2019 ел

Еллар
	2015 · 2016 · 2017 · 2018 — 2019 — 2020 · 2021 · 2022 · 2023
Унъеллык
	1990-еллар · 2000-еллар — 2010-еллар — 2020-еллар · 2030-еллар
Гасырлар
	XX гасыр — XXI гасыр — XXII гасыр

2019 (ике мең унтугызынчы) ел — кәбисә булмаган ел, милади тәкъвим буенча сишәмбе көнне башлана. Бу безнең эраның 2019 елы, III меңьеллыкның 19 елы, XXI гасырның 19 елы, XXI гасырның 2 унъеллыгының 9 елы, 2010 елларның 10 елы. 2019 елдан бирле 5 ел үтте.

Берләшкән милләтләр оешмасы игълан иткән Халыкара асаба халыклар телләре елы^[1]^[2]
Россиядә театр елы^[3].

3 меңьеллык

XIX гасыр — XX гасыр — XXI гасыр — XXII гасыр — XXIII гасыр

1990-еллар	1990	1991	1992	1993	1994	1995	1996	1997	1998	1999

2000-еллар	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009
2010-еллар	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019
2020-еллар	2020	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027	2028	2029
2030-еллар	2030	2031	2032	2033	2034	2035	2036	2037	2038	2039
2040-еллар	2040	2041	2042	2043	2044	2045	2046	2047	2048	2049
2050-еллар	2050	2051	2052	2053	2054	2055	2056	2057	2058	2059
2060-еллар	2060	2061	2062	2063	2064	2065	2066	2067	2068	2069
2070-еллар	2070	2071	2072	2073	2074	2075	2076	2077	2078	2079
2080-еллар	2080	2081	2082	2083	2084	2085	2086	2087	2088	2089
2090-еллар	2090	2091	2092	2093	2094	2095	2096	2097	2098	2099

2100-еллар	2100	2101	2102	2103	2104	2105	2106	2107	2108	2109

Хронологик таблица

**2019 ел башка тәкъвимнәрдә**
Милади тәкъвим	2019 MMXIX
Юлиан тәкъвим	2018—2019 (14 гыйнвардан)
Юлиан тәкъвим византия эрасы белән	7527—7528 (14 сентябрьдән)
Римны нигезләгәннән башлап	2771—2772 (4 майдан)
Яһүдләр тәкъвиме	5779—5780 ה'תשע"ט — ה'תש"ף
Һиҗри тәкъвим	1440—1441 (1 сентябрьдан)
Борынгы әрмәннәр тәкъвиме	4511—4512 (11 августтан)
Әрмәннәрнең чиркәү тәкъвиме	1468 ԹՎ ՌՆԿԸ
Кытай тәкъвиме	4715—4716 (5 февральдан) 戊戌 — 己亥 сары эт — сары дуңгыз
Хәбәш тәкъвим	2011 — 2012
Борынгы һинд тәкъвиме
- Викрам-самват	2075—2076
- Шака самват	1941—1942
Шәмси тәкъвим	1397—1398
Буддачылык тәкъвиме	2562
Япон ел исәбе	31 ел Хэйсэй

Вакыйгалар

Гыйнвар

1 гыйнвар
- АКШ-ның ЮНЕСКО-дан чыгу турындагы карары үз көченә кергән.
- NASA-ның New Horizons космик аппараты 2014 MU69 (Ультима Туле) объекты яныннан узып китте.
3 гыйнвар — кешелек тарихында беренче тапкыр Кытайның «Чанъэ-4» пилотсыз станциясе айның икенче ягында йомшак утырган^[4].
5 гыйнвар — 1 февраль — Берләшкән Гарәп Әмирлекләрендә футбол буенча 17-нче Азия Кубогы уза. Катар җыелма төркеме җиңде.
6 гыйнвар — Константинополь Патриархиясе Украина Православ чиркәвен аутокефаль (РПЧ белән тигез хокуклы) чиркәү итеп таныган.

Февраль

1 февраль — Мәскәүдә Бердәм Россия офисына һөҗүм итүдә гаепләнгән МДУ аспиранты Азат Мифтахов тоткарланган.
24 февраль — Молдавиядә парламент сайлаулары^[5].

Март

Алинә Заһитова

2—12 март — Красноярскида (Россия) XXIX кышкы Универсиада узды^[6].
3 март — Эстониядә парламент сайлаулары^[7].
19 март — Казагыстан белән 30 елдан артык падишаһлык иткән Нурсолтан Назарбаев вазифасыннан киткән.
22 март — Алинә Заһитова фигуралы шуу буенча дөнья чемпионатында (Сайтама, Япония) ялгыз шууда җиңү яулый.
27 март — Ford ширкәте Россиядә җиңел автолар чыгаруны туктату турында белдерә, шул сәбәпле Чаллыдагы автозавод һәм Алабугадагы двигательләр заводы ябыла.^[8]
31 март — Украинада президент сайлауларының беренче туры.

Апрель

15 апрель — Парижда Нотр-Дам-де-Пари гыйбадәтханәсенә ут каба.
16 апрель — Россия Думасы Рунетның «имин һәм тотрыклы эшләвен тәэмин итү турында» канун өлгесен кабул итте.^[9]
30 апрель
- Япония императоры Акиһито план рәвешендә тәхетеннән баш тарта^[10].
- Беларусь Дружба нефтьүткәргече буенча Россиядән Европага экспортка барган нефтьне, пычрак һәм эшкә яраксыз булу сәбәпле үткәрүне туктаткан.

Май

1 май — Петербургта Хезмәт бәйрәме көненә багышланган йөрешне полиция көч белән тарата, 70 кеше тоткарлана. Дәрвишләр бистәсендә шәһәр хакимиятенә каршы митинг уза.^[11]
3—19 май — Братиславада һәм Кошицада (Словакия) алкалы хоккей буенча дөнья чемпионаты узачак^[12].
14—18 май — Исраил (Тел-Әвив) Eurovision-2019 кабул итәчәк.
31 май — Казан Халыкара аэропортына Габдулла Тукай исеме бирелә.

Июнь

1 июнь — Казанның Шәриф Камал музее нигезендә Татар әдәбияты музее эшли башлый.
3 июнь — Татарстан тулысынча санлы телевидениегә күчә.^[13]
4 июнь — Ураза бәйрәме.
7—9 июнь — WWDC Калифорниядә.
19 июнь — татарларның «Фәйзрахманчылар» дини җәмгыятенең биш җитәкчесе экстремистлыкта гаепләнеп, җәмгысе 28,5 елга ирекләреннән мәхрүм ителгән.^[14]
21 июнь — Путин Россиядән Грузиягә туристларны җибәрмәскә кушкан һәм авиаочышларны тыйган.^[15]

Июль

2 июль
- Тулы кояш тотылуы булды, ул Тын океанның көньяк-көнчыгыш өлешендә, Чилида һәм Аргентинада иң яхшы күренде^[16].
- Россиянең яшерен максатлар үтәүче махсус су асты көймәсендә янгын чыгып, 14 кешедән торган экипаж тончыгып үлә.
- Иркутск өлкәсендә су басу нәтиҗәсендә 14 кеше һәлак була.
14 июль — Башкортстанның Архангел районында Чаллы туристлары утырган автобус юл бәла-казасына тарый. 6 кеше һәлак була.^[17]
16 июль — Башкортстан Республикасы Башлыгы вазифасын вакытлыча үтәүче Радий Хәбиров 2021 елда Нефтекамада татар полилингваль мәктәпнең ачылуын вәгъдә иткән.

Август

8 август
- Мәскәүдә гадел сайлаулар таләп иткән урам җыенына 50 меңләп кеше чыкты.^[18]
- Северодвинск диңгез ракета полигонында сынаулар үткәргәндә шартлау чыгып, 5 Росатом хезмәткәре һәлак була.^[19].
11 август — Корбан бәйрәме.
24 август — Арчада районара чүп полигонын ясауга каршы урам җыены узды.
31 август — Аргентина дәүләт бурычы буенча дефолт игълан ителде.

Сентябрь

2 сентябрь — ТР мәдәният министрлыгы Тинчурин театры баш режиссеры Рәшит Заһидуллинны эшеннән алган.^[20]
8 сентябрь — Россиядә бердәм тавыш бирү көне. Татарстанда парламент, Башкортстанда башлык сайлау көне.
10 сентябрь — Ижауда удмурт галиме Альберт Разин Россиядә милли телләрне бетерү сәясәтенә каршылык йөзеннән үз-үзенә ут төртеп үлә.
27 сентябрь — Китап радиосы Казанда 98,6 MHz ешлыгында эфирга чыгу хокукын алган.^[21]
29 сентябрь — Австриядә вакытыннан алда парламент сайлаулары.

Октябрь

1 октябрь — Гыйракта массакүләм протестлар башланды.
14 октябрь — Россиядә аналог телевидениесе тулысынча сүндерелде һәм халкы тоташы белән Мәскәү-Петербург каналларыннан гына торган санлы телевидение триплексларына күчерелде^[22].
19 октябрь — Краснояр краенда буа (дамба) ерылу аркасында 15 кеше һәлак була.^[23]
19 октябрь — Россия Федерациясе буенча һәм 22 чит илдә Татарча диктант үткәрелгән. Язу урыннары — 1410, катнашучылар саны — 85 мең артык.^[24]^[25]
25 октябрь — Байкал арты краенда рядовой Рамил Шәмсетдинов үзен җәзалаган офицерны һәм җиде түбән чин хәрбиен атып үтерә, өчесен яралый.
28 октябрь — Башкортстан җитәкчелеге рәсми иҗтимагый оешмалары аша Башкортстанда Татарча диктант уздырылуга ризасызлык белдереп, Татарстан җитәкчелегенә язма дәгъва белдерә.^[26]

Ноябрь

5 ноябрь — Кырым күпереннән тимер юл хәрәкәте ачыла.
5 ноябрь — РФ Президенты В. В. Путин Википедияне «ышанычлырак мәгълүмат чыганагы» — Зур Россия белешмәлеге (рус. Большая российская энциклопедия) белән алмаштырырга тәкъдим итте^[27]^[28].
23 ноябрь — Бугенвильнең Папуа — Яңа Гвинеядан бәйсезлеге турында референдум булачак

Декабрь

Куштау

Хаябуса-2 зонды 1999 JU3 астероидыннан Җиргә кайтырга кузгала^[29].
9 декабрь — Бөтендөнья допингка каршы агентлыгы (WADA) Россияне 4 елга Олимпия уеннарыннан һәм барлык дөнья чемпионатларыннан читләштергән.
10 декабрь — Башкортстанның башлыгы Радий Хәбиров Ишембай районындагы Куштау уникаль табигать һәйкәленең сода ясау өчен эшкәртеләчәген белдерә.^[30]
16 декабрь — Казан янындагы Усаклык бистәсендә Чүп яндыру заводын төзүгә каршы активистларның чатыр лагере полиция һәм «милли гвардия» көче белән туздырылган, активистлар тоткарланган.

Вафатлар

Төп мәкалә: 2019 елда вафатлар исемлеге