Hungary
Hungary（匈牙利）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Gaga kska Owcow ka Hungary, 47 00 N, 20 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 93,028 sq km（hangan na o Tg110）(knlbanga dxgal o 89,608 sq km, knlbangan qsiya o 3,420 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 9,874,784 hiyi.
Gaga Budapest ka pusu alang paru, jiyax 20 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Hungary ga wada sugan 58.90% ka dxgal qpahan, 22.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 18.60% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka János Áder, pnaah hngkawas2012 idas 5 jiyax 10pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
Syonyari (匈牙利)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Alang Syonyari we, ga meniq cceka na Oco-taru, ani si risu na we bsiyaq mkgalu daha ka Tong-o ma Nan-o, alang na Syonyari we msqapah daha ka Awtiri、Shwaroku, Ukuran、Romaniya, Sayeweya,Kuroaysiya ma Sroweniya, kana hei seediq na we na we 976wan, sotu we Ptapesi. kari na Syonyari we kari na sefu, kari ni ka ga egu riyung srengo na uxe In-o-isi gaga Oco, risu na Syonyari kntetu daha ka alang mdooda ma alang truma na sunsungromatikwo kesun Awtiri,Ceku,Poran, daha ka ciida ma ga qlahang Nan-o na Awtumatuecitikwo we msuupu riyung. Alang Syonyari we cceka na Syonglen-tikywo, Hapuspaw-cincukwo daha ka Awsyontikwo.
Risu(歷史)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Knkawas berah ini tuting Yesu ka maxal daha knkawas betaq knkawas sepac kbekuy mterun ciida, Kika kesun daha Roma-tikwo suci. Kiya ka thunac nsyongyari ka Pangnoniya -sung , wada ini baka ka Romatikwo de , eguba mingcu kndudul meyah meig hini. Mngaya ba meyah dehuk hini we seeduq syongyari,ddulan Atira ma , pheyu alang mheyax ba kesun syongyari- tikwo , yeba pneeyah hini ka ngayan Syongyari nii, ani si egu ba ka mptpatis mesa pneeyah seediq Toseonokuar.
Spaux ka Romatikwo de , seediq mneyah Zuarman ka meyah qmlahan hini 100 knkawas di ma bobo na de seediq Awaar ka meyah dehuk hini dudi ,ma,maha 200 knkawas ka qnlhangan na hini di we , meyan tgimax ka seediq Surahu. Lmnungelung mopux seediq Awaar ka Moraweya ma seediq Pawcyaar, seediq Poran, seediq Koroaysiya, betaq ba Cariman di we wada na gulung poxun. Wada mhuqil ka Carima de, wada mdudul(kndudul) ini kbeyax di, kika peeyah ciida kndudul mbeyax ka seediq Surahu. qbsuran nTamoraweya ka Suwato-Puruko de , paru ba lnglungan na mppheyu Tamoraweye-kongkwo.
Kndalah mngali suci ka prudingun koka Syongyari, Seediq macaar mdooda/mduoda tmabu tnbugan kndalax hreyan hido tgirin toma lmiqu urasan daha ka quri yayung Huarcya, saya kesun pascir, mquri tgirin theruy, kndalax 896(mmespec kbekuy mngari kmxalan mmteru knkawas) tnalang susapo yayung tonaw. wada msputing mnrudu daha. kari bnhangan pnsltudan daha we, alang Macaar nii ge, meyah ka Aarpato de pnhyegan ciida, mhiti na mngari suci dige, heya ka dmudul seediq Macaar, meyah breenux Pannoniya.
Knkawas 1000 ciida, qbsuran Syongyari ka Isutowan-yisu, kika stdahu cyawcong ma, ngalan na mnugaya ba Thulang Syongyari, Mnugaya han we,mggaluk riyung daka Poran ma Posimiya, ma, knddilan ba snhiyan ma sunsun - Romatikwo. knkawas 1241 betaq 1242, mqur ggqiyan hido kmremux ka Patu, paru ba snliqan na ka Syongyari nii. Bobo na de, kndudul mbeyax ka alang Syongyari nii di, ririh so alang paru turi meniq congo hii,ini ba pntena ka gaga daha, ma mggaluk ba daha ka Sio.
Syongyari ‧ Mocyasu ka qmnlahang Syongyari kndalax knkawas1458 betaq knkawas 1490. Muamal pkbeyax knbyaxan alang Syoungyari ma, tnsdahu na cunhu na. Meniq toma qnlahangan na, Syongyari(rmabang ka daya na, kiki duma dheran nSyurohwako) nii we wunyihusing ka ciida, dheya ka ngalan ckceka gaga nOco.
Awtititikwo-Asyongtikwo(奧地利帝國-奧匈帝國): 1526 betaq 1918
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Bobo knkawas 1526 ka pqlekan manga dheran Syongyari
Hwangcya Syongyari Toransiwaniya Otumantikwo Hapusupaw-Awtiri
Knkawas 1526 meyah qmremux ka Urtuman-tikwo wada mrhulah ka alang hungce di, mtswaye teru luwan qnlhangan. Gaya nHungary nii ge, pklapan naka alang ssiyo na, so ka Poranritawan-repan.
Polan 、Pomisiya daha ka Syongyari pnsseli kesun Wesekulatu citwan-tonmon( knkawas 1991, malix qqlhangan koncantan ka Poran、Syongyari、Ceko daka Sirohwaku kika manngal ngayan Wesekulatu citwan).
Peeyah Knkawas 1699 ado ka wada ini baka Wancaw na Awtirihapuspaw ka Atuman-tiko, ma spuun na kmlahang ka teru pnsuwayan na Syongyari, mosa pklahangun na Atuman-tiko. Knkawas 1914, Ayus patis dheran na Awhung-tiko, paru na bale ga rcuhan mksama we Syongyari ka kiya.
Knkawas 1848, pstotuy mccebu cuyokomin ka Kosutolayesu. Knkawas 1849 idas sepac, paha kari mesa turi nana ka Sionyali-kohwe daha, pheyu Sionyali-konhokwo ani si ini qbsiyaq, wada psteqan na Autili daka Sao.
Knkawas 1867, pooda 1867 kari pntbale ka Ausion, daha ka berah Autili-tikwo msuupu smalu Ausion-tikwo.
Tgdaha ka paru ba pncpuwan(兩次大戰期間): 1918 betaq 1944
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]
Bobo na ka tgkingan pncpuwa paru, wada mhurah ka Ausion-tikwo di, knkawas 1919 idas teru, pheyu Sionyali-Suweai-konhohwo, knkawas naq ciida ma, idas mmsepac wada poxun na supi nHorasi, meyah naq cinculisen dungan ka Sionyali-wankwo, Horasi peni mangal ngayan pqlahang kesun ma, bala ba we heya naq dmudul betaq Tgdaha pncpuwan paru. Knkawas 1920, meniq ka Syongyari wada ini baka mccebu peni, daha ka seyekwo mnbeyax de, matis patis torianon-teaye, wada uka ka dheran na 72% daha ka 64% seediq na, knkawas 1938, tgtexan mpprengo Weyena, dyagan na Tokwo ka Syongyari, kiya ka mangal tikuh dheran na Sulohwako, kika mndaha pnrngagan Weyena de, wada mangal dheran Petolansiwaniya na Romaniya.
Knlawa 1941, pnqlahan Syongyari-Horti tgima pnspuwan Toyicu, suupu sdahan Tokwo, idas sepac pncpwan daha Nasulahu ciida wada mangan gheti dheran, idas mmteru Syongyari daha ka Tokwo mosa kmlemu Suren ma, mosa tgima ani ini pncpuwan na Suren daha ka Tokwo, ani si pncpuwan Sutalinkolo wada paru bale snlkilan supi na Syongyari.
knkawas 1944, knciyuk kmlemu Tokwo ka Suren, moda lemu dheran tgnala na Syongyari, ciida wada qlhangan na Syongyari wada mrrutu, qlhangan na Horti wada mrhulah, dehuk mprbagan knkawas 1945, sdhalan snpuwan na Tokwo, wano bale Syongyari di. kika ini beyo musa kmeelu Putapesu ka supi Tokwo ma, dooyan na ka seyhu na, ani si mccebu Putapesu ka Suren, wada naq ini baka ka supi pnspuwan Tokwo daka Syongyari, kika dheya gmeelu mangal Syongyari di.
1944 betaq 1990(社會主義時期):
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Knlawas 1944, gmeeluk meniq Syongyiri ka Suren, knkawas 1946 idas 2 ali 1, paha kari mesa lixun ka Cincuwcu, pheyu Syongyari konghokwo. Knkawas 1949, pdaun senhwa, pryuxun na ngayan mesa Syongyari zeming- konghokow. Knkawas 1949 idas 8 ali 20, posa kari pheyu kesun Syongyari konghokwo, knkawas 1956 idas 10(maxal) stoduy kesun (Ooda idas maxal) ka Syongyari ma, wada liqan ptbale Suren.
Bobo na lncan ciida kndalax(後冷戰時期) ：1990 betaq 2010
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Knkawas 1989 idas 2 ali 1, mssdangi Syongyari daka Hakwo, nii ge cceka na Ton-o-citwan peni, tg1 mssdangi Hakwo, sbukuy na de kndudun egu ka alang Suwecuyi smnegun so nii, kika skkingan mssdangi daka Hakwo kanal. Knkawas naq ciida idas maxal ali mpusan kmxalan teru, mgnetun dehuk tg33 knkawas [Ooda idas maxal] nSyongyari. Pryuxan kesun Syongyari-konghokow ka ngayan na ma, lixun daha ka Sohwecuyicutu di ma, laxun daha ka yitancu ma, peeyah pusu daha Senhwa, paru riyung snlumeyan daha Senhwa, ado so mggaalu ooda na totangmincu, knkawas 1990, Hwantwetang we mbeyax kari ka dheya tg1 pssdiyan mpprengo senkiyo meniq minculuntan hiya ma, mnugaya pkriyak ka mssriyux mangal qqlahang ka cungtang daha, ma knkawas 1994, peeyah suhwecuyi-konrentang nSyongyari, rmiyux mangal ooda ka Syongyari-Sohwetang, ma, mbarah qmlahang ka konrentang.
Knkawas 1998, wada mbeyax mangal senkiyo ka Aupanwekoto peeyah Yoi-cinnyan-mincucuyico-renmon-Syongyari-konmin-ryenmon, dmudun Yoyiryenpang-cunhu ma, mnugaya dmoi Sincunhu-conri nRyehocunhu. Knkawas 2002, ini angal bukung dungan ka Awpan, hunun daha biciq mbeyax mangal ka Sehetang na coi daka Cuyo-micu-remon ma micu-runtan, prading dmulun dungal ka dheya.
Knkawas 1999, tgima pnslian Peye ka Hungary. Knkawas 2004, tgima pnslian Omong ka Hungary, knkawas 2007 idas 12 ali 21, wada srwaun tgima Sunkunkonye-hweyenkwo ka Hungary. Knkawas 2006 idas 4 ali 9, muda mntexan psgao meta tipu ka ihwe. mquiri sohwe tang cuyo-mingcu-remon daha ka mincu-runtan wada stikuh bale mbeyax[13], idas 4 ali 23 pndaha psgao meta ipu ka gikay, tluungan kana kohwe de, 386, sohwe-tong wada mangal 186 tluunga, cinminmong wada mangal 161, cuminmong wada mangal 18 tluungan, mincurentan wada mangal 11 tluungan, msngali 7 tluungan wada ngalan reho daha ka turi seediq psgaun. Idas 6 ali 9 mangal qnpahan conri ka icyoarcuyhwereci ciida pheyu ngayan mangal qnpahan bkurah pqlahang, sohwe tong daka cinminmong wada lmutuc psuupu pheyu qmlahang. Knkaws 2008 wada malix psuupu qmlahang ka cuminmong, wada pheyu tikuh hari pqlahang ka sohwe tong. wada asi qbhangi naqah bale ndaan ka sohwe tong, wada mmaan mnurutu paru ka qlhangan daha pila ma, kiya ka so scuqun ndaan na cinci, kiya ka wada paru bale rnlihan seediq dnayo dheya.
Awpan ciidapeeyah knkawas (奧班時期 ):2010 betaq saya.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Knkawas 2013, seediq mqpuru qmlahang Syongyari, mtteka hnyeka tikung na pqlahang Hortimikorosen phyekan daha sapah thmkuwan uncyarpay so ga Putapes, inu dungan, wada daha tmaqun mekan kari kana seediq alang Syongyari.
Knkawas 2010, gmao Syongyari ihwe, sohwe tang wada ini baka, wada sruhuq 19.3% ka kipu na, mpqlahang ka Yoimincwecui-cuntan-cinnyemincucui-lyemon(Siyongyari-konmin-riyemon), dheya wada mangal bbale egu kipu na, kiya ka dheya wada bbale dmoi knpriyux() syehwa, du yoicntang-yopiko mbeyax mangal Syongyari ywutong, wada mosa ihwe truma ma, wada mangal kipu dehuk 16.7 %. Idas 5 ali 14, soto Syongyari sawyemu.rasro pstotuy cus cinminmon Awpan.wekoto musa pheyu conri. Idas 5 ali mpusan mngari, ihwe Syongyari wada smruwa 261(daha kbekuy mterun kingal) kipu, 107(kingal kbekuy mpitu) kipu wada ini sruwa, kiya wada rmuwan Awpan musa conri bkurah, iye 386(teru kbekuy mspatun mmteru) nii, wada niqan 18(maxal mmsepac) iye ini ege kipu daha, kiya ka bobo cnhu Awpan kmarang kari dheya wada mangal conri nii.
Bobo na tgdaha mangal conri ka Awpan nii, wada kndudu malix mlutuc mincu ka Syongyari nii, pheyu nanaq nuna dheya. Cnhwu na Awpan nii mnbeyax bale qmlahang qqpahan mincu du Syongyari nii, ida du sinpun ma hwayen. Cnhwu du Awpan nii wada smruwa muda hwaryu ma, pheyu qmlawa mknetu Syongyari nii.
Knkawas 2011 idas 4 ali 18 , ihwe Syongyari wada smruwa 262 kipu, 44 kipu wada ini sruwa, wada smruwa sehwa bkurah kesun cipnhwa , wada na riyuxun ka senhwa cmuca pnheyu knkawas 1949 , kndalax knkawas 2012 idas 1 ali 1 prading ma, ryuxun Syongyari ka ngayan na kocya ni. Mntena knkawas ciida wada knpuriyuxun gaya gmao nsyeci, kndalax mndaha gaya topiyaw knpuriyux kingal alang ma mndaha gaya topiyaw, knpuriyux mteka ka iye, kndalax 386 wada meleh dehuk 199 ka tlongan iye, iye 106 pnheyu kndalax kkingal, alang iye 93 kndalax piritaipiyaw pheyu, gaya piritaipiyaw de, asi naq niqan 5% dehuk kipu na de, kiya ka ngalan musa ihwe.
Knkawas 2014 idas 4 ali , tg7 ihwe seci ka Syongyari, pdaun daha gaya senci bkurah, cinminmon dheya wada mangan dungan, wada dehuk tlongan ihwe 133, wada mbeyax, tg3 musa conri ka Awpan nii.
Knkawas 2018 idas 3, kari pnneyax toko-petasman-cicinhwe, rmengo mesa, wada dehuk hari tucay(mbeyax riyung qmlawa/) ka Syongyari nii.
Knkawas 2018 idas 4 ali 9, tg8 seci ihwe nii ka Syongyari, cinminmon wada mbeyax dungan, dheya wada mangal 134 tlongan iyen , Awpan tg4 meyah tlong gakac conri nii.
Cngc(政治)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Gikai na syonyali we pnsuliyang egu ku legan don sosoto we pnsgao sankio kndalah Gikai , lima knkawas sankio tehang kpahung na we dungus so nayang nanaq duma naq niqan pndungus na peheyu Conli.
Peheyu Conli we kndalah ima paru don ka gaga kokai , heya ka peheyu bucio ma niqan beya na paalix bucio duri ,seediq mosa pusugao bucio de, asi ka moda psirin yiyin kai, cokai mntehan ma uncugin mnegu moda pnucirin, ma asi ka sosoto moda peheyu kopahun na.
Psu cnton na siongyali we meheyu togunara cinen mincu cuyi remon (kesun daha cinmimon ) , pngaran lnnunang mukuri riyung ,tgunara na siongyali , sohuedon we , dumudun cceka mukuri tgirin ka tngesaang na , ma neqan palu ma bija cndon humulinas kbequi. kndalax knkawas 2010 cinmimon ,deheya dumoi 2/3 , tluung kohue, knkawas 2018 idas 4 ali 8 , cenkyo kohue cimimon daha ka jidu micu rnmidon (cimiton,KDNP) pusuliang mududayo ooda sankio, wada mangan 48.86 pntakan daha , 199 dnlungan na kohue wada mangan 133 dnlungan tnkudaha knegu nunangan na bntakan we「lumaban malu syoyali ton 」wada mangan 26 tulugan.
Cinci (經濟)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Alang nii we uka riyng cuwen, bale ba kawngcan na we dheran ssalu alumi, maha tg3 Oco sslmean dheran alumi dheya, Kana alang nii ge maha 2/3 dheran na niqan qsiya mtilux, nonye ka lekuh daha bale m a, pnhungalang na we niqan mugi, slqemu, bunga tumun ma sama msibus, konye na we smalu kikai, cinmi-ici, marah ppuqun ma smalu gariq ka stmaun daha, msino sino lipas ka paru ba ngayan na. Peeyah knkawas 2004 idas 5 ali kingan de, mosa tgima Omon dheya duri, kika knrana cicin Hungyari nii ge knlutuc rmabang mbeyax. Saya di we ciye nseediq alang daha maha hmrinas 80% GDP na alang Hungyari nii. Bobo na knkawas 2007, ado ka skyaun cwencyo-cinciweci wada asi keelih ka cinci na Hungyari. Snpegan daha we rireh so wada slikan paru cwencyo-cinciweci nii ka Hungyari. Mkmdehuk dungus daha maha tuumal Oyenci de, knkawas 2020, kika alang nii ge asi ka kmbeyax dungan ka knpriyux cinci daha, ado so mkkere scang-cuyo-hwa daha.
Tiri(地理)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Kana hari deheran na alang klahangan na Syonyari hiya brenux krpaciyn pnti.
Daya na we ga mlutuc srohwak mtaayus niqkal cyoring daha ka rmiqu gaga tdakan dah ana yayung tonawho ka alang dheran daha.duma dungan we niqanl yayung tisaho daha ka dwalaho niqkanl kingal rucilung paratun ga quri gqiyang hido kisi pusu daha qsiya ruciling nii rmabang ba paru qsiya bale ga menaq oco duri. Rmabang bale paru ruciling qhedin kesun Hewec gaga alang Syongyari duri. Tunux alang daha putapes heya we alang ledax ga menaq yayung tonawho.
Nniqan seediq(人口)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Nniqan daha seediq yaani maha dehuk 1000 man , seediq macar (seediq sionyari) dehuk 90％ , rumengal kari sionyari. Rniqan tunnx alang hiya de 168 seediq.
Slhayan(宗教)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Egu seediq sionyari(74.6％) tnungo menaq snlhayan, Roma kiyakay ka egu seediq snlhayan (54.5％) , duma biciq hari ka sluhe snluhayan na ciyayuncun (15.9％) daka Ltocong(3.1%)
Unhwa(文化)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Kari Hungyari nii we ririh so kari nHunran seediq Ukur ka cceka na kari Ukur, kari nii ge gaga meniq tg40 dooyun seediq bobo dheran nii, meniq Oco ge tg12 dooyun ka kari nii. Ttgesa na seediq alang Hungyari nii ge teru tnunan: laqi ge dehuk 6 knkawas de asi ka mosa muuyas syawse(psnakun 6, 8, 12 ka sapah pyasan). Mhedu muuyas siyawse de, ami naq gmao sapah pyasan sllhayan kari(sepac knkawas), sapah pyasan maangan qqpahan(speac knkawas), sapah pyasan maangan qqpahan kingan naq(teru knkawas) uxe de cwanko-pusiyaw(daha knkawas). 18 knkawas laqi muuyas mangan pnseenga patis de, mosa muuyas tase(rima knkawas betaq mmteru knkawas) uxe de ani naq seyen(teru betaq sepac knkawas).
Tiyu(體育)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Boru bterun rmabang kuxul daha theyaq ka Syongyari , knkawas 1954 kumi boru bterun na alang Syongyari , sepac hei seediq mkberah wada klaun bale seediq bobo dheran, ma mndaha wada mangan tgdaha pnseengan boru bterun bobo dheran. Boru qsiya Sentay-usyang kiya bale rmabang bale klaun seediq ka tihiqun daha meniq qsiya, Awrinpiko undo rbagan mnegu niqan malu ndaan na pnseengan,
Meyti(媒體)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Syongyari saya peni , netun mkpapaw ka patis bung qqtaan seediq we , asi osa ppatis ngyan de kiya di. egu bale patis qqtaan ga dyagan pila alang icil. Knkawas zoo！ mpitun klegan ka sinbung patis egu ba bnrigan na, duma patis qqtaan we 87 klegan. singbunmg qqtaan ba diyan we , "Tite - pau"、"Ienming - cuyopaw". pnhyegan tongsinso Hungyari nii ge pnheyu na knkawas 1880. Bale ba kwangpo-tengtay: Kosuto-kwangpo-tengtay(pnhuyegan knkawas 1949 ) ma huwetohuwe-kwangpo-tengtay, to pnhuyegan sehu nHungyari. kiya dungan we niqan ka Pawrtoko-kwangpo-tengtay daka tawnupiusu-kwangpo-tengtay . Bale ba tengsutay na we niqan pnhuyegan sehu Hungyari(knkawas1958) pnhuyegan nseediq Hungyari we tonawho- tensutay.
Ciyawtung(交通)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]
Hadacu ka ddaan eluw na alang nii, so ka eluw rulu rrpuniq, ddaun sapah skiya daha ka ddaan eluw qsiya, strengan kana ddaan alang we tuxux alang Ptapesu, kbbaro na eluw rulu puniq we 7685km, eluw rulu we 30808km, ga kmaxal kbbaro na kawsukongru de, 1314km.