchun ishlatiladi, lekin bu musiqa cholgʻusi yakkaxon ijroga moʻljallangan, shu bois baʼzi saksofonchilar uni boshqa musiqa asboblaridan afzal koʻrishadi[2].
Bariton saksafon bir necha qismlardan iborat:
- rastrub;
- ramka;
- eska.
Ogʻiz boʻshligʻi eskaga oʻrnatiladi, unga ligature yordamida tilcha biriktiriladi. Mazkur musiqa asbob odatiy tugmalardan tashqari, eng past notalarni chalish uchun biroz ochiladigan maxsus katta tugmalar ham mavjud[1]. Sirtida bosh barmogʻi va asbobning ogʻirligini qoʻllab-quvvatlaydigan kamar halqasi mavjud.
Ijro etish
[edit | edit source]Mumtoz musiqada
[edit | edit source]Bariton-saksafon orkestr va saksafon kvartetidagi standart asbobdir.
Bariton-saksafonining qismlari qayd etilgan mashhur kompozisiyalar:
- Richard Strauss – Uy simfoniyasi ;
- Bela Bartok – „Yogʻoch shahzoda“ baleti;
- Charlz Ives – 4-simfoniya;
- Jorj Gershwin – Bluz uslubidagi Rapsodiya
- Karlxaynts Stokxauzen – "Gruppen ;
- Filipp Glass – Saksafon kvarteti va kamera orkestri uchun konsert.
Jazz musiqasida
[edit | edit source]
Bariton-saksafon odatda jazda mashhur boʻlib, u katta guruhning standart tarkibida mavjud (1940-yillarga qadar bas-saksafondan ham faol foydalanilgan). Bariton-saksafonini asosiy asbob sifatida ishlatgan jaz pionerlardan biri Dyuk Ellingtonning katta guruh aʼzosi Garri Kirni edi. Eng mashhur jaz bariton-saksofonchisi Gerri Mulligan boʻlgan.
Mashhur bariton-saksofonchilar:
- Jon Serman ;
- Sesil Payn ;
- Pepper Adams ;
- Skott Robinson ;
- Jeyms Karter ;
- Sergey Xalov ;
- Jo Temperli ;
- Ronni Kuber .
Rossiyalik bariton-saksofonchilari orasida jaz kamera orkestrining yakkaxoni O.Lundstrem Roman Sekachev, Leningrad guruhidan Aleksey Kanev,Aleksandr Metlov va Yelena Filippovalar bor .
Nigeriyalik musiqachi Fela Kuti guruhida ikki bariton-saksafonchi ijro etadi.
Leo Pellegrino Too Many Zooz musiqiy guruhida bariton-saksafonida chaladi, bu oʻz uslubini "Brass house " (eksperimental jaz) deb nomlaydi.
Manbalar
[edit | edit source]- ↑ 1,0 1,1 „Stroenie Bariton-saksofona“ (ru). nervmusic.ru. 2016-yil 7-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 7-mart.
- ↑ „Vidы saksofonov“ (ru). jazz.ru. 2016-yil 8-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 7-mart.
Havolalar
[edit | edit source]- bariton saksafon (Wayback Machine saytida 2018-03-06 sanasida arxivlangan)
- Buyuk Jazz Bariton saksofonchilari va vintage shoxlari – Bariton saksofonchilarining ijodiga bagʻishlangan sayt.