Siyosatnoma sahifasining manbasini koʻrish

{{Kitob bilgiqutisi
| nomi                 = Siyosatnoma
| asl_nomi             = Siyar ul-muluk
| tasvir               = Siasset_namèh;_traité_de_gouvernement,_composé_pour_le_sultan_Melik_Cah_(1891)_(14777011531).jpg
| izoh                 = Asarning birinchi sahifasi
| muallif              = [[Nizomulmulk]]
| tarjimon             = [[Shodmon Vohidov]]<br>[[Aftondil Erkinov]]
| til                  = [[Oʻzbek]]
| mamlakat             = {{UZB}}
| nashriyot            = “Adolat” nashriyoti
| oʻzbek_nashr_sanasi  = 1997-yil
}}
{{Qirqim|Sarlavha=Bismillahir-Rahmonir-Rahiym|Matn=Alhamdulillohi rabbil olamin va salovotu va salom ala xayri xalqihi [[Muhammad|Muhammadin]] va Olihi va suhubixi ajmaʼin, amma baʼd bu kitobni [[Nizomulmulk]] [[Alloh]] inoyati ila oʻttiz bobda qisqacha bayon qilgan edi. Keyinroq qalbida ranj-u azob boʻlganidan va shu davlat muxoliflariga qarshi kitobni qayta ishlab, yana oʻn besh fasl qoʻshdi. Har bir faslda nimaiki loyiq boʻlsa, shuni yozdi. Bu fikrlar [[Bagʻdod]] yoʻlida paydo boʻlgan edi. Ammo botiniylar xuruj qildilar va odamlarga koʻp ziyon yetkazdilar. Oʻsha vaqtlarda banda shuni oshkor yozolmadim. Endi adolat va [[islom]] olam xudovandi — podshohi xaladallohu mulkaxu davrida kuchayib ketib, har kuni ziyoda boʻlib, taraqqiy topayotganidan umid qilamizki, Tangri taolo shu davlat ustunlarini qiyomat kunlarigacha muxallad va muabbad tutadi.|Moslashuv=right|Kenglik=240px|Imzo=[[Nizomulmulk]] (kirish qismidan)}}

'''Siyosatnoma''' yoki '''Siyar ul-muluk''' ''(“Podshohlar turmushi”)'' — [[Saljuqiylar]] shohi [[Alp Arslon]] va uning oʻgʻli [[Malikshoh|Malikshohga]] vazirlik qilib, davlatning butun ishlarini oʻzi olib borgan [[Nizomulmulk|Abu Ali Hasan ibn Ali Tusiy Nizomulmulkning]] 1091-yilda [[Fors tili|fors tilida]] yozgan tarixiy asari<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref><ref name=":0">{{Kitob manbasi |title=Siyosatnoma (Siyar ul-muluk) |author=Nizomulmulk |editor=Saidmurod Xoʻjayev |url=https://n.ziyouz.com/books/axloq_va_odob/Nizomulmulk.%20Siyosatnoma%20(siyar%20ul-muluk).pdf |year=2008 |publisher=“Yangi asr avlodi” |location=Toshkent |isbn=978-9943-08-373-8 |pages=240}}</ref><ref name=":1">{{Kitob manbasi |title=Siyosatnoma (Siyar ul-muluk) |year=2021 |author=Nizomulmulk |publisher=“Yangi asr avlodi” |location=Toshkent |pages=304 |isbn=978-9943-27-635-2 |editor=Manzar Abdulxayr}}</ref>.

== Tarixi ==
[[Malikshoh]] saroy fozillari va olimlariga davlat boshqaruvi qoidalari, tartibi va usullari haqida [[risola]] yozishni buyurgan. Bir nechta olimlar ''(Sharafulmulk, Tojulmulk, Majdulmulk va b.)'' oʻzi yozgan risolalarini shohga taqdim qilishgan va [[Malikshoh|Malikshohga]] [[Nizomulmulk|Nizomulmulkning]] risolasi maʼqul boʻlgan. 1091-yili yozilgan dastlabki nusxa 39 bobdan iborat edi. [[Nizomulmulk]] 1092-yili asarni qayta ishlab, uni yangi bob va qismlar bilan boyitadi hamda [[Malikshoh|Malikshohga]] berib qoʻyish uchun saroy kotibi Muhammad Magʻribiy an-Nosihga topshiradi. Oʻzi esa [[Bagʻdod]] safariga yoʻl oladi. 1092-yili Malikshoh oʻldiriladi. 1105-yilga kelib Muhammad Magʻribiy ushbu asarni eʼlon qiladi<ref name=":0" /><ref name=":1" />.

== Bayoni ==
Asarda [[davlat]] boshqaruviga aloqador qoida va qonunlar, usul va vositalar, [[qozi]] va [[qozixona]] ishlari, [[qoʻshin]] va [[Sarboz|sarbozlar]], xizmatchi va shaxsiy [[Sarboz|sarbozlar]] masalalari, saroydagi [[Soqchi|soqchilar]]-u posbonlar vazifalari hamda ularning maoshlari, [[pochta]] va [[Aygʻoqchi|aygʻoqchilik]] ishlari hamda ularning moddiy jihatlari, [[xazina]] va [[baytulmol]], [[Elchi|elchilarga]] munosabat, [[Shoh|shohning]] oilaviy ishlari, uning [[bazm]] va [[Majlis|majlislari]], xos xodim va shaxsiy [[Soqchi|soqchilar]], [[moliya]] va [[xoʻjalik]] ishlari, [[soliq]] va [[xiroj]], [[zakot]] va [[vaqf]] mavzulari oʻrin olgan<ref name=":0" /><ref name=":1" />.

== Tarjima va nashrlari ==
“Siyosatnoma”ning eng qadimiy nusxasi [[Birlashgan Qirollik]] muzeyida va [[Berlin|Berlinda]] saqlanadi. Ushbu nusxalar 1168–1169-yillarda [[Urmiya|Urmiya shahrida]] amir-hojib Alp Jamoliddin farmoni bilan koʻchirilgan. 1989-yilda [[Dushanbe]] shahrida chop etilgan. Charlz Sheffer 1291-yilda koʻchirilgan nusxadan foydalanib, asarni [[Fransuz tili|fransuz tiliga]] tarjima qilgan va 1893-yilda nashr ettirgan. 1914-yilda [[Kalkutta]] shahrida asarning toshbosma nusxasi chop etilgan. 1932-yilda [[Tehron]] shahrida Ibrohim Xalxoliy ishtirokida 5 nusxa asosida solishtirilib, nashr ettirilgan. 1949-yilga kelib [[Boris Nikolayevich Zaxoder]] asarni [[Rus tili|rus tiliga]] tarjima qilib nashr etgan<ref>{{Kitob manbasi |title=Сиасатнаме |year=1949 |location=Москва-Ленинград |pages=242 |author=Низам аль-мулка |publisher=Издательство "Наука" |language=rus}}</ref>. 1960-yilda esa [[Ingliz tili|ingliz tilida]] chop etilgan<ref name=":0" /><ref name=":1" />.

=== Oʻzbek tilidagi tarjimasi ===
Asar 1997-yilda [[Shodmon Vohidov]] va [[Aftondil Erkinov|Aftondil Erkinovlar]] tomonidan [[Fors tili|fors tilidan]] tarjima qilinib, [[Toshkent|Toshkentda]] “Adolat” nashriyotida nashr et
{{Vikiiqtibos}}
ilgan<ref>{{Kitob manbasi |title=Siyosatnoma (Siyar ul-muluk) |author=Nizomulmulk |publisher=“Adolat” nashriyoti |location=Toshkent |year=1997}}</ref>. Asarning ushbu tarjimasiga 1932-yili Eronning Tehron shahri nashri asos qilib olingan<ref name=":0" /><ref name=":1" />. “Siyosatnoma” asari 50 fasldan iborat boʻlib, unda muallif oʻtgan [[Shoh|shohlar]] tarixi va hayotiy tajribasidan misollar keltirib asarni yanada boyitgan.

== Havolalar ==

* [https://n.ziyouz.com/portal-haqida/xarita/yangi-kitoblar/nizomulmulk-siyosatnoma-siyar-ul-muluk Ziyouz kutubxonasida Nizomulmulkning “Siyosatnoma” asari]

== Manba ==
{{manbalar}}

{{chala}}

{{OʻzME}} <!-- Bot tomonidan yaratildi -->
[[Turkum:Kitoblar]]
[[Turkum:Tarixiy kitoblar]]
[[Turkum:Siyosiy kitoblar]]
[[Turkum:Siyosatga oid kitoblar]]