Kontent qismiga oʻtish

Yozgi Olimpiada oʻyinlarida futbol

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
2024-yil 6-oktyabr, 13:32 dagi Artemev Nikolay (munozara | hissa) versiyasi
(farq) ←Avvalgi koʻrinishi | Hozirgi koʻrinishi (farq) | Yangiroq koʻrinishi→ (farq)
Yozgi Olimpiada oʻyinlarida futbol
XOQ intizom kodeksi FBL
Boshqaruv organi FIFA
Musoboqa 2 (men: 1; women: 1)
Oʻyinlar
  • 1896
  • 1900
  • 1904
  • 1908
  • 1912
  • 1920
  • 1924
  • 1928
  • 1932
  • 1936
  • 1948
  • 1952
  • 1956
  • 1960
  • 1964
  • 1968
  • 1972
  • 1976
  • 1980
  • 1984
  • 1988
  • 1992
  • 1996
  • 2000
  • 2004
  • 2008
  • 2012
  • 2016
  • 2020
  • 2024

Yozgi Olimpiya oʻyinlaridagi futbol musobaqasi birinchi marta 1900-yilda Parijdagi Yozgi Olimpiyada oʻyinlarida joriy qilingan. 1932-yildan Los-Anjelesdagi Yozgi Olimpiya oʻyinlaridan tashqari har bir oʻyinlar dasturiga kiritilgan.

Dastlab, musobaqa erkaklar uchun, 1996-yildn esa esa Atlantadagi Yozgi Olimpiya oʻyinlarida ayollar oʻrtasida alohida turnir sifatida oʻtkazila boshlangan. Olimpiyadadagi erkaklar futboli (boks, golf, tennis va xokkey bilan bir qatorda) sport turlaridan biri boʻlib, unda oltin medal oliy yutuq hisoblanmagan. Qolaversa, Olimpiya futboli maqomi jihatidan nafaqat jahon chempionati, balki Yevropa va Amerika qitʼa chempionatlaridan quyi oʻrinlarda turgan.

Futbol sport turi sifatida birinchi marta Parijdagi Olimpiya oʻyinlarida paydo boʻlgan. Unda Fransiya, Belgiya va Buyuk Britaniyaning uchta klubi ikkitadan oʻyin oʻtkazgan. Dastlab „Apton Park“(Londonda joylashgan sobiq futbol stadioni) maydonida Fransiyaning „Union France de Sports Athletic“ jamoasi Belgiyaning Bryussel erkin Frankofoniya universiteti klubi bilan toʻqnash kelgan va 6:2 hisobida magʻlubiyatga uchratgan. Britaniyaliklar esa fransuzlarni 4:0 hisobida magʻlub etishgan va birinchi Olimpiya chempionlari deb eʼlon qilingan. Fransiya ikkinchi, Belgiya jamoasi uchinchi oʻrinni egallagan.

Shuningdek, 1904-yilda Sent-Luise (AQShning Missuri shtatida joylashgan mustaqil shahar)da oʻtkazilgan navbatdagi Olimpiya oʻyinlarida uchta jamoa futbol oʻynagan. Turnirda Kanadaning „Galt“ (Kanadaning Galt shahrida joylashgan futbol klubi) klubi va Amerikaning ikki jamoasi ishtirok etgan: Sent-Rouz Paris va Christian Brothers College High School jamoalari. Kanadaliklar Amerikaning ikkala jamoasini magʻlub etib, chempion boʻlgan, AQShning ikki jamoasi esa olimpiya oʻyinlarining kumush va bronza medallarini qoʻlga kiritgan. Hozirda Xalqaro olimpiya qoʻmitasi bu ikkala musobaqani ham rasmiy Olimpiyada oʻyinlarining dasturiy qismi deb hisoblaydi, FIFA va IFFHS esa ularni koʻrgazmali musobaqalar deb tasniflaydi va statistikaga kiritmaydi.

1904-yilga kelib, Xalqaro futbol federatsiyasi tashkil topgan va keyingi 1908-yilda Londonda boʻlib oʻtgan yozgi Olimpiya oʻyinlaridan boshlab bu tashkilot Olimpiya oʻyinlaridagi futbol musobaqalarini boshqarib borgan. Oʻshandan beri futbol turnirida har bir mamlakatdan faqatgina bitta terma jamoalar ishtirok etgan (1908-yilgi oʻyinlarda Fransiyadan ikkita jamoaning ishtiroki bundan mustasno). Shuningdek, „Olimpiya tizimi“ bitta nokautli oʻyindan iborat boʻlgan musobaqa formati sifatida joriy etilgan va turnirda faqat havaskor futbolchilar ishtirok etishiga qaror qilingan.

1930-yil birinchi jahon chempionati oʻtkazilgunga qadar futbol boʻyicha Olimpiya turniri ushbu sport turidagi muhim xalqaro musobaqa hisoblangan. Ammo unda professional futbolchilarning ishtirok etishi taqiqlanganligi sababli bu maqom jahon chempionatiga oʻtkazilgan. FIFA 1924- va 1928-yillardagi Olimpiya turnirlarini rasman „havaskorlar jamoalari oʻrtasidagi jahon chempionati“, yaʼni zamonaviy jahon chempionatining bevosita salaflari sifatida tan olgan[1].

1960-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlaridan boshlab musobaqa formati oʻzgargan va ishtirokchilar soni cheklangan. Shu paytdan boshlab 16 ta jamoa toʻrtta jamoadan toʻrtta guruhga boʻlingan va oʻz guruhlaridagilar bilan oʻynagan. Guruhlardagi yaxshi natija koʻrsatgan jamoalar pley-offga yoʻllanma olgan.

1984-yilga kelib cheklangan hududlar boʻyicha professional oʻyinchilarga Los-Anjelesda boʻlib oʻtgan Yozgi Olimpiyada oʻyinlarida ishtirok etishga ruxsat berilgan. Jumladan, Osiyo, Afrika, KONKAKAF (Shimoliy va Markaziy Amerika hamda Karib havzasi futbol konfederatsiyasi) hududi va Okean orti davlatlari ushbu roʻyhatdan oʻrin olgan. Taqiq 1992-yilda butunlay olib tashlangan va shu bilan birga, futbolchilar uchun qisman yosh chegarasi joriy qilingan. Ular 23 yoshdan oshmasligi belgilangan.

1996-yildan boshlab esa har bir jamoada turli yoshdagi uchta futbolchi oʻynashiga ruhsat etilgan, ammo qolgan oʻyinchlar 23 yosh katta boʻlmasligi belgilab qoʻyilgan.

Olimpiada turniri uchun zarur boʻlgan katta stadionlar soni tufayli, uzoq shaharlardagi joylar – koʻpincha asosiy mezbondan 200 km (120 mi) uzoqroqda – odatda futbol oʻyinlari uchun foydalaniladi. turnir. Ekstremal misolda, 1984-yilgi oʻyinlar uchun ikkita erta bosqich oʻtkaziladigan joy Qoʻshma Shtatlarning sharqiy qirgʻogʻida joylashgan boʻlib, ular Amerika Qoʻshma Shtatlaridan 2,000 milya (3,200 km) uzoqlikda joylashgan edi. mezbon shahar Los-Anjeles. AQSHda boʻlib oʻtgan navbatdagi oʻyinlar, 1996 yilgi oʻyinlar oʻziga xos xususiyatga ega edi, chunki mezbon Atlanta shahrida hech qanday oʻyin oʻtkazilmagan; eng yaqin joy va final oʻtkaziladigan joy 65 milya (105 km) masofada Gruziya universiteti kampusida Afinada joylashgan. 2016 va 2020-yil Yozgi Olimpiada Oʻyinlarini hisobga olsak, barcha sport turlaridan biri boʻlgan Olimpiya futboliga mezbonlik qilgan 127 ta maydon bor.

Olimpiya oʻyinlari turniri Shahar Stadion
Gretsiya Athens 1896 No official football tournament
Fransiya Paris 1900 Paris Vincennes Velodrome
Qoʻshma Shtatlar St. Louis 1904 St. Louis Francis Field
Birlashgan Qirollik London 1908 London White City Stadium
Shvetsiya Stockholm 1912 Stockholm Stockholm Olympic Stadium
Råsunda Stadium
Tranebergs Idrottsplats
Belgiya Antwerp 1920 Antwerp Olympic Stadium
Stadion Broodstraat
Brussels Stade de l’Union St. Gilloise
Ghent Stade d’A. A. La Gantoise
Fransiya Paris 1924 Paris Stade Olympique, Colombes
Stade Bergeyre
Stade de Paris, Saint-Ouen
Stade Pershing, Vincennes
Niderlandiya Amsterdam 1928 Amsterdam Olympisch Stadion
Harry Elte Stadium
Qoʻshma Shtatlar Los Angeles 1932 No football tournament
Germaniya Berlin 1936 Berlin Olympiastadion
Poststadion, Tiergarten
Mommsenstadion, Charlottenburg
Hertha-BSC-Platz
Birlashgan Qirollik London 1948 London Empire Stadium, Wembley
White Hart Lane, Tottenham
Selhurst Park, Crystal Palace
Craven Cottage, Fulham
Griffin Park, Brentford
Arsenal Stadium, Highbury
Lynn Road, Ilford
Green Pond Road, Walthamstow
Champion Hill, Dulwich
Brighton Goldstone Ground
Portsmouth Fratton Park
Finlandiya Helsinki 1952 Helsinki Olympiastadion
Töölö Football Grounds
Turku Kupittaa Stadium
Tampere Ratina Stadium
Lahti Kisapuisto
Kotka Kotka Stadium
Avstraliya Melbourne 1956 Melbourne Melbourne Cricket Ground
Olympic Park Stadium
Italiya Rome 1960 Rome Flaminio Stadium
Florence Stadio Comunale
Grosseto Stadio Comunale
Livorno Stadio Ardenza
Pescara Stadio Adriatico
L'Aquila Stadio Comunale
Naples Stadio Fuorigrotta
Yaponiya Tokyo 1964 Tokyo National Olympic Stadium
Prince Chichibu Memorial Field
Komazawa Stadium
Ōmiya Omiya Soccer Stadium
Yokohama Mitsuzawa Football Stadium
Meksika Mexico City 1968 Mexico City Azteca Stadium
Puebla Estadio Cuauhtémoc
Guadalajara Estadio Jalisco
León Estadio León
Gʻarbiy Germaniya Munich 1972 Munich Olympiastadion
Augsburg Rosenaustadion
Ingolstadt ESV-Stadion
Regensburg Jahn Stadium
Nuremberg Städtisches Stadium
Passau Drei Flüsse Stadion
Kanada Montreal 1976 Montreal Olympic Stadium
Sherbrooke Municipal Stadium
Toronto Varsity Stadium
Ottawa Lansdowne Stadium
Sovet Ittifoqi Moscow 1980 Moscow Grand Central Lenin Stadium
Dynamo Stadium
Leningrad Kirov Stadium
Kyiv Republican Stadium
Minsk Dinamo Stadium
Qoʻshma Shtatlar Los Angeles 1984 Pasadena, California Rose Bowl
Boston Harvard Stadium
Annapolis, Maryland Navy–Marine Corps Memorial Stadium
Stanford, California Stanford Stadium
Janubiy Koreya Seoul 1988 Seoul Olympic Stadium
Dongdaemun Stadium
Busan Busan Stadium
Daegu Daegu Stadium
Daejeon Daejeon Stadium
Gwangju Gwangju Stadium
Ispaniya Barcelona 1992 Barcelona Camp Nou
Estadi de Sarrià
Sabadell Estadi de la Nova Creu Alta
Zaragoza Estadio La Romareda
Valencia Estadio Luis Casanova
Qoʻshma Shtatlar Atlanta 1996 Athens, Georgia Sanford Stadium
Orlando, Florida Citrus Bowl
Birmingham, Alabama Legion Field
Miami, Florida Miami Orange Bowl
Washington, D.C. Robert F. Kennedy Memorial Stadium
Avstraliya Sydney 2000 Sydney Olympic Stadium
Sydney Football Stadium
Brisbane Brisbane Cricket Ground
Adelaide Hindmarsh Stadium
Canberra Bruce Stadium
Melbourne Melbourne Cricket Ground
Gretsiya Athens 2004 Marousi Olympic Stadium
Piraeus Karaiskakis Stadium
Patras Pampeloponnisiako Stadium
Volos Panthessaliko Stadium
Thessaloniki Kaftanzoglio Stadium
Heraklion Pankritio Stadium
Xitoy Beijing 2008 Beijing National Stadium
Workers' Stadium
Tianjin Tianjin Olympic Center Stadium
Shanghai Shanghai Stadium
Qinhuangdao Qinhuangdao Olympic Sports Center Stadium
Shenyang Shenyang Olympic Sports Center Stadium
Birlashgan Qirollik London 2012 London Wembley Stadium
Glasgow Hampden Park
Cardiff Millennium Stadium
Coventry City of Coventry Stadium[note 1]
Manchester Old Trafford
Newcastle upon Tyne St James' Park[note 1]
Braziliya Rio 2016 Rio de Janeiro Maracanã
João Havelange Olympic Stadium
São Paulo Arena Corinthians
Brasília Estádio Nacional Mané Garrincha
Salvador Arena Fonte Nova[note 2]
Belo Horizonte Estádio Mineirão
Manaus Arena da Amazônia
Yaponiya Tokyo 2020
Tokyo Tokyo Stadium[note 3]
Yokohama International Stadium Yokohama[note 3]
Kashima Kashima Soccer Stadium
Saitama Saitama Stadium 2002
Rifu Miyagi Stadium
Sapporo Sapporo Dome
Yil Oʻtkazilgan joyi Final 3-oʻrin uchun oʻyin
1-oʻyin Hisob 2-oʻyin 3-oʻyin Hisob 4-oʻyin
19001  Fransiya Parij  GBR 4:0  Fransiya  Belgiya
19041  AQSh Sent-Luis  Kanada  AQSh  AQSh
1908  GBR London  GBR 2 : 0  Daniya  Niderlandiya 2 : 0  Shvetsiya
1912  Shvetsiya Stokgolm  GBR 4 : 2  Daniya  Niderlandiya 9 : 0  Finlandiya
1920  Belgiya Аntverpen  Belgiya 2  Ispaniya  Niderlandiya  Italiya
1924  Fransiya Parij  Urugvay 3 : 0   SUI  Shvetsiya 1 : 1
takroriy
3 : 1
 Niderlandiya
1928  Niderlandiya Аmsterdam  Urugvay 1 : 1
takrorlash
2 : 1
 Argentina  Italiya 11 : 3 Misr
1936 Berlin  Italiya 2 : 1
qoʻsh. vaqt
 Avstriya  Norvegiya 3 : 2  Polsha
1948  GBR London  Shvetsiya 3 : 1  YUG  Daniya 5 : 3  GBR
1952 Xelsink  Vengriya 2 : 0  YUG  Shvetsiya 2 : 0  Germaniya
1956 Melburun  SSSR 1 : 0  YUG  Bolgariya 3 : 0  IND
1960  Italiya Rim  YUG 3 : 1  Daniya  Vengriya 2 : 1  Italiya
1964 Tokio  Vengriya 2 : 1
Chexoslovakiya Birlashgan Germaniya jamoasi 3 : 1 Misr
1968 Mexiko  Vengriya 4 : 1  Bolgariya  Yaponiya 2 : 0  Meksika
1972 Myunxen  Polsha 2 : 1  Vengriya  GDR i  SSSR
2 : 23
1976 Monreal  GDR 3 : 1  Polsha  SSSR 2 : 0  Braziliya
1980 Moskvo Chexoslovakiya 1 : 0  GDR  SSSR 2 : 0  YUG
1984 Los-Anjeles  Fransiya 2 : 0  Braziliya  YUG 2 : 1  Italiya
1988 Seul  SSSR 2 : 1
qoʻsh. vaqt
 Braziliya Germaniya 3 : 0  Italiya
1992 Barselona  Ispaniya 3 : 2  Polsha  Gana 1 : 0  Avstraliya
1996 Atlanta  Nigeriya 3 : 2  Argentina  Braziliya 5 : 0  Portugaliya
2000 Sidney  Kamerun 2 : 2
penal. boʻyicha
5 : 3
 Ispaniya  Chili 2 : 0  AQSh
2004 Afina  Argentina 1 : 0  Paragvay  Italiya 1 : 0  Iroq
2008 Xitoy  Argentina 1 : 0  Nigeriya  Braziliya 3 : 0  Belgiya
2012 London  Meksika 2 : 1  Braziliya  Janubiy Koreya 2 : 0  Yaponiya
2016 Rio-de-Janeyro  Braziliya 1 : 1
pen.boʻyicha
5 : 4
 Germaniya  Nigeriya 3 : 2  Honduras
2020 Tokio  Braziliya 2 : 1
qoʻsh.vaqt
 Ispaniya  Meksika 3 : 1  Yaponiya

1. Xalqaro Olimpiya Qoʻmitasi tomonidan rasmiy deb tan olingan turnirlar; FIFA ularni koʻrgazma deb biladi, chunki ular tashkil etilishidan oldin oʻtkazilgan. 2. Final uchrashuvining birinchi boʻlimida (Belgiya – Chexoslovakiya) 2:0 hisobida belgiyaliklar foydasiga hal boʻlgan chexoslovakiyalik futbolchilar hakamlikdan norozi boʻlib, maydonni tark etishgan va buning uchun diskvalifikasiya qilingan. Ikkita gʻolibni aniqlash uchun qoʻshimcha turnir oʻtkazilib, final oʻyinida Ispaniya terma jamoasi Gollandiya termasini magʻlub etgan (3:1) va ikkinchi oʻrinni egallagan. Gollandiya 3-oʻrinda qolgan. 3. Tashkiliy qoʻmita qarori bilan bronza uchun bahsda maydonga tushgan jamoalar qoʻshimcha oʻyindan ozod etilgan va har ikkisi ham bronza medallari bilan taqdirlangan.

Yil Oʻtkazilgan joyi Final 3-oʻrin uchun oʻyin
1-oʻrin Hisob 2-oʻrin 3-oʻrin Hisob 4-oʻrin
1996-yil
Koʻrib chiqish
Atlanta  AQSh 2 : 1  Xitoy  Norvegiya 2 : 0  Braziliya
2000-yil
Koʻrib chiqish
Sidney  Norvegiya 3 : 2
qoʻsh. vaqt
 AQSh  Germaniya 2 : 0  Braziliya
2004-yil
Koʻrib chiqish
Afina  AQSh 2 : 1
qoʻsh. vaqt
 Braziliya  Germaniya 1 : 0  Shvetsiya
2008-yil
Koʻrib chiqish
Xitoy  AQSh 1 : 0
qoʻsh. vaqt
 Braziliya  Germaniya 2 : 0  Yaponiya
2012-yil
Koʻrib chiqish
London  AQSh 2 : 1  Yaponiya  Kanada 1 : 0  Fransiya
2016-yil
Koʻrib chiqish
Rio-de-Janeyro  Germaniya 2 : 1  Shvetsiya  Kanada 2 : 1  Braziliya
2020-yil
Koʻrib chiqish
Tokio  Kanada 1 : 1
pen, boʻyicha. 3 : 2
 Shvetsiya  AQSh 4 : 3  Avstraliya

Medallar reytingi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Umumiy reyting

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Oʻrin Mamlakat Oltin Kumush Bronza Jami
1  AQSh 4 2 2 8
2  Vengriya 3 1 1 5
3  GBR 3 0 0 3
4  Braziliya 2 5 2 9
5  Argentina 2 2 0 4
6  SSSR 2 0 3 5
7  Kanada 2 0 2 4
8  Urugvay 2 0 0 2
9  YUG 1 3 1 5
10  Ispaniya 1 3 0 4
11  Shvetsiya 1 2 2 5
12  Polsha 1 2 0 3
13  Germaniya 1 1 3 5
14  GDR 1 1 1 3
 Nigeriya 1 1 1 3
16 Chexoslovakiya 1 1 0 2
 Fransiya 1 1 0 2
18  Italiya 1 0 2 3
 Norvegiya 1 0 2 3
20  Belgiya 1 0 1 2
 Meksika 1 0 1 2
22  Kamerun 1 0 0 1
23  Daniya 0 3 1 4
24  Bolgariya 0 1 1 2
 Yaponiya 0 1 1 2
26   SUI 0 1 0 1
 Avstriya 0 1 0 1
 Xitoy 0 1 0 1
 Paragvay 0 1 0 1
30  Niderlandiya 0 0 3 3
31  Gana 0 0 1 1
 Chili 0 0 1 1
Germaniya birlashgan jamoasi 0 0 1 1
Germaniya 0 0 1 1
Janubiy Koreya 0 0 1 1
Jami 32 32 33 97
Oʻrin Mamlakat Oltin Kumush Bronza Jami
1  Vengriya 3 1 1 5
2  GBR 3 0 0 3
3  Braziliya 2 3 2 7
4  Argentina 2 2 0 4
5  SSSR 2 0 3 5
6  Urugvay 2 0 0 2
7  YUG 1 3 1 5
8  Ispaniya 1 3 0 4
9  Polsha 1 2 0 3
10  GDR 1 1 1 3
 Nigeriya 1 1 1 3
12 Chexoslovakiya 1 1 0 2
 Fransiya 1 1 0 2
14  Shvetsiya 1 0 2 3
 Italiya 1 0 2 3
16  Belgiya 1 0 1 2
 Meksika 1 0 1 2
18  Kanada 1 0 0 1
 Kamerun 1 0 0 1
20  Daniya 0 3 1 4
21  AQSh 0 1 1 2
 Bolgariya 0 1 1 2
23   SUI 0 1 0 1
 Avstriya 0 1 0 1
 Germaniya 0 1 0 1
 Paragvay 0 1 0 1
27  Niderlandiya 0 0 3 3
28  Norvegiya 0 0 1 1
 Yaponiya 0 0 1 1
 Gana 0 0 1 1
 Chili 0 0 1 1
Germaniya birlashgan jamoasi 0 0 1 1
Germaniya 0 0 1 1
 Janubiy Koreya 0 0 1 1
Jami 26 26 27 79
Oʻrin Mamlakat Oltin Kumush Bronza Jami
1  AQSh 4 1 1 6
2  Germaniya 1 0 3 4
3  Kanada 1 0 2 3
4  Norvegiya 1 0 1 2
5  Braziliya 0 2 0 2
6  Xitoy 0 1 0 1
 Yaponiya 0 1 0 1
 Shvetsiya 0 2 0 2
Jami 7 7 7 21

Gol mualliflari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Oʻrin Oʻyinchi Mamlakat Gollar Turnirlar
1. Antal Dunai Vengriya 13 1968 (6), 1972 (7)
1. Sofus Nilsen Daniya 13 1908 (11), 1912 (2)
3. Ferens Bene Vengriya 12 1964 (12)
4. Domingo Taraskoni Argentina 11 1928 (11)
Pedro Petrone Urugvay 11 1924 (7), 1928 (4)
6. Kazimej Deyna Polsha 10 1972 (9), 1976 (1)
Gotfrid Fuks Germaniya 10 1912 (10)
8. Garold Uolden Buyuk Britaniya 9 1912 (9)
Vilgelm Volfhagen Daniya 9 1908 (8), 1912 (1)
10. Ektor Skarone Urugvay 8 1924 (5), 1928 (3)
Oʻrin Oʻyinchilar Mamlakat Gollar Turnirlar
1. Kristina Braziliya 14 2004 (5), 2008 (5), 2012 (2), 2016 (2)
1. Birgit Prins  GBR Germaniya 10 1996 (1), 2000 (3), 2004 (5), 2008 (1)
3. Pretinya Braziliya 8 1996 (4), 2000 (1), 2004 (3)
4. Marta Braziliya 6 2004 (3), 2008 (3)
5. Tiffeni Milbrett  AQSh 5 1996 (2), 2000 (3)
5. Sun Ven Xitoy 5 1996 (1), 2000 (4)
5. Mia Hemm  AQSh 5 1996 (1), 2000 (2), 2004 (2)

Мохов Ю. Ф.. Футбол на Олимпиадах. Минск: Полымя, 1980. 


Manba xatosi: <ref> tags exist for a group named "note", but no corresponding <references group="note"/> tag was found