Toplu taşıma haritası
Toplu taşıma haritası, toplu taşıma sistemindeki rotaları ve istasyonları (otobüs, tramvay, metro, banliyö treni veya feribot rotaları) göstermek için kullanılan şematik diyagram biçiminde bir topolojik haritadır. Ana bileşenler, istasyonları veya durakları belirtmek için adlandırılmış simgelerle birlikte, her rotayı veya hizmeti gösteren renk kodlu çizgilerdir.
Toplu taşıma haritaları toplu taşıma araçlarında, peronlarda veya basılı tarifelerde bulunabilir. Başlıca işlevleri kullanıcıların toplu taşıma sistemlerini verimli bir şekilde kullanmalarına yardımcı olmaktır. Geleneksel haritaların aksine, toplu taşıma haritaları genellikle coğrafi olarak doğru değildir; bunun yerine düz çizgiler ve sabit açılar kullanılır ve genellikle istasyonlar arasında sabit bir mesafe gösterilir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Toplu taşıma sistemlerinin haritalanması ilk başta genel olarak coğrafi olarak doğruydu, ancak tek hatların soyut rota haritalarının izi 1908'e kadar (Londra District Hattı) kadar geriye sürülebilir. Coğrafi özelliklerin kaldırıldığı ve hat güzergahlarının yapay olarak düzleştirildiği demiryolu haritacılığı 1890'lar gibi bir tarihte ortaya çıkmıştır. Ancak bütün bir demiryolu ulaşım ağının diyagramatik temsilini 1929’da ilk başlatan kişi Londra ve Kuzey Doğu Demiryolları'ndan George Dow’dur. Çalışmaları, konunun tarihçileri tarafından, 1933'te ikonik Londra Metrosu haritasını piyasaya süren Harry Beck’in ilham kaynağının bir parçası olarak görülür.
Bu öncü çalışmanın ardından, dünya çapında birçok toplu taşıma şirketi kendi ağları için bu şematik görünümü taklit ederken, bazıları coğrafi olarak doğru olan versiyonları yayınlamaya devam etti.
Berlin U-Bahn, Berlin S-Bahn, Boston T, Paris Métro ve New York City Metrosu’nun ilk haritaları da diyagramatik formun bazı unsurlarını sergiliyordu.
RaRo Ajansı tarafından tasarlanan Madrid Metro haritası (2007), çapraz çizgileri tamamen ortadan kaldıran ilk toplu taşıma ağı haritalardan biri oldu. Sadece birbirine dik açıda olan yatay ve dikey çizgilerden oluşuyordu. Şikayetlerin ardından şirket 2013 yılında[1] eski haritaya geri döndü.
Toplu taşıma haritaları artık giderek dijitalleştiriliyor ve çevrimiçi olarak çeşitli biçimlerde gösterilebiliyor.
Bileşenler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bir toplu taşıma haritasının ana amacı, yolcuların, özellikle de sisteme aşina olmayanların, iki nokta arasında seyahat etmek için doğru rotaları kullanmalarına yardımcı olmaktır. Haritada hatları, istasyonları ve aktarma noktalarını göstermek için sembollerin yanı sıra bir coğrafi tanımlama sistemi de kullanılır. Aynı zamanda haritanın basit kalması ve bölgenin coğrafyasına aşina olmayanlar tarafından da kullanılabilir olması gerekir.
İstasyonlar, adlarıyla birlikte çizgiylerin üzerinde sembollerle işaretlenmiştir, böylece diğer haritalarda veya seyahat programlarında bunlara atıfta bulunulabilir.
Renk kodlaması, haritanın her rotayı kolay bir şekilde belirtmesine olanak tanıyarak kullanıcıların her belirli rotanın nereye gittiğini hızlı bir şekilde belirlemesine olanak tanır; İstenilen hedefe gitmemesi durumunda renkler ve semboller, kullanıcının hatlar arasında uygun bir aktarım noktası belirlemesine olanak tanır. Havalimanlarını göstermek için uçak gibi semboller kullanılabilir ve banliyö veya şehirlerarası tren seferleri gibi diğer ulaşım ağlarına aktarmaya izin veren istasyonları tanımlamak için tren sembolleri kullanılabilir. Ücret hesaplamasında bölgesel fiyatlandırmanın yaygınlaşmasıyla birlikte, birden fazla bölgeye yayılan sistemler, belirli bir istasyonun hangi bölgede bulunduğunu bildiren bir sisteme ihtiyaç duymaktadır. Yaygın yöntemler arasında arka plan renginin tonunu değiştirmek veya bölge sınırları boyunca zayıf bir çizgi çizmek yer alır.
Birçok toplu taşıma organizasyonu, sadece metrobüs veya raylı sistemlerin göründüğü birden fazla harita yayınlar. Bu, yolcuların kullanacakları ağı daha rahat anlamasına yardımcı olur. Diğer bir versiyon, kullanıcıların rotaları daha iyi anlamalarına olanak sağlamak için sistemin coğrafi olarak doğru haritalarını yayınlamaktır.
Kültürde yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Kent içi raylı sistem ve metro haritası tasarımı ve kullanımı konusunda giderek artan sayıda kitap, web sitesi ve sanat eseri bulunmaktadır. Artık otobüsler ve ulusal demiryolu hizmetleri gibi diğer toplu taşıma ağlarından kanalizasyon sistemlerine kadar her şeyi temsil etmek için kullanılan metro haritası stilinde yüzlerce diyagram örneği var.
Şehir içi demiryolu haritasının en bilinen uyarlamalarından biri Simon Patterson'un taşbaskı eseri The Great Bear'dı . İlk kez 1992'de gösterilen ve Turner Ödülü'ne aday gösterilen The Great Bear, Londra Metrosu haritasındaki istasyon adlarını kaşiflerin, azizlerin, film yıldızlarının, filozofların ve komedyenlerin adlarıyla değiştiriyor. Scott Rosenbaum ve Ralph Gray gibi diğer sanatçılar da metro haritasının ikonik stilini alıp sanatsal eserler yaptılar.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ The current subway map is at https://new.mta.info/map/5256 24 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Metro recupera el plano geográfico". El País (İspanyolca). 31 Mayıs 2013. 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2018. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım)