Jump to content

Авлиё Георгий хочи ордени

From Vikipediya
Авлиё Георгий хочи ордени
Мамлакат Россия Россия Федрацияси
Тури Ҳарбий орден
Кимга топширилади Аскарлар, матрослар, сержантлар, кичик офицерлар, приставлар
Тақдирлаш асоси Жангдаги жасорат
Ҳолати Фаол
Статистика
Таъсис санаси

Асос солиниши: 1807

Қайта тикланиши: 1992
Навбат

Авлиё Георгий хочи (русча: Георгиевский крест) Россия Федерациясининг давлат мукофотидир. Дастлаб у Россия императори томонидан ташкил этилган. 1807—1913-йиллар оралиғида расмий равишда Авлиё Георгий ҳарбий ордени сифатида танилган. Авлиё Георгий хочи 1992-йилда Россия мукофотлари тизимида қайта тикланди.

1807—1917-йиллар тарихи

[edit | edit source]

Император Александр Ининг 1807-йил февралдаги фармонида та'сис этилган бўлиб, у ҳарбийларнинг қуйи даражаларининг (аскарлар, денгизчилар ва нодавлат ҳарбий муассасалар) "чексиз жасорати" учун мукофот сифатида мўлжалланган эди.[1] Фармоннинг тўртинчи моддаси орденни Санкт-Жорж ордени билан бир хил лентага осишни буюрди. Бир киши учун мукофотлар сони бўйича ҳеч қандай чеклов ўрнатилмаган эди.

Авлиё Георгий хочи билан тақдирланган биринчи аскар Егор Иванович Митрохин исмли отлиқ комиссар эди. У 1807-йил 2-июнда Фридлендда франсузларга қарши жангда жасорати учун мукофотни олди.

Хочларни рақамлаш 1809-йил январ ойида бошланган. ўша йили мукофотлар реэстрини юритиш бошланган. Бу вақтга келиб, тахминан 10 000 орден аллақачон берилган эди. 1812-йилги уруш бошида 16 833 орден ишлаб чиқарилган. Биринчи йиллардаги мукофотлар статистикаси қуйидагича:

  • 1812-йил: 6783 та мукофотланди
  • 1813-йил: 8611 киши мукофотланди
  • 1814-йил: 9345 та мукофотланди
  • 1815-йил: 3983 та мукофотланди
  • 1816-йил: 2682 та мукофотланди
  • 1817-йил: 659 та мукофотланди
  • 1818-йил: 328 та мукофотланди
  • 1819-йил: 189 мукофот

1856-йилдаги император фармони орденни тўртта даражага ажратди. Бир киши дастлаб тўртинчи даражани олади ва кейинчалик жасорат кўрсатиши билан юқори даражаларга кўтарилади; Тўртта даражани олган киши "Сент-Георгийнинг тўлиқ кавалери" деб номланган. Биринчи ва иккинчи даражалар олтиндан, учинчи ва тўртинчи даражалар кумушдан қилинган. Орқа тарафида рақамлаш орденнинг ҳар бир даражаси учун янгидан бошланди.[2]

1913-йилдаги қироллик фармони билан "Сент-Георгий хочи" номи расмийлаштирилди ва рақамлаш янгидан бошланди. 1915-йилда урушдаги етишмовчиликлар туфайли биринчи ва иккинчи даражали орденлар қуйи навли олтиндан (60 фоиз олтин, 39,5 фоиз кумуш, 0,5 фоиз мис) ясалган. Учинчи ва тўртинчи даражадаги безаклар 99 фоиз кумушдан ишлаб чиқарилган. Паст навли олтиндан 26 950 та биринчи тоифали хочлар (рақами 5531 дан 32 840 гача) ва 52 900 та иккинчи тоифали хочлар (рақами 65 030 дан 12 131 гача) ишлаб чиқарилган.[3] 1914-йилдан 1917-йилгача берилган Авлиё Георгий хочларининг тахминий сони:[4]

  • 1-даража: 33 000
  • 2-даража: 65 000
  • 3-даража: 289 000
  • 4-даража: 1,2 млн
Франсиядаги рус экспедиция кучларининг аскарлари. 1916-йил. ўрталаридаги иккитаси Авлиё Георгий хочини таққан.

Бир миллион рақамини кўрсатиш учун серия рақамида "1М" ишлатилган. 1916-йил 10-сентабрда Олий Вазирлар Кенгаши Авлиё Георгий хочига ўзгартириш киритишни ма'қуллади. Ундан олтин ва кумуш олиб ташланди. Улар "сариқ металл" (ЖМ) ва "оқ металл" (БМ) дан ясалган хочларни зарб қилишни бошладилар. Сариқ металлдан ясалган биринчи ва иккинчи даражали хочларда серия рақами тепасида “ЖМ” (русча “ЖМ”) ҳарфлари, оқ металлдан ясалган иккинчи ва учинчи даражадаги хочларда серия рақами устида “БМ” ҳарфлари бор эди. "ЖМ" ва "БМ" да ҳар бир даража учун ишлаб чиқарилган хочлар сони:

  • 1-даража ЖМ 10 000: № 32 481 дан 42 480 гача
  • 2-даража ЖМ 20 000: 65 031 дан 85 030 гача
  • 3-даража МБ 49 500: № 289 151 дан 338 650 гача
  • 4-даража МБ 89 000: № 1,210,151 дан 1,299,150 гача

1917-йилда Муваққат ҳукумат хоч тўғрисидаги низомни ўзгартириб, уни кичик офицерларга топширишга рухсат берди. Бундай тақдирлашда, лентага кумуш дафна новдаси ўрнатилди. 1917-йилдаги болшевиклар инқилобидан сўнг Авлиё Георгий хочи бекор қилинди, Совет Иттифоқи даврида "Шон-шараф" ордени номинал равишда унинг ўрнини эгаллади.

1992-йил. Қайта тикланиш

[edit | edit source]
2008-йил август. Россия Президенти Дмитрий Медведев кичик сержант билан. 2008-йилги Жанубий Осетия урушида жангдаги жасорати учун 4-даражали Авлиё Георгий хочи билан тақдирланган.

1991-йилда Совет Иттифоқи қулагандан сўнг Россия Федерацияси Олий Кенгашининг 1992-йил 20-мартдаги № 2557-И қарори билан Авлиё Георгий хочи қайта тикланди. Унинг тақдирлаш мезонларига икки марта ўзгартиришлар киритилган. Биринчи марта 2000-йил 8-августда Президентнинг 1463-сонли фармони асосида[5] ва охирги марта Президентнинг 2010-йил 7-сентабрдаги 1099-сонли қарори асосида.[6]

Авлиё Георгий хочи аскарлар, матрослар, сержантлар, кичик офицерлар, посбонларга Ватан ҳимоясидаги жангларда кўрсатган хизматлари ва жасорати учун, шунингдек, бошқа давлатлар ҳудудидаги жангларда кўрсатган жасорати, фидойилиги ва ҳарбий маҳоратнинг тан олинган намуналари билан халқаро тинчлик ва хавфсизликни сақлаш ёки тиклаш учун берилади. Кейинги жасорат ҳаракатлари учун тўртта даражадан тўртинчи даражагача кетма-кет мукофотланади.

Мукофот биринчи марта 2008-йил август ойида Жанубий Осетиядаги қуролли можаро пайтида жасорат ва қаҳрамонлик кўрсатган аскарларга топширилган. ўша куни Россия Президенти Дмитрий Медведев ҳарбий бурчларини бажаришда кўрсатган жасорати ва қаҳрамонлиги учун 11 нафар аскар ва сержантни 4-даражали Авлиё Георгий хочи билан тақдирлади.[7] Яна 263 ҳарбий хизматчи Жоржия операциясида кўрсатилган жасорати учун Авлиё Георгий хочи билан тақдирланди.[8]

2008-йил август ойида 11 та дастлабки олувчилар рўйхати:[9]

  • Адушкин, Сергей Равилевич, кичик сержант
  • Алексеэв, Сергей Александрович, кичик сержант
  • Базҳенов, Тарас Германович, оддий
  • Келоҳсаэв, Ацамаз Тамерланович, кичик сержант
  • Крупчатников, Александр Дмитриэвич, оддий
  • Мустафин, Фарид Равкатович, оддий
  • Нургалиев, Наил Равилевич, оддий
  • Полушкин, Сергей Николаэвич, кичик сержант
  • Ревин, Николай Дмитриэвич, оддий
  • Суворов, Дмитрий Александрович, оддий
  • Юнусов, Рустам Абдуқодирович, кичик сержант

Мукофот тавсифи

[edit | edit source]

Замонавий Авлиё Георгий хочи император варианти билан деярли бир хил. Эни 34 мм бўлган хочли патте бўлиб, кўкракнинг чап томонида бошқа медаллар билан бирга тақилади. Олд томонида аждаҳони ўлдирган отда Авлиё Георгийнинг ўнг томонида тасвири туширилган марказий медалён бор. Марказий медалённинг орқа томонида Авлиё Георгий орденининг кирилл ёзувидаги "СГ" монограммаси тасвирланган. Хочнинг икки латерал орқа томонида мукофотнинг серия рақами, чап қўлнинг чап томонида "Н" ҳарфи бўрттирмаси бор. Пастки қўлнинг орқа томонида хоч даражаси бўртма тасвирланган. Биринчи даража учун "1-я степ", иккинчи даража учун "2-я степ", учинчи даража учун "3-я степ" ва "4-я степ" тўртинчи даража учун.

Биринчи ва иккинчи тоифадаги хочлар зарҳал кумушдан, учинчи ва тўртинчи тоифадаги хочлар кумушдан қилинган. Тўртта хочнинг барчаси бир-бирининг устига чиқадиган 24 мм кенгликдаги Авлиё Георгийнинг ипак моир лентаси билан қопланган стандарт русча бешбурчакка осилган. Биринчи ва учинчи даражали хочларга иккинчи ва тўртинчи даражали мукофотлардан фарқлаш учун бир хил лентадан ясалган камон ёпиштирилади.

Хоч тақилмаганда формага лента новда тақилади. Лента чизиғи баландлиги 8 мм ва кенглиги 24 мм бўлиб, унда мукофот даражасини билдирувчи 7 мм баландликдаги олтин металл Рим рақами мавжуд.

Манбалар

[edit | edit source]
  1. „Гоогле Ситес“. 2015-йил 26-ноябрда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2022-йил 21-июн.
  2. „Гоогле Ситес“. 2016-йил 16-сентябрда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2022-йил 21-июн.
  3. „Георгиевская страница : Военный орден : Статут 1913 года“.
  4. „В. А. Дуров "Русские награды ХВИИИ-начала ХХ века" :: Драконы в геральдике :: Драгонс-нест.ру“.
  5. „Арчивед cопй“. 2012-йил 26-февралда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2012-йил 2-феврал.
  6. „Указ о мерах по совершенствованию государственной наградной системы РФ“.
  7. „Арчивед cопй“. 2014-йил 20-апрелда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2015-йил 7-сентябр.
  8. „Арчивед cопй“. 2009-йил 21-июнда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2012-йил 3-феврал.
  9. „Арчивед cопй“. 2014-йил 20-апрелда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2015-йил 7-сентябр.