Nürnberg
| Şähär
Nürnberg
almança Nürnberg 
|
.svg)
Nürnberg (almança Nürnberg [ˈnʏɐ̯nbɛɐ̯k]) - Almaniä şähäre, Bavariä tönyaq-üzägendä Pegnits yılğasında urnaşqan.
Xalıq sanı buyınça Münxen şähärennän soñ Bavariäneñ ikençe qalası. Xalıq sanı 490 085 (2011).
Frankoniä iqtisadi, mädäni üzäge häm anıñ räsmi bulmağan başqalası.
Öçençe reyx waqıtında Nürnberg - natsizm töp üzäge (almança Stadt der Reichsparteitage), yähüdlärgä qarşı yünälgän "Nürnberg qanunnarı"n buldıru urını. Şunıñ öçen Natsi Almaniä ciñelgännän soñ, näq Nürnberg şähärendä Nürnberg xökeme ütkärelgän.
Nürnberg töbäge 50 mlrd euro tulayım milli produktı belän Almaniäneñ iñ köçle iqtisadi töbäkläre isemlegenä kerä.
İsem
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Berniçä yurama bar, ber çığanaq buyınça Nürnberg ataması "nor" - qıya digän süzdän kilep çıqqan
Mädäniät
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Urta ğasırlarda Nürnberg bay säwdä, mädäni şähär bulğan. Monda küp kenä mäşhür rässamnar, şağirlär, köyyazarlar eşlägännär: Albrext Dürer, Adam Kraft, Willibald Pirkgeymer h.b. Piter Henlayn kesä säğätläre uylap çığarğan, Martin Bexaym - globus yasağan.
Tarix
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
1021 yılda bügenge şähär cirendäge iñ borınğı bistä - Grosgründlax telgä alına.
XI ğasırda kirmän tözelgän.
1050 yılda "Noerenberg" digän şähär telgä alına.
Strategik urnaştıru urını säbäple Nürnberg İzge Rim imperiäse öçen zur ähämiätkä iä bulğan.
1219 yılda kayzer Fridrix II şähärgä imperiä qalası (Reichsstadt) digän däräcäne birä.
1618 yılda başlanğan Utız yıllıq suğış şähärgä zur zıyan kiterä.
1356 yılda Kayzer Karl IV imperiä qanunnar cıyıntığı "Altın Bulla" çığara, Nürnbergta saylanğan imperator berençe utırış ütkärergä tieş.
1525 yıla şähär Lüteranlıq qabul itä.
1806 yılda Napoleon şähärne Bavariägä büläk itä.
1835 yılda Nürnberg häm Fürt arasında Almaniä berençe timer yulı açıla.
1927 yılda Natsional-sotsialistik eşçelär firqäse berençe utırışı uza.
1935 yılda Nürnberg rasalı qanunnarı çığarıla.
1938 yılda ber millionlı natsistlar iñ zur cıyını uza.
1945 yılnıñ 2 ğinwarında Nürnberg şähäre bombağa totıla, İske şähär 90% ı cimerelä.
1945-1949 yıllarda xärbi cinäyätçelär östendäge Nürnberg xökeme.
1966 yılda İske şähär torğızıla.
Şähär klimatı
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]| Nürnberg klimatı | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kürsätkeç | Ği | Fev | Mar | Apr | May | İün | İül | Avg | Sen | Okt | Noya | Dek | Yıl |
| Urtaça maksimum, °C | 1,9 | 4,1 | 8,6 | 13,5 | 18,6 | 21,8 | 23,7 | 23,2 | 19,6 | 14,0 | 7,0 | 3,1 | 13,3 |
| Urtaça temperatura, °C | −0,8 | 0,5 | 3,9 | 8,2 | 13,2 | 16,6 | 18,3 | 17,6 | 14,0 | 9,0 | 3,9 | 0,6 | 8,8 |
| Urtaça minimum, °C | −3,8 | −3,1 | −0,4 | 2,8 | 7,4 | 10,7 | 12,4 | 12,1 | 8,9 | 4,8 | 0,8 | −2,3 | 4,2 |
| Yawım-töşem norması, mm | 45 | 39 | 46 | 48 | 64 | 75 | 69 | 67 | 51 | 45 | 44 | 52 | 645 |
Monı da qarağız
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Sıltamalar
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
