Пенза губернасы
| Пенза губернасы | |||||||
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Башкала | Пенза | ||||||
| Мәйдан | 34 129 чакрым2 | ||||||
| Халык | 1 470 474 кеше[1] | ||||||
| ← Казан губернасы Пенза округы → | |||||||
.png)
Пенза губернасы (рус. Пензенская губерния) — Россия империясенең һәм РСФСР административ берәмлеге.
Элекке Пенза губернасы территориясендә хәзерге Мордовиянең һәм Пенза өлкәсенең зур өлешләре урнашкан.
География
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Чиктәшлек
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]| Як | Губерна |
|---|---|
| Төньяк | Түбән Новгород губернасы |
| Көнбатыш | Тамбов губернасы |
| Көньяк | Сарытау губернасы |
| Көнчыгыш | Сембер губернасы |
Тарих
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]1780 елда, административ реформа нәтиҗәсендә, Пенза калгайлыгы оеша; аның составына элекке Казан губернаның Пенза провинциясенең территорияләре һәм Воронеж губернасының кисәкләре кертелә.
1796 елда Пенза калгайлыгы Пенза губернасына әйләнә; аның составына Сарытау губернасының өлешләре кертеләләр.
1797 елның 5 мартында губерна юкка чыгарыла, ә аның территориясе Сарытау, Тамбов, Түбән Новгород һәм Сембер губерналар арасында бүленә.
1801 елның 9 сентябрьдә Пенза губернасы торгызыла.
1928 елның 14 маенда, ВЦИК карары нигезендә, Пенза губернасы юкка чыгарыла, аның территориясе Урта Идел өлкәсенә кертелә.
Административ бүленеш
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
1780—1797 елларда Пенза калгайлыгы (1796 елдан — губерна) 13 өязенә бүленгән:[2]
1801—1918 елларда Пенза губернасы 10 өязгә бүленгән:
| № | Өяз | Өяш шәһәре | Мәйдан, чакрым² |
Халык саны[1] (1897), кеше. |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Городище өязе | Городище (3 965 кеше) | 6 046,7 | 172 602 |
| 2 | Инсар өязе | Инсар (4 244 кеше) | 3 983,2 | 178 233 |
| 3 | Керенск өязе | Керенск (4 004 кеше) | 2 376,5 | 106 091 |
| 4 | Краснослободск өязе | Краснослободск (7 381 кеше) | 3 640,4 | 174 396 |
| 5 | Мукшы өязе | Мукшы (10 044 кеше) | 2 752,9 | 109 052 |
| 6 | Наручат өязе | Наручат[3] (4 710 кеше) | 2 295,0 | 118 212 |
| 7 | Түбән Ламу өязе | Түбән Ламу (9 996 кеше) | 3 174,9 | 153 395 |
| 8 | Пенза өязе | Пенза (59 981 кеше) | 2 934,5 | 161 983 |
| 9 | Саранск өязе | Сарански (14 584 кеше) | 2 947,7 | 143 130 |
| 10 | Чембар өязе | Чембар (5 345 кеше) | 3 977,3 | 153 380 |
1918 елда Рузаевка өязе барлыкка килә.
1923 елда Спасск өязе Тамбов губернасының составыннан Пенза губернасына тапшырылган.
1925 елның мартында Инсар, Керенск, Мукшы, Наручат, Сарански һәм Темников өязләре юкка чыгарылалар; 1925 елның маенда Рузаевка өязе исемен Саранск өязенә алыштыра.
1926 елда Пенза губернасы 8 өязгә бүленгән.
| № | Өяз | Үзәге | Мәйдан, км² |
Халык саны[4] (1926), кеше |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Беднодемьяновск өязе | Беднодемьяновск ш. | 8 546 | 417 161 |
| 2 | Городище өязе | Городище ш. | 5 321 | 174 628 |
| 3 | Краснослободск өязе | Краснослободск ш. | 6 430 | 295 055 |
| 4 | Түбән Ламу өязе | Түбән Ламу ш. | 4 155 | 197 094 |
| 5 | Пенза өязе | Пенза ш. | 7 534 | 407 337 |
| 6 | Рузаевка өязе | Рузай ш. | 4 850 | 227 634 |
| 7 | Саранск өязе | Сарански ш. | 4 544 | 251 287 |
| 8 | Чамбар өязе | Чамбар ш. | 4 886 | 238 584 |
1928 елның 14 маенда Пенза губернасы юкка чыгарыла, ә аның территориясе Урта Идел өлкәсенә кертелә.
Халык
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Туган тел буенча состав (1897 елдагы җанисәбе буенча):
Пенза губернасы
|
Пенза шәһәре (59 981 кеше)
|
Губернаның җитәкчелеге
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Генерал-губернаторлар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]| Ф. И. О. | |
|---|---|
| Роман Воронцов | |
| Платон Мещерский | |
| Иван Ребиндер | |
| Михаил Каховский | |
| Андрей Вяземский |
калгайлыгының хакимнәре
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]| Исем | |
|---|---|
| Иван Ступишин | |
| Михаил Гедеонов |
Губернаторлар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]| Исем | |
|---|---|
| Филипп Вигель | |
| Александр Крыжановский | |
| Григорий Голицын | |
| Михаил Сперанский | |
| Фёдор Лубяновский | |
| Панчулидзев Александр | |
| Егор Толстой | |
| Яков Купреянов | |
| Василий Александровский | |
| Николай Селиверстов | |
| Александр Татищев | |
| Аполлон Волков | |
| Алексей Горяйнов | |
| Пётр Святополк-Мирский | |
| Александр Адлерберг | |
| Сергей Хвостов | |
| Сергей Александровский | |
| Иван Кошко | |
| Анатолий Лилиенфельд-Тоаль | |
| Александр Евреинов |
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ 1,0 1,1 http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_gub_97.php?reg=30
- ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2014-07-14, retrieved 2012-02-16
- ↑ Татар энциклопедиясе.
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_26.php?reg=274
