İçeriğe atla

Yorgun ışık

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Yorgun ışık astronomide kırmızıya kayma olgusunu açıklamak için ortaya atılan kuramlardan biridir. Günümüzde büyük ölçüde terk edilmiştir

Kırmızıya kayma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Galaksilerden gelen ışığın spektrumunda yer alan Fraunhofer çizgilerinin kırmızı uca doğru kaydığı Amerikalı astronom Vesto Slipher (1875-1969) tarafından gözlenmişti. Bu kayışın uzaklığa bağlı olarak arttığı da Amerikalı astronom Edwin Hubble (1889-1953) tarafından bulunmuştu. Bu durumu açıklamak için çeşitli kuramlar ortaya atıldı. Yorgun ışık kuramı bu kuramlardan biridir.

İsviçreli astronom Fritz Zwicky (1888-1974) 1929 yılında yorgun ışık kuramını ileri sürdü. Buna göre ışığı meydana getiren fotonlar ışık kaynağından Dünya'ya gelinceye kadar milyonlarca yıl uzayda yol almakta ve bu sırada çarpıştıkları parçacıklar veya diğer sebeplerden ötürü enerji kaybetmektedirler. Fotonların enerjisi

formüluyle gösterilir. Burada

foton enerjisi
Planck sabiti
frekanstır

Enerji ile frekans orantılıdır. Enerji kaybeden fotonun frekansı da düşer. Bu sebepten spektrum üzerindeki çizgilerin karşılığı olan frekans da daha düşük olur ve görünür ışık spektrumunda çizgiler kırmızı uca doğru kayar.Matematiksel olarak;

Burada

enerji kaybeden fotonun enerjisi
da fotonun başlangıçtaki enerjisi
ışık kaynağından olan uzaklık
Hubble Sabitine bağlı bir sabittir.

Ancak bu kuram ileriki yıllarda gözlem imkanının artması sonunda terk edildi.