Магнетар

Магнетар

Магнетар яки магнитар — бик көчле магнит кырына ия булган (10¹¹ Теслага кадәр) нейтрон йолдыз.

2004 елда SGR 1806-20 магнетарыннан Җиргә бик көчле гамма-нурланыш килеп җитте, магнетарда шартлау шундый куәтле булган һәм Җир атмосферасына 50 000 яктылык елы арада тәэсир итте.

Теориядә магнетар барлыгы 1992 елда фараз ителгән, ә 1998 елда Бөркет йолдызлыгында SGR 1900+14 чыганагыннан гамма- һәм рөнтген нурланышын тикшереп магнетар табылган.

Магнетарның уртача яшәү вакыты 1 миллион ел. Галәмдә иң көчле магнит кыры нәкъ магнитарларда күзәтелә.

Тасвир

Магнетар - начар тикшерелгән нейтрон йолдызларның бер төре булып тора, чөнки алар Җирдән ерак урнашкан.

Магнетар диаметры 20-30 км, ләкин массасы Кояш массасыннан күбрәк. Магнетар - бик кысылган матдә, борчак бөртеге зурлыгындагы кисәге 100 миллион тонна тарта.

Күпчелек магнетарлар бик тиз әйләнә: секундада берничә әйләнеш ясыйлар. Гамма һәм рөнтген нурланышын тарата, радиодулкыннар юк.

Магнетар озак яшәми, магнит кыры 10 мең елдан юкка чыга, аннан соң рөнтген нурланышы да бетә.

Фараз буенча галактикабызда 30 миллион магнетар бар.

Магнетар 40 Кояш массалы массив йолдыздан формалаша.

Магнетарда йолдыз тетрәү күзәтелә, әлеге күренешнең вакытында магнит кырының гаять зур тибрәнешләренә, гамма-нурланышның чыгаруына китерә.

Билгеле магнетарлар

2007 елга 12 магнетар табылган.

• SGR 1806-20, Җирдән 50 000 яктылык елы арада, Укчы йолдызлыгында урнашкан
• SGR 1900+4, Җирдән 20 000 яктылык елы арада, Бөркет йолдызлыгында урнашкан
• 1E 1048.1-5937 — Җирдән 9 000 яктылык елы арада, Киль йолдызлыгында урнашкан

Сылтамалар

• Попов С.Б., Прохоров М.Е. Астрофизика одиночных нейтронных звёзд: радиотихие нейтронные звёзды и магнитары (рус.) // Труды ГАИШ. — М.: ГАИШ МГУ, 2003. — Т. 72.
• Попов С. Б. Суперобъекты. Звезды размером с город. — М.: Альпина Нон-фикшн, 2016. — 238 с.
• Mereghetti S. The strongest cosmic magnets: soft gamma-ray repeaters and anomalous X-ray pulsars (англ.) // Astronomy and Astrophysics Review. — 2008. — Vol. 15, no. 4. — P. 225—287. — ISSN 0935-4956. — DOI:10.1007/s00159-008-0011-z.
• Peter Douglas Ward, Donald Brownlee Rare Earth: Why Complex Life Is Uncommon in the Universe. Springer, 2000. ISBN 0-387-98701-0.
• Chryssa Kouveliotou The Neutron Star-Black Hole Connection. Springer, 2001. ISBN 1-4020-0205-X.
• Recording 2007 елның 31 август көнендә архивланган. (and animation) of XTE J1810-197.
• Creation of magnetars solved Formed when the biggest stars explode
• NASA: «Magnetar» discovery solves 19-year-old mystery 2009 елның 11 март көнендә архивланган. Citat: «…suggested a magnetic field strength of about 800 trillion [g]auss…»).
• Robert C. Duncan, University of Texas at Austin: 'Magnetars', Soft Gamma Repeaters & Very Strong Magnetic Fields 2007 елның 11 июнь көнендә архивланган.
• NASA Astrophysics Data System (ADS): Duncan & Thompson, Ap.J. 392, L9) 1992
• NASA Astrophysics Data System (ADS): Katz, J. I., Ap.J. 260, 371 (1982)